§Ò ¸n m«n häc
Líp KiÓm to¸n 42A – Khoa KÕ to¸n
A. Lêi më ®Çu
Sau h¬n 10 n¨m h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn, tæ chøc c«ng t¸c kiÓm to¸n ë nuíc ta
®· cã nh÷ng ph¸t triÓn vît bËc. HÖ thèng tµi liÖu vÒ kiÓm to¸n ngµy cµng ®a d¹ng
vµ phong phó, hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ kiÓm to¸n ngµy cµng hoµn thiÖn. Víi
môc tiªu cô thÓ ho¸ mét giai ®o¹n cña c«ng t¸c kiÓm to¸n ®Ó hiÓu râ h¬n vÒ kiÓm
to¸n, cho nªn trong qu¸ tr×nh lµm ®Ò ¸n m«n häc, em chän ®Ò tµi “Tr×nh tù chuÈn
bÞ kiÓm to¸n trong kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh”. Víi ph¹m vi cña mét ®Ò tµi
m«n häc em chØ tr×nh bµy tr×nh tù chuÈn bÞ kiÓm to¸n trong kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi
chÝnh víi lo¹i h×nh kiÓm to¸n ®éc lËp. Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu em lùa chän
“Ph¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng” lµm ph¬ng ph¸p nghiªn cøu, kÕt hîp víi ph¬ng
ph¸p tæng hîp, ph©n tÝch tµi liÖu, vµ viÖc vËn dông linh ho¹t c¸c chuÈn mùc, qui
®Þnh vÒ kiÓm to¸n. Trong §Ò ¸n nµy em tr×nh bµy theo bè côc sau:
A. Lêi më ®Çu.
B. Néi dung.
I.
Kh¸i qu¸t vÒ chuÈn bÞ kiÓm to¸n.
I.1. Kh¸i niÖm.
I.2. Vai trß, vÞ trÝ cña giai ®o¹n chuÈn bÞ kiÓm to¸n trong kiÓm to¸n B¸o c¸o
tµi chÝnh.
II.
Tr×nh tù kiÓm to¸n.
2.1. Giai ®o¹n tiÒn lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n.
2.2. Giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch.
III. KÕt luËn.
C. Phô lôc.
Trong qu¸ tr×nh lµm ®Ò ¸n m«n häc em nhËn ®îc sù híng dÉn nhiÖt t×nh cña c«
NguyÔn ThÞ Hång Thuý. Do h¹n chÕ vÒ mÆt thêi gian vµ sù hiÓu biÕt cña b¶n th©n
cho nªn trong b¶n §Ò ¸n nay kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng sai lÇm, thiÕu sãt, em
mong nhËn ®îc sù gãp ý cña thÇy c« vµ c¸c b¹n.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n!
Sinh viªn
§ç Quèc TuyÓn
Hµ Néi, th¸ng 12 n¨m 2003
Sinh viªn thùc hiÖn: §ç Quèc TuyÓn.
§Ò ¸n m«n häc
Líp KiÓm to¸n 42A – Khoa KÕ to¸n
B. Néi dung
I. Kh¸i qu¸t vÒ chuÈn bÞ kiÓm to¸n.
1.1. Kh¸i niÖm.
ChuÈn bÞ kiÓm to¸n lµ bíc c«ng viÖc ®Çu tiªn cña tæ chøc c«ng t¸c kiÓm to¸n
nh»m t¹o ra tÊt c¶ tiÒn ®Ò vµ ®iÒu kiÖn cô thÓ tríc khi thùc hµnh kiÓm to¸n. §©y lµ
c«ng viÖc cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh chÊt lîng kiÓm to¸n. Giai ®o¹n chuÈn bÞ kiÓm to¸n
®îc chia thµnh hai giai ®o¹n nhá lµ:
Giai ®o¹n tiÒn lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n.
Giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n.
1.2. Vai trß, vÞ trÝ cña giai ®o¹n chuÈn bÞ kiÓm to¸n trong cuéc kiÓm to¸n B¸o
c¸o tµi chÝnh.
Giai ®o¹n chuÈn bÞ lµ giai ®o¹n ®Çu tiªn trong mét cuéc kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi
chÝnh nã chuÈn bÞ ®Çy ®ñ vÒ mÆt vËt chÊt, con ngêi ®Ó tiÕn hµnh mét cuéc kiÓm
to¸n. Nã cã vai trß quan träng, chi phèi tíi chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ chung cña toµn bé
cuéc kiÓm to¸n. ý nghÜa cña giai ®o¹n tiÒn lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n lµ: t¹o c¬ së
ph¸p lý ®Ó x¸c ®Þnh môc tiªu, ph¹m vi cña cuéc kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh. C«ng
ty kiÓm to¸n lµm tèt c«ng t¸c nµy sÏ h¹n chÕ ®îc nh÷ng rñi ro, nh÷ng bÊt ®ång víi
kh¸ch hµng kiÓm to¸n. ý nghÜa cña giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch ®îc thÓ hiÖn ë mét sè
®iÓm sau:
LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n gióp kiÓm to¸n viªn thu thËp ®îc
c¸c b»ng chøng kiÓm to¸n ®Çy ®ñ vµ cã gi¸ trÞ lµm c¬ së
®Ó ®a ra c¸c ý kiÕn x¸c ®¸ng vÒ B¸o c¸o tµi chÝnh, tõ ®ã
gióp c¸c kiÓm to¸n viªn h¹n chÕ nh÷ng sai sãt, gi¶m
thiÓu tr¸ch nhiÖm ph¸p lý, n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng viÖc
vµ gi÷ v÷ng ®îc uy tÝn nghÒ nghiÖp ®èi víi kh¸ch hµng.
KÕ ho¹ch kiÓm to¸n gióp c¸c kiÓm to¸n viªn phèi hîp
hiÖu qu¶ víi nhau còng nh phèi hîp hiÖu qu¶ víi c¸c bé
phËn cã liªn quan nh bé phËn: kiÓm to¸n néi bé, c¸c
chuyªn gia bªn ngoµi.... §ång thêi qua sù phèi hîp hiÖu
qu¶ ®ã, kiÓm to¸n viªn cã thÓ tiÕn hµnh cuéc kiÓm to¸n
theo ®óng ch¬ng tr×nh ®· lËp víi c¸c chi phÝ ë møc hîp
lý, t¨ng cêng søc c¹nh tranh cho c«ng ty kiÓm to¸n vµ gi÷
uy tÝn víi kh¸ch hµng.
C¨n cø vµo kÕ ho¹ch kiÓm to¸n ®· ®îc lËp, kiÓm to¸n
viªn cã thÓ kiÓm so¸t vµ ®¸nh gi¸ c«ng viÖc kiÓm to¸n ®·
vµ ®ang thùc hiÖn, gãp phÇn n©ng cao chÊt lîng vµ hiÖu
qu¶ cña cuéc kiÓm to¸n.
ý nghÜa cña giai ®o¹n chuÈn bÞ lµ sù kh¸i qu¸t ý nghÜa cña hai giai ®o¹n tiÒn
lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n vµ giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n. Trong ®iÒu kiÖn ViÖt
Sinh viªn thùc hiÖn: §ç Quèc TuyÓn.
§Ò ¸n m«n häc
Líp KiÓm to¸n 42A – Khoa KÕ to¸n
Nam hiÖn nay, ho¹t ®éng kiÓm to¸n nãi chung vµ ho¹t ®éng kiÓm to¸n ®éc lËp nãi
riªng lµ nh÷ng ho¹t ®éng hÕt søc míi mÎ. Trong khi ®ã hµnh lang ph¸p lý cho ho¹t
®éng kiÓm to¸n cha ®Çy ®ñ, néi dung, quy tr×nh còng nh ph¬ng ph¸p ®îc vËn dông
trong c¸c cuéc kiÓm to¸n cña ViÖt Nam míi ë giai ®o¹n ®Çu, nguån tµi liÖu thiÕu
c¶ vÒ sè lîng, tÝnh ®ång bé vµ h¹n chÕ vÒ nhiÒu mÆt. Do vËy, giai ®o¹n chuÈn bÞ
kiÓm to¸n cÇn ®îc coi träng ®Ó ®¶m b¶o chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ cña cuéc kiÓm to¸n.
II. Tr×nh tù chuÈn bÞ kiÓm to¸n.
2.1. Giai ®o¹n tiÒn lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n.
2.1.1. Th mêi hoÆc c«ng v¨n göi c«ng ty kiÓm to¸n cña c«ng ty cã nhu cÇu
kiÓm to¸n.
Th«ng thêng khi mét doanh nghiÖp cã nhu cÇu kiÓm to¸n ph¶i cã c«ng v¨n
hoÆc th mêi kiÓm to¸n cho c«ng ty kiÓm to¸n. Th mêi kiÓm to¸n cã nh÷ng néi dung
sau :
Sè vµ ngµy th¸ng c«ng v¨n.
Tªn vµ ®Þa chØ ®¬n vÞ mêi kiÓm to¸n.
Tªn c«ng ty kiÓm to¸n ®îc mêi lµm kiÓm to¸n.
Néi dung kiÓm to¸n.
Yªu cÇu kiÓm to¸n.
Lêi chÊp nhËn tr¶ phÝ kiÓm to¸n.
Tªn, chøc vô ngêi ký vµ dÊu cña ®¬n vÞ.
Tªn ®¬n vÞ mêi lµm kiÓm to¸n cã thÓ ®îc ghi chung tªn c«ng ty kiÓm to¸n,
còng cã thÓ ghi thªm tªn kiÓm to¸n viªn mµ doanh nghiÖp tÝn nhiÖm muèn mêi trùc
tiÕp.
Néi dung kiÓm to¸n cÇn ghi râ lµ kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh n¨m nµo? hoÆc
mét néi dung cô thÓ nµo ®ã, nh: kiÓm to¸n b¸o c¸o quyÕt to¸n c«ng tr×nh x©y dùng
c¬ b¶n, kiÓm to¸n thanh lý hîp ®ång kinh tÕ...Yªu cÇu kiÓm to¸n thêng ghi râ ph¶i
b¶o ®¶m trung thùc, kh¸ch quan, bÝ mËt sè liÖu vµ thêi gian cÇn hoµn thµnh.
2.1.2. Duy tr× vµ chÊp nhËn kh¸ch hµng.
C«ng ty kiÓm to¸n ph¶i ®¸nh gi¸ kh¸ch hµng tiÒm n¨ng vµ thêng xuyªn ph¶i
xem xÐt l¹i kh¸ch hµng hiÖn cã cña c«ng ty.
NÕu kh¸ch hµng hoÆc mèi quan hÖ gi÷a C«ng ty kiÓm to¸n víi kh¸ch hµng lµ
kh«ng ®óng mùc th× kh¨ n¨ng thµnh c«ng cña kiÓm to¸n lµ rÊt thÊp. VÒ mÆt thùc
tiÔn kiÓm so¸t chÊt lîng kiÓm to¸n yªu cÇu ®¸nh gi¸ kh¸ch hµng hiÖn cã vµ kh¸ch
hµng tiÒm n¨ng ®Ó c©n nh¾c:
N¨ng lùc phôc vô kh¸ch hµng cña c«ng ty kiÓm to¸n.
TÝnh ®éc lËp cña c«ng ty kiÓm to¸n.
TÝnh chÝnh trùc cña Ban l·nh ®¹o cña kh¸ch hµng.
Sinh viªn thùc hiÖn: §ç Quèc TuyÓn.
§Ò ¸n m«n häc
Líp KiÓm to¸n 42A – Khoa KÕ to¸n
Thñ tôc duy tr× vµ chÊp nhËn kh¸ch hµng bao gåm viÖc xem xÐt th«ng tin tµi
chÝnh vµ c¸c th«ng tin kh¸c cña kh¸ch hµng nh: th«ng tin s¬ bé vÒ lÜnh vùc ho¹t
®éng, lo¹i h×nh doanh nghiÖp, h×nh thøc së h÷u, c«ng nghÖ s¶n xuÊt, tæ chøc bé
m¸y qu¶n lý vµ thùc tiÔn ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ..., trao ®æi víi bªn thø ba vµ trao ®æi
víi kiÓm to¸n viªn tiÒn nhiÖm. §Ó tr¸nh trêng hîp mét chñ phÇn hïn cã thÓ chÊp
nhËn bÊt cø mét kh¸ch hµng nµo, kÓ c¶ nh÷ng kh¸ch hµng kh«ng phï hîp, víi lý do
®¬n gi¶n ®Ó ph¸t triÓn kinh doanh. Mét sè c«ng ty kiÓm to¸n ë ViÖt Nam yªu cÇu
viÖc ®¸nh gi¸ c¸c kh¸ch hµng hiÖn cã vµ c¸c kh¸ch hµng tiÒm n¨ng ph¶i ®îc mét
chñ phÇn hïn cÊp cao ®a ra phª duyÖt cuèi cïng. NÕu chÊp nhËn yªu cÇu kiÓm to¸n
cña doanh nghiÖp, th× c«ng ty kiÓm to¸n ph¶i cã th hÑn kiÓm to¸n, c«ng v¨n chÊp
nhËn kiÎm to¸n.
2.1.3. Th hÑn kiÓm to¸n.
Th hÑn kiÓm to¸n lµ sù x¸c nhËn b»ng v¨n b¶n r»ng lêi mêi cña kh¸ch hµng ®·
®îc chÊp nhËn, ®ång thêi x¸c ®Þnh môc tiªu vµ pham vi kiÓm to¸n còng nh tr¸ch
nhiÖm cña kiÓm to¸n viªn ®èi víi kh¸ch hµng vµ h×nh thøc cña b¸o c¸o kiÓm to¸n.
§Ó tr¸nh mäi sù hiÓu lÇm, kh«ng cã lîi cho c¶ hai bªn, tèt nhÊt kiÓm to¸n viªn nªn
göi th hÑn cho kh¸ch hµng tríc khi b¾t ®Çu c«ng viÖc kiÓm to¸n.
ë mét sè níc, môc tiªu, ph¹m vi kiÓm to¸n vµ nghÜa vô cña kiÓm to¸n viªn ®·
®îc luËt ph¸p quy ®Þnh. Tuy nhiªn kiÓm to¸n viªn vÉn cã thÓ göi th hÑn kiÓm to¸n
cho kh¸ch hµng cña m×nh.
Nguyªn t¾c kiÓm to¸n thø 2 ®îc IAPC phª chuÈn th¸ng 3 – 1980 vµ ban hµnh
th¸ng 6 –1980 ®· nªu néi dung th hÑn kiÓm to¸n, “H×nh thøc vµ néi dung th hÑn
kiÓm to¸n cã thÓ thay ®æi ®èi víi mçi kh¸ch hµng”, nhng bao gåm nh÷ng néi dung
chÝnh sau:
Môc ®Ých cña kiÓm to¸n c¸c th«ng tin tµi chÝnh.
Tr¸ch nhiÖm cña c¸c nhµ qu¶n lý ®èi víi th«ng tin tµi chÝnh.
Ph¹m vi kiÓm to¸n (bao gåm c¶ luËt ph¸p, quy ®Þnh hoÆc lµ
quy chÕ cña c¸c tæ chøc chuyªn ngµnh cã thÓ ¸p dông mµ
kiÓm to¸n viªn cã thÓ ®Ýnh kÌm).
H×nh thøc cña mçi lo¹i b¸o c¸o hoÆc lµ sù truyÒn ®¹t c¸c kÕt
qu¶ kh¸c cña th hÑn kiÓm to¸n khi cã nh÷ng kh¶ n¨ng nµy
x¶y ra.
Nh¾c l¹i c¸c tho¶ thuËn gi÷a kiÓm to¸n viªn vµ kh¸ch hµng.
§èi víi kiÓm to¸n ®Þnh kú, kiÓm to¸n viªn cã thÓ kh«ng ph¶i göi th hÑn kiÓm
to¸n hµng n¨m, trõ c¸c trêng hîp sau:
Khi kh¸ch hµng cã biÓu hiÖn hiÓu lÇm vÒ môc
®Ých vµ ph¹m vi kiÓm to¸n.
Mét hoÆc mét sè kho¶n môc cña th hÑn kiÓm to¸n
cò ph¶i thay ®æi bæ sung.
Sinh viªn thùc hiÖn: §ç Quèc TuyÓn.
§Ò ¸n m«n häc
Líp KiÓm to¸n 42A – Khoa KÕ to¸n
Cã nh÷ng thay ®æi míi ®©y vÒ qu¶n lý.
Cã nh÷ng thay ®æi ®¸ng kÓ vÒ kinh doanh cña
kh¸ch hµng.
Cã nh÷ng yªu cÇu míi ph¸t sinh.
NÕu kiÓm to¸n viªn nhËn thÊy kh«ng cÊn göi th hÑn kiÓm to¸n míi cho kh¸ch
hµng, th× cã thÓ gi÷ nguyªn néi dung th hÑn kiÓm to¸n cò.
Khi kiÓm to¸n viªn cña c«ng ty mÑ (c«ng ty chÝnh) ®ång thêi còng lµ kiÓm to¸n
viªn cña c«ng ty con (c¸c chi nh¸nh) ®¬n vÞ phô thuéc th× ph¶i c©n nh¾c c¸c yÕu tè sau
®©y trong viÖc quyÕt ®Þnh cã göi th hÑn riªng cho tõng ®¬n vÞ hay kh«ng?
Ai chØ ®Þnh kiÓm to¸n viªn cho ®¬n vÞ hîp thµnh?
Cã lËp b¸o c¸o kiÓm to¸n theo tõng ®¬n vÞ hîp thµnh hay
kh«ng?
Nh÷ng yªu cÇu vÒ ph¸p lý.
Ph¹m vi c«ng viÖc c¸c kiÓm to¸n viªn kh¸c ®· lµm.
Møc ®é chi phèi cña c«ng ty mÑ.
MÉu th hÑn kiÓm to¸n cã thÓ thay ®æi phï hîp víi tõng trêng hîp kiÓm to¸n
cô thÓ (xem phô lôc sè 01). Th hÑn kiÓm to¸n cã thÓ thay thÕ b»ng h×nh thøc c«ng
v¨n chÊp nhËn kiÓm to¸n víi néi dung t¬ng tù.
Cïng víi viÖc göi th hÑn kiÓm to¸n c«ng ty kiÓm to¸n cö kiÓm to¸n viªn ®Ó
lµm kiÓm to¸n. Tuy theo sù hiÓu biÕt s¬ bé vÒ doanh nghiÖp vµ néi dung, yªu cÇu
kiÓm to¸n ®· tho¶ thuËn ®Ó cã thÓ cö mét hoÆc mét sè kiÓm to¸n viªn chÞu tr¸ch
nhiÖm kiÓm to¸n, trong ®ã ph¶i cã mét ngêi ®îc giao tr¸ch nhiÖm kiÓm to¸n viªn
chÝnh. ViÖc cö kiÓm to¸n viªn cÇn chó ý:
Nhãm kiÓm to¸n cã nh÷ng ngêi cã kh¶ n¨ng gi¸m
s¸t mét c¸ch thÝch ®¸ng c¸c nh©n viªn míi vµ cha
cã nhiÒu kinh nghiÖm, vµ ®iÒu nµy còng ®îc chuÈn
mùc ®Çu tiªn trong nhãm c¸c chuÈn mùc vÒ c«ng
viÖc kiÓm to¸n t¹i chç trong GAAS quy ®Þnh.
KiÓm to¸n viªn ph¶i cã tr×nh ®é n¨ng lùc, chuyªn
m«n ®ñ kh¶ n¨ng thùc hiÖn c«ng viÖc vµ ®ñ tÝn
nhiÖm víi kh¸ch hµng, cã thÓ cö kiÓm to¸n viªn ®îc kh¸ch hµng mêi trùc tiÕp nÕu ®îc. CÇn chó ý lùa
chän nh÷ng kiÓm to¸n viªn cã kiÕn thøc vµ kinh
nghiÖm vÒ ngµnh nghÒ kinh doanh cña kh¸ch hµng.
C¸c c«ng ty kiÓm to¸n cÇn tr¸nh thay ®æi kiÓm to¸n
viªn trong c¸c cuéc kiÓm to¸n cho mét kh¸ch hµng
trong nhiÒu n¨m.
Sinh viªn thùc hiÖn: §ç Quèc TuyÓn.
§Ò ¸n m«n häc
Líp KiÓm to¸n 42A – Khoa KÕ to¸n
KiÓm to¸n viªn ®îc chØ ®Þnh ph¶i tho¶ m·n c¸c
nguyªn t¾c vÒ tr¸ch nhiÖm ph¸p lý, ®¹o ®øc nghÒ
nghiÖp, kiÓm to¸n viªn ph¶i ®¶m b¶o tÝnh ®éc lËp
vÒ kinh tÕ, quan hÖ. (kiÓm to¸n viªn ph¶i tu©n thñ
chuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 200: “Môc tiªu
vµ nguyªn t¾c c¬ b¶n chi phèi kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi
chÝnh” vµ c¸c chuÈn mùc kiÓm to¸n quèc tÕ).
Sau khi ®· cö kiÓm to¸n viªn, c«ng ty kiÓm to¸n vµ kiÓm to¸n viªn chÝnh cïng
®¹i diÖn kh¸ch hµng ph¶i ký kÕt hîp ®ång kiÓm to¸n.
2.1.4. Hîp ®ång kiÓm to¸n.
Theo chuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 210, hîp ®ång kiÓm to¸n: lµ sù tho¶
thuËn b»ng v¨n b¶n gi÷a c¸c bªn tham gia ký kÕt (c«ng ty kiÓm to¸n, kh¸ch hµng)
vÒ c¸c ®iÒu kho¶n vµ ®iÒu kiÖn thùc hiÖn kiÓm to¸n cña kh¸ch hµng vµ c«ng ty
kiÓm to¸n, trong ®ã x¸c ®Þnh môc tiªu, ph¹m vi kiÓm to¸n, quyÒn vµ tr¸ch nhiÖm
cña c¸c bªn, h×nh thøc c¸o kiÓm to¸n, thêi gian thùc hiÖn vµ c¸c ®iÒu kho¶n vÒ phÝ,
vÒ xö lý khi cã tranh chÊp hîp ®ång.
Hîp ®ång kiÓm to¸n ph¶i ®îc lËp vµ ký chÝnh thøc tríc khi tiÕn hµnh c«ng
viÖc kiÓm to¸n nh»m b¶o vÖ lîi Ých cña kh¸ch hµng vµ c«ng ty kiÓm to¸n. C«ng ty
kiÓm to¸n vµ kh¸ch hµng khi ký kÕt hîp ®ång kiÓm to¸n, hîp ®ång dÞch vô hoÆc ký
v¨n b¶n cam kÕt kh¸c thay cho hîp ®ång ph¶i tu©n thñ c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt
hiÖn hµnh vÒ hîp ®ång kinh tÕ. Hîp ®ång kiÓm to¸n ph¶i cã ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kho¶n
chung cña hîp ®ång kinh tÕ theo quy ®Þnh hiÖn hµnh, cã thÓ thay ®æi phï hîp víi
sù tho¶ thuËn cña c¸c bªn. Ngoµi nh÷ng yÕu tè c¬ b¶n cña hîp ®ång kinh tÕ nãi
chung, hîp ®ång kiÓm to¸n cßn cã nh÷ng ®iÒu kho¶n mang tÝnh ®Æc thï cña nghÒ
kiÓm to¸n nh:
Môc ®Ých, ph¹m vi vµ néi dung kiÓm to¸n hoÆc dÞch kh¸c;
Tr¸ch nhiÖm cña Giam ®èc (hoÆc ngêi ®øng ®Çu) ®¬n vÞ ®îc kiÓm
to¸n trong viÖc lËp vµ tr×nh bµy b¸o c¸o tµi chÝnh;
Tr¸ch nhiÖm cña kh¸ch hµng trong viÖc cung cÊp chøng tõ, tµi
liÖu kÕ to¸n vµ nh÷ng th«ng tin kh¸c liªn quan ®Õn c«ng viÖc
kiÓm to¸n;
Ph¹m vi kiÓm to¸n ph¶i phï hîp vµ tu©n thñ ph¸p luËt vµ c¸c
chÝnh s¸ch, chÕ ®é hiÖn hµnh;
H×nh thøc b¸o c¸o kiÓm to¸n hoÆc h×nh thøc kh¸c thÓ hiÖn kÕt qu¶
kiÓm to¸n;
Cã ®iÒu kho¶n nãi râ lµ trªn thùc tÕ cã nh÷ng rñi ro khã tr¸nh
khái do b¶n chÊt vµ nh÷ng h¹n chÕ vèn cã cña kiÓm to¸n còng
nh cña hÖ thèng kiÓm so¸t, do ngoµi kh¶ n¨ng cña kiÓm to¸n viªn
trong viÖc ph¸t hiÖn ra nh÷ng sai sãt.
Sinh viªn thùc hiÖn: §ç Quèc TuyÓn.
§Ò ¸n m«n häc
Líp KiÓm to¸n 42A – Khoa KÕ to¸n
Ngoµi ra, c«ng ty kiÓm to¸n cã thÓ bæ sung thªm c¸c néi dung sau vµo hîp
®ång kiÓm to¸n:
Nh÷ng ®iÒu kho¶n liªn quan ®Õn lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n;
Tr¸ch nhiÖm cña kh¸ch trong viÖc cung cÊp b»ng v¨n b¶n sù ®¶m
b¶o vÒ nh÷ng th«ng tin ®· cung cÊp liªn quan ®Õn kiÓm to¸n;
M« t¶ h×nh thøc c¸c lo¹i th, b¸o c¸o kh¸c mµ c«ng ty kiÓm to¸n
cã thÓ göi cho kh¸ch hµng (nh th qu¶n lý, b¶n gi¶i tr×nh cña Gi¸m
®èc, th x¸c nhËn cña ngêi thø 3...)
C¬ së tÝnh phÝ kiÓm to¸n, lo¹i tiÒn dïng ®Ó thanh to¸n, tû gi¸ (nÕu
cã).
Trong mét sè trêng hîp cÇn thiÕt, c¸c bªn tham gia hîp ®ång cã thÓ tho¶
thuËn ®Ó bæ sung vµo hîp ®ång kiÓm to¸n mét sè néi dung sau:
C¸c ®iÒu kho¶n liªn quan ®Õn viÖc tham gia cña kiÓm to¸n viªn vµ
c¸c chuyªn gia kh¸c vµo mét sè c«ng viÖc trong qu¸ tr×nh kiÓm
to¸n;
C¸c ®iÒu kho¶n liªn quan ®Õn viÖc tham gia cña c¸c kiÓm to¸n
viªn néi bé vµ nh©n viªn kh¸c cña kh¸ch hµng;
§èi víi trêng hîp kiÓm to¸n lÇn ®Çu, nh÷ng thñ tôc cÇn thùc hiÖn
víi kiÓm to¸n viªn vµ c«ng ty kiÓm to¸n ®· kiÓm to¸n n¨m tríc
(nÕu cã)
Giíi h¹n tr¸ch nhiÖm tµi chÝnh cña c«ng ty kiÓm to¸n vµ kiÓm
to¸n viªn khi x¶y ra rñi ro kiÓm to¸n;
Truêng hîp hai hoÆc nhiÒu c«ng ty kiÓm to¸n cïng thùc hiÖn chung mét cuéc
kiÓm to¸n th× hîp ®ång kiÓm to¸n ph¶i ghi ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin liªn quan ®Õn c¸c
bªn vµ ph¶i cã ®ñ ch÷ ký cña ngêi cã thÈm quyÒn vµ ®ãng dÊu c¸c bªn tham gia
hîp ®ång. C«ng ty kiÓm to¸n vµ kh¸ch hµng ®îc phÐp ký hîp ®ång kiÓm cho nhiÒu
n¨m tµi chÝnh. Trêng hîp hîp ®ång kiÓm to¸n ®· ®îc ký cho nhiÒu n¨m, trong mçi
n¨m c«ng ty kiÓm to¸n vµ kh¸ch hµng ph¶i c©n nh¾c xem nÕu cã nh÷ng ®iÓm cÇn
ph¶i thay ®æi, bæ sung th× ph¶i tho¶ thuËn b»ng v¨n b¶n vÒ nh÷ng ®iÒu kho¶n vµ
®iÒu kiÖn thay ®æi cña hîp ®ång cho n¨m kiÓm to¸n hiÖn hµnh. V¨n b¶n nµy ®îc
coi lµ phô lôc cña hîp ®ång kiÓm to¸n ®· ký tríc ®ã. Hîp ®ång kiÓm to¸n ®îc lËp
l¹i cho n¨m kiÓm to¸n hiÖn hµnh khi ph¸t sinh nh÷ng thay ®æi môc ®Ých, ph¹m vi
kiÓm to¸n, cã sù thay ®æi mét sè ®iÒu kho¶n quan träng cña hîp ®ång, khi kh¸ch
hµng cã sù thay ®æi lín vÒ tæ chøc, ho¹t ®éng kinh doanh vµ yªu cÇu ph¸p lý.
Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn kiÓm to¸n theo hîp ®ång, trêng hîp kh¸ch hµng cã
yªu cÇu söa ®æi mét sè ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång lµm cho møc ®é ®¶m b¶o cña
kiÓm to¸n gi¶m ®i th× c«ng ty kiÓm to¸n ph¶i xem xÐt cã chÊp nhËn yªu cÇu nµy
cña kh¸ch hµng hay kh«ng?
Khi kh¸ch hµng yªu cÇu c«ng ty kiÓm to¸n söa ®æi hîp ®ång kiÓm to¸n v× c¸c
lý do nh cã sù hiÓu nhÇm vÒ tÝnh chÊt cña kiÓm to¸n hay dÞch vô liªn quan kh¸c ®·
Sinh viªn thùc hiÖn: §ç Quèc TuyÓn.
§Ò ¸n m«n häc
Líp KiÓm to¸n 42A – Khoa KÕ to¸n
nªu trong hîp ®ång ban ®Çu, hoÆc yªu cÇu giíi h¹n ph¹m vi kiÓm to¸n..., th× c«ng
ty kiÓm to¸n ph¶i xem xÐt kü lìng lý do cña nh÷ng yªu cÇu nµy, ®Æc biÖt lµ nh÷ng
hËu qu¶ do giíi h¹n ph¹m vi kiÓm to¸n. Lý do söa ®æi hîp ®ång ®îc coi lµ hîp lý
nÕu cã nh÷ng biÕn ®éng lín trong kinh doanh ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn nhu cÇu cña
kh¸ch hµng hoÆc cã nh÷ng hiÓu lÇm vÒ tÝnh chÊt cña dÞch vô. Ngîc l¹i, nÕu nh÷ng
biÕn ®éng nµy dùa trªn nh÷ng th«ng tin kh«ng chÝnh x¸c, kh«ng ®Çy ®ñ hoÆc
kh«ng hîp lý th× c¸c lý do kh¸ch hµng yªu cÇu söa ®æi hîp ®ång lµ kh«ng ®îc chÊp
nhËn. Tríc khi chÊp nhËn söa ®æi hîp ®ång kiÓm to¸n, ngoµi nh÷ng vÊn ®Ò nªu
trªn, c«ng ty kiÓm to¸n ph¶i tÝnh ®Õn nh÷ng hËu qu¶ cña sù söa ®æi hîp ®ång vÒ
mÆt ph¸p lý hoÆc c¸c nghÜa vô kh¸c.
Mäi trêng hîp cã söa ®æi c¸c ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång, c«ng ty kiÓm to¸n vµ
kh¸ch hµng ®Òu ph¶i thèng nhÊt b»ng v¨n b¶n vÒ nh÷ng ®iÒu kho¶n míi. NÕu c«ng
ty kiÓm to¸n kh«ng thÓ chÊp nhËn söa ®æi hîp ®ång vµ kh«ng ®îc phÐp tiÕp tôc
thùc hiÖn hîp ®ång ban ®Çu, th× c«ng ty kiÓm to¸n ph¶i ®×nh chØ ngay c«ng viÖc
kiÓm to¸n vµ ph¶i th«ng b¸o cho c¸c bªn theo quy ®Þnh cña hîp ®ång vµ c¸c quy
®Þnh cã liªn quan, nh ngêi ®¹i diÖn ký hîp ®ång, Héi ®ång qu¶n trÞ hoÆc c¸c cæ
®«ng vÒ nh÷ng lý do dÉn ®Õn viÖc chÊm døt hîp ®ång kiÓm to¸n.
VÝ dô Hîp ®ång kiÓm to¸n (Phô lôc sè 02).
VÝ dô Hîp ®ång kiÓm to¸n (Trêng hîp 02 c«ng ty kiÓm to¸n cïng thùc hiÖn
mét cuéc kiÓm to¸n – Phô lôc sè 03).
Sau khi ®· ký kÕt hîp ®ång kiÓm to¸n, ngêi ®îc giao tr¸ch nhiÖm kiÓm to¸n
viªn chÝnh (Chñ nhiÖm kiÓm to¸n) cã nhiÖm vô ®Çu tiªn lµ LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n.
2.2. Giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n.
2.2.1. Kh¸i niÖm, vai trß cña giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n ®èi víi mét
cuéc kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh.
2.2.1.1. Kh¸i niÖm.
LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n lµ giai ®o¹n ®Çu tiªn cña mét cuéc kiÓm to¸n cã vai trß
quan träng, chi phèi tíi chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ chung cña toµn bé cuéc kiÓm to¸n.
2.2.1.2. Vai trß cña giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n.
Nguyªn t¾c kiÓm to¸n quèc tÕ thø 3- C¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n xuyªn suèt mét
cuéc kiÓm to¸n do IAPC (Uû ban thùc hµnh kiÓm to¸n quèc tÕ) phª chuÈn th¸ng
6 n¨m 1980 vµ ban hµnh th¸ng 10 – 1980 ®· nªu râ: “KiÓm to¸n viªn ph¶i lËp kÕ
ho¹ch kiÓm to¸n ®Ó trî gióp cho c«ng viÖc kiÓm to¸n tiÕn hµnh cã hiÖu qu¶, ®óng
thêi h¹n”. Theo chuÈn mùc kiÓm to¸n thø t trong 10 ChuÈn mùc KiÓm to¸n ®îc
thõa nhËn réng r·i (GAAS) ®ßi hái “C«ng t¸c kiÓm to¸n ph¶i ®îc lËp kÕ ho¹ch ®Çy
®ñ vµ c¸c trî lý (nÕu cã) ph¶i ®îc gi¸m s¸t ®óng ®¾n”. §o¹n hai trong ChuÈn mùc
kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 300 nªu râ: “KiÓm to¸n viªn vµ c«ng ty kiÓm to¸n ph¶i lËp
kÕ ho¹ch kiÓm to¸n ®Ó ®¶m b¶o cuéc kiÓm to¸n ®îc tiÕn hµnh mét c¸ch cã hiÖu
qu¶”, vµ kÕ ho¹ch kiÓm to¸n ph¶i ®îc lËp cho mäi cuéc kiÓm to¸n. KÕ ho¹ch kiÓm
to¸n ph¶i ®îc lËp mét c¸ch thÝch hîp nh»m ®¶m b¶o bao qu¸t hÕt c¸c khÝa c¹nh
Sinh viªn thùc hiÖn: §ç Quèc TuyÓn.
§Ò ¸n m«n häc
Líp KiÓm to¸n 42A – Khoa KÕ to¸n
träng yÕu cña cuéc kiÓm to¸n; ph¸t hiÖn gian lËn, rñi ro vµ nh÷ng vÊn ®Ò tiÒm Èn;
vµ ®¶m b¶o cuéc kiÓm to¸n ®îc tiÕn hµnh ®óng thêi h¹n.
Nh vËy, viÖc lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n kh«ng chØ xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu chÝnh cña
cuéc kiÓm to¸n nh»m chuÈn bÞ nh÷ng ®iÒu kiÖn c¬ b¶n trong c«ng t¸c kiÓm to¸n,
cho cuéc kiÓm to¸n mµ cßn lµ nguyªn t¾c c¬ b¶n trong c«ng t¸c kiÓm to¸n ®· ®îc
quy ®Þnh thµnh chuÈn mùc vµ ®ßi hái c¸c kiÓm to¸n viªn ph¶i tu©n thñ theo ®Çy ®ñ
nh»m ®¶m b¶o tiÕn hµnh c«ng t¸c kiÓm to¸n cã hiÖu qu¶ vµ chÊt lîng.
2.2.2. LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n chiÕn lîc.
Theo chuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 300, KÕ ho¹ch chiÕn lîc: Lµ ®Þnh híng c¬ b¶n, néi dung träng t©m vµ ph¬ng ph¸p tiÕp cËn chung cña cuéc kiÓm to¸n
do cÊp chØ ®¹o v¹ch ra dùa trªn hiÓu biÕt vÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng vµ m«i trêng kinh
doanh cña ®¬n vÞ ®îc kiÓm to¸n.
KÕ ho¹ch chiÕn lîc ph¶i ®îc lËp cho c¸c cuéc kiÓm to¸n lín vÒ qui m«, tÝnh
chÊt phøc t¹p, ®Þa bÇn réng hoÆc kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh cña nhiÒu n¨m.
Cuéc kiÓm to¸n lín vÒ qui m« lµ cuéc kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh tæng hîp
(hoÆc b¸o c¸o tµi chÝnh hîp nhÊt) cña Tæng C«ng ty, trong ®ã cã nhiÒu c«ng ty, ®¬n
vÞ trùc thuéc cïng lo¹i h×nh hoÆc kh¸c lo¹i h×nh kinh doanh.
Cuéc kiÓm to¸n cã tÝnh chÊt phøc t¹p lµ cuéc kiÓm to¸n cã dÊu hiÖu tranh
chÊp, kiÖn tông hoÆc nhiÒu ho¹t ®éng míi mµ kiÓm to¸n viªn vµ c«ng ty kiÓm to¸n
cha cã nhiÒu kinh nghiÖm.
Cuéc kiÓm to¸n ®Þa bµn réng lµ cuéc kiÓm to¸n cña ®¬n vÞ cã nhiÒu ®¬n vÞ
cÊp díi n»m trªn nhiÒu tØnh, thµnh phè kh¸c nhau, kÓ c¶ chi nh¸nh ë níc ngoµi.
KiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh nhiÒu n¨m lµ khi c«ng ty kiÓm to¸n ký hîp ®ång
kiÓm to¸n cho mét sè n¨m tµi chÝnh liªn tôc, vÝ dô n¨m 2000 ký hîp ®ång kiÓm
to¸n n¨m 2000, n¨m 2001 vµ n¨m 2002 th× còng ph¶i lËp kÕ ho¹ch chiÕn lîc ®Ó
®Þnh híng vµ phèi hîp c¸c cuéc kiÓm to¸n gi÷a c¸c n¨m.
KÕ ho¹ch chiÕn lîc thêng do ngêi phôc tr¸ch kiÓm to¸n lËp vµ ®îc Gi¸m ®èc
(hoÆc ngêi ®øng ®Çu) c«ng ty kiÓm to¸n phª duyÖt. KÕ ho¹ch chiÕn lîc lµ c¬ së lËp
kÕ ho¹ch kiÓm to¸n tæng thÓ, lµ c¬ së chØ ®¹o thùc hiÖn vµ so¸t xÐt kÕt qu¶ cuéc
kiÓm to¸n.
§Ó lËp ®îc kÕ ho¹ch chiÕn lîc chuÈn x¸c ®ßi hái kiÓm to¸n viªn ph¶i tiÕp xóc
víi kh¸ch hµng ®Ó t×m hiÓu t×nh h×nh, thu thËp nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt vÒ c¸c ho¹t
®éng kinh doanh, trªn nh÷ng nÐt ®Æc trng c¬ b¶n sau:
NhiÖm vô, chøc n¨ng ho¹t ®éng chñ yÕu cña kh©ch hµng.
Quy m« vµ ph¹m vi ho¹t ®éng kinh doanh.
Qu¸ tr×nh thµnh lËp, ®iÒu kiÖn, kh¶ n¨ng hiÖn t¹i vµ t¬ng lai
ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp.
Tæ chøc s¶n xuÊt vµ nh÷ng quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt kinh
doanh chñ yÕu vµ rñi ro tiÒm tµng.
T×nh tr¹ng tµi chÝnh vµ c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ chñ yÕu cña
kh¸ch hµng.
Sinh viªn thùc hiÖn: §ç Quèc TuyÓn.
§Ò ¸n m«n häc
Líp KiÓm to¸n 42A – Khoa KÕ to¸n
Tæ chøc qu¶n lý kinh doanh, tr×nh ®é, n¨ng lùc nh÷ng ngêi
®iÒu hµnh cña doanh nghiÖp kh¸ch hµng.
Tæ chøc bé m¸y vµ c«ng viÖc kÕ to¸n tµi chÝnh thèng kª.
Tæ chøc kiÓm to¸n néi bé.
Nh÷ng thuËn lîi, khã kh¨n chñ yÕu trong s¶n xuÊt kinh
doanh, trong qu¶n lý vµ kÕ to¸n.
Sù hiÓu biÕt vÒ ®Æc thï kinh doanh cña kh¸ch hµng sÏ gióp cho kiÓm to¸n viªn
x¸c ®Þnh ®îc c¸c sù kiÖn, c¸c nghiÖp vô cã ¶nh hëng nhiÒu ®Õn th«ng tin tµi chÝnh.
KiÓm to¸n viªn cã thÓ thu thËp th«ng tin nµy tõ c¸c nguån:
B¸o c¸o hµng n¨m tríc chñ së h÷u cña doanh nghiÖp.
C¸c biªn b¶n héi nghÞ H§QT, héi nghÞ ban gi¸m ®èc vµ c¸c
héi nghÞ quan träng kh¸c.
C¸c b¸o c¸o tµi chÝnh néi bé n¨m nay vµ n¨m tríc.
C¸c ghi chÐp kiÓm to¸n viªn cña n¨m tríc vµ c¸c tµi liÖu cã
liªn quan kh¸c.
Hå s¬ kiÓm to¸n chung (nÕu cã).
Nh÷ng th«ng tin vÒ c¸c vÊn ®Ò cã thÓ ¶nh hëng ®Õn kiÓm to¸n
do c¸c c¸n bé cã tr¸ch nhiÖm cña ®¬n vÞ cã quan hÖ víi
doanh nghiÖp cung cÊp.
Th¶o luËn trùc tiÕp víi c¸c nhµ qu¶n lý vµ c¸n bé nghiÖp vô
cña doanh nghiÖp.
C¸c sæ nhËt ký kinh doanh, c¸c t¹p chÝ chuyªn ngµnh.
C¸c quy ®Þnh néi bé cña doanh nghiÖp.
C¸c c¬ chÕ, chÝnh s¸ch vµ t×nh h×nh kinh tÕ x· héi, ¶nh hëng
cña nã ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña kh¸ch hµng.
Khi xem xÐt c¸c ghi chÐp kiÓm to¸n cña n¨m tríc vµ c¸c tµi liÖu liªn quan
kh¸c, kiÓm to¸n cÇn ®Æc biÖt chó ý ®Õn c¸c vÊn ®Ò cã nghi vÊn cña n¨m tríc xem
chóng cßn t¸i hiÖn trong n¨m ®ang kiÓm to¸n hay kh«ng.
C¸c vÊn ®Ò kiÓm to¸n viªn cã thÓ th¶o luËn trùc tiÕp víi c¸c nhµ qu¶n lý doanh
nghiÖp vµ c¸c c¸n bé nghiÖp vô cña doanh nghiÖp lµ:
Nh÷ng sù thay ®æi vÒ qu¶n lý , c¬ cÊu tæ chøc vµ ho¹t ®éng
cña doanh nghiÖp.
Nh÷ng c¬ chÕ chÝnh s¸ch hiÖn hµnh cã ¶nh hëng ®Õn doanh
nghiÖp.
Nh÷ng khã kh¨n víng m¾c vÒ tµi chÝnh hoÆc c¸c vÊn ®Ò vÒ kÕ
to¸n hiÖn nay vµ s¾p tíi.
Sinh viªn thùc hiÖn: §ç Quèc TuyÓn.
§Ò ¸n m«n häc
Líp KiÓm to¸n 42A – Khoa KÕ to¸n
T×nh h×nh ph¸t triÓn kinh doanh hiÖn t¹i vµ s¾p tíi, nh÷ng ¶nh
hëng cña nã ®Õn doanh nghiÖp.
C¸c mèi quan hÖ víi bªn thø ba.
Nh÷ng thay ®æi hiÖn t¹i vµ s¾p tíi vÒ kü thuËt, kiÓu d¸ng s¶n
phÈm, lo¹i h×nh dÞch vô quy tr×nh s¶n xuÊt hoÆc ph¬ng thøc
tiªu thô s¶n phÈm hµng ho¸.
Nh÷ng thay ®æi vÒ hÖ thèng kÕ to¸n vµ hÖ thèng kiÓm so¸t
néi bé.
C¸c ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®· qua hoÆc sÏ cã.
Nh÷ng hiÓu biÕt vÒ ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng kinh doanh cña kh¸ch hµng kh«ng chØ
cã lîi Ých cho viÖc x©y dùng kÕ ho¹ch kiÓm to¸n tæng thÓ, mµ cßn gióp kiÓm to¸n
viªn nhanh chãng x¸c ®Þnh ®îc c¸c ®iÓm träng t©m cÇn chó ý ®Æc biÖt khi lµm kiÓm
to¸n, còng nh khi ®¸nh gi¸ tÝnh hîp lý cña c¸c th«ng tin tµi chÝnh cña nh÷ng ngêi
qu¶n lý.
Trªn c¬ së c¸c th«ng tin ®· thu thËp ®îc kiÓm to¸n viªn tiÕn hµnh ph©n tÝch
®¸nh gi¸ vµ ®a ra kÕ ho¹ch kiÓm to¸n tæng thÓ, ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n cho doanh
nghiÖp, quyÕt ®Þnh c¸c ®¬n vÞ c¸c bé phËn cÇn ®îc kiÓm to¸n, x¸c ®Þnh kÕ ho¹ch s¬
khai cho c¸c bé phËn ®îc kiÓm to¸n vµ nh÷ng quyÕt ®Þnh ®èi víi tõng phÇn viÖc
kiÓm to¸n.
S¬ ®å x©y dùng kÕ ho¹ch chiÕn lîc.
Thu thËp, t×m hiÓu ®Æc
®iÓm ho¹t ®éng SXKD
cña DN
§¸nh gi¸ tæng thÓ c¸c
th«ng tin vÒ ho¹t ®éng
kinh tÕ cña doanh
nghiÖp.
Ph©n tÝch ®a ra kÕ
ho¹ch chiÕn lîc kiÓm
to¸n cho DN
LiÖt kª nh÷ng quyÕt
®Þnh c¸c ®¬n vÞ, bé
phËn cÇn ®îc kiÓm
to¸n.
X¸c ®Þnh kÕ ho¹ch
tæng thÓ cho cuéc
kiÓm to¸n.
LiÖt kª nh÷ng quyÕt
®Þnh ®èi víi tõng phÇn
viÖc ®îc kiÓm to¸n.
§i ®Õn x©y dùng ch¬ng
tr×nh kiÓm to¸n
Sinh viªn thùc hiÖn: §ç Quèc TuyÓn.
§Ò ¸n m«n häc
Líp KiÓm to¸n 42A – Khoa KÕ to¸n
KÕ ho¹ch chiÕn lîc ®îc lËp thµnh mét v¨n b¶n riªng hoÆc lËp thµnh mét phÇn
riªng trong kÕ ho¹ch kiÓm to¸n tæng thÓ. MÉu kÕ ho¹ch chiÕn lîc (Xem phô lôc sè
04). Trªn c¬ së kÕ ho¹ch chiÕn lîc kiÓm to¸n viªn tiÕn hµnh lËp kÕ ho¹ch tæng thÓ.
2.2.3. LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n tæng thÓ.
Theo chuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 300, kÕ ho¹ch kiÓm to¸n tæng thÓ
ph¶i ®îc lËp cho mäi cuéc kiÓm to¸n, trong ®ã m« t¶ ph¹m vi dù kiÕn vµ c¸ch thøc
tiÕn hµnh c«ng viÖc kiÓm to¸n. KÕ ho¹ch kiÓm to¸n tæng thÓ ph¶i ®Çy ®ñ, chi tiÕt
lµm c¬ së ®Ó lËp ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n. H×nh thøc vµ néi dung cña kÕ ho¹ch kiÓm
to¸n tæng thÓ thay ®æi tuú theo qui m« cña kh¸ch hµng, tÝnh chÊt phøc t¹p cña c«ng
viÖc kiÓm to¸n, ph¬ng ph¸p kiÓm to¸n, ph¬ng ph¸p kü thuËt kiÓm to¸n ®Æc thï do
kiÓm to¸n viªn sö dông.
2.2.3.1. HiÓu biÕt vÒ ho¹t ®éng kinh doanh cña ®¬n vÞ ®îc kiÓm to¸n.
Theo chuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 310, “§Ó thùc hiÖn kiÓm to¸n b¸o
c¸o tµi chÝnh, kiÓm to¸n viªn ph¶i cã hiÓu biÕt cÇn thiÕt, ®Çy ®ñ vÒ t×nh h×nh kinh
doanh nh»m ®¸nh gi¸ vµ ph©n tÝch ®îc c¸c sù kiÖn, nghiÖp vô vµ thùc tiÔn ho¹t
®éng cña ®¬n vÞ ®îc kiÓm to¸n mµ theo kiÓm to¸n viªn th× cã ¶nh hëng träng yÕu
®Õn b¸o c¸o tµi chÝnh, ®Õn viÖc kiÓm tra cña kiÓm to¸n viªn hoÆc ®Õn b¸o c¸o kiÓm
to¸n”.
HiÓu biÕt cÇn thiÕt cña kiÓm to¸n viªn ®Ó thùc hiÖn mét cuéc kiÓm to¸n bao
gåm nh÷ng hiÓu biÕt tæng quan vÒ nÒn kinh tÕ, lÜnh vùc ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ, hiÓu
biÕt cô thÓ h¬n vÒ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ ®îc kiÓm to¸n.Ngoµi ra, kiÓm
to¸n viªn cßn ph¶i hiÓu biÕt c¶ nh÷ng khÝa c¹nh ®Æc thï cña mét tæ chøc cô thÓ nh:
c¬ cÊu tæ chøc, d©y chuyÒn vµ c¸c dÞch vô s¶n xuÊt, c¬ cÊu vèn, chøc n¨ng vµ vÞ trÝ
cña kiÓm to¸n néi bé... Møc ®é hiÓu biÕt vÒ ®¬n vÞ cña kiÓm to¸n viªn kh«ng nhÊt
thiÕt ph¶i nh Ban gi¸m ®èc cña ®¬n vÞ ®îc kiÓm to¸n. Nhng ®Ó hiÓu râ c¸c sù kiÖn,
c¸c nghiÖp vô vµ c¸c ho¹t ®éng cã thÓ t¸c ®éng ®Õn B¸o c¸o tµi chÝnh vµ ®Ó thùc
hiÖn qu¸ tr×nh so s¸nh kh¸ch hµng nµy víi ®¬n vÞ kh¸c trong cïng ngµnh nghÒ, lÜnh
vùc s¶n xuÊt kinh doanh, kiÓm to¸n viªn cã thÓ cã ®îc hiÓu biÕt nµy nhiÒu c¸ch nhng ph¬ng ph¸p thêng ®îc sö dông nhiÒu nhÊt lµ trao ®æi víi kiÓm to¸n viªn tiÒn
nhiÖm (nÕu cã), nh÷ng ngêi ®¨ tiÕn hµnh kiÓm to¸n cho kh¸ch hµng nh÷ng n¨m tríc hoÆc ®· tiÕn hµnh kiÓm to¸n cho kh¸ch hµng kh¸c trong cïng cïng ngµnh nghÒ
kinh doanh hoÆc trao ®æi trùc tiÕp víi nh©n viªn, Ban gi¸m ®èc c«ng ty kh¸ch hµng.
Ngoµi ra, kiÓm to¸n viªn cã thÓ cã ®îc nh÷ng hiÓu biÕt ®ã qua viÖc nghiªn cøu c¸c
s¸ch b¸o, t¹p chÝ chuyªn ngµnh...Díi ®©y lµ mét sè ph¬ng ph¸p c¬ b¶n ®Ó thu thËp
th«ng tin c¬ së ®Ó ®¹t ®îc sù hiÓu biÕt vÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ ®îc kiÓm
to¸n.
Xem l¹i kÕt qu¶ cña cuéc kiÓm to¸n tríc vµ hå s¬ kiÓm to¸n chung (nÕu cã).
C¸c hå s¬ kiÓm to¸n chung thêng chøa ®ùng rÊt nhiÒu th«ng tin vÒ kh¸ch hµng nh:
c¸c ghi chÐp hoÆc b¶n sao c¸c tµi liÖu ph¸p lý, tho¶ thuËn vµ biªn b¶n quan träng
nh quyÕt ®Þnh thµnh lËp, ®iÒu lÖ c«ng ty, giÊy phÐp thµnh lËp (GiÊy phÐp ®Çu t; hîp
®ång liªn doanh), ®¨ng ký kinh doanh, bè c¸o, biªn b¶n häp Héi ®ång qu¶n trÞ, häp
Ban Gi¸m ®èc...C¸c th«ng tin liªn quan ®Õn m«i trêng kinh doanh, m«i trêng ph¸p
Sinh viªn thùc hiÖn: §ç Quèc TuyÓn.
§Ò ¸n m«n häc
Líp KiÓm to¸n 42A – Khoa KÕ to¸n
luËt cã ¶nh hëng ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña kh¸ch hµng, qu¸ tr×nh ph¸t triÓn
cña kh¸ch hµng nh:
C¸c tµi liÖu vÒ thuÕ: C¸c v¨n b¶n, chÕ ®é thuÕ
riªng trong tõng lÜnh vùc ho¹t ®éng kinh doanh
cña kh¸ch hµng ®îc c¬ quan thuÕ cho phÐp, c¸c
tµi liÖu thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ hµng n¨m.
C¸c tµi liÖu vÒ nh©n sù: C¸c tho¶ íc lao ®éng, c¸c
qui ®Þnh riªng cña kh¸ch hµng vÒ nh©n sù, qui ®Þnh
vÒ qu¶n lý vµ sö dông quü l¬ng...
C¸c tµi liÖu kÕ to¸n: V¨n b¶n chÊp thuËn chÕ ®é kÕ
to¸n ®îc ¸p dông (nÕu cã). C¸c nguyªn t¾c kÕ to¸n
¸p dông: Ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh gi¸ trÞ hµng tån kho,
ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh, ph¬ng ph¸p tÝnh dù
phßng...
C¸c hîp ®ång hoÆc tho¶ thuËn víi bªn thø 3 cã
hiÖu lùc trong thêi gian dµi.
C¸c tµi liÖu kh¸c.
Hå s¬ kiÓm to¸n n¨m chøa ®ùng c¸c th«ng tin vÒ kh¸ch hµng liªn quan ®Õn
cuéc kiÓm to¸n mét n¨m tµi chÝnh. Trong ®ã cã nh÷ng b»ng chøng vÒ thay ®æi hÖ
thèng vµ hÖ thèng kiÓm to¸n néi bé cña kh¸ch hµng (Theo chuÈn mùc kiÓm to¸n
ViÖt Nam sè 230). Qua c¸c hå s¬ kiÓm to¸n kiÓm to¸n viªn sÏ thu thËp ®îc nh÷ng
th«ng tin h÷u Ých vÒ c«ng viÖc kinh doanh cña kh¸ch hµng. ViÖc cËp nhËt vµ xem
sæ s¸ch cña c«ng ty lµ rÊt cÇn thiÕt v× qua ®ã kiÓm to¸n viªn kh«ng chØ x¸c ®Þnh ® îc c¸c quyÕt ®Þnh cña nhµ qu¶n lý cã phï hîp víi luËt ph¸p cña Nhµ níc, víi c¸c
chÝnh s¸ch hiÖn hµnh cña c«ng ty hay kh«ng mµ cßn gióp kiÓm to¸n viªn hiÓu ®îc
b¶n chÊt cña c¸c sè liÖu còng nh sù biÕn ®éng cña chóng trªn c¸c B¸o c¸o tµi chÝnh
®îc kiÓm to¸n.
Tham quan nhµ xëng: Tham quan c¸c ph¬ng tiÖn s¶n xuÊt kinh doanh cña
kh¸ch hµng rÊt cã Ých cho viÖc ®¹t ®îc mét sù hiÓu biÕt tèt h¬n vÒ c«ng viÖc kinh
doanh vµ ho¹t ®éng cña kh¸ch hµng. Nã sÏ mang l¹i mét c¬ héi ®Ó gÆp c¸c nh©n
vËt chñ chèt vµ quan s¸t trùc tiÕp m¾t thÊy tai nghe c¸c ho¹t ®éng. Nh÷ng cuéc
tranh luËn víi nh©n viªn kh«ng lµm c«ng t¸c kÕ to¸n trong cuéc tham quan nhµ xëng sÏ gióp cho kiÓm to¸n viªn cã c¸i nh×n thùc tÕ, tæng qu¸t vÒ t×nh h×nh sö dông
vµ b¶o vÖ tµi s¶n cña doanh nghÞªp, viÖc thuyÕt minh sè liÖu kÕ to¸n...Mét kiÕn
thøc thùc tÕ vÒ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh ë ph©n xëng, kÕt qu¶ s¶n xuÊt sÏ lµm dÔ
dµng cho viÖc thu ®îc c¸c c©u tr¶ lêi cho c¸c c©u hái sau nµy cña cuéc kiÓm to¸n.
Xem l¹i c¸c chÝnh s¸ch cña c«ng ty: NhiÒu chÝnh s¸ch vµ quyÒn h¹n cña c«ng
ty ®îc ph¶n ¸nh trªn c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh lµ mét phÇn cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi
bé nhng ngoµi ph¹m vi cña hÖ thèng kÕ to¸n. Chóng gåm nh÷ng vÊn ®Ò nh quyÒn
h¹n ®èi víi sù nhîng l¹i mét phÇn ho¹t ®éng kinh doanh, c¸c chÝnh s¸ch tÝn dông...
C¸c quyÕt ®Þnh c¬ b¶n vÒ chÝnh s¸ch ph¶i lu«n lu«n ®îc ®¸nh gi¸ mét c¸ch thËn
Sinh viªn thùc hiÖn: §ç Quèc TuyÓn.
§Ò ¸n m«n häc
Líp KiÓm to¸n 42A – Khoa KÕ to¸n
träng nh mét phÇn cña c«ng t¸c kiÓm to¸n ®Ó x¸c ®Þnh xem Ban qu¶n trÞ cã ®îc
Héi ®ång qu¶n trÞ phª chuÈn ®Ó lËp mét vµi quyÕt ®Þnh nhÊt ®Þnh, vµ ®Ó ®¶m b¶o lµ
c¸c quyÕt ®Þnh cña Ban qu¶n trÞ ®· ®îc ph¶n ¸nh trung mét c¸ch ®óng ®¾n trªn c¸c
b¸o c¸o. Mét c¸ch lµm h÷u Ých mµ nhiÒu c«ng ty kiÓm to¸n lµm theo lµ ghi vµo hå
s¬ kiÓm to¸n chung nh÷ng chÝnh s¸ch quan träng nhÊt mµ kh¸ch hµng chÊp hµnh vµ
tªn cña ngêi hoÆc nhãm ngêi ®îc uû quyÒn ®Ó thay ®æi chÝnh s¸ch ®ã. ViÖc ®a vµo
hå s¬ kiÓm to¸n chung c¸c nguyªn t¾c kÕ to¸n ®· ®îc thõa nhËn lµ ®Æc biÖt h÷u Ých
trong viÖc gióp kiÓm to¸n viªn x¸c ®Þnh liÖu kh¸ch hµng ®· thay ®æi c¸c nguyªn t¾c
kÕ to¸n hay kh«ng. ViÖc xem xÐt ®Þnh kú c¸c th«ng tin còng quan träng.
NhËn diÖn c¸c bªn liªn quan: Trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, kiÓm
to¸n viªn cÇn x¸c ®Þnh tÊt c¶ c¸c bªn h÷u quan víi kh¸ch hµng. Theo chuÈn mùc
kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 550, C¸c bªn liªn quan, c¸c bªn liªn quan ®îc hiÓu lµ c¸c
bé phËn trùc thuéc, c¸c chñ së h÷u chÝnh thøc cña c«ng ty kh¸ch hµng hay bÊt kú
c«ng ty, chi nh¸nh, mét c¸ nh©n hay tæ chøc nµo mµ c«ng ty kh¸ch hµng cã quan hÖ
vµ c¸c c¸ nh©n, tæ chøc ®ã cã kh¶ n¨ng kiÓm so¸t hoÆc cã ¶nh hëng ®¸ng kÓ ®èi víi
bªn kia trong viÖc ra quyÕt ®Þnh tµi chÝnh vµ ho¹t ®éng. Trong ®ã ¶nh hëng ®¸ng kÓ
®îc hiÓu lµ: KÕt qu¶ cña viÖc tham gia vµo viÖc ®Ò ra c¸c chÝnh s¸ch tµi chÝnh vµ
ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, nhng kh«ng kiÓm so¸t chÝnh s¸ch ®ã. Giao dÞch gi÷a
c¸c bªn liªn quan: Lµ viÖc chuyÓn giao c¸c nguån lùc hay c¸c nghÜa vô gi÷a c¸c
bªn liªn quan, kh«ng xÐt ®Õn viÖc cã tÝnh gi¸ hay kh«ng.
Theo c¸c nguyªn t¾c kÕ to¸n ®· ®îc thõa nhËn, b¶n chÊt mèi quan hÖ gi÷a c¸c
bªn liªn quan ph¶i ®îc tiÕt lé trªn sæ s¸ch, b¸o c¸o vµ m« t¶ nghiÖp vô kinh tÕ. Do
v©y, c¸c bªn liªn quan vµ giao dÞch gi÷a c¸c bªn liªn quan cã ¶nh hëng lín ®Õn sù
nhËn ®Þnh c¸c bªn liªn quan vµ nhËn ®Þnh s¬ bé vÒ mèi quan hÖ nµy ngay trong giai
®o¹n lËp kÕ ho¹ch th«ng qua pháng vÊn Ban Gi¸m ®èc, xem sæ theo dâi cæ ®«ng,
sæ theo dâi kh¸ch hµng...Tõ ®ã bíc ®Çu dù ®o¸n c¸c vÊn ®Ò cã thÓ ph¸t sinh gi÷a
c¸c bªn liªn quan ®Ó ho¹ch ®Þnh mét kÕ ho¹ch kiÓm to¸n phï hîp.
Ngoµi ra, kiÓm to¸n viªn cßn sö dông mét sè ph¬ng ph¸p ®Ó thu thËp th«ng
tin vÒ t×nh h×nh kinh doanh cña ®¬n vÞ ®îc kiÓm to¸n nh:
Dùa vµo kinh nghiÖm thùc tiÔn vÒ ®¬n vÞ vµ ngµnh nghÒ kinh
doanh cña ®¬n vÞ ®îc kiÓm to¸n trªn b¸o c¸o tæng kÕt, biªn
b¶n lµm viÖc...
Trao ®æi víi kiÓm to¸n viªn néi bé vµ xem xÐt b¸o c¸o kiÓm
to¸n néi bé cña ®¬n vÞ ®îc kiÓm to¸n (nÕu cã).
Trao ®æi víi chuyªn gia, ®èi tîng bªn ngoµi cã hiÓu biÕt vÒ
®¬n vÞ ®îc kiÓm to¸n.
Trao ®æi víi kiÓm to¸n viªn kh¸c vµ víi c¸c nhµ t vÊn ®· cung
cÊp dÞch vô cho ®¬n vÞ ®îc kiÓm to¸n hoÆc ho¹t ®éng trong
cïng lÜnh vùc víi ®¬n vÞ ®îc kiÓm to¸n.
PhÇn trªn ®· tr×nh bµy tæng qu¸t vÒ c«ng viÖc thu thËp th«ng tin ®Ó ®¹t ®îc sù
hiÓu biÕt vÒ ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ ®îc kiÓm to¸n th× phÇn díi ®©y sÏ tr×nh bµy mét
Sinh viªn thùc hiÖn: §ç Quèc TuyÓn.
§Ò ¸n m«n häc
Líp KiÓm to¸n 42A – Khoa KÕ to¸n
sè tµi liÖu kiÓm to¸n viªn cÇn ph¶i tham kh¶o ®Ó thu thËp th«ng tin vÒ c¸c nghÜa vô
ph¸p lý cña ®¬n vÞ ®îc kiÓm to¸n gióp cho kiÓm to¸n viªn n¾m b¾t ®îc c¸c quy
tr×nh mang tÝnh ph¸p lý cã ¶nh hëng ®Õn c¸c mÆt ho¹t ®éng kinh doanh.
GiÊy phÐp thµnh lËp vµ §iÒu lÖ c«ng ty: ViÖc nghiªn cøu nh÷ng tµi liÖu nµy
gióp kiÓm to¸n viªn hiÓu ®îc vÒ qu¸ tr×nh h×nh thµnh, môc tiªu ho¹t ®éng vµ c¸c
lÜnh vùc kinh doanh hîp ph¸p cña ®¬n vÞ còng n¾m b¾t ®îc nh÷ng vÊn ®Ò mang
tÝnh néi bé cña ®¬n vÞ.
C¸c B¸o c¸o tµi chÝnh, b¸o c¸o kiÓm to¸n, thanh tra hay kiÓm tra cña n¨m
hiÖn hµnh hay trong vµi n¨m tríc: C¸c B¸o c¸o tµi chÝnh cung cÊp d÷ liÖu vÒ t×nh
h×nh tµi chÝnh vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña ®¬n vÞ, gióp kiÓm to¸n viªn
nhËn thøc ®îc tæng qu¸t vÒ vÊn ®Ò ®ã vµ dùa trªn c¬ së ®ã, ¸p dông c¸c kü thuËt
ph©n tÝch c¸c b¸o c¸o nµy ®Ó nhËn thøc ®îc xu híng ph¸t triÓn cña kh¸ch hµng.
§©y lµ tµi liÖu quan träng nhÊt trong mét cuéc kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh. Ngoµi
ra viÖc xem xÐt c¸c b¸o c¸o kiÓm to¸n, biªn b¶n kiÓm tra, thanh tra (nÕu cã) sÏ gióp
kiÓm to¸n viªn nhËn thøc râ h¬n vÒ thùc tr¹ng ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ kh¸ch hµng vµ
dù kiÕn ph¬ng híng kiÓm tra.
Biªn b¶n c¸c cuéc häp cæ ®«ng, Héi ®ång qu¶n trÞ vµ Ban Gi¸m ®èc: §©y lµ
nh÷ng tµi liÖu chÝnh thøc vµ tãm lîc vÒ nh÷ng vÊn ®Ò quan träng nhÊt ®· ®îc th¶o
luËn vµ quyÕt ®Þnh chÝnh thøc trong c¸c cuéc häp ®ã. C¸c biªn b¶n nµy thêng chøa
®ùng nh÷ng th«ng tin quan träng nh: c«ng bè vÒ cæ tøc, phª chuÈn viÖc hîp nhÊt
hoÆc gi¶i thÓ c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc, xÐt duyÖt mua b¸n, chuyÓn nhîng c¸c tµi s¶n
cã gi¸ trÞ lín...Qua viÖc nghiªn cøu c¸c biªn b¶n nµy, kiÓm to¸n viªn sÏ x¸c ®Þnh ®îc nh÷ng d÷ kiÖn cã ¶nh hëng quan träng ®Õn viÖc h×nh thµnh vµ tr×nh bµy trung
thùc c¸c th«ng tin trªn B¸o c¸o tµi chÝnh.
C¸c hîp ®ång vµ cam kÕt quan träng: C¸c hîp ®ång vµ cam kÕt quan träng
nh: hîp ®ång mua, b¸n hµng...lµ mèi quan t©m hµng ®Çu ë c¸c bé phËn c¸ biÖt cña
cuéc kiÓm to¸n vµ ®Æc biÖt lµ trong suèt giai ®o¹n kh¶o s¸t chi tiÕt. Trong giai ®o¹n
lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, viÖc xem xÐt s¬ bé c¸c hîp ®ång ®ã sÏ gióp kiÓm to¸n
viªn tiÕp cËn víi c¸c ho¹t ®éng chÝnh cña kh¸ch hµng, h×nh dung nh÷ng khÝa c¹nh
ph¸p lý cã ¶nh hëng ®Õn t×nh h×nh tµi chÝnh vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ ®îc
kiÓm to¸n.
Néi dung cô thÓ nh÷ng vÊn ®Ò cÇn hiÓu biÕt vÒ t×nh h×nh kinh doanh cña ®¬n
vÞ ®îc kiÓm to¸n khi thùc hiÖn mét cuéc kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh xem phô lôc
sè 07.
2.2.3.2. Thùc hiÖn c¸c thñ tôc ph©n tÝch trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm
to¸n.
Thñ tôc ph©n tÝch ®îc ¸p dông cho tÊt c¶ c¸c cuéc kiÓm to¸n vµ chóng thêng
®îc thùc hiÖn trong tÊt c¶ c¸c giai ®o¹n cña cuéc kiÓm to¸n.
Thñ tôc ph©n tÝch, theo ®Þnh nghÜa cña ChuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè
520, “Lµ viÖc ph©n tÝch c¸c sè liÖu, th«ng tin, c¸c tû suÊt quan träng, qua ®ã t×m ra
nh÷ng xu híng, biÕn ®éng vµ t×m ra nh÷ng mèi quan hÖ cã m©u thuÉn víi c¸c
th«ng tin liªn quan kh¸c hoÆc cã sù chªnh lÖch lín so víi gi¸ trÞ ®· dù kiÕn”. Còng
Sinh viªn thùc hiÖn: §ç Quèc TuyÓn.
§Ò ¸n m«n häc
Líp KiÓm to¸n 42A – Khoa KÕ to¸n
theo chuÈn mùc nµy, “KiÓm to¸n viªn ph¶i thùc hiÖn quy tr×nh ph©n tÝch khi lËp kÕ
ho¹ch kiÓm to¸n vµ giai ®o¹n so¸t xÐt tæng thÓ vÒ cuéc kiÓm to¸n”, vµ “KiÓm to¸n
viªn ph¶i ¸p dông quy tr×nh ph©n tÝch trong qu¸ tr×nh lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n ®Ó t×m
hiÓu t×nh h×nh kinh doanh cña ®¬n vÞ vµ x¸c ®Þnh nh÷ng vïng cã thÓ cã rñi ro”.
ë giai ®oan lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, sau khi ®· thu thËp ®îc c¸c th«ng tin vÒ
kh¸ch hµng, kiÓm to¸n viªn tiÕn hµnh thùc hiÖn c¸c thñ tôc ph©n tÝch ®èi víi c¸c
th«ng tin ®· thu thËp ®Ó hç trî cho viÖc lËp kÕ ho¹ch vÒ b¶n chÊt, thêi gian vµ néi
dung c¸c thñ tôc kiÓm to¸n sÏ ®îc sö dông ®Ó thu thËp b»ng chøng kiÓm to¸n. C¸c
thñ tôc ph©n tÝch sö dông cho viÖc lËp kÕ ho¹ch nh»m vµo c¸c môc tiªu sau ®©y:
Thu thËp hiÓu biÕt vÒ néi dung cac B¸o c¸o tµi chÝnh vµ
nh÷ng biÕn ®æi quan träng vÒ kÕ to¸n vµ ho¹t ®éng kinh
doanh cña kh¸ch hµng võa míi diÔn ra kÓ tõ lÇn kiÓm
to¸n tríc (nÕu cã).
T¨ng cêng sù hiÓu biÕt cña kiÓm to¸n viªn vª ho¹t ®éng
kinh doanh cña kh¸ch hµng vµ gióp kiÓm to¸n viªn x¸c
®Þnh c¸c vÊn ®Ò nghi vÊn vÒ kh¶ n¨ng ho¹t ®éng liªn tôc
cña ®¬n vÞ ®îc kiÓm to¸n.
§¸nh gi¸ sù hiÖn diÖn c¸c sai sè cã thÓ cã trªn B¸o c¸o
tµi chÝnh cña ®¬n vÞ ®îc kiÓm to¸n.
Nh vËy, qua viÖc thùc hiÖn c¸c thñ tôc ph©n tÝch trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch
kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn cã thÓ x¸c ®Þnh néi dung c¬ b¶n cña cuéc kiÓm to¸n B¸o
c¸o tµi chÝnh. Møc ®é, ph¹m vi vµ thêi gian ¸p dông c¸c thñ tôc ph©n tÝch thay ®æu
tuú thuéc vµo quy m« vµ tÝnh phøc t¹p trong ho¹t ®éng kinh doanh cña ®¬n vÞ ®îc
kiÓm to¸n.
ViÖc x©y dùng thñ tôc ph©n tÝch bao hµm mét sè bíc ®Æc thï nh x¸c ®Þnh môc
tiªu, thiÕt kÕ c¸c cuéc kh¶o s¸t, tiÕn hµnh kh¶o s¸t, ph©n tÝch kÕt qu¶ vµ ®a ra kÕt
luËn.
C¸c thñ tôc ph©n tÝch ®îc kiÓm to¸n viªn sö dông gåm hai lo¹i c¬ b¶n:
* Ph©n tÝch ngang (ph©n tÝch xu híng): lµ viÖc ph©n tÝch dùa trªn c¬ së so
s¸nh c¸c trÞ sè cña cïng mét chØ tiªu trªn B¸o c¸o tµi chÝnh. C¸c chØ tiªu ph©n tÝch
®îc sö dông ngang bao gåm:
So s¸nh sè liÖu kú nµy víi sè liÖu kú tríc hoÆc gi÷a
kú víi nhau vµ qua ®ã kiÓm to¸n viªn thÊy ®îc
nh÷ng biÕn ®éng bÊt thêng vµ x¸c ®Þnh ®îc c¸c lÜnh
vùc cÇn quan t©m.
So s¸nh sè liÖu thùc tÕ víi sè liÖu dù to¸n hoÆc íc
tÝnh cña kiÓm to¸n viªn.
So s¸nh d÷ kiÖn cña ®¬n vÞ ®îc kiÓm to¸n víi sè
liÖu chung cña ngµnh.
So s¸nh sè liÖu thùc tÕ víi sè kÕ ho¹ch.
Sinh viªn thùc hiÖn: §ç Quèc TuyÓn.
§Ò ¸n m«n häc
Líp KiÓm to¸n 42A – Khoa KÕ to¸n
* Ph©n tÝch däc (ph©n tÝch tû suÊt): lµ viÖc ph©n tÝch dùa trªn c¬ së so s¸nh c¸c
tû lÖ t¬ng quan cña chØ tiªu vµ kho¶n môc kh¸c nhau trªn B¸o c¸o tµi chÝnh.
C¸c tû suÊt tµi chÝnh thêng dïng trong ph©n tÝch däc cã thÓ lµ c¸c tû suÊt vÒ
kh¶ n¨ng thanh to¸n, c¸c tû suÊt vÒ kh¶ n¨ng sinh lêi, c¸c tû suÊt vÒ hiÖu qu¶ sö
dông vèn, c¸c tû suÊt vÒ c¬ cÊu vèn...
C¸c tû suÊt tµi chÝnh chñ yÕu.
Tû suÊt thanh to¸n ng¾n h¹n =
Tû suÊt thanh to¸n tøc thêi =
Tû suÊt thanh to¸n =
hiÖn hµnh
Tû suÊt thanh to¸n dµi h¹n =
Tû suÊt kh¶ n¨ng sinh =
lêi cña Tµi s¶n
Tû suÊt Nî =
Tû suÊt tµi trî =
Tû suÊt kh¶ n¨ng sinh lêi =
cña vèn chñ së h÷u
Quy tr×nh ph©n tÝch gióp kiÓm to¸n viªn x¸c ®Þnh néi dung, lÞch tr×nh vµ ph¹m
vi cña c¸c thñ tôc kiÓm to¸n kh¸c. Quy tr×nh ph©n tÝch ¸p dông trong qu¸ tr×nh lËp
kÕ ho¹ch kiÓm to¸n ®îc dùa trªn c¸c th«ng tin tµi chÝnh vµ th«ng tin phi tµi chÝnh
( VÝ dô: Mèi quan hÖ gi÷a doanh thu víi sè lîng hµng b¸n hoÆc sè lîng s¶n phÈm
s¶n xuÊt víi c«ng xuÊt m¸y mãc thiÕt bÞ...).
2.2.3.3. T×m hiÓu vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña kh¸ch hµng.
Theo chuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 400, “KiÓm to¸n viªn ph¶i cã ®ñ hiÓu
biÕt vÒ hÖ thèng kÕ to¸n vµ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña kh¸ch hµng ®Ó lËp kÕ
ho¹ch kiÓm to¸n tæng thÓ vµ ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n thÝch hîp, cã hiÖu qu¶. KiÓm
to¸n viªn ph¶i sö dông kh¶ n¨ng xÐt ®o¸n chuyªn m«n cña m×nh ®Ó ®¸nh gi¸ rñi ro
kiÓm to¸n vµ x¸c ®Þnh c¸c thñ tôc kiÓm to¸n nh»m gi¶m c¸c rñi ro kiÓm to¸n xuèng
thÊp tíi møc cã thÓ chÊp nhËn ®îc”.
Khi t×m hiÓu hÖ thèng kÕ to¸n vµ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ®Ó lËp kÕ ho¹ch
kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn sÏ hiÓu biÕt ®îc viÖc thiÕt kÕ vµ thùc hiÖn cña hÖ thèng
kÕ to¸n vµ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña kh¸ch hµng. §iÒu ®ã gióp kiÓm to¸n viªn
x¸c ®Þnh ®îc khèi lîng c¸c nghiÖpvô kinh tÕ tµi chÝnh cÇn ®îc kiÓm tra còng nh
viÖc thiÕt lËp c¸c thñ tôc kiÓm tra cÇn thiÕt.
2.2.3.3.1. Kh¸i niÖm hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé.
HÖ thèng kiÓm so¸t néi bé: Lµ c¸c qui ®Þnh vµ c¸c thñ tôc kiÓm so¸t do
®¬n vÞ ®îc kiÓm to¸n x©y dùng vµ ¸p dông nh»m b¶o ®¶m cho ®¬n vÞ tu©n thñ ph¸p
luËt vµ c¸c qui ®Þnh, ®Ó kiÓm tra, kiÓm so¸t, ng¨n ngõa vµ ph¸t hiÖn gian lËn, sai
sãt; ®Ó lËp b¸o c¸o tµi chÝnh trung thùc vµ hîp lý; nh»m b¶o vÖ, qu¶n lý vµ sö dông
Sinh viªn thùc hiÖn: §ç Quèc TuyÓn.
§Ò ¸n m«n häc
Líp KiÓm to¸n 42A – Khoa KÕ to¸n
cã hiÖu qu¶ tµi s¶n cña ®¬n vÞ. HÖ thèng kiÓm so¸t néi bé bao gåm m«i trêng kiÓm
so¸t, hÖ thèng kÕ to¸n vµ c¸c thñ tôc kiÓm so¸t.
2.2.3.3.2. C¸c yÕu tè c¬ b¶n cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé.
HÖ thèng kÕ to¸n: Lµ c¸c qui ®Þnh vÒ kÕ to¸n vµ c¸c thñ tôc kÕ to¸n mµ
®¬n vÞ ®îc kiÓm to¸n ¸p dông ®Ó thùc hiÖn ghi chÐp kÕ to¸n vµ lËp b¸o c¸o tµi
chÝnh.
M«i trêng kiÓm so¸t: Lµ nh÷ng nhËn thøc, quan ®iÓm, sù quan t©m vµ
ho¹t ®éng cña thµnh viªn Héi ®ång qu¶n trÞ, Ban Gi¸m ®èc ®èi víi hÖ thèng kiÓm
so¸t néi bé vµ vai trß cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé trong ®¬n vÞ.
M«i trêng kiÓm so¸t cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn hiÖu qu¶ cña c¸c thñ tôc kiÓm so¸t.
M«i trêng kiÓm so¸t m¹nh sÏ hç trî ®¸ng kÓ cho c¸c thñ tôc kiÓm so¸t cô thÓ. Tuy
nhiªn m«i trêng kiÓm so¸t m¹nh kh«ng ®ång nghÜa víi hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé
m¹nh. M«i trêng kiÓm so¸t m¹nh tù nã cha ®ñ ®¶m b¶o tÝnh hiÖu qu¶ cña toµn bé
hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé.
Thñ tôc kiÓm so¸t: Lµ c¸c quy chÕ vµ thñ tôc do Ban l·nh ®¹o ®¬n vÞ thiÕt
lËp vµ chØ ®¹o thùc hiÖn trong ®¬n vÞ nh»m ®¹t ®îc môc tiªu qu¶n lý cô thÓ.
KiÓm to¸n viªn ph¶i hiÓu biÕt vÒ m«i trêng kiÓm so¸t cña ®¬n vÞ ®Ó ®¸nh gi¸
nhËn thøc, quan ®iÓm, sù quan t©m vµ ho¹t ®éng cña thµnh viªn Héi ®ång qu¶n trÞ
vµ Ban Gi¸m ®èc ®èi víi hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé.
C¸c nh©n tè chñ yÕu ®Ó ®¸nh gi¸ m«i trêng kiÓm so¸t:
Chøc n¨ng, nhiÖm vô cña Héi ®ång qu¶n trÞ, Ban Gi¸m
®èc vµ c¸c phßng ban chøc n¨ng cña ®¬n vÞ;
T duy qu¶n lý, phong c¸ch ®iÒu hµnh cña thµnh viªn Héi
®ång qu¶n trÞ vµ Ban Gi¸m ®èc;
C¬ cÊu tæ chøc vµ quyÒn h¹n, tr¸ch nhiÖm cña c¸c bé
phËn trong c¬ cÊu ®ã;
HÖ thèng kiÓm so¸t cña Ban qu¶n lý bao gåm tÊt c¶ c¸c
bé phËn qu¶n lý, kiÓm so¸t, chøc n¨ng cña kiÓm to¸n néi
bé, chÝnh s¸ch vµ thñ tôc liªn quan ®Õn nh©n sù vµ sù
ph©n ®Þnh tr¸ch nhiÖm;
¶nh hëng tõ bªn ngoµi ®¬n vÞ nh chÝnh s¸ch cña Nhµ níc, chØ ®¹o cña cÊp trªn hoÆc c¬ quan qu¶n lý chuyªn
m«n;
KiÓm to¸n viªn ph¶i hiÓu biÕt vÒ hÖ thèng kÕ to¸n vµ viÖc thùc hiÖn c«ng viÖc
kÕ to¸n cña ®¬n vÞ ®Ó x¸c ®Þnh ®îc:
C¸c lo¹i nghiÖp vô kinh tÕ chñ yÕu;
Nguån gèc c¸c lo¹i nghiÖp vô kinh tÕ chñ yÕu;
Tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n;
Sinh viªn thùc hiÖn: §ç Quèc TuyÓn.
§Ò ¸n m«n häc
Líp KiÓm to¸n 42A – Khoa KÕ to¸n
Tæ chøc c«ng viÖc kÕ to¸n, gåm: HÖ thèng chøng tõ kÕ
to¸n, tµi kho¶n kÕ to¸n, sæ kÕ to¸n vµ hÖ thèng b¸o c¸o
tµi chÝnh;
Quy tr×nh kÕ to¸n c¸c nghiÖp vô kinh tÕ chñ yÕu vµ c¸c
sù kiÖn tõ khi ph¸t sinh ®Õn khi lËp vµ tr×nh bµy b¸o c¸o
tµi chÝnh.
KiÓm to¸n viªn ph¶i hiÓu biÕt c¸c thñ tôc kiÓm so¸t cña ®¬n vÞ ®Ó x©y dùng kÕ
ho¹ch kiÓm to¸n tæng thÓ vµ ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n. KiÓm to¸n viªn dùa vµo hiÓu
biÕt cña m×nh vÒ m«i trêng kiÓm so¸t ®Ó x¸c ®Þnh nh÷ng thñ tôc kiÓm so¸t ®· ®îc
®¬n vÞ thiÕt lËp vµ nh÷ng thñ tôc cßn thiÕu, cÇn thiÕt ph¶i bæ sung thªm. (VÝ dô:
Khi t×m hiÓu vÒ quy tr×nh kÕ to¸n tiÒn göi ng©n hµng, kiÓm to¸n viªn sÏ kÕt hîp
xem xÐt thñ tôc ®èi chiÕu víi ng©n hµng cã ®îc thiÕt lËp vµ thùc hiÖn kh«ng?).
C¸c thñ tôc kiÓm so¸t chñ yÕu bao gåm:
LËp, kiÓm tra, so s¸nh vµ phª duyÖt c¸c sè liÖu, tµi liÖu liªn
quan ®Õn ®¬n vÞ;
KiÓm tra tÝnh chÝnh x¸c cña c¸c sè liÖu tÝnh to¸n;
KiÓm tra ch¬ng tr×nh øng dông vµ m«i trêng tin häc;
KiÓm tra sè liÖu gi÷a sæ kÕ to¸n tæng hîp vµ sæ kÕ to¸n chi
tiÕt;
KiÓm tra vµ phª duyÖt c¸c chøng tõ kÕ to¸n, tµi liÖu kÕ to¸n;
§èi chiÕu sè liÖu néi bé víi bªn ngoµi;
So s¸nh, ®èi chiÕu kÕt qu¶ kiÓm kª thùc tÕ víi sè liÖu trªn sæ
kÕ to¸n;
Giíi h¹n viÖc tiÕp cËn trùc tiÕp víi c¸c tµi s¶n vµ tµi liÖu kÕ
to¸n;
Ph©n tÝch, so s¸nh gi÷a sè liÖu thùc tÕ víi dù to¸n, kÕ ho¹ch.
Khi xem xÐt c¸c thñ tôc kiÓm so¸t, ph¶i xem c¸c thñ tôc nµy cã ®îc x©y dùng
trªn c¬ së nguyªn t¾c c¬ b¶n, nh: chÕ ®é thñ trëng, nguyªn t¾c ph©n c«ng, ph©n
nhiÖm, nguyªn t¾c t¸ch biÖt vÒ tr¸ch nhiÖm, nguyªn t¾c ph©n cÊp, uû quyÒn,...
2.2.3.3.3. §¸nh gi¸ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé.
Sau khi cã ®îc sù hiÓu biÕt vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé, kiÓm to¸n viªn ph¶i
®¸nh gi¸ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé vµ rñi ro kiÓm so¸t kh«ng chØ ®Ó x¸c minh tÝnh
h÷u hiÖu cña kiÓm so¸t néi bé mµ cßn lµm c¬ së cho viÖc x¸c ®Þnh ph¹m vi thùc
hiÖn c¸c thö nghiÖm c¬ b¶n trªn sè d vµ nghiÖp vô cña ®¬n vÞ. ViÖc ®¸nh gi¸ rñi ro
kiÓm so¸t liªn quan ®Õn viÖc x¸c ®Þnh thö nghiÖm nµo sÏ ®îc thùc hiÖn nhiÒu trong
cuéc kiÓm to¸n, ®iÒu nµy ¶nh hëng ®Õn ph¹m vi cña cuéc kiÓm to¸n. NÕu rñi ro
kiÓm so¸t ®îc kiÓm to¸n viªn ®¸nh gi¸ lµ cao th× khi tiÕn hµnh cuéc kiÓm to¸n kiÓm
to¸n viªn sÏ t¨ng cêng thùc hiÖn thö nghiÖm c¬ b¶n, lµm cho ph¹m vi cña cuéc
kiÓm to¸n lín dÉn ®Õn chi phÝ cho cuéc kiÓm to¸n t¨ng lªn vµ ngîc l¹i. ViÖc ®¸nh
Sinh viªn thùc hiÖn: §ç Quèc TuyÓn.
§Ò ¸n m«n häc
Líp KiÓm to¸n 42A – Khoa KÕ to¸n
gi¸ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé xem Ch¬ng thø 4 s¸ch KiÓm to¸n tµi chÝnh NXB Tµi
chÝnh.
2.2.3.3.4. ThÓ thøc ®Ó ®¹t ®îc sù hiÓu biÕt vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé.
§Ó hiÓu biÕt vÒ hÖ thång kiÓm so¸t néi bé, kiÓm to¸n viªn dùa vµo:
Kinh nghiÖm vµ hiÓu biÕt cña m×nh tríc ®©y vÒ lÜnh vùc ho¹t
®éng vµ vÒ ®¬n vÞ;
Néi dung vµ kÕt qu¶ trao ®æi víi Ban Gi¸m ®èc, víi c¸c
phßng, ban vµ ®èi chiÕu víi c¸c tµi liÖu liªn quan;
ViÖc kiÓm tra, xem xÐt c¸c tµi liÖu, c¸c th«ng tin do hÖ thèng
kÕ to¸n vµ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cung cÊp;
ViÖc quan s¸t c¸c ho¹t ®éng vµ nghiÖp vô cña ®¬n vÞ, nh: tæ
chøc hÖ thèng th«ng tin, qu¶n lý nh©n sù, hÖ thèng kiÓm so¸t
néi bé, qu¸ tr×nh xö lý c¸c nghiÖp vô kinh tÕ, giao dÞch gi÷a
c¸c bé phËn trong ®¬n vÞ.
Sinh viªn thùc hiÖn: §ç Quèc TuyÓn.
- Xem thêm -
.DOC 
51 
69 
66 
