Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Triển vọng xuất khẩu hàng hoá của việt nam sang thị trường mỹ...

Tài liệu Triển vọng xuất khẩu hàng hoá của việt nam sang thị trường mỹ

.PDF
34
70
78

Mô tả:

triÓn väng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt nam sang thÞ tr-êng Mü lêi më ®Çu Cho ®Õn nay , ViÖt nam ®· ký hiÖp ®Þnh th-¬ng m¹i víi trªn 100 quèc gia vµ vïng l·nh thæ , nh-ng viÖc ký kÕt hiÖp ®Þnh th-¬ng m¹i ViÖt - Mü ngµy 13-7-2000 t¹i thñ ®« Washington ®-îc ®¸nh gi¸ lµ cã ý nghÜa quan träng ®Æc biÖt , ®¸nh dÊu mét b-íc tiÕn míi trªn con ®-êng héi nhËp cña ViÖt nam . Víi d©n sè chØ kho¶ng 265 triÖu d©n, nh-ng do thu nhËp quèc d©n cao nªn Mü hiÖn lµ thÞ tr-êng cã søc mua lín nhÊt trªn thÕ giíi . HÇu hÕt c¸c lo¹i hµng ho¸ cña toµn bé c¸c quèc gia trªn thÕ giíi ®Òu ®-îc xuÊt khÈu vµo thÞ tr-êng Mü . Kh¶ n¨ng xuÊt nhËp khÈu cña Hoa Kú ®· lªn trªn 1000 tû USD mçi n¨m , chiÕm 1/4 kh¶ n¨ng xuÊt nhËp khÈu cña toµn cÇu vµ chiÕm kho¶ng 18% tæng th-¬ng m¹i thÕ giíi . §©y lµ mét thÞ tr-êng khæng lå tuy luËt lÖ phøc t¹p vµ cã nhiÒu lo¹i luËt kh¸c nhau nh-ng nh×n chung lµ kh¸ th«ng tho¸ng vµ hÊp dÉn ( trõ mét sè mÆt hµng cã h¹n ng¹ch vµ quy ®Þnh vÒ tiªu chuÈn vÖ sinh , m«i tr-êng ). ChØ cÇn ®-îc ng-êi tiªu dïng chÊp nhËn lµ hä cã thÓ sÏ nhËn ®-îc nh÷ng ®¬n ®Æt hµng lín , l©u dµi víi møc lîi nhuËn t-¬ng ®èi hÊp dÉn. Bªn c¹nh ®ã , Mü cßn cã ¶nh h-ëng rÊt lín ®Õn nÒn kinh tÕ toµn cÇu , ho¹t ®éng cña nhiÒu tæ chøc quèc tÕ nh- WTO, IMF, WB, ADB…®Òu cã vai trß quan träng cña Mü. Kinh nghiÖm cña mét sè quèc gia ®ang ph¸t triÓn nh- Th¸i lan, Mªhic«, Trung quèc cho thÊy viÖc më réng quan hÖ th-¬ng m¹i víi Mü kh«ng nh÷ng sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó c¸c doanh nghiÖp ®Èy m¹nh xuÊt khÈu sang thÞ tr-êng Mü, t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu, nhanh chãng tiÕp cËn ®-îc víi mét thÞ tr-êng réng lín, ®a d¹ng, cã tiÒm lùc khoa häc c«ng nghÖ mµ cßn gióp nÒn kinh tÕ ViÖt nam héi nhËp víi nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi nhanh chãng h¬n vµ hiªô qu¶ h¬n. 1 VËy lµm thÕ nµo ®Ó c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam (DNVN) cã thÓ th©m nhËp vµo thÞ tr-êng Mü? §ã lµ c©u hái ®ang ®-îc rÊt nhiÒu ng-êi quan t©m, ®Æc biÖt lµ sau khi hiÖp ®Þnh TM cã hiÖu lùc. Trong mét chõng mùc nµo ®ã bµi viÕt nµy sÏ gãp phÇn gi¶i quyÕt cã hiÖu qu¶ vÊn ®Ò trªn. Néi dung cña bµi viÕt bao gåm hai phÇn lín: *Giíi thiÖu vÒ thÞ tr-êng Mü vµ triÓn väng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt nam sang thÞ tr-êng Mü. *Thùc tr¹ng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt nam sang Mü vµ viÖc ®¸p øng nhu cÇu thÞ tr-êng Mü cña c¸c DNVN. 2 ch-¬ng I Giíi thiÖu vÒ thÞ tr-êng Mü vµ triÓn väng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt nam sang Mü. 1. Giíi thiÖu kh¸i qu¸t vÒ thÞ tr-êng Mü. 1.1.V¨n ho¸ kinh doanh vµ thÞ hiÕu cña ng-êi Hoa kú. §Ó cã thÓ thµnh c«ng trong quan hÖ lµm ¨n víi Mü, c¸c DNVN ph¶i cã ®-îc mét c¸i nh×n tæng thÓ vÒ thÞ tr-êng Mü ®ång thêi ph¶i cè g¾ng n¾m b¾t nh÷ng ®iÓm c¬ b¶n trong v¨n ho¸ kinh doanh, thÞ hiÕu cña hä ®Ó thÝch nghi. Tr-íc hÕt, lµ vµi nÐt vÒ v¨n ho¸ kinh doanh cña ng-êi Mü: thãi quen cña ng-êi Mü lµ luËt ph¸p, hîp ®ång ®-îc ký kÕt ph¶i chÆt chÏ, râ rµng , c¸c DNVN ph¶i t×m mäi c¸ch ®Ó chøng minh vÞ trÝ ph¸p lý æn ®Þnh cña m×nh: ch¼ng h¹n DN Mü yªu cÇu ®èi t¸c ®-a ra b¶n b¸o c¸o tµi chÝnh hµng n¨m, ®ã ®-îc coi lµ v¨n b¶n t¹o nªn sù tin cËy ®èi víi b¹n hµng (trong khi ®ã c¸c DNVN th-êng dÊu, Ýt khi c«ng bè ®iÒu nµy). Ng-êi Hoa kú th-êng béc trùc th¼ng th¾n , chóng ta khi ®i ®µm ph¸n víi hä ký kÕt hîp ®ång nªn ®-a ra nh÷ng ph-¬ng ¸n râ rµng, tr¸nh nãi vßng vo, kÐo dµi dÔ g©y t©m lý kh«ng tin cËy. Ng-êi Mü thÝch kiÓu ký kÕt hîp ®ång trùc tiÕp ngay sau khi ®µm ph¸n. Th«ng th-êng tr-íc khi ®µm ph¸n, ng-êi Mü so¹n hîp ®ång tr-íc theo h-íng cã lîi cho hä vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn bÊt lîi cho ®èi t¸c. §µm ph¸n xong, yªu cÇu ®èi t¸c ký hîp ®ång lu«n tøc th×. V× vËy, ®ßi hái chóng ta ph¶i c¶nh gi¸c, xem xÐt kü l-ìng vµ yªu cÇu hä chØnh söa l¹i cho phï hîp sau ®ã míi ký. §iÒu nµy kh«ng ®ång nghÜa víi viÖc r-êm rµ, kÐo dµi thêi gian mµ ph¶i cã sù chuÈn bÞ thËt kü tr-íc khi b-íc vµo ®µm ph¸n. Trong quan hÖ th- tÝn TM, khi doanh nh©n Mü ph¸t ®i mét bøc Fax, Email th× ®ßi hái ®èi t¸c håi ©m cµng sím cµng tèt (kho¶ng 3 ngµy lµ thÝch hîp). Cßn chóng ta ®«i khi ng¹i tèn kÐm hoÆc ph¶i hái ý kiÕn cÊp nµy cÊp nä, qua nhiÒu tÇng nÊc nªn kh«ng ®¸p øng lßng mong ®îi cña hä trong giao dÞch TM. Còng t-¬ng tù nh- vËy , 3 nÕu doanh nghiÖp Mü Fax, Email sang hái vÒ mét mÆt hµng mµ DNVN kh«ng cã còng nªn Fax, Email l¹i cho hä nãi râ (DN chØ cÇn tr¶ lêi kho¶ng 20 ch÷ trë l¹i lµ võa lßng hä). RÊt kh«ng nªn lê ®i v× rÊt cã thÓ hä sÏ liªn hÖ l¹i t×m hiÓu kh¶ n¨ng cung cÊp , lµm gia c«ng nh÷ng mÆt hµng mµ DN cã thÕ m¹nh. Mét vÊn ®Ò n÷a lµ trong ®µm ph¸n, nÕu ng-êi kinh doanh ®i th-¬ng l-îng hîp ®ång mµ ph¶i th«ng qua phiªn dÞch th× khã g©y cho hä mét thiÖn c¶m , tÝn nhiÖm ®Ó lµm ¨n l©u dµi. V× vËy, biÕt tiÕng Anh lµ mét yªu cÇu bøc xóc khi lµm ¨n víi doanh nh©n Mü. Trªn ®©y lµ mét vµi nÐt c¬ b¶n trong v¨n ho¸ kinh doanh cña ng-êi Mü mµ trong thêi gian qua c¸c DNVN rÊt hay vÊp ph¶i. Nh÷ng viÖc t-ëng chõng nh- nhá nhÆt vËy nh-ng ®«i khi l¹i g©y ra nh÷ng thiÖt h¹i rÊt lín kh«ng chØ vÒ lîi nhuËn mµ cßn vÒ vÊn ®Ò uy tÝn lµm ¨n vÒ sau. Chó ý n¾m b¾t rót kinh nghiÖm sÏ gióp c¸c DNVN cã chç ®øng v÷ng h¬n trong m¾t c¸c ®èi t¸c Mü. VÊn ®Ò thø hai, còng rÊt quan träng, ®Æc biÖt lµ trong kinh doanh quèc tÕ ®ã lµ n¾m b¾t thÞ hiÕu cña kh¸ch hµng. Tr-íc hÕt ph¶i thÊy r»ng Mü lµ mét d©n téc chuéng mua s¾m vµ tiªu dïng. Hä cã t©m lý lµ cµng mua s¾m nhiÒu cµng kÝch thÝch s¶n xuÊt vµ dÞch vô t¨ng tr-ëng, do ®ã nÒn kinh tÕ sÏ ph¸t triÓn. Ngµy nay , t©m lý nµy kh«ng chØ cña riªng nÒn kinh tÕ Mü mµ cßn cã t¸c ®éng s©u réng ®Õn c¸c nhµ xuÊt khÈu trªn toµn thÕ giíi. Hµng ho¸ dï chÊt l-îng cao hay võa ®Òu cã thÓ ®-îc b¸n trªn thÞ tr-êng Hoa kú v× c¸c tÇng líp d©n c- ë n-íc nµy ®Òu tiªu thô nhiÒu hµng ho¸. C¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn vµ ViÖt nam khi xuÊt hµng vµo thÞ tr-êng Hoa kú cÇn ph¶i lÊy yÕu tè gi¸ c¶ lµm träng, mÉu m· cã thÓ kh«ng qu¸ cÇu kú nh-ng ph¶i ®a d¹ng vµ hîp thÞ hiÕu. Nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng vÒ ®Þa lý vµ lÞch sö ®· h×nh thµnh nªn mét thÞ tr-êng ng-êi tiªu dïng khæng lå vµ ®a d¹ng nhÊt thÕ giíi. Tµi nguyªn phong phó, kh«ng bÞ ¶nh h-ëng nÆng nÒ cña hai cuéc chiÕn tranh thÕ giíi céng víi chiÕn l-îc ph¸t triÓn kinh tÕ l©u dµi ®· t¹o cho Hoa kú mét søc m¹nh kinh tÕ khæng lå vµ thu nhËp cao cho ng-êi d©n. Víi thu nhËp ®ã, viÖc mua s¾m ®· trë thµnh nÐt v¨n ho¸ kh«ng thÓ thiÕu trong v¨n ho¸ hiÖn ®¹i cña n-íc nµy. Cöa hµng lµ n¬i hä ®Õn mua hµng, d¹o 4 ch¬i, gÆp nhau, trß chuyÖn vµ më réng giao tiÕp x· héi. Qua thêi gian, ng-êi tiªu dïng Hoa kú gÇn nh- tin t-ëng tuþªt ®èi vµo c¸c cöa hµng ®¹i lý b¸n lÎ cña m×nh, hä cã sù b¶o ®¶m vÒ chÊt l-îng, b¶o hµnh vµ c¸c ®iÒu kiÖn vÖ sinh an toµn kh¸c. §iÒu nµy còng lµm cho hä cã Ên t-îng rÊt m¹nh víi lÇn tiÕp xóc ®Çu tiªn ®èi víi c¸c mÆt hµng míi. NÕu Ên t-îng nµy lµ xÊu, hµng ho¸ ®ã sÏ khã cã c¬ héi trë l¹i. V× vËy sù x©m nhËp cña c¸c nhµ xuÊt khÈu ®¬n lÎ th-êng kh«ng mÊy khi ®e do¹ ®-îc sù hiÖn diÖn TM cña ng-êi ®Õn tr-íc. §èi víi nh÷ng ®å dïng c¸ nh©n nh- quÇn ¸o, may mÆc vµ giµy dÐp nãi chung ng-êi Mü thÝch sù gi¶n tiÖn nh-ng hiÖn ®¹i, hîp mèt vµ víi yÕu tè kh¸c biÖt, ®éc ®¸o th× cµng ®-îc hä -a thÝch vµ mua nhiÒu. Hoa kú kh«ng cã c¸c lÒ -íc vµ tiªu chuÈn thÈm mü x· héi m¹nh vµ b¾t buéc nh- ë c¸c n-íc kh¸c. C¸c nhãm ng-êi kh¸c nhau vÉn sèng theo v¨n ho¸ t«n gi¸o cña m×nh vµ theo thêi gian hoµ trén, ¶nh h-ëng lÉn nhau t¹o sù kh¸c biÖt trong thãi quen tiªu dïng ë Hoa kú so víi ng-êi tiªu dïng ë c¸c n-íc Ch©u ©u. Cïng mét sè ®å vËt nh-ng thêi gian sö dông cña hä cã thÓ chØ b»ng mét nöa thêi gian sö dông cña ng-êi tiªu dïng c¸c n-íc kh¸c. Víi sù thay ®æi lu«n nh- vËy gi¸ c¶ l¹i trë nªn cã vai trß rÊt quan träng. §iÒu nµy gi¶i thÝch t¹i sao hµng ho¸ tiªu dïng tõ mét sè n-íc ®ang ph¸t triÓn chÊt l-îng kÐm h¬n nh-ng vÉn cã chç ®øng ë Hoa kú v× gi¸ b¸n thùc sù c¹nh tranh (trong khi ®iÒu nµy khã x¶y ra ë Ch©u ©u ). Nãi tãm l¹i, ph©n phèi, gi¸ c¶ vµ chÊt l-îng lµ nh÷ng yÕu tè -u tiªn ®Æc biÖt trong thø tù c©n nh¾c quyÕt ®Þnh mua hµng cña ng-êi d©n Hoa kú. §Þa lý réng lín, phong c¶nh ®a d¹ng còng t¹o cho ng-êi d©n Hoa kú mét thãi quen ham du lÞch, -a kh¸m ph¸ trong vµ ngoµi n-íc. Toµn bé c¸c hµng ho¸ tiªu dïng liªn quan ®Õn c¸c chuyÕn du lÞch b»ng xe h¬i ®Òu cã mét thÞ tr-êng hÕt søc réng lín. C¸c ®å dïng liªn quan ®Õn thÓ thao b¸n rÊt ch¹y víi ®ñ d¶i thÞ tr-êng tõ hµng rÊt ®¾t cho giíi thu nhËp cao hay hµng b¸n rÎ cho d©n nghÌo. 5 C¸c ph©n tÝch cô thÓ cho thÊy thÞ hiÕu cña ng-êi Hoa kú rÊt ®a d¹ng do nhiÒu nÒn v¨n ho¸ kh¸c nhau cïng tån t¹i, x¸c ®Þnh râ ph©n ®o¹n thÞ tr-êng m×nh sÏ th©m nhËp ®Ó xuÊt khÈu lµ ch×a kho¸ ®i ®Õn thµnh c«ng. 1.2 §Æc ®iÓm vµ vµi nÐt kh¸c biÖt cña thÞ tr-êng Hoa kú. Nh- phÇn trªn ®· tr×nh bµy, Mü lµ mét thÞ tr-êng khæng lå víi søc mua lín, nhu cÇu ®a d¹ng. §©y lµ mét thÞ tr-êng xuÊt khÈu ®Çy tiÒm n¨ng ®èi víi toµn bé c¸c n-íc trªn thÕ giíi, trong ®ã cã ViÖt nam. Tuy nhiªn, ®Ó thµnh c«ng, nhµ xuÊt khÈu ph¶i n¾m ®-îc mét ®iÓm hÕt søc c¬ b¶n lµ hÖ thèng chÝnh s¸ch luËt lÖ vµ thñ tôc cña chÝnh quyÒn liªn bang liªn quan ®Õn tiÕp cËn thÞ tr-êng. ë Mü cã nhiÒu quy ®Þnh chÆt chÏ vµ chi tiÕt trong bu«n b¸n: c¸c quy ®Þnh vÒ kü thuËt, chÊt l-îng…V× thÕ khi ch-a n¾m râ hÖ thèng c¸c quy ®Þnh, luËt lÖ nµy c¸c nhµ xuÊt khÈu th-êng thÊy rÊt khã lµm ¨n ë thÞ tr-êng nµy. T¹i thÞ tr-êng Mü, mËu dÞch ®-îc thùc hiÖn tù do kh«ng ®ßi hái giÊy phÐp. Hµng ho¸ nhËp khÈu cña Mü chØ cÇn theo ®óng quy ®Þnh: doanh nghiÖp nhËp khÈu hµng ho¸ lµm thñ tôc ®¨ng ký vµ nép thuÕ. ChØ cã vµi chñng lo¹i hµng ho¸ ph¶i cã giÊy phÐp nhËp khÈu ®Æc biÖt nh- vò khÝ, chÊt phãng x¹… LuËt ph¸p Mü quy ®Þnh c¸c nh·n hiÖu hµng ho¸ ph¶i ®-îc ®¨ng ký t¹i côc h¶i quan Mü. DÊu hiÖu n-íc s¶n xuÊt b¾t buéc ph¶i cã ®èi víi tÊt c¶ hµng ho¸ nhËp khÈu vµo Mü. DÊu hiÖu nµy ph¶i ®-îc viÕt b´ng tiÕng Anh v¯ rá r¯ng. Câ thÓ ghi “ MADE IN…; ASSEMBLE IN…; hoÆc PRODUCT OF…”. H¯ng ho² mang nh±n hiÖu gi° hoÆc sao chÐp, b¾t ch-íc mét nh·n hiÖu ®· ®¨ng ký b¶n quyÒn cña mét c«ng ty Mü hoÆc mét c«ng ty n-íc ngoµi ®· ®¨ng ký b¶n quyÒn ®Òu bÞ cÊm nhËp khÈu vµo Mü. B¶n sao ®¨ng ký nh·n hiÖu hµng ho¸ ph¶i nép cho côc h¶i quan Mü vµ ®-îc l-u gi÷ theo quy ®Þnh. Hµng nhËp khÈu vµo Mü cã nh·n hiÖu gi¶ hoÆc sao chÐp c¸c th-¬ng hiÖu ®· ®¨ng ký mµ kh«ng ®-îc phÐp cña ng-êi cã b¶n quyÒn sÏ bÞ b¾t gi÷ vµ tÞch thu. Tiªu chuÈn th-¬ng phÈm ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu vµo Mü ®-îc quy ®Þnh rÊt chi tiÕt vµ râ rµng ®èi víi tõng nhãm hµng. VÝ dô, theo quy chÕ cña Tæ chøc n«ng nghiÖp 6 vµ n«ng s¶n Mü th× n«ng s¶n. thùc phÈm, t©n d-îc…ph¶i ®-îc kiÓm ®Þnh, cã dÊu, cã ghi thêi h¹n sö dông, mét sè lo¹i tr¸i c©y ph¶i b¶o ®¶m kÝch cì; mét sè mÆt hµng ®iÖn tö, d©n dông ph¶i ®¶m b¶o tiªu chuÈn tiÕt kiÖm ®iÖn n¨ng; ®å ch¬i trÎ em ph¶i an toµn… Trªn bao b× cña s¶n phÈm ph¶i ghi râ quy c¸ch, h-íng dÉn sö dông vµ c¶nh b¸o, ch¼ng h³n lêi c°nh b²o ghi: “nÕu kh«ng tu©n thð nh÷ng chØ dÉn n¯y th× ng­êi s°n xuÊt ho¯n to¯n kh«ng chÞu tr²ch nhiÖm”. Hµng ho¸ nhËp khÈu vµo Mü ph¶i qua h¶i quan lµm thñ tôc . Nguyªn t¾c chung lµ khi hµng ®Õn th× c¸c ®¹i lý nhËn hµng vµ ®-a vµo kho h¶i quan, sau ®ã ®¹i lý th«ng b¸o cho chñ hµng ®Õn lµm thñ tôc theo c¸c b-íc quy ®Þnh ( xuÊt tr×nh chøng tõ, kiÓm tra vµ hoµn thµnh thñ tôc). C¸c nhµ xuÊt khÈu n-íc ngoµi khi muèn lµm thñ tôc h¶i quan ®Ó xuÊt khÈu vµo Mü cã thÓ th«ng qua ng-êi m«i giíi hoÆc c¸c c«ng ty vËn t¶i. ThuÕ suÊt cã sù kh¸c biÖt rÊt lín gi÷a nh÷ng n-íc ®-îc h-ëng quy chÕ TM b×nh th-êng (NTR) víi nh÷ng n-íc kh«ng ®-îc h-ëng (Non NTR), cã hµng ho¸ cã thuÕ, cã hµng kh«ng thuÕ nh-ng nh×n chung thuÕ suÊt ë Mü thÊp h¬n so víi nhiÒu n-íc kh¸c. Mét ®iÒu ®¸ng chó ý lµ ë Mü cã luËt chèng b¸n ph¸ gi¸ vµ thuÕ ®èi kh¸ng. NÕu hµng ho¸ b¸n vµo Mü thÊp h¬n gi¸ quèc tÕ hoÆc thÊp h¬n gi¸ thµnh th× ng-êi s¶n xuÊt ë Mü cã thÓ kiÖn ra toµ, vµ nh- vËy n-íc bÞ kiÖn sÏ ph¶i chÞu thuÕ cao kh«ng ph¶i chØ ®èi víi chÝnh hµng ho¸ b¸n ph¸ gi¸ mµ cßn ®èi víi toµn bé hµng ho¸ kh¸c cña n-íc ®ã b¸n vµo Mü. HoÆc hµng ho¸ n-íc ngoµi nhËp vµo thÞ tr-êng Mü mµ ®-îc chÝnh phñ n-íc xuÊt khÈu trî cÊp sÏ bÞ ®¸nh thuÕ ®èi kh¸ng lµm triÖt tiªu kho¶n trî cÊp ®ã. Hµng ho¸ b¸n t¹i Mü th-êng ph¶i kÌm theo dÞch vô sau b¸n hµng. Sè l-îng vµ chÊt l-îng cña dÞch vô nµy lµ ®iÓm mÊu chèt cho sù tÝn nhiÖm ®èi víi ng-êi b¸n hµng. NÕu mét doanh nghiÖp bÞ thua trong mét vô kiÖn vÒ tr¸ch nhiÖm s¶n phÈm th× toµn bé tµi s¶n cña doanh nghiÖp ®ã ë Mü sÏ bÞ tÞch biªn vµ ®em b¸n theo ph¸n quyÕt, thËm chÝ nh÷ng tÝn dông th- (L/C) ®-îc më cho c¸c nhµ xuÊt khÈu kh¸c kh«ng liªn quan ®Õn vô kiÖn ë n-íc thø ba còng sÏ bÞ tÞch thu. ChØ khi nµo gi¶i quyÕt xong vô kiÖn ®ã th× míi cã thÓ trë l¹i kinh doanh t¹i thÞ tr-êng Mü. 7 §i ®«i víi nh÷ng luËt lÖ vµ nguyªn t¾c vÒ nhËp khÈu hµng ho¸, ë Mü cßn sö dông h¹n ng¹ch ®Ó kiÓm so¸t khèi l-îng hµng nhËp khÈu trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. PhÇn lín h¹n ng¹ch do côc h¶i quan qu¶n lý, bao gåm h¹n ng¹ch thuÕ quan vµ h¹n ng¹ch phi thuÕ quan: H¹n ng¹ch thuÕ quan quy ®Þnh sè l-îng ®èi víi hµng ho¸ nµo ®ã khi nhËp khÈu vµo Mü ®-îc h-ëng møc thuÕ quan thÊp trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh, nÕu v-ît qu¸ sÏ bÞ ®¸nh thuÕ cao. H¹n ng¹ch phi thuÕ quan quy ®Þnh sè l-îng hµng ho¸ ®-îc phÐp nhËp khÈu trong mét thêi gian x¸c ®Þnh, nÕu v-ît qu¸ sÏ kh«ng ®-îc phÐp nhËp khÈu. Cã thÓ thÊy r»ng c¸c nhµ kinh doanh t¹i thÞ tr-êng Mü ph¶i chÊp nhËn c¹nh tranh rÊt gay g¾t nh- nhiÒu ng­êi m« t° l¯: “ mét mÊt mét cßn”. C²i gi² ph°i tr° cho sù nhÇm lÉn lµ rÊt lín, ng-êi tiªu dïng Mü n«n nãng nh-ng l¹i mau ch¸n v× thÕ nhµ s¶n xuÊt ph¶i s¸ng t¹o vµ thay ®æi nhanh ®èi víi s¶n phÈm cña m×nh, thËm chÝ ph¶i câ “ph°n øng tr­íc ’’. Cã thÓ tiÕp cËn thÞ tr-êng Mü th«ng qua mét trong hai c¸ch: b¸n hµng trùc tiÕp cho ng-êi mua hoÆc b¸n hµng th«ng qua ®¹i lý. Lùa chän c¸ch nµo lµ tuú thuéc mçi doanh nghiÖp. §-a ra ®-îc vµ cã quyÕt t©m thùc hiÖn môc tiªu xuÊt khÈu cña m×nh lµ doanh nghiÖp ®· thµnh c«ng b-íc ®Çu trªn con ®-êng tiÕn tíi chinh phôc thÞ tr-êng Mü. 2. TriÓn väng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt nam vµo thÞ tr-êng Mü. KÓ tõ khi tæng thèng Mü Bill Clinton chÝnh thøc tuyªn bè b·i bá lÖnh cÊm vËn TM vµ nèi l¹i quan hÖ mËu dÞch víi ViÖt nam (3-2-1994), sau ®ã hai n-íc chÝnh thøc thùc hiÖn b×nh th-êng ho¸ quan hÖ ngo¹i giao (11-7-1995) ®Õn nay, song song víi viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò qu¸ khø g©y c¶n trë ®Õn tiÕn tr×nh b×nh th-êng ho¸ hoµn toµn quan hÖ kinh tÕ – th-¬ng m¹i, ViÖt nam vµ Hoa kú ®· tõng b-íc thiÕt lËp nh÷ng c¬ së ph¸p lý cÇn thiÕt cho viÖc më réng c¸c quan hÖ kinh tÕ – th-¬ng m¹i song ph-¬ng th«ng qua viÖc ký kÕt c¸c hiÖp ®Þnh, v¨n b¶n ph¸p lý. 8 Cã thÓ kÓ ra mét sè mèc thêi gian ®¸ng chó ý trong tiÕn tr×nh thiÕt lËp quan hÖ TM ViÖt nam –Hoa kú nh- sau: *5-8-1995: Bé tr-ëng ngo¹i giao Mü ®Õn th¨m ViÖt nam. *10-1995: Chñ tÞch n-íc CHXHCN ViÖt nam dù lÔ kû niÖm 50 thµnh lËp Liªn HiÖp Quèc vµ lÇn ®Çu tiªn th¨m Mü, tiÕp xóc víi nhiÒu quan chøc cÊp cao cña chÝnh quyÒn Mü. Héi ®äng th­¬ng m³i Mü tå chøc “Héi nghÞ vÒ b×nh th­êng ho² quan hÖ, b-íc tiÕp theo trong quan hÖ ViÖt- Mü”. *11-1995: §oµn liªn bé Mü th¨m ViÖt nam, t×m hiÓu hÖ thèng luËt lÖ th-¬ng m¹i- ®Çu t- cña ViÖt nam. *4-1996: Mü trao cho ViÖt nam v¨n b°n “Nh÷ng yÕu tè b×nh th­êng ho² quan hÖ kinh tÕ – th­¬ng m³i víi ViÖt nam”. *7-1996: ViÖt nam trao cho mü v¨n b°n “N¨m nguyªn t¾c b×nh th­êng ho² quan hÖ KT-TM v¯ ®¯m ph²n hiÖp ®Þnh TM víi Mü”. *9-1996: b¾t ®Çu qu¸ tr×nh ®µm ph¸n hiÖp ®Þnh TM song ph-¬ng. *7-5-1997: §¹i sø ViÖt nam t¹i Mü, ®¹i sø Mü t¹i ViÖt nam nhËm chøc t¹i thñ ®« mçi n-íc, hoµn tÊt qu¸ tr×nh b×nh th-êng ho¸ quan hÖ ngo¹i giao gi÷a hai n-íc. *10-3-1998: Tæng thèng Mü Bill Clinton ®· ký quyÕt ®Þnh b·i bá viÖc ¸p dông ®iÒu luËt bæ sung Jackson- Wanick ®èi víi ViÖt nam (hµng n¨m quyÕt ®Þnh nµy ®Òu ®-îc tiÕp tôc gia h¹n ), cho phÐp ViÖt nam tham gia vµo c¸c ch-¬ng tr×nh khuyÕn khÝch xuÊt khÈu vµ hç trî ®Çu t- cña Hoa kú bao gåm c¸c ch-¬ng tr×nh liªn quan ®Õn c¬ quan ph¸t triÓn th-¬ng m¹i (TDA), nhËn hµng xuÊt nhËp khÈu (EXIMBANK), c«ng ty ®Çu t- t- nh©n h¶i ngo¹i (OPIC), vµ c¬ quan viÖn trî ph¸t triÓn quèc tÕ (USAID) cña chÝnh phñ Hoa kú. *1999: ViÖt nam dµnh cho Hoa kú quy chÕ Tèi huÖ quèc trong bu«n b¸n (®-îc gia h¹n hµng n¨m). *Cuèi cïng 13-7-2000 t¹i Washington bé tr-ëng th-¬ng m¹i ViÖt nam Vò Khoan vµ bµ Charleen Bashefski - §¹i diÖn th-¬ng m¹i cña phñ tæng thèng Hoa kú 9 ®· thay mÆt chÝnh phñ hai n-íc ký kÕt hiÖp ®Þnh th-¬ng m¹i gi÷a n-íc CHXHCN ViÖt nam vµ Hîp chñng quèc Hoa kú, më ra mét trang míi trong quan hÖ th-¬ng m¹i gi÷a ViÖt nam vµ Hoa kú , t¹o c¬ së ph¸p lý cho quan hÖ KT-TM hai n-íc ph¸t triÓn trªn nguyªn t¾c ®«i bªn cïng cã lîi, phï hîp víi mong muèn cña nh©n d©n hai n­íc. Theo lêi cða Thø tr­ëng th­¬ng m³i Mai V¨n D©u: “HiÖp ®Þnh th­¬ng m³i ViÖt nam-Hoa kú ®-îc ký kÕt ®¸p øng lßng mong mái kh«ng chØ cña riªng c¸c doanh nghiÖp cña ViÖt nam vµ Hoa kú mµ c¶ c¸c doanh nghiÖp n-íc ngoµi kh¸c. HiÖp ®Þnh ch¼ng nh÷ng cã lîi cho hai n-íc mµ cßn cã lîi cho sù hîp t¸c ë §«ng Nam ¸, Ch©u ¸- Th¸i B×nh D-¬ng, còng nh- trªn thÕ giíi. Ký kÕt hiÖp ®Þnh th-¬ng m¹i ViÖt Nam-Hoa Kú lµ thµnh tùu míi cña viÖc triÓn khai ®-êng lèi ®èi ngo¹i ®éc lËp tù chñ, réng më, ®a ph-¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸ cña §¶ng vµ nhµ n-íc ViÖt Nam vµ lµ mét b-íc míi trong qu¸ tr×nh ViÖt nam chñ ®éng héi nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi . Hoa kú còng ®¸nh gi¸ hiÖp ®Þnh nµy lµ mét b-íc tiÕn quan träng cña viÖc ViÖt nam tham gia tæ chøc th-¬ng m¹i thÕ giíi vµ kh¼ng ®Þnh tÝch cùc ñng hé ViÖt nam tham gia tå chøc n¯y”. Trªn c¬ së c¸c nguyªn t¾c cña tæ chøc th-¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) trong khi ®µm ph¸n , hai bªn ®· thèng nhÊt víi nhau 5 nguyªn t¾c: *B×nh ®¼ng cïng cã lîi. *Kh«ng ph©n biÖt ®èi xö, dµnh cho nhau quy chÕ Tèi huÖ quèc. *Tu©n thñ ph¸p luËt vµ th«ng lÖ quèc tÕ. *TÝnh ®Õn ®iÒu kiÖn cña ViÖt nam lµ n-íc ®ang ph¸t triÓn, cã thu nhËp thÊp vµ ®ang chuyÓn ®æi sang c¬ chÕ thÞ tr-êng ViÖt nam cÇn cã thêi kú chuyÓn ®æi ®Ó ®iÒu chØnh luËt lÖ, chÝnh s¸ch cña m×nh cho phï hîp víi c¸c chuÈn mùc quèc tÕ. *Quan hÖ hai n-íc sÏ x©y dùng t-¬ng tù nh- Mü ®· x©y dùng víi c¸c n-íc kh¸c, Mü ®ßi hái ViÖt nam kh«ng h¬n nh÷ng ®iÒu Mü ®ßi hái c¸c n-íc kh¸c. Trong ®iÒu kiÖn hiÖp ®Þnh ®-îc phª chuÈn, hµng ho¸ ViÖt nam sÏ ®-îc c¹nh tranh lµnh m¹nh víi hµng ho¸ cña c¸c n-íc kh¸c vµ hµng ho¸ cña Hoa kú trªn mét s©n ch¬i c«ng b»ng. Bëi khi ®-îc h-ëng quy chÕ -u ®·i Tèi huÖ quèc th× møc thuÕ 10 b×nh qu©n hµng xuÊt khÈu cña ViÖt nam sÏ gi¶m tõ 40-50% cßn kho¶ng 3%. Nhê vËy, theo -íc tÝnh cña ng©n hµng thÕ giíi, xuÊt khÈu cña ViÖt nam sang Mü n¨m ®Çu tiªn sau khi phª chuÈn hiÖp ®Þnh cã thÓ t¨ng lªn kho¶ng 1,3 tû USD tøc lµ gÇn gÊp ®«i so víi møc cña n¨m 2000, ®¹t 3 tû USD vµo n¨m 2005 vµ 8 tû USD n¨m 2010 Râ rµng lµ hiÖp ®Þnh th-¬ng m¹i ViÖt- Mü sÏ më ra c¬ héi lµm ¨n, hîp t¸c míi cho c¸c nhµ ®Çu t- Mü t¹i ViÖt nam. §ång thêi còng cã t¸c ®éng tÝch cùc trong khuyÕn khÝch ®Çu t- n-íc ngoµi vµo ViÖt nam v× hä coi ViÖt nam lµ cÇu nèi ®Ó tõ ®ã hµng ho¸ cña hä xuÊt khÈu vµo thÞ tr-êng Hoa kú víi møc thuÕ thÊp. Víi ®iÒu nµy, hµng ho¸ ®-îc s¶n xuÊt ë ViÖt nam sÏ t¨ng c¶ vÒ sè l-îng vµ chÊt l-îng , c¬ héi n©ng cao tæng kim ng¹ch hµng xuÊt sang Mü còng v× thÕ mµ t¨ng lªn. Chóng ta biÕt r´ng, víi m« h×nh “®¯n sÕu bay” Mü chó trãng v¯o ph²t triÓn khu vùc kinh tÕ míi ( nÒn kinh tÕ ®iÖn tö ) hä sÏ nh-êng nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt hµng ho¸ th«ng th-êng cho c¸c n-íc kh¸c víi h×nh thøc chñ yÕu lµ ®Çu t- trùc tiÕp sau ®ã nhËp khÈu l¹i thÞ tr-êng Mü nh÷ng mÆt hµng cã lao ®éng rÎ: dÖt may, giµy dÐp, thiÕt bÞ m¸y mãc c¬ b¶n ( m« t¬, ®éng c¬ m¸y tiÖn ), TV, ®Çu m¸y video…Mµ ViÖt nam víi lîi thÕ vÒ tµi nguyªn, lao ®éng dåi dµo nÕu ®-îc ®Çu t- hîp lý sÏ cã tiÒm lùc rÊt lín ë nh÷ng mÆt hµng nµy. Sau khi chóng ta cã ®-îc quy chÕ th-¬ng m¹i b×nh th-êng th× hai ngµnh cã triÓn väng nhÊt lµ dÖt may vµ giµy dÐp. Nh-ng ngµnh dÖt may sÏ bÞ h¹n chÕ b»ng h¹n ng¹ch, cßn giµy dÐp ®-îc tù do c¹nh tranh. Tuy nhiªn, víi s¶n phÈm dÖt may ta ®· cã kh¸ nhiÒu kinh nghiÖm tiÕp cËn thÞ tr-êng EU vµ NhËt b¶n nªn viÖc vµo thÞ tr-êng Mü sÏ kh«ng m©ý khã kh¨n. H¬n n÷a, ngay t¹i thÞ tr-êng Mü ng-êi ta còng ®ang t×m nguån cung cÊp nh÷ng s¶n phÈm nµy ë ViÖt nam v× cã lao ®éng rÎ. Ngµnh dÖt may ViÖt nam ®· ®Ò ra chiÕn l-îc ph¸t triÓn t¨ng tèc ®Çy tham väng víi môc tiªu ®Õn n¨m 2005 ®¹t gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu 4 tû USD, trong ®ã xuÊt khÈu sang thÞ tr-êng Mü ®¹t kho¶ng 1-1,5 tû USD. Cßn mÆt hµng giµy dÐp, tuy míi chØ chiÕm tû träng rÊt nhá trong tæng kim ng¹ch nhËp khÈu cña Mü, song trªn c¬ së ph¸t huy tèi ®a nh÷ng lîi thÕ s½n cã céng 11 thªm thÕ suÊt sÏ gi¶m xuèng cßn 10% nªn viÖc hy väng gia t¨ng thÞ phÇn cho mÆt hµng nµy ë thÞ tr-êng Mü kh«ng ph¶i lµ ®iÒu qu¸ xa vêi. Thuû s¶n, cµ phª còng lµ nh÷ng mÆt hµng ViÖt nam cã thÕ m¹nh. Víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn thuËn lîi ®Ó nu«i trång thuû s¶n (bê biÓn dµi, vïng biÓn cã n¨ng lùc t¸i sinh häc cao, t-¬ng ®èi s¹ch vµ nhiÒu cöa s«ng, l¹ch…), thuû s¶n l¹i lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng ®-îc Mü khuyÕn khÝch nhËp khÈu (thuÕ suÊt 0%) vµ nhËp khÈu lín. Cho nªn kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n sang Mü sÏ cã nh÷ng b-íc tiÕn m¹nh mÏ nÕu ®-îc quy ho¹ch vµ ®Çu t- hîp lý. Cµ phª, víi lîi thÕ ®-îc miÔn thuÕ nhËp khÈu vµo Mü l¹i chiÕm ®-îc sù -a chuéng cña ng-êi tiªu dïng ë thÞ tr-êng nµy nªn kim ng¹ch xuÊt khÈu trong nh÷ng n¨m qua ®· t¨ng m¹nh. Víi viÖc chó ý h¬n ®Õn chÊt l-îng hµng xuÊt khÈu (gi¶m tû lÖ h¹t vì, ®en…) kim ng¹ch xuÊt khÈu cµ phª sÏ cßn t¨ng h¬n n÷a. ViÖc phª chuÈn hiÖp ®Þnh th-¬ng m¹i còng gióp ViÖt nam tiÕn gÇn h¬n ®Õn viÖc ®-îc h-ëng chÕ ®é -u ®·i thuÕ quan phæ cËp chung (GSP) cña Hoa kú ¸p dông møc thuÕ suÊt b»ng 0 cho 4284 mÆt hµng xuÊt khÈu tõ c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn . Tuy nhiªn, cÇn ph¶i kh¼ng ®Þnh mét ®iÒu lµ kh«ng ph¶i mäi mÆt hµng xuÊt khÈu ®Òu cã kh¶ n¨ng t¨ng nhiÒu lµ nhê vµo viÖc chuyÓn sang møc thuÕ míi. §¬n cö c¸c mÆt hµng n«ng s¶n nh- cµ phª nh©n , tiªu vµ dÇu th«…®· ®-îc h-ëng møc thuÕ suÊt rÊt thÊp gÇn 0% kÓ tõ n¨m 94 khi Hoa kú bá cÊm vËn víi ViÖt nam. TriÓn väng t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu lµ do tù b¶n th©n hµng ho¸ cã søc c¹nh tranh nÕu ®-îc sù quan t©m, ®Çu t-, quy ho¹ch hîp lý. Ch-¬ng II 12 Thùc tr¹ng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt nam sang Mü vµ viÖc ®¸p øng nhu cÇu thÞ tr-êng Mü cña c¸c DNVN 1. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt nam sang thÞ tr-êng Mü. Tõ khi chÝnh phñ huû bá lÖnh cÊm vËn ®èi víi ViÖt nam ®Õn nay, mÆc dï ch-a ®-îc h-ëng quy chÕ MFN trong quan hÖ th-¬ng m¹i víi Mü, nh-ng ho¹t ®éng th-¬ng m¹i gi÷a Mü vµ ViÖt nam vÉn ph¸t triÓn liªn tôc c¸n c©n th-¬ng m¹i cña ViÖt nam vµ Mü tõ th©m hôt ®· chuyÓn sang t×nh tr¹ng thÆng d- trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y: B¶ng 1: Th-¬ng m¹i ViÖt nam –Hoa kú 1994-2000. §¬n vÞ : TriÖu USD. N¨m XKVn sang Mü NKVn tõ Mü Tæng KN bu«n b¸n C¸n c©n TM 1994 50.45 172.22 222.67 -121.77 1995 198.97 252.86 451.83 -53.89 1996 319.04 616.05 935.09 -297.01 1997 388.19 277.79 665.98 +110.40 1998 553.441 274.22 827.63 +279.19 1999 601.90 277.30 879.20 +324.60 2000 732 Nguån: T¹p chÝ Tµi chÝnh quèc tÕ –12/2000- trang 47. B¶ng 1 cho thÊy kim ng¹ch mËu dÞch ViÖt nam-Hoa kú n¨m 1994 ®· ®¹t trªn 222 triÖu USD (so víi 62 triÖu USD n¨m 93-t¨ng h¬n 3 lÇn ). Con sè nµy n¨m 1995 ®· lªn tíi 450 triÖu USD (gÊp 2 lÇn so víi n¨m tr-íc ). N¨m 1996 tæng kim ng¹ch ®· ®¹t gÇn 1 tû USD, mét con sè ®¸ng khÝch lÖ. C¨n cø vµo b¶ng sè liÖu trªn ta cã thÓ 13 thÊy, tõ n¨m1996 trë vÒ tr-íc,ViÖt nam lu«n nhËp siªu tõ Hoa kú, nh-ng tõ nh÷ng n¨m sau ViÖt nam l¹i lu«n xuÊt siªu sang Hoa kú. N¨n 1997 do t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh t¹i Ch©u ¸, ViÖt nam ph¶i gi¶m bít c¸c kho¶n nhËp khÈu cña m×nh, do vËy kim ng¹ch bu«n b¸n cã phÇn gi¶m sót, chØ cßn 665 triÖu USD. Sang n¨m 1998 vµ 1999 cïng víi sù håi phôc cña c¸c nÒn kinh tÕ ë Ch©u ¸, kim ng¹ch ®· cã dÊu hiÖu gia t¨ng nh-ng vÉn dõng ë nh÷ng con sè ®¸ng khiªm tèn: 827 triÖu USD vµ 879 triÖu USD, trong ®ã kim ng¹ch xuÊt khÈu lÇn l-ît lµ 553 triÖu USD vµ 602 triÖu USD, lín h¬n con sè nhËp khÈu rÊt nhiÒu. Sang ®Õn n¨m 2000, kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt nam ®¹t 732 triÖu USD. Riªng 6 th¸ng ®Çu n¨m 2001 kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt nam sang Mü ®¹t 400 triÖu USD. §©y lµ mét sù t¨ng tr-ëng kh¸ nhanh vµ ®¸ng khÝch lÖ. Tuy nhiªn nÕu so s¸nh kim ng¹ch xuÊt khÈu cña n-íc ta vµo Mü víi kim ng¹ch xuÊt khÈu cña mét sè n-íc Ch©u ¸ kh¸c víi Mü th× kim ng¹ch xuÊt khÈu gi÷a hai n-íc ViÖt –Mü lµ qu¸ nhá so víi tiÒm n¨ng. Ch¼ng h¹n, trong n¨m 2000 kim ng¹ch xuÊt khÈu cña B¨ng-la-®Ðt sang Mü lµ 2.4 tû USD, Philipin lµ 13.9 tû USD , Th¸i lan lµ 6.4 tû USD… Víi hiÖp ®Þnh th-¬ng m¹i song ph-¬ng ViÖt –Mü c¸c chuyªn gia kinh tÕ ViÖt nam dù ®Þnh r»ng n¨m 2001, tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt nam –Hoa kú cã kh¶ n¨ng ®¹t tíi 2 tû USD, t¨ng 2 lÇn so víi n¨m 1999, trong ®ã ViÖt nam xuÊt khÈu kho¶ng 1.2 tû USD vµ nhËp khÈu kho¶ng 0.8 tû USD. Nh-ng trong t×nh h×nh hiÖn nay, môc tiªu trªn lµ rÊt khã nÕu kh«ng muèn nãi lµ kh«ng thÓ ®¹t ®-îc (Ýt nhÊt lµ cho ®Õn hÕt n¨m nay). Qua xem xÐt cã thÓ nhËn thÊy r»ng, mét sè mÆt hµng xuÊt khÈu chñ yÕu cña ViÖt nam sang thÞ tr-êng Mü trong thêi gian qua bao gåm: h¶i s¶n, dÇu th«, cµ phª, dÖt may, g¹o, hoa qu¶…C¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu ®ang cã sù thay ®æi. Trong nh÷ng n¨m ®Çu xuÊt khÈu, c¸c mÆt hµng nhãm hµng n«ng-l©m-thuû s¶n chiÕm tíi h¬n 70% trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ n-íc. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, tû träng xuÊt khÈu cña nhãm hµng giÇy dÐp, dÖt may vµ kho¸ng s¶n cã b-íc chuyÓn biÕn tÝch cùc, chiÕm h¬n 50% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ n-íc . 14 B¶ng 2: C¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chÝnh cña ViÖt nam sang Hoa kú §¬n vÞ:TriÖu USD N¨m 1996 MÆt hµng 1997 1998 1999 2000 Kim Tû Kim Tû Kim Tû Kim Tû Kim Tû ng¹ch träng ng¹ch träng ng¹ch träng ng¹ch träng ng¹ch träng (%) (%) (%) (%) (%) Thuû s¶n 33.86 16.6 42.5 14.8 81.55 17.4 125.59 24.9 304.36 41.6 DÇu th« 80.6 39.5 34.6 12.1 79.22 16.9 99.60 19.8 91.37 12.5 Cµ phª 109.48 53.6 90 24.2 125.13 24.1 59.21 9.8 69.93 9.5 DÖt may 19.74 9.7 20 7.0 26.34 5.6 34.70 6.9 49.57 6.8 G¹o 5.82 2.9 63.5 17.1 39.03 7.5 4.95 1.0 10.66 1.5 Rau qu¶ 7.6 3.7 11.6 4.0 2.6 0.6 3.20 0.6 5.0 0.7 100 286.7 100 468.6 100 504.0 100 732.4 100 Tæng kim ng¹ch 204.2 xuÊt khÈu sang Mü Nguån: Bé th-¬ng m¹i – TrÝch tõ b¯i: –xuÊt khÈu h¯ng ho¸ ViÖt nam sang Hoa kú– Ths Ng« ThÞ TuyÕt Mai- Khoa KT & KDQT. 15 HiÖn nay, h¶i s¶n lµ mÆt hµng cã kim ng¹ch xuÊt khÈu lín nhÊt sang Mü, t¨ng liªn tôc trong c¸c n¨m võa qua.Tõ 33.86 triÖu USD ( chiÕm 16.6% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu sang Mü ) n¨m 1997 ®· t¨ng lªn ®Õn 304.36 triÖu USD ( chiÕm 41.6% kim ng¹ch xuÊt khÈu ). §©y lµ mét møc t¨ng kû lôc, ®-a thÞ tr-êng Mü trë thµnh thÞ tr-êng xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt nam lín thø hai sau NhËt b¶n. Dù kiÕn n¨m 2005, thÞ tr-êng Hoa kú cã thÓ tiªu thô tíi 20% tæng gi¸ trÞ thuû h¶i s¶n xuÊt khÈu cña ViÖt nam . Tuy nhiªn con sè ®ã vÉn cßn qu¸ nhá bÐ so víi tæng gi¸ trÞ nhËp khÈu thuû s¶n cña Mü vµ ch-a t-¬ng xøng víi kh¶ n¨ng cña ViÖt nam . Sau h¶i s¶n lµ dÇu th«, ®øng vÞ trÝ thø hai sau cµ phª trong danh môc c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ yÕu cña ViÖt nam sang Hoa kú. Sau thêi kú 97-98 do gi¸ dÇu trªn thÕ giíi gi¶m m¹nh nªn xuÊt khÈu dÇu th« sang Hoa kú gi¶m c¶ vÒ gi¸ trÞ vµ tû lÖ. Hai n¨m trë l¹i ®©y gi¸ trÞ xuÊt khÈu dÇu th« cña ViÖt nam ®· ®¹t tíi 91.37 triÖu USD - chiÕm 12.5% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt nam sang Hoa kú (so víi thêi kú 97-98 lµ 12.1%- 16.9%). GiÇy dÐp, cµ phª, dÖt may, h¹t ®iÒu, g¹o…còng lµ c¸c mÆt hµng b-íc ®Çu ®-îc thÞ tr-êng Mü chÊp nhËn. Hoa kú hiÖn lµ thÞ tr-êng nhËp khÈu cµ phª h¹t lín nhÊt cña ViÖt nam. ChiÕm trªn 25% tæng sè xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt nam. 2. Thùc tr¹ng ®¸p øng yªu cÇu thÞ tr-êng Mü cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam MÆc dï trong nh÷ng n¨m trë l¹i ®©y kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt nam sang Mü ®· cã sù gia t¨ng ®¸ng kÓ c¶ vÒ sè l-îng vµ gi¸ trÞ xuÊt khÈu, c¸c doanh nghiÖp ®· cã nh÷ng b-íc tiÕp cËn thÞ tr-êng hîp lý h¬n, chÊt l-îng, mÉu m· s¶n phÈm ®-îc c¶i tiÕn th-êng xuyªn h¬n. Song râ rµng lµ kÕt qu¶ ®¹t ®-îc cßn qu¸ nhá bÐ, ch-a t-¬ng xøng víi tiÒm n¨ng cña c¶ hai bªn, ®Æc biÖt lµ vµo mét thÞ tr-êng lín vµ ®Çy tiÒm n¨ng nh- Mü. VËy ®©u lµ nguyªn nh©n khiÕn c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam kh«ng ph¸t huy ®-îc tèi ®a n¨ng lùc cña m×nh? 16 §Çu tiªn, ph¶i kÓ ®Õn lµ sù chªnh lÖch rÊt lín ë tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cña hai n-íc, l¹i cã nh÷ng ®iÓm rÊt kh¸c nhau vÒ thÓ chÕ chÝnh trÞ- x· héi, vÒ quan ®iÓm, tËp qu¸n, së thÝch, thÞ hiÕu ng-êi tiªu dïng…chÝnh nh÷ng nh©n tè nµy kh«ng ®-îc tÝnh ®Õn ®Çy ®ñ sÏ g©y khã kh¨n trong khi gi¶i quyÕt c¸c mèi liªn hÖ trong qu¸ tr×nh lµm ¨n víi Mü. Mü lµ mét ®èi t¸c qu¸ lín, qu¸ hïng m¹nh, vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr-êng tõ khi lËp quèc. N-íc Mü cã 50 tiÓu bang, ngoµi luËt cña liªn bang, mçi tiÓu bang ®Òu cã luËt cña m×nh…HÖ thèng luËt cña Mü rÊt phøc t¹p, do ®ã hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp khi muèn kinh doanh trªn thÞ tr-êng Mü ®Òu ph¶i thuª luËt s-, mµ chi phÝ luËt s- l¹i rÊt ®¾t, nªn th«ng th-êng lµ nhê t- vÊn. Trong khi ®ã, ViÖt nam míi chuyÓn sang kinh tÕ thÞ tr-êng trong mét thêi gian ng¾n. C¬ chÕ thÞ tr-êng cßn s¬ khai, ch-a ph¸t triÓn, hÖ thèng chÝnh s¸ch ch-a ®ång bé, m«i tr-êng ph¸p lý ch-a hoµn thiÖn, sù am hiÓu vÒ kinh tÕ thÞ tr-êng cña bé m¸y qu¶n lý vµ doanh nghiÖp cßn h¹n chÕ. Thªm vµo ®ã, Mü l¹i lµ mét quèc gia ph¸t triÓn m¹nh nhÊt vÒ c«ng nghÖ th«ng tin, do ®ã khi tham gia vµo thÞ tr-êng Mü c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam ph¶i lµm viÖc víi nh÷ng ®èi t¸c cã thÓ hiÓu râ vÒ m×nh nhê th«ng tin tõ nhiÒu nguån, nhÊt lµ trªn m¹ng. Trong khi ®ã, viÖc kh«ng n¾m b¾t ®-îc nh÷ng th«ng tin vÒ thÞ tr-êng, vÒ luËt lÖ, cung c¸ch kinh doanh cña ng-êi Mü vÉn lµ mét trë ng¹i lín cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam. ChÝnh nh÷ng ®iÒu nµy ch¼ng nh÷ng cã thÓ dÉn ®Õn viÖc bá lì c¬ héi trong kinh doanh mµ ®«i khi cßn bÞ thiÖt thßi bëi nh÷ng lý do kh«ng ®¸ng cã. Thø hai, ph¶i nh×n nhËn r»ng, tÝnh c¹nh tranh vÒ gi¸ c¶ vµ chÊt l-îng cña hµng xuÊt khÈu ViÖt nam cßn thÊp, céng thªm thêi gian vËn chuyÓn hµng ho¸ sang Mü dµi ngµy (th-êng lµ xuÊt khÈu gi¸n tiÕp qua n-íc thø ba) chi phÝ lín sÏ lµm gi¶m thªm kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸. 17 Hµng ho¸ ViÖt nam xuÊt khÈu sang thÞ tr-êng Mü hiÖn nay chñ yÕu lµ l-¬ng thùc, thùc phÈm, hµng tiªu dïng, mµ Mü l¹i ®ßi hái chÊt l-îng cao vµ rÊt kh¾t khe víi ®èi víi c¸c mÆt hµng nµy. Bªn c¹nh ®ã, tr×nh ®é c«ng nghÖ l¹c hËu, chuyªn m«n ng-êi lao ®éng ch-a cao céng thªm mÉu m·, kiÓu d¸ng ®¬n ®iÖu Ýt ®-îc chó träng c¶i tiÕn thùc sù nªn ch-a ®¸p øng ®-îc thÞ hiÕu tiªu dïng cña sè ®«ng ng-êi d©n Mü. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu nµy lµm cho s¶n phÈm cña chóng ta cßn kÐm vÒ chÊt l-îng, xÊu vÒ h×nh thøc, khã lßng c¹nh tranh víi biÕt bao b¹n hµng mËu dÞch cña Mü tõ c¸c n-íc Nam mü, Trung quèc; tõ c¸c n-íc c«ng nghiÖp míi (NIC); c¸c n-íc Asean… Thø ba, ®iÒu nµy thuéc vÒ mét trong nh÷ng nÐt kh¸c biÖt cña thÞ tr-êng Mü lµ quy m« ®¬n hµng cña hä th-êng rÊt lín. C¸c nhµ ph©n phèi cña Mü th-êng thiÕt lËp hÖ thèng ph©n phèi toµn cÇu. NghÜa lµ kh«ng chØ b¸n ë Mü mµ theo c¸c kªnh ®i kh¾p thÕ giíi. §¬n hµng cña hä th-êng lín, nªn nhiÒu doanh nghiÖp ViÖt nam sang Mü t×m hiÓu thÞ tr-êng kh«ng ký ®-îc hîp ®ång do kh«ng ®¸p øng ®-îc yªu cÇu nµy. ThÝ dô, khi ®èi t¸c Mü ®Æt hµng 2 triÖu s¬ mi t¬ t»m, mét doanh nghiÖp ViÖt nam ®µnh l¾c ®Çu vµ than thë víi th-¬ng vô r»ng: mét n¨m chóng t«i lµm hÕt søc chØ ®-îc 500 ngµn chiÕc. Thø t-, ph-¬ng thøc giao dÞch kinh doanh trªn thÞ tr-êng Mü rÊt ®a d¹ng, hiÖn ®¹i. ViÖc b¸n hµng trªn Internet ®· ®-îc sö dông. C«ng ty kh«ng cã cöa hµng, siªu thÞ, mµ chØ cã mét kho chøa hµng vµ mét Website. Kh¸ch hµng muèn mua hoÆc giao dÞch g× cø vµo Website råi gäi ®Õn c«ng ty, sÏ cã ng-êi ®em hµng ë kho ®Õn giao tËn nhµ. HiÖn nay rÊt nhiÒu cöa hµng, siªu thÞ cña Mü chuyÓn ®æi sang h×nh thøc kinh doanh nµy kÕt hîp víi h×nh thøc b¸n hµng ë cöa hµng truyÒn thèng. C¸c doanh nghiÖp ViÖt nam, cã lÏ ph¶i mÊt mét thêi gian dµi n÷a míi cã thÓ tham gia vµo c¸ch b¸n hµng kiÓu míi nµy. Nh-ng ngay tõ b©y giê ph¶i nhËn thøc ®-îc xu thÕ ®Ó chuÈn bÞ s½n sµng hoµ nhËp nÕu kh«ng muèn bá lì nhiÒu h¬n n÷a nh÷ng c¬ héi kinh doanh hÊp dÉn. 18 Thø n¨m, t- vÊn lµ tËp qu¸n cña c¸c c«ng ty Mü vµ thÞ tr-êng Mü khi vµo ViÖt nam lµm ¨n, hä còng sö dông c¸c c«ng ty t- vÊn ë ViÖt nam gióp hä mua hµng ho¸, chØ ®Þnh nhµ s¶n xuÊt hµng ho¸ theo yªu cÇu, tiÕp cËn nguån nguyªn vËt liÖu hoÆc c¸ch thµnh lËp mét doanh nghiÖp ë ViÖt nam. Ng-îc l¹i, c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam sang Mü chµo hµng nÕu muèn ch¾c ¨n còng cÇn sö dông t- vÊn. HiÖn nay cã rÊt nhiÒu c«ng ty t- vÊn ®Õn hái th-¬ng vô: Anh cã muèn tiÕp cËn thÞ tr-êng chÌ/ thÞ tr-êng may mÆc kh«ng? Bá tiÒn ra t«i lµm cho. Nh-ng trªn thùc tÕ, c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam rÊt Ýt cã c¬ héi sö dông nh÷ng dÞch vô t­ vÊn n¯y, chð yÕu l¯ do tiÒm lùc t¯i chÝnh nhà bÐ. V× vËy th­êng l¯ “ mß” hoÆc thô ®éng chê c¸c nhµ nhËp khÈu, ph©n phèi ®Õn ®Æt hµng. Hä rÊt Ýt cã c¬ héi tiÕp cËn ®-îc víi nh÷ng nhµ nhËp khÈu, ph©n phèi trùc tiÕp. §iÒu nµy còng lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chÝnh dÉn ®Õn viÖc gi¸ c¶ cña hµng ho¸ bÞ ®éi lªn cao vµ mÉu m· kh«ng linh ho¹t, phï hîp víi yªu cÇu cña thÞ tr-êng nhËp khÈu. Thø s¸u, c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam kh«ng n¾m râ hÖ thèng c¸c nhµ nhËp khÈu, ph©n phèi chÝnh thøc ®èi víi mét sè c¸c mÆt hµng lín, cã thÕ m¹nh xuÊt khÈu nh- dÖt may, da giÇy, hµng n«ng s¶n (cµ phª, ®iÒu, l¹c, g¹o…), c¸c mÆt hµng thuû h¶i s¶n …Kh«ng (hoÆc rÊt Ýt) nhËn ®-îc nh÷ng th«ng tin cã tÝnh chÊt hÖ thèng vÒ mét chñng lo¹i mÆt hµng cô thÓ. Tõ ®ã mµ kh«ng cã ®-îc ph-¬ng thøc th©m nhËp, tiÕp cËn t×m hiÓu thÞ tr-êng hîp lý. Cã thÓ kÓ ra mét sè nh÷nh nhµ nhËp khÈu, ph©n phèi chÝnh ë Mü ®èi víi nhãm mÆt hµng nªu trªn nh- sau: C¸c mÆt hµng giÇy dÐp, quÇn ¸o phÇn lín do c¸c siªu thÞ nhKamart, Wal-mart nhËp khÈu hoÆc c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia chuyªn kinh doanh nh- Rebock, Nike. Cµ phª, ®iÒu, tiªu, h¶i s¶n…ë Mü cã nhu cÇu rÊt lín vµ hä còng mua trùc tiÕp cña ViÖt nam (riªng niªn vô cµ phª 1999-2000, Mü trë thµnh kh¸ch hµng lín nhÊt cña ViÖt nam, nhËp khÈu 119 ngµn tÊn, chiÕm 20.08% tæng l-îng cµ phª xuÊt khÈu cña ViÖt nam ). Mua hµng n«ng s¶n lµ c«ng ty Cargill cã hÖ thèng ph©n phèi toµn cÇu (doanh thu hµng n¨m kho¶ng 80 tû USD). 19 Thø bÈy, mét ®iÒu rÊt quan träng lµ muèn gia nhËp thÞ tr-êng Mü th× c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam ph¶i biÕt ®èi thñ c¹nh tranh víi hä lµ ai?. Ph¶i bá ®i quan niÖm cho r»ng chØ cã doanh nghiÖp lín míi míi cã thÓ thµnh c«ng trªn th-¬ng tr-êng Mü. §iÒu quan träng lµ c¸c doanh nghiÖp ph¶i nh×n thÞ tr-êng theo h-íng l©u dµi ®Ó cã chiÕn l-îc thÝch hîp chø kh«ng nªn kú väng hÔ hiÖp ®Þnh th-¬ng m¹i ®-îc Quèc héi hai n-íc phª chuÈn th× hµng ho¸ ViÖt nam cã thÓ b¸n ch¹y ë Mü. MÆc dï triÓn väng më ra lµ rÊt lín (nh- ®· nªu ë phÇn 2-ch-¬ng 1), tuy nhiªn kÓ c¶ ®èi vèi nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chiÕn l-îc, nh÷ng khã kh¨n cßn tån t¹i còng kh«ng ph¶i lµ Ýt, cã thÓ kÓ ra nh- sau: MÆt hµng n«ng s¶n, h¶i s¶n chiÕm kho¶ng 50% gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt nam sang Mü, trong khi ®ã hiÖn nay c¸c mÆt hµng nh- cµ phª, h¹t ®iÒu, h¶i s¶n còng ®· ®-îc h-ëng thuÕ suÊt -u ®·i lµ 0% khi nhËp khÈu vµo thÞ tr-êng Mü. Do vËy viÖc ký hiÖp ®Þnh th-¬ng m¹i song ph-¬ng võa qua gi÷a hai n-íc còng kh«ng cã ¶nh h-ëng g× lín ®Õn søc c¹nh tranh cña c¸c mÆt hµng nµy ë thÞ tr-êng Mü. §iÒu cÇn chó ý vµ quan t©m ë ®©y kh«ng ph¶i lµ vÊn ®Ò vÒ thuÕ quan mµ lµ vÊn ®Ò chÊt l-îng vµ tiªu chuÈn hµng ho¸ cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam cã ®¸p øng vµ phï hîp víi c¸c yªu cÇu cña thÞ tr-êng Mü hay kh«ng. §èi víi mÆt hµng g¹o: sau khi hiÖp ®Þnh th-¬ng m¹i ViÖt nam- Hoa kú cã hiÖu lùc th× thuÕ nhËp khÈu g¹o tõ ViÖt nam vµo Hoa kú sÏ ®-îc gi¶m m¹nh tõ 5.5 cent/kg xuèng cßn 1.8 cent/kg, nh-ng c¬ héi xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt nam vµo thÞ tr-êng Mü sÏ rÊt Ýt bëi v× trªn thùc tÕ Mü còng ®· tõng lµ n-íc xuÊt khÈu g¹o lín trªn thÕ giíi. Khi ViÖt nam ®-îc h-ëng quy chÕ th-¬ng m¹i b×nh th-êng cña Mü th× c¸c mÆt hµng nh- giÇy dÐp vµ dÖt may tuy sÏ cã nhiÒu thuËn lîi nhÊt khi xuÊt khÈu sang Mü v× møc thuÕ nhËp khÈu cña c¸c mÆt hµng nµy vµo thÞ tr-êng Mü sÏ ®-îc gi¶m kho¶ng 10% ®Õn 25%. Tuy nhiªn, khã kh¨n ®Æt ra còng sÏ kh«ng Ýt bëi v× mÆt hµng nµy còng lµ thÕ m¹nh cña mét sè n-íc trong khu vùc Ch©u ¸ nh- Trung quèc, Th¸i 20
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan