Tài liệu Tổng quan về kinh tế lượng

Lêi nãi ®Çu Trong thêi kú kÕ ho¹ch ho¸ tËp chung viÖc s¶n xu©t kinh doanh cña doanh nghiÖp chñ yÕu thùc hiÖn theo chØ thÞ, kÕ ho¹ch cña nhµ níc. Nhµ níc chi vËt t ®Õn tËn xëng ®Ó c¸c doanh nghiÖp tiÕn hµnh s¶n xuÊt. Thêi ®ã cha cã c¹nh tranh s¶n phÈm s¶n xuÊt ra ®îc nhµ níc ph©n phèi vµ sö dông. Do ®ã yÕu tè tiÕt kiÖm vËt t cha ®îc c¸c doanh nghiÖp chó träng nhiÒu. Tuy r»ng thêi ®ã chÝnh phñ ®· ®Æt ra mét sè møc, ®Þnh møc tiªu dïng vËt t nhng cha cã h×nh thøc râ rµng ®Ó khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp vµ c«ng nh©n tiÕn hµnh s¶n xuÊt tiÕt kiÖm. Khi mµ nÒn kinh tÕ cña ®Êt níc ®· chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ trêng, yÕu tè c¹nh tranh ®îc ®Èy m¹nh vµ khèc liÖt h¬n. Mçi mét doanh nghiÖp s¶n xuÊt muèn tån t¹i th× ngµy cµng ph¶i ph¸t triÓn vµ ph¶i cã c¸ch thøc, kÕ ho¹ch, chiÕn lù¬c râ rµng ®Ó cã thÓ c¹nh tranh ®îc víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c. §Æc biÖt hiÖn nay ®Êt níc ®ang trong thêi kú héi nhËp víi khu vùc vµ thÕ giíi. ThÞ trêng ®îc më réng h¬n ®èi víi c¸c doanh nghiÖp trong níc ®ång thêi thÞ trêng trong níc còng ph¶i më réng ®Ó c¸c doanh nghiÖp níc ngoµi vµo s¶n xuÊt vµ kinh doanh. Khi ®ã c¸c doanh nghiÖp viÖt nam sÏ ph¶i c¹nh tranh khèc liÖt h¬n ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Trong ®iÒu kiÖn ®ã ®Ó tån t¹i vµ c¹ch tranh ®îc th× mçi doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã mét chiÕn lîc, kÕ ho¹ch râ rµng cho doanh nghiÖp m×nh. YÕu tè ¶nh hëng nhiÒu nhÊt ®Õn c¹nh tranh lµ gi¸ vµ chÊt lîng cña hµng ho¸, c¸c dÞch vô ®i kÌm… Trong c¸c yÕu tè ®ã th× gi¸ c¶ lµ cã ¶nh hëng rÊt lín ®Õn c¹nh tranh s¶n phÈm hµng ho¸ cña doanh nghiÖp. Th«ng thêng trong gÝa trÞ cña s¶n phÈm th× gi¸ trÞ vËt t thêng chiÕm tõ 70%80%. Do ®ã biÖn ph¸p tèt nhÊt ®Ó gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ thùc hiÖn tiÕt kiÖm vËt t tõ ngay kh©u ®Çu vµo cña s¶n xuÊt . TiÕt kiÖm vËt t lµ yªu cÇu cÇn thiÕt vµ cÊp b¸ch ®èi víi mçi doanh nghiªp s¶n xuÊt trong ®iÒu kiÖn kinh doanh hiÖn nay, khi mµ nguyªn vËt liÖu… ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm ngµy mét ®¾t vµ khan hiÕm, nh÷ng nguyªn vËt liÖu quý hiÕm ngµy cµng c¹n kiÖt. §ã còng lµ lý do chÝnh ®Ó em nghiªn cøu ®Ò tµi nµy. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n TS. NguyÔn V¨n TuÊn ®· gióp ®ì em thùc hiÖn ®Ò tµi nµy. Tuy nhiªn ®©y lµ mét ®Ò tµi t¬ng ®èi réng nªn kh«ng tr¸nh khái nh÷ng h¹n chÕ. Em rÊt mong nhËn ®îc sù ®ãng gãp cña c¸c thÇy, c¸c c« nh»m hoµn thiÖn vµ n©ng cao kiÕn thøc trong thêi gian tíi. 1 Ch¬ng I: C¬ së lý luËn vÒ tiÕt kiÖm vËt t cña doanh nghiÖp trong ho¹t ®éng kinh doanh 1. C¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ vËt t vµ tiÕt kiÖm vËt t 1.1. VËt t 1.1.1. Kh¸i niÖm VËt t lµ bé phËn c¬ b¶n trong toµn bé t liÖu s¶n xu¸t cña x· héi,bao gåm nguyªn liÖu, vËt liÖu, nhiªn liÖu, n¨ng lîng vµ thiÕt bÞ m¸y mãc. 1.1.2. Ph©n lo¹i vËt t-kü thuËt  theo c«ng dông kinh tÕ cã: 2 +Nguyªn vËt liÖu: ®îc dïng mét lÇn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ gi¸ trÞ ®îc chuyÓn toµn bé vµo s¶n phÈm. + ThiÕt bÞ m¸y mãc: ®îc sö dông nhiÒu lÇn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ gi¸ trÞ ®îc chuyÓn dÇn vµo s¶n phÈm lµm ra  Theo sù ®ång nhÊt vÒ quy tr×nh c«ng nghÖ lµ c¨n cø vµ quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt c¸c lo¹i s¶n phÈm lµ vËt t kü thuËt ®Ó ph©n thµnh c¸c lo¹i kh¸c nhau. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy tÊt c¶ c¸c vËt t cã quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xu©t gièng nhau hoÆc gÇn nh gièng nhau ®îc xÕp cïng mét lo¹i bÊt kÓ nã ®îc s¶n xuÊt ë ®©u vµ do ®¬n vÞ nµo s¶n xuÊt.  Theo nguån cung øng lµ ph¬ng ph¸p ph©n lo¹i dùa vµo nguån vËt t kü thuËt ®Ó cung øng cho nÒ kinh tÕ quèc d©n. +VËt t kü thuËt s¶n xuÊt trong níc +VËt t kü thuËt nhËp khÈu  Theo ®èi tîng cung øng + Cung øng cho s¶n xuÊt + Cung øng cho x©y dùng  Theo cÊp qu¶n lý lµ c¨n cø vµo chÕ ®é ph©n phèi vµ c¸c cÊp qu¶n lý vËt t kü thuËt ®Ó ph©n lo¹i. + VËt t kü thuËt do nhµ níc thèng nhÊt qu¶n lý. + VËt t kü thuËt kh«ng do nhµ níc thèng nhÊt qu¶n lý. 1.2. §Þnh møc tiªu dïng vËt t lµ lîng vËt t hao phÝ lín nhÊt cho phÐp ®Ó s¶n xuÊt ra mét ®¬n vÞ s¶n phÈm theo quy c¸ch, kÕt cÊu, chÊt lîng, quy tr×nh c«ng nghÖ nhÊt ®Þnh, trong nh÷ng ®iÒu kiÖn tæ chøc vµ kü thuËt nhÊt ®Þnh. ViÖc x©y dùng ®Þnh møc tiªu dïng vËt t tiªn tiÕn vµ ®a ®Þnh møc ®ã vµo ¸p dông trong s¶n xuÊt lµ biÖn ph¸p quan träng nh¸t ®Ó thùc hµnh tiÕt kiÖm vËt t cã c¬ së chÆt chÏ viÖc sö dông vËt t. §Þch møc tiªu dïng vËt t cßn lµ c¨n cø ®Ó tiÕn hµnh kÕ ho¹ch ho¸ cung øng vµ sö dông vËt t, t¹o tiÒn ®Ò cho viÖc h¹ch to¸n kinh tÕ vµ thóc ®Èy phong trµo thi ®ua lao ®éng s¶n xuÊt vµ thùc hµnh tiÕt kiÖm trong xÝ nghiÖp, ph©n xëng. 1.3. TiÕt kiÖm vËt t cã nghÜa lµ sö dông hîp lý vËt t cã s½n, tiªu dïng cã c¨n cø kinh tÕ ®Ó s¶n xuÊt ra nhiÒu s¶n phÈm cã chÊt lîng tèt, lµ b¶o ®¶m s¶n xuÊt s¶n phÈm víi chi phÝ vËt chÊt Ýt nhÊt mµ ®¹t ®îc hiÖu qu¶ nhiÒu nhÊt. Trong s¶n xuÊt chi phÝ vËt t thêng chiÕm tíi 70% - 80% gi¸ thµnh s¶n phÈm c«ng nghiÖp. Riªng c¸c xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp quèc doanh, nÕu sö dông 3 tiÕt kiÖm vµ gi¶m 1% chi phÝ vËt t, h»ng n¨m còng lµm lîi cho Nhµ níc hµng tr¨m triÖu ®ång, v× vËy sö dông tiÕt kiÖm vËt t lµ biÖn ph¸p c¬ b¶n ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¨ng tÝch luü x· héi chñ nghÜa. H¬n n÷a, víi khèi lîng vËt t nh©t ®Þnh, phÊn ®Êu h¹ thÊp ®Þnh møc tiªu dïng vËt t cho ®¬n vÞ s¶n phÈm kh«ng nh÷ng gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt, mµ cßn b¶o ®¶m s¶n xuÊt khèi lîng s¶n phÈm nhiÒu h¬n, t¨ng thªm cña c¶i vËt chÊt cho x· héi. 2. Vai trß cña tiÕt kiÖm vËt t trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. 2.1. Gi¶m chi phÝ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm tõ ®ã gi¶m chÝ phÝ trªn mét ®¬n vÞ s¶n phÈm, gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm tõ ®ã t¹o cho doanh nghiÖp nhiÒu lîi nhuËn h¬n vµ t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. §©y lµ mét trong nh÷ng vai trß v« cïng quan träng cña viÖc tiÕt kiÖm vËt t.VËt t lµ mét trong nh÷ng yÕu tè ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña mçi doanh nghiÖp. Trong s¶n xuÊt gi¸ trÞ cña vËt t thêng chiÕm tõ 70%-80% gi¸ trÞ cña s¶n phÈm, do ®ã khi ta tiÕt kiÖm ®îc dï chØ lµ mét lîng rÊt nhá vËt t sö dông ®Ó s¶n xuÊt ra mét ®¬n vÞ s¶n phÈm th× tæng lîng vËt t ta tiÕt kiÖm ®îc rÊt lín, khi ®ã gi¸ c¶ cña s¶n phÈm sÏ gi¶m ®i rÊt nhiÒu. §Êt níc ta míi tiÕn hµnh ®æi míi c¶i c¸ch nÒn kinh tÕ tõ tËp chung quan liªu (thêi kú mµ hÇu hÕt vËt t sö dông ë c¸c doanh nghiÖp lµ do nhµ níc cÊp ph¸t, nhµ níc bao tiªu s¶n phÈm ®Çu ra cho doanh nghiÖp). Do ®ã, c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt chØ chó ý ®Õn sè lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra cha chó ý ®Õn chÊt lîng cña s¶n phÈm nhiÒu vµ søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm trªn thÞ trêng. Khi ®Êt níc chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng c¸c thuËn lîi ®ã cña doanh nghiÖp bÞ mÊt ®i, mçi doanh nghiÖp ph¶i t×m cho m×nh mét híng ®i ®Ó cã thÓ ®øng v÷ng trªn thÞ trêng. Do míi chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ nªn mét trong c¸c ph¬ng ph¸p ®Ó c¹nh tranh hiÖu qu¶ thùc hiÖn tiÕt kiÖm vËt t ngay ë kh©u s¶n xuÊt s¶n phÈm. 2.2. Lµm t¨ng quy m« s¶n xuÊt tõ ®ã t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm h¬n cho x· héi. Thùc hiÖn tiÕt kiÖm vËt t tõ ®ã ta cã thÓ gi¶m chi phÝ ®Çu vµo, sö dông nh÷ng kho¶n ®· tiÕt kiÖm ®îc ®ã ®Ó t¨ng thªm quü ®Çu t t¸i më réng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp tõ ®ã t¹o nhiÒu s¶n phÈm h¬n cho doanh nghiÖp vµ x· héi. 2.3. Gãp phÇn n©ng cao c«ng xuÊt cña m¸y mãc thiÕt bÞ. Trong qu¸ tr×nh c¹nh tranh gay g¾t nh hiÖn nay mçi doanh nghiÖp muèn tån t¹i ®ù¬c th× ph¶i lu«n chó t©m ®Õn thiÕt bÞ m¸y mãc, kh«ng ngõng n©ng cao n¨ng xuÊt cña m¸y ®Ó tiÕt kiÖm vËt t, tËn dông tèi ®a kh¶ n¨ng khÊu hao cña m¸y mãc, thiÕt bÞ. 4 2.4. Thóc ®Èy khoa häc kü thuËt ph¸t triÓn, thóc ®Èy ¸p dông khoa häc kü thuËt míi. Muèn tiÕt kiÖm vËt t cã hiÖu qu¶ th× doanh nghiÖp kh«ng chØ ®Æt ra c¸c ®Þnh møc vµ chØ tiªu tiªu dïng vËt t, n©ng cao kh¶ n¨ng qu¶n lý cña tõng ph©n xëng tõng doanh nghiÖp mµ cßn ph¶i kh«ng ngõng thóc ®Èy ¸p dông khoa häc kü thuËt míi vµ s¶n xuÊt. Ngµy nay, khoa häc kü thuËt kh«ng ngõng ph¸t triÓn vµ viÖc ¸p dông c¸c c«ng nghÖ míi vµo trong s¶n xuÊt s¶n phÈm lµ v« cïng quan träng vµ lµ yÕu tè sèng cßn cña doanh nghiÖp. Sö dông c«ng nghÖ míi kh«ng nh÷ng tiÕt kiÖm ®îc vËt t mµ cßn t¨ng kh¶ n¨ng s¶n xuÊt s¶n phÈm cña doanh nghiÖp, ®ång thêi n©ng cao chÊt lîng, kiÓu d¸ng cña s¶n phÈm, t¹o sù ®a d¹ng trong s¶n phÈm. 2.5. T¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh ë cÊp ®é s¶n phÈm, Doanh nghiÖp, toµn nÒn kinh tÕ quèc d©n. TiÕt kiÖm vËt t sÏ lµm gi¶m chi phÝ trªn mét ®¬n vÞ s¶n phÈm tõ ®ã gi¸ mçi ®¬n vÞ s¶n phÈm cña doanh nghiÖp sÏ gi¶m nh vËy sÏ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm trªn thÞ trêng. 3. Nh÷ng biÖn ph¸p c¬ b¶n nh»m sö dông hîp lý vµ tiÕt kiÖm vËt t. HiÖn nay ®Êt níc ta cßn nghÌo, nÒn c«ng nghiÖp nÆng cha lín m¹nh, c¬ së nguyªn liÖu n«ng nghiÖp cha ph¸t triÓn v÷ng ch¾c, nhiÒu lo¹i vËt t cßn ph¶i nhËp cña níc ngoµi; do ®ã, viÖc phÊn ®Êu sö dông tiÕt kiªm vËt t, tÝch cùc dïng nguyªn vËt liÖu trong níc thay thÕ hµng nhËp, võa b¶o ®¶m hiÖu qu¶ kinh tÕ nhiÒu mÆt, võ cã ý nghÜa chÝnh trÞ to lín. Trong xÝ nghiÖp s¶n xuÊt, mäi ngêi lao ®éng ®Òu cã tr¸ch nhiÖm sö dông tiÕt kiÖm vËt t, xÝ nghiÖp ph¶i triÖt ®Ó thùc hµnh tiÕt kiÖm trong mäi kh©u: dù tr÷, b¶o qu¶n, sö dung vËt t. Trong ®ã, vÊn ®Ò quan träng nhÊt lµ kh«ng ngõng phÊn ®Êu ®¹t vµ gi¶m møc tiªu dïng vËt t trong s¶n xuÊt, sö dung tæng hîp nguyªn, vËt liÖu vµ tÝch cùc sö dông nguyªn, vËt liÖu thay thÕ cho lo¹i vËt t khan hiÕm, nhËp cña níc ngoµi. 3.1. H¹ thÊp träng lîng thùc cña s¶n phÈm, hay lµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông nguyªn, vËt liÖu chÝnh trªn c¬ së b¶o ®¶m tiªu chuÈn chÊt lîng s¶n phÈm Do tÝnh chÊt c«ng nghÖ vµ tÝnh n¨ng sö dông vËt liÖu cã kh¸c nhau, cho nªn biÖn ph¸p h¹ thÊp ®Þnh møc tiªu dïng nguyªn, vËt liÖu ph¶i vËn dông cô thÓ, thÝch hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ. §èi víi c¸c lo¹i vËt t cÊu thµnh thùc thÓ s¶n phÈm, t¹o thµnh h×nh th¸i nhÊt ®Þnh ( nh m¸y mãc, chi tiÕt m¸y, ®å dïng b»ng gç…) th× ph¶i coi träng gi¶m bít träng lîng thùc cña s¶n phÈm, lµm cho s¶n phÈm cã khèi lîng nhÑ 5 h¬n, gi¶m bé phËn kh«ng cÇn thiÕt, h×nh d¹ng gän h¬n trªn c¬ së b¶o ®¶m tiªu chuÈn kü thuËt s¶n phÈm. Muèn vËy, cÇn nghiªn cøu hoµn thiÖn thiÕt kÕ, thay ®æi kÕt cÇu s¶n phÈm hoÆc c¶i tiÕn ph¬ng ph¸p c«ng nghÖ. §èi víi c¸c qu¸ tr×nh chÕ biÕn hãa thùc phÈm, vÊn ®Ò quan träng lµ t¨ng hiÖu qu¶ sö dông nguyªn liÖu, tøc lµ t¨ng lîng nguyªn liÖu cã Ých trong tõng ®¬n vÞ s¶n phÈm. Trong trêng hîp nµy muèn n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông nguyªn liÖu ph¶i coi träng thùc hiÖn tèt quy tr×nh c«ng nghÖ, b¶o ®¶m chÊt lîng nguyªn liÖu ®a vµo chÕ biÕn vµ quy ®Þnh phèi chÕ nguyªn liÖu, thùc hiÖn tèt quy ph¹m sö dông m¸y mãc, thiÕt bÞ vµ hoµn thiÖn hÖ thèng m¸y mãc, thiÕt bÞ s¶n xuÊt… Kh«ng nh÷ng ®èi víi c¸c lo¹i nguyªn liÖu, vËt liÖu chÝnh mµ ngay c¶ c¸c lo¹i vËt liÖu phô, nhiªn liÖu, ®éng lùc, viÖc ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p tæ chøckü thuËt trªn ®©y còng cã t¸c dông lín b¶o ®¶m sö dông tiÕt kiÖm c¸c lo¹i vËt t ®ã. 3.2. Kh«ng ngõng gi¶m bít lîng phÕ liÖu sinh ra, tÝch cùc tËn dông phÕ liÖu, sö dông tæng hîp nguyªn, vËt liÖu. Trong qu¸ tr×nh sö dông vËt t, lîng phÕ liÖu sinh ra cµng nhiÒu th× møc tiªu dïng vËt t cho ®¬n vÞ s¶n phÈm cµng cao, l·ng phÝ vËt t cµng nhiÒu. Do ®ã, ph¶i phÊn ®Êu h¹n chÕ tíi møc thÊp nhÊt lîng phÕ liÖu sinh ra, nhÊt lµ lîng phÕ liÖu do c¸c nguyªn nh©n tæ chøc vµ qu¶n lý g©y ra. VÒ vÊn ®Ò nµy, ph¶i coi träng c¸c biÖn ph¸p nh thùc hiªn tèt quy tr×nh c«ng nghÖ, ¸p dông thao t¸c tiªn tiÕn, b¶o ®¶m ®é chÝnh x¸c cña m¸y mãc, cung øng c¸c lo¹i vËt t ®óng yªu cÇu, gi¶m thÊp tû lÖ s¶n phÈm háng. PhÕ liÖu sinh ra ®îc ph©n ra nhiÒu lo¹i, nãi chung ph¶i tÝch cùc thu håi vµ tËn dông. PhÕ liÖu cßn sö dông ®îc, nh dïng ®Ó chÕ t¹o ngay lo¹i s¶n phÈm ®ã (nh ph«i tiÖn, bµo vËt gia c«ng kim lo¹i mµu, thu håi ®Ó ®óc c¸c ph«i phÈm ®ã); hoÆc dïng ®Ó s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng kh¸c (nh v¶i vôn ®Ó may quÇn ¸o trÎ em; s¾t vôn lµm b¶n lÒ, ®å ch¬i trÎ em…) Trong nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp cÇn nghiªn cøu tæng hîp sö dông nguyªn, vËt liÖu, tøc lµ sö dông sè lîng chÊt cã Ých kh¸c nhau cßn l¹i trong nguyªn, vËt liÖu ®Ó s¶n xuÊt ra nhiÒu lo¹i s¶n phÈm kh¸c nhau. §ã lµ con ®êng sö dông nguyªn, vËt liÖu hîp lý vµ tiÕt kiÖm nhÊt. 3.3. Sö dông vËt liÖu thay thÕ trªn c¬ së b¶o ®¶m chÊt lîng s¶n phÈm víi hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. 6 ViÖc sö dung vËt liÖu thay thÕ lµ mét híng quan träng ®Ó sö dông hîp lý vµ tiÕt kiÖm vËt t, gi¶i quyÕt ®îc khã kh¨n trong nhiÒu trõ¬ng hîp thiÕu vËt t. Trong thùc tÕ s¶n xuÊt chóng ta cã kh¶ n¨ng thay thÕ lo¹i vËt liÖu ®ang dïng trong c¸c trêng hîp nh sau: - Thay lo¹i vËt liÖu ph¶i nhËp cña níc ngoµi b»ng lo¹i s½n cã trong níc. - Thay lo¹i vËt liÖu hiÖn cã, ®¾t tiÒn b»ng lo¹i dÔ cã, rÎ tiÒn. - Thay lo¹i vËt liÖu cã chÊt lîng tèt b»ng lo¹i chÊt lîng kÐm h¬n mµ vÉn b¶o ®¶m tiªu chuÈn chÊt lîng s¶n phÈm. - Thay lo¹i nguyªn, vËt liÖu vèn lµ l¬ng thùc b»ng lo¹i kh«ng ph¶i lµ l¬ng thùc ®Ó dµnh nguyªn liªu ®ã cho nhu cÇu cÇn h¬n. - Thay lo¹i vËt liÖu tèt, nguyªn chÊt b»ng lo¹i phÕ liÖu cña xÝ nghiÖp kh¸c th¶i bá, vv… Trong vÊn ®Ò nµy cÇn n¾m v÷ng tÝnh n¨ng cña vËt liÖu ®îc thay thÕ; nghiªn cøu viÖc thay thÕ vËt liÖu ngay trong thiÕt kÕ s¶n phÈm vµ ®ång thêi ph¶i c¶i tiÕn quy tr×nh c«ng nghÖ, c¶i tiÕn m¸y mãc thiÕt bÞ… cho phï hîp ®iÒu kiÖn míi. 3.4. T¨ng cêng c«ng t¸c tæ chøc qu¶n lý sö dông vËt t §i ®«i víi c¸c biÖn ph¸p tæ chøc kü thuËt ph¶i rÊt coi träng ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tæ chøc vµ qu¶n lý, nh t¨ng cêng c«ng t¸c kiÓm tra vµ h¹ch to¸n vËt t, thùc hiÖn tèt c¸c chÕ ®é qu¶n lý vËt t, chÕ ®é tr¸ch nhiÖm vËt chÊt vµ khuyÕn khÝch lîi Ých vËt chÊt… 7 Ch¬ng II Thùc tr¹ng tiÕt kiÖm vËt t trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp A. Nh÷ng ®Æc trng c¬ b¶n cña kinh tÕ ViÖt Nam trong thêi kú héi nhËp. 1. ViÖt Nam vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ 1.1. NÒn kinh tÕ ViÖt Nam khi tham gia héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ NÒn kinh tÕ cña níc ta lµ mét nÒn kinh tÕ më quy m« nhá, do ®ã chÞu nhiÒu søc Ðp tõ bªn ngoµi. HiÖn nay viÖt nam ®· tiÕn hµnh më réng vµ quan hÖ th¬ng m¹i víi c¸c níc. §Õn naty, ViÖt Nam ®· ký kÕt trªn 70 hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i song ph¬ng, trong ®o, ®¸ng chó ý lµ hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt-Mü ký n¨m 2001. ViÖt Nam ®· lÇn lît tham gia vµo nhiªu tæ chøc kinh tÕ, th¬ng m¹i quèc tÕ. Bíc ph¸t triÓn cã Ýnh ®ét ph¸ cña qu¸ tr×nh nµy lµ ViÖt Nam chÝnh thøc gia nhËp ASEAN ngµy 25/7/1995vµ tham gia c¸c c¬ chÕ liªn kÕt ASEAN trong c¸c lÜnh vøc ®Çu t së h÷u trÝ tuÖ, c«ng nghÖ th«ng tin…Th¸ng11/1998 ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña diÕn ®µn Hîp t¸c kinh tÕ ch©u A th¸i b×nh d¬ng (APEC), Khèi kinh tÕ khu vùc lín nhÊt thÕ giíi, chiÕm h¬n 80% kim ng¹ch bu«n b¸n, gÇn 2/3 ®Çu t vµ h¬n 50% viÖn trî níc ngoµi t¹i ViÖt Nam. Th¸ng 12/1994 ViÖt Nam göi ®¬n xin gia nhËp tæ chøc HiÖp ®Þnh chung vÒ Th¬ng m¹i vµ ThuÕ quan(GATT). TiÒn th©n cña Tæ chøc th¬ng m¹i thÕ Giíi (WTO), mét tæ chøc th¬ng m¹i toµn cÇu víi 145 thµnh viªn, hiÖn kiÓm so¸t 8 trªn 90% tæng gi¸ trÞ th¬ng m¹i giao dÞch thÕ giíi. Cho ®Õn nay ViÖt Nam ®· tiÕn hµnh chuÈn bÞ giai ®o¹n ®µm ph¸n thùc chÊt vÒ më cöa thÞ trêng víi c¸c níc thµnh viªn WTO. §Çu n¨m 2002 ViÖt Nam cïng víi c¸c níc ASEAN tiÕn hµnh ®µm ph¸n víi Trung Quèc vÒ thµnh lËp khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN-Trung Quèc… “§Èy nhanh qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi” lµ mét chñ tr¬ng s¸ng suèt cña §¹i héi VIII §¶ng ta, thÓ hiÖn tÇm nh×n chiÕn lîc, t duy khoa häc phï hîp víi nhu cÇu cña ®Êt níc vµ thùc tiÔn cña thêi ®¹i. Mäi ngêi ®Òu biÕt : NhiÒu thÕ kû tríc, nh÷ng tiÕn bé trong kü thuËt hµng h¶i vµ c«ng nghÖ ®ãng tÇu, khai ph¸ ®êng giao th«ng, nh÷ng bíc ph¸t triÓn cña thÞ trêng hµng hãa ®· t¹o ®iÒu kiÖn më mang giao lu bu«n b¸n gi÷a c¸c quèc gia. Tr¶i qua qu¸ tr×nh ph¸t triÓn l©u dµi, quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ ngµy cµng trë nªn phæ biÕn, bao qu¸t nhiÒu lÜnh vùc víi nhiÒu h×nh thøc. §Æc biÖt vµi chôc n¨m gÇn ®©y, xuÊt hiÖn nh÷ng nh©n tè kinh tÕ - kü thuËt rÊt míi dÉn ®Õn bíc ph¸t triÓn nh¶y vät lµ toµn cÇu hãa c¸c quan hÖ kinh tÕ. §ã lµ :  Lùc lîng s¶n xuÊt v¬n m¹nh ra ngoµi biªn giíi quèc gia cïng nhiÒu c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, nhÊt lµ cuéc c¸ch m¹ng th«ng tin ®· t¹o nªn cuéc c¸ch m¹ng th«ng tin liªn hoµn toµn cÇu; nh÷ng tiÕn bé míi trong giao th«ng vËn t¶i ®· rót ng¾n thêi gian giao tiÕp gi÷a c¸c vïng l·nh thæ biªn giíi... Nhng ®iÒu kiÖn vËt chÊt cã tÝnh quyÕt ®Þnh ®ã lµm cho c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ lan táa kh¾p toµn cÇu.  Sù ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ võa phæ cËp trªn diÖn réng, võa ph¸t triÓn theo chiÒu s©u. C¸c quan hÖ th¬ng m¹i, c¸c dßng vèn ®Çu t, c¸c ho¹t ®éng dÞch vô ph¸t triÓn réng kh¾p cha tõng cã gi÷a c¸c níc.  Møc ®é liªn kÕt thèng nhÊt cña thÞ têng thÕ giíi ®îc t¨ng cêng : kh«ng cßn hiÖn tîng t¸ch rêi thÞ trêng XHCN ( khu vùc I) víi thÞ trêng TBCN ( khu vùc II) ; c¸c cêng quèc c«ng nghiÖp kh«ng cßn ph©n chia thÞ trêng thÕ giíi thµnh nh÷ng vïng ¶nh hëng râ rÖt cña riªng tõng níc ; c¸c c«ng ty ®a quèc gia ph¸t triÓn nhanh chong, trong cïng mét lóc, thËm nhËp thÞ trêng nhiÒu níc; quy m« vµ tèc ®é chu chuyÓn vèn, hµng hãa, dÞch vô, lao ®éng, c«ng nghÖ t¨ng lªn rÊt nhanh, diÔn ra ®ång thêi trªn c¶ ba cÊp : quèc gia, khu vùc, toµn cÇu. §óng nh nhËn ®Þnh cña M¸c-¡nghen trong Tuyªn ng«n cña §¶ng Céng S¶n: “§¹i c«ng nghiÖp t¹o ra thÞ trêng thÕ giíi. Thay cho t×nh tr¹ng c« lËp tríc kia cña c¸c ®Þa ph¬ng vµ d©n téc tù cung tù cÊp, ta thÊy ph¸t triÓn nh÷ng quan 9 hÖ phæ biÕn, sù phô thîc phæ biÕn gi÷a c¸c d©n téc”. HoÆc nh mäi suy tëng kh¸c cña c¸c nhµ kinh ®iÓn cho r»ng: Gi¸ rÎ cña s¶n phÈm lµ nh÷ng träng ph¸o b¾n thñng v¹n lý trêng thµnh cña c¸c quèc gia. 1.2. C¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt Nam  Bøc tranh toµn cÇu hãa vµ héi nhËp quèc tÕ cùc kú ®a d¹ng vµ phøc t¹p. Do ®ã, hiÖn cã t×nh h×nh lµ trªn thÕ giíi còng nh trong mét níc, thËm chÝ trong cïng mét trêng ®¹i häc, mét c¬ quan nghiªn cøu lý luËn, ®ang cã nh÷ng quan niÖm vµ nh×n nhËn kh¸c nhau, thËm chÝ ®èi lËp nhau vÒ toµn cÇu hãa vµ héi nhËp quèc tÐ, thÓ hiÖn ë rÊt nhiÒu tµi liÑu nghiªn cøu vµ s¸ch b¸o xuÊt b¶n, mÆc dÇu hÇu nh kh«ng mét ai phñ nhËn trªn thùc tÕ cã sù t«ng t¹i cña xu thÕ toµn cÇu hãa vµ ho¹t ®éng héi nhËp quèc tÕ. Trong bèi c¶nh ®ã, ®èi víi níc ta, ®iÒu dÆc biÕt quan träng lµ ph¶i xuÊt phÊt tõ lîi Ých vµ ®iÒu kiÖn cô thÓ cña níc ta, chñ ®éng xem xÐt nhËn biÕt xu thÕ diÔn biÕn cña kinh tÕ thÕ giíi, tù m×nh nh×n nhËn nh÷ng g× lµ thêi c¬, lîi thÕ cã thÓ vµ cÇn tranh thñ, nh÷ng g× lµ th¸ch thøc cÇn ®èi phã, lµ tiªu cøc cÇn phßng hèn, ®Ó ®éc lËp x¸c ®Þnh th¸i ®é, chñ tr¬ng, ph¬ng ¸n héi nhËp mét c¸ch thÝch hîp, nh»n môc tiªu: ®i ®«i víi khai th¸c tèi ®a mäi tiÒm n¨ng néi lùc, cÇn ra søc tanh thñ c¸c nguån ngo¹i lùc nh lµ nh÷ng nguån lùc bæ sung rÊt quan träng cho ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi, t¹o cho nÒn kinh tÕ níc ta vÞ thÕ cã lîi trong ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ trªn c¬ së gi÷ v÷ng ®éc lËp tù chñ vµ ®Þnh híng XHCN, b¶o ®¶m an ninh quèc gia vµ b¶n s¾c d©n téc. NÕu chØ h¹n chÕ trong nguån lùc h¹n hÑp hiÖn cã th× kh«ng thÓ ®Èy nhanh nhÞp ®ä phÊt triÓn kinh tª, khoong thÓ gi¶i quyÕt sím nh÷ng vÊn ®Ò x· héi bøc xóc nhhuw viÖc l¹m, xãa ®ãi gi¶m nghÌo... ThËm chÝ nguy c¬ tôt hËu xa h¬n sÏ trë thµnh hiÖn thùc nghiÖt ng·, phÊt sinh nhiÒu vÊn ®Ò kinh tÕ x· héi rÊt phøc t¹p. Ai còng biÕt trªn thÞ trêng thÕ giíi, rÊt dåi dµo thiÕt bÞ, bËt t vµ nhiÒu nguån vèn ®Çu t. Nhng kh«ng héi nhËp quèc tÕ, ®øng ngoµi quan hÖn ®a ph¬ng, song ph¬ng th× viÖc tËn dông c¸c nguån vËt chÊt ®ã nhÊt ®änh gÆp nhiÒu khã kh¨n, h¹n chÕm ph¶i tr¶ gi¸ cao h¬n: nî lÇn khã vay, khã tr¶, th¹m chã kh«ng tr¶ ®îc, hËu häa sÏ rÊt lín.  §èi víi níc ta, xuÊt ph¸t tõ nhiÖm vô trung t©m lµ ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp hãa hiÖn ®¹i hãa, héi nhËp quèc tÕ sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thu hót nh÷ng nguån vËt chÊt nh vèn, thiÕt bÞ, vËt liÖu mµ níc ta rÊt thiÕu vµ rÊt cÇn; nh÷ng tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ, nh÷ng kiÕn thøc hiÖn ®¹i vÒ qu¶n lý kinh tÕ cÇn n¾m b¾t vµ vËn dông ; nh÷ng thÞ trêng míi cÇn th©m nhËp ®Ó t¨ng nhanh xuÊt 10 khÈu, phôc vô môc tiªu thay thÕ nhËp khÈu mét c¸c cã hiÖu qu¶ ; nh÷ng ®èi t¸c míi cÇn thu hót nh»m thùc hiÖn tèt h¬n chñ tr¬ng ®a ph¬ng hãa, chèng vÞ thÕ ®éc quyÒn cña bÊt kú ai trªn bÊt cø lÜnh vùc nµo cña nÒn kinh tÕ níc ta. Thùc tr¹ng kinh tÕ níc ta cho thÊy: tiÒm lùc kinh tÕ rÊt lín, phong phó vµ ®a d¹ng, bao gåm nhiÒu lÜnh vùc, tr¶i réng kh¾p c¸c vïng l·nh thæ. Nhng thùc tr¹ng tríc m¾t còng cho thÊy: ®Ó khai th¸c nhanh nh÷ng tiÒm lùc ®ã, trong kh«ng Ýt trêng hîp, rÊt c©n sù t¸c ®éng tÝch cùc, cã hiÖu qu¶ cña c¸c nguån kinh tÕ bªn ngoµi nh lµ nh÷ng nh©n tè kh«ng thÓ thiÕu ®Ó khai th¸c, ph¸t huy néi lùc. Nãi c¸ch kh¸c, ph¸t huy néi lùc lµ chÝnh, nhng ph¶i kÞp thêi tËn dông c¸c ngo¹i lùc; kÕt hîp néi lùc víi ngo¹i lùc thµnh søc m¹nh tæng hîp tiÕn qu©n m¹nh vµo c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa. MÆt kh¸c, th¸ch thøc cÇn ®èi phã kh«ng ph¶i nhá: lµm thÕ nµo gi÷ v÷ng ®îc chñ quyÒn quèc gia vµ ®Þnh híng XHCN trong suèt qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ? Lµm thÕ nµo kh«ng ®Ó xÈy ra thua thiÖt, th©m chÝ thÊt b¹i trªn th¬ng trêng néi ®Þa vµ quèc tÕ do kh¶ n¨ng c¹nh tranh qu¸ yÕu; kh«ng ®Ó xÈy ra s¬ hë, thua lý. Kh«ng bÞ ®éng tríc nh÷ng biÕn ®éng lín xÈy ra l¬ lµ, mÊt c¶nh gi¸c tríc nh÷ng ©m mu, thñ ®o¹n cña c¸c thÕ lùc thï ®Þch..  §Ó tËn dông cã hiÖu qu¶ mäi thêi c¬ thuËn lîi, ®ång thêi ®èi phã thµnh c«ng víi c¸c lo¹i th¸ch thøc, b¶o ®¶m nguyªn t¾c b×nh ®¼ng, c¸c bªn cïng cã lîi, ®iÒu quyÕt ®Þnh lµ: - Chñ ®éng héi nhËp quèc tÕ b»ng mét ch¬ng tr×nh tæng thÓ víi nh÷ng néi dung vµ lé tr×nh hîp lý; kh«ng bÞ ®éng, l«i cuèn ch¹y theo, nhng kh«ng do dù, bá lì thêi c¬, thËm chÝ ph¶i biÕt sö dông héi nhËp quèc tÕ lµm ®éng lùc thóc ®Èy sù ph¸t triÓn tiÕn bé cña nÒn kinh tÕ. Thùc tÕ võ qua cho thÊy : doanh nghiÖp nµo chÊp nhËn c¹ch tranh, kÓ c¶ c¹nh tranh quèc tÕ, ra søc c¶i tiÕn qu¶n lý vµ c«ng nghÖ th× kh«ng nh÷ng lµm chñ thÞ trêng néi ®Þa mµ cßn ®øng v÷ng trªn th¬ng trêng quèc tÕ. Kh«ng Ýt tiÕn bé trong n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp, dÞch vô ®Òu lµ kÕt qu¶ cña sù kÕt hîp nh©n tè bªn trong víi nh©n tè bªn ngoµi Ch¬ng tr×nh héi nhËp ph¶i phï hîp víi chiÕn lîc, quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi , ph¶i ®¸p øng yªu cÇu cña nh÷ng ®Þnh chÕ kinh tÕ quèc tÕ mµ níc ta cam kÕt - TÝch cùc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng c«ng nghiÖp hãa hiÖn ®¹i hãa , hiÖn ®¹i hãa víi chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ ngµy cµng cao , nh»m khai th¸c tèi ®a mäi tiÒm n¨ng cña ®Êt níc , t¹o ra nh÷ng chuyÓn biÕn to lín vÒ c¬ cÊu lao ®éng, ngµnh nghÒ, vïng l·nh thæ, vÒ hiÖn ®¹i hãa tõng bíc nÒn 11 kinh tÕ quèc d©n theo híng kinh tÕ tri thøc, g¾n chÆt thÞ trêng trong níc víi thÞ trêng quèc tÕ, tham gia ngµy cµng nhiÒu vµo ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ mét c¸ch cã lîi nhÊt ... - Kiªn tr× ®¬ng lèi ®ái míi , ®a ®æi míi lªn bíc ph¸t triÓn cao h¬n lµ x©y dùng nhanh thÓ chÕ kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN : cñng cè vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ níc ®i ®«i víi t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c cïng ph¸t triÓn ; c¶i tiÕn chÕ ®é ph©n phèi , kÕt hîp t¨ng trëng kinh tÕ víi gi¶i quyÕt c¸c nhu cÇu x· héi ; x©y dùng quy ho¹ch, kÕ ho¹ch kinh tÕ ; kÕt hîp “cung”; víi “cÇu”, coi “cÇu” lµ ®iÓm xuÊt ph¸t , lµ ®èi tîng cña “cung”; lÊy chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ lµm tiªu chuÈn hµng ®Çu ; kÞp thêi ®iÒu chØnh bæ sung c¸c chÝnh s¸ch th¬ng m¹i , tµi chÝnh, ng©n hµng ; t¨ng cêng vµ ®æi míi chøc n¨ng qu¶n lý cña Nhµ níc. - N©ng cao kh«ng ngõng kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn c¶ ba mÆt : s¶n phÈm hµng hãa ( chÊt lîng, gi¸ c¶) : doanh nghiÖp (n¨ng lùc c«ng nghÖ , tr×nh ®é qu¶n lý , hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh ); tæng thÓ nÒn kinh tÕ ( kinh tÕ vÜ m« æn ®Þnh, ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng ; hÖ thèng ph¸p luËt, chÝnh s¸ch hoµn chØnh, th«ng tho¸ng, m«i trêng hÊp dÉn, sù tÝn nhiÖm quèc tÕ ...). - Ra søc x©y dùng doanh nghiÖp, c«ng ty, nhÊt lµ doanh nghiÖp Nhµ níc thµnh nh÷ng ®¬n vÞ m¹nh vÒ c«ng nghiÖp, giái vÒ qu¶n lý, n¨ng ®éng, s¸ng t¹o trong lµm ¨n. Muèn vËy, víi th¸i ®é nh×n th¼ng vµo sù thËt, cÇn kiªm quyÕt, khÈn tr¬ng tiÕn hµnh c¶i c¸ch, ®æi míi hÖ thèng doanh nghiÖp Nhµ níc dùa trªn t duy míi vÒ vai trß, vÞ trÝ vµ tr¸ch nhiÖm cña doanh nghiÖp Nhµ níc, vÒ c¬ chÕ qu¶n lý , chø kh«ng chØ dõng l¹i ë s¾p xÕp gi¶n ®¬n, thuÇn tóy vÒ sè lîng nhiÒu Ýt. - GÊp rót ®µo t¹o mét ®éi ngò c¸n bé ngang tÇm nhiÖm vô vÒ c¶ hai mÆt nghiÖp vô vµ phÈm chÊt ®¹o ®øc. Dùa trªn môc tiªu, chñ tr¬ng chung, kÕt hîp chÆt chÏ víi ho¹t ®éng cña c¸c ngµnh kinh tÕ víi c¸c ngµnh v¨n hãa, an ninh, quèc phßng, h×nh thµnh søc m¹nh tæng hîp cña c¶ níc... - KÕt hîp chÆt chÏ chÝnh trÞ ®èi ngo¹i víi kinh tÕ ®èi ngo¹i, nh»m n©ng cao vÞ thÕ cña níc ta trªn chÝnh trêng quèc tÕ, ®ång thêi t¹o thÕ ®øng v÷ng ch¾c, cã lîi thÕ kinh tÕ níc ta trªn th¬ng trêng tßan cÇu vµ khu vùc.  Trªn thùc tÕ, nÒn kinh tÕ níc ta ®· héi nhËp quèc tÕ tõ l©u, nÕu kÓ tõ khi níc ta tham gia Héi ®ång t¬ng trî kinh tÕ cña c¸c níc XHCN (SEV) vµ nh÷ng ho¹t ®éng tÝch cùc, ®a d¹ng cña níc ta mÊy n¨m gÇn ®©y trªn lÜnh vùc quan träng nµy. 12 Thùc tÕ còng cho thÊy nh÷ng g× níc ta thu nhËn ®îc tõ héi nhËp quèc tÕ, ®· gãp phÇn xøng ®¸ng víi nh÷ng thµnh tùu kinh tÕ to lín, cã ý nghÜa rÊt quan träng cña thêi gian qua. Nh÷ng g× ®· thùc hiÖn, ®· giµnh ®îc chøng minh r»ng : §¶ng ta, Nhµ níc vµ nh©n d©n ta cã ®ñ b¶n lÜnh vµ kh¶ n¨ng khai th¸c nh÷ng g× lîi thÕ cña héi nhËp quèc tÕ , ®ång thêi ®èi phã thµnh c«ng víi nhiÒu lo¹i th¸ch thøc phøc t¹p. Thùc tÕ võa qua vÒ c¶ hai mÆt “®îc” vµ “cha ®îc” ®Òu lµ nh÷ng kinh nghiÖm, bµi häc bæ Ých gióp chóng ta m¹nh d¹n chuyÓn qua bíc ph¸t triÓn míi cña héi nhËp quèc tÕ. B. Nh÷ng lîi thÕ vµ bÊt lîi cña doanh nghiÖp trong c¹nh tranh vµ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh s¶n phÈm cña doanh nghiÖp Trong thêi kú héi nhËp cu¶ nÒn kinh tÕ, c¹nh tranh trªn th¬ng trêng diÔn ra v« cïng gay g¾t vµ khèc liÖt, do ®ã ®Èy m¹nh kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trong thêi kú nµy lµ v« cïng quan träng vµ cÊp thiÕt. §Æc biÖt trong vÊn ®Ò c¹nh tranh vÒ s¶n phÈm khi ngêi tiªu dïng ®ang cã xu thÕ tin tëng vµo nh·n hiÖu s¶n phÈm. Khi héi nhËp nÒn kinh tÕ níc ta víi thÕ giíi thÞ trêng ®îc më réng, c¸c doanh nghiÖp níc ngoµi sÏ t¨ng cêng ®Çu t c«ng nghÖ vµo ViÖt Nam h¬n n÷a do ®ã doanh nghiÖp sÏ cã ®iÒu kiÖn tiÕp sóc víi thÞ trêng réng lín trªn thÕ giíi vµ n©ng cao kh¶ n¨ng c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm cña m×nh. Héi nhËp còng ®ång nghÜa víi viÖc më réng thÞ trêng trong níc cho c¸c doanh nghiÖp níc ngoµi vµo ViÖt Nam s¶n xuÊt vµ kinh doanh. Khi ®ã møc ®é c¹nh tranh trªn thÞ trêng sÏ cao h¬n rÊt nhiÒu, ngêi tiªu dïng trong n¬c do tiÕp cËn víi nhiÒu s¶n phÈm víi mÉu m· kh¸c nhau do ®ã yªu cÇu vÒ mÉu m· vµ chÊt lîng s¶n phÈm cña hä lµ cao h¬n. Khi ®ã ®Ó ®øng v÷ng trªn thÞ trêng néi ®Þa vµ thÕ giíi doanh nghiÖp kh«ng chØ kh«ng ngõng n©ng cao chÊt lîng cña s¶n phÈm, mµ cßn ph¶i cã c¸ch thøc s¶n xuÊt, qu¶n lý ®Ó gi¶m gi¸ thµnh cña s¶n phÈm, n©ng cao uy tÝn, tiÕng t¨m cña doanh nghiÖp, s¶n phÈm cña doanh nghiÖp trªn thÞ trêng néi ®Þa vµ thÕ giíi. C. TiÕt kiÖm ®Ó c¹nh tranh Trong xu thÕ héi nhËp víi thÞ trêng khu vùc vµ thÕ giíi, hµng hãa ®ßi hái nh÷ng tiªu chuÈn kh¸ kh¾c khe vÒ mÉu m·, chñng lo¹i, chiÕn lîc vµ gi¸ thµnh. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp trong níc nãi chung, Thµnh phè Hå ChÝ Minh nãi riªng ®Çu t kh¸ nhiÒu thiÕt bÞ m¸y mãc hiÖn ®¹i thuéc thÕ hÖ míi. Song, trong ®ã còng cã kh«ng Ýt nh÷ng nhµ m¸y, c¬ së s¶n xuÊt cßn ®ang sö dông nh÷ng thiÕt bÞ “cæ lç”. Ngµnh Nhùa còng kh«ng tho¸t khái 13 vÉn ®Ò nµy. S¶n phÈm nhùa hiÖn nay ®a d¹ng, phong phó hÊp dÉn ®îc ngêi tiªu dïng, nhng gi¸ thµnh vÉn cha ®¸p øng ®îc nhu cÇu c¹nh tranh nÕu chóng ta bíc vµo héi nhËp. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ lµm sao cã gi¸ thµnh hÊp dÉn mµ kh«ng ph¶i tæn thÊt nhiÒu tiÒn cho ®Çu t c«ng nghÖ míi trong ngµnh Nhùa. Míi ®©y, TiÕn sü NguyÔn ThÕ B¶o cïng c¸c ®ång sù lµ kü s NguyÔn ThÞ Ngäc Thä, Kü s Tr¬ng Quang Vò thuéc Së Khoa häc c«ng nghÖ vµ M«i trêng Thµnh phè Hå ChÝ Minh ®· triÓn khai ®Ò tµi “KiÓm so¸t n¨ng lîng vµ c¸c biÖn ph¸p tiÕt kiÖm n¨ng lîng trong c¸c nhµ m¸y trªn ®Þa bµn Thµnh phè Hå ChÝ Minh”. V× lµ ch¬ng tr×nh ®iÓm nªn c¸c nhµ khoa häc chØ thùc hiÖn trong ba nhµ m¸y s¶n xuÊt cña ngµnh Nhùa vµ ®· cho thÊy kÕt qu¶ ®¸ng phÊn khëi, nÕu chóng ta biÕt thùc hiÖn tiÕt kiÖm n¨ng lîng. Kü s NguyÔn ThÕ B¶o cho biÕt : “Thùc tÕ hiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt cè g¾ng ®Çu t thiÕt bÞ, c«ng nghÖ míi nh»m t¨ng n¨ng xuÊt , víi xu híng tiÕn tíi viÖc qu¶n lý chÊt lîng s¶n phÈm theo tiªu chuÈn quèc tÕ ISO. Nhng mÆt kh¸c, l¹i cha quan t©m ®óng møc viÖc qu¶n lý c¸c nguån nguyªn liÖu ®Çu vµo, nhÊt lµ vÊn ®Ò n¨ng lîng, lµm gi¶m ®i kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm ®ång thêi g©y l·ng phÝ tµi nguyªn...”. §Ò tµi trªn chØ thùc hiÖn trong ph¹m vi ba nhµ m¸y vµ ë mét ®iÒu kiÖn h¹n chÕ, kÓ c¶ thêi gian còng nh kinh phÝ, nhng nh÷ng nhµ khoa häc ®· kh¼ng ®Þnh mét sè biÖn ph¸p tiÕt kiÖm cã thÓ ¸p dông ®îc cho c¸c nhµ m¸y Nhùa. Thùc tÕ cho thÊy, hÇu hÕt nguån n¨ng lîng chñ yÕu dïng ®Ó cung cÊp c¸c quy tr×nh c«ng nghÖ lµ nguån ®iÖn tõ líi ®iÖn quèc gia vµ nguån níc lµm nguéi khu«n, nÕu kh«ng mua tõ nguån níc thµnh phè th× doanh nghiÖp tù khai th¸c, b¾t buéc ph¶i dïng b¬m vµ nh vËy l¹i t¨ng chi phÝ sö dông ®iÖn. Tuy nhiªn, hÇu hÕt c¸c nguån níc nµy, c¸c nhµ m¸y cha cã kÕ ho¹ch thu håi. Trong sö dông ®iÖn, theo kÕt qu¶ ®o ®îc chÕ ®é t¶i hiÖn thêi, cïng víi nh÷ng chøng tõ cña nhµ m¸y cung cÊp cho thÊy, c¸c ®éng c¬ ho¹t ®éng ë chÕ ®é non t¶i, kho¶ng 60%, ®iÒu nµy lµm gi¶m hiÖu suÊt cña ®éng c¬, g©y l·ng phÝ n¨ng lîng. HiÖn nay, c¸c nhµ m¸y s¶n xuÊt trong ngµnh Nhùa sö dông c«ng nghÖ Ðp phun vµ c«ng nghÖ Ðp ®ïn, mµ c¸c läai m¸y nµy ®Òu cã bé phËn sinh nhiÖt ®Ó nung keo ®Õn tr¹ng th¸i nãng ch¶y ®Ó Ðp kÐo t¹o ra s¶n phÈm. C¸c vßng gia nhiÖt nµy cã nhiÖt ®é kh¸ cao, trªn 200 0C, nhng l¹i ®Ó trÇn g©y mÊt nhiÖt rÊt nhiÒu. §iÒu nµy dÉn ®Õn tæn thÊt ®iÖn n¨ng dïng ®Ó gia nhiÖt cho ®iÖn trë bï vµo phÇn nhiÖt bÞ mÊt ®i, ®ång thêi lµm cho m«i trêng lµm viÖc nãng h¬n, ph¶i dïng nhiÒu qu¹t giã h¬n ®Ó gi¶i nhiÖt nªn viÖc sö dông ®iÖn nhiÒu h¬n. Tõ viÖc kiÓm to¸n n¨ng lîng thÝ ®iÓm ë mét sè nhµ m¸y cho thÊy, tiÒm n¨ng tiÕt kiÖm n¨ng lîng rÊt lín, nÕu c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ, kü thuËt cho phÐp th× 14 nhiÒu nhµ m¸y s¶n xuÊt trong ngµnh Nhùa tiÕt kiÖm ®îc mét kho¶n n¨ng lîng tõ 20 - 40%. Tuy nhiªn, viÖc tiÕt kiÖm n¨ng lîng trong ngµnh Nhùa vÒ mÆt kü thuËt nªn chia lµm 2 phÇn ®ã lµ tiÕt kiÖm vÒ mÆt kü thuËt vµ tiÕt kiÖm vÒ c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý. Trong qu¶n lý, cÇn cã c¶n bé chuyªn tr¸ch qu¶n lý n¨ng lîng, ®Þnh møc suÊt tiªu hao n¨ng lîng, tr¸nh thêi gian m¸y ch¹y kh«ng t¶i, dõng m¸y kh«ng lý do, tuyªn truyÒn n©ng cao ý thøc tiÕt kiÖm n¨ng lîng... Trong biÖn ph¸p kü thuËt, cÇn bè trÝ hÖ thèng d©y dÉn hîp lý, nhÊt lµ viÖc c©n b»ng t¶i ë 3 pha c¸c nh¸nh cña hÖ thèng ®iÖn trong nhµ m¸y. BiÖn ph¸p nµy kh¸ ®¬n gi¶n nhng cã kh¶ n¨ng tiÕt kiÖm ®îc 3% tæng lîng ®iÖn tiªu thô cña nh¸nh ®ã. Khi dßng ®iÖn 3 pha kh«ng c©n b»ng, chóng cã thÓ ph©n tÝch thµnh 3 thµnh phÇn thø tù lµ thø tù thuËn, thø tù nghÞch vµ thø tù kh«ng. Thµnh phÇn thø tù nghÞch vµ thø tù kh«ng cã thÓ g©y nªn tæn thÊt trong hÖ thèng ph©n phèi, Ýt nhÊt còng trªn ®êng d©y truyÒn t¶i. Bªn c¹nh ®ã, dßng thø tù kh«ng trªn d©y trung tÝnh cã thÓ g©y h háng thiÕt bÞ, g©y mÊt an toµn cho ngêi vËn hµnh. ViÖc bäc b¶o «n nh÷ng n¬i cã nhiÖt ®é cao g©y thÊt tho¸t nhiÖt ra m«i trêng xung quanh nh ®Çu lß nung keo cña nhµ m¸y Ðp phun, ®Çu lß cña m¸y thæi, bäc nßng xi lanh gia nhiÖt... cã thÓ tiÕt kiÖm ®îc 10% tæng n¨ng lîng tiªu thô. §· cã doanh nghiÖp sö dông c«ng nghÖ m¸y Ðp ®ïn ch¹y b»ng ®éng c¬ VS, thay ®æi tèc ®é b»ng khíp nèi tõ cã hiÖu suÊt truyÒn ®éng thÊp, g©y tæn thÊt lín (mÊt hiÖu suÊt qua khíp nèi tõ nªn sè vßng quay cña puli chØ cßn tèi ®a 1.200 vßng/phót so víi sè vßng quay trªn trôc ®éng c¬ lµ 1.460 vßng/phót, tæn thÊt n¨ng lîng qua khíp nèi tõ biÕn thµnh nhiÖt), khi ®îc thay thÕ b»ng ®éng c¬ thêng (®éng c¬ lång sãc) vµ bé Inverter ®Ó thay ®æi tèc ®é v« cÊp, ®ång thêi tiÕt kiÖm ®iÖn n¨ng h¬n 20% tæng n¨ng lîng tiªu thô. Trong khi ®ã, mÆc dï m¸y chØ ch¹y 80-85% c«ng suÊt. T¹i mét doanh nghiÖp, c¸c nhµ khoa häc ®· thö nghiÖm trªn mét m¸y thæi sö dông ®éng c¬ VS c«ng suÊt 15 HP. Sau khi bäc b¶o «n phÇn ®Çu lß (n¬i cã nhiÖt ®é tõ 125 0C-2000C nªn g©y thÊt tho¸t nhiÖt rÊt lín, g©y hao phÝ n¨ng lîng ®iÖn), thay thÕ ®éng c¬ VS b»ng ®éng c¬ thêng vµ l¾p Inverter, th× sè liÖu thu thËp ®îc trong vßng mét th¸ng so s¸nh víi tríc khi thùc hiÖn ®· tiÕt kiÖm kho¶ng 26% vµ thêi gian hoµn vèn cho viÖc c¶i tiÕn trong vßng 11 th¸ng, øng víi gi¸ ®iÖn nh hiÖn nay, nÕu gi¸ ®iÖn t¨ng, thêi gian hoµn thµnh cßn ng¾n h¬n. Víi ®iÒu kiÖn nguån n¨ng lîng hiÖn nay còng nh sù khan hiÕm, thiÕu hôt n¨ng lîng trong t¬ng lai, thiÕt nghÜ, l·nh ®¹o c¸c nhµ m¸y s¶n xuÊt trong ngµnh Nhùa nãi riªng vµ nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c nãi chung, cÇn cã sù quan t©m ®óng møc vÒ viÖc tiÕt kiÖm n¨ng lîng trong s¶n xuÊt. §©y lµ mét 15 trong nh÷ng yÕu tè thóc ®Èy tÝnh c¹nh tranh cña gi¸ thµnh s¶n phÈm trªn thÞ trêng néi ®Þa vµ thÕ giíi, ®ång thêi cßn ®ãng gãp vµo viÖc b¶o vÖ m«i trêng cña chóng ta trong xu híng ph¸t triÓn bÒn v÷ng. D. HÖ sè sö dông vËt t hiÖn nay ë ViÖt Nam. Trong qu¸ tr×nh sö dông vËt t ë kh©u s¶n suÊt ra s¶n phÈm cña doanh nghiÖp th× hÖ sè sö dông vËt t ®îc ®¸nh gi¸ bëi c¸c chØ tiªu sau: 1. §¸nh gi¸ tr×nh ®é hoµn thµnh kÕ ho¹ch sø dông vËt t 1.1. Tû lÖ hoµn thµnh kÕ ho¹ch tæng khèi lîng dïng vËt t, lµ chØ tiªu so s¸nh gi÷a khèi lîng vËt t thùc tÕ ®· sö dông(M1) víi tæng khèi lîng vËt t h¹n t t. Tæng khèi lîng vËt t thùc tÕ ®· dïng x¸c ®Þnh b»ng c«ng thøc: møc kÕ ho¹ch(Mn) trong thêi kú ®ã, chØ tiªu nµy tÝnh riªng cho tõng lo¹i vËt t M1 = M2 + M3 – M4 Trong ®ã: M1: Lîng vËt t thùc tÕ ®· dïng trong kú M2: Lîng vËt t cßn l¹i ®Çu kú M3: Lîng vËt t nhËn trong kú M4: Lîng vËt t cßn l¹i cuèi kú ChØ tiªu lîng vËt t thùc tÕ dïng cã thÓ cao hay thÊp kh«ng nh÷ng do tr×nh ®é sö dông tiÕt kiÖm hay l·ng phÝ vËt t, mµ cßn phô thuéc ë møc hoµn thµnh kÕ ho¹ch s¶n xuÊt s¶n phÈm vît hay hôt møc kÕ ho¹ch. Do ®ã, ph¶i xÐt ®Õn chØ tiªu hoµn thµnh ®Þnh møc tiªu dïng vËt t. 1.2. Tû lÖ hoµn thµnh ®Þnh møc tiªu dïng vËt t (Im) lµ chØ tiªu so s¸nh gi÷a møc tiªu dïng vËt t thùc tÕ cho ®¬n vÞ s¶n phÈm (m1) víi ®Þnh møc tiªu dïng vËt t (mn) mµ xÝ nghiÖp giao cho ph©n xëng. ChØ tiªu nµy nªu lªn tr×nh ®é chÊp hµnh ®Þnh møc tiªu dïng vËt t, t×nh h×nh sö dông tiÕt kiÖm hay l·ng phÝ vËt t cña ph©n xëng trong mçi thêi kú. Im = m1*100/ mn 1.3. C¸c chØ tiªu sö dông nguyªn liÖu, vËt liÖu thêng dïng ®Ó ®¸nh gi¸ tr×nh ®é lîi dông nguyªn liÖu, vËt t trong ph©n xëng gåm cã c¸c chØ tiªu s©u ®©y: 1.3.1. HÖ sè thµnh phÈm (hay lµ hÖ sè sö dông cã hiÖu qu¶ nguyªn vËt liÖu) (Kt) lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ thu ®îc b»ng thµnh phÈm (Qt) trªn lîng ®¬n vÞ tiªu dïng nguyªn vËt liÖu chÝnh (M). HÖ sè K t nµy cµng cao biÓu hiÖn khèi lîng s¶n phÈm ®îc s¶n xuÊt ra trªn ®¬n vÞ nguyªn vËt liÖu cµng nhiÒu C«ng thøc t×nh hÖ sè nµy lµ: Kt =Qt/ M 16 1.3.2. HÖ sè phÕ liÖu (Kp) lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh lîng phÕ liÖu sinh ra (P1) víi khèi lîng nguyªn, v¹t liÖu bá vµo chÕ biÕn ra thµnh phÈm(M). HÖ sè K p cµng cao l¹i cµng chøng tá viÖc sö dông nguyªn, vËt liÖu cµng nhiÒu l·ng phÝ. C«ng thøc tÝnh hÖ sè nµy lµ: Kp = P1/ M Gi÷a hai hÖ sè trªn cã quan hÖ lÊn nhau, víi cïng khèi lîng nguyªn vËt liÖu tiªu dïng (M), hÖ sè thµnh phÈm cµng lín th× hÖ sè phÕ liÖu cµng nhá t¬ng øng. Do ®ã, ta cßn cã thÓ tÝnh ®îc c¸c hÖ sè trªn nh sau: Kp=1 - Kt hoÆc lµ Kt=1 - Kp 1.3.3. HÖ sè sö dung phÕ liÖu (Klp) lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh tr×nh ®é sö dông lîng phÕ liÖu sinh ra dïng l¹i lµm vËt liÖu hoÆc ®Ó s¶n xuÊt mÆt hµng kh¸c, lµ tû sè gi÷a lîng phÕ liÖu ®îc thu håi, lîi dông (Lp) víi läng phÕ liÖu sinh ra (P1). C«ng thøc tÝnh hÖ sè nµy lµ: Klp = Lp/P1 §Ó ®¸nh gi¸ tr×nh ®é thùc hiÖn kÕ ho¹ch, ta cã thÓ ®èi chiÕu chØ tiªu thùc tÕ trªn ®©y víi møc quy ®Þnh trong kÕ ho¹ch. 2. C¸c chØ tiªu c¬ b¶n trong thèng kª cung øng vËt t Do ®Æc ®iÓm cña ®èi tîng chi phèi, do ý nghÜa néi dung kinh tÕ cña ®èi tîng ph¶n ¸nh, nªn trong thèng kª cung øng vËt t kü thuËt cã nhiÒu lo¹i chØ tiªu kh¸c nhau, phæ biÕn lµ dïng c¸c chØ tiªu khèi lîng vµ chØ tiªu chÊt lîng, chØ tiªu hiÖn vËt vµ chØ tiªu gi¸ trÞ: ChØ tiªu khèi lîng biÓu hiÖn quy m« cña vËt t kü thuËt ®îc cung øng; chØ tiªu chÊt lîng nãi râ tr×nh ®é chÊt lîng, hiÖu qña cña cung øng vËt t kü thuËt. ChØ tiªu hiÖn vËt nªu lªn quy m« cung ng vËt t kü thuËt biÓu hiÖn b»ng h×nh th¸i tù nhiªn hay hiÖn vËt quy íc cña vËt t kü thuËt. C¸c chØ tiªu trªn cã quan hÖ mËt thiÕt víi nhau ph¶n ¸nh nhiÒu mÆt ho¹t ®éng cung øng vËt t kü thuËt trong thêi gian vµ kh«ng gian cô thÓ vµ ®îc tËp hîp thµnh hÖ thèng chØ tiªu thèng kª cung øng vËt t kü thuËt. HÖ thèng chØ tiªu thèng kª cung ng vËt t kü thuËt ph¶n ¸nh mét c¸ch cô thÓ, ®Çy ®ñ, kÞp thêi vµ s©u s¾c toµn bé ho¹t ®éng cung øng vËt t kü thuËt cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. HÖ thèng chØ tiªu thèng kª cung øng vËt t kü thuËt ph¶i phï hîp víi chØ tiªu kÕ ho¹ch cung øng vËt t kü thuËt vÒ tªn gäi, néi dung, ý nghÜa kinh tÕ vµ ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh, lµm c¬ së x©y dùng vµ kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch cung øng. Ngoµi ra, ®Ó cã thÓ tiÕn hµnh nghiªn cøu vµ ph©n tÝch mét c¸ch toµn diÖn s©u s¾c c¸c hiÖn tîng vµ qu¸ tr×nh cung øng. Thèng kª cßn sö dông mét sè c¸c chØ tiªu kh¸c cã liªn quan. Qu¸ tr×nh ph©n phèi, lu th«ng vËt t kü thuËt trong nÒn kinh tÕ quèc d©n thêng diÔn ra qua nhiÒu lÇn cung øng, sö dông vËt t kü thuËt. XÐt trªn gi¸c ®é 17 nÒn kinh tÕ quèc d©n, tæng møc cung øng vµ tæng møc sö dông vËt t kü thuËt trong tõng thêi kú nhÊt ®Þnh cã thÓ nhÊt trÝ víi nhau. Tuy nhiªn, ®èi víi tõng ngµnh hoÆc tõng ®¬n vÞ c¬ së, th× møc cung óng vµ møc sö dông kh«ng hoµn toµn nhÊt trÝ, v× cã mét bé phËn vËt t kü thuËt cßn lu l¹i díi h×nh thøc dù tr÷ ®Ó ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ x©y dùng khái bÞ gi¸n ®o¹n. Do ®ã, thèng kª cung øng vËt t kü thuËt kh«ng nh÷ng nghiªn cøu t×nh h×ng cung øng, t×nh h×nh nhËp vËt t kü thuËt mµ cßn nghiªn cøu t×nh h×nh sö dông vµ dù tr÷ vËt t ®· ®îc cung øng. Trong thèng kª chÊt lîng vËt t cung øng ®îc ®¸nh gi¸ qua mét sè ph¬ng ph¸p sau: 2.1. So s¸nh tû träng c¸c lo¹i phÈm cÊp. C¨n cø tiªu chuÈn chÊt lîng, ngêi ta chia mét lo¹i vËt t ra nhiªu lo¹i phÈm cÊp thÓ hiÖn sù kh¸c biÖt vÒ chÊt lîng cña nguyªn vËt liÖu. Do ®ã, vËt t cã chÊt lîng tèt chiÕm tû träng lín trong tæng sè cung øng, thÓ hiÖn chÊt lîng lo¹i vËt t cung øng ®ã lµ tèt. V× vËy trong ph©n tÝch cã thÓ tÝnh tû träng cña tõng lo¹i phÈm cÊp vµ so s¸nh gi÷a thùc tÕ vµ kÕ ho¹ch, gi÷a c¸c thêi kú vµ c¸c khu vùc ®Ó nghiªn cøu chÊt lîng cña vËt t 2.2. HÖ sè phÈm cÊp HÖ sè phÈm cÊp lµ mét chØ tiªu t¬ng ®èi tÝnh b»ng c«ng thøc b×nh qu©n sè häc gia quyÒn. HÖ sè phÈm cÊp cµng nhá thÓ hiÖn chÊt lîng vËt t cµng tèt. C«ng thøc tÝnh hÖ sè phÈm cÊp: H= c*q/  q Trong ®ã: H: HÖ sè phÈm cÊp c : PhÈm cÊp vËt t q: Lîng vËt t ®· cung cÊp. 2.3. Gi¸ b×nh qu©n phÈm cÊp. §©y lµ mét chØ tiªu b×nh qu©n ®îc tÝnh b»ng c«ng thøc b×nh qu©n sè häc gia quyÒn, trong ®ã lîng biÕn lµ lîng tõng lo¹i phÈm cÊp vµ quyÒn sè lµ lîng tõng lo¹i phÈm cÊp vËt t ®· cung cÊp. Gi¸ b×nh qu©n phÈm cÊp cµng lín, thÓ hiÖn chÊt lîng vËt t cµng tèt, chøng tá ®¬n vÞ, tr¹m ®· cung øng phÇn lín vËt t phÈm cÊp, chÊt lîng b¶o ®¶m. Gi¸ b×nh qu©n phÈm cÊp tÝnh theo c«ng thøc : K =  P*q/  q Trong ®ã 18 K: Gi¸ b×nh qu©n phÈm cÊp P: Gi¸ b×nh tõng lo¹i phÈm cÊp q: Träng vËt t tõng lo¹i phÈm cÊp HÖ sè lo¹i lµ mét chØ tiªu t¬ng ®èi ph¶n ¸nh chÊt lîng cña vËt t ®îc cung øng, ®îc tÝnh b»ng c¸ch so s¸nh gi÷a tæng trÞ gi¸ cña c¸c lo¹i vËt t cung øng víi tæng trÞ gi¸ c¸c lo¹i vËt t ®ã tÝnh theo gi¸ cña lo¹i vËt t tèt nhÊt. HÖ sè ®ã lu«n lu«n nhá h¬n 1 vµ cµng tiÕn gÇn 1 th× chÊt lîng vËt t cµng tèt. HÖ sè ®ã ®îc tÝnh theo ch«ng thøc: D =  p*q/  pA*q E: HÖ sè lo¹i p: Gi¸ c¶ c¸c lo¹i phÈm cÊp pA: Gi¸ lo¹i vËt t tèt nhÊt q: Lîng vËt t c¸c lo¹i phÈm cÊp Ch¬ng III Ph¬ng híng vµ c¸c gi¶i ph¸p ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng tiÕt kiÖm vËt t cña doanh nghiÖp 19 A. §Þnh híng l©u dµi cho tiÕt kiÖm vËt t 1.1. Ph¶i x©y dùng ®îc c¸c ®Þnh møc tiªu dïng vËt t trong viÖc s¶n xuÊt s¶n phÈm. §©y lµ mét c«ng viÖc hÕt søc khã kh¨n vµ ®ßi hái kh«ng chØ doanh nghiÖp mµ c¶ nhµ níc cïng ph¶i cïng nhau x©y dùng. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm viÖc ®Þnh ra c¸c ®Þch møc tiªu dïng vËt t lµ v« cïng quan träng. X©y dùng ®Þnh møc th× ta míi cã thÓ x©y dùng ®îc kÕ ho¹ch, chiÕn lîc ph¸t triÓn s¶n phÈm, n©ng cao chÊt lîng cña s¶n phÈm, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm tõ ®ã n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trong thêi kú míi. - C«ng t¸c ®Þnh møc ph¶i ®a ra ®îc c¸c ®Þnh møc kinh tÕ kü thuËt tiªn tiÕn ®Ó gi¶m chi phÝ vËt t. - Nhµ níc ph¶i tiÕn hµnh s©y dùng hÖ thèng hoµn chØnh c¸c møc, c¸c tiªu chuÈn hao phÝ ®Ó ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý nÒn kinh tÕ quèc d©n.Tõng bíc hoµn chØnh hÖ thèng møc tõ ph©n xëng ®Õn xÝ nghiÖp, ®Õn ngµnh trong toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. - Tæ chøc, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn møc trªn tÊt c¶ c¸c mÆt. + Tæ chøc thùc hiÖn s¶n xuÊt theo c¸c møc ®· ®Ò ra + Phæ biÕn kinh nghiÖm thùc hiÖn c¸c møc trong nÒ kinh tÕ quèc d©n + X©y dùng hoµn thiÖn chÕ ®é qu¶n lý møc tiªu dïng vËt t 1.2. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ph¶i dùa vµo tiÕn bé kü thuËt vµ c«ng nghÖ trong qu¸ tr×nh gia c«ng chÕ biÕn. Tr×nh ®é c¬ khÝ ho¸ vµ tù ®éng ho¸ cao còng nh c«ng nghÖ hiÖn ®¹i sÏ gãp phÇn lµm gi¶m møc tiªu hao nguyªn liÖu cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm. Qua ®ã gãp phÇn sö dông hîp lý vµ tiÕt kiÖm nguyªn liÖu. Qóa tr×nh chÕ t¹o ra s¶n phÈm tõ nguyªn vËt liÖu ®Õn thµnh phÈm cuèi cïng ph¶i tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n c«ng nghÖ. Do ®ã, tÝnh chÊt cuèi cïng cña s¶n phÈm phô thuéc vµo c«ng nghÖ chÕ to¹ ra s¶n phÈm ®ã. Kh¶ n¨ng thùc hiÖn mét ph¬ng ph¸p c«ng nghÖ ®èi víi lo¹i vËt liÖu ®· cho ®Ó ®¹t ®îc tÝnh chÊt mong muèn ®îc gäi lµ tÝnh c«ng nghÖ. Nguyªn vËt liÖu truyÒn thèng ®ang ngµy mét c¹n kiÖt do ®ã cÇn ph¶i cã c¸c nguyªn vËt liÖu míi thay thÕ. Do ®ã ®ßi hái ph¶i kh«ng ngõng t×m hiÓu nghiªn cøu ®Ó cã c¸c c«ng nghÖ phï hîp víi nguyªn vËt liÖu míi. Trªn thùc tÕ hiÖn nay cho thÊy cã rÊt nhiÒu s¶n phÈm ®îc chÕ t¹o ra víi chi phÝ nguyªn vËt liÖu lµ rÊt Ýt ( vÝ dô: s¶n suÊt « t« nguyªn vËt liÖu chØ chiÕm kho¶ng 15% gi¸ thµnh s¶n phÈm ) phÇn chñ yÕu lµ gi¸ thµnh chÕ t¹o. 20