Tài liệu Tổng quan về doanh nghiệp vừa và nhỏ

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Lêi nãi ®Çu Mét trong nh÷ng dù b²o cða thÕ kû 21 l¯ : “NÒn kinh tÕ thÕ giíi c¯ng lín th× nh÷ng phÇn tö nhá nhÊt trong nã sÏ c¯ng m³nh h¬n”. “NÒn kinh tÕ thÕ giíi cµng lín vµ cµng réng më h¬n , th× c¸c c«ng ty nhá vµ võa sÏ cµng thèng trÞ nhiÒu h¬n” .N¨m 1996, 99.7% doanh nghiÖp võa v¯ nhá ë Mü ®ãng gãp 51%tæng gi¸ trÞ s¶n phÈm quèc d©n ; t¹i NhËt B¶n , 99.1% lµ c¸c c«ng ty võa vµ nhá . thu hót 78% lùc l-îng lao ®éng ; cßn t¹i c¸c n-íc EU con sè t-¬ng øng lµ 99.8% vµ 66%… ë kh¾p mäi n¬i trªn thÕ giíi , doanh nghiÖp võa vµ nhá ®· vµ ®ang trë thµnh mét bé phËn hîp thµnh søc sèng kinh tÕ s«i ®éng vµ t¹o ra ®éng lùc t¨ng tr-ëng cña tõng quèc gia . Thêi gian qua cïng víi sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng . Doanh nghiÖp võa vµ nhá ®· ph¸t triÓn mét c¸ch m¹nh mÏ , ®ãng gãp mét vai trß quan träng vµo sù ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ n-íc ta . Nã gãp phÇn ®Èy nhanh tèc ®é ph¸t triÓn c¸c ngµnh vµ cña c¶ nÒn kinh tÕ , t¹o thªm hµng ho¸ dÞch vô , t¹o thªm nhiÒu viÖc lµm cho ng-êi lao ®éng , t¨ng thu nhËp , n©ng cao ®êi sèng t¹o nguån thu quan träng cho ng©n s²c nh¯ n­íc v¯ ®Æc biÖt nã ®­îc coi l¯ “chiÕc ®Öm gi°m sãc cða thÞ tr­êng”. HiÖn nay ë n­íc ta doanh nghiÖp võa v¯ nhá chiÕm 65.9% so víi tæng sè doanh nghiÖp Nhµ n-íc, chiÕm 33.6% so víi doanh ngiÖp cã vèn ®Çu t- n-íc ngoµi , ®ãng gãp 25% GDP vµ 31% gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp , chiÕm 78% møc b¸n lÎ cña ngµnh th-¬ng nghiÖp, 64% khèi l-îng vËn chuyÓn hµnh kh¸ch vµ hµng ho¸ . Tuy nhiªn hiÖn nay , chóng ta ch-a cã mét chÝnh s¸ch ®ång bé nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho lo¹i h×nh doanh nghiÖp nµy ph¸t triÓn . §i t×m h-íng ®i ®óng ®Ó v-ît qua nh÷ng trë ng¹i trªn kh«ng ph¶i lµ mét c«ng viÖc dÔ dµng . ChÝnh phñ vµ doanh nghiÖp ViÖt Nam ®ang t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p hiÖu qu¶ cho chiÕn l-îc ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá . §øng tr-íc thùc tÕ trªn viÖc nghiªn cøu vÒ doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ rÊt quan träng v¯ cÇn thiÕt . ChÝnh v× lÏ ®ã ®± th«i thòc em nghiªn cøu ®Ò t¯i “ §æi míi c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®èi víi doanh nghiÖp võa vµ nhá nh»m thóc ®Èy sù ph²t triÓn cða chòng ë ViÖt Nam”. Do thêi gian nghiªn cøu vµ thu thËp tµi liÖu cã h¹n , kinh nghiÖm thùc tÕ cßn h¹n chÕ , vÊn ®Ò nghiªn cøu cßn míi mÎ phong phó vµ phøc t¹p , th«ng tin l¹i ch-a ®Çy ®ñ vµ b-íc ®Çu míi lµm quen víi c«ng t¸c nghiªn cøu nªn bµi viÕt nµy ch¾c ch¾n sÏ kh«ng khái cã nh÷ng khiÕm khuyÕt . Em hy väng víi sù h-íng dÉn vµ chØ b¶o tËn t×nh cña thÇy gi¸o , bµi viÕt sÏ phÇn nµo 1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ph¸c th¶o ®-îc nh÷ng nÐt c¬ b¶n nhÊt vÒ thùc tr¹ng ®Çu t- ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam thêi gian qua , chØ ra ®-îc nh÷ng yÕu kÐm v-íng m¾c , tõ ®ã ®-a ra mét sè gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ nh»m hç trî c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá m¹nh mÏ h¬n trong m«i tr-êng c¹nh tranh kh¾c nghiÖt cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng . 2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 PHÇN NéI DUNG PHÇN 1: TæNG QUAN VÒ DOANH NGHIÖP VõA Vµ NHá  Kh¸i niÖm vÒ doanh nghiÖp võa vµ nhá : 1. Tiªu chÝ ph©n lo¹i doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam, ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá ®ang lµ vÊn ®Ò ®-îc Nhµ n-íc ®Æc biÖt quan t©m. V× sù thµnh ®¹t cña mét quèc gia phô thuéc rÊt nhiÒu vµo sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp. Mµ trong giai ®o¹n ®Çu ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr-êng th× doanh nghiÖp cã quy m« võa vµ nhá cã ý nghÜa v« cïng quan träng. Tuy nhiªn cho ®Õn nay vÉn ch-a cã mét ®Þnh nghÜa chung, hoµn chØnh vÒ doanh nghiÖp võa vµ nhá. §Ó x¸c ®Þnh chÝnh x¸c lo¹i h×nh nµy ng-êi ta c¨n cø vµo hai tiªu chÝ. - Nhãm c¸c trùc chÝ ®Þnh tÝnh bao gåm : chuyªn m«n ho¸ thÊp sè ®Çu mèi qu¶n lý Ýt, kh«ng phøc t¹p. Nhãm nh©n tè nµy ph¶n ¸nh ®óng b¶n chÊt vÊn ®Ò nh-ng th-êng khã x¸c ®Þnh. Bëi vËy nã mang tÝnh tham kh¶o, kiÓm chøng, Ýt ®-îc sö dông trong thùc tÕ. - Nhãm tiªu chÝ ®Þnh l-îng cã thÓ bao gåm sè lao ®éng bªn gi¸ trÞ tµi s¶n, vèn kinh doanh, doanh thu, lîi nhuËn, nhãm tiªu chÝ nµy mçi n-íc sö dông hoµn toµn kh«ng gièng nhau, cã thÓ c¨n cø vµo c¶ lao ®éng, vèn, doanh thu còng cã thÓ chØ c¨n cø vµo sè lao ®éng hoÆc vèn kinh doanh. 2. Kh¸i niÖm H·y xem xÐt kh¸i niÖm vÒ doanh nghiÖp võa vµ nhá cña mét sè n-íc trªn thÕ giíi ®Ó tham kh¶o. - Hµn Quèc : lµ mét n-íc c«ng nghiÖp trÎ, ®¹t ®-îc nhiÒu thµnh c«ng chÝnh lµ nhê sù ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá. Hµn Quèc ®· cã nh÷ng ®¹o luËt c¬ b¶n vÒ doanh nghiÖp võa vµ nhá trong ®ã x¸c ®Þnh râ nh÷ng trùc 3 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 chuÈn ®Ó ®-îc c«ng nhËn lµ doanh nghiÖp võa vµ nhá, nh÷ng trùc chuÈn ®ã cßn phô thuéc vµo lÜnh vùc ho¹t ®éng cô thÓ nh- sau : + Trong lÜnh vùc chÕ t¹o, khai th¸c x©y dùng : doanh nghiÖp cã d-íi 300 lao ®éng th-êng xuyªn vµ tæng vèn ®Çu t- d-íi 600.000USD ®-îc coi lµ doanh nghiÖp võa vµ nhá. Trong sè nµy doanh nghiÖp nµo cã d-íi 20 lao ®éng ®-îc coi lµ doanh nghiÖp nhá. + Trong lÜnh vùc th-¬ng m¹i : Doanh nghiÖp cã ®-îc 20 lao ®éng th-êng xuyªn vµ doanh thu d-íi 500.000USD/n¨m (nÕu lµ b¸n lÎ) vµ d-íi 250.000USD/n¨m (nÕu lµ b¸n bu«n) ®-îc coi lµ doanh nghiÖp võa vµ nhá. Trong sè nµy doanh nghiÖp nµo cã d-íi 5 lao ®éng th-êng xuyªn ®-îc coi lµ doanh nghiÖp nhá (c¸c tiªu thøc nµy ®-îc x¸c ®Þnh tõ nh÷ng n¨m 70 ®Õn nay tiªu thøc vÒ lao ®éng ®· thay ®æi tõ 2 ®Õn 3 lÇn vµ vèn ®· t¨ng lªn hµng chôc lÇn. - NhËt B°n : L¯ mét n­íc ®± t³o nªn mét huyÒn tho³i “thÇn kú” trong ph¸t triÓn kinh tÕ vµo nh÷ng n¨m cña thËp kû 50 ®Õn thËp kû 70. Tõ nh÷ng n¨m 60, NhËt B¶n cã ®¹o luËt c¬ b¶n vÒ doanh nghiÖp võa vµ nhá, trong ®ã x¸c ®Þnh doanh nghiÖp võa vµ nhá nh- sau : + §èi víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt : Doanh nghiÖp d-íi 300 lao ®éng vµ mét kho¶n t- b¶n ho¸ (vèn ®Çu t-) d-íi 100 triÖu yªn (t-¬ng ®-¬ng víi 1 triÖu USD) ®-îc coi lµ doanh nghiÖp võa vµ nhá. Trong sè nµy, doanh nghiÖp nµo cã d-íi 20 lao ®éng ®-îc coi lµ doanh nghiÖp nhá. + §èi víi doanh nghiÖp b¸n bu«n : Doanh nghiÖp cã d-íi 100 lao ®éng hoÆc cã mét kho¶n t- b¶n ho¸ d-íi 30 triÖu yªn (t-¬ng ®-¬ng víi 100.000USD ®-îc coi lµ doanh nghiÖp nhá). + §èi víi doanh nghiÖp b¸n lÎ, dÞch vô : Doanh nghiÖp cã d-íi 50 lao ®éng hoÆc mét kho¶n t- b¶n ho¸ d-íi 40 triÖu yªn (t-¬ng ®-¬ng víi 100.000 USD) ®-îc coi lµ doanh nghiÖp cã quy m« võa vµ nhá. Trong sè nµy doanh nghiÖp nµo cã d-íi 5 lao ®éng ®-îc coi lµ doanh nghiÖp nhá (nh÷ng tiªu thøc 4 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 nµy nay ®-îc x¸c ®Þnh tõ nh÷ng n¨m 60, hiÖn nay vèn ®· t¨ng lªn hµng chôc lÇn).2 Trong kh¸i niÖm vÒ doanh nghiÖp võa vµ nhá, NhËt B¶n chØ quan t©m tíi hai tiªu thøc lµ vèn vµ lao ®éng. §èi víi tiªu thøc lao ®éng cña lo¹i h×nh doanh nghiÖp nhá, NhËt B¶n quan niÖm gÇn gièng Hµn Quèc rÊt thÊp so víi khu vùc Ch©u ¸. Ph¶i ch¨ng c¸c n-íc cã tiÒm lùc kinh tÕ m¹nh, nguån nh©n lùc cã h¹n, hä quan t©m ®Õn tiªu thøc vèn ®Çu t- nhiÒu h¬n. - Th¸i Lan : lµ mét trong nh÷ng n-íc cã tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ nhanh, hä quan niÖm doanh nghiÖp võa cã tõ 50 ®Õn 200 lao ®éng, doanh nghiÖp nhá cã d-íi 50 lao ®éng3. Nh- vËy, Th¸i Lan chØ quan t©m tíi tiªu thøc lao ®éng vµ còng kh«ng tÝnh ®Õn tÝnh chÊt ®Æc thï cña ngµnh kinh tÕ (tiªu thøc nµy gÇn gièng víi ViÖt Nam). C¸c n-íc kh¸c nh- Philippin l¹i lÊy tiªu thøc chñ yÕu lµ lao ®éng, gi¸ trÞ TSC§, In®«nªxia lÊy tiªu thøc vèn b×nh qu©n cho mét lao ®éng, Trung Quèc l¹i lÊy tiªu thøc s¶n l-îng ®Çu t-. Mü lÊy tiªu thøc lao ®éng, trÞ sè hµng ho¸ b¸n ra (doanh thu tiªu thô) ®èi víi doanh nghiÖp b¸n bu«n, dÞch vô, ®è víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt th× cã tÝnh ®Õn yÕu tè ngµnh s¶n xuÊt. ë n-íc ta, tr-íc ®©y do ch-a cã tiªu chÝ chung thèng nhÊt x¸c ®Þnh doanh nghiÖp võa vµ nhá nªn mét sè c¬ quan Nhµ n-íc, tæ chøc hç trî doanh nghiÖp võa vµ nhá ®· ®-a ra tiªu thøc riªng ®Ó x¸c ®Þnh doanh nghiÖp võa vµ nhá phôc vô c«ng t¸c cña m×nh. Theo c«ng v¨n sè 681/CP – KNT nªu trªn, c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®iÒu lÖ doanh nghiÖp võa vµ nhá d-íi 5 tû ®ång vµ sè lao ®éng trung b×nh hµng n¨m d-ãi 200 ng-êi lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. Tuy nhiªn ®©y chØ kµ quy -íc hµnh chÝnh ®Ó x©y dùng c¬ chÕ chÝnh s¸ch hç trîi doanh nghiÖp võa vµ nhá , , lµ c¬ së ®Ó c¸c c¬ quan Nhµ nøoc , c¸c tæ chøc chÝnh thøc cña Nhµ n-íc thùc thi chÝnh s¸ch ®èi víi khu vùc doanh nghiÖp võa vµ nhá . ViÖc c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ , c¸c tæ chøc tµi chÝnh kh«ng cã chøc n¨ng thùc thi c¸c chÝnh s¸ch Nhµ n-íc ®èi víi doanh nghiÖp võa vµ nhá ¸p dông 5 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 c¸c tiªu chÝ kh¸c nhau lµ ®-îc . ViÖc ®-a ra c¸c tiªu thøc x¸c ®Þnh doanh nghiÖp võa vµ nhá m-ãi chØ cã tÝnh -íc lÖ , b¶n th©n c¸c tiªu chÝ ®ã ch-a ®ñ x¸c ®Þnh thÕ nµo lµ khu vùc doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam. Bëi v× , cã rÊt nhiÒu c¸c quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ viÖc c¸c ®èi t-îng , c¸c chñ thÓ kinh doanh ®-îc coi lµ thuéc vÒ hoÆc kh«ng thuéc vÒ khu vùc doanh nghiÖp võa vµ nhá . V× vËy , nhiÒu ý kiÕn cho r»ng cÇn cã quy m« râ doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam , lµ c¬ së s¶n xuÊt cã ®¨ng ký kh«ng ph©n biÖt thµnh phÇn kinh tÕ . cã quy m« vÒ vèn hoÆc lao ®éng tho¶ m·n quy ®Þnh cña chÝnh phñ ®èi víi tõng ngµnh nghÒ t-¬ng øng víi tõng thêi kú ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ . C¸c tiªu chÝ ph©n lo¹i doanh nghiÖp võa vµ nhá ®-îc ¸p dông ë ViÖt Nam: Tiªu chÝ C«ng nghiÖp Th-¬ng m¹i , dÞch vô Doanh nghiÖp võa vµ nhá Trong ®ã : Doanh nghiÖp nhá Doanh nghiÖp võa vµ nhá Trong ®ã : Doanh nghiÖp nhá Vèn s¶n xuÊt D-íi 5 tû D-íi 1 tû D-íi 2 tû D-íi 1 tû Lao ®éng th-êng xuyªn (ng-êi) D-íi 300 D-íi 50 D-íi 200 D-íi 30  Vai trß cña doanh nghiÖp võa vµ nhá : Khi s¶n xuÊt c«ng nghiÖp ch-a ra ®êi th× ®a sè c¸c doanh nghiÖp trªn thÕ giíi cã qui m« rÊt nhá . Víi sù ra ®êi ph-¬ng ph¸p tæ chøc s¶n xuÊt Taylor , ®Æc biÖt khi c¸c t¬ rít xuÊt hiÖn , nÒn kinh tÕ toµn cÇu còng nh- c¸c c-êng quèc Anh , §øc , Mü ®· chøng kiÕn sù trçi dËy cña c¸c tËp ®oµn doanh nghiÖp khæng lå : U. S.Steel., Dupont, General Motors, Ford, IBM, …cuèi thÕ kû 19 vµ xuyªn suèt c¸c thËp kû trong thÕ kû 20 . Giai ®o¹n nµy , doanh nghiÖp võa vµ nhá nhiÒu khi chØ ®-îc biÕt ®Õn lµ lo¹i h×nh kinh doanh kÐm hiÖu qu¶ , tiÒn c«ng thÊp , c¬ së s¶n xuÊt l¹c hËu . Nh-ng cïng víi sù ph¸t triÓn x· héi th«ng tin , sù ®i lªn cña thêi tri thøc , trong m«i tr-êng c¹nh tranh 6 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 gay g¾t vµ kh«ng ngõng biÕn ®æi , chóng ta ®ang chuyÓn tõ quan niÖm cho r´ng qui m« lín h¬n l¯ hiÖu qu° h¬n sang quan niÖm “nhá l¯ ®Ñp”. NÒn kinh tÕ thÕ giíi cµng lín vµ réng më h¬n , th× c¸c c«ng ty nhá vµ trung b×nh sÏ cµng thèng trÞ nhiÒu h¬n . T¹i sao doanh nghiÖp võa vµ nhá l¹i cã vÞ trÝ quan träng ? §ã lµ v× kh¶ n¨ng cung cÊp viÖc lµm , c¬ cÊu tæ chøc linh ho¹t , ®ã còng lµ v× quan hÖ c¹nh tranh – hîp t¸c víi doanh nghiÖp lín , lµ kh¶ n¨ng ®æi míi vµ lµ h¹t gièng h×nh thµnh c¸c ngµnh c«ng nghiÖp t-¬ng lai. Víi sè l-îng doanh nghiÖp ®«ng ®¶o bao gåm mäi thµnh phÇn kinh tÕ , doanh nghiÖp võa vµ nhá ®· vµ ®ang cã nh÷ng ®ãng gãp kh«ng thÓ phñ nhËn vµo sù ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n-íc vµ gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò x· héi . ý nghÜa kinh tÕ – x· héi to lín nµy kh«ng chØ c¸c n-íc ph¸t triÓn mµ c¶ n-íc ®ang ph¸t triÓn còng ®Òu thÊy râ . 1) Gi¶i quyÕt viÖc lµm , t¨ng thu nhËp cho ng-ßi lao ®éng , gãp phÇn æn ®Þnh x· héi. T¨ng tr-ëng kinh tÕ cña mét quèc gia lu«n g¾n liÒn víi viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò lín , trong ®ã thÊt nghiÖp lµ bµi to¸n x· héi nhøc nhèi cµ cÊp b¸ch cña tÊt c¶ c¸c n-íc trªn thÕ giíi . Sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp ë nhiÒu n-íc cho thÊy , doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ mét ph-¬ng tiÖn hiÖu qu¶ ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò viÖc lµm . MÆc dï qui m« nhá , song víi qui luËt sè lín , doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ nguån chñ yÕu t¹o ra viÖc lµm. Nh×n chung , ë c¸c n-íc ph¸t triÓn còng nh- c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn , doanh nghiÖp võa vµ nhá chiÕm 90- 98% tæng sè doanh nghiÖp mét quèc gia, vµ gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho kho¶ng 2/3 lùc l-îng lao ®éng x· héi. Doanh nghiÖp võa vµ nhá ë NhËt B¶n thu hót ®-îc 78% tæng sè lao ®éng . XÝ nghiÖp h-¬ng trÊn vµ khu vùc ngoµi quèc doanh thµnh thÞ ®· cung cÊp gÊp ®«i sè viÖc lµm so víi khu vùc quèc doanh , cho h¬n 100 triÖu lao ®éng Trung Quèc , trong ®ã tû träng lao ®éng trong c«ng nghiÖp vµ dÞch vô ë n«ng th«n ®· t¨ng tõ 7,2% n¨m 1978 vµ lªn tíi 23,82% sau m-êi n¨m . Cßn t¹i §µi Loan , doanh nghiÖp võa vµ nhá cung cÊp h¬n 70% viÖc lµm cho ng-êi lao ®éng , cã n¨m con sè nµy lªn tíi 80%. ViÖt Nam chóng ta tõ n¨m 1986 trë l¹i ®©y , vÊn ®Ò viÖc lµm , vÊn ®Ò tr×nh ®é lao ®éng thÊp kÐm trong t×nh tr¹ng d©n sè kh«ng ngõng gia t¨ng lu«n t¹o ra søc Ðp cho toµn x· héi , c¶ ë n«ng thén lÉn thµnh thÞ . Tû lÖ thÊt nghiÖp chÝnh thøc lµ 7% ë thµnh phè vµ dù tÝnh kho¶ng 30% ë n«ng th«n . Thùc tÕ cho thÊy , riªng ë khu vùc nhµ n-íc , n¨m cao nhÊt còng chØ thu hót ®-îc 1,6 triÖu lao ®éng . Trong khi ®ã chØ riªng khu vùc kinh tÕ t- nh©n vµ hé gia ®×nh (98% lµ doanh nghiÖp võa vµ nhá ) ®· cung cÊp h¬n 90% c¬ héi viÖc lµm cho lao ®éng ë ViÖt Nam . 7 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Tû träng lao ®éng trong c¸c h×nh thøc doanh nghiÖp , 1995-1998 1996(%) 1997(%) 1998(%) Tæng Nhµ n-íc -DoanhnghiÖpnhµn-íc -C¬ quan hµnh chÝnh -Khèi tËp thÓ T- nh©n -Hé gia ®×nh vµ n«ng d©n -Khèi t- nh©n chÝnh thøc Khèi ®Çu t- n-íc ngoµi 100,00 9,08 5,13 3,63 0,32 90,28 89,21 100,00 9,19 5,16 3,67 0,36 90,17 89,02 100,00 9,1 5,18 3,59 0,33 90,23 88,93 1,07 0,64 1,16 0,64 1,31 0,67 2) Cung cÊp mét khèi l-îng lín , ®a d¹ng vµ phong phó vÒ s¶n phÈm , ®ãng gãp vµo kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh tÕ . ChiÕm ®a sè c¸c doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ , víi kh¶ n¨ng thÝch nghi cao vµ nhiÒu lîi thÕ vÒ vèn , c«ng nghÖ vµ qui m« nhá gän , doanh nghiÖp võa vµ nhá ph©n bè trong hÇu hÕt mäi lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh vµ cã mÆt trªn mäi khu vùc l·nh thæ . ë NhËt B¶n , hµng n¨m doanh nghiÖp võa vµ nhá ®ãng gãp h¬n 55% GDP. Con sè nµy ë Mü lµ h¬n 50% , ë §øc lµ 53% .Trong khi ®ã, gi¸ trÞ s¶n phÈm nh÷ng n¨m 1980- 1991 cña c¸c xÝ nghiÖp h-¬ng trÊn Trung quèc ®· cã tû träng t¨ng tõ 43,14% lªn 57,08% trªn tæng gi¸ trÞ s¶n phÈm ë n«ng th«n . ë ViÖt Nam , chØ tÝnh riªng trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp , hµng n¨m c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ®· t¹o h¬n 30% gi¸ trÞ s¶n l-îng ; h¬n 50%gi¸ trÞ c«ng nghiÖp ®Þa ph-¬ng vµ ®ãng gãp kho¶ng 24%GDP . Trong tæng møc hµng ho¸ vµ dÞch vô b¸n lÎ , hµng n¨m doanh nghiÖp võa vµ nhá cung cÊp kho¶ng 80%tæng møc b¸n lÎ cña thÞ tr-êng x· héi . NÕu kh«ng cã sù tån t¹i cña doanh nghiÖp võa vµ nhá víi mäi lo¹i h×nh së h÷u , th× thÞ tr-êng néi ®Þa rÊt cã thÓ ®· bÞ chiÕm lÜnh bëi hµng ho¸ Trung Quèc , hµng ngo¹i nhËp lËu trong nhiÒu lÜnh vùc c¸c doanh nghiÖp lín cßn cã bë ngá , nh- ¨n uèng , may mÆc , hµng tiªu dïng. 3) Huy ®éng vèn vµ tËn dông c¸c nguån lùc x· héi kh¸c. Trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc , -íc tÝnh mçi n¨m chóng ta cÇn ph¶i bá ra rÊt nhiÒu vèn ®Çu t- . Thùc tÕ cho thÊy c¸c 8 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh , c¸c doanh nghiÖp ®ang thiÕu vèn trÇm träng , nguån vèn ®Çu t- n-íc ngoµi tõ khi ViÖt Nam më cöa ®ang thu hÑp dÇn , trong ®ã l¹i tån t¹i mét nghÞch lý lµ vèn trong d©n rÊt nhiÒu nh-ng l¹i kh«ng huy ®éng ®-îc . Cã nhiÒu nguyªn nh©n dÉn tíi t×nh tr¹ng ®ã , nh-ng nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do m«i tr-êng ®Çu t- ch-a thËt thuËn lîi vµ kh«ng æn ®Þnh . Trong t×nh h×nh ®ã , viÖc khëi sù mét doanh nghiÖp cã qui m« nhá hoÆc võa sÏ cã lîi thÕ vèn nhá , kh¶ n¨ng thu håi vèn nhanh , ®ång thêi chÝnh doanh nghiÖp võa vµ nhá sÏ t¹o c¬ héi cho ®«ng ®¶o d©n c- cã thÓ tham gia gãp vèn ®Çu t-. §Æc biÖt lµ doanh nghiÖp t- nh©n hay c¸c hé gia ®×nh , hîp t¸c x· võa huy ®éng ®-îc vèn tù cã cña c¸ nh©n , võa tËn dông ®-îc c¸c nguån ®Çu tphong phó ®a d¹ng trong x· héi. ¦íc tÝnh víi trªn 400.000doanh nghiÖp c«ng nghiÖp ë mäi thµnh phÇn kinh tÕ ®· thu hót kho¶ng 25.000 tû ®ång , ch-a kÓ phÇn thu hµng ngµn tû ®ång nhµn rçi kh¸c phôc vô cho nhu cÇu ng¾n h¹n vÒ vèn cña doanh nghiÖp. §ång thêi , víi qui m« nhá , gän c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá th-êng sö dông nguyªn vËt liÖu t¹i chç , thuéc ph¹m vi ®Þa ph-¬ng dÔ khai th¸c sö dông . Khi trung t©m hç trî doanh nghiÖp võa vµ nhá kh¶o s¸t 1000 doanh nghiÖp nhá, th× cã tíi 80% nguån nguyªn vËt liÖu cung øng cho doanh nghiÖp lµ khai th¸c tõ ®Þa ph-¬ng. Kü thuËt , trang thiÕt bÞ trong doanh nghiÖp võa vµ nhá cã ®Æc ®iÓm kh«ng ®ßi hái ®Çu t- tèn kÐm , vµ phÇn lín còng lµ s¶n phÈm s¶n xuÊt trong n-íc . ¦u thÕ nµy ®Æc biÖt cã ý nghÜa trong ®iÒu kiÖn ViÖt Nam cÇn ph¸t triÓn h¬n n÷a m« h×nh lµm ¨n hiÖu qu¶ trong c¸c ngµnh nghÒ truyÒn thèng , tiÓu thñ c«ng nghiÖp . 4) Lµm cho nÒn kinh tÕ n¨ng ®éng hiÖu qu¶ h¬n Do sè l-îng c¸c doanh nghiÖp t¨ng lªn rÊt lín lµm t¨ng tÝnh c¹nh tranh, gi¶m bít møc ®é rñi ro trong nÒn kinh tÕ , ®ång thêi lµm t¨ng sè l-îng vµ chñng lo¹i hµng ho¸ dÞch vô trong nÒn kinh tÕ . Ngoµi ra , c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cã kh¶ n¨ng thay ®æi mÆt hµng , c«ng nghÖ vµ chuyÓn h-íng kinh doanh nhanh lµm cho nÒn kinh tÕ v¨ng ®éng h¬n . Sù cã mÆt cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá lín kinh doanh cã hiÖu qu¶ h¬n :lµm ®¹i lý , vÖ tinh cho c¸c doanh nghiÖp lín , gióp tiªu thô hµng ho¸ , cung cÊp c¸c ®Çu vµo nhnguyªn liÖu , th©m nhËp vµo mäi ngâ ng¸ch thÞ tr-êng mµ c¸c doanh nghiÖp lín kh«ng víi tíi ®-îc . 5) Gãp phÇn quan träng vµo viÖc t¹o lËp sù ph¸t triÓn c©n ®èi vµ hoµn thiÖn c¬ cÊu kinh tÕ . Kinh tÕ thÞ tr-êng ph¸t triÓn nh-ng l¹i kÌm theo sù ph©n ho¸ giµu nghÌo gi÷a d©n c- c¸c vïng , gi÷a thµnh thÞ víi n«ng th«n , gi÷a c¸c ngµnh lîi thÕ 9 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 vµ kÐm lîi thÕ , thùc tÕ nµy g©y ra tr¹ng th¸i mÊt c©n ®èi nghiªm träng trong nhiÒu nÒn kinh tÕ . ChÝnh doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ lùc l-îng doanh nghiÖp cã vai trß tÝch cùc xo¸ ®i sù mÊt c©n b»ng nµy . H¬n n÷a , viÖc ph¸t triÓn m¹nh lo¹i h×nh doanh nghiÖp nµy cã ý nghÜa líng trong qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch kinh tÕ theo h-íng c«ng nghiÖp ho¸ , hiÖn ®¹i hoÊ ®Æc biÖt ë n«ng th«n : C¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ thay ®æi , mèi quan hÖ gi÷a c¸c khu vùc kinh tÕ ®-îc t¨ng c-êng : doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh t¨ng tr-ëng c¶ vÒ chÊt l-îng; doanh nghiÖp nhµ n-íc ®-îc s¾p xÕp l¹i , kinh doanh cã hiÖu qu¶ h¬n. C¬ cÊu ngµnh : bªn c¹nh c¸c ho¹t ®éng thÇu phô , gia c«ng s¶n phÈm cho c¸c ngµnh c«ng nghÖ cao , doanh nghiÖp võa vµ nhá ph©n bè trong hÇu hÕt c¸c lÜnh vùc c«ng nghiÖp nhÑ , ®¶m nhËn viÖc ph¸t triÓn hµng tiªu dïng , khéi phôc vµ ph¸t triÓn nhiÒu ngµnh nghÒ , lµmg truyÒn thèng . C¬ cÊu l·nh thæ : doanh nghiÖp võa vµ nhá ë nhiÒu n-íc ph©n bè ®Òu kh¾p c¸c khu vùc thµnh phè vµ n«ng th«n , ®Æc biÖt t¹i c¸c ®Þa bµn l·nh thæ doanh nghiÖp lín . Tuy nhiªn , ë ViÖt Nam doanh nghiÖp võa vµ nhá ch-a ph¸t huy vai trß tÝch cùc cña m×nh t¹i khu vùc n«ng th«n , mËt ®é tËp trung ë c¸c ®« thÞ lín cßn cao , sù phèi hîp s¶n xuÊt kinh doanh cßn manh món.  Nh÷ng -u thÕ vµ h¹n chÕ cña doanh nghiÖp võa vµ nhá: 1) Nh÷ng -u thÕ : Doanh nghiÖp võa vµ nhá cã kh¶ n¨ng tho¶ m·n nhu cÇu cã h¹n trong nh÷ng thÞ tr-êng chuyªn m«n ho¸ , khuynh h-íng sö dông nhiÒu lao ®éng víi tr×nh ®é kü thuËt trung b×nh thÊp , ®Æc biÖt lµ sù mÒm m¹i vµ nhanh chãng thÝch nghi víi c¸c nhu cÇu vµ thay ®æi cña kinh tÕ thÞ tr-êng , doanh nghiÖp võa vµ nhá cã thÓ b-íc vµo c¸c thÞ tr-êng míi mµ kh«ng thu hót sù chó ý cña c¸c doanh nghiÖp lín , vµ s½n sµng phôc vô ë nh÷ng n¬i xa x«i nhÊt hoÆc c¸c kho¶ng trèng võa vµ nhá cña thÞ tr-êng . V× maketing khèi l-îng lín th-êng lµ mèi quan t©m cña c¸c doanh nghiÖp lín . Doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ lo¹i h×nh s¶n xuÊt lÊy quyÒn së h÷u ph©n t¸n thay cho ®Þa ®iÓm s¶n xuÊt tËp trung , tæ chøc bé m¸y chØ ®¹o gänh nhÑ do vËy nã cã nhiÒu ®iÓm m¹nh: DÕ dµng khëi sù vµ n¨ng ®éng nh¹y bÐn víi thÞ tr-êng . Doanh nghiÖp võa vµ nhá chØ cÇn mét sè vèn h¹n chÕ , mét mÆt b»ng nhá hÑp ®· cã thÓ khëi sù doanh nghiÖp . Vßng quay s¶n phÈm nhanh do ®ã cã thÓ sö dông vèn tù cã , hoÆc vay b¹n bÌ , ng-êi th©n dÔ dµng , tæ chøc qu¶n lý gän nhÑ dÔ quyÕt ®Þnh , khi nhu cÇu thÞ tr-êng thay ®æi hoÆc doanh nghiÖp gÆp khã kh¨n th× dÔ dµng thay ®æi t×nh thÕ , néi bé dÔ thèng nhÊt . 10 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 DÔ dµng ph¸t huy b¶n chÊt hîp t¸c . NÒn s¶n xuÊt cµng ph¸t triÓn cµng ®ßi hái cã sù chuyªn m«n hãa s©u vµ hiÖp t¸c ho¸ réng . Tuy nhiªn doanh nghiÖp võa vµ nhá th-êng chØ cã thÓ tiÕn hµnh mét hoÆc mét vµi c«ng ®o¹n trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt mét s¶n phÈm hoµn chØnh , mµ c¸c c«ng ®o¹n s¶n xuÊt ph¶i kÕt hîp víi nhau ®Ó hoµn thµnh mét s¶n phÈm hoµn chØnh ®-a ra tiªu thu trªn thÞ tr-êng , do ®ã c¸c doanh nghiÖp ph¶i tù hoµn chØnhb¶n th©n m×nh vµ tiÕn hµnh hîp t¸c s¶n xuÊt , nÕu kh«ng sÏ bÞ ®µo th¶i . Thu hót nhiÒu lao ®éng , ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ víi chi phÝ cè ®Þnh thÊp . Do c¸c doanh nghiÖp cã vèn Ýt nªn ®Çu t- vµo tµi s¶n cè ®Þnh còng Ýt , hä th-êng tËn dông lao ®éng thay thÕ cho vèn , ®Æc biÖt c¸c n-íc cã nguån lao ®éng dåi dµo vµ nh©n c«ng rÎ . Kh«ng hoÆc cã Ýt xung ®ét gi÷a ng-êi sö dông lao ®éng vµ ng-êi lao ®éng . Do quy m« võa vµ nhá , sù ng¨n c¸ch gi÷a ng-êi sö dông lao ®éng vµ ng-êi lao ®éng kh«ng lín , vµ b¶n th©n ng-êi chñ , ng-êi sö dông lao ®éng lu«n s¸t víi c«ng viÖc cña ng-êi lao ®éng , do vËy nÕu cã xung ®ét , m©u thuÉn còng dÔ dµng gi¶i quyÕt . Cã thÓ duy tr× sù tù do c¹nh tranh . C¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá th-êng kh«ng cã t×nh tr¹ng ®éc quyÒn , hä dÔ dµng vµ s½n sµng chÊp nhËn tù do c¹nh tranh . Tù do c¹nh tranh lµ con ®-êng tèt nhÊt ®ªt ph¸t huy mäi tiÒm lùc . Cã thÓ ph¸t huy tiÒm lùc thÞ tr-êng trong n-íc . Sù ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá ë giai ®o¹n ®Çu lµ ph-¬ng thøc tèt ®Ó s¶n xuÊt thay thÕ nhËp khÈu . C¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn nh- n-íc ta , chØ cÇn lùa chän mét sè mÆt hµng ®Ó s¶n xuÊt thay thÕ nhËp khÈu víi møc chi phÝ vµ vèn ®Çu t- thÊp , kü thuËt kh«ng phøc t¹p , s¶n phÈm phï hîp víi søc mua cña d©n , tõ ®ã n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt lÉn søc mua cña thÞ tr-êng . DÔ dµng t¹o nªn sù ph¸t triÓn c©n b»ng gi÷a c¸c vïng. Doanh nghiÖp võa vµ nhá cã thÓ ph¸t triÓn ë kh¾p mäi n¬i, mäi vïng cña ®Êt n-íc, lÊp vµo kho¶ng trèng vµ thiÕu v¾ng cña doanh nghÖp lín, t¹o nªn sù ph¸t triÓn c©n b»ng gi÷a c¸c vïng, ®©y lµ mét chiÕn l-îc kinh tÕ x· hé quan träng cña ®Êt n-íc . Cã thÓ nhanh chãng gi¶m bít n¹n thÊt nghiÖp. Doanh nghiÖp võa vµ nhá lÊy môc tiªu phôc vô nhu cÇu tiªu dïng cña nh©n d©n lµ chñ yÕu , do vèn ®Çu t- thÊp vµ th-êng thu hót nhiÒu viÖc lµm , gi¶i quyÕt ®-îc t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp ë tõng ®Þa ph-¬ng , n©ng cao gi¸ thÞ ngµy c«ng , cã lîi cho nh©n d©n. Doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ n¬i ®µo luyÖn c¸c nhµ doanh nghiÖp vµ lµ c¬ së kinh tÕ ban ®Çu ®Ó ph¸t triÓn thµnh doanh nghiÖp lín . Cã thÓ nãi m«i tr-êng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá nh- hiÖn nay lµ ®iÒu kiÖn tèt ®Ó ®µo t¹o , sµng läc ra c¸c nhµ doanh nghiÖp trÎ cã tµi , cã n¨ng lùc. 11 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 2) Nh÷ng bÊt lîi : HiÖn nay , viÖc ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá phÇn lín gÆp nhiÒu bÊt lîi . Tr-íc hÕt ph¶i nãi ®Õn nguån vèn . Do quy m« nhá , vèn Ýt nªn khã kh¨n trong viÖc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng trang thiÕt bÞ , nhµ x-ëng. ViÖc ¸p dông c«ng nghÖ hiÖn ®¹i còng gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n ®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ ®ßi hái vèn ®©ï t- lín , do ®ã ¶nh h-ëng tíi n¨ng suÊt , chÊt l-îng vµ hiÖu qu¶ , h¹n chÕ kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr-êng. Doanh nghiÖp võa vµ nhá cã nguån vèn h¹n chÕ vµ cßn thiÕu kinh nghiÖm do ®ã rÊt thiÕu nguån nh©n lùc ®-îc ®µo t¹o , cã tr×nh ®é tay nghÒ , yªn t©m víi c«ng viÖc …MÆt kh¸c ®éi ngò chñ doanh nghiÖp ch-a ®-îc ®µo t¹o ®Ó thÝch nghi víi nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng vµ c¬ chÕ qu¶n lý míi , nªn thiÕu n¨ng lùc ®Ó qu¶n lý , ®iÒu hµnh doanh nghiÖp , thiÕu kiÕn thøc tiÕp thÞ vµ qu¶n trÞ kinh doanh. Kh¶ n¨ng tiÕp cËn thÞ tr-êng cßn yÕu . PhÇn lín c¸c doanh nghiÖp ch-a tù t×m ®-îc kh¸ch hµng , ch-a cã m¹ng l-íi kh¸ch hµng , ch-a cã kinh nghiÖm thiÕt lËp quan hÖ kinh doanh víi c¸c b¹n hµng. Sù hiÓu biÕt cña c¸c chñ doanh nghiÖp võa vµ nhá vÒ thÞ tr-êng n-íc ngoµi vµ xu thÕ cña nã , vÒ c¸c nghiÖp vô ngo¹i th-¬ng , c¸c quy ®Þnh cña quèc tÕ , cña c¸c n-íc kh¸c vµ cña ngay trong n-íc liªn quan ®Õn qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu cßn ch-a thÊu ®¸o . NhiÒu chñ doanh nghiÖp s¶n xuÊt nh÷ng mÆt hµng truyÒn thèng ®Ó xuÊt khÈu nh-ng l¹i ch-a ®-îc ®µo t¹o vÒ nghiÖp vô xuÊt nhËp khÈu . Nh÷ng h¹n chÕ ®ã nhiÒu khi dÉn ®Õn nh÷ng phøc t¹p , rñi ro kh«ng ®¸ng cã . Ngay c¶ rµo c¶n vÒ ng«n ng÷ còng lµ mét trë ng¹i . Sè l-îng c¸c chñ doanh nghiÖp võa vµ nhá cã kh¶ n¨ng trùc tiÕp ®µm ph¸n víi doanh nh©n n-íc ngoµi kh«ng cÇn phiªn dÞch kh«ng nhiÒu . Do t×nh tr¹ng s¶n xuÊt manh món nªn s¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp nµy thiÕu tÝnh ®ång bé vÒ tiªu chuÈn , vÒ chÊt l-îng kü thuËt . ViÖc thu gom hµng ®Ó kuÊt khÈu v× thÕ còng rÊt khã kh¨n . Trong khi ®ã hµng xuÊt khÈu cña mét sè n-íc ®-a ra thÞ tr-êng thÕ giíi vÉn bÞ ®èi xö , ph©n biÖt , chÞu nh÷ng rµo c¶n th-¬ng m¹i nh- thuÕ quan cao hh¬n , c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ vª sinh – dÞch tÔ vµ tiªu chuÈn kü thuËt , lµm cho kh¶ n¨ng x©m nhËp thÞ tr-êng gi¶m xuèng. Bªn c¹nh ®ã , mét sè thñ tôc hµnh chÝnh cßn ch-a t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi, khuyÕn khÝch vµ hç trî doanh nghiÖp võa vµ nhá ¸p dông nh÷ng ý t-ëng míi vµo kinh doanh, ph¸t huy tÝnh n¨ng ®éng , linh ho¹t – mét -u thÕ cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá . 12 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 III. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá : LÞch sö ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ g¾n liÒn víi sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp . Giai ®o¹n tiÒn sö kh«ng cã sù ph©n biÖt gi÷a giíi chñ vµ ng-êi thî . Ng-êi s¶n xuÊt hµng ho¸ võa lµ ng-êi chñ së h÷u t- liÖu s¶n xuÊt , võa lµ ng-êi lao ®éng trùc tiÕp , võa lµ ng-êi qu¶n lÝ c«ng viÖc cña m×nh (cña gia ®×nh m×nh ), võa lµ ng-êi trùc tiÕp mang s¶n phÈm cña m×nh trao ®æi trªn thÞ tr-êng . §ã lµ lo¹i doanh nghiÖp c¸ thÓ , doanh nghiÖp gia ®×nh , doanh nghiÖp cùc nhá . Trong thêi kú hiÖn ®¹i , th«ng th-êng ®¹i ®a sè nh÷ng ng-êi khi míi tr-ëng thµnh ®Ó ®i lµm viÖc ®-îc ®Òu muèn thö søc m×nh trong kinh doanh . Víi mét sè vèn trong tay Ýt ái , víi mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh , lÜnh héi ®-îc trong c¸c tr-êng chuyªn nghiÖp , b¾t ®Çu khëi nghiÖp , phÇn lín hé ®Òu thµnh lËp doanh nghiÖp nhá chá cña riªng m×nh , tù s¶n xuÊt , tù kinh doanh. Trong s¶n xuÊt kinh doanh cã mét sè ng-êi gÆp vËn may vµ ®Æc biÖt lµ nhê sù tµi ba cña m×nh biÕt chíp thêi c¬ cã s¸ng kiÕn c¶i tiÕn kü thuËt , khÐo ®iÒu hµnh vµ tæ chøc s¾p xÕp c«ng viÖc , cÇn cï , chÞu khã tiÕt kiÖm , vµ thµnh ®¹t , ngµy cµng giµu lªn , tÝch luü ®-îc nhiÒu cña c¶i , tiÒn vèn , th-êng xuyªn më réng quy m« s¶n xuÊt kinh doanh , ®Õn mét lóc nµo ®ã , lùc l-îng cña gia ®×nh kh«ng ®¶m ®-¬ng hÕt c«ng viÖc , cÇn ph¶i thuª thªm ng-êi lµm vµ hä trë thµnh «ng chñ . Ng-îc l¹i , mét bé phËn ng-êi s¶n xuÊt hµng ho¸ nhá kh¸c hoÆc do kh«ng gÆp vËn may trong s¶n xuÊt kinh doanh vµ ®êi sèng, hoÆc do kÐm cái kh«ng biÕt chíp thêi c¬ , kh«ng cã s¸ng kiÕn c¶i tiÕn kü thuËt , kh«ng biÕt tÝnh to¸n qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh doanh nghiÖp ®· dÉn ®Õn thua lç triÒn miªn , buéc ph¶i b¸n t- liÖu s¶n , ®i lµm thuª cho ng-êi kh¸c . Nh÷ng giai ®o¹n ®Çu , c¸c «ng chñ vµ nh÷ng ng-êi thî cïng lao ®éng trùc tiÕp víi nhau vµ nh÷ng ng-êi lµm thuª th-êng lµ bµ con hä hµng cña «ng chñ sau ®ã th× më réng dÇn ra . C¸c häc gi¶ th-êng xÕp lo¹i nµy vµo ph¹m trï doanh nghiÖp võa vµ nhá . Trong qua tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh , mét sè ng-êi thµnh ®¹t ®· ph¸t triÓn doanh nghiÖp cña m×nh b»ng c¸ch më réng s¶n xuÊt kinh doanh vµ nhvËy nhu cÇu vÒ vèn sÏ ®ßi hái nhiÒu h¬n. Nhu cÇu vÒ vèn ngµy cµng t¨ng , nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh ®· th«i thóc c¸c nhµ doanh nghiÖp hoÆc mét sè ng-êi cïng nhau gãp vèn thµnh lËp xÝ nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh , hoÆc ph¸t hµnh cæ phiÕu thµnh lËp c«ng ty cæ phÇn . B»ng c¸ch liªn kÕt ngang, liªn kÕt däc hoÆc hçn hîp nhiÒu nhiÒu tËp ®oµn kinh tÕ , nhiÒu doanh nghiÖp lín ®-îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn. NÒn kinh tÕ mét quèc gia lµ tæng hîp c¸c doanh nghiÖp lín , bÐ t¹o thµnh. PhÇn ®«ng c¸c doanh nghiÖp lín , tr-ëng thµnh , ph¸t triÓn tõ c¸c 13 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 doanh nghiÖp võa vµ nhá . Quy luËt ®i tõ nhá ®Õn lín lµ tÊt yÕu cña sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng mang tÝnh phæ biÕn cña ®¹i ®a sè c¸c doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng .§ång thêi sù tån t¹i cña ®¹i ®a sè c¸c doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng . §ång thêi sù tån t¹i ®an xen vµ kÕt hîp c¸c lo¹i quy m« doanh nghiÖp lµm cho nÒn kinh tÕ cña mçi n-íc kh¾c phôc ®-îc tÝnh ®¬n ®iÖu , x¬ cøng , t¹o nªn sù ®a d¹ng , phong phó , linh ho¹t , võa ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu ph¸t triÓn ®i lªn dÇn nh÷ng biÕn ®æi nhanh chãng cña thÞ tr-êng trong ®iÒu kiÖn cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i , ®¶m b¶o tÝnh hiÖu qu¶ chung cña nÒn kinh tÕ . §Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®Êt n-íc kh«ng thÓ kh«ng cã c¸c doanh nghiÖp lín víi tiÒm lùc kinh tÕ , kü thuËt hiÖn ®¹i nh»m t¹o kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr-êng quèc tÕ . Ngoµi viÖc x©y dùng c¸c doanh nghiÖp lín thËt cÇn thiÕt chóng ta ph¶i tÝch cùc tËp trung h×nh thµnh c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá , t¹o ®iÒu kiÖn cho nã sím v-¬n lªn thµnh nh÷ng doanh nghiÖp lín . §©y thùc sù lµ viÖc cÇn ph¶i lµm trong giai ®o¹n ph¸t triÓn hiÖn nay. PhÇn 2: ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ë n-íc ta  T×nh h×nh ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam 1) Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn : Tr-íc n¨m 1986 , c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ngoµi quèc doanh nãi chung , doanh nghiÖp t- nh©n , c¸ thÓ nãi riªng , ch-a thËt sù ®-îc quan t©m khuyÕn khÝch hç trî ph¸t triÓn , do vËy hä ph¶i tæ chøc ho¹t ®éng nóp d-íi bãng c¸c h×nh thøc kh¸c nhau nh- tæ hîp , hé gia ®×nh , hîp t¸c x· , xÝ nghiÖp c«ng t- hîp doanh… ChØ tõ khi chuyÓn sang nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn , thõa nhËn sù tån t¹i l©u dµi c¸c h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau vÒ t- liÖu s¶n xuÊt kinh doanh , th× khu vùc kinh tÕ t- nh©n míi thËt sù yªn t©m bá vèn ®Çu t- vµo s¶n xuÊt kinh doanh , còng tõ ®ã hµng lo¹t c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh t- nh©n , c¸ thÓ , hé gia ®×nh …ra ®êi vµ ph¸t triÓn , gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo gi¶i quyÕt viÖc lµm , t¨ng thu nhËp cho ng-êi lao ®éng . Cuéc kh¶o s¸t 1000doanh nghiÖp nhá n¨m 1991 ë 8 tØnh trªn c¶ hai miÒn ®Êt n-íc ®· kÕt luËn :cã tíi 49%sè doanh nghiÖp ®-îc ®iÒu tra ®· tån t¹i tõ tr-íc n¨m 1986 , trong ®ã phÇn lín lµ doanh nghiÖp t- nh©n , nh-ng d-íi c¸c h×nh thøc tªn gäi kh¸c , cßn 51%sè doanh nghiÖp ra ®êi trong kho¶ng thhêi gian t- 1987-1991. Thêi kú 1992-1994 lµ thêi kú ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña doanh nghiÖp t- nh©n , víi c¸c h×nh thøc xÝ nghiÖp t- nh©n, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n , c«ng ty cæ phÇn , sù gi¶m sót cña c¸c hîp t¸c x· , tæ hîp ®· ch÷ng l¹i. 14 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Tèc ®é h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá nh×n chung lµ t-¬ng ®èi nhanh , giai ®o¹n 1990- 1994 mçi n¨m t¨ng thªm 15-20%c¬ së míi . Khu vùc doanh nghiÖp nhµ n-íc, n¨m 1990 lµ n¨m cã sè doanh nghiÖp cao nhÊt: 12.000doanh nghiÖp , trong ®ã cã trªn 50%thuéc c«ng nghiÖp phÝa B¾c lµ 225 lao ®éng vµ 125 ®èi víi phÝa Nam. TÝnh ®Õn 12/1993 c¶ n-íc cã kho¶ng 17.000 doanh nghiÖp võa vµ nhá chÝnh thøc ®¨ng ký ho¹t ®éng víi c¸c h×nh thøc lµ doanh nghiÖp nhµ n-íc , xÝ nghiÖp t- nh©n , c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n , c«ng ty cæ phÇn , xÝ nghiÖp liªn doanh vµ kho¶ng gÇn 500.000c¬ së s¶n xuÊt c«ng nghiÖp nhá kh¸c . 2) §Æc ®iÓm cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam : §Æc ®iÓm cña doanh nghiÖp võa vµ nhá cã ¶nh h-ëng lín ®Õn qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nµy .T×nh tr¹ng doanh nghiÖp võa vµ nhá nh- hiÖn nay cã nguyªn nh©n s©u xa tõ nh÷ng ®iÒu kiÖn lÞch sö xa x-a còng nh- do m« h×nh kinh tÕ cò t¸c ®éng rÊt lín ®Õn sù ph¸t triÓn cña chóng . D-íi ®©y lµ mét sè ®Æc ®iÓm cÇn tÝnh ®Õn trong viÖc trong viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch: Sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam tr¶i qua nhiÒu biÕn ®éng , th¨ng trÇm :trong c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung , bao cÊp tr-íc ®©y, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc doanh ch-a ®-îc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn . Nhµ n-íc lËp nªn mét hÖ thèng c¸c doanh nghiÖp nhµ n-íc tõ trung -¬ng ®Õn ®Þa ph-¬ng . Nh-ng phÇn lín c¸c doanh nghiÖp nhµ n-íc c¸p tØnh vµ cÊp huyÖn (chiÕm h¬n mét nöa sè doanh nghiÖp nhµ n-íc )ho¹t ®éng kh«ng hiÖu qu¶ .TÝnh ®Õn n¨m 1993, c¶ n-íc cã h¬n 12 ngh×n doanh nghiÖp nhµ n-íc , trong ®ã chñ yÕu lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá . Sau khi chuyÓn ®æi c¬ chÕ, nhiÒu doanh nghiÖp nhµ n-íc ph¶i gi¶i thÓ hoÆc chuyªnt quyÒn së h÷u . Thay vµo ®ã, sè doanh nghiÖp vµ c«ng ty t- nh©n , tr-íc ®©y kh«ng ®-îc khuyÕn khÝch th× nay ®-îc thõa nhËn vµ ph¸t triÓn m¹nh. ViÖt Nam lµ mét n-íc n«ng nghiÖp , cã nÒn kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn nªn nÒn s¶n xuÊt nhá , mang tÝnh tù cung tù cÊp lµ chñ yÕu , bëi vËy c¸c doanh nghiÖp phÇn lín cã quy m« nhá . PhÇn lín c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá trong khu vùc ngoµi quèc doanh míi thµnh lËp , thiÕu kiÕn thøc kinh doanh , ch-a quen víi thÞ tr-êng .Trong c¶ n-íc , chØ cã 5,7% sè doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh thµnh lËp tr-íc n¨m 1990 . Sè liÖu thèng kª 12 tØnh thµnh cho thÊy: 42,7% chñ doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh xuÊt th©n lµ c¸n bé , bé ®éi nghØ h-u , chØ cã 5,3%sè chñ doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh hµnh nghÒ tr-íc n¨m 1990. NhiÒu doanh nghiÖp nhµ n-íc tuy thµnh lËp tõ l©u , nh-ng qu¸ quen víi c¬ chÕ cò , nªn ho¹t ®éng rÊt khã kh¨n trong c¬ chÕ thÞ tr-êng . Sè doanh nghÖp nhµ n-íc 15 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 quy m« võa vµ nhá chÞu ¶nh h-ëng nÆng nÒ cña c¬ chÕ cò: m¸y mãc , thiÕt bÞ, c«ng nghÖ l¹c hËu , bÕ t¾c vÒ thÞ tr-êng tiªu thô . VÒ së h÷u , bao gåm së h÷u nhµ n-íc (cã trªn 4000 doanh nghiÖp quy m« võa vµ nhá ) vµ së h÷u t- nh©n ( víi trªn 17 ngh×n doanh nghiÖp vµ c«ng ty t- nh©n ). VÒ h×nh thøc tæ chøc , bao gåm c¸c lo¹i h×nh : doanh nghiÖp nhµ n-íc , doanh nghiÖp t- nh©n , c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n , c«ng ty cæ phÇn , hç kinh tÕ c¸ thÓ . Trong ®ã , kho¶ng 75% doanh nghiÖp nhµ n-íc , 60% doanh nghiÖp cã vèn n-íc ngoµi thuéc doanh nghiÖp võa vµ nhá , cßn c¸c lo¹i h×nh tæ chøc kh¸c gÇn nh- 100% lµ doanh nghiÖp võa vµ nhá . Trang thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ rÊt l¹c hËu lµm cho gi¸ thµnh cao , chÊt l-îng vµ n¨ng suÊt thÊp , h¹n chÕ lín tíi kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr-êng. Tr×nh ®é qu¶n lÝ h¹n chÕ , thiÕu kiÕn thøc qu¶n trÞ kinh doanh vµ ph¸p luËt , thiÕu kinh nghiÖm. Tr×nh ®é v¨n ho¸ kinh doanh cßn thÊp , vÉn cßn hiÖn t-îng lµm ¨n chôp giËt , trèn lËu thuÕ , vi ph¹m ph¸p luËt . Ph©n bè kh«ng ®ång ®Òu , tËp trung chñ yÕu ë c¸c thµnh phè lín . Xu h-íng tËp trung vµo c¸c ngµnh cÇn Þt vèn , thu h«× vèn nhanh , l·i suÊt cao nh- th-¬ng nghiÖp , dich vô , du lÞch . ChØ cã 30% vèn ®Çu t- vèn ®Çu vµo s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ còng chØ tËp trung vµo chÕ biÕn l-¬ng thùc , thùc phÈm, s¶n xuÊt hµng tiªu dïng. Nhµ n-íc chØ míi cã c¸c ®Þnh h-íng lín khuyÕn khÝch doanh nghiÖp võa vµ nhá , c¬ chÕ vµ chÝnh s¸ch thiÕu ®ång bé , nguån lùc tµi chÝnh cña Nhµ n-íc cã h¹n nªn chñ yÕu míi chØ tËp trung cho nh÷ng c«ng tr×nh lín , doanh nghiÖp lín , ch-a cã ®iÒu kiÖn ®Çu t- cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. PhÇn lín c¸c doanh nghiÖp nµy tù lo liÖu lµ chÝnh . ThiÕu sù hç trî cña céng ®ång nhÊt lµ vai trß cña c¸c héi nghÒ nghiÖp , c¸c trung t©m t- vÊn vµ c¸c doanh nghiÖp lín  Thùc tr¹ng cña doanh nghiÖp võa vµ nhá trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa ë n-íc ta hiÖn nay: HiÖn nay ë n-íc ta c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá tuyÓn dông gÇn 1 triÖu lao ®éng , chiÕm gÇn mét nöa (49%) lùc l-îng lao ®éng trong tÊt c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp .C¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá chiÕm 65,9% so víi tæng sè doanh nghiÖp nhµ n-íc , chiÕm 33,6% so víi doanh nghiÖp cã vèn ®Çu tn-íc ngoµi . S¶n phÈm cña khu vùc kinh tÕ t- nh©n (hÇu hÕt lµ doanh nghiÖp võa vµ nhá) kho¶ng 25-29%GDP . Nép ng©n s¸ch , chØ tÝnh riªng kho¶n thu thuÕ 16 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 c«ng th-¬ng nghiÖp ngoµi quèc doanh hµng n¨m b»ng 30% thu thuÕ tõ kinh tÕ quèc doanh (kho¶ng 8000 tû ®ång –n¨m 1999). Doanh nghiÖp võa vµ nhá chiÕm kho¶ng 31% gi¸ trÞ s¶n xuÊt toµn ngµnh c«ng nghiÖp hµng n¨m . ChiÕm 78%tæng møc b¸n lÎ cña ngµnh th-¬ng nghiÖp vµ 64% tæng l-îng vËn chuyÓn hµnh kh¸ch vµ hµng hãa. Gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ , t¨ng hiÖu qu¶ kinh tÕ , t¨ng tèc ®é ¸p dông c«ng nghÖ míi trong s¶n xuÊt. 1. VÒ vèn tµi chÝnh : Do ®Æc thï riªng cña doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam vµ xÐt trong hoµn c¶nh chung cña nÒn kinh tÕ , hiÖn t¹i doanh nghiÖp võa vµ nhá ®ang ®øng tr-íc nh÷ng khã kh¨n cÇn th¸o gì vµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá ®· vµ ®ang béc lé mét sè h¹n chÕ chñ yÕu . §ã lµ do qu¸ tr×nh ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá cßn ng¾n , ®ang trong giai ®o¹n khëi ®Çu nªn kh¶ n¨ng tÝch luü vèn cßn h¹n chÕ . Mµ mét nh©n tè c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña c¶ n-íc còng nh- ®èi víi tõng doanh nghiÖp lµ vÊn ®Ò vèn. Thùc tÕ cho thÊy , ®Ó ®Çu t- cho mét châ lµm viÖc ë ViÖt Nam , trung b×nh ph¶i mÊt 5 ®Õn 10 triÖu ®ång tiÒn vèn .Vèn cã vµi trß lín trong viÖc ®Çu ttrang thiÕt bÞ , c¶i tiÕn c«ng nghÖ , ®µo t¹o nghÒ , n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ cho c«ng nh©n vµ tr×nh ®é qu¶n lý cho doanh nghiÖp . Tuy nhiªn cã thÓ thÊy c¸c doanh nghiÖp l©m vµo t×nh tr¹nh khã kh¨n vÒ tµi chÝnh tr-íc hÕt do b¶n th©n c¸c doanh nghiÖp thiÕu tµi s¶n thÕ chÊp ng©n hµng trong khi ®ã møc cho vay d-êng nh- vÉn bÞ h¹n chÕ . Do vËy , c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá còng nh- c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng ®éc lËp cã kÕ ho¹ch më réng s¶n xuÊt th× hä l¹i thiÕu vèn ®Î ®-a c¸c kÕ ho¹ch ®ã vµo thùc hiÖn . H¬n n÷a , do hÇu hÕt c¸c kho¶n vay ®Òu lµ ng¾n h¹n víi l·i suÊt cao nªn c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cho dï ®-îc phÐp vay vÉn khã t×m ®-îc nguån vèn trung vµ dµi h¹n . Bªn c¹nh ®ã , hiÖn nay ch-a cã ®ñ c¸c quy ®Þnh ph¸p lý ®¶m b¶o cho c¸c doanh nghiÖp cña ta cã thÓ tiÕp cËn th-êng xuyªn , nh»m tiÕn tíi kh¶ n¨ng vay vèn tõ c¸c tæ chøc tµi chÝnh bªn ngoµi mét c¸ch réng r·i vµ æn ®Þnh. 2. Quy m« doanh nghiÖp Nh×n chung , quy m« doanh nghiÖp võa vµ nhá cßn rÊt nhá , nhÊt lµ t¹i khu vùc n«ng th«n , c¸c tØnh miÒn nói , sè vèn vµ sè lao ®éng sö dông trong doanh nghiÖp cßn Ýt . HiÖn nay cã trªn 5900 doanh nghiÖp nhµ n-íc , trong ®ã 72,5% doanh nghiÖp cã vèn d-íi 5 tû ®ång .Riªng trong th-¬ng m¹i , hiÖn nay cã 74,5% doanh nghiÖp nhµ n-íc cã sè lao ®éng tõ 30-500 ng-êi ; 68,3% cã tµi s¶n cè ®Þnh tõ 0,1 ®Õn 5 tû ®ång ; gÇn 35%cã sè vèn kinh doanh d-íi 1 tû ®ång . Qui m« doanh nghiÖp nhµ n-íc ®Þa ph-¬ng cßn nhá h¬n nhiÒu so víi doanh nghiÖp trung -¬ng : sè doanh nghiÖp gÊp 2,6 lÇn doanh nghiÖp Trung -¬ng 17 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 nh-ng chØ chiÕm 1/3 vÒ vèn vµ doanh thu chØ chiÕm 41%trong tæng doanh thu c¸c doanh nghiÖp th-¬ng nghiÖp , dÞch vô quèc doanh . §èi víi c¸c c«ng ty cæ phÇn , c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n vµ doanh nghiÖp t- nh©n qui m« l¹i cµng nhá .N¨m 1998 , trong 26.021doanh nghiÖp thuéc khu vùc ngoµi quèc doanh , -íc tÝnh cã h¬n 25.000 doanh nghiÖp (chiÕm 97,5% cã d-íi 100 lao ®éng , cã 432 doanh nghiÖp (chiÕm 1,7%) cã sè lao ®éng tõ 100-300 ng-êi . T×nh h×nh vèn ®Çu t- còng hÕt søc eo hÑp so víi khu vùc nhµ n-íc. 3. Ngµnh nghÒ vµ ®Þa bµn kinh doanh HÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ho¹t ®éng trong c¸c ngµnh cã kh¶ n¨ng thu lîi nhuËn vµ thu håi vèn nhanh , l·i suÊt cao , ®ã lµ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ , s¶n xuÊt hµng tiªu dïng , th-¬ng m¹i , dÞch vô . Mét thùc tr¹ng th-êng b¾t gÆp ë ®©y lµ : cã qu¸ nhiÒu doanh nghiÖp ®Çu t- vµo mét sè nhãm ngµnh cô thÓ vµ ho¹t ®éng trªn mét sè ®Þa bµn cô thÓ . Ph©n bè c¸c doanh nghiÖp phi n«ng nghiÖp , 1997-1998 (%sè doanh nghiÖp ) C¶ n-íc N«ng th«n Thµnh thÞ Khu vùc dÞch vô B¸n lÎ 33.6 33.3 43.2 VËn t¶i , th«ng tin liªn l¹c 5.8 4.4 8.8 DÞch vô c¸ nh©n 5.0 3.7 7.7 Kh¸ch s¹n nhµ hµng 4.4 3.3 8.6 B¸n bu«n 3.2 3.4 2.3 55.0 47.1 70.6 Céng S¶n xuÊt vµ n«ng nghiÖp ChÕ biÕn thøc ¨n 9.5 12.1 4.4 DÖt m¸y 6.9 6.4 8.0 S¶n phÈm gç 6.7 8.6 2.7 X©y dùng 2.0 2.3 1.3 Khai kho¸ng 1.2 1.7 0.1 26.3 31.1 16.5 Céng N«ng nghiÖp Ng- nghiÖp vµ ch¨n nu«i 9.2 12.2 0.1 L©m nghiªp 2.0 8.8 3.3 C¸c doanh nghiÖp kh¸c 7.6 0.7 9.6 18.8 21.7 13.0 Céng Tæng céng 100.1 99.9 100.1 18 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ChØ xÐt riªng khu vùc t- nh©n , th× ®· cã tíi mét nöa sè doanh nghiÖp ho¹t ®éng trªn lÜnh vùc th-¬ng m¹i .TiÕp ®Õn lµ s¶n xuÊt víi 5.620 doanh nghiÖp t- nh©n , th× cã 55% lµ chÕ biÕn thùc phÈm vµ ®å uèng . Sè doanh nghiÖp cßn l¹i ®Çu t- vµo lÜnh vùc chÕ biÕn gç , sµnh sø vµ dÖt may . NÕu ph©n theo ®Þa ®iÓm, th× c¸c thµnh phè ,c¸c khu ®« thÞ lµ n¬i tËp trung phÇn lín mäi doanh nghiÖp , trong ®ã dÉn ®Çu lµ thµnh phè Hå ChÝ Minh , råi ®Õn Hµ Néi. Riªng khu vùc t- nh©n , mét phÇn t- sè doanh nghiÖp tËp trung t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh cã mÆt ë miÒn Trung . T-¬ng tù , miÒn nói , trung dï hay nh÷ng ®Þa bµn xa x«i ë ViÖt Nam sè doanh nghiÖp l¹i qu¸ Ýt ái , ch¼ng h¹n tØnh NghÖ An chØ cã 154 doanh nghiÖp t- nh©n vµ doanh nghÖp hîp t¸c x· , hé gia ®×nh, Lai Ch©u chØ cã 13 doanh nghiÖp . Ngay trong mét tØnh còng cã t×nh tr¹ng c¸c doanh nghiÖp tËp trung lín ë thÞ x· , thÞ trÊn. 4. T×nh h×nh thiÕt bÞ c«ng nghÖ Tr×nh ®é thiÕt bÞ c«ng nghÖ trong c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam , ®Æc biÖt ®èi víi doanh nghiÖp võa vµ nhá , l¹c hËu so víi thÕ giíi tõ 2-3 thÕ hÖ trë lªn. Ch-a kÓ t×nh h×nh m¸y mãc thiÕt bÞ trong khu vùc t- nh©n , th× ®· cã h¬n 50% doanh nghiÖp Nhµ n-íc ë tr×nh ®é thñ c«ng . HËu qu¶ tÊt yÕu lµ viÖc hµng ho¸ chÊt l-îng kÐm , gi¸ thµnh cao vµ khã tiªu thô .Trªn thùc tÕ còng cã nhiªu ttr-êng hîp doanh nghiÖp ®· cè g¾ng ®Çu t- hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ s¶n xuÊt , nh-ng do ph¶i kÐo dµi giai ®o¹n chuyÓn giao c«ng nghÖ , khi ®-a d©y chuyÒn vµo ho¹t ®éng vµ cã s¶n phÈm chµo hµng th× thÞ tr-êng ®· gÇn nh- b·o hoµ . GÇn ®©y , do kÞp thêi c¶i tiÕn kü thuËt vµ n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, nhiÒu doanh nghiÖp ®± ®­îc ng­êi tiªu dung b×nh chän “h¯ng tiªu dïng ViÖt Nam chÊt l­îng cao”v¯ mét sè s°n phÈm may mÆc , thuû s°n ®± cã chç ®øng trªn th-¬ng tr-êng quèc tÕ , nh-ng vÒ tæng thÓ sè l-îng cßn rÊt nhá Tr×nh ®é c«ng nghÖ , m¸y mãc thiÕt bÞ cña doanh nghiÖp thµnh phè Hå ChÝ Minh so víi cïng lo¹i trªn thÕ giíi (%) Lo¹i h×nh doanh nghiÖp Tr×nh ®é c«ng nghÖ , m¸y mãc thiÕt bÞ HiÖn ®¹i Trung b×nh L¹c hËu Quèc doanh 11,4 53,1 35,5 C«ng ty ngoµi quèc doanh 6,7 27 66,3 C«ng ty cæ phÇn 19,4 54,8 25,8 Doanh nghiÖp t- nh©n 30,0 30,3 50,0 Hîp t¸c x· 16,7 33,3 50,0 Tæ hîp , c¸ thÓ 3,6 22,8 73,8 10 38 52 TÝnh chung 19 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 5. Tr×nh ®é lao ®éng vµ qu¶n lÝ Trong c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá , lao ®éng cã tay nghÒ thÊp , phÇn lín kh«ng ®-îc ®µo t¹o mét c¸ch cã hÖ thèng (chñ yÕu theo ph-¬ng ph¸p truyÒn nghÒ ) , ®Æc biÖt lµ lao ®éng trong c¸c c¬ së kinh doanh nhá . §µo t¹o kü thuËt ë ViÖt Nam chñ yÕu ë c¸c tr-êng c«ng lËp , võa h¹n chÕ võa kh«ng ®i s¸t thùc tÕ . Mét cuéc ®Òu tra MPDF vÒ c¸c cë së dÖt may cho thÊy nh÷ng häc viªn tèt nghiÖp c¸c tr-êng h-íng nghiÖp chuyªn vÒ dÖt may l¹i thiÕu kü n¨ng c¬ b¶n ®Ó vËn hµnh m¸y mãc hiÖn ®¹i . VÒ kü n¨ng qu¶n lý , hÇu hÕt c¸c gi¸m ®èc , chñ doanh nghiÖp ®Òu mong muèn ®-îc ®µo t¹o thªm vÒ kiÕn thøc qu¶n trÞ kinh doanh , vÒ Marketing vµ c¸c kiÕn thøc chuyªn ngµnh kh¸c . Gi¸m ®èc doanh nghiÖp quèc doanh ë t×nh tr¹ng chung lµ míi lµm quen víi c¬ chÕ thÞ tr-êng . Cßn c¸c chñ doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh , theo ®¸nh gi¸ tõ cuéc ®iÒu tra cña MPDF n¨m 1995 , c¸c nhµ qu¶n lý víi b»ng cö nh©n ®¹i häc th-êng kh«ng thµnh c«ng trong kinh doanh b»ng nh÷ng ng-êi kh«ng cã tr×nh ®é nh- vËy . §iÒu nµy mét lÇn n÷a chøng tá h¹ tÇng gi¸o dôc ë ViÖt Nam kh«ng phï hîp víi nhu cÇu cña kinh doanh hiÖn ®¹i , vµ thËm chÝ kh«ng ®-îc ®iÒu chØnh ®Ó øng dông cho doanh nghiÖp võa vµ nhá . 6. VÒ thÞ tr-êng ®Çu ra Nãi ®Õn thÞ tr-êng cña doanh nghiÖp võa vµ nhá th× tr-íc hÕt ph¶i nãi ®Õn hµng ho¸ , dÞch vô – nh÷ng thµnh qu¶ lao ®éng , s¸ng t¹o cña doanh nghiÖp .Tuy nhiªn, trªn con ®-êng ®i t×m ®Çu ra cho s¶n phÈm cña m×nh , rÊt nhiÒu doanh nghiÖp võa vµ nhá ViÖt Nam vÉn ®ang duy tr× nh÷ng mÆt hµng cã gi¸ trÞ gia t¨ng thÊp , chÊt l-îng kh«ng cao vµ chñ yÕu dùa trªn nh÷ng lîi thÕ chi phÝ ph©n c«ng rÎ . S¶n phÈm cña ViÖt Nam cßn ®¬n ®iÖu vÒ mÉu m· vµ chñng lo¹i . Nguyªn nh©n chñ yÕu do thiÕu chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ngµnh nghÒ ë tÇm vÜ m« , vµ do doanh nghiÖp ch-a thùc quan t©m ®Çu t®óng møc cho viÖc c¶i tiÕn mÉu m· , thiÕt kÕ mÉu míi phï hîp thÞ hiÕu kh¸ch hµng . Ngay c¶ trong ngµnh dÖt may mÆc da giµy , thñ c«ng mü nghÖ , c¬ khÝ xuÊt khÈu – nh÷ng lÜnh vùc -u thÕ cña ViÖt Nam , viÖc ®a d¹ng chñng lo¹i , mÉu m· vÉn cßn nhiÒu h¹n chÕ. NhiÒu doanh nghiÖp , doanh nghiÖp võa vµ nhá chØ lµm theo catalogue hoÆc lµ cãp nhÆt , nh¸i kiÓu s¶n phÈm c¹nh tranh, kÕt côc võa lµm m×nh r¬i vµo thÕ bÞ ®éng, võa ¶nh h-ëng xÊu ®Õn diÔn biÕn thÞ tt-êng . S¶n phÈm cã qu¸ nhiÒu sù trïng l¾p , c¶ vÒ mÉu m· lÉn chñng lo¹i mÆt hµng , dÞch vô gi÷a c¸c doanh nghiÖp nhá víi nhau , gi÷a doanh nghiÖp võa vµ nhá víi doanh nghiÖp lín , nªn thÞ phÇn vÞ thu hÑp vµ lîi thÕ c¹nh tranh t-¬ng ®èi l¹i cµng mê nh¹t . Cã thÓ nãi , chÊt l-îng s¶n phÈm cña ViÖt Nam cßn kÐm , l¹i kh«ng æn ®Þnh , rÊt khã c¹nh tranh víi hµng n-íc ngoµi ngay trªn thÞ tr-êng néi ®Þa 20