Đăng ký Đăng nhập

Tài liệu Tổng ôn sự điện li

.PDF
89
242
111

Mô tả:

OÂN THI LÔÙP CAO ÑAÚNG (HEÄ VHVL) HOAHOC.edu.vn S ðI N LI 1. CH T ðI N LI M NH VÀ CH T ðI N LI Y U • Ch t ñi n li m nh là ch t khi tan trong nư c, các phân t hoà tan ñ u ñi n li ra ion (α =1) VD: ðó là các axit m nh, như HCl, HNO3, HClO4, H2SO4,... ; các bazơ m nh, như NaOH, KOH, Ba(OH)2... và h u h t các mu i tan. • Ch t ñi n li y u là ch t khi tan trong nư c ch có m t ph n s phân t hoà tan ñi n li ra ion, ph n còn l i v n t n t i dư i d ng phân t trong dung d ch (0 < α < 1) VD: Nh ng ch t ñi n li y u là các axit y u, như CH3COOH, HClO, H2S, HF, H2SO3, H2CO3... ; các bazơ y u, như Bi(OH)3, Cr(OH)2 v.v...; mu i ít tan. 2. HIðROXIT LƯ NG TÍNH Hiñroxit lư ng tính là hiñroxit khi tan trong nư c v a có th phân li như axit, v a có th phân li như bazơ. Thí d : Zn(OH)2, Al(OH)3 là hiñroxit lư ng tính :  → Zn(OH)2 ← Zn2+ + 2OH : Phân li ki u bazơ  → Zn(OH)2 ← Zn O2 − + 2H+  2 : Phân li ki u axit  → Al(OH)3 ← Al3+ + 3OH : Phân li ki u bazơ  → Al(OH)3 ← AlO2- + H+ + H2O  : Phân li ki u axit • M t s hiñroxit lư ng tính thư ng g p là Al(OH)3, Zn(OH)2, Pb(OH)2, Sn(OH)2, Cr(OH)3. Chúng ñ u tan ít trong nư c và l c axit, l c bazơ ñ u y u. 3. H NG S PHÂN LI AXIT  → CH3COOH ← H + CH3COO (1) ;  + -  H +  CH COO−  3  Ka =    CH COOH   3  Ka là h ng s phân li axit. Giá tr Ka ch ph thu c vào b n ch t axit và nhi t ñ . Giá tr Ka c a axit càng nh , l c axit càng y u. 4. H NG S PHÂN LI BAZƠ  → NH3 + H2O ←  NH + 4 - + OH [NH + ][OH − ] 4 Kb = [NH3 ] Kb là h ng s phân li bazơ. Giá tr Kb ch ph thu c vào b n ch t bazơ và nhi t ñ . Giá tr Kb c a bazơ càng nh , l c bazơ c a nó càng y u. 5. TÍCH S ION C A NƯ C H ng s K H O ñư c g i là tích s ion c a nư c, là h ng s nhi t ñ xác ñ nh. 25oC : 2 K H O = [H+].[OH-] = 1,0.10-14 2 6. KHÁI NI M V pH [H+] = 1,0.10-pH M HO C N u [H+] = 1,0.10−a M thì pH = a pH = -lg[H+] [H+] = 1,0.10-1M ⇒ pH = 1,0 : môi trư ng axit. [H+] = 1,0.10-7M ⇒ pH = 7,0 : môi trư ng trung tính. a) Môi trư ng axit : [H+] > [OH-] hay [H+] > 1,0.10-7 M ho c pH < 7 b) Môi trư ng trung tính : [H+] = [OH-] hay [H+] = 1,0.10-7M ho c pH = 7 b) Môi trư ng ki m : [H+] < [OH-] hay [H+] <1,0.10-7 M ho c pH > 7 Thí d : ThS. LƯU HUỲNH V N LONG (Gi ng viên Trư ng ðH Th D u M t- Bình Dương) SðT: 0986.616.225 Website: www.hoahoc.edu.vn Email: [email protected] -1- OÂN THI LÔÙP CAO ÑAÚNG (HEÄ VHVL) 7. CH T CH TH AXIT - BAZƠ Ch t ch th axit-bazơ là ch t có màu bi n ñ i ph thu c vào giá tr pH c a dung d ch. Thí d : màu c a hai ch t ch th axit -bazơ là quỳ và phenolphtalein trong các kho ng pH khác nhau: Quỳ ð (pH ≤ 6) pH < 8,3 không màu Phenolphtalein Xanh (pH ≥ 8) Tím 7,0 pH ≥ 8,3 h ng 8. PH N NG TRAO ð I ION TRONG DUNG D CH CÁC CH T ðI N LI • Ph n ng x y ra trong dung d ch các ch t ñi n li là ph n ng gi a các ion. • Ph n ng trao ñ i ion trong dung d ch các ch t ñi n li ch x y ra khi các ion k t h p ñư c v i nhau t o thành ít nh t m t trong các ch t sau: + T o thành ch t k t t a. + T o thành ch t ñi n li y u. + T o thành ch t khí. VD: 1. Ph n ng t o thành ch t k t t a Thí nghi m: Nh dung d ch natri sunfat (Na2SO4) vào ng nghi m ñ ng dung d ch bari clorua (BaCl2) th y k t t a tr ng c a BaSO4 xu t hi n : Na2SO4 + BaCl2  → 2NaCl + BaSO4 ↓ Gi i thích. Na2SO4 và BaCl2 ñ u d tan và ñi n li m nh trong nư c : (1) Na2SO4  2Na+ + SO2 − → 4 BaCl2  Ba2+ + 2Cl→ Trong s b n ion ñư c ñi n li ra ch có các ion Ba2+ và SO2 − k t h p ñư c v i nhau t o thành ch t k t t a 4 là BaSO4 , nên th c ch t ph n ng trong dung d ch là : Ba2+ + SO2 − → BaSO4 ↓ 4 (2) Phương trình (2) ñư c g i là phương trình ion rút g n c a ph n ng (1). • Phương trình ion rút g n cho bi t b n ch t c a ph n ng trong dung d ch các ch t ñi n li. 2. Ph n ng t o thành ch t ñi n li y u a) Ph n ng t o thành nư c Cho dung d ch NaOH tác d ng v i dung d ch HCl • Phương trình ph n ng : HCl + NaOH  NaCl + H2O → • Phương trình ion ñ y ñ : H+ + Cl- + Na+ + OH-  Na+ + Cl- + H2O → • Phương trình ion rút g n : H+ + OH-  H2O → b) Ph n ng t o thành axit y u Cho dung d ch HCl tác d ng v i dung d ch CH3COONa s t o thành axit y u là CH3COOH. • Phương trình ph n ng : HCl + CH3COONa  CH3COOH + NaCl → • Phương trình ion ñ y ñ : • • H+ + Cl- + Na++ CH3COO-  CH3COOH + Cl- + Na+ → Phương trình ion rút g n : CH3COO- + H+  CH3COOH → 3. Ph n ng t o thành ch t khí Cho dung d ch HCl vào c c ñ ng dung d ch Na2CO3 ta th y có b t khí thoát ra Phương trình ph n ng : 2HCl + Na2CO3 → 2NaCl + CO2↑ + H2O 2H+ + 2Cl- + 2Na++ CO32-  2Na+ +2Cl- + CO2↑ + H2O → • Phương trình ion ñ y ñ : • Phương trình ion rút g n : 2H + 2 + CO3 −  CO2↑ + H 2 O → ThS. LƯU HUỲNH V N LONG (Gi ng viên Trư ng ðH Th D u M t- Bình Dương) SðT: 0986.616.225 Website: www.hoahoc.edu.vn Email: [email protected] -2- OÂN THI LÔÙP CAO ÑAÚNG (HEÄ VHVL) 9. PH N NG THU PHÂN C A MU I a) Mu i trung hoà t o b i cation c a bazơ m nh và g c axit y u, khi tan trong nư c g c axit y u b thu phân, môi trư ng c a dung d ch là ki m (pH > 7,0). Thí d : CH3COONa ; K2S ; Na2CO3. b) Mu i trung hoà t o b i cation c a bazơ y u và g c axit m nh, khi tan trong nư c, cation c a bazơ y u b thu phân làm cho dung d ch có tính axit (pH < 7,0). Thí d : Fe(NO3)3, NH4Cl, ZnBr2. c) Mu i trung hoà t o b i cation c a bazơ m nh và g c axit m nh, khi tan trong nư c không b thu phân, môi trư ng c a dung d ch v n trung tính (pH = 7,0). Thí d : NaCl, KNO3, KI. d) Mu i trung hoà t o b i cation c a bazơ y u và anion c a g c axit y u, khi tan trong nư c c cation và anion ñ u b thu phân. Môi trư ng c a dung d ch ph thu c vào ñ thu phân c a hai ion. Thí d : NH4(CO3)2, (NH4)2S,… BÀI T P TR C NGHI M (saccarozơ), CÂU 1 : Cho dãy các ch t: KAl(SO4)2.12H2O, C2H5OH, C12H22O11 CH3COOH, Ca(OH)2, CH3COONH4. S ch t ñi n li là: A. 3. B. 4. C. 5. D. 2. CÂU 2 Dãy g m các ion (không k ñ n s phân li c a nư c) cùng t n t i trong m t dung d ch là : A. H + ,Fe3+ ,NO3 ,SO 24 − B. Ag + , Na + , NO3 , Cl− C. Mg 2+ , K + ,SO 2 − , PO3− 4 4 + D. Al3+ , NH 4 , Br − , OH − CÂU 3 : Dãy g m các ion cùng t n t i trong m t dung d ch là A. K+, Ba2+, OH-, ClB. Al3+, PO43-, Cl-, Ba2+ C. Na+, K+, OH-, HCO3D. Ca2+, Cl-, Na+, CO32CÂU 4 : Dãy g m các ion cùng t n t i trong m t dung d ch là: − − A. K+, Ba2+, Cl- và NO3 . B. Cl-, Na+, NO3 và Ag+. − C. K+, Mg2+, OH- và NO3 . D. Cu2+, Mg2+, H+ và OH-. CÂU 5: Có 4 ng nghi m ñư c ñánh s theo th t 1, 2, 3, 4. M i ng nghi m ch a m t trong các dung d ch AgNO3, ZnCl2, HI, Na2CO3. Bi t r ng: - Dung d ch trong ng nghi m 2 và 3 tác d ng ñư c v i nhau sinh ra ch t khí. - Dung d ch trong ng nghi m 2 và 4 không ph n ng ñư c v i nhau. Dung d ch trong các ng nghi m 1, 2, 3, 4 l n lư t là: A. AgNO3, Na2CO3, HI, ZnCl2 B. ZnCl2, HI, Na2CO3, AgNO3 C. ZnCl2, Na2CO3, HI, AgNO3 D. AgNO3, HI, Na2CO3, ZnCl2 CÂU 6 : Dãy các ch t ñ u tác d ng ñư c v i dung d ch Ba(HCO3)2 là: A. HNO3, Ca(OH)2 và Na2SO4. B. HNO3, Ca(OH)2 và KNO3. C. HNO3, NaCl và Na2SO4. D. NaCl, Na2SO4 và Ca(OH)2. CÂU 7 : Dung d ch H2SO4 loãng ph n ng ñư c v i t t c các ch t trong dãy nào sau ñây? A. Al2O3, Ba(OH)2, Ag. B. CuO, NaCl, CuS. C. FeCl3, MgO, Cu. D. BaCl2, Na2CO3, FeS. CÂU 8 : Ti n hành các thí nghi m sau: (1) S c khí H2S vào dung d ch FeSO4 (2) S c khí H2S vào dung d ch CuSO4 ThS. LƯU HUỲNH V N LONG (Gi ng viên Trư ng ðH Th D u M t- Bình Dương) SðT: 0986.616.225 Website: www.hoahoc.edu.vn Email: [email protected] -3- OÂN THI LÔÙP CAO ÑAÚNG (HEÄ VHVL) (3) S c khí CO2 (dư) vào dung d ch Na2SiO3 (4) S c khí CO2 (dư) vào dung d ch Ca(OH)2 (5) Nh t t dung d ch NH3 ñ n dư vào dung d ch Al2(SO4)3 (6) Nh t t dung d ch Ba(OH)2 ñ n dư vào dung d ch Al2(SO4)3 Sau khi các ph n ng x y ra hoàn toàn, s thí nghi m thu ñư c k t t a là: A. 3 B. 6 C. 4 D. 5 CÂU 9 : Cho dãy các ch t: NH4Cl, (NH4)2SO4, NaCl, MgCl2, FeCl2, AlCl3. S ch t trong dãy tác d ng v i lư ng dư dung d ch Ba(OH)2 t o thành k t t a là: A. 5. B. 4. C. 1. D. 3. CÂU 10 : Cho dãy các ch t: KOH, Ca(NO3)2, SO3, NaHSO4, Na2SO3, K2SO4. S ch t trong dãy t o thành k t t a khi ph n ng v i dung d ch BaCl2 là: A. 4. B. 6. C. 3. D. 2. CÂU 11 : Ch t nào sau ñây không t o k t t a khi cho vào dung d ch AgNO3? A. HCl B. K3PO4 C. KBr D. HNO3 CÂU 12 Cho dãy các ch t: KOH, Ca(NO3)2, SO3, NaHSO4, Na2SO3, K2SO4. S ch t trong dãy t o thành k t t a khi ph n ng v i dung d ch BaCl2 là: A. 4. B. 6. C. 3. D. 2. CÂU 13 : Có năm dung d ch ñ ng riêng bi t trong năm ng nghi m: (NH4)2SO4, FeCl2, Cr(NO3)3, K2CO3, Al(NO3)3. Cho dung d ch Ba(OH)2 ñ n dư vào năm dung d ch trên. Sau khi ph n ng k t thúc, s ng nghi m có k t t a là: A. 5. B. 2. C. 4. D. 3 CÂU 14 : Có 4 dung d ch mu i riêng bi t: CuCl2, ZnCl2, FeCl3, AlCl3. N u thêm dung d ch KOH (dư) r i thêm ti p dung d ch NH3 (dư) vào 4 dung d ch trên thì s ch t k t t a thu ñư c là A. 4. B. 1. C. 3. D. 2. CÂU 15: Trong các dung d ch: HNO3, NaCl, Na2SO4, Ca(OH)2, KHSO4, Mg(NO3)2, dãy g m các ch t ñ u tác d ng ñư c v i dung d ch Ba(HCO3)2 là: A. HNO3, NaCl, Na2SO4. B. HNO3, Ca(OH)2, KHSO4, Na2SO4. C. NaCl, Na2SO4, Ca(OH)2. D. HNO3, Ca(OH)2, KHSO4, Mg(NO3)2. CÂU 16 : Cho 4 ph n ng: (1) Fe + 2HCl → FeCl2 + H2 (2) 2NaOH + (NH4)2SO4 → Na2SO4 + 2NH3 + 2H2O (3) BaCl2 + Na2CO3 → BaCO3 + 2NaCl (4) 2NH3 + 2H2O + FeSO4 → Fe(OH)2 + (NH4)2SO4 Các ph n ng thu c lo i ph n ng axit - bazơ là A. (2), (4). B. (3), (4). C. (2), (3). D. (1), (2). CÂU 17 : Trư ng h p không x y ra ph n ng hóa h c là: o t C A. 3O2 + 2H2S → 2H2O + 2SO2 B. FeCl2 + H2S → FeS + 2HCl C. Cl2 + 2NaOH → NaCl + NaClO + H2O D. O3 + 2KI + H2O → 2KOH + I2 + O2 CÂU 18: Cho các dung d ch: HCl, NaOH ñ c, NH3, KCl. S Cu(OH)2 là A. 1. B. 3. C. 2. dung d ch ph n ng ñư c v i D. 4 ThS. LƯU HUỲNH V N LONG (Gi ng viên Trư ng ðH Th D u M t- Bình Dương) SðT: 0986.616.225 Website: www.hoahoc.edu.vn Email: [email protected] -4- OÂN THI LÔÙP CAO ÑAÚNG (HEÄ VHVL) CÂU 19 : Dung d ch ch t X không làm ñ i màu quỳ tím; dung d ch ch t Y làm quỳ tím hóa xanh. Tr n l n hai dung d ch trên thu ñư c k t t a. Hai ch t X và Y tương ng là A. KNO3 và Na2CO3 B. Ba(NO3)2 và Na2CO3 C. Na2SO4 và BaCl2 D. Ba(NO3)2 và K2SO4 CÂU 20 : Cho 4 dung d ch: H2SO4 loãng, AgNO3, CuSO4, AgF. Ch t không tác d ng ñư c v i c 4 dung d ch trên là A. KOH. B. BaCl2. C. NH3. D. NaNO3. CÂU 21 : Cho dãy các ch t: Al, Al(OH)3, Zn(OH)2, NaHCO3, Na2SO4. S ch t trong dãy v a ph n ng ñư c v i dung d ch HCl, v a ph n ng ñư c v i dung d ch NaOH là A. 5. B. 4. C. 3. D. 2. CÂU 22 : Cho dãy các ch t sau: Al, NaHCO3, (NH4)2CO3, NH4Cl, Al2O3, Zn, K2CO3, K2SO4. Có bao nhiêu ch t trong dãy v a tác d ng ñư c v i dung d ch HCl, v a tác d ng ñư c v i dung d ch NaOH? A. 2 B. 3 C. 4 D. 5 CÂU 23 (ðH A 2007): Cho dãy các ch t: Ca(HCO3)2, NH4Cl, (NH4)2CO3, ZnSO4, Al(OH)3, Zn(OH)2. S ch t trong dãy có tính ch t lư ng tính là: A. 3. B. 5. C. 2. D. 4. CÂU : Cho dãy các ch t : NaOH, Sn(OH)2, Pb(OH)2, Al(OH)3, Cr(OH)3. S ch t trong dãy có tính ch t lư ng tính là : A. 4. B. 1. C. 3. D. 2 CÂU 25 : Cho các ch t : Al, Al2O3, Al2(SO4)3, Zn(OH)2, NaHS, , K2SO3, (NH4)2CO3 . S ch t ñ u ph n ng ñ ơc v i dung d ch HCl, dung d ch NaOH là: A. 7. B. 6 C. 4. D. 5. CÂU 26 : Cho dãy các ch t: Cr(OH)3, Al2(SO4)3, Mg(OH)2, Zn(OH)2, MgO, CrO3. S ch t trong dãy có tính ch t lư ng tính là: A. 5. B. 2. C. 3. D. 4 CÂU 27 : Cho dãy các ch t: Cr(OH)3, Al2(SO4)3, Mg(OH)2, Zn(OH)2, MgO, CrO3. S ch t trong dãy có tính ch t lư ng tính là A. 5. B. 2. C. 3. D. 4 CÂU 28 : Cho dung d ch ch a 0,1 mol (NH4)2CO3 tác d ng v i dung d ch ch a 34,2 gam Ba(OH)2. Sau ph n ng thu ñư c m gam k t t a. Giá tr c a m là A. 17,1 B. 19,7 C. 15,5 D. 39,4 CÂU 29 : Hoà tan hoàn toàn 47,4 gam phèn chua KAl(SO4)2.12H2O vào nư c, thu ñư c dung d ch X. Cho toàn b X tác d ng v i 200 ml dung d ch Ba(OH)2 1M, sau ph n ng thu ñư c m gam k t t a. Giá tr c a m là A. 46,6 B. 54,4 C. 62,2 D. 7,8 CÂU 30 : Nh t t 0,25 lít dung d ch NaOH 1,04M vào dung d ch g m 0,024 mol FeCl3; 0,016 mol Al2(SO4)3 và 0,04 mol H2SO4 thu ñư c m gam k t t a. Giá tr c a m là A. 4,128 B. 2,568 C. 1,560 D. 5,064 CÂU 31: Dung d ch X ch a các ion: Fe3+, SO42-, NH4+, Cl-. Chia dung d ch X thành hai ph n b ng nhau: - Ph n m t tác d ng v i lư ng dư dung d ch NaOH, ñun nóng thu ñư c 0,672 lít khí ( ñktc) và 1,07 gam k t t a; - Ph n hai tác d ng v i lư ng dư dung d ch BaCl2, thu ñư c 4,66 gam k t t a. T ng kh i lư ng các mu i khan thu ñư c khi cô c n dung d ch X là (quá trình cô c n ch có nư c bay hơi) A. 3,73 gam. B. 7,04 gam. C. 7,46 gam D. 3,52 gam ThS. LƯU HUỲNH V N LONG (Gi ng viên Trư ng ðH Th D u M t- Bình Dương) SðT: 0986.616.225 Website: www.hoahoc.edu.vn Email: [email protected] -5- OÂN THI LÔÙP CAO ÑAÚNG (HEÄ VHVL) CÂU 32 : Dung d ch ch t nào dư i ñây có môi trư ng ki m ? A. NH4Cl. B. Al(NO3)3. C. CH3COONa . D. HCl. CÂU 33 : Dung d ch nào sau ñây có pH > 7 ? A. Dung d ch NaCl B. Dung d ch NH4Cl C. Dung d ch Al2(SO4)3 D. Dung d ch CH3COONa CÂU 34 : Trong s các dung d ch: Na2CO3, KCl, CH3COONa, NH4Cl, NaHSO4, C6H5ONa, nh ng dung d ch có pH > 7 là: A. Na2CO3, C6H5ONa, CH3COONa. B. Na2CO3, NH4Cl, KCl. C. KCl, C6H5ONa, CH3COONa. D. NH4Cl, CH3COONa, NaHSO4 CÂU 35: Cho các dung d ch có cùng n ng ñ : Na2CO3 (1), H2SO4 (2), HCl (3), KNO3 (4). Giá tr pH c a các dung d ch ñư c s p x p theo chi u tăng t trái sang ph i là: A. (3), (2), (4), (1). B. (4), (1), (2), (3). C. (1), (2), (3), (4). D. (2), (3), (4), (1) CÂU 36: Trong s các dung d ch có cùng n ng ñ 0,1M dư i ñây, dung d ch ch t nào có giá tr pH nh nh t? D. Ba(OH)2. A. NaOH. B. HCl. C. H2SO4. CÂU 37 C n thêm bao nhiêu l n th tích nư c (V2) so v i th tích ban ñ u (V1) ñ pha loãng dung d ch có pH = 3 thành dung d ch có pH = 4? A. V2 = 9V1 B. V2 = 10 V1 C. V1 = 9 V2 D. V2 = 1/10 V1. CÂU 38 Dung d ch NaOH có pH = 12. C n pha loãng dung d ch này bao nhiêu l n ñ ñư c dung d ch NaOH có pH = 11? A. 9 B. 10 C. 11 D. 8. CAÂU 39: Hòa tan a (g) kim lo i kali vào nư c ñư c 3 lit dung d ch X có pH = 12. Giá tr c a a là: A. 2,34 B. 1,755 C. 1,17 D. 0,8775 CAÂU 40: Hòa tan 1,725 (g) kim lo i kali vào nư c ñư c 750 ml dung d ch X có pH là: A. 13 B. 12 C. 11 D. 9 CÂU 41: Cho a lít dung d ch KOH có pH = 12,0 vào 8,00 lít dung d ch HCl có pH = 3,0 thu ñư c dung d ch Y có pH = 11,0. Giá tr c a a là: A. 0,12 B. 1,60 C. 1,78 D. 0,80 CÂU 42 Cho 10 ml dung d ch h n h p HCl 1 M và H2SO4 0,5 M. Th tích dung d ch NaOH 1 M c n ñ trung hòa dung d ch axit ñã cho là: A. 10 ml B. 15 ml C. 20 ml D. 25 ml. 2+ 2+ – CÂU 43: Dung d ch X có ch a: a mol Ca , b mol Mg , c mol Cl và d mol NO3–,. Bi u th c nào sau ñây ñúng? A. 2a – 2b = c + d B. 2a + 2b = c + d C. 2a + 2b = c – d D. a + b = 2c + 2d CÂU 44: 500 ml dung d ch X có ch a: 0,15 mol Ca2+, 0,1 mol Al3+, x mol Cl– và 0,3 mol NO3–. N ng ñ mol c a ion Cl- trong dung d ch X là: A. 0,375 M B. 0,25 M C. 0,125 M D. 0,5 M + 2+ CÂU 45: M t dung d ch X g m 0,01 mol Na ; 0,02 mol Ca ; 0,02 mol HCO3 và a mol ion X (b qua s ñi n li c a nư c). Ion X và giá tr c a a là : 2A. NO3 và 0,03 B. Cl- và 0,01 C. CO3 và 0,03 D. OH - và 0,03 CÂU 46: M t dung d ch ch a 0,02 mol Cu2+, 0,03 mol K+, x mol Cl- và y mol SO42-. T ng kh i lư ng các mu i tan có trong dung d ch là 5,435 gam. Giá tr c a x và y l n lư t là: ThS. LƯU HUỲNH V N LONG (Gi ng viên Trư ng ðH Th D u M t- Bình Dương) SðT: 0986.616.225 Website: www.hoahoc.edu.vn Email: [email protected] -6- OÂN THI LÔÙP CAO ÑAÚNG (HEÄ VHVL) A. 0,03 và 0,02 B. 0,05 và 0,01 C. 0,01 và 0,03 D. 0,02 và 0,05 0 CÂU 47 (Cð 2012): Bi t 25 C, h ng s phân li bazơ c a NH3 là 1,74.10-5, b qua s phân li c a nư c. Giá tr pH c a dung d ch NH3 0,1M 250C là: A. 11,12 B. 4,76 C. 13,00 D. 9,24 NITƠ • Vì có liên k t ba v i năng lư ng liên k t l n (EN≡N = 946 kJ/mol) nên phân t nitơ r t b n. nhi t ñ thư ng, nitơ khá trơ v m t hoá h c nhưng nhi t ñ cao nitơ tr nên ho t ñ ng hơn và có th tác d ng v i nhi u ch t. • Nguyên t nitơ là phi kim ho t ñ ng, ñ âm ñi n c a nó ch nh hơn ñ âm ñi n c a flo và oxi. Tuỳ thu c vào ñ âm ñi n c a ch t ph n ng mà nitơ th hi n tính oxi hoá hay tính kh . Tuy nhiên, tính oxi hoá v n tr i hơn tính kh . 1. Tính oxi hoá a) Tác d ng v i hiñro : nhi t ñ cao (trên 400oC), áp su t cao và có ch t xúc tác, nitơ tác d ng tr c ti p v i hiñro t o ra khí amoniac. ðây là ph n ng thu n ngh ch và to nhi t. −3 t o, P o  → N 2 + 3H 2 ← 2 NH3  xt ∆H = -92 kJ ; b) Tác d ng v i kim lo i • nhi t ñ thư ng, nitơ ch tác d ng v i kim lo i liti, t o thành liti nitrua: −3 0 6Li + N 2 → 2Li 3 N • nhi t ñ cao, nitơ tác d ng v i m t s kim lo i như Ca, Mg, Al,... to 3Mg + N2  Mg3N2 (magie nitrua) → to 2Al + N2  2AlN (nhôm nitrua) → 2. Tính kh • nhi t ñ kho ng 3000oC (ho c nhi t ñ c a lò h quang ñi n), nitơ k t h p tr c ti p v i oxi t o ra khí nitơ monooxit NO : 0 to +2  → N 2 + O2 ← 2 NO  • • • ∆H = +180 kJ ; ðây là ph n ng thu n ngh ch và thu nhi t. Nitơ th hi n TÍNH KH . Trong thiên nhiên khí NO ñư c t o thành khi có cơn giông. ñi u ki n thư ng, khí NO không màu k t h p ngay v i oxi trong không khí, t o ra khí nitơ ñioxit NO2 màu nâu ñ . +4 +2 2 NO + O2(KK) → 2 NO 2 3. ði u ch a) Trong công nghi p: nitơ ñư c s n xu t b ng phương pháp chưng c t phân ño n không khí l ng: b) Trong phòng thí nghi m. to NH4NO2  N2 + 2H2O → Ho c: to NH4Cl + NaNO2  N2 + NaCl + 2H2O → to (NH4)2Cr2O7  N2 + Cr2O3 + 4H2O → ThS. LƯU HUỲNH V N LONG (Gi ng viên Trư ng ðH Th D u M t- Bình Dương) SðT: 0986.616.225 Website: www.hoahoc.edu.vn Email: [email protected] -7- OÂN THI LÔÙP CAO ÑAÚNG (HEÄ VHVL) AMONIAC NH3 1. Tính ch t hoá h c a. Tính bazơ y u + Tác d ng v i nư c • Khi tan trong nư c, m t ph n nh các phân t amoniac k t h p v i ion H+ c a nư c, t o thành ion amoni (NH + ) và ion hiñroxit (OH-). 4  → NH3 + H2O ← NH + + OH  4 • Dung d ch amoniac làm cho phenolphtalein t không màu chuy n sang màu h ng, quỳ tím chuy n sang màu xanh → dùng gi y quỳ tím t m ư t ñ nh n ra khí amoniac. + Tác d ng v i axit 2NH3 + H2SO4  (NH4)2SO4 → NH3 (k) + HCl (k)  NH4Cl (r) → (*) Chú ý: Ph n ng (*) cho hi n tư ng “khói” màu tr ng xu t hi n. "Khói" là nh ng h t nh li ti c a tinh th mu i amoni clorua NH4Cl → Dùng ph n ng này ñ nh n ra khí amoniac. + Tác d ng v i dung d ch mu i Dung d ch amoniac có kh năng làm k t t a nhi u hiñroxit kim lo i khi tác d ng v i dung d ch mu i c a chúng. AlCl3 + 3NH3 + 3H2O  Al(OH)3 + 3NH4Cl → FeSO4 + 2NH3 + 2H2O  Fe(OH)2 + (NH4)2SO4 → b. Kh năng t o ph c • Dung d ch amoniac có kh năng hoà tan hiñroxit hay mu i ít tan c a m t s kim lo i, t o thành các dung d ch ph c ch t. Cu(OH)2 + 4NH3  [Cu(NH3)4](OH)2 (xanh th m) → Thí d : Zn(OH)2 + 4NH3  [Zn(NH3)4](OH)2 → AgOH + 2NH3  [Ag(NH3)2]OH → • S t o thành các ion ph c [Cu(NH3)4]2+, [Ag(NH3)2]+,... x y ra do các phân t amoniac k t h p v i các ion Cu2+, Zn2+, Ag+,... b ng các liên k t cho - nh n gi a c p electron chưa s d ng c a nguyên t nitơ v i obitan tr ng c a ion kim lo i. CHÚ Ý QUAN TR NG: Cho t t ñ n dư dung d ch NH3 vào dung d ch CuSO4. Hãy cho bi t hi n tư ng x y ra ? + Ban ñ u xu t hi n k t t a màu xanh: CuSO4 + 2NH3 + 2H2O  Cu(OH)2↓ + (NH4)2SO4 → + Sau ñó, k t t a b hòa tan thành dung d ch xanh th m: Cu(OH)2 + 4NH3  [Cu(NH3)4](OH)2 → • c. Tính kh + Tác d ng v i oxi : Khi ñ t trong khí oxi, amoniac cháy v i ng n l a màu vàng, t o ra khí nitơ và hơi nư c. −3 t oC 0 4 NH3 + 3O2  2N 2 + 6H 2 O → • Khi ñ t amoniac trong oxi không khí có m t ch t xúc tác thì t o ra khí NO và nư c : −3 Pt,t oC +2 4NH3 + 5O2 → 4NO + 6H 2 O • + Tác d ng v i clo : D n khí NH3 vào bình ch a khí clo, NH3 t b c cháy t o ra ng n l a có "khói" tr ng. ThS. LƯU HUỲNH V N LONG (Gi ng viên Trư ng ðH Th D u M t- Bình Dương) SðT: 0986.616.225 Website: www.hoahoc.edu.vn Email: [email protected] -8- OÂN THI LÔÙP CAO ÑAÚNG (HEÄ VHVL) −3 0 2NH3 + 3Cl2  N 2 + 6HCl → (1) • "Khói" tr ng là nh ng h t NH4Cl sinh ra do khí HCl v a t o thành hoá h p v i NH3. Lưu ý: Thư ng dùng ph n ng (1) và t o “khói” tr ng ñ lo i khí ñ c Cl2 trong phòng thí nghi m + Tác d ng v i oxit kim lo i Khi ñun nóng, NH3 có th kh CuO màu ñen t o ra Cu màu ñ , nư c và khí N2 : −3 0 to 2NH3 + 3CuO  3Cu + N 2 + 3H 2 O → 2. ðI U CH a. Trong phòng thí nghi m • Khí amoniac ñư c ñi u ch b ng cách cho mu i amoni tác d ng v i ki m và ñun nóng nh . Thí d : to 2NH4Cl + Ca(OH)2  2NH3↑ + CaCl2 + 2H2O. → • b. Trong công nghi p Amoniac ñư c t ng h p t khí nitơ và khí hiñro theo ph n ng :  → N2(k) + 3H2(k) ← 2NH3(k) ;  • ∆H = -92 kJ ðây là ph n ng thu n ngh ch và to nhi t. • Trên th c t , ngư i ta thư ng th c hi n ph n ng nhi t ñ kho ng 450 - 500oC, áp su t kho ng 200 - 300 atm và dùng ch t xúc tác là s t kim lo i ñư c tr n thêm Al2O3, K2O,... ñ làm cho cân b ng nhanh chóng ñư c thi t l p. MU I AMONI 1. Tính ch t v t lí • Mu i amoni là nh ng ch t tinh th ion, phân t g m cation amoni NH + và anion g c axit. 4 • T t c các mu i amoni ñ u d tan trong nư c và khi tan phân li hoàn toàn thành các ion. • Ion NH + không có màu và trong dung d ch b th y phân t o môi trư ng axit: 4  → NH + + H 2 O ← NH3 + H3O+  4 • 2. Tính ch t hoá h c a. Tác d ng v i bazơ ki m Mu i amoni tác d ng v i dung d ch ki m khi ñun nóng s cho khí NH3 bay ra. to Thí d : (NH4)2SO4 + 2NaOH  2NH3↑ + Na2SO4 + 2H2O → NH + + OH −  NH3↑ + H 2 O → 4 → Ph n ng này ñư c s d ng ñ nh n bi t ion • NH + 4 b. Ph n ng nhi t phân Khi ñun nóng, các mu i amoni d b nhi t phân hu , t o ra các s n ph m khác nhau. S n ph m c a s phân hu ñư c quy t ñ nh ch y u b i b n ch t c a axit t o nên mu i. Mu i amoni ch a g c c a axit không có tính oxi hóa khi ñun nóng b phân hu thành NH3. toC Thí d : NH4Cl (r)  NH3(k) + HCl (k) → Các mu i amoni cacbonat và amoni hiñrocacbonat b phân hu ch m ngay khí NH3 và khí CO2 nhi t ñ thư ng, gi i phóng (NH4)2CO3  NH3 + NH4HCO3 → → NH4HCO3  NH3 + CO2 + H2O → Trong th c t ngư i ta thư ng dùng mu i NH4HCO3 ñ làm cho bánh tr nên x p. ThS. LƯU HUỲNH V N LONG (Gi ng viên Trư ng ðH Th D u M t- Bình Dương) SðT: 0986.616.225 Website: www.hoahoc.edu.vn Email: [email protected] -9- OÂN THI LÔÙP CAO ÑAÚNG (HEÄ VHVL) • Mu i amoni ch a g c c a axit có tính oxi hóa như axit nitrơ, axit nitric khi b nhi t phân cho ra N2, N2O (ñinitơ oxit) và nư c. toC → NH4NO2  N2 + 2H2O Thí d : toC NH4NO3  N2O + 2H2O → → Nh ng ph n ng này ñư c s d ng ñ ñi u ch các khí N2 và N2O trong phòng thí nghi m. AXIT NITRIC 1. Tính ch t hoá h c a. Tính axit • Axit nitric là m t trong s các axit m nh nh t, trong dung d ch loãng nó phân li hoàn toàn thành H+ và − NO3 . • HNO3  H+ + NO3→ Dung d ch HNO3 có ñ y ñ tính ch t c a dung d ch axit : + Làm quỳ tím ñ i thành màu ñ + Tác d ng v i oxit bazơ t o mu i nitrat và nư c CuO + 2HNO3  Cu(NO3)2 + H2O → + Tác d ng v i bazơ t o mu i nitrat và nư c → Ca(OH)2 + 2HNO3  Ca(NO3)2 + 2H2O +Tác d ng v i mu i c a axit y u hơn. CaCO3 + 2HNO3  Ca(NO3)2 + CO2 + H2O → b. Tính oxi hoá • Axit nitric là m t trong nh ng axit có tính oxi hoá m nh. • Tuỳ thu c vào n ng ñ c a axit và b n ch t c a ch t kh và nhi t ñ ph n ng mà HNO3 có th b kh ñ n m t s s n ph m khác nhau c a nitơ : NO2 , NO , N2O , N2 , NH4NO3 . + V i kim lo i • − HNO3 oxi hoùa haàu heát caùc kim loaïi (tröø vaøng vaø platin ) khoâng giaûi phoùng khí H2 , do ion NO3 coù khaû naêng oxi hoaù maïnh hôn H+. Khi ñó, kim lo i b oxi hoá ñ n m c oxi hoá cao nh t và t o ra mu i nitrat. • HNO3 ñ c nóng cho s n ph m kh là khí NO2 (nâu ñ ). HNO3 loãng thư ng cho s n ph m kh là khí NO (không màu, hóa nâu ñ trong không khí), nhưng v i các kim lo i ñ m nh thì có th có các s n ph m kh sâu hơn như N2O, N2, NH4NO3 +4 * V i HNO3 ñ c, nóng: s n ph m kh là khí N O2 (nâu ñ ). T ng quát: 0 +5 +n +4 M + 2nH N O3(ñaëc,noùng)  M (NO 3 )n + n N O2 + nH 2 O → Ví du: 0 +5 +3 +4 Fe + 6H N O3(ñaëc,noùng)  Fe(NO 3 )3 + 3N O2 + 3H 2 O → 0 +5 +2 +4 Cu + 4HNO3 (®Æc) → Cu(NO3 )2 + 2N O2 + 2H 2 O 0 +5 +1 +4 Ag + 2H N O3(ñaëc,noùng)  Ag(NO 3 )n + N O2 + H 2 O → +2 * V i HNO3 loãng: s n ph m kh thư ng là khí N O (không màu), nh t là KL trung bình, y u. T ng quát: ThS. LƯU HUỲNH V N LONG (Gi ng viên Trư ng ðH Th D u M t- Bình Dương) SðT: 0986.616.225 Website: www.hoahoc.edu.vn Email: [email protected] -10- OÂN THI LÔÙP CAO ÑAÚNG (HEÄ VHVL) 0 +5 +n +4 3M + 4nH N O3(ñaëc,noùng)  3M (NO 3 )n + n N O + 2nH 2 O → 0 +5 +3 +2 Ví du: Fe + 4H N O3(loaõng)  Fe(NO 3 )3 + N O + 2H 2 O → +5 0 +2 +2 3Cu + 8HNO3 (lo·ng) → 3 C u(NO3 )2 + 2NO + 4H 2 O 0 +5 +1 +2 3Ag + 4H N O3(loaõng)  3Ag NO 3 + N O + 2H 2 O → * Chú ý 1: Fe, Al, Cr b th ñ ng hoá trong dung d ch HNO3 ñ c, ngu i và H2SO4 ñ c ngu i làm * Chú ý 2: Nư c “cư ng toan” hay “cư ng th y” là h n h p 1 th tích dung d ch HNO3 ñ c v i 3 th tích dung d ch HCl ñ c có kh năng hòa tan ñư c m i kim lo i k c vàng và b ch kim: Au + HNO3 + 3HCl  AuCl3 + NO + 2H2O → + V i phi kim Khi ñun nóng, axit nitric ñ c có th oxi hoá ñư c nhi u phi kim như C, S, P, I2,... Khi ñó, các phi kim b oxi hoá ñ n m c oxi hoá cao nh t, còn HNO3 b kh ñ n NO2 ho c NO tuỳ theo n ng ñ c a axit. +5 0 +6 +4 → Thí d : S + 6HNO3 (®Æc)  H 2 S O 4 + 6N O2 + 2H 2 O 0 +5 +5 +2 3 P + 5H N O3 + 2H 2 O  3H3 P O 4 + 5 N O → 0 +5 +4 o +4 +2 t C C + 4H N O3 (ñaëc) → C O2 + 4 N O2 + 2 N O 0 +5 o +5 +2 t C 3 I2 + 10H N O3  6HIO3 + 10 N O + 2H 2 O → c) V i h p ch t • Khi ñun nóng, HNO3 có th oxi hoá ñư c nhi u h p ch t có ch a nguyên t có s oxi hóa chưa c c ñ i như H2 S, HI, SO2, FeO, mu i s t (II),... +2 +5 +3 +2 Thí d : 3Fe O + 10H N O3(loaõng)  3Fe(NO3 )3 + N O + 5H 2 O → 2. ði u ch a. Trong phòng thí nghi m → NaNO3(r) + H2SO4(ñ c)  HNO3 + NaHSO4 2. Trong công nghi p HNO3 ñư c s n xu t t amoniac. Quá trình s n xu t g m ba giai ño n : • Oxi hoá khí amoniac b ng oxi không khí nhi t ñ 850 - 900o C, có m t ch t xúc tác là kim lo i platin (Pt): o Pt, t C 4NH3 + 5O2  4NO + 6H2O ; ∆H = - 907 kJ → • Oxi hoá NO thành NO2: 2NO + O2  2NO2 → • Chuy n hoá NO2 thành HNO3. Cho h n h p nitơ ñioxit v a t o thành và oxi tác d ng v i nư c, s thu ñư c dung d ch axit nitric : 4NO2 + 2H2O + O2  4HNO3 → MU I NITRAT 1. Tính ch t hoá h c Các mu i nitrat kém b n v i nhi t, chúng b phân hu khi ñun nóng. ð b n nhi t c a mu i nitrat ph thu c vào b n ch t c a cation kim lo i t o mu i: • o t C → Mu i nitrat c a các kim lo i ho t ñ ng m nh (trư c Mg)  mu i nitrit và O2 : o t C 2M(NO3)n  2M(NO2)n + O2↑ → ThS. LƯU HUỲNH V N LONG (Gi ng viên Trư ng ðH Th D u M t- Bình Dương) SðT: 0986.616.225 Website: www.hoahoc.edu.vn Email: [email protected] -11- OÂN THI LÔÙP CAO ÑAÚNG (HEÄ VHVL) Thí d : to 2KNO3  2KNO2 + O2 → to Ngo i l : 2Ba(NO3)2  2BaO + 4NO2 + O2 → • o t C Muoái nitrat cuûa caùc kim loaïi töø Mg → Cu  oxit kim loaïi + NO2 + O2 → o t C 2M(NO3)n  M2On + 2nNO2↑ + → to 2Mg(NO3)2  2MgO + 4NO2↑ + O2↑ → Thí d : • n O 2↑ 2 o t C Muoái cuûa nhöõng kim loaïi keùm hoaït ñoäng (sau Cu)  kim loaïi + NO2 + O2 → o t C M(NO3)n  M + nNO2↑ + → n O2↑ 2 to Thí d : 2AgNO3  2Ag + 2NO2 + O2 → nhi t ñ cao, mu i nitrat phân hu ra oxi nên chúng là các ch t oxi hoá m nh. 2. Nh n bi t ion nitrat • − Trong môi trư ng trung tính: ion NO3 không có tính oxi hoá. • − − Khi có m t ion H+: ion NO3 th hi n tính oxi hoá gi ng như HNO3. Vì v y ñ nh n ra ion NO3 , − ngư i ta ñun nóng nh dung d ch ch a NO3 v i ñ ng kim lo i và H2SO4 loãng : − 3Cu + 8H+ + 2NO3  3Cu2+ + 2NO↑ + 4H2O → ↑ (xanh) không màu) 2NO + O2  2NO2 → (n©u ®á) → Ph n ng t o dung d ch màu xanh và khí không màu ñ i màu nâu ñ trên mi ng ng nghi m. PHOTPHO 1 Tính ch t v t lí ðơn ch t photpho có th t n t i ñ . m t s d ng thù hình, trong ñó quan tr ng nh t là photpho tr ng và photpho S CHUY N ð I QUA L I C A  → PHOTPHO TR NG ← PHOTPHO ð  Photpho traéng laøm laïnh ngöng tuï ñun noùng- chieá u saùng 250oC, khoâng coù khoâng khí Hôi photpho ñoû Photpho ñoû toC cao thaêng hoa 2. Tính ch t hoá h c • Do liên k t trong phân t photpho kém b n hơn trong phân t nitơ nên ñi u ki n thư ng photpho ho t ñ ng hoá h c m nh hơn nitơ, m c dù ñ âm ñi n c a photpho (2,19) nh hơn c a nitơ (3,04). • Trong hai d ng thù hình, photpho tr ng ho t ñ ng hơn photpho ñ . ð ñơn gi n, trong các ph n ng hoá h c ngư i ta vi t phân t photpho dư i d ng m t nguyên t P. • Khi tham gia ph n ng hoá h c, s oxi hoá c a photpho có th tăng t 0 ñ n +3 ho c +5, có th gi m t 0 ñ n -3, nên photpho có th th hi n tính kh và tính oxi hoá. ThS. LƯU HUỲNH V N LONG (Gi ng viên Trư ng ðH Th D u M t- Bình Dương) SðT: 0986.616.225 Website: www.hoahoc.edu.vn Email: [email protected] -12- OÂN THI LÔÙP CAO ÑAÚNG (HEÄ VHVL) a. Tính oxi hoá • Photpho ch th hi n rõ r t tính oxi hoá khi tác d ng v i m t s kim lo i ho t ñ ng, t o ra photphua kim lo i. 0 −3 to 3Ca + 2P  Ca3 P 2 → Thí d : 0 (canxi photphua) −3 to 3Na + P  Na 3 P → 0 (natri photphua) −3 to 3Zn + 2P  Zn3 P 2 (k m photphua) → • Tác d ng v i H2: 0 −3 to 3H2 + P  2 P H3 → (photphin) b. Tính kh + Tác d ng v i oxi 0 0 Dư oxi : +3 o t C 4P + 3O2  2 P 2 O3 → Thi u oxi : (ñiphotpho trioxit) +5 o t C 4P + 5O2  2 P 2 O5 → (ñiphotpho pentaoxit) + Tác d ng v i clo 0 o +3 + Thi u clo : t C 2P + 3Cl2  2 P Cl3 → + Dư clo : t C 2P + 5Cl2  2 P Cl5 → 0 o (photpho triclorua) +5 (photpho pentaclorua) + Tác d ng v i các h p ch t o t C 6P + 5KClO3  3P2O5 + 5KCl → o t C → 6P + 5K2Cr2O7  5K2O + 5Cr2O3 + 3P2O5 V i HNO3 loãng: 3P + 5HNO3 + 2H2O  3H3PO4 + 5NO → o t C V i HNO3 ñ c: P + 5HNO3(ñ c)  H 3PO 4 + 5NO2 + H2O → 3. ði u ch Trong công nghi p, photpho ñư c s n xu t b ng cách nung h n h p qu ng photphorit, cát và than c c trong lò ñi n : 1200oC o t C Ca3(PO4)2 + 3SiO2 + 5C  3CaSiO3 + 2P + 5CO → AXIT PHOTPHORIC 1. Tính ch t hoá h c a) Tính oxi hoá - kh : Khác v i nitơ, photpho m c oxi hoá +5 b n hơn → axit photphoric khó b kh , không có tính oxi hoá như axit nitric. b) Tính axit • Axit H3PO4 là triaxit, có ñ m nh trung bình. Trong dung d ch nó phân li theo ba n c. −  → N c 1 : H3PO4 ← H+ + H 2 PO4  ; K1 = 7,6.10-3 −  → N c 2 : H 2 PO4 ← H+ + HPO2 −  4 ; K2 = 6,2.10-8  → N c 3 : HPO2 − ← H+ + PO3 − ; K3 = 4,4.10-13  4 4 Khi tác d ng v i oxit bazơ ho c bazơ, tuỳ theo t l mol ch t tác d ng mà axit photphoric t o ra mu i trung hoà, mu i axit ho c h n h p mu i: ThS. LƯU HUỲNH V N LONG (Gi ng viên Trư ng ðH Th D u M t- Bình Dương) SðT: 0986.616.225 Website: www.hoahoc.edu.vn Email: [email protected] -13- OÂN THI LÔÙP CAO ÑAÚNG (HEÄ VHVL) Thí d : 1:1 H3PO4 + NaOH → NaH2PO4 + H2O 1:2 H3PO4 + 2NaOH → Na2HPO4 + 2H2O  1:3 H3PO4 + 3NaOH → Na3PO4 + 3H2O 2. ði u ch và ng d ng a) Trong phòng thí nghi m: o t C P + 5HNO3(ñ c)  H 3PO 4 + 5NO2 + H2O → b) Trong công nghi p : • Cho H2SO4 ñ c tác d ng v i qu ng photphorit ho c qu ng apatit: o t C Ca3(PO4)2 + 3H2SO4  3CaSO4↓ + 2H3PO4 → → Axit H3PO4 ñi u ch b ng phương pháp này không tinh khi t, có ch t lư ng th p. • ð ñi u ch H3PO4 có ñ tinh khi t và n ng ñ cao hơn, ngư i ta ñ t cháy photpho ñ ñư c P2O5, r i cho P2O5 tác d ng v i nư c: to 4P + 5O2  2P2O5 → ; P2O5 + 3H2O  2H3PO4. → 4. MU I PHOTPHAT • Mu i photphat là mu i c a axit photphoric. • Axit photphoric t o ra ba lo i mu i : mu i photphat trung hoà và hai mu i photphat axit. Thí d : Mu i photphat trung hoà : Na3PO4, Ca3(PO4)2, (NH4)3PO4 Mu i ñihiñrophotphat : NaH2PO4, Ca(H2PO4)2, NH4H2PO4 Mu i hiñrophotphat : Na2HPO4, CaHPO4, (NH4)2HPO4 2. Nh n bi t ion photphat Thu c th ñ nh n bi t ion PO3 − trong dung d ch mu i photphat là AgNO3 4 → K t t a vàng Ag3PO4 Phương trình ion rút g n: 3Ag+ + PO3 −  Ag3PO4 ↓ (màu vàng) → 4 CACBON VÀ OXIT A. CACBON 1. Tính kh a) Tác d ng v i oxi : • Khí ñ t cacbon cháy trong không khí, ph n ng to nhi u nhi t : 0 +4 o t C C + O2  C O2 → +4 0 o +2 t C C O2 + C  2 C O → N u cacbon dư: • Cacbon KHÔNG tác d ng tr c ti p v i halogen. b) Tác d ng v i h p ch t nhi t ñ cao, cacbon có th kh ñư c nhi u oxit (sau Al), ph n ng v i nhi u ch t oxi hoá khác. +2 0 Fe2 O3 + 3 C → 2Fe + 3CO +2 0 C + 4HNO3 (®Æc) → CO 2 + 4NO2 + 2H 2 O o t C C + 2H2SO4 ñ c  CO2 + 2SO2 + 2H2O → o t C 3C + 2KClO3  2KCl + 3CO2 → 2. Tính oxi hoá a) Tác d ng v i hiñro ThS. LƯU HUỲNH V N LONG (Gi ng viên Trư ng ðH Th D u M t- Bình Dương) SðT: 0986.616.225 Website: www.hoahoc.edu.vn Email: [email protected] -14- OÂN THI LÔÙP CAO ÑAÚNG (HEÄ VHVL) 0 Cacbon ph n ng v i khí hiñro −4 nhi t ñ cao có ch t xúc tác, t o thành khí metan: C + 2H 2 → C H 4 b) Tác d ng v i kim lo i nhi t ñ cao, cacbon ph n ng v i kim lo i t o thành cacbua kim lo i. Thí d : o t C 2C + Ca  CaC2 (canxi cacbua) → −4 o 4Al + 3C → Al 4 C 3 (nhôm cacbua) B. CACBON MONO OXIT CO 1. Tính ch t hoá h c a) Trong phân t cacbon monooxit có liên k t ba gi ng phân t nitơ nên tương t v i nitơ, cacbon monooxit r t kém ho t ñ ng nhi t ñ thư ng và tr nên ho t ñ ng hơn khi ñun nóng. Cacbon monooxit là oxit không t o mu i (oxit trung tính). b) Cacbon monooxit là ch t kh m nh : • CO cháy ñư c trong không khí t o thành CO2, cho ng n l a màu lam nh t và to nhi u nhi t. o t C 2CO + O2  2CO2 → • Khí CO có th kh nhi u oxit kim lo i thành kim lo i Thí d : +2 nhi t ñ cao. +4 CO + CuO → Cu + CO2 NH N XÉT: Dùng CO/H2/C ch kh ñư c nh ng oxit kim lo i SAU NHÔM Luôn nh : nO(oxit) = nCO = n CO2 Chú ý: nhi t ñ cao CO m i tác d ng v i ki m: o 200 C, 15atm CO + NaOH  HCOONa (natri fomat) → 2. ði u ch a) Trong công nghi p • Khí CO thư ng ñư c s n xu t b ng cách cho hơi nư c ñi qua than nung ñ : ∼1050o C  → C + H2O ← CO + H2  • Khí CO còn ñư c s n xu t trong các lò gas b ng cách th i không khí qua than nung ñ . to to C + O2  CO2 → CO2 + C  2CO → H n h p khí thu ñư c g i là khí lò ga (khí than khô). b) Trong phòng thí nghi m CO ñư c ñi u ch b ng cách cho H2SO4 ñ c vào axit fomic (HCOOH) và ñun nóng : H SO ®Æc 2 4 HCOOH  CO + H 2 O → C. CACBON ðIOXIT (CO2) 1. Tính ch t hoá h c a) Khí CO2 không cháy và không duy trì s cháy → dùng ñ d p t t các ñám cháy. Chú ý: kim lo i có tính kh m nh như Mg, Al, ... có th cháy ñư c trong khí CO2 : +4 0 CO2 + 2Mg +2 0 → 2MgO + C → không dùng khí CO2 ñ d p t t ñám cháy magie ho c nhôm. b) CO2 là oxit axit: • Khi tan trong nư c, CO2 t o thành dung d ch axit cacbonic (m t ñiaxit và r t y u):  → CO2 + H2O ← H2CO3  ThS. LƯU HUỲNH V N LONG (Gi ng viên Trư ng ðH Th D u M t- Bình Dương) SðT: 0986.616.225 Website: www.hoahoc.edu.vn Email: [email protected] -15- OÂN THI LÔÙP CAO ÑAÚNG (HEÄ VHVL) • CO2 tác d ng ñư c v i oxit bazơ và bazơ t o thành mu i: CO2 + CaO  CaCO3 → CO2 + 2NaOH  Na2CO3 + H2O → c) Tác d ng v i NH3 t o ure o t C → CO2 + 2NH3  (NH2)2CO + H2O 2. ði u ch a) Trong phòng thí nghi m: Cho dung d ch HCl tác d ng v i CaCO3: CaCO3 + 2HCl  CaCl2 + CO2↑ + H2O → b) Trong công nghi p: • Khí CO2 ñư c s n xu t b ng cách ñ t cháy hoàn toàn than ho c d u m , khí thiên nhiên trong oxi hay không khí. • Khí CO2 cũng là s n ph m ph c a quá trình nung vôi. AXIT CACBONIC VÀ MU I CACBONAT • Axit cacbonic là axit r t y u và kém b n, ch t n t i trong dung d ch loãng, d b phân hu thành CO2 và H2O. Trong dung d ch nó phân li theo hai n c v i các h ng s phân li axit 25oC như sau : − H + + HCO3 ; K1 = 4, 5.10−7 H 2 CO3 − HCO3 2 H + + CO3 − ; K 2 = 4, 8.10−11 • Axit cacbonic t o ra hai lo i mu i : 2 + Mu i cacbonat trung hoà ch a ion CO3 − . Thí d : Na2CO3, CaCO3, (NH4)2CO3 − + Mu i hiñrocacbonat ch a ion HCO3 . Thí d : NaHCO3, Ca(HCO3)2, NH4HCO3. 1. Tính ch t c a mu i cacbonat a) Tính tan : • Các mu i cacbonat trung hoà c a kim lo i ki m (tr Li2CO3), amoni và các mu i hiñrocacbonat d tan trong nư c (tr NaHCO3 hơi ít tan). • Các mu i cacbonat trung hoà c a nh ng kim lo i hóa tr II không tan trong nư c: CaCO3, MgCO3, FeCO3, PbCO3,… b) Tác d ng v i axit : • Các mu i cacbonat tác d ng v i dung d ch axit → CO2 Thí d : NaHCO3 + HCl  NaCl + CO2↑ + H2O → − HCO3 + H+  CO2↑ + H2O → Na2CO3 + 2HCl  2NaCl + CO2↑ + H2O → 2 CO3 − + 2H+  CO2↑ + H2O → CHÚ Ý: Khi cho axit HCl t t ñ n dư vào mu i Na2CO3 thì th t x y ra ph n ng: 2 − Giai ño n 1: CO3 − + H+  HCO3 → − Giai ño n 2: HCO3 + H+  CO2↑ + H2O → • Gð 1 chưa t o ra khí; Gð 2 xu t hi n khí • Khi cho mu i Na2CO3 vào axit HCl thì s xu t hi n khí ThS. LƯU HUỲNH V N LONG (Gi ng viên Trư ng ðH Th D u M t- Bình Dương) SðT: 0986.616.225 Website: www.hoahoc.edu.vn Email: [email protected] -16- OÂN THI LÔÙP CAO ÑAÚNG (HEÄ VHVL) (ph n ng x y ra nhanh ñ n giai ño n 2) c) Tác d ng v i dung d ch ki m : • Các mu i hiñrocacbonat d tác d ng v i dung d ch ki m. Thí d : NaHCO3 + NaOH  Na2CO3 + H2O → − HCO3 2 + OH–  CO3 − + H2O → NH N XÉT: MU I HIðROCACBONAT có tính LƯ NG TÍNH: − HCO3 + H+ − HCO3  CO2↑ + H2O → 2 + OH–  CO3 − + H2O → d) Ph n ng nhi t phân • Các mu i cacbonat trung hoà c a kim lo i ki m (mu i tan) ñ u b n v i nhi t • Các mu i cacbonat c a kim lo i khác (mu i không tan) kém b n nhi t • T t c mu i hiñrocacbonat, ñ u d b phân hu khi ñun nóng. Thí d : o t C MgCO3  MgO + CO2 → o t C → 2NaHCO3  Na2CO3 + CO2 + H2O o t C Ca(HCO3)2  CaCO3 + CO2 + H2O → 2. S th y phân Mu i cacbonat c a kim lo i ki m b th y phân m nh t o môi trư ng ki m (làm quỳ tím hóa xanh)  → Na2CO3 + H2O ← NaHCO3 + NaOH  Hay: 2  → CO3 − + H2O ← HCO3- + OH 2 3. Nh n bi t ion CO3 − Cho m u th tác d ng v i axit (HCl/H2SO4) loãng th y khí thoát ra. D n khí sinh ra vào dung d ch nư c vôi trong dư th y v n ñ c. 2 CO3 − + 2H+  CO2↑ + H2O → CO2 + Ca(OH)2  CaCO3↓ + H2O → SILIC VÀ H P CH T 1. Tính ch t v t lí • Silic có hai d ng thù hình : silic tinh th và silic vô ñ nh hình. 2. Tính ch t hoá h c • Cũng gi ng như cacbon, silic có các s oxi hoá –4, 0, +2 và +4. a) TÍNH KH • Tác d ng v i phi kim : Silic tác d ng v i flo nhi t ñ thư ng, còn khi ñun nóng có th tác d ng v i các phi kim khác : +4 0 Si + 2F2  Si F4 → 0 Si + O2 to +4  Si O2 → (silic tetraflorua) (silic ñioxit) • Tác d ng v i h p ch t : Silic tác d ng tương ñ i m nh v i dung d ch ki m, gi i phóng hiñro. +4 0 Si + 2NaOH + H 2 O  Na 2 Si O3 + 2H 2 ↑ → ThS. LƯU HUỲNH V N LONG (Gi ng viên Trư ng ðH Th D u M t- Bình Dương) SðT: 0986.616.225 Website: www.hoahoc.edu.vn Email: [email protected] -17- OÂN THI LÔÙP CAO ÑAÚNG (HEÄ VHVL) b) TÍNH OXI HOÁ • Tác d ng v i kim lo i : nhi t ñ cao, silic tác d ng v i các kim lo i như Ca, Mg, Fe,... t o thành h p ch t silixua. Thí d : 0 +2 −4 0 2Mg + Si  Mg2 Si (magie silixua) → o t C → • Tác d ng v i H2 : Si + H2  SiH4 (silan) Silan là ch t khí không b n, t b c cháy trong không khí SiH4 + 2O2  SiO2 + 2H2O → b) TÍNH CH T HÓA H C C A SIO2 • Silic ñioxit là oxit axit : to Thí d : SiO2 + 2NaOH  Na2SiO3 + H2O → CHÚ Ý: SiO2 tan trong axit flohiñric (Không có axit khác nào có tính ch t này!) SiO2 + 4HF  SiF4 ↑ + 2H2O → → dùng dung d ch HF ñ kh c ch và hình trên thu tinh. b) Ph n ng oxi hóa kh to SiO2 + 2Mg  Si + 2MgO → to → SiO2 + 2C  Si + 2CO 3. Axit silixic và mu i silicat a) Axit silixic (H2SiO3) • Axit silixic là ch t d ng k t t a keo, không tan trong nư c, khi ñun nóng d m t nư c : to H2SiO3  SiO2 + H2O → • Khi s y khô, axit silixic m t m t ph n nư c, t o thành m t v t li u x p là silicagen. Silicagen ñư c dùng ñ hút m và h p ph nhi u ch t. • Axit silixic là axit r t y u, y u hơn c axit cacbonic, nên d b khí CO2 ñ y ra kh i dung d ch mu i c a nó: H2SiO3 + 2NaOH  Na2SiO3 + 2H2O → → Na2SiO3 + CO2 + H2O  H2SiO3 + Na2CO3 b) Mu i silicat • Axit silixic d tan trong dung d ch ki m, t o thành mu i silicat. • Ch có silicat kim lo i ki m tan ñư c trong nư c. • Dung d ch ñ m ñ c c a Na2SiO3 và K2SiO3 ñư c g i là thu tinh l ng. V i ho c g t m thu tinh l ng s khó b cháy. Thu tinh l ng còn ñư c dùng ñ ch t o keo dán thu tinh và s . • trong dung d ch, silicat kim lo i ki m b thu phân m nh cho ph n ng ki m. Thí d : Na2SiO3 + 2H2O  2NaOH + H2SiO3 → BÀI T P TR C NGHI M CÂU 1: Trong phòng thí nghi m, ñ ñi u ch m t lư ng nh khí X tinh khi t, ngư i ta ñun nóng dung d ch amoni nitrit bão hoà. Khí X là: A. NO. B. NO2. C. N2O. D. N2. CÂU 2: Trong công nghi p, nitơ ñư c ñi u ch b ng cách nào sau ñây? A. Dùng than nóng ñ tác d ng h t oxi c a không khí. B. Dùng ñ ng ñ oxi hóa h t oxi c a không khí nhi t ñ cao. C. Hóa l ng không khí r i chưng c t phân ño n. D. Dùng hiñro tác d ng h t v i oxi nhi t ñ cao r i h nhi t ñ ñ nư c ngưng t . ThS. LƯU HUỲNH V N LONG (Gi ng viên Trư ng ðH Th D u M t- Bình Dương) SðT: 0986.616.225 Website: www.hoahoc.edu.vn Email: [email protected] -18- OÂN THI LÔÙP CAO ÑAÚNG (HEÄ VHVL) CÂU 3 : Hòa tan m t khí X vào nư c, thu ñư c dung d ch Y. Cho t t dung d ch Y ñ n dư vào dung d ch ZnSO4, ban ñ u th y có k t t a tr ng, sau ñó k t t a tan ra . Khí X là A. NO2. B. HCl. C. SO2. D. NH3. CÂU 4 : Khi cho Cu tác d ng v i dung d ch ch a H2SO4 loãng và NaNO3, vai trò c a NaNO3 trong ph n ng là: B. ch t oxi hoá. C. môi trư ng. D. ch t kh . A. ch t xúc tác. CÂU 5: Thu c th dùng ñ phân bi t dung d ch NH4NO3 v i dung d ch (NH4)2SO4 là A. dung d ch NaOH và dung d ch HCl B. ñ ng(II) oxit và dung d ch HCl C. ñ ng(II) oxit và dung d ch NaOH D. kim lo i Cu và dung d ch HCl CÂU 6 : Trong phòng thí nghi m, ngư i ta thư ng ñi u ch HNO3 t A. NaNO2 và H2SO4 ñ c. B. NaNO3 và H2SO4 ñ c. C. NH3 và O2. D. NaNO3 và HCl ñ c. CÂU 7 : Cho các ph n ng: o o t (1) Cu(NO3)2  → t (2) NH4NO2  → o 850 C,Pt  → (3) NH3 + O2 o t (4) NH3 + Cl2  → o o t t (5) NH4Cl  → (6) NH3 + CuO  → Các ph n ng ñ u t o khí N2 là: A. (2), (4), (6) B. (1), (2), (5) C. (1), (3), (4). D. (3), (5), (6). CÂU 8: Câu nào sau ñây sai? A. Amoniac là ch t khí không màu, không mùi, tan nhi u trong H2O. B. Amoniac là m t bazơ. C. ð t cháy NH3 không có xúc tác thu ñư c N2 và H2O. D. Ph n ng t ng h p NH3 t N2 và H2 là ph n ng thu n ngh ch. CÂU 9 Câu nào sai trong s các câu sau ? A. Dd NH3 có tính ch t c a m t dd bazơ, do ñó nó có th tác d ng v i dd axit. B. Dd NH3 tác d ng v i dd mu i c a m i kim lo i. C. Dd NH3 tác d ng v i dd mu i kim lo i mà hiñroxit c a nó không tan trong H2O. D. Dd NH3 hòa tan ñư c m t s hiñroxit và mu i ít tan c a Ag+ , Cu2+ , Zn2+. CÂU 10 Khi ñ t khí NH3 trong khí clo, khói tr ng bay ra là: A. NH4Cl B. HCl C. N2 D. Cl2. CÂU 11 Phương trình ph n ng nào sau ñây không th hi n tính kh c a NH3? A. 4 NH3 + 5O2 = 4NO + 6H2O B. NH3 + HCl = NH4Cl D. 2NH3 + 3CuO = 3Cu + 3H2O + N2. C. 8NH3 + 3Cl2 = 6H4Cl + N2 CÂU 12 Dung d ch NH3 có th hòa tan Zn(OH)2 là do: A. Zn(OH)2 là hiñroxit lư ng tính. B. Zn(OH)2 là m t bazơ ít tan. C. Zn(OH)2 có kh năng t o thành v i NH3 ph c ch t tan. D. NH3 là m t h p ch t có c c và làm m t bazơ y u. CÂU 13 Hi n tư ng nào x y ra khi cho m nh ñ ng kim lo i vào dd HNO3 ñ c: A. Không có hi n tư ng gì. B. Dung d ch có màu xanh, H2 bay ra. C. Dung d ch có màu xanh, có khí màu nâu ñ bay ra. D. Dung d ch có màu xanh, có khí không màu bay ra. CÂU 14 Ph n ng gi a HNO3 v i FeO t o ra khí NO. T ng các h s trong phương trình oxi hoá kh này b ng: ThS. LƯU HUỲNH V N LONG (Gi ng viên Trư ng ðH Th D u M t- Bình Dương) SðT: 0986.616.225 Website: www.hoahoc.edu.vn Email: [email protected] -19- OÂN THI LÔÙP CAO ÑAÚNG (HEÄ VHVL) A. 22 B. 20 C. 16 D. 12. CÂU 15 Câu nào sau ñây ñúng? A. H3PO4 là m t axit có tính oxi hóa m nh vì ph t pho có s oxi hóa cao nh t (+5). B. H3PO4 là m t axit có tính kh m nh. C. H3PO4 là m t axit trung bình, trong dung d ch phân li theo 3 n c. D. Không có câu nào ñúng. CÂU 16 Cho 2 mol axit H3PO4 tác d ng v i dung d ch ch a 5 mol NaOH thì sau ph n ng thu ñư c các mu i nào? A. NaH2PO4 , Na2HPO4 B. Na2HPO4 , Na3PO4 D. Na2HPO4, NaH2PO4 , Na3PO4. C. Na2HPO4 , Na3PO4 CÂU 17 Câu nào ñúng trong các câu sau ñây? A. Nitơ không duy trì s hô h p vì nitơ là m t khí ñ c. B. Vì có liên k t ba, nên phân t nitơ r t b n và nhi t ñ thư ng khá trơ v m t hóa h c. C. Khi tác d ng v i kim lo i ho t ñ ng, nitơ th hi n tính kh . D. Trong ph n ng N2 + O2 ↽ ⇀ 2NO , nitơ th hi n tính oxi hóa và s oxi hóa c a nitơ tăng t 0 ñ n +2. CÂU 18 T t c các h p ch t c a dãy nào dư i ñây có kh năng v a th hi n tính kh , v a th hi n tính oxi hóa: A. NH3 , N2O , N2 , NO2 B. NH3 , NO, HNO3 , N2O5 C. N2 , NO, N2O , N2O5 D. NO2, N2 , NO , N2O3. CÂU 19 Khi ñun nóng, ph n ng gi a c p ch t nào sau ñây t o ra ba oxit : A. Axit nitric ñ c và cacbon. B. Axit nitric ñ c và lưu huỳnh. C. Axit nitric ñ c và ñ ng. D. Axit nitric ñ c và b c. CÂU 20 Khi hòa tan 30g h n h p ñ ng và ñ ng (II) oxit trong dung d ch HNO3 1M l y dư, th y thoát ra 6,72 lít khí NO ( ñktc). Hàm lư ng % c a ñ ng (II) oxit trong h n h p ban ñ u là: A. 4,0% B. 2,4% C. 3,2% D. 4,8%. CÂU 21 ð t cháy hoàn toàn 6,2g photpho trong oxi l y dư. Cho s n ph m t o thành tác d ng v i 150 ml dung d ch NaOH 2M. Sau ph n ng, trong dung d ch thu ñư c có các mu i” A. NaH2PO4 và Na2HPO4 B. Na2HPO4 và Na3PO4 C. NaH2PO4 và Na2PO4 D. Na3PO4. CÂU 22 M t nguyên t R có h p ch t v i hiñro là RH3. Oxit cao nh t c a R ch a 43,66% kh i lư ng R. Nguyên t R ñó là: A. Nitơ B. Phot pho C. Vanañi D. M t k t qu khác. CÂU 23 ð ñi u ch 2 lít NH3 t N2 và H2 v i hi u su t = 25% thì th tích N2 c n dùng cùng ñi u ki n là: A. 8 lít B. 2 lít C. 4 lít D. 1lít. CÂU 24: ð ñi u ch 2 lít dung d ch HNO3 0,5M c n dùng m t th tích khí NH3 (ñktc) là: A. 5,6 lít B. 11,2 lít C. 4,48 lít D. 22,4 lít. CÂU 25: Tr n 2 lít NO v i 3 lít O2 . H n h p sau ph n ng có th tích ( cùng ñi u ki n nhi t ñ , áp su t) là: A. 3 lít B. 4 lít C. 5 lít D. 7 lít. CÂU 26 Cho 12,8g ñ ng tan hoàn toàn trong dung d ch HNO3 th y thoát ra h n h p hai khí NO và NO2 có t kh i ñ i v i H 2 = 19. Th tích h n h p ñó ñi u ki n tiêu chu n là: A. 1,12 lít B. 2,24 lít C. 4,48 lít D. 0,448 lít. CÂU 27 Cho 1,5 lít NH3 (ñktc) qua ng ñ ng 16 g CuO nung nóng thu ñư c ch t r n X. Th tích dung d ch HCl 2 M ñ ñ tác d ng h t v i X là: ThS. LƯU HUỲNH V N LONG (Gi ng viên Trư ng ðH Th D u M t- Bình Dương) SðT: 0986.616.225 Website: www.hoahoc.edu.vn Email: [email protected] -20-
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan