1
HäC VIÖN CHÝNH TRÞ QuèC GIA Hå CHÝ MINH
NGUYÔN H÷U LËP
V¡N HO¸ CHÝNH TRÞ Hå CHÝ MINH - GI¸ TRÞ
Lý LUËN Vµ THùC TIÔN
Chuyªn ngµnh: ChÝnh trÞ häc
M· sè: 62 31 20 01
TãM T¾T LUËN ¸N TIÕN SÜ CHÝNH TRÞ HäC
Hµ NéI - 2015
2
27
LUËN ¸N ®îc hoµn thµnh t¹i
DANH MôC C¸C C¤NG TR×NH CñA T¸C GI¶
§· C¤NG Bè Cã LI£N QUAN §ÕN §Ò TµI
HäC VIÖN CHÝNH TRÞ QuèC GIA Hå CHÝ MINH
Ngêi híng dÉn khoa häc: PGS.TS. NguyÔn V¨n VÜnh
Ph¶n biÖn 1:
Ph¶n biÖn 2:
Ph¶n biÖn 3:
LuËn ¸n ®îc b¶o vÖ t¹i Héi ®ång chÊm luËn ¸n cÊp Học
viÖn, t¹i Häc viÖn ChÝnh trÞ quèc gia Hå ChÝ Minh vµo
håi……..giê…....ngµy…...th¸ng n¨m 2015
Cã thÓ t×m hiÓu luËn ¸n t¹i:
- Th viÖn Quèc gia
- Th viÖn Häc viÖn ChÝnh trÞ quèc gia Hå ChÝ Minh
1. NguyÔn H÷u LËp (2010), “RÌn luyÖn phong c¸ch lµm viÖc
Hå ChÝ Minh cho ®éi ngò chÝnh trÞ viªn ë ®¬n vÞ c¬ së hiÖn nay”, T¹p
chÝ Gi¸o dôc LLCTQS, sè 4 (122), tr.35-38.
2. NguyÔn H÷u LËp (2011), “Quan ®iÓm Hå ChÝ Minh vÒ th¸i
®é ®èi víi c¸c sai lÇm, khuyÕt ®iÓm cña c¸n bé, ®¶ng viªn - ý nghÜa
trong ®Êu tranh phßng, chèng diÔn biÕn hßa b×nh hiÖn nay” T¹p chÝ
Gi¸o dôc LLCTQS, sè 5 (129), tr.64-66.
3. NguyÔn H÷u LËp (2012), “V¨n hãa chÝnh trÞ Hå ChÝ Minh
víi c«ng t¸c x©y dùng, chØnh ®èn §¶ng hiÖn nay”, T¹p chÝ Gi¸o dôc
LLCTQS, sè 3 (133), tr.94-97.
4. NguyÔn H÷u LËp (2012), “NÐt míi trong c«ng t¸c d©n vËn ë
®¬n vÞ c¬ së qu©n ®éi nh©n d©n ViÖt Nam hiÖn nay”, Th«ng tin khoa
häc x· héi vµ nh©n v¨n qu©n sù, sè 144, (11-12/2012), tr.27-29.
5. NguyÔn H÷u LËp (2013), “Ph¸t huy vai trß cña v¨n hãa
chÝnh trÞ ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh x©y dùng dù th¶o söa ®æi HiÕn
ph¸p n¨m 1992”, T¹p chÝ Gi¸o dôc LLCTQS, sè 3 (139), tr.23-26.
6. NguyÔn H÷u LËp (2013), “Ph¸t huy vai trß cña mÆt trËn v¨n
hãa trong x©y dùng qu©n ®éi vÒ chÝnh trÞ hiÖn nay theo t tëng Hå
ChÝ Minh”, T¹p chÝ Qu©n huÊn, sè 556, tr.41-43.
7. NguyÔn H÷u LËp (2013), “T tëng Hå ChÝ Minh vÒ mèi
quan hÖ m« h×nh nhµ níc víi ®¹i ®oµn kÕt toµn d©n téc”, T¹p chÝ
Khoa häc chÝnh trÞ qu©n sù, sè 5 (12), tr.20-23.
8. NguyÔn H÷u LËp (2013), “Båi dìng v¨n hãa chÝnh trÞ Hå
ChÝ Minh cho ®éi ngò chÝnh ñy, chÝnh trÞ viªn ë ®¬n vÞ c¬ së hiÖn
nay”, Th«ng tin khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n qu©n sù, sè 148, (0708/2013), tr.11-13.
9. NguyÔn H÷u LËp (2014), “Båi dìng v¨n hãa chÝnh trÞ Hå
ChÝ Minh cho ®éi ngò gi¶ng viªn khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n trong
c¸c nhµ trêng qu©n ®éi”, T¹p chÝ Gi¸o dôc LLCTQS, sè 5 (147),
tr.42-44.
26
3
KÕT LUËN
1. V¨n hãa chÝnh trÞ lµ nh÷ng gi¸ trÞ do con ngêi s¸ng t¹o ra
trong qu¸ tr×nh ®Êu tranh giµnh, gi÷ vµ sö dông quyÒn lùc nhµ níc,
trong ®ã cã vai trß cña mçi c¸ nh©n, ®Æc biÖt lµ vai trß cña c¸c l·nh tô
chÝnh trÞ, danh nh©n v¨n hãa.
2. V¨n hãa chÝnh trÞ Hå ChÝ Minh bao gåm tæng hßa c¸c gi¸ trÞ
vÒ t tëng, hµnh vi vµ nh©n c¸ch chÝnh trÞ mang tÝnh Ch©n, ThiÖn,
MÜ mµ Ngêi s¸ng t¹o ra trong suèt qu¸ tr×nh ®Êu tranh cho sù nghiÖp
GPDT, gi¶i phãng giai cÊp, gi¶i phãng con ngêi trªn lËp trêng giai
cÊp c«ng nh©n; lµ s¶n phÈm cña sù tÝch hîp vµ ph¸t triÓn c¸c gi¸ trÞ
tiªu biÓu cña VHCT truyÒn thèng d©n téc vµ nh©n lo¹i, trong ®ã quan
träng nhÊt lµ c¸c gi¸ trÞ VHCT cña häc thuyÕt M¸c - Lªnin.
3. Víi tÝnh c¸ch lµ s¶n phÈm cña mét c¸ nh©n, VHCT Hå ChÝ
Minh cÇn ®îc tiÕp cËn nghiªn cøu tõ nhiÒu gãc ®é kh¸c nhau, trªn
c¬ së qu¸n triÖt râ tÝnh hÖ thèng, toµn diÖn, lÞch sö, cô thÓ vµ tÝnh
®Þnh híng cña nh÷ng t tëng vµ hµnh ®éng chÝnh trÞ.
4. Gi¸ trÞ cña VHCT Hå ChÝ Minh lµ sù thèng nhÊt cña ba
nhãm gi¸ trÞ c¬ b¶n, ®ã lµ: c¸c gi¸ trÞ t tëng, c¸c gi¸ trÞ hµnh vi vµ
c¸c gi¸ trÞ nh©n c¸ch. §©y lµ nh÷ng gi¸ trÞ Ch©n, ThiÖn, MÜ, cã tÝnh
bÒn v÷ng, tÝnh phæ qu¸t vµ ®· ®îc thùc tiÔn kiÓm nghiÖm.
5. V¨n hãa chÝnh trÞ Hå ChÝ Minh cã nh÷ng ®Æc trng c¬ b¶n
®ã lµ: mang b¶n chÊt cña giai cÊp c«ng nh©n; hµi hßa gi÷a tÝnh d©n
téc vµ tÝnh quèc tÕ, tÝnh phæ biÕn vµ tÝnh ®Æc thï; thèng nhÊt gi÷a
nh÷ng gi¸ trÞ t tëng víi nh÷ng gi¸ trÞ hµnh vi, gi÷a nãi vµ lµm, chó
träng nªu g¬ng vÒ ®¹o ®øc chÝnh trÞ; thÓ hiÖn râ tÝnh nh©n v¨n triÖt
®Ó c¶ trong môc tiªu, lý tëng, ph¬ng thøc vµ hµnh ®éng chÝnh trÞ.
6. V¨n hãa chÝnh trÞ Hå ChÝ Minh cã ý nghÜa lÞch sö vµ hiÖn
thùc, d©n téc vµ thêi ®¹i s©u s¾c. H¬n n÷a, víi tÝnh c¸ch lµ sù thèng
nhÊt gi÷a v¨n hãa l·nh ®¹o vµ v¨n hãa qu¶n lý, VHCT Hå ChÝ Minh
cã gi¸ trÞ, ý nghÜa to lín ®èi víi ®éi ngò c¸n bé l·nh ®¹o, qu¶n lý ë
ViÖt Nam hiÖn nay.
Më ®Çu
1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi luËn ¸n
V¨n hãa lµ s¶n phÈm cña con ngêi nãi chung víi tÝnh c¸ch lµ
tæng hßa mäi c¸ nh©n. Tuy nhiªn, trong sè nh÷ng con ngêi cô thÓ l¹i
cã nh÷ng nh©n vËt tiªu biÓu, hä lµ nh÷ng ngêi gãp phÇn quan träng
nhÊt trong viÖc b¶o tån, ph¸t triÓn vµ n©ng nÒn v¨n hãa cña céng
®ång, d©n téc lªn mét tÇm cao míi, thËm chÝ cßn lµ ®Þnh híng cho
sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña c¶ mét nÒn v¨n hãa. Hå ChÝ Minh lµ s¶n
phÈm cña v¨n hãa chÝnh trÞ (VHCT) ViÖt Nam, nhng còng lµ ngêi
®· n©ng VHCT truyÒn thèng cña d©n téc lªn mét tÇm cao míi víi mét
chÊt lîng míi. V× vËy, VHCT cña Ngêi ®· vµ ®ang lµ mét trong
nh÷ng ®èi tîng nghiªn cøu cã ý nghÜa quan träng cña khoa häc
chÝnh trÞ ë ViÖt Nam.
Víi tÝnh c¸ch lµ mét bé phËn kh«ng thÓ thiÕu trong nÒn t¶ng t
tëng cña §¶ng - T tëng Hå ChÝ Minh ®· ®îc tËp trung nghiªn
cøu nh»m lµm s¸ng tá néi dung vµ gi¸ trÞ vËn dông, x¸c lËp c¬ së lý
luËn cho viÖc ho¹ch ®Þnh c¸c chñ tr¬ng, ®êng lèi cña §¶ng. §Æc
biÖt, tõ khi §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ph¸t ®éng cuéc vËn ®éng “Häc
tËp vµ lµm theo tÊm g¬ng ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh”, t tëng vµ tÊm
g¬ng ®¹o ®øc cña Ngêi kh«ng chØ lµ néi dung häc tËp, lµm theo mµ
cßn lµ ®èi tîng nghiªn cøu cña nhiÒu cÊp, nhiÒu ngµnh, nhiÒu bé
m«n khoa häc. MÆc dï vËy, viÖc nghiªn cøu, vËn dông vµ ph¸t triÓn
c¸c gi¸ trÞ cña VHCT Hå ChÝ Minh cßn kh¸ khiªm tèn, cha xøng víi
tÇm vãc cña mét nhµ chÝnh trÞ chuyªn nghiÖp, mét danh nh©n v¨n hãa
kiÖt xuÊt. ThËm chÝ cßn cã nh÷ng quan ®iÓm kh¸ kh¸c nhau vÒ viÖc
cã hay kh«ng cã VHCT Hå ChÝ Minh.
C«ng cuéc ®æi míi cña níc ta hiÖn nay ®ßi hái h¬n lóc nµo hÕt
ph¶i nhËn thøc ®óng ®¾n vµ ph¸t huy cao ®é vai trß cña VHCT Hå ChÝ
Minh. MÆt kh¸c, tríc yªu cÇu cña sù nghiÖp x©y dùng vµ ph¸t triÓn
®Êt níc trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi (CNXH), VHCT Hå
ChÝ Minh cµng tá râ gi¸ trÞ to lín ®èi víi c¸c chñ thÓ chÝnh trÞ, tríc
4
25
hÕt lµ c¸n bé, ®¶ng viªn. Do ®ã, viÖc nghiªn cøu vµ ph¸t huy gi¸ trÞ cña
VHCT Hå ChÝ Minh trong ®êi sèng chÝnh trÞ hiÖn nay cµng trë lªn cÊp
thiÕt. Víi nh÷ng lý do trªn ®©y, nghiªn cøu sinh chän vÊn ®Ò: “V¨n ho¸
chÝnh trÞ Hå ChÝ Minh - gi¸ trÞ lý luËn vµ thùc tiÔn” lµm ®Ò tµi luËn ¸n
tiÕn sÜ cña m×nh.
Víi ®Ò tµi ®· lùa chän, t¸c gi¶ luËn ¸n x¸c ®Þnh mét sè gi¶
thuyÕt nghiªn cøu sau ®©y: Thø nhÊt, VHCT Hå ChÝ Minh lµ
VHCT cña mét c¸ nh©n, nhng lµ c¸ nh©n tiªu biÓu víi tÝnh c¸ch
lµ mét l·nh tô chÝnh trÞ vµ lµ mét nhµ qu¶n lý tèi cao cña d©n téc.
Thø hai, VHCT Hå ChÝ Minh lµ mét chØnh thÓ, bao gåm c¸c gi¸ trÞ
vÒ t tëng vµ hµnh vi chÝnh trÞ, cã cÊu tróc vµ ®Æc trng riªng.
Thø ba, VHCT Hå ChÝ Minh lµ s¶n phÈm cña sù tÝch hîp vµ ph¸t
triÓn nhiÒu gi¸ trÞ tiªu biÓu cña VHCT d©n téc, nh©n lo¹i vµ chñ
nghÜa M¸c - Lªnin, trong ®ã VHCT M¸c - Lªnin lµ yÕu tè quyÕt
®Þnh. Thø t, VHCT Hå ChÝ Minh kh«ng chØ cã ý nghÜa lÞch sö mµ
cßn cã ý nghÜa hiÖn thùc to lín ®èi víi c¸ch m¹ng ViÖt Nam vµ thÕ
giíi. MÆt kh¸c, VHCT Hå ChÝ Minh cã ý nghÜa to lín ®èi víi ®éi
ngò c¸n bé l·nh ®¹o, qu¶n lý ë níc ta hiÖn nay.
2. Môc ®Ých, nhiÖm vô cña luËn ¸n
2.1. Môc ®Ých
Trªn c¬ së lµm râ nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ VHCT vµ
VHCT Hå ChÝ Minh, luËn ¸n chØ ra nh÷ng gi¸ trÞ vµ ®Æc trng c¬ b¶n
cña VHCT Hå ChÝ Minh, nªu lªn ý nghÜa vµ mét sè ®Þnh híng x©y
dùng VHCT cña Ngêi cho ®éi ngò c¸n bé l·nh ®¹o, qu¶n lý ë ViÖt
Nam hiÖn nay.
2.2. NhiÖm vô
Mét lµ, lµm râ nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ VHCT vµ VHCT
Hå ChÝ Minh. Hai lµ, lµm râ nh÷ng gi¸ trÞ vµ ®Æc trng c¬ b¶n cña
VHCT Hå ChÝ Minh. Ba lµ, ph©n tÝch ý nghÜa cña VHCT Hå ChÝ
tÝnh tù gi¸c, tù qu¶n, tù chÞu tr¸ch nhiÖm cña mçi c«ng d©n trong häc
tËp, nghiªn cøu, tham dù chÝnh trÞ vµ ®ãng gãp x©y dùng VHCT cña
®éi ngò c¸n bé l·nh ®¹o, qu¶n lý hiÖn nay.
Thø ba, x¸c lËp vµ hoµn thiÖn c¸c chuÈn mùc VHCT cña c¸n
bé, ®¶ng viªn nãi chung, c¸n bé l·nh ®¹o, qu¶n lý nãi riªng. §Ó x©y
dùng VHCT cho ®éi ngò c¸n bé l·nh ®¹o, qu¶n lý trong tõng giai
®o¹n c¸ch m¹ng cô thÓ. CÇn c¨n cø vµo yªu cÇu thùc tiÔn ®Ó x¸c lËp
c¸c chuÈn gi¸ trÞ VHCT cña ®éi ngò nµy, lµm c¬ së ®Ó hä phÊn ®Êu,
rÌn luyÖn vµ lµm c¨n cø ®Ó kiÓm tra, gi¸m s¸t.
Thø t, n©ng cao nhËn thøc vÒ §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam cÇm
quyÒn, ph©n biÖt râ chøc n¨ng l·nh ®¹o vµ qu¶n lý lµm c¬ së ®Ó hoµn
thiÖn chuÈn mùc v¨n hãa cña ®éi ngò c¸n bé l·nh ®¹o, qu¶n lý. ViÖc
ph©n ®Þnh hai chøc n¨ng trªn ®©y lµ vÊn ®Ò lý luËn kh¸ trõu tîng vµ
phøc t¹p. Tuy nhiªn, nÕu ph©n ®Þnh râ ch¼ng nh÷ng sÏ kh¾c phôc ®îc
t×nh tr¹ng quyÒn lùc cña §¶ng cao h¬n quyÒn lùc nhµ níc, (tøc quyÒn
lùc ®îc nh©n d©n ñy nhiÖm) mµ cßn kh¾c phôc ®îc mét thùc tÕ lµ
c¸c cÊp ñy ®¶ng bu«ng láng l·nh ®¹o hoÆc bao biÖn, lµm thay c¸c c¬
quan hµnh chÝnh. Ngîc l¹i, c¸c c¬ quan hµnh chÝnh dùa dÉm, û l¹i vµo
c¸c cÊp ñy ®¶ng.
TiÓu kÕt ch¬ng 4
Víi tÝnh c¸ch lµ nh÷ng gi¸ trÞ Ch©n, ThiÖn, MÜ cña t tëng,
hµnh vi vµ nh©n c¸ch chÝnh trÞ ®îc s¸ng t¹o ra trong sù nghiÖp c¸ch
m¹ng, VHCT Hå ChÝ Minh kh«ng chØ cã ý nghÜa d©n téc, mµ cßn cã
ý nghÜa thêi ®¹i s©u s¾c. Ngµy nay, VHCT Hå ChÝ Minh ®ang tiÕp tôc
ph¸t huy gi¸ trÞ vµ ý nghÜa to lín trong sù nghiÖp c¸ch m¹ng cña
§¶ng vµ nh©n d©n ViÖt Nam. §Æc biÖt, víi tÝnh c¸ch lµ mét mÉu mùc
cña v¨n hãa l·nh ®¹o, qu¶n lý, VHCT Hå ChÝ Minh cã ý nghÜa thiÕt
thùc ®èi víi ®éi ngò c¸n bé l·nh ®¹o, qu¶n lý ë ViÖt Nam trong thêi
kú qu¸ ®é lªn CNXH.
24
5
cña c¸c d©n téc trªn tinh thÇn nh©n v¨n, nh©n ®¹o, VHCT Hå ChÝ
Minh ®· x¸c lËp mét ph¬ng híng vµ gi¶i ph¸p ®óng ®¾n cho viÖc
kh¾c phôc nh÷ng khñng ho¶ng trong ®êi sèng chÝnh trÞ quèc tÕ.
4.2. §Þnh híng x©y dùng v¨n hãa chÝnh trÞ Hå ChÝ Minh
cho ®éi ngò c¸n bé l·nh ®¹o, qu¶n lý ë ViÖt Nam hiÖn nay
Môc tiªu cña viÖc x©y dùng VHCT Hå ChÝ Minh cho ®éi ngò
c¸n bé l·nh ®¹o, qu¶n lý ë ViÖt Nam hiÖn nay lµ nh»m lµm cho c¸c
gi¸ trÞ cña VHCT Hå ChÝ Minh thÊm vµo nh©n c¸ch mçi c¸ nh©n
th«ng qua viÖc tÝch cùc, chñ ®éng häc tËp, lµm theo vµ biÓu hiÖn ra ë
viÖc biÕt vËn dông s¸ng t¹o vµ ph¸t huy cao ®é c¸c gi¸ trÞ ®ã trong ®êi
sèng chÝnh trÞ hiÖn nay.
Môc tiªu trªn ®©y ®Æt ra mét sè yªu cÇu cô thÓ sau: Mét lµ, x©y
dùng ®éi ngò c¸n bé l·nh ®¹o, qu¶n lý kiªn ®Þnh vµ nhÊt qu¸n môc
tiªu §LDT g¾n liÒn víi CNXH. Hai lµ, x©y dùng ®éi ngò c¸n bé l·nh
®¹o, qu¶n lý thùc sù tiªu biÓu vÒ ®¹o ®øc c¸ch m¹ng. Ba lµ, x©y dùng
®éi ngò c¸n bé l·nh ®¹o, qu¶n lý cã n¨ng lùc, ph¬ng ph¸p vµ phong
c¸ch chÝnh trÞ ®¸p øng tèt yªu cÇu nhiÖm vô.
§Ó hiÖn thùc hãa môc tiªu, yªu cÇu nªu trªn, cÇn tËp trung lµm
tèt mét sè néi dung cã tÝnh nguyªn t¾c sau ®©y:
Thø nhÊt, n©ng cao tr×nh ®é chÝnh trÞ cña ®éi ngò c¸n bé l·nh
®¹o, qu¶n lý. §Ó n©ng cao tr×nh ®é chÝnh trÞ cho ®éi ngò c¸n bé l·nh
®¹o, qu¶n lý cÇn tiÕn hµnh ®ång bé nhiÒu biÖn ph¸p, nhng cÇn tËp
trung vµo: ®Èy m¹nh viÖc häc tËp, lµm theo t tëng, tÊm g¬ng ®¹o
®øc Hå ChÝ Minh; kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a ®µo t¹o víi tù ®µo t¹o c¸n
bé; chñ ®éng ®æi míi néi dung, ph¬ng ph¸p vµ ph¸t huy tÝnh tÝch
cùc, chñ ®éng trªn tinh thÇn tù do t tëng, khuyÕn khÝch nh÷ng s¸ng
t¹o lý luËn ®¸p øng ®ßi hái cña thùc tiÔn c¸ch m¹ng.
Thø hai, x©y dùng m«i trêng VHCT vµ ph¸t huy vai trß gi¸m
s¸t cña nh©n d©n ®èi víi ®éi ngò c¸n bé l·nh ®¹o, qu¶n lý. Trong ®iÒu
kiÖn hiÖn nay cÇn x©y dùng c¸c ®Þnh chÕ ph¸p luËt ®Ó tõng bíc h×nh
thµnh vµ ph¸t huy vai trß cña x· héi d©n sù. Trªn c¬ së ®ã huy ®éng
Minh vµ ®Ò xuÊt mét sè ®Þnh híng x©y dùng VHCT Hå ChÝ Minh
cho ®éi ngò c¸n bé l·nh ®¹o, qu¶n lý ë ViÖt Nam hiÖn nay.
3. §èi tîng, ph¹m vi nghiªn cøu cña luËn ¸n
3.1. §èi tîng nghiªn cøu
§èi tîng nghiªn cøu cña luËn ¸n lµ VHCT Hå ChÝ Minh ë
khÝa c¹nh gi¸ trÞ lý luËn vµ thùc tiÔn.
3.2. Ph¹m vi nghiªn cøu
Cïng víi viÖc tËp trung nghiªn cøu, kh¶o s¸t c¸c gi¸ trÞ mµ
Hå ChÝ Minh ®· s¸ng t¹o ra trong sù nghiÖp chÝnh trÞ cña m×nh
th«ng qua hÖ thèng t liÖu, di s¶n mµ Ngêi ®Ó l¹i vµ c¸c kÕt qu¶
nghiªn cøu cã liªn quan díi gãc ®é tiÕp cËn chÝnh trÞ häc, luËn ¸n
sÏ kh¶o s¸t c¸c ®¸nh gi¸ cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam vÒ phÈm
chÊt chÝnh trÞ, ®¹o ®øc cña ®éi ngò c¸n bé ®¶ng viªn nãi chung,
c¸n bé l·nh ®¹o qu¶n lý nãi riªng.
4. C¬ së lý luËn vµ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu
4.1. C¬ së lý luËn
C¬ së lý luËn cña ®Ò tµi lµ hÖ thèng nh÷ng quan ®iÓm c¬ b¶n
cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin, t tëng Hå ChÝ Minh, §¶ng Céng s¶n
ViÖt Nam vµ c¸c lý thuyÕt vÒ khoa häc chÝnh trÞ, VHCT hiÖn ®¹i; vÒ
chÝnh trÞ; vÒ v¨n hãa; vÒ mèi quan hÖ gi÷a chÝnh trÞ víi v¨n hãa vµ vai
trß cña v¨n hãa ®èi víi sù ph¸t triÓn x· héi nãi chung, c¸ch m¹ng x·
héi chñ nghÜa (XHCN) nãi riªng.
4.2. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu
Trªn c¬ së tiÕp cËn kh¶o s¸t tµi liÖu vÒ c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan
®Õn VHCT Hå ChÝ Minh vµ thùc tr¹ng VHCT cña ®éi ngò c¸n bé
l·nh ®¹o, qu¶n lý ë ViÖt Nam hiÖn nay, t¸c gi¶ sö dông ph¬ng ph¸p
duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö cïng c¸c ph¬ng ph¸p nghiªn
cøu cô thÓ nh: Ph¬ng ph¸p hÖ thèng; l«gÝch, lÞch sö; ph©n tÝch, tæng
hîp; so s¸nh…phï hîp víi tõng nhiÖm vô cô thÓ cña luËn ¸n.
5. ý nghÜa khoa häc vµ thùc tiÔn cña ®Ò tµi nghiªn cøu
5.1. ý nghÜa khoa häc
6
23
§Ò tµi gãp phÇn chØ ra c¸ch tiÕp cËn vµ mèi quan hÖ gi÷a
VHCT cña c¸ nh©n, ®Æc biÖt lµ cña l·nh tô chÝnh trÞ víi VHCT nãi
chung; Gãp phÇn hoµn thiÖn kh¸i niÖm, cÊu tróc, c¬ së h×nh thµnh,
ph¸t triÓn cña VHCT Hå ChÝ Minh; X¸c ®Þnh c¸c ®Æc trng, gi¸ trÞ lý
luËn, thùc tiÔn vµ ý nghÜa cña VHCT Hå ChÝ Minh ®èi víi c¸ch m¹ng
ViÖt Nam vµ thÕ giíi; Gãp phÇn kh¼ng ®Þnh tÝnh toµn diÖn cña di s¶n
Hå ChÝ Minh vµ sù cÇn thiÕt ph¶i x©y dùng VHCT Hå ChÝ Minh cho
®éi ngò c¸n bé l·nh ®¹o, qu¶n lý ë ViÖt Nam hiÖn nay.
5.2. ý nghÜa thùc tiÔn
VÒ lý luËn: luËn ¸n gãp phÇn gia t¨ng tri thøc vÒ khoa häc
chÝnh trÞ nãi chung, Hå ChÝ Minh häc nãi riªng vµ lµm c¬ së ®Ó ®Êu
tranh b¶o vÖ nÒn t¶ng t tëng cña §¶ng.
VÒ thùc tiÔn: luËn ¸n cã thÓ dïng lµm tµi liÖu tham kh¶o cho
viÖc nghiªn cøu, häc tËp trong c¸c chuyªn ngµnh cña khoa häc chÝnh
trÞ nh: chÝnh trÞ häc, Hå ChÝ Minh häc, x©y dùng §¶ng còng nh
trong c«ng t¸c x©y dùng, chØnh ®èn §¶ng hiÖn nay.
6. KÕt cÊu cña ¸n
Toµn bé luËn ¸n 164 trang (tr) gåm: Më ®Çu 6tr; 4 ch¬ng, 9
tiÕt: 145tr, (trong ®ã, ch¬ng 1: 16tr, ch¬ng 2: 52tr, ch¬ng 3: 43tr;
ch¬ng 4: 34tr); kÕt luËn: 03tr; danh môc c¸c c«ng tr×nh cña t¸c gi¶
®· c«ng bè liªn quan ®Õn ®Ò tµi: 01tr; tµi liÖu tham kh¶o: 09tr.
®¸nh gi¸ c¸c nhµ chÝnh trÞ ch©n chÝnh. VHCT Hå ChÝ Minh kh«ng chØ
cã gi¸ trÞ lÞch sö to lín mµ ngµy nay cßn ®ang tiÕp tôc soi ®êng cho sù
nghiÖp x©y dùng mét nÒn chÝnh trÞ thùc sù cã v¨n ho¸, thùc sù v× con
ngêi ë ViÖt Nam.
4.1.2. ý nghÜa ®èi víi c¸ch m¹ng thÕ giíi
4.1.2.1. V¨n hãa chÝnh trÞ Hå ChÝ Minh gãp phÇn lµm phong
phó thªm hÖ gi¸ trÞ cña t tëng chÝnh trÞ thÕ giíi
Thø nhÊt, Hå ChÝ Minh ®· lµm cho nhiÒu gi¸ trÞ VHCT truyÒn
thèng cña d©n téc ®îc ph¸t huy trong ®iÒu kiÖn lÞch sö míi vµ ®ãng
gãp vµo kho tµng t tëng chÝnh trÞ cña thÕ giíi nhiÒu luËn ®iÓm quan
träng cã gi¸ trÞ lý luËn to lín; Thø hai, víi viÖc kÕ thõa vµ ph¸t triÓn
VHCT M¸c - Lªnin trong ®iÒu kiÖn cô thÓ cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam,
Hå ChÝ Minh ch¼ng nh÷ng ®· lµm phong phó thªm gi¸ trÞ mµ cßn më
réng ph¹m vi vµ n©ng cao søc sèng cña VHCT M¸c - Lªnin.
4.1.2.2. V¨n hãa chÝnh trÞ Hå ChÝ Minh gãp phÇn thóc ®Èy sù
ph¸t triÓn, tiÕn bé trong ®êi sèng chÝnh trÞ cña thÕ giíi ®¬ng ®¹i
Mét lµ, VHCT Hå ChÝ Minh ®· chØ ra sù t¬ng ®ång vÒ lîi Ých
vµ kÎ thï chung cña giai cÊp c«ng nh©n vµ nh©n d©n lao ®éng thÕ
giíi; nªu lªn mèi quan hÖ kh«ng thÓ t¸ch rêi gi÷a c¸ch m¹ng thuéc
®Þa víi c¸ch m¹ng v« s¶n ë chÝnh quèc. Trªn c¬ së ®ã t¹o dùng khèi
®oµn kÕt gi÷a c¸c níc thuéc ®Þa víi giai cÊp c«ng nh©n vµ nh©n d©n
lao ®éng ë chÝnh quèc, t¹o ra ®éng lùc míi cho c¸ch m¹ng thÕ giíi
trong nöa ®Çu thÕ kû XX; Hai lµ, VHCT Hå ChÝ Minh kh«ng chØ lµ
yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Õn th¾ng lîi cña c¸ch m¹ng gi¶i phãng d©n téc ë
ViÖt Nam mµ cßn lµ yÕu tè gãp phÇn quan träng lµm tan r· hÖ thèng
thuéc ®Þa cña CNTB. MÆt kh¸c, VHCT Hå ChÝ Minh chÝnh lµ nguyªn
nh©n th¾ng lîi cña hai cuéc kh¸ng chiÕn chèng sù x©m lîc cña ®Õ
quèc Ph¸p vµ ®Õ quèc MÜ. Th¾ng lîi ®ã ®· thiÕt lËp mét diÖn m¹o míi
cho ®êi sèng chÝnh trÞ quèc tÕ; Ba lµ, víi t tëng vµ hµnh ®éng ®Ò
cao quyÒn tù do, b×nh ®¼ng cña con ngêi vµ t«n träng quyÒn tù quyÕt
Ch¬ng 1
TæNG QUAN T×NH H×NH NGHI£N CøU §Ò TµI
1.1. C¸c tµi liÖu, c«ng tr×nh nghiªn cøu ë níc ngoµi
1.1.1. C¸c nghiªn cøu liªn quan ®Õn v¨n hãa chÝnh trÞ
Almond G. and verba S. (1963), The Civic Culture - Political
Attitudes and Democracy in Five Nations (v¨n ho¸ c«ng d©n Nh÷ng th¸i ®é chÝnh trÞ vµ nÒn d©n chñ ë n¨m quèc gia), Boston:
little, Brown & Co. G; Row E. (1974), Modern Politics (ChÝnh trÞ
22
7
lý tëng cao ®Ñp, phï hîp víi gi¸ trÞ chung cña nh©n lo¹i. Hai lµ, VHCT
Hå ChÝ Minh ®· trë thµnh c¬ së lý luËn, nÒn t¶ng t tëng, kim chØ nam
cho viÖc ho¹ch ®Þnh c¸c chñ tr¬ng, ®êng lèi, chiÕn lîc, s¸ch lîc cña
§¶ng. Ba lµ, VHCT Hå ChÝ Minh ®· x¸c lËp mét hÖ thèng nh÷ng quan
®iÓm lý luËn s©u s¾c vÒ mét nÒn chÝnh trÞ cã v¨n ho¸, phï hîp víi
nguyÖn väng cña nh©n d©n, xu thÕ thêi ®¹i vµ quy luËt ph¸t triÓn tÊt yÕu
cña nh©n lo¹i. Bèn lµ, VHCT Hå ChÝ Minh ®· lµ ®éng lùc tinh thÇn gióp
cho c¸n bé, ®¶ng viªn vµ nh©n ta tin tëng vµo môc tiªu, lý tëng cña
§¶ng, cña c¸ch m¹ng, kiªn ®Þnh con ®êng ph¸t triÓn cña ®Êt níc lµ
§LDT g¾n liÒn víi CNXH.
4.1.1.2. V¨n hãa chÝnh trÞ Hå ChÝ Minh ®em l¹i mét diÖn m¹o
míi trong thùc tiÔn ®êi sèng chÝnh trÞ cña d©n téc
VHCT Hå ChÝ Minh ®· ®Æt dÊu chÊm hÕt cho mét thêi kú
khñng ho¶ng vÒ hÖ t tëng vµ ®êng lèi cøu níc; ®· lan táa
vµ t¸c ®éng ®Õn nhËn thøc, t×nh c¶m, ý chÝ cña mäi ngêi ViÖt
Nam yªu níc, trùc tiÕp ph¸t huy tiÒm n¨ng c¸ch m¹ng cña cña
mäi tÇng líp nh©n d©n; ®· ®a d©n téc ViÖt Nam bíc sang mét
kû nguyªn míi, kû nguyªn §LDT vµ tù do lùa chän con ®êng
ph¸t triÓn ®Êt níc phï hîp víi quy luËt tù nhiªn vµ xu thÕ thêi
®¹i, ®a nh©n d©n ViÖt Nam tõ th©n phËn lµ n« lÖ, lµ ®èi tîng
¸p bøc cña quyÒn lùc nhµ níc bíc lªn ®Þa vÞ ngêi lµm chñ
®Êt níc, lµm chñ quyÒn lùc chÝnh trÞ; ®· gãp phÇn x©y dùng
nªn mét §¶ng c¸ch m¹ng ch©n chÝnh víi nhiÒu thÕ hÖ c¸n bé,
®¶ng viªn thùc sù v× d©n, v× níc, b¶o ®¶m cho §¶ng sím trë
thµnh ®¶ng cÇm quyÒn vµ giµnh ®îc quyÒn l·nh ®¹o tuyÖt ®èi,
®îc nh©n d©n tin tëng, ch¨m lo x©y dùng, b¶o vÖ.
MÆt kh¸c, VHCT Hå ChÝ Minh ch¼ng nh÷ng ®· ®Ó l¹i cho nh©n
d©n ta nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm, nh÷ng tÊm g¬ng mÉu mùc vÒ
phÈm chÊt, n¨ng lùc, phong c¸ch cña ngêi lµm chÝnh trÞ, cña mét nhµ
chÝnh trÞ th©n d©n, v× d©n, mµ cßn trë thµnh yªu cÇu ®µo t¹o vµ tiªu chÝ
hiÖn ®¹i), London, Routlege and Kegan Paul; Ball A.R. (1977),
Modern Politics and Government (C¸c ChÝnh trÞ vµ ChÝnh phñ hiÖn
®¹i), 2 nd ed, London, Macmillan; Tocqueville A. (1996), Democracy
in America (D©n chñ ë MÜ), ed. by J.P. Mayer, trans. by George
Lawrence, NewYork: Happer &Row; Walter A. Rosenbaum (1975),
Political Culture (v¨n hãa chÝnh trÞ), London: Nelson… Ngoµi c¸c
c«ng tr×nh lín trªn ®©y, cßn cã c¸c bµi b¸o vµ t¹p chÝ nghiªn cøu vÒ
VHCT nh: Almond G. (1956), “Comparative Political System” (HÖ
thèng chÝnh trÞ so s¸nh), The journal of Politics, (18), No.3, (Aug.),
pp. 391-409; Pye L. (1968), “Political Cutulre” (V¨n hãa chÝnh trÞ),
International Encyclopedia of the Social Siences, (12), London,
Macmillan; Harrigan J.J. (1995), “Political Culture and Public
opinion” (V¨n hãa chÝnh trÞ vµ ý kiÕn céng ®ång), Politics and the
American future, Dilemmas of Democracy, The Mc Graw - Hill
Companies, Inc, pp. 80-105. Nh×n chung viÖc nghiªn cøu VHCT ë níc ngoµi, ®Æc biÖt lµ ë ch©u ¢u ®îc b¾t ®Çu sím, nhng cho tíi nay
cha cã c«ng tr×nh nµo nghiªn cøu chuyªn biÖt nµo cña giíi häc gi¶
ph¬ng T©y vÒ VHCT ViÖt Nam.
1.1.2. C¸c nghiªn cøu liªn quan ®Õn VHCT Hå ChÝ Minh
ViÖc t×m hiÓu, nghiªn cøu vÒ Hå ChÝ Minh ®· ®îc c¸c nhµ
chÝnh trÞ, nhµ khoa häc níc ngoµi víi lËp trêng giai cÊp kh¸c nhau
quan t©m s©u s¾c ngay tõ khi Ngêi cßn sèng. §Æc biÖt, sau khi Hå
ChÝ Minh qua ®êi vµ ®îc céng ®ång quèc tÕ vinh danh lµ anh hïng
gi¶i phãng d©n téc, nhµ v¨n hãa lín cña ViÖt Nam, c¸c nghiªn cøu,
®¸nh gi¸ cña c¸c chÝnh trÞ gia, c¸c häc gi¶ níc ngoµi vÒ Ngêi cµng
trë nªn phong phó.
Cuèn s¸ch viÕt vÒ Hå ChÝ Minh vµ xuÊt b¶n tõ khi Ngêi cßn
sèng ®ã lµ cuèn Hå ChÝ Minh cña t¸c gi¶ Jean Lacouture. T¸c phÈm
®· kh¾c häa ch©n dung cña mét vÞ l·nh tô mµ t¸c gi¶ ®¸nh gi¸ lµ mét
trong nh÷ng nhµ Quèc tÕ Céng s¶n ®¶ng lçi l¹c nhÊt trong mäi thêi
8
21
®¹i. Mét c«ng tr×nh nghiªn cøu cña häc gi¶ níc ngoµi ®îc cho lµ
®Çy ®ñ nhÊt vÒ Hå ChÝ Minh, ®ã lµ cuèn Hå ChÝ Minh - Mét cuéc ®êi
cña t¸c gi¶ ngêi Mü William J. Duiker. MÆc dï cha ®îc chÝnh
thøc xuÊt b¶n t¹i ViÖt Nam, nhng cuèn s¸ch lµ tµi liÖu tham kh¶o rÊt
bæ Ých vÒ cuéc ®êi, sù nghiÖp chÝnh trÞ cña Hå ChÝ Minh. Cuèn s¸ch
Hå ChÝ Minh Mét biªn niªn sö, cña Hellmut Kapfenberger - mét häc
gi¶ ngêi §øc, ®îc Nhµ xuÊt b¶n Verlag Neues Leben - BÐc-lin,
xuÊt b¶n t¹i Céng hßa liªn bang §øc n¨m 2009 vµ ®îc Nhµ xuÊt b¶n
thÕ giíi - Hµ Néi dÞch sang tiÕng ViÖt, xuÊt b¶n n¨m 2010. MÆc dï
kh«ng tiÕp cËn díi gãc ®é VHCT nhng cuèn s¸ch ®· cho thÊy,
cuéc ®êi, nh©n c¸ch vµ t tëng Hå ChÝ Minh kh«ng chØ soi ®êng
cho sù nghiÖp c¸ch m¹ng cña nh©n d©n ViÖt Nam mµ cßn lµ nguån cæ
vò, khÝch lÖ to lín ®èi víi sù nghiÖp gi¶i phãng d©n téc, gi¶i phãng
giai cÊp vµ gi¶i phãng con ngêi trªn thÕ giíi. Cuèn s¸ch Hå ChÝ
Minh - Nh©n v¨n vµ ph¸t triÓn cña t¸c gi¶ NguyÔn §µi Trang - mét
nhµ nghiªn cøu ngêi ViÖt Nam ®ang sinh sèng vµ lµm viÖc t¹i
Cana®a. MÆc dï kh«ng ®Ò cËp trùc tiÕp ®Õn VHCT Hå ChÝ Minh nhng cuèn s¸ch lµ tµi liÖu bæ Ých vÒ nh©n c¸ch chÝnh trÞ cña Ngêi.
ph¶i lµ mét bíc tiÕn míi cña sù nghiÖp gi¶i phãng x· héi vµ con
ngêi. T tëng vµ hµnh ®éng kÕt hîp chÆt chÏ ba sù nghiÖp gi¶i
phãng nªu trªn lµ mét trong nh÷ng ®Æc trng c¬ b¶n nhÊt cña VHCT
Hå ChÝ Minh.
TiÓu kÕt ch¬ng 3
Gi¸ trÞ cña VHCT Hå ChÝ Minh lµ chØnh thÓ cña ba nhãm gi¸
trÞ c¬ b¶n, ®ã lµ: c¸c gi¸ trÞ t tëng, c¸c gi¸ trÞ hµnh vi vµ c¸c gi¸ trÞ
nh©n c¸ch. §©y lµ nh÷ng gi¸ trÞ Ch©n, ThiÖn, MÜ, cã tÝnh bÒn v÷ng,
tÝnh phæ qu¸t vµ ®· ®îc thùc tiÔn kiÓm nghiÖm.
VHCT Hå ChÝ Minh cã nh÷ng ®Æc trng c¬ b¶n ®Ó cã thÓ
nhËn biÕt vµ ph©n biÖt víi VHCT cña nh÷ng c¸ nh©n l·nh tô kh¸c
®ã lµ: ThÓ hiÖn râ sù tÝch hîp, vît gép nhiÒu gi¸ trÞ nhng mang
b¶n chÊt cña giai cÊp c«ng nh©n; lu«n hµi hßa gi÷a tÝnh d©n téc vµ
tÝnh quèc tÕ, tÝnh phæ biÕn vµ tÝnh ®Æc thï; lu«n thèng nhÊt gi÷a
nh÷ng gi¸ trÞ t tëng víi nh÷ng gi¸ trÞ hµnh vi, gi÷a nãi vµ lµm,
chó träng nªu g¬ng; thÓ hiÖn râ tÝnh nh©n v¨n triÖt ®Ó c¶ trong
môc tiªu, lý tëng, ph¬ng thøc vµ hµnh ®éng chÝnh trÞ.
1.2. C¸c tµi liÖu, c«ng tr×nh nghiªn cøu ë trong níc
C«ng tr×nh cña c¸c nhµ khoa häc cã c¸c t¸c phÈm:
Sù ph¸t triÓn cña t tëng ë ViÖt Nam tõ thÕ kû XIX ®Õn C¸ch
m¹ng Th¸ng t¸m - (tËp III) Thµnh c«ng cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin, t tëng Hå ChÝ Minh, cña TrÇn V¨n Giµu, Nxb Thµnh phè Hå ChÝ
Minh, 1993. Vai trß v¨n ho¸ trong ho¹t ®éng chÝnh trÞ cña §¶ng ta
hiÖn nay, cña t¸c gi¶ TrÇn V¨n BÝnh, Nxb Lao ®éng, Hµ Néi, 2000. T tëng Hå ChÝ Minh vÒ x©y dùng nÒn v¨n ho¸ míi ViÖt Nam, cña
Bïi §×nh Phong (chñ biªn), Nxb Lao ®éng, Hµ Néi, 2001. Hå ChÝ
Minh nhµ t tëng lçi l¹c, cña Song Thµnh, Nxb Lý luËn chÝnh trÞ, Hµ
Néi, 2005. T tëng Hå ChÝ Minh vÒ ph¸t triÓn v¨n ho¸ vµ con ngêi, cña §Æng Xu©n Kú (Chñ biªn), Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi,
Ch¬ng 4
ý NGHÜA Vµ §ÞNH H¦íng x©y dùng V¡N HãA CHÝNH
TRÞ Hå CHÝ MINH cho ®éi ngò c¸n bé L·nh ®¹o
qu¶n lý ë viÖt nam hiÖn nay
4.1. ý nghÜa cña v¨n hãa chÝnh trÞ Hå ChÝ Minh
4.1.1. ý nghÜa ®èi víi c¸ch m¹ng ViÖt Nam
4.1.1.1. V¨n hãa chÝnh trÞ Hå ChÝ Minh t¹o nªn sù ph¸t triÓn
míi cña t tëng, lý luËn chÝnh trÞ ë ViÖt Nam
Mét lµ, VHCT Hå ChÝ Minh ®· kh¾c phôc sù khñng ho¶ng vÒ ý
thøc hÖ vµ ®êng lèi cøu níc; thøc tØnh tinh thÇn c¸ch m¹ng cña nh©n
d©n; ®a ®Õn cho d©n téc ViÖt Nam hÖ t tëng ®óng ®¾n, c¸ch m¹ng
nhÊt cña thêi ®¹i; t×m ra con ®êng ph¸t triÓn hîp quy luËt víi môc tiªu,
20
9
TÝnh d©n téc vµ tÝnh nh©n lo¹i cña VHCT Hå ChÝ Minh biÓu
hiÖn ë nh÷ng néi dung c¬ b¶n sau: Mét lµ, VHCT Hå ChÝ Minh kh«ng
chØ cã nguån gèc d©n téc mµ cßn cã nguån gèc nh©n lo¹i. Hai lµ, Hå
ChÝ Minh võa lµ mét nhµ d©n téc chñ nghÜa ch©n chÝnh, võa lµ mét
chiÕn sÜ lçi l¹c cña phong trµo céng s¶n vµ c«ng nh©n quèc tÕ. Ba lµ,
VHCT Hå ChÝ Minh kh«ng chØ cã gi¸ trÞ ®èi víi d©n téc ViÖt Nam, mµ
cßn cã gi¸ trÞ to lín ®èi víi nh©n lo¹i, ®Æc biÖt lµ nh©n d©n yªu chuéng
hßa b×nh trªn thÕ giíi.
VHCT Hå ChÝ Minh lµ nh÷ng gi¸ trÞ ®îc kÕt tinh tõ viÖc vËn
dông nh÷ng quy luËt phæ biÕn cña thÕ giíi vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña
ViÖt Nam. H¬n n÷a, nh÷ng gi¸ trÞ ®ã, kh«ng chØ cã ý nghÜa trong ®êi
sèng chÝnh trÞ cña d©n téc ViÖt Nam mµ cßn cã t¸c ®éng ®Õn ®êi sèng
chÝnh trÞ quèc tÕ. Sù kÕt hîp nhuÇn nhuyÔn gi÷a tÝnh phæ biÕn víi tÝnh
®Æc thï ®· t¹o nªn sù nghiÖp c¸ch m¹ng vµ VHCT Hå ChÝ Minh, lµ
mét trong nh÷ng ®Æc trng c¬ b¶n ®Ó nhËn diÖn vµ ph©n biÖt víi
VHCT cña c¸c chñ thÓ kh¸c.
3.2.3. V¨n hãa chÝnh trÞ Hå ChÝ Minh thèng nhÊt chÆt chÏ
gi÷a gi¸ trÞ t tëng vµ gi¸ trÞ hµnh vi
Trong di s¶n VHCT Hå ChÝ Minh, gi¸ trÞ t tëng vµ gi¸ trÞ
hµnh vi lu«n thèng nhÊt chÆt chÏ, bæ sung cho nhau. Nh÷ng t tëng
chÝnh trÞ cña Ngêi ®Òu tõng bíc ®îc hiÖn thùc hãa vµ ®îc kiÓm
nghiÖm b»ng thùc tiÔn c¸ch m¹ng ViÖt Nam. TÊm g¬ng mÉu mùc vÒ
sù thèng nhÊt gi÷a lý luËn vµ thùc tiÔn, t tëng vµ hµnh vi, nãi vµ
lµm cña Hå ChÝ Minh ®îc biÓu hiÖn sinh ®éng trong toµn bé cuéc
®êi, sù nghiÖp c¸ch m¹ng cña Ngêi vµ trë thµnh nÐt ®Æc s¾c nhÊt cña
VHCT Hå ChÝ Minh.
3.2.4. V¨n hãa chÝnh trÞ Hå ChÝ Minh lu«n thÓ hiÖn tÝnh
nh©n v¨n triÖt ®Ó c¶ trong t tëng vµ hµnh ®éng chÝnh trÞ
Hå ChÝ Minh lµ mét nhµ chÝnh trÞ mµ c¶ t tëng vµ hµnh ®éng
®Òu thÓ hiÖn râ sù kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a ba sù nghiÖp gi¶i phãng. Mçi
bíc ph¸t triÓn cña c¸ch m¹ng GPDT còng nh c¸ch m¹ng XHCN
2005. Sù ph¸t triÓn cña t tëng chÝnh trÞ ViÖt Nam thÕ kû X-XV, cña
NguyÔn Hoµi V¨n (Chñ biªn), Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, 2008.
V¨n ho¸ chÝnh trÞ vµ lÞch sö díi gãc nh×n v¨n ho¸ chÝnh trÞ, cña
Ph¹m Hång Tung, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, 2008. ChÝnh trÞ
häc - Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn, do NguyÔn V¨n Huyªn (Chñ
biªn), Nxb ChÝnh trÞ - Hµnh chÝnh, Hµ Néi, 2009. Hå ChÝ Minh v¨n
hãa vµ ph¸t triÓn, cña Ph¹m Ngäc Anh vµ Bïi §×nh Phong, Nxb
ChÝnh trÞ - Hµnh chÝnh, Hµ Néi, 2009. T tëng chÝnh trÞ cña C.M¸c,
Ph.¡ngghen, V.I.Lªnin vµ Hå ChÝ Minh (S¸ch chuyªn kh¶o) cña Lª
Minh Qu©n (2009), Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. Hå ChÝ Minh
nhµ v¨n ho¸ kiÖt xuÊt, cña Song Thµnh, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ
Néi, 2010. §¹i c¬ng lÞch sö t tëng chÝnh trÞ ViÖt Nam tõ thÕ kû
XVI ®Õn thÕ kû XIX, cña NguyÔn Hoµi V¨n (Chñ biªn), Nxb ChÝnh trÞ
quèc gia, Hµ Néi, 2010.
Bªn c¹nh nh÷ng c«ng tr×nh lín cßn cã kh¸ nhiÒu c¸c nghiªn
cøu ®· c«ng bè trªn c¸c b¸o chÝ, t¹p chÝ khoa häc cña §¶ng, Nhµ níc vµ c¸c ngµnh khoa häc x· héi nh: Ph¸t huy u thÕ cña nÒn v¨n
ho¸ chÝnh trÞ ViÖt Nam t¹o ®éng lùc cho c«ng cuéc ®æi míi, cña t¸c
gi¶ TrÇn Ngäc Hiªn, ®¨ng trªn T¹p chÝ Th«ng tin khoa häc x· héi,
th¸ng 6/2005. V¨n ho¸ vµ v¨n ho¸ chÝnh trÞ tõ c¸ch tiÕp cËn cña triÕt
häc chÝnh trÞ m¸cxÝt, cña NguyÔn V¨n Huyªn, ®¨ng trªn B¸o §iÖn tö
§¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, ngµy 19/7/2005. V¨n ho¸ l·nh ®¹o - qu¶n
lý trong t tëng Hå ChÝ Minh, cña Bïi NguyÔn, ®¨ng trªn T¹p chÝ
Th«ng tin c«ng t¸c t tëng lý luËn, th¸ng 8/2006. V¨n ho¸ §¶ng ®îc hoµn thiÖn tõ nÒn v¨n ho¸ chÝnh trÞ, cña L¬ng Hoµng Mai, ®¨ng
trªn T¹p chÝ X©y dùng §¶ng ONLINE, ngµy 19/12/2006. §¶ng Céng
s¶n ViÖt Nam trong v¨n hãa chÝnh trÞ, cña Vò Minh Giang, §¹i häc
Quèc gia Hµ Néi, ®¨ng trªn T¹p chÝ X©y dùng §¶ng, sè 9/2008.
Nh©n d©n: Mét ph¹m trï v¨n ho¸ chÝnh trÞ Hå ChÝ Minh, cña Bïi
§×nh Phong, ®¨ng trªn T¹p chÝ Tuyªn gi¸o, sè 3/2010. VÊn ®Ò v¨n
10
19
ho¸ trong t tëng Hå ChÝ Minh vÒ ph¸t triÓn ®Êt níc, cña T¹ Ngäc
TÊn, ®¨ng trªn T¹p chÝ Céng s¶n ®iÖn tö, ngµy 18/5/2010. Häc vµ
hµnh theo t tëng Hå ChÝ Minh vÒ v¨n ho¸ cÇm quyÒn, cña Bïi §×nh
Phong, ®¨ng trªn T¹p chÝ Tuyªn gi¸o ONLINE, ngµy 21/8/2011. V¨n
ho¸ Hå ChÝ Minh - gi¸ trÞ vµ ý nghÜa, cña Hoµng ChÝ B¶o, §¨ng trong
Kû yÕu Héi th¶o khoa häc quèc tÕ kû niÖm 120 n¨m ngµy sinh Chñ
tÞch Hå ChÝ Minh, Nxb ChÝnh trÞ - Hµnh chÝnh, 2010. X©y dùng v¨n
ho¸ chÝnh trÞ cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam theo t tëng Hå ChÝ
Minh, cña t¸c gi¶ §oµn ThÞ Minh Oanh, ®¨ng trong Kû yÕu Héi th¶o
khoa häc kû niÖm 120 ngµy sinh Chñ TÞch Hå ChÝ Minh, Trung t©m
®µo t¹o, båi dìng gi¶ng viªn lý luËn chÝnh trÞ, Hµ Néi (5-2010).
Cïng víi c¸c s¸ch, b¸o vµ t¹p chÝ cßn cã c¸c luËn v¨n, luËn ¸n
cã liªn quan ®Õn VHCT vµ VHCT Hå ChÝ Minh nh: V¨n hãa chÝnh trÞ
ë Céng hßa D©n chñ nh©n d©n Lµo trong giai ®o¹n hiÖn nay, cña t¸c
gi¶ Kh¨m MÆnCh¨nTh¹L¨ngSy, LuËn ¸n tiÕn sÜ chÝnh trÞ häc, Häc viÖn
ChÝnh trÞ quèc gia Hå ChÝ Minh, 2002. N©ng cao v¨n ho¸ chÝnh trÞ cña
c¸n bé l·nh ®¹o ë níc ta trong giai ®o¹n hiÖn nay, cña t¸c gi¶ L©m
Quèc TuÊn, LuËn ¸n tiÕn sÜ chÝnh trÞ häc, Häc viÖn ChÝnh trÞ quèc gia
Hå ChÝ Minh, 2005. V¨n hãa chÝnh trÞ truyÒn thèng Lµo vµ ý nghÜa ®èi
víi c«ng cuéc ®æi míi ë céng hßa d©n chñ nh©n d©n Lµo hiÖn nay, cña
t¸c gi¶ Aloun Bounmixay, luËn ¸n tiÕn sÜ chÝnh trÞ häc, Häc viÖn ChÝnh
trÞ - Hµnh chÝnh quèc gia Hå ChÝ Minh, Hµ Néi, 2013. Nh÷ng t¸c
phÈm nªu trªn ®· ®Ò cËp mét c¸ch kh¸ toµn diÖn vÒ VHCT nãi chung
vµ VHCT ViÖt Nam nãi riªng. Tuy vËy, cha cã mét c«ng tr×nh ®éc
lËp, nghiªn cøu chuyªn s©u vÒ VHCT Hå ChÝ Minh.
TiÓu kÕt ch¬ng 1
Víi nh÷ng cèng hiÕn cña m×nh, Hå ChÝ Minh ®îc thÕ giíi vinh
danh lµ anh hïng gi¶i phãng d©n téc, nhµ v¨n hãa lín. V× thÕ, VHCT
cña Ngêi ®· ®îc c¸c nhµ khoa häc ®Ò cËp ë nhiÒu gãc ®é kh¸c nhau,
kh¸ phong phó vµ toµn diÖn. Do vËy, viÖc kÕ thõa c¸c thµnh qu¶ nghiªn
®éng cô thÓ trong viÖc x©y dùng vµ ph¸t huy søc m¹nh cña khèi
®¹i ®oµn kÕt toµn d©n téc. Thø ba, nh÷ng hµnh ®éng cô thÓ trong
lùa chän m« h×nh vµ tæ chøc x©y dùng hÖ thèng chÝnh trÞ thùc sù
b¶o ®¶m mäi quyÒn lùc chÝnh trÞ thuéc vÒ nh©n d©n.
3.1.3. C¸c gi¸ trÞ nh©n c¸ch
C¸c gi¸ trÞ nh©n c¸ch lµ nhãm gi¸ trÞ næi bËt nhÊt cña VHCT Hå
ChÝ Minh. Víi tÝnh c¸ch lµ mét nhµ chÝnh trÞ chuyªn nghiÖp, l·nh tô
chÝnh trÞ vµ nhµ qu¶n lý cao nhÊt cña mét quèc gia, nh©n c¸ch chÝnh trÞ
cña Ngêi ch¼ng nh÷ng ®· thøc tØnh, tËp hîp, gi¸c ngé, ph¸t huy cao
®é nguån lùc c¸ch m¹ng cña ®Êt níc mµ cßn lµm cho chÝnh trÞ thÓ
hiÖn b¶n chÊt tèt ®Ñp cña nã vµ trë thµnh v¨n hãa. C¸c gi¸ trÞ nh©n c¸ch
cña VHCT Hå ChÝ Minh biÓu hiÖn ë t tëng vµ hµnh ®éng lu«n ®Ò cao
vai trß cña nh©n d©n, lÊy d©n lµm gèc; lu«n gi¶i quyÕt hµi hßa gi÷a ®¹o
®øc chÝnh trÞ víi c¸ch thøc ®¹t ®îc c¸c môc tiªu chÝnh trÞ vµ suèt ®êi
cÇn kiÖm liªm chÝnh, chÝ c«ng v« t, lu«n ®Æt lîi Ých cña §¶ng, cña d©n
téc lªn trªn lîi Ých c¸ nh©n.
3.2. Nh÷ng ®Æc trng c¬ b¶n cña v¨n hãa chÝnh trÞ Hå ChÝ Minh
3.2.1. V¨n hãa chÝnh trÞ Hå ChÝ Minh lµ sù tÝch hîp, ch¾t läc
nhiÒu gi¸ trÞ vµ mang b¶n chÊt cña giai cÊp c«ng nh©n
Hå ChÝ Minh ®· th©u th¸i, ch¾t läc vµ tÝch hîp tÊt c¶ nh÷ng gi¸
trÞ nh©n sinh, nh÷ng yÕu tè phï hîp, cã lîi cho sù nghiÖp GPDT vµ
híng tíi gi¶i phãng giai cÊp, gi¶i phãng con ngêi trong c¸c häc
thuyÕt chÝnh trÞ, c¸c hÖ t tëng cæ, kim, §«ng, T©y trªn thÕ giíi. Tuy
nhiªn, cÇn thÊy râ, chñ nghÜa M¸c - Lªnin kh«ng chØ lµ c¬ së lý luËn,
nguån gèc chñ yÕu, quyÕt ®Þnh nhÊt cho viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn
mµ cßn lµ b¶n chÊt cña VHCT Hå ChÝ Minh, lµ yÕu tè c¬ b¶n nhÊt ®Ó
ph©n biÖt víi VHCT cña c¸c chñ thÓ chÝnh trÞ kh¸c.
3.2.2. V¨n hãa chÝnh trÞ Hå ChÝ Minh lu«n hµi hßa gi÷a tÝnh
d©n téc vµ tÝnh quèc tÕ, t«n träng c¸c gi¸ trÞ phæ biÕn cña nh©n lo¹i
trªn c¬ së ®Ò cao tÝnh ®Æc thï cña ViÖt Nam
18
11
Ch¬ng 3
cøu VHCT nãi chung, VHCT Hå ChÝ Minh nãi riªng ®Ó thùc hiÖn môc
tiªu, nhiÖm vô cña luËn ¸n lµ hÕt søc quan träng vµ cÇn thiÕt. Víi ý
nghÜa ®ã, viÖc thu thËp tµi liÖu vµ ®¸nh gi¸ tæng quan c¸c nghiªn cøu cã
liªn quan ®Õn ®Ò tµi luËn ¸n ®· ®îc quan t©m s©u s¾c. §©y lµ nguån t
liÖu chÝnh ®Ó nghiªn cøu sinh tiÕp thu, kÕ thõa vµ ph¸t triÓn, phôc vô
cho viÖc hoµn thµnh luËn ¸n cña m×nh.
Ch¬ng 2
GI¸ TRÞ Vµ NH÷NG §ÆC TR¦NG C¥ B¶N
CñA V¡N HãA CHÝNH TRÞ Hå CHÝ MINH
3.1. Gi¸ trÞ cña v¨n hãa chÝnh trÞ Hå ChÝ Minh
3.1.1. C¸c gi¸ trÞ t tëng
C¸c gi¸ trÞ t tëng cña VHCT Hå ChÝ Minh bao gåm: Tri
thøc chÝnh trÞ; NiÒm tin chÝnh trÞ vµ phong c¸ch, ph¬ng ph¸p
chÝnh trÞ. Trong ®ã: Tri thøc chÝnh trÞ Hå ChÝ Minh biÓu hiÖn ë
viÖc lùa chän hÖ t tëng, lùa chän vµ thiÕt kÕ m« h×nh chÝnh trÞ vµ
ë hÖ thèng c¸c quan ®iÓm t tëng lý luËn vÒ c¸ch m¹ng ViÖt
Nam; NiÒm tin chÝnh trÞ cña Hå ChÝ Minh biÓu hiÖn ë sù trung
thµnh vµ kiªn ®Þnh môc tiªu, lý tëng ®· x¸c ®Þnh. NiÒm tin ®ã cã
søc lan táa m¹nh mÏ, khÝch lÖ ý chÝ, nghÞ lùc, niÒm tin vµ n¨ng lùc
s¸ng t¹o cña nh©n d©n, t¹o nªn søc m¹nh tæng hîp b¶o ®¶m cho
c¸ch m¹ng ViÖt Nam ®i tõ th¾ng lîi nµy ®Õn th¾ng lîi kh¸c;
Ph¬ng ph¸p vµ phong c¸ch chÝnh trÞ cña Hå ChÝ Minh lµ nh÷ng
nguyªn t¾c chØ ®¹o, h×nh thµnh thãi quen vµ ®Æc trng nhÊt qu¸n,
xuyªn suèt trong ho¹t ®éng chÝnh trÞ ®ã lµ: “viÖc g× cã lîi cho d©n
ph¶i hÕt søc lµm, viÖc g× cã h¹i cho d©n ph¶i hÕt søc tr¸nh”.
3.1.2. C¸c gi¸ trÞ hµnh vi
C¸c gi¸ trÞ hµnh vi lµ nhãm gi¸ trÞ quan träng cña VHCT Hå
ChÝ Minh, lµ hÖ qu¶ tÊt yÕu cña c¸c gi¸ trÞ t tëng, ®îc h×nh
thµnh trong qu¸ tr×nh hiÖn thùc hãa c¸c môc tiªu, lý tëng chÝnh
trÞ, biÓu hiÖn ë nh÷ng néi dung c¬ b¶n sau: Thø nhÊt, nh÷ng ho¹t
®éng s¸ng t¹o lý luËn vµ thùc tiÔn chÝnh trÞ. §©y kh«ng chØ lµ
nh÷ng øng xö cô thÓ trong viÖc lùa chän hµnh ®éng tríc thùc
tr¹ng ®êi sèng chÝnh trÞ cña quèc gia, d©n téc, mµ cßn lµ nh÷ng
øng xö víi c¸c häc thuyÕt, c¸c hÖ t tëng, c¸c kinh nghiÖm ®Êu
tranh chÝnh trÞ, tæ chøc ®êi sèng chÝnh trÞ vµ kh¶ n¨ng thuyÕt phôc,
thu phôc, c¶m hãa c¸c chñ thÓ chÝnh trÞ kh¸c. Thø hai, nh÷ng ho¹t
Lý LUËN VÒ V¡N HãA CHÝNH TRÞ Hå CHÝ MINH
2.1. Kh¸i niÖm vµ cÊu tróc v¨n hãa chÝnh trÞ Hå ChÝ Minh
2.1.1. Kh¸i niÖm
2.1.1.1. Kh¸i niÖm gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ v¨n hãa
Theo tõ ®iÓn tiÕng ViÖt: gi¸ trÞ “lµ: c¸i lµm cho mét vËt cã lîi, cã ý
nghÜa, lµ ®¸ng quý vÒ mét mÆt nµo ®ã; lµ: t¸c dông, hiÖu lùc; lµ: lao ®éng
x· héi cña nh÷ng ngêi s¶n xuÊt hµng hãa kÕt tinh trong s¶n phÈm hµng
hãa; lµ: sè ®o cña mét ®¹i lîng, hay sè ®îc thay thÕ b»ng mét kÝ hiÖu”.
Gi¸ trÞ ®îc ph©n ra lµm hai lo¹i lµ gi¸ trÞ tù nhiªn vµ gi¸ trÞ x· héi, trong
®ã gi¸ trÞ tù nhiªn lµ nh÷ng tÝnh chÊt, sù vËt cã Ých nhng kh«ng do con
ngêi s¸ng t¹o ra, cßn gi¸ trÞ x· héi g¾n liÒn víi con ngêi, do con ngêi
s¸ng t¹o ra. Theo ®ã, gi¸ trÞ v¨n hãa ®ång nghÜa víi gi¸ trÞ x· héi vµ bao
hµm trong nã c¸c lo¹i gi¸ trÞ nh: kinh tÕ, chÝnh trÞ, ®¹o ®øc, khoa häc,
ph¸p luËt...
2.1.1.2. Kh¸i niÖm v¨n hãa
MÆc dï v¨n hãa ®îc ®Þnh nghÜa ë nh÷ng ph¹m vi réng, hÑp
kh¸c nhau, nhng tùu chung l¹i ®Òu lµm næi bËt nh÷ng néi dung c¬
b¶n ®ã lµ: V¨n hãa g¾n liÒn víi con ngêi, do con ngêi vµ v× con ngêi;
nguån gèc cña v¨n hãa lµ tù nhiªn, ra ®êi th«ng qua ho¹t ®éng thùc tiÔn;
v¨n hãa lµ hÖ thèng c¸c gi¸ trÞ vµ biÓu tîng ®îc båi ®¾p trong chiÒu dµi
lÞch sö, cã tÝnh Ch©n, ThiÖn, MÜ, tÝnh s¸ng t¹o vµ cã ®Æc trng, b¶n s¾c
riªng cña mçi céng ®ång, mçi quèc gia, d©n téc trong qu¸ tr×nh tån t¹i vµ
ph¸t triÓn trªn mét khu vùc ®Þa lý nhÊt ®Þnh. Tãm l¹i, v¨n hãa lµ mét
12
17
chØnh thÓ c¸c gi¸ trÞ Ch©n, ThiÖn, MÜ cña con ngêi, do con ngêi, v× con
ngêi, ®îc s¸ng t¹o, båi ®¾p trong suèt qu¸ tr×nh lÞch sö th«ng qua sù
t¬ng t¸c gi÷a con ngêi víi m«i trêng tù nhiªn vµ x· héi.
2.1.1.3. Kh¸i niÖm v¨n hãa chÝnh trÞ
“V¨n hãa chÝnh trÞ lµ mét bé phËn, mét ph¬ng thøc biÓu hiÖn cña
v¨n hãa, ra ®êi vµ tån t¹i trong x· héi cã giai cÊp. Lµ tæng hßa c¸c gi¸ trÞ
cña t tëng, hµnh vi vµ c¸c thiÕt chÕ chÝnh trÞ cô thÓ phï hîp víi tiÕn bé
x· héi, do con ngêi s¸ng t¹o ra vµ båi ®¾p trong suèt qu¸ tr×nh øng xö
víi quyÒn lùc nhµ níc. VHCT trÞ biÓu hiÖn qua c¸c m« h×nh tæ chøc thÓ
chÕ chÝnh trÞ, c¸c chuÈn mùc, phÈm chÊt, n¨ng lùc tham dù chÝnh trÞ cña
mçi c¸ nh©n vµ c¶ céng ®ång”.
2.1.1.4. Kh¸i niÖm v¨n hãa chÝnh trÞ Hå ChÝ Minh
“V¨n hãa chÝnh trÞ Hå ChÝ Minh lµ ph¬ng diÖn næi bËt cña v¨n
hãa Hå ChÝ Minh, bao gåm tæng hßa c¸c gi¸ trÞ vÒ t tëng vµ hµnh vi
chÝnh trÞ mang tÝnh Ch©n, ThiÖn, MÜ mµ Ngêi s¸ng t¹o ra trong suèt qu¸
tr×nh ®Êu tranh cho sù nghiÖp GPDT, gi¶i phãng giai cÊp vµ gi¶i phãng
con ngêi trªn lËp trêng giai cÊp c«ng nh©n; lµ sù tÝch hîp, vËn dông,
ph¸t triÓn c¸c gi¸ trÞ VHCT cña d©n téc, nh©n lo¹i, vµ chñ nghÜa M¸c Lªnin vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ ViÖt Nam; ®îc biÓu hiÖn ë t tëng, chuÈn
mùc vµ nh©n c¸ch chÝnh trÞ mang ®Æc trng riªng; cã gi¸ trÞ, ý nghÜa to
lín ®èi víi sù nghiÖp c¸ch m¹ng cña nh©n d©n ViÖt Nam vµ gãp phÇn
lµm phong phó thªm c¸c gi¸ trÞ VHCT cña nh©n lo¹i”. §Þnh nghÜa nªu
trªn ®· tiÕp cËn VHCT Hå ChÝ Minh ë ph¹m vi réng nhÊt, víi tÝnh c¸ch
lµ mét chØnh thÓ, mét ®èi tîng nghiªn cøu ®éc lËp vµ chØ ra nh÷ng néi
dung c¬ b¶n cña VHCT Hå ChÝ Minh.
2.1.2. CÊu tróc
2.1.2.1. CÊu tróc v¨n hãa
CÊu tróc cña v¨n hãa lµ mét chØnh thÓ thèng nhÊt gi÷a c¸c yÕu
tè: con ngêi, tù nhiªn, ho¹t ®éng thùc tiÔn, c¸c gi¸ trÞ vËt thÓ vµ phi
vËt thÓ liªn hÖ chÆt chÏ víi nhau, nhng cã vai trß kh«ng ngang b»ng
nhau. Trong ®ã, con ngêi gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh.
tù chñ, s¸ng t¹o ®· ®a Hå ChÝ Minh ®Õn víi chñ nghÜa M¸c - Lªnin vµ
x¸c ®Þnh ®îc con ®êng cøu níc ®óng ®¾n, ®¸p øng nguyÖn väng
cña quÇn chóng nh©n d©n vµ xu thÕ thêi ®¹i.
2.3.3.2. ý chÝ, nghÞ lùc phi thêng vµ thùc tiÔn ho¹t ®éng c¸ch
m¹ng phong phó
Hå ChÝ Minh ®· chñ ®éng chÊp nhËn, vît qua mäi khã kh¨n,
gian khæ, hiÓm nguy ®Ó sèng, häc tËp vµ lµm c¸ch m¹ng. MÆt kh¸c,
Ngêi ®· ®i nhiÒu n¬i, tiÕp xóc víi nhiÒu ngêi, hßa m×nh vµo cuéc
sèng cña giai cÊp c«ng nh©n, nh©n d©n lao ®éng ë c¸c níc mµ Ngêi
®· ®i qua vµ tham gia vµo nhiÒu tæ chøc chÝnh trÞ. Nh÷ng ho¹t ®éng
®ã ®· lµm cho nh÷ng t tëng vµ hµnh ®éng chÝnh trÞ cña Ngêi
kh«ng chØ cã gi¸ trÞ d©n téc mµ cßn cã gi¸ trÞ thêi ®¹i.
TiÓu kÕt ch¬ng 2
VHCT Hå ChÝ Minh cÇn ®îc tiÕp cËn theo nghÜa réng víi tÝnh
c¸ch lµ tæng hßa c¸c gi¸ trÞ Ch©n, ThiÖn, MÜ cña nh÷ng t tëng vµ
hµnh vi chÝnh trÞ mµ Ngêi ®· s¸ng t¹o ra trong sù nghiÖp ®Êu tranh
c¸ch m¹ng. Hå ChÝ Minh lµ mét c¸ nh©n, nhng lµ mét c¸ nh©n tiªu
biÓu, mét l·nh tô chÝnh trÞ cña §¶ng vµ cña d©n téc ViÖt Nam. Do vËy,
nh÷ng phÈm chÊt, nh©n c¸ch trong øng xö chÝnh trÞ; c¸ch thøc tham dù
vµ dÊn th©n vµo sù nghiÖp chÝnh trÞ ®Ó s¸ng t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm cã
gi¸ trÞ Ch©n, ThiÖn, MÜ, cã tÝnh nh©n v¨n, nh©n ®¹o vÒ t tëng vµ hµnh
vi chÝnh trÞ cïng trËt tù cã tÝnh hÖ thèng cña nh÷ng yÕu tè ®ã chÝnh lµ
cÊu tróc VHCT cña Ngêi.
VHCT Hå ChÝ Minh lµ kÕt qu¶ cña sù tÝch hîp, th©u th¸i vµ
vît gép c¸c gi¸ trÞ bÒn v÷ng trong VHCT truyÒn thèng cña d©n téc,
cña nh©n lo¹i vµ gi¸ trÞ VHCT cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin, lµ biÓu
hiÖn sù kÕt hîp hµi hßa gi÷a nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸ch quan vµ nh©n tè
chñ quan cña Ngêi.
16
13
2.3.2.2. Thùc tiÔn chÝnh trÞ thÕ giíi
Bíc sang thÕ kû XX, cuéc ®Êu tranh gi¶i phãng d©n téc
(GPDT) kh«ng cßn lµ hµnh ®éng ®¬n lÎ cña quèc gia nµy chèng l¹i sù
x©m lîc vµ thèng trÞ cña quèc gia kh¸c nh tríc ®©y. Thùc tÕ ®ã ®·
t¹o ra tiÒn ®Ò kh¸ch quan, ch¼ng nh÷ng ®Ó c¸c níc bÞ ¸p bøc trªn thÕ
giíi liªn kÕt víi nhau mµ cßn t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó phong trµo ®Êu tranh
GPDT ë thuéc ®Þa g¾n kÕt víi phong trµo ®Êu tranh gi¶i phãng giai
cÊp ë c¸c níc chÝnh quèc. Th¾ng lîi cña C¸ch m¹ng th¸ng Mêi
Nga n¨m 1917 vµ sù ra ®êi cña Quèc tÕ Céng s¶n (Quèc tÕ III) vµo
th¸ng 3-1919, do Lªnin s¸ng lËp ch¼ng nh÷ng ®· thóc ®Èy sù ph¸t
triÓn m¹nh mÏ cña phong trµo céng s¶n vµ c«ng nh©n quèc tÕ, mµ cßn
t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn t tëng chÝnh trÞ vµ lËp trêng giai cÊp cña
Hå ChÝ Minh. Nh vËy, khi NguyÔn ¸i Quèc bíc lªn vò ®µi chÝnh trÞ
còng lµ lóc t×nh h×nh chÝnh trÞ thÕ giíi cã sù thay ®æi lín. §ã lµ nh÷ng
tiÒn ®Ò thùc tiÔn, nh÷ng yÕu tè kh¸ch quan t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn
viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn VHCT Hå ChÝ Minh.
2.3.3. Nh©n tè chñ quan cña Hå ChÝ Minh
2.3.3.1. Lý tëng, môc tiªu chÝnh trÞ cao ®Ñp vµ phong c¸ch t
duy ®éc lËp, tù chñ, s¸ng t¹o
Kh¸c víi ®¹i biÓu cña c¸c phong trµo cøu níc theo hÖ t tëng
phong kiÕn hay t s¶n, Hå ChÝ Minh quan niÖm §LDT ph¶i g¾n liÒn
víi tù do, Êm no, h¹nh phóc, c«ng b»ng, b×nh ®¼ng cho tÊt c¶ mäi
ngêi. Cïng víi môc tiªu, lý tëng chÝnh trÞ cao ®Ñp, chÝnh phong c¸ch
t duy ®éc lËp, tù chñ vµ s¸ng t¹o lµ mét yÕu tè chñ quan cña viÖc h×nh
thµnh, ph¸t triÓn VHCT Hå ChÝ Minh. Thùc tiÔn ®· cho thÊy, cïng mét
hiÖn thùc x· héi ViÖt Nam thuéc ®Þa nöa Phong kiÕn víi nhu cÇu giµnh
§LDT vµ cïng mét bèi c¶nh quèc tÕ víi nh÷ng tiÒn ®Ò chÝnh trÞ, v¨n
hãa, x· héi, nhng víi phong c¸ch t duy truyÒn thèng, b¶o thñ th× cã
con ®êng cøu níc theo hÖ t tëng phong kiÕn; víi phong c¸ch t
duy ®æi míi nhng rËp khu«n m¸y mãc l¹i ®a ®Õn con ®êng cøu
níc theo hÖ t tëng t s¶n; trong khi ®ã, phong c¸ch t duy ®éc lËp,
2.1.2.2. CÊu tróc v¨n hãa chÝnh trÞ
V¨n hãa chÝnh trÞ bao gåm c¸c thµnh tè: con ngêi chÝnh trÞ, ho¹t
®éng thùc tiÔn chÝnh trÞ vµ c¸c s¶n phÈm chÝnh trÞ. Do vËy, cÊu tróc
VHCT ®îc biÓu hiÖn ë mèi quan hÖ vµ vai trß cña c¸c thµnh tè nªu trªn.
2.1.2.3. CÊu tróc v¨n hãa chÝnh trÞ Hå ChÝ Minh
V¨n hãa chÝnh trÞ Hå ChÝ Minh lµ VHCT c¸ nh©n víi tÝnh c¸ch
lµ l·nh tô chÝnh trÞ cña mét d©n téc. Do vËy, cÊu tróc cña VHCT Hå
ChÝ Minh ph¶n ¸nh mèi quan hÖ gi÷a c¸c yÕu tè cã tÝnh chØnh thÓ vÒ
t tëng vµ hµnh vi chÝnh trÞ g¾n liÒn víi cuéc ®êi, sù nghiÖp chÝnh trÞ
cña Ngêi, biÓu hiÖn qua nh©n c¸ch vµ c¸c di s¶n chÝnh trÞ mµ Ngêi
®Ó l¹i trong ®êi sèng chÝnh trÞ hiÖn thùc.
2.2. C¸ch tiÕp cËn v¨n hãa chÝnh trÞ Hå ChÝ Minh
2.2.1. C¸ch tiÕp cËn v¨n hãa
Víi tÝnh c¸ch lµ mét chØnh thÓ tån t¹i g¾n liÒn víi con ngêi vµ
x· héi, v¨n hãa cã nguån gèc h×nh thµnh, cã cÊu tróc, chøc n¨ng, gi¸
trÞ vµ ý nghÜa ®èi víi mçi c¸ nh©n vµ c¶ céng ®ång trong nh÷ng lÜnh
vùc kh¸c nhau cña ho¹t ®éng sèng. Do ®ã, ®Ó nhËn thøc ®Çy ®ñ mäi
chiÒu c¹nh cña v¨n hãa, ph¶i cÇn ®Õn nhiÒu c¸ch tiÕp cËn. Thø nhÊt,
tiÕp cËn v¨n hãa víi tÝnh c¸ch lµ nh÷ng gi¸ trÞ ®îc s¶n sinh ra trong
qu¸ tr×nh ho¹t ®éng thùc tiÔn cña con ngêi. Thø hai, tiÕp cËn v¨n hãa
tõ tÝnh chÊt Ch©n, ThiÖn, MÜ vµ tÝnh chuÈn mùc cña c¸c gi¸ trÞ mµ con
ngêi t¹o ra. Thø ba, tiÕp cËn v¨n hãa tõ tÝnh s¸ng t¹o, tÝnh biÓu
tîng vµ tÝnh hÖ thèng cña c¸c gi¸ trÞ.
2.2.2. C¸ch tiÕp cËn v¨n hãa chÝnh trÞ
Trong c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu cña giíi khoa häc chÝnh trÞ
ph¬ng T©y næi lªn hai c¸ch tiÕp cËn VHCT tiªu biÓu ®îc coi lµ tiÒn ®Ò
lý luËn cho c¸c nghiªn cøu VHCT tiÕp theo, ®ã lµ: Thø nhÊt, tiÕp cËn dùa
trªn lý thuyÕt vÒ c¸c ®Þnh híng chÝnh trÞ cña chñ thÓ. Thø hai, tiÕp cËn
VHCT dùa trªn lý thuyÕt lùa chän chÝnh trÞ. Tøc lµ VHCT ®îc coi lµ
tÝnh chÊt chñ quan cña viÖc lùa chän gi÷a c¸c ph¬ng ¸n chÝnh trÞ mµ
trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh, c¸c ph¬ng ¸n kh«ng ph¶i lµ v« h¹n.
14
15
Qua hai c¸ch tiÕp cËn nªu trªn thÊy r»ng, ®Ó nh×n nhËn VHCT mét c¸ch
kh¸i qu¸t nhÊt, cÇn bæ sung mét sè c¸ch tiÕp cËn sau ®©y: Mét lµ, tiÕp
cËn VHCT tõ v¨n hãa vµ tÝnh hÖ thèng cña v¨n hãa. Hai lµ, tiÕp cËn
VHCT tõ tÝnh giai cÊp cña v¨n hãa. Ba lµ, tiÕp cËn VHCT tõ mèi quan hÖ
gi÷a v¨n hãa víi chÝnh trÞ.
2.2.3. C¸ch tiÕp cËn v¨n hãa chÝnh trÞ c¸ nh©n
Mét c¸ nh©n kh«ng t¹o ra v¨n hãa nhng ®Ó v¨n hãa cã thÓ ra
®êi, tån t¹i vµ ph¸t triÓn, kh«ng thÓ thiÕu vai trß cña c¸ nh©n. Do vËy,
tiÕp cËn VHCT c¸ nh©n, tríc hÕt ph¶i b¾t ®Çu tõ VHCT. MÆt kh¸c,
VHCT c¸ nh©n cÇn ®îc tiÕp cËn tõ c¸c yÕu tè cÊu thµnh VHCT.
2.2.4. C¸ch tiÕp cËn v¨n hãa chÝnh trÞ Hå ChÝ Minh
Hå ChÝ Minh lµ l·nh tô chÝnh trÞ vÜ ®¹i, nhµ v¨n hãa lín cña
ViÖt Nam, Ngêi kh«ng chØ lµ nhµ t tëng lçi l¹c mµ cßn lµ nhµ ho¹t
®éng thùc tiÔn kiÖt xuÊt. Ngêi kh«ng chØ s¸ng t¹o lý luËn mµ cßn ®Ó
l¹i nh÷ng chuÈn mùc vÒ phong c¸ch øng xö vµ tham dù chÝnh trÞ. V×
vËy, VHCT Hå ChÝ Minh cÇn ®îc tiÕp cËn nghiªn cøu tõ nh÷ng khÝa
c¹nh chñ yÕu sau ®©y: Thø nhÊt, tiÕp cËn VHCT Hå ChÝ Minh tõ mèi
quan hÖ gi÷a c¸ nh©n, d©n téc vµ thêi ®¹i. Thø hai, tiÕp cËn VHCT Hå
ChÝ Minh tõ VHCT vµ VHCT cña c¸ nh©n. Thø ba, tiÕp cËn VHCT
Hå ChÝ Minh tõ thùc tiÔn c¸ch thøc ho¹t ®éng chÝnh trÞ cña Ngêi.
2.3. C¬ së h×nh thµnh, ph¸t triÓn v¨n hãa chÝnh trÞ Hå ChÝ Minh
2.3.1. NÒn t¶ng VHCT ViÖt Nam truyÒn thèng vµ tinh hoa
v¨n hãa nh©n lo¹i
2.3.1.1. Nh÷ng gi¸ trÞ v¨n hãa chÝnh trÞ truyÒn thèng cña d©n téc
Nh÷ng gi¸ trÞ VHCT truyÒn thèng cña d©n téc ViÖt Nam lµ tiÒn
®Ò, nÒn t¶ng cho viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña VHCT Hå ChÝ
Minh, ®ã lµ: truyÒn thèng ®Ò cao chñ nghÜa yªu níc vµ tÝnh céng
®ång cña quèc gia d©n téc; ®Ò cao vai trß cña nh©n d©n, yªu níc g¾n
liÒn víi th¬ng d©n, lÊy d©n lµm gèc; ®Ò cao ®éc lËp, tù chñ, tù lùc, tù
cêng; tù hµo, tù t«n d©n téc vµ coi träng hiÒn tµi trong chÝnh trÞ;
khoan dung, ®é lîng, hßa b×nh, h÷u nghÞ, hîp t¸c cïng ph¸t triÓn;
lu«n kÕt hîp chÆt chÏ c¸c chuÈn mùc ®¹o ®øc víi quy ph¹m ph¸p luËt
trong øng xö chÝnh trÞ.
2.3.1.2. Nh÷ng tinh hoa v¨n hãa chÝnh trÞ cña nh©n lo¹i
Tinh hoa VHCT cña nh©n lo¹i lµ nh÷ng gi¸ trÞ næi bËt vÒ t
tëng vµ thùc tiÔn chÝnh trÞ mµ loµi ngêi ®· s¶n sinh ra, ®îc chia sÎ
vµ vËn dông trong ®êi sèng chÝnh trÞ hiÖn thùc. T tëng chÝnh trÞ
ph¬ng §«ng ®îc thÓ hiÖn trong c¸c gi¸o lý vµ häc thuyÕt cña c¸c
nhµ t tëng tiªu biÓu nh: Gi¸o lý cña PhËt gi¸o ë Ên §é; t tëng
cña Nho gia, §¹o gia, MÆc gia, Ph¸p gia ë Trung Quèc. Trong ®ã ¶nh
hëng m¹nh mÏ vµ s©u réng h¬n c¶ lµ PhËt gi¸o, Nho gi¸o vµ §¹o
gi¸o. Cïng víi nh÷ng gi¸ trÞ VHCT ph¬ng §«ng, c¸c gi¸ trÞ Tù do,
B×nh ®¼ng, B¸c ¸i cña VHCT ph¬ng T©y lµ mét bé phËn quan träng
cÊu thµnh tinh hoa VHCT cña nh©n lo¹i ®· thÊm vµo t tëng vµ hµnh
®éng chÝnh trÞ Hå ChÝ Minh. §Æc biÖt, yÕu tè t tëng, lý luËn cã vai
trß quyÕt ®Þnh nhÊt t¸c ®éng ®Õn viÖc h×nh thµnh VHCT Hå ChÝ
Minh, ®îc Ngêi tiÕp thu trong qu¸ tr×nh t×m ®êng cøu níc, ®ã lµ
t tëng chÝnh trÞ cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin.
2.3.2. Bèi c¶nh chÝnh trÞ ViÖt Nam vµ thÕ giíi t¸c ®éng ®Õn
viÖc h×nh thµnh, ph¸t triÓn VHCT Hå ChÝ Minh
2.3.2.1. Thùc tiÔn chÝnh trÞ ViÖt Nam
TriÒu ®×nh nhµ NguyÔn víi hÖ t tëng Nho gi¸o ®· béc lé râ
sù bÊt lùc tríc nhiÖm vô gi÷ v÷ng nÒn ®éc lËp, tù chñ cña ®Êt níc,
lÇn lît ký c¸c hiÖp íc ®Çu hµng thùc d©n Ph¸p. ViÖt Nam tõ mét
níc qu©n chñ chuyªn chÕ, trë thµnh níc thuéc ®Þa nöa phong kiÕn.
Sù ch¸n ghÐt chÕ ®é thuéc ®Þa nöa phong kiÕn cña nh©n d©n céng víi
sù thÊt b¹i cña c¸c phong trµo cøu níc ®· cho thÊy sù khñng ho¶ng
vµ bÕ t¾c vÒ chÝnh trÞ ë ViÖt Nam. Nh vËy, bèi c¶nh chÝnh trÞ ViÖt
Nam giai ®o¹n Hå ChÝ Minh sinh ra vµ lín lªn võa lµ yÕu tè th«i thóc
Ngêi ®i t×m con ®êng cøu níc míi, võa lµ c¬ së ®Ó Ngêi tiÕp thu,
vËn dông chñ nghÜa M¸c - Lªnin - mét häc thuyÕt chÝnh trÞ duy nhÊt
®¸p øng ®îc ®ßi hái cña thùc tiÔn c¸ch m¹ng ViÖt Nam.
- Xem thêm -
.PDF 
14 
149 
116 
