Tài liệu Tóm tắt luận án tiến sĩ chính trị học đảng cộng sản việt nam lãnh đạo báo điện tử trong giai đoạn hiện nay

24 toàn diện, đầy đủ quá trình vận động, phát triển của công cuộc đổi mới nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho báo điện tử triển khai hoạt động tuyên truyền. Về phương thức, bên cạnh nhiều nghị quyết, chỉ thị, quy định quan trọng mà Trung ương Đảng, trực tiếp là BCT, BBT đã ban hành, Đảng cần tiếp tục quan tâm, bổ sung, điều chỉnh để có được hệ thống văn bản nghị quyết, chỉ thị, quy định có tính đồng bộ, đầy đủ, kịp thời, tạo cơ sở chính trị cho công tác lãnh đạo, chỉ đạo báo điện tử. Coi trọng việc xây dựng tổ chức đảng trong cơ quan báo điện tử vững mạnh về mọi mặt; đề cao vai trò đảng viên của người làm báo, nhất là người giữ cương vị lãnh đạo; trên cơ sở đó nâng cao năng lực lãnh đạo, chỉ đạo hoạt động theo đúng tôn chỉ, mục đích, chức năng, nhiệm vụ của cơ quan báo điện tử và quy ước đạo đức nhà báo. Nâng cao chất lượng tư tưởng, chính trị, văn hóa, khoa học của từng cơ quan báo điện tử, để báo điện tử thực sự là tiếng nói của Đảng, Nhà nước, các tổ chức chính trị - xã hội, xã hội - nghề nghiệp, diễn đàn tin cậy của nhân dân. Hoàn chỉnh quy hoạch, kế hoạch phát triển báo điện tử. Khẩn trương lập đề án đổi mới, sắp xếp lại các cơ quan báo điện tử cả nước, của từng bộ, ngành, đoàn thể, địa phương, đơn vị theo hướng hợp lý, thiết thực, hiệu quả. Không ngừng nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý báo điện tử; đào tạo phóng viên, biên tập viên các cơ quan báo điện tử. Mở rộng nghiên cứu, trao đổi kinh nghiệm quản lý, đào tạo báo điện tử với các nước trong khu vực và trên thế giới. Tăng cường sự phối hợp giữa các cơ quan chỉ đạo, quản lý báo điện tử và cơ quan chủ quản của báo điện tử; sự lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý của các ban cán sự đảng, đảng đoàn, lãnh đạo cơ quan chủ quản với cơ quan báo điện tử. Nâng cao chất lượng nội dung, hình thức, khả năng chi phối thông tin của các báo điện tử chủ lực. Đầu tư thỏa đáng cho hoạt động thông tin đối ngoại. Kiên quyết đấu tranh chống thông tin, quan điểm sai trái, thù địch bằng việc xây dựng, phát huy vai trò của đội ngũ nhà báo và chuyên gia giàu tâm huyết, có kiến thức và kinh nghiệm, sử dụng các hình thức và phương tiện phù hợp. Ngăn chặn có hiệu quả hoạt động xâm nhập báo điện tử nước ta của các thế lực thù địch, phản động từ bên ngoài. Tăng cường cơ sở vật chất - kỹ thuật, điều kiện hoạt động cho các cơ quan báo điện tử. MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Báo điện tử là loại hình báo chí mới, truyền tải thông tin trên các trang thông tin điện tử. Báo điện tử ra đời từ sự kết hợp của ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông. Báo điện tử có tác dụng và tiện ích hơn hẳn các loại hình báo chí truyền thống, với dung lượng thông tin rất lớn, tương tác thông tin nhanh, phát hành không bị trở ngại về không gian, thời gian, biên giới quốc gia. Đặc điểm nội bật nhất của báo điện tử là thông tin luôn được cập nhật và độc giả có thể đọc mọi lúc, mọi nơi, rất tiện lợi. Tính tương tác rất cao với người viết, có thể tạo ra giao lưu với người đọc bằng nhiều hình thức khác nhau. Tuy nhiên, các báo điện tử của nước ta còn một số hạn chế, khuyết điểm. Tính tư tưởng, tính định hướng chính trị, tính chiến đấu, tính khoa học, tính chuyên nghiệp ở một số tờ báo điện tử chưa cao. Một số báo thiếu cân nhắc khi đưa tin, bài về các vấn đề trong nước và thiếu chọn lọc khi khai thác tư liệu, bài viết ở nước ngoài; nhiều tin, bài chạy theo thị hiếu tầm thường, giật gân, câu khách. Một số báo điện tử thiếu năng động, chậm đổi mới, nội dung và hình thức chưa hấp dẫn, thiếu sức thuyết phục người đọc. Tình trạng báo điện tử cập nhật những tin, bài, ảnh lên mạng không rõ nguồn, không có tên tác giả, không có người chịu trách nhiệm pháp lý khá phổ biến... Ngày 22-7-2005, Ban Bí thư Trung ương Đảng đã ban hành Chỉ thị số 52-CT/TW “về phát triển và quản lý báo điện tử ở nước ta hiện nay”. Thực hiện Chỉ thị của Ban Bí thư, Ban Tư tưởng - Văn hóa Trung ương (nay là Ban Tuyên giáo Trung ương) đã có các văn bản hướng dẫn, Bộ Văn hóa - Thông tin đã ban hành các văn bản quản lý đối với báo điện tử. Các cơ quan lãnh đạo và quản lý đã hình thành cơ chế lãnh đạo, quản lý đối với các báo điện tử, kịp thời giải quyết các vấn đề phát sinh. Cấp ủy, thủ trưởng cơ quan chủ quản báo điện tử đã quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo toàn diện đối với cơ quan báo điện tử của mình. Tuy nhiên, lãnh đạo báo điện tử vẫn là vấn đề mới, còn có sự lúng túng nhất định. Một số cấp ủy đảng, thủ trưởng cơ quan chủ quản và một bộ phận cán bộ, đảng viên chưa nhận thức rõ vị trí, tầm quan trọng của báo điện tử, cả mặt tích cực cũng như tác hại của nó, dẫn đến tình trạng khắt khe hoặc dễ dãi, buông lỏng lãnh đạo, quản lý. Sự lãnh đạo, quản lý báo điện tử của Đảng và Nhà nước chưa theo kịp sự phát triển nhanh chóng, có phần phức tạp của loại hình báo chí này. Thiếu sự phối hợp chặt chẽ, đồng bộ giữa các cơ quan liên quan trong chỉ đạo, quản lý về lĩnh vực này... 2 Xuất phát từ tình hình nêu trên, việc nghiên cứu đề tài “Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo báo điện tử trong giai đoạn hiện nay”, làm rõ thêm những vấn đề lý luận và thực tiễn để tăng cường sự lãnh đạo, quản lý hệ thống báo điện tử ở nước ta, thúc đẩy phát triển và phát huy mạnh mẽ vai trò, tác dụng của loại hình báo chí tiện ích này. 2. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu của luận án 2.1. Mục đích Trên cơ sở làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn về sự lãnh đạo của Đảng đối với báo điện tử ở Việt Nam; luận án đề xuất các giải pháp khả thi nhằm góp phần tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với báo điện tử ở Việt Nam trong giai đoạn hiện nay. 2.2. Nhiệm vụ Làm rõ vai trò, đặc điểm của báo điện tử và những vấn đề lý luận liên quan đến sự lãnh đạo của Đảng đối với báo điện tử ở Việt Nam; đánh giá đúng thực trạng sự lãnh đạo của Đảng đối với báo điện tử ở Việt Nam, xác định rõ nguyên nhân và rút ra những kinh nghiệm; đề xuất phương hướng và các giải pháp chủ yếu nhằm tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với báo điện tử ở Việt Nam trong giai đoạn hiện nay. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là sự lãnh đạo của Đảng đối với báo điện tử ở Việt Nam. 3.2. Phạm vi nghiên cứu Đề tài chủ yếu khảo sát sự lãnh đạo của Đảng ở cấp Trung ương và một số báo điện tử ở Việt Nam có lượng người truy cập lớn từ năm 1998 đến nay. 4. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phương pháp nghiên cứu 4.1. Cơ sở lý luận, thực tiễn - Luận án nghiên cứu trên cơ sở quan điểm của chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng, Nhà nước ta về công tác tư tưởng, báo chí; về sự lãnh đạo, quản lý báo chí nói chung, báo điện tử nói riêng. Luận án kế thừa kết quả nghiên cứu của các công trình khoa học đã công bố có liên quan đến đề tài. - Cơ sở thực tiễn của luận án là thực trạng hoạt động báo điện tử và sự lãnh đạo đối với báo điện tử của cấp ủy, tổ chức đảng ở Trung ương. Luận án tham khảo các báo cáo, thống kê, tư liệu có liên quan. 4.2. Phương pháp nghiên cứu 23 Một là, tăng cường trách nhiệm, năng lực của cơ quan chủ quản và người đứng đầu cơ quan báo điện tử. Hai là, đẩy mạnh việc trẻ hóa, chuẩn hóa đội ngũ cán bộ lãnh đạo cơ quan báo điện tử. Cần quy định thời gian một người giữ cương vị đứng đầu cơ quan báo điện tử không quá hai nhiệm kỳ liên tục (mỗi nhiệm kỳ 5 năm). 4.2.6. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát của Đảng đối với báo điện tử và cơ quan chủ quản báo điện tử Một là, xây dựng chương trình, kế hoạch kiểm tra, giám sát đối với báo điện tử để tạo thế chủ động, kịp thời, tránh thụ động, chỉ kiểm tra, xử lý các vụ vi phạm. Hai là, trong quá trình kiểm tra, giám sát không được né tránh, bao che cho những cơ quan báo điện tử và cá nhân nhà báo vi phạm kỷ luật đảng và pháp luật của Nhà nước, có những biểu hiện tiêu cực, có dư luận hoài nghi về phẩm chất đạo đức. Ba là, công tác kiểm tra, giám sát đối với báo điện tử không chỉ là việc riêng của Ủy ban Kiểm tra Trung ương, mà còn là công việc của các cấp ủy đảng, của Ban Tuyên giáo Trung ương, Ban cán sự đảng Bộ TT-TT và Đảng đoàn HNB Việt Nam. Bốn là, các cơ quan chức năng của Đảng giúp cấp ủy kiểm tra báo điện tử thông qua sinh hoạt, làm việc định kỳ với các đảng viên phụ trách ở cơ quan báo điện tử để nắm tình hình, kịp thời uốn nắn, xử lý các sai phạm. KẾT LUẬN Sự phát triển nhanh, mạnh của báo điện tử ở Việt Nam cho thấy sự nhanh nhạy của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, trực tiếp là BCT, BBT và các cơ quan hữu quan trong việc quyết định cho ra đời báo điện tử, một loại hình báo chí mới đáp ứng đòi hỏi của thực tiễn. Tăng cường lãnh đạo, quản lý công tác báo chí đi đôi với tiếp tục phát triển sự nghiệp báo chí đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ đặt ra trong tình hình mới. Không ngừng đổi mới, nâng cao năng lực, bản lĩnh, chất lượng, hiệu quả công tác lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước đối với báo điện tử; đổi mới nội dung, phương pháp, tư duy và phong cách lãnh đạo, quản lý báo điện tử, với phương châm “lãnh đạo, quản lý để báo điện tử phát triển”. Về nội dung, các cấp ủy và các cơ quan tham mưu đã chủ động trong việc định hướng chính trị, nhất là đối với những vấn đề quan trọng, phức tạp, nhạy cảm đối với lợi ích đất nước, cộng đồng và toàn xã hội; cung cấp kịp thời, 22 Một là, tăng cường lãnh đạo, nâng cao vị trí, vai trò, chất lượng, hiệu quả hoạt động của HNB Việt Nam. HNB Việt Nam là tổ chức chính trị - xã hội - nghề nghiệp của những người làm báo trong cả nước. Hai là, HNB cần tăng cường mở rộng hợp tác quốc tế, tổ chức trao đổi kinh nghiệm về chuyên môn, nghiệp vụ, kỹ thuật và công tác quản lý báo điện tử với các báo điện tử lớn của nước ngoài cho hội viên. 4.2.5. Đẩy mạnh quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, lựa chọn đội ngũ cán bộ, phóng viên, biên tập viên báo điện tử và phát huy vai trò đội ngũ cán bộ, đảng viên công tác tại các cơ quan báo điện tử Để đẩy mạnh công tác quy hoạch đội ngũ cán bộ, phóng viên, biên tập viên báo điện tử cần thực hiện tốt một số vấn đề sau: Một là, lãnh đạo các cấp ủy, nhất là cấp ủy cơ quan quản lý và cơ quan báo điện tử tiến hành rà soát, sắp xếp tổ chức bộ máy, cán bộ trong các cơ quan báo điện tử, cơ quan chủ quản báo điện tử, tập trung củng cố đội ngũ cán bộ quản lý, tổng biên tập và phó tổng biên tập. Hai là, hằng năm, cơ quan chủ quản và cơ quan báo điện tử cần rà soát, đánh giá công tác quy hoạchchuẩn bị đội ngũ kế cận các chức danh chủ chốt có đủ phẩm chất, năng lực, uy tín vào các vị trí quan trọng, nhất là cán bộ phụ trách khâu nội dung. Ba là, xây dựng tiêu chuẩn chức danh cho từng vị trí làm việc ở cơ quan báo điện tử; để căn cứ quy hoạch xây dựng kế hoạch, đào tạo, bồi dưỡng cán bộ nguồn trong chiến lược phát triển của báo điện tử. Để đẩy mạnh công tác đào tạo, bồi dưỡng, lựa chọn đội ngũ cán bộ, phóng viên, biên tập viên báo điện tử cần thực hiện một số nhiệm vụ sau: Một là, đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ hoạt động tại các báo điện tử một cách toàn diện: vững về chính trị, tư tưởng, nghiệp vụ và có năng lực đáp ứng tốt yêu cầu của thời kỳ mới. Hai là, các cơ quan của Đảng, Nhà nước, trực tiếp là Ban Tuyên giáo Trung ương, Ban Tổ chức Trung ương, Bộ TT-TT, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, HNB Việt Nam và các ban, ngành có liên quan cần xây dựng, hoàn thiện hệ thống giáo dục, đào tạo cán bộ báo chí. Để phát huy vai trò, trách nhiệm của đội ngũ cán bộ, đảng viên công tác tại báo điện tử, nhất là người giữ cương vị lãnh đạo cần thực hiện các nội dung sau: 3 Luận án được nghiên cứu trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin. Luận án sử dụng các phương pháp nghiên cứu cụ thể như: tổng kết thực tiễn; khảo sát, thống kê; lôgíc và lịch sử, phân tích và tổng hợp; quy nạp và diễn dịch; so sánh… 5. Đóng góp mới về khoa học của luận án Làm rõ đặc điểm của báo điện tử ở Việt Nam và quan niệm, nội dung, phương thức lãnh đạo của Đảng đối với báo điện tử ở Việt Nam. Đề xuất một số giải pháp có tính khả thi nhằm tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với báo điện tử ở Việt Nam trong giai đoạn hiện nay. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án - Kết quả nghiên cứu của luận án có thể là tài liệu các cấp ủy, tổ chức đảng tham khảo trong lãnh đạo báo điện tử, góp phần nâng cao hiệu quả sự lãnh đạo và xây dựng báo điện tử ngày càng vững mạnh, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. - Luận án có thể được dùng làm tài liệu tham khảo cho việc nghiên cứu, giảng dạy và xây dựng Đảng và chính quyền nhà nước ở Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh. 7. Kết cấu của luận án Ngoài phần mở đầu, tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, luận án gồm 3 chương, 6 tiết. Chương 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI 1.1. Những nghiên cứu trong nước liên quan Liên quan đến báo chí nói chung, báo điện tử nói riêng, được nhiều tác giả đề cập, khẳng định, tiêu biểu: - Đề tài khoa học, sách: “Nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác thông tin đối ngoại của một số cơ quan thông tấn, báo chí chủ lực ở nước ta hiện nay - thực trạng và giải pháp” (2011) của Ban Tuyên giáo Trung ương; “Tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 22-CT/TW của Bộ Chính trị khóa VIII về đổi mới và tăng cường sự lãnh đạo, quản lý công tác báo chí, xuất bản” (2002) do Ban TT-VH Trung ương, Bộ Văn hóa - Thông tin, Hội Nhà báo (HNB) Việt Nam phối hợp phát hành; sách “Cơ sở lý luận báo chí” (2007) của PGS, TS Tạ Ngọc Tấn và TS Đinh Thế Huynh đồng chủ biên; sách “Tăng cường lãnh đạo, quản lý tạo điều kiện để báo chí Việt Nam phát 4 triển mạnh mẽ, vững chắc trong thời gian tới” (2007) do Ban Tuyên giáo Trung ương biên soạn; sách “Báo mạng điện tử: những vấn đề cơ bản” (2011) do TS Nguyễn Thị Trường Giang chủ biên; sách “Công tác lãnh đạo, quản lý báo chí trong 25 năm tiến hành sự nghiệp đổi mới” (2012) do TS Nguyễn Thế Kỷ chủ biên. - Các luận án, luận văn liên quan:“Sự lãnh đạo của Đảng đối với báo chí trong thời kỳ đổi mới” (2003), luận án tiến sĩ Chính trị học của Nguyễn Vũ Tiến; “Tính hấp dẫn của báo đảng nước ta trong giai đoạn hiện nay” (2012), luận án tiến sĩ Báo chí học của Nguyễn Văn Sinh; “Sự lãnh đạo của Tỉnh ủy Đồng Nai đối với báo chí trong giai đoạn hiện nay” (2000), luận văn thạc sĩ Chính trị học của Dương Thanh Tân; “Phản biện xã hội của báo chí góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả “Pháp luật về quản lý nhà nước trong lĩnh vực báo chí ở Việt Nam hiện nay” (2009), luận văn thạc sĩ Nhà nước và pháp luật của Phí Thị Thanh Tâm; “Tính chủ động, kịp thời trong công tác chỉ đạo, định hướng nội dung thông tin báo chí” (2013), luận văn thạc sĩ Báo chí học của Nguyễn Thị Mỹ Linh. - Các bài báo khoa học đăng trên báo, tạp chí, hội thảo: Nguyễn Công Dũng (2010): “Vì sao cần tăng cường quản lý báo điện tử?”, Tạp chí Cộng sản điện tử, ngày 07-7; TS Nguyễn Thị Trường Giang (2011), “Xu hướng phát triển báo mạng điện tử ở Việt Nam”, Báo điện tử Sóng trẻ, ngày 16-6; ThS Nguyễn Minh Huế (2012): “Nâng cao hiệu quả hoạt động tương tác trên báo mạng điện tử”, Tạp chí Tuyên giáo, số 6; ThS Doãn Thị Thuận (2012): “Thực trạng phát triển báo chí điện tử, mạng xã hội ở Việt Nam hiện nay”, Tạp chí Tuyên giáo điện tử, ngày 30-9; PGS, TS Đinh Văn Hường (2009): “Nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác báo chí truyền thông hiện nay - thực trạng và giải pháp”, kỷ yếu Hội thảo khoa học “Nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tư tưởng”; PGS, TS Phạm Văn Chúc (2009): “Góp phần quản lý và phát huy tốt vai trò, tác dụng của truyền thông mạng”, kỷ yếu Hội thảo khoa học “Nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tư tưởng”; Lê Phúc Nguyên (2009): “Nâng tầm trí tuệ, tăng cường sức mạnh công tác tư tưởng, lý luận, báo chí”, kỷ yếu Hội thảo khoa học “Nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tư tưởng”, Hà Nội; Đỗ Quý Doãn (2009): “Nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý nhà nước thúc đẩy báo chí xuất bản không ngừng phát triển, xứng đáng là vũ khí sắc bén trên mặt trận tư tưởng - văn hóa của Đảng”, kỷ yếu Hội thảo khoa học “Nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tư tưởng”, Hà Nội. 1.2. Những nghiên cứu nước ngoài liên quan 21 Bốn là, cơ quan chủ quản báo tiện tử cần kiểm tra, xử lý kịp thời, nghiêm minh các báo có sai phạm, xây dựng cơ chế kiểm tra hoạt động của các cơ quan báo điện tử trực thuộc. Năm là, đẩy mạnh hơn nữa việc đầu tư thiết bị, công nghệ hiện đại cho các cơ quan chức năng (an ninh tư tưởng, an ninh mạng) trong việc kiểm duyệt nội dung, bảo mật thông tin trên các báo điện tử. 4.2.4. Củng cố, phát huy vai trò của các tổ chức đảng trong cơ quan báo điện tử, của Hội Nhà báo đối với hội viên công tác ở các báo điện tử Một là, các đảng ủy, đảng đoàn, ban cán sự đảng trực thuộc Trung ương (Đảng đoàn Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Đảng đoàn Quốc hội, Đảng đoàn HNB Việt Nam, Ban cán sự đảng Chính phủ, Ban cán sự đảng Bộ TT-TT, Đảng ủy Công an Trung ương, Đảng ủy Quân sự Trung ương...) và các cơ quan tham mưu của Đảng: Ban Tuyên giáo Trung ương, Ủy ban Kiểm tra Trung ương, Ban Tổ chức Trung ương... cần nêu cao trách nhiệm trước Đảng, chủ động đề ra các biện pháp cần thiết giúp Bộ Chính trị (BCT), Ban Bí thư (BBT) trong lãnh đạo và kiểm tra hoạt động của cơ quan báo chí, lãnh đạo tổ chức hội, ban biên tập báo, tạp chí xây dựng cơ quan báo vững mạnh, hoạt động năng động, đúng định hướng. Hai là, xây dựng đội ngũ cấp ủy viên, nhất là đồng chí bí thư cấp ủy, thủ trưởng cơ quan báo điện tử có phẩm chất, bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức, đủ năng lực cụ thể hóa đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước vào công việc thường xuyên; đủ khả năng giải quyết những vướng mắc hằng ngày. Ba là, các cấp ủy đảng báo điện tử cần nâng cao chất lượng sinh hoạt, đổi mới phong cách lãnh đạo và lề lối làm việc, bảo đảm sự thống nhất ý chí và hành động. Bốn là, động viên và tổ chức cho cán bộ, phóng viên, biên tập viên và nhân viên báo điện tử tham gia xây dựng và giám sát hoạt động của cấp ủy đảng và đảng viên công tác ở cơ quan báo điện tử. Năm là, gắn công tác xây dựng tổ chức đảng báo điện tử trong sạch, vững mạnh với nhiệm vụ xây dựng cơ quan vững mạnh. Đổi mới, nâng cao năng lực cụ thể hóa và lãnh đạo thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ ở cơ quan là nhiệm vụ trọng yếu của cấp ủy đảng báo điện tử. Để phát huy vai trò của HNB, cần thực hiện một số nội dung sau: 20 Nhận thức của các cấp ủy, chính quyền, đoàn thể, đảng viên về báo điện tử là cơ sở để xây dựng chương trình, kế hoạch, thực hiện nội dung, yêu cầu lãnh đạo của Đảng đối với báo điện tử. Thực tế hiện nay, không ít cấp ủy, chính quyền, đảng viên nhận thức chưa đầy đủ, đúng mức về vị trí, vai trò của báo điện tử, chỉ coi báo điện tử là một trong những phương tiện tuyên truyền thuần túy, từ đó coi nhẹ công tác lãnh đạo đối với báo điện tử. Từ nhận thức đầy đủ về báo điện tử của các cấp ủy, chính quyền, đoàn thể, cán bộ, đảng viên, nhân dân để khai thác tốt yếu tố “tâm lý đám đông” để định hướng dư luận, tạo kênh tuyên truyền, giáo dục tích cực, hiệu quả đối với người sử dụng báo điện tử, nhất là độc giả trẻ. 4.2.2. Đổi mới nội dung, phương thức lãnh đạo của Đảng đối với báo điện tử Một là, về nội dung lãnh đạo, các cơ quan lãnh đạo báo điện tử phải chủ động trong việc định hướng chính trị, nhất là đối với những vấn đề quan trọng, phức tạp, nhạy cảm đối với lợi ích đất nước, cộng đồng và toàn xã hội. Hai là, về phương thức lãnh đạo, bên cạnh nhiều chỉ thị, quy định quan trọng đã ban hành, Đảng cần tiếp tục quan tâm, xem xét, bổ sung, điều chỉnh để có được hệ thống văn bản nghị quyết, chỉ thị, quy định có tính đồng bộ, đầy đủ, kịp thời…, tạo cơ sở chính trị cho công tác lãnh đạo, chỉ đạo báo chí. 4.2.3. Nâng cao năng lực và phát huy vai trò quản lý nhà nước đối với báo điện tử Một là, thống nhất quản lý nhà nước đối với báo điện tử trong cả nước BBT chỉ đạo Ban cán sự đảng Chính phủ nghiên cứu, ban hành quy chế về nhiệm vụ, quan hệ giữa cơ quan chức năng của Đảng và Nhà nước từ Trung ương đến địa phương để tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, vai trò quản lý của Nhà nước đối với các hoạt động báo điện tử. Hai là, Ban Tuyên giáo Trung ương và Bộ TT-TT, Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Bộ Ngoại giao, Bộ Khoa học và Công nghệ xây dựng quy chế phân công và phối hợp trong việc lãnh đạo, quản lý nội dung và cung cấp thông tin cho báo chí nói chung, báo điện tử nói riêng. Ba là, Chính phủ sớm ban hành các chế độ, chính sách đối với báo điện tử; có ngân sách hỗ trợ việc cung cấp, lắp đặt cơ sở vật chất, hạ tầng kỹ thuật, trang thiết bị, công nghệ cho báo điện tử ra nước ngoài và đặc biệt là hỗ trợ máy móc, thiết bị để lắp đặt cho các vùng miền núi, hải đảo, nông thôn, vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn. 5 Vichto Aphanaxép (1995): Quyền lực thứ tư và bốn đời Tổng bí thư, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội; A.A. Grabennhicốp (2003): Báo chí trong kinh tế thị trường, Nxb Thông tấn (Cộng hòa Liên bang Nga); M.I. Sotak (2003): Phóng sự - tính chuyên nghiệp và đạo đức, Nxb Thông tấn (Cộng hòa Liên bang Nga); E.P. Prokôrốp (2004): Cơ sở lý luận báo chí, Nxb Thông tấn (Cộng hòa Liên bang Nga); Bùi Phương Dung (Trung Quốc) (2005): Công tác tuyên truyền tư tưởng trong thời kỳ mới, (Trần Khang và Lê Cự Lộc dịch), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội; Điền Trung Mẫn (2007): Bàn về đổi mới công tác tư tưởng thời kỳ mới, Tạp chí Học tập và nghiên cứu lý luận (Trung Quốc), số 8. Ở Trung Quốc, việc Đảng Cộng sản Trung Quốc lãnh đạo, định hướng chính trị - tư tưởng đối với báo chí cũng hết sức chặt chẽ, thời gian gần đây, để ngăn chặn sự chống phá của các nước phương Tây qua mạng internet, đặc biệt là tác động vào ý thức hệ của thế hệ trẻ, Trung Quốc đưa ra “7 vạch đỏ” để giúp cán bộ, đảng viên và nhân dân thực hiện, gồm: đưa vào pháp luật để quản lý internet; bảo đảm quyền lợi hợp pháp của công dân; kiên định xây dựng CNXH đặc sắc Trung Quốc; chống tin giả tạo; bảo vệ lợi ích của Đảng và Nhà nước; bảo đảm an ninh trật tự xã hội; xây dựng đạo đức xã hội, lối sống văn hóa, truyền thống lịch sử. Đồng thời, Trung Quốc đưa ra cách quản lý mới về internet: “Phát triển, vận dụng, quản lý”; để thực hiện “6 chữ” trên, phải có ý thức về “vạch đỏ” nhằm kiểm soát và quản lý bảo đảm tự do đầy đủ hơn, đó là pháp luật, trong đó quản lý công nghệ thông tin có bốn yêu cầu: máy chủ đặt trong nước; quản lý người dùng; tăng cường quản lý các phần mềm, người sử dụng mạng xã hội phải đăng ký thật mới được phép dùng; quản lý internet như dùng “hai tay”, trong đó một tay phản bác các tin đồn làm tổn hại lợi ích chung, còn một tay tích cực phát triển mạng với phương châm lấy “xây” để “chống”. Vấn đề quản lý báo chí ở các nước phương Tây chưa được nghiên cứu cơ bản và có hệ thống, do quan niệm, tư duy về tự do báo chí ở các nước tư bản có nhiều điểm khác biệt so với ở Việt Nam. Theo một số chuyên đề giảng dạy, tập huấn báo chí của Trường Đại học báo chí Lin (Pháp) và Cơ quan Hợp tác quốc tế Thụy Điển (SIDA) tổ chức tại Việt Nam với chủ đề “Đào tạo nâng cao báo chí Việt Nam”, các chuyên gia đều khẳng định, báo chí trong xã hội tư bản vẫn hoạt động, phản ánh theo những giá trị và lợi ích cộng đồng. Công trình nghiên cứu của Trường đại học Caliphoócnia Béckêlêy (một trong những trường có khoa báo chí mạnh của Mỹ về điều tra trên báo chí) cũng khẳng định tính định hướng của báo chí một khi không 6 giữ được tính độc lập, báo chí sẽ không còn là chỗ dựa của người dân, không bảo vệ được họ, bị sai khiến bởi các thế lực. Tổng quan cho thấy, trên nhiều khía cạnh của vấn đề, các công trình nghiên cứu đã đưa ra những quan điểm, nhận định và đề xuất giải pháp cho việc Đảng lãnh đạo đối với báo chí. Tuy nhiên, chưa có công trình khoa học nào nghiên cứu chuyên sâu, hệ thống, toàn diện về Đảng lãnh đạo báo điện tử ở Việt Nam, nhất là cơ sở lý luận, vai trò, yếu tố chủ thể, đối tượng, phương thức lãnh đạo. Luận án có nhiệm vụ tiếp tục hoàn thiện bộ khung lý luận về Đảng lãnh đạo báo điện tử ở Việt Nam; trên cơ sở khái quát đặc điểm Đảng lãnh đạo báo điện tử và thực trạng Đảng lãnh đạo báo điện tử ở Việt Nam, rút kinh nghiệm, đề xuất phương hướng và những giải pháp có tính đặc thù, khả thi để tăng cường sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam đối với báo điện tử đáp ứng yêu cầu của thời kỳ mới. Chương 2: ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM LÃNH ĐẠO BÁO ĐIỆN TỬ NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN 2.1. KHÁI NIỆM, QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN, VAI TRÒ, ĐẶC ĐIỂM CỦA BÁO ĐIỆN TỬ Ở VIỆT NAM 2.1.1. Khái niệm báo điện tử Trên thế giới và ở Việt Nam đang tồn tại nhiều cách gọi khác nhau đối với loại hình báo chí này. Theo Bách khoa toàn thư mở Wikipedia tiếng Việt, báo điện tử là loại báo mà độc giả có thể đọc trên máy tính khi kết nối với đường truyền internet qua bộ chia (modem) (dial-up hoặc ADSL) có dây hoặc không dây (Wi-Fi và WiMax). Điều 3 Luật Báo chí năm 1999, định nghĩa: “báo điện tử là loại hình báo chí được thực hiện trên hệ thống máy tính”. Báo điện tử là loại hình báo chí mà thông tin được truyền tải bởi sự kết hợp của hai giải pháp là giải pháp công nghệ thông tin và giải pháp truyền thông. 2.1.2. Sự ra đời và phát triển của báo điện tử ở Việt Nam Sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin là tiền đề khoa học – công nghệ cho sự ra đời của báo mạng điện tử. Đến lượt mình, báo điện tử đã thúc đẩy sự phát triển của công nghệ thông tin, làm thay đổi diện mạo báo chí ở nhiều quốc gia. Ở Việt Nam, năm 1997, tờ báo trực tuyến đầu tiên của Việt Nam ra đời là tờ Tạp chí Quê hương điện tử. 19 Chương 4: PHƯƠNG HƯỚNG VÀ NHỮNG GIẢI PHÁP CHỦ YẾU TĂNG CƯỜNG SỰ LÃNH ĐẠO CỦA ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM ĐỐI VỚI BÁO ĐIỆN TỬ ĐẾN NĂM 2020 4.1. DỰ BÁO CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG VÀ MỤC TIÊU, PHƯƠNG HƯỚNG TĂNG CƯỜNG SỰ LÃNH ĐẠO CỦA ĐẢNG ĐỐI VỚI BÁO ĐIỆN TỬ TRONG NHỮNG NĂM TỚI 4.1.1. Dự báo các nhân tố tác động đến sự lãnh đạo của Đảng đối với báo điện tử 4.1.2. Mục tiêu Mục tiêu cụ thể của việc đổi mới sự lãnh đạo của Đảng đối với báo điện tử từ nay đến năm 2015: một là, xây dựng hệ thống báo điện tử phát triển nhanh, vững chắc, có hiệu quả, phù hợp với điều kiện về kinh tế, kỹ thuật và quy hoạch tổng thể hệ thống báo chí; hai là, nâng cao chất lượng nội dung thông tin trên báo điện tử nhằm phục vụ tốt nhiệm vụ chính trị và đáp ứng nhu cầu thông tin của người dân; ba là, ngăn chặn các thế lực xấu lợi dụng xuyên tạc, bóp méo chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; bốn là, tạo môi trường pháp lý bình đẳng giữa dịch vụ trong nước và dịch vụ nước ngoài cung cấp cho báo điện tử; năm là, bảo đảm an toàn an ninh mạng. 4.1.3. Phương hướng Một là, tiếp tục hoàn thiện quan điểm, bổ sung chủ trương lãnh đạo báo điện tử. Hai là, đổi mới mạnh mẽ phương thức lãnh đạo của Đảng đối với báo điện tử, khắc phục cả khuynh hướng bao biện, làm thay và khuynh hướng buông lỏng lãnh đạo đối với báo điện tử. Ba là, huy động sức mạnh tổng hợp và phát huy những nỗ lực của các tổ chức và các cấp ủy đảng, các cơ quan tham mưu của Đảng trên lĩnh vực tư tưởng – văn hóa (TT-VH) và các cơ quan quản lý nhà nước về báo điện tử. 4.2. NHỮNG GIẢI PHÁP CHỦ YẾU TĂNG CƯỜNG SỰ LÃNH ĐẠO CỦA ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM ĐỐI VỚI BÁO ĐIỆN TỬ ĐẾN NĂM 2020 4.2.1. Nâng cao nhận thức và trách nhiệm của các cấp ủy, chính quyền, đoàn thể, cán bộ, đảng viên đối với việc phát triển và lãnh đạo, quản lý báo điện tử 18 Nguyên nhân chủ quan Một là, một số cấp ủy đảng chưa nhận thức đầy đủ vị trí, tầm quan trọng của báo điện tử, cả mặt tích cực cũng như tác hại của nó, dẫn đến tình trạng hoặc khắt khe, cấm đoán, hoặc dễ dãi, buông lỏng chỉ đạo, quản lý. Hai là, năng lực, bản lĩnh, trách nhiệm của đội ngũ những người làm báo, nhất là người đứng đầu cơ quan báo điện tử, còn bất cập, hạn chế. Ba là, công tác quản lý cán bộ, phóng viên còn nhiều yếu kém, bất cập. Bốn là, lãnh đạo báo điện tử là lĩnh vực mới, chưa được các cấp ủy tiến hành sơ kết, tổng kết, đánh giá về sự lãnh đạo của Đảng đối với báo điện tử. Nguyên nhân khách quan Một là, những vấn đề mới nảy sinh trong hoạt động quản lý báo điện tử, sự đa dạng, phong phú về thông tin và loại hình hoạt động của báo điện tử ảnh hưởng đến sự lãnh đạo của Đảng. Hai là, Đảng lãnh đạo báo điện tử trong điều kiện bùng nổ thông tin và cạnh tranh thông tin diễn ra quyết liệt, phức tạp. Ba là, hoạt động trong môi trường kinh tế thị trường, các cấp ủy đảng đứng trước nhiều thách thức về bản lĩnh chính trị, trình độ yêu cầu mới. Bốn là, các thế lực cơ hội, thù địch lợi dụng báo điện tử, một số cán bộ, phóng viên, biên tập viên không vững về bản lĩnh chính trị, bị vật chất chi phối, là nguyên nhân gây tác động đến sự lãnh đạo của Đảng đối với báo điện tử. Năm là, lãnh đạo báo điện tử có nhiều khó khăn so với lãnh đạo các loại hình báo chí khác. 3.2.3. Một số kinh nghiệm Một là, giữ vững vai trò lãnh đạo của Đảng đối với báo điện tử, tích cực đổi mới sự lãnh đạo của Đảng, song không xa rời các nguyên tắc. Hai là, phối hợp chặt chẽ giữa sự lãnh đạo của Đảng và quản lý của Nhà nước đối với báo điện tử theo một cơ chế rõ ràng. Ba là, phải lãnh đạo, quản lý báo điện tử theo phương pháp dân chủ, trên cơ sở luật pháp và phù hợp với đặc thù của loại hình báo điện tử. Bốn là, chọn đúng và quản lý chặt đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý báo điện tử. Năm là, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, phát hiện, ngăn ngừa và uốn nắn kịp thời những lệch lạc, có biện pháp xử lý các sai phạm khi cần thiết. 7 Qua gần 15 năm hình thành và phát triển, báo điện tử ở Việt Nam đã khẳng định vị thế của mình trong hệ thống các phương tiện thông tin đại chúng; các báo có nội dung đa dạng, phong phú, hình thức “bắt mắt”, thu hút hàng triệu lượt người truy cập mỗi ngày, chứng tỏ đây là một phương tiện thông tin hiệu quả, hữu ích, đồng thời thực hiện tốt chức năng thông tin, tuyên truyền, giáo dục. 2.1.3. Vị trí, vai trò của báo điện tử hiện nay ở Việt Nam Một là, là một loại hình báo chí, nhưng là loại hình báo chí mới, báo điện tử có vị trí, vai trò của báo chí nói chung và một số nét đặc thù. Hai là, báo điện tử đóng vai trò tích cực trong việc phổ biến, tuyên truyền chủ trương, đường lối của Đảng; chính sách, pháp luật của Nhà nước, mở rộng hiệu quả thông tin đối ngoại, nâng cao dân trí và đáp ứng nhu cầu thông tin, hưởng thụ văn hóa của nhân dân. Ba là, báo điện tử giữ vai trò quan trọng trong việc đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hóa, nâng cao dân trí, giáo dục thẩm mỹ, góp phần vào việc phát hiện, bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, sáng tạo những giá trị văn hóa mới, xây dựng con người Việt Nam hiện đại. Bốn là, các báo điện tử cũng góp phần quan trọng trong thông tin đối ngoại. Năm là, một số đối tượng khác như sinh viên, cán bộ, các nhà nghiên cứu thường xuyên sử dụng các công cụ tìm kiếm trên báo điện tử để phục vụ cho công việc học tập, nghiên cứu, sản xuất của mình. 2.1.4. Đặc điểm của báo điện tử ở Việt Nam 2.1.4.1. Đặc điểm chung của báo điện tử Ra đời sau các loại hình báo chí khác, báo điện tử có đầy đủ những đặc trưng cơ bản của báo in, báo nói, báo hình (đọc, nghe, nhìn hoặc thực hiện đồng thời ba loại hình thông tin). Thêm vào đó, với sự trợ giúp của công nghệ thông tin, báo điện tử có những đặc trưng hoàn toàn mới, nâng trình độ thông tin lên một bước cao hơn rất nhiều. Đặc điểm chung của báo điện tử là: một là, về tính đa phương tiện; hai là, tính tức thời và phi định kỳ; ba là, tính tương tác cao; bốn là, tính không bị giới hạn về khả năng lưu trữ và tìm kiếm thông tin bởi số trang, khuôn khổ hay thời lượng chương trình như các loại hình báo chí khác. 2.1.4.2. Đặc điểm riêng của báo điện tử ở Việt Nam Một là, về môi trường phát triển, định hướng nội dung, xu hướng phát triển. Theo quy luật vận động, phát triển của công nghệ thông tin và internet, báo điện tử ở Việt Nam đang có điều kiện để bức phá và đi lên nhờ “đi tắt, đón 8 đầu”. Xu thế phát triển của xã hội hiện đại trong thời đại bùng nổ thông tin hiện nay đã chứng minh một thực tế: nếu giữ vững tính định hướng chính trị xã hội và văn hóa đúng báo điện tử ở Việt Nam sẽ ngày càng lên ngôi, chiếm ưu thế ngày càng lớn hơn so với các loại hình báo chí khác. Trong thế giới thông tin của internet, đôi khi bạn đọc bị lạc lối, sai đường. Vì vậy, sự định hướng và tính chính xác của thông tin sẽ là những yếu tố níu giữ bạn đọc. Hai là, về cơ quan chủ quản, lực lượng làm báo và độc giả. Đội ngũ phóng viên, biên tập viên, kỹ thuật viên giỏi về chuyên môn, nhất là trình độ khoa học công nghệ... nên tác nghiệp ở mọi lúc, mọi nơi; độc giả, không giống với các loại hình báo chí khác, để đọc được báo điện tử, độc giả xem qua các phương tiện: máy tính, điện thoại, ipad được kết nối internet. Ba là, về cơ sở kỹ thuật, công nghệ. Sự kết hợp giữa internet và báo chí là sự hòa nhập tất yếu trong thời kỳ bùng nổ cách mạng thông tin. Thực tế những năm qua đã chứng minh, báo điện tử ở nước ta ngày càng nhiều về số lượng, phong phú, hấp dẫn về nội dung, đa dạng về hình thức. Trong tương lai, nhu cầu thông tin, hưởng thụ về văn hóa, khoa học trên các báo điện tử sẽ tăng đột biến, sự cạnh tranh giữa báo điện tử với các loại hình báo chí khác, kể cả với truyền hình diễn ra ngày càng gay gắt. 2.2. ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM LÃNH ĐẠO BÁO ĐIỆN TỬ KHÁI NIỆM, NỘI DUNG, PHƯƠNG THỨC VÀ VAI TRÒ 2.2.1. Khái niệm Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo đối với báo điện tử nhằm góp phần xây dựng, xác lập, phát triển hệ tư tưởng XHCN; động viên, cổ vũ tích cực sáng tạo của toàn xã hội, góp phần hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ chính trị của đất nước. Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo báo điện tử là sự tác động về chính trị, tư tưởng, tổ chức của Đảng đối với báo điện tử và các cơ quan liên quan nhằm định hướng sự phát triển và hoạt động của báo điện tử theo đúng chức năng, nhiệm vụ và vai trò của báo chí cách mạng. Chủ thể lãnh đạo của Đảng đối với báo điện tử là Ban Chấp hành Trung ương, trực tiếp và thường xuyên là Bộ Chính trị, Ban Bí thư trên cơ sở phát huy vai trò, trách nhiệm của các tổ chức đảng, đảng viên trong các cơ quan quản lý, cơ quan báo điện tử và các cơ quan tham mưu. Đối tượng lãnh đạo của Đảng đối với báo điện tử trước hết là các cơ quan báo điện tử (gồm đội ngũ cán bộ, phóng viên, người làm báo điện tử); các cơ quan quản lý; các tổ chức, cơ quan có liên quan trong hệ thống chính trị, trực 17 thực hiện và nhân dân, độc giả, nhất là thế hệ trẻ, hiểu đúng và sử dụng báo điện tử theo định hướng, có hiệu quả. Năm là, một số cấp ủy chưa coi trọng, thậm chí buông lỏng công tác kiểm tra, giám sát đối với báo điện tử. Sáu là, các cấp ủy đảng chưa coi các đảng viên trong cơ quan báo điện tử là những chiến sĩ xung kích trên mặt trận báo chí, là lực lượng nòng cốt trong cơ quan báo, nên chưa có cơ chế phát huy tối đa vai trò của họ. 3.2.2. Nguyên nhân 3.2.2.1. Nguyên nhân của ưu điểm Nguyên nhân chủ quan Một là, Đảng đã có nhận thức mới về đặc thù của báo điện tử và tầm quan trọng, trách nhiệm lãnh đạo của mình đối với báo điện tử, thấy rõ được những khó khăn, phức tạp, đặc biệt là sự tác động của cơ chế thị trường và sự chống phá quyết liệt của các thế lực thù địch. Hai là, Ban Tuyên giáo Trung ương đã duy trì thường xuyên chế độ giao ban báo chí để chỉ đạo, định hướng về nội dung tuyên truyền; thường xuyên tham mưu, hướng dẫn công tác kiểm tra, biểu dương những việc tốt, uốn nắn các lệch lạc, khuyết điểm trong hoạt động báo chí, trong đó có báo điện tử. Ba là, phần lớn các nhà báo làm việc trong các báo điện tử đã thể hiện rõ trách nhiệm của người cầm bút, thực hiện tốt quy ước đạo đức báo chí, trách nhiệm xã hội và nghĩa vụ công dân, bám sát định hướng chính trị của Đảng. Bốn là, có sự phối hợp giữa các cơ quan tham mưu, cơ quan quản lý và các cơ quan liên quan. Nguyên nhân khách quan Một là, sự phát triển của đất nước và đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về báo điện tử tạo ra cơ hội tốt cho báo điện tử. Hai là, cuộc cách mạng khoa học – công nghệ, đặc biệt là công nghệ thông tin đang có những bước phát triển nhanh. Ba là, báo điện tử trên thế giới trong những năm qua liên tục có sự đổi mới, phát triển nhanh, mạnh, thúc đẩy báo điện tử nước ta phải đổi mới. Bốn là, kinh tế thị trường đòi hỏi cấp ủy chỉ đạo báo điện tử không ngừng vươn lên, chủ động, phát huy hết khả năng của mình. 3.2.2.2. Nguyên nhân của hạn chế, khuyết điểm 16 Ba là, Đảng lãnh đạo các cơ quan báo điện tử, các cơ quan chủ quản, HNB Việt Nam và các cơ quan chức năng có liên quan thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về báo điện tử có thời điểm không sát, thậm chí buông lỏng lãnh đạo. Bốn là, những năm qua, Trung ương Đảng, trực tiếp là BCT, BBT đã ban hành nghị quyết, kết luận, chỉ thị, nhưng Đảng đoàn Quốc hội, Đảng đoàn HNB Việt Nam, Ban cán sự đảng Chính phủ, Ban cán sự đảng Bộ Giáo dục và Đào tạo, trực tiếp là Ban cán sự đảng Bộ TT-TT chưa tham mưu đắc lực để thể chế hóa các chủ trương, đường lối của Đảng, bổ sung, hoàn chỉnh chính sách, pháp luật, tạo chế tài đủ mạnh để xử lý kịp thời, nghiêm túc các sai phạm. Năm là, Đảng lãnh đạo việc phân công, phối hợp giữa cơ quan chỉ đạo, quản lý báo điện tử và cơ quan chủ quản thiếu chặt chẽ, rõ ràng. Sáu là, mặc dù đã thực hiện khá tốt việc cung cấp thông tin cho báo điện tử, nhưng có nhiều nội dung và thời điểm, Đảng chưa, thậm chí không cung cấp thông tin đầy đủ và kịp thời về các chủ trương mới của Đảng và thông tin về tình hình thực hiện công cuộc đổi mới của đất nước cho các cơ quan báo điện tử. Bảy là, bên cạnh đa số cấp ủy đảng quan tâm lãnh đạo bảo đảm kinh phí, phát triển cơ sở vật chất - kỹ thuật, công nghệ cho báo điện tử hoạt động, nhưng vẫn còn một số cấp ủy chưa lãnh đạo tạo điều kiện về cơ sở vật chất - kỹ thuật, đặc biệt là về công nghệ thông tin, trang thiết bị khoa học hiện đại phục vụ nhiệm vụ chuyên môn, nghiệp vụ. Về phương thức lãnh đạo Một là, việc ban hành các nghị quyết, chỉ thị, kết luận và định hướng đối với báo điện tử thời gian qua chưa được chú trọng thường xuyên, đúng mức. Hai là, có thời điểm Đảng chưa lãnh đạo quyết liệt các cơ quan nhà nước thực hiện chức năng quản lý nhà nước đối với báo điện tử. Ba là, công tác xây dựng Đảng, công tác tổ chức, cán bộ trong các cơ quan báo điện tử chưa được coi trọng đúng mức. Bốn là, các cấp ủy và tổ chức đảng, các đoàn thể chính trị - xã hội, các cơ quan thông tin đại chúng chưa tổ chức tốt việc tuyên truyền, giáo dục, thuyết phục, phổ biến sâu rộng chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về báo điện tử để cán bộ, phóng viên báo điện tử 9 tiếp là tổ chức đảng và thủ trưởng cơ quan chủ quản báo chí, các cơ quan báo điện tử và các cơ quan báo có báo điện tử. Mục đích lãnh đạo của Đảng đối với báo điện tử là định hướng sự phát triển, hoạt động của báo điện tử theo đúng và phục vụ đắc lực hoạt động lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước, phát huy quyền làm chủ của nhân dân, góp phần nâng cao dân trí, phát triển đời sống tinh thần của xã hội; quảng bá đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước, hình ảnh đất nước, con người, văn hóa Việt Nam ra thế giới; làm thất bại âm mưu “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch. 2.2.2. Nội dung Đảng lãnh đạo báo điện tử 2.2.2.1. Đảng định hướng sự phát triển và nội dung hoạt động của báo điện tử Đảng lãnh đạo báo điện tử không phải để hạn chế, trái lại để báo điện tử thực hiện hoàn thành tốt các chức năng của mình. Trong điều kiện Đảng cầm quyền, sự lãnh đạo của Đảng chính là tạo điều kiện thuận lợi nhất cho báo điện tử hoạt động. Đường lối đúng đắn của Đảng có ý nghĩa cực kỳ to lớn đối với báo điện tử. Đường lối đúng đắn đã chứa đựng trong nó những nội dung thông tin có sức sống, sức hấp dẫn, tính bổ ích cho báo chí; xã hội đón nhận thông tin từ báo điện tử để hiểu sâu sắc, đầy đủ, kịp thời đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. 2.2.2.2. Đảng lãnh đạo Nhà nước thực hiện tốt chức năng quản lý nhà nước đối với báo điện tử, tạo điều kiện cho báo điện tử phát triển đúng đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước Từ quan điểm báo điện tử đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng, Đảng lãnh đạo Nhà nước cụ thể hóa chủ trương, đường lối của Đảng thành nội dung quản lý nhà nước về báo chí, bảo đảm cho báo điện tử hoạt động theo đúng định hướng của Đảng. Đảng lãnh đạo Nhà nước xây dựng và chỉ đạo thực hiện chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển báo điện tử. Cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành và tổ chức thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật về báo điện tử; xây dựng chế độ, chính sách về báo điện tử; tổ chức thông tin cho báo chí; quản lý thông tin của báo điện tử; đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chính trị nghiệp vụ, đạo đức nghề nghiệp cho đội ngũ cán bộ báo điện tử; tổ chức, quản lý hoạt động khoa học, công nghệ trong lĩnh vực báo điện tử. 10 2.2.2.3. Đảng lãnh đạo các cơ quan báo điện tử, các cơ quan chủ quản, Hội Nhà báo Việt Nam và các cơ quan chức năng có liên quan thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về báo điện tử Việc Đảng lãnh đạo các cơ quan báo điện tử, cũng như lãnh đạo các cơ quan chủ quản báo điện tử là một trong những nội dung quan trọng được Đảng thực hiện để các cơ quan này - trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ của mình - tổ chức thực hiện việc đưa chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về báo chí nói chung, báo điện nói riêng vào thực tiễn. Đảng lãnh đạo các cơ quan chủ quản cụ thể hóa các quan điểm, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước thành các quy chế, quy định cụ thể về vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của cơ quan chủ quản đối với các báo điện tử. 2.2.2.4. Lãnh đạo xây dựng hệ thống báo điện tử, đội ngũ phóng viên, những người làm báo điện tử và xây dựng, phát huy vai trò lãnh đạo của tổ chức đảng, đội ngũ đảng viên trong các cơ quan báo điện tử Để báo điện tử phát triển, hoạt động đúng định hướng và thực hiện theo chức năng, nhiệm vụ, Đảng lãnh đạo các tổ chức đảng, các cơ quan chức năng phối hợp xây dựng hệ thống báo điện tử đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ mới. Đi đôi với lãnh đạo xây dựng hệ thống báo điện tử, Đảng tập trung lãnh đạo củng cố, kiện toàn tổ chức đảng và thực hiện công tác đào tạo, bồi dưỡng, luân chuyển, đánh giá, bổ nhiệm đội ngũ cán bộ, phóng viên, những người làm báo điện tử để họ thực sự là những người vững về chính trị, giỏi về chuyên môn, là nòng cốt trong các cơ quan báo điện tử. 2.2.2.5. Đảng lãnh đạo, tổ chức sự phối hợp giữa các báo điện tử với các cơ quan báo chí, các loại hình, phương tiện thông tin Đảng lãnh đạo, tổ chức sự phối hợp giữa các phương tiện thông tin đại chúng là lãnh đạo tạo lập sự phối hợp giữa các thiết chế xã hội, báo chí, xuất bản, thông tấn trong việc thu thập, xử lý và phổ biến thông tin trên một quy mô rộng lớn trên cơ sở những quy luật của xã hội, trong đó các thiết chế này hoạt động với đặc tính chung là phổ biến nhanh, thường xuyên thông tin đến với nhiều người trong xã hội. 2.2.2.6. Đảng cung cấp thông tin chính xác, đầy đủ và kịp thời về chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và tình hình thực hiện công cuộc đổi mới cho các cơ quan báo điện tử Đảng cung cấp các thông tin xác thực, toàn diện, cập nhật cần thiết cho công tác tuyên truyền trên báo. Đây là yếu tố cần thiết, bởi nó chính là 15 Bốn là, Đảng đã lãnh đạo xây dựng hệ thống báo điện tử, đội ngũ phóng viên, những người làm báo điện tử và xây dựng, phát huy vai trò lãnh đạo của tổ chức đảng và đội ngũ đảng viên trong các cơ quan báo điện tử. Năm là, đã lãnh đạo, tổ chức sự phối hợp giữa các cơ quan báo điện tử với các cơ quan báo chí, các loại hình, phương tiện thông tin. Sáu là, Đảng đã cung cấp thông tin chính xác, đầy đủ và kịp thời về chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và tình hình thực hiện công cuộc đổi mới của đất nước cho các cơ quan báo điện tử được thường xuyên, kịp thời. Bảy là, Đảng lãnh đạo bảo đảm kinh phí, phát triển cơ sở vật chất kỹ thuật, công nghệ cho báo điện tử. Về phương thức lãnh đạo Một là, trong việc Đảng lãnh đạo báo điện tử bằng các nghị quyết, chỉ thị, kết luận và định hướng. Hai là, Đảng đã lãnh đạo báo điện tử thông qua việc phát huy vai trò quản lý của Nhà nước. Ba là, Đảng đã lãnh đạo báo điện tử thông qua công tác tổ chức, cán bộ, phóng viên, những người làm báo điện tử, tổ chức đảng và đội ngũ đảng viên trong các cơ quan báo, hội nhà báo, các cơ quan chủ quản và cơ quan báo điện tử. Bốn là, việc Đảng lãnh đạo báo điện tử thông qua công tác tuyên truyền, giáo dục, thuyết phục. Năm là, Đảng đã lãnh đạo báo điện tử bằng công tác kiểm tra, giám sát đối với các cấp ủy và tổ chức đảng trong các cơ quan nhà nước, cơ quan tuyên giáo, hội nhà báo, các cơ quan chủ quản và cơ quan báo điện tử. Sáu là, Đảng đã lãnh đạo báo điện tử thông qua sự gương mẫu, trách nhiệm chính trị và đạo đức nghề nghiệp của đội ngũ cán bộ, đảng viên trong cơ quan báo điện tử. 3.2.1.2. Hạn chế, khuyết điểm Về nội dung lãnh đạo Một là, báo điện tử ở nước ta đã trở thành một phương tiện thông tin quan trọng trong lĩnh vực báo chí, nhưng Đảng chưa quan tâm kịp thời, đúng mức; việc đề ra quan điểm chỉ đạo, định hướng cho sự phát triển và hoạt động của báo điện tử chưa được thường xuyên và đáp ứng yêu cầu. Hai là, sự lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nước trong việc thực hiện chức năng quản lý nhà nước đối với báo điện tử chưa được sát, thường xuyên, liên tục. 14 Tình trạng báo điện tử xa rời tôn chỉ, mục đích được ghi trong giấy phép, thiếu nhạy cảm chính trị, còn để sai sót về định hướng thông tin trên các báo điện tử có tần suất cao hơn các loại hình báo chí khác, nhất là so với các báo quan trọng. 3.1.1.2. Về đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý, phóng viên, biên tập viên, kỹ thuật viên Các thành viên của báo điện tử đã thừa nhận mục đích hoạt động của tập thể, nhưng động cơ chi phối chưa hoàn toàn thống nhất, tính tích cực còn tản mạn, tính tổ chức kỷ luật chưa cao, có sự khác nhau về ý thức sẵn sàng tham gia công việc chung. Trong số các tổng biên tập, phó tổng biên tập các báo điện tử hoạt động độc lập chỉ có dưới 40% đã kinh qua hoạt động báo chí. 3.1.1.3. Về trình độ công nghệ Trình độ và trang bị kỹ thuật của các báo điện tử nhìn chung đã có bước phát triển nhanh, nhưng chưa theo kịp trình độ chung của thế giới. Thiết kế báo còn lạc hậu, hình thức chưa đẹp. Tốc độ truy cập còn chậm. An ninh mạng chưa cao. Báo điện tử chưa thu hút được sự chú ý và để lại ấn tượng tốt cho bạn đọc. 3.1.1.4. Về kinh phí, cơ sở vật chất – kỹ thuật Điều đáng lưu ý là, hiện nay một số báo đang khó khăn về tài chính. Kinh phí được cấp mới và thu từ các nguồn khác chỉ đáp ứng được những hoạt động chính. 3.2. ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM LÃNH ĐẠO BÁO ĐIỆN TỬ THỰC TRẠNG, NGUYÊN NHÂN VÀ KINH NGHIỆM 3.2.1. Thực trạng Đảng lãnh đạo báo điện tử 3.2.1.1. Ưu điểm Về nội dung lãnh đạo Một là, Đảng đã đề ra quan điểm chỉ đạo, nhiệm vụ để định hướng sự phát triển và nội dung hoạt động của báo điện tử kịp thời, sát thực tế và yêu cầu đặt ra. Hai là, Đảng đã lãnh đạo Nhà nước thực hiện tốt chức năng quản lý nhà nước đối với báo điện tử, tạo điều kiện cho báo điện tử phát triển đúng chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Ba là, Đảng đã lãnh đạo các cơ quan báo điện tử, các cơ quan chủ quản, HNB Việt Nam và các cơ quan chức năng có liên quan thực hiện chủ trương, đường lối, nghị quyết, kết luận của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về báo điện tử. 11 sức sống của báo chí cách mạng. Được Đảng cung cấp thông tin, báo chí sẽ hoàn thành tốt các chức năng thông tin và tham gia quản lý xã hội, bởi qua báo chí, quần chúng nhân dân biết được đúng “ý Đảng”. 2.2.2.7. Đảng lãnh đạo bảo đảm kinh phí, phát triển cơ sở vật chất - kỹ thuật, công nghệ cho báo điện tử Trên cơ sở chủ trương, đường lối của Đảng, trong quá trình hình thành, xây dựng và phát triển báo điện tử ở Việt Nam, các báo điện tử rất cần sự quan tâm lãnh đạo và giúp đỡ của các cấp ủy đảng. Về kinh phí và cơ sở vật chất - kỹ thuật đối với các báo trực thuộc Trung ương thì Văn phòng Trung ương, Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Thông tin và Truyền thông (TT-TT), Bộ Công an chỉ đạo, phối hợp, tạo điều kiện cho báo điện tử hoạt động tốt nhất. 2.2.3. Phương thức lãnh đạo của Đảng đối với báo điện tử 2.2.3.1. Đảng lãnh đạo bằng các nghị quyết, chỉ thị, kết luận và định hướng lớn đối với báo điện tử Lãnh đạo bằng nghị quyết, chỉ thị là phương thức quan trọng nhất trong phương thức lãnh đạo của Đảng. Việc Đảng đề ra nghị quyết, chỉ thị, kết luận đề cập đến báo điện tử là thể hiện sự quan tâm lãnh đạo của Đảng đối với báo điện tử. 2.2.3.2. Đảng lãnh đạo báo điện tử thông qua phát huy và vai trò quản lý của Nhà nước Đảng lãnh đạo Nhà nước thể chế hóa đường lối, chủ trương của Đảng thành luật, văn bản pháp quy, lập kế hoạch và kiểm tra công tác quản lý của các cơ quan nhà nước, để các cơ quan quản lý nhà nước trên cơ sở đó chỉ đạo, quản lý báo điện tử. Từ quan điểm báo điện tử nói riêng, báo chí nói chung đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước và hoạt động trong khuôn khổ pháp luật, Nhà nước cụ thể hóa thành nội dung quản lý nhà nước về báo điện tử, bảo đảm cho báo điện tử hoạt động theo đúng định hướng của Đảng. 2.2.3.3. Đảng lãnh đạo báo điện tử thông qua công tác tổ chức, cán bộ, phóng viên, thông qua tổ chức đảng và đội ngũ đảng viên trong các cơ quan báo điện tử, cơ quan tuyên giáo, hội nhà báo, các cơ quan chủ quản Nói tổ chức đảng trong các cơ quan báo điện tử và hội nhà báo (HNB) là nói tới tổ chức cơ sở đảng (TCCSĐ) trong các cơ quan báo điện tử, tới cấp ủy đảng trong các cấp HNB. Cùng với hệ thống quan điểm báo chí của Đảng, sự lãnh đạo của Đảng đối với các vấn đề cụ thể, hằng ngày dựa 12 vào chính các TCCSĐ và đảng viên trong cơ quan báo điện tử và trong các cấp HNB. 2.2.3.4. Đảng lãnh đạo báo điện tử thông qua công tác tuyên truyền, giáo dục, thuyết phục Công tác tuyên truyền, vận động, giáo dục, thuyết phục giúp các cấp ủy đảng, các bộ, ngành, địa phương quán triệt, nắm bắt, hiểu và triển khai thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về phát triển báo điện tử, đồng thời giúp các tầng lớp nhân dân, đội ngũ cán bộ lãnh đạo quản lý, phóng viên, những người làm báo, đặc biệt là độc giả của báo điện tử trong nước, cũng như ở nước ngoài hiểu và đồng thuận với chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước trong việc đánh giá sử dụng, truy cập và định hướng tạo điều kiện về cơ sở vật chất, về cơ chế, chính sách để phát triển báo điện tử. 2.2.3.5. Đảng lãnh đạo báo điện tử bằng công tác kiểm tra, giám sát đối với các cấp ủy và tổ chức đảng trong các cơ quan nhà nước, tuyên giáo, Hội Nhà báo, các cơ quan chủ quản và cơ quan báo điện tử Kiểm tra, giám sát là một trong những chức năng lãnh đạo của Đảng, một bộ phận quan trọng trong công tác xây dựng Đảng. Việc kiểm tra, giám sát của Đảng được tiến hành ngay từ quá trình xây dựng nghị quyết và trong quá trình tổ chức thực hiện các nghị quyết nhằm tăng tính đúng đắn, chính xác của chủ trương, đường lối do Đảng đề ra. 2.2.3.6. Đảng lãnh đạo báo điện tử thông qua sự gương mẫu, trách nhiệm chính trị và đạo đức nghề nghiệp của đội ngũ đảng viên trong cơ quan báo điện tử Việc mỗi cán bộ, đảng viên trong các cơ quan báo điện tử nêu gương, thể hiện tính tiền phong là cách thức cần thiết, thể hiện vai trò của người cán bộ, đảng viên của Đảng trong mỗi cơ quan báo chí, được thể hiện trong từng việc làm, từng bài viết và trong các phong trào do cơ quan phát động. 1.2.4. Vai trò lãnh đạo của Đảng đối với báo điện tử 2.2.4.1. Đảng lãnh đạo để báo điện tử tuyên truyền, góp phần tích cực vào việc thực hiện thắng lợi đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước Có sự lãnh đạo của Đảng, báo điện tử sẽ không được định hướng đúng chức năng, nhiệm vụ, dễ dẫn đến lệch lạc, đồng thời đường lối, chủ trương của Đảng thiếu một kênh tuyên truyền đi vào cuộc sống. 13 2.2.4.2. Đảng lãnh đạo để báo điện tử tham gia trực tiếp vào công tác xây dựng Đảng Có Đảng lãnh đạo, báo điện tử quan tâm đầy đủ, góp phần thiết thực vào nhiệm vụ xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh, đồng thời thực hiện phương châm dựa vào dân để xây dựng Đảng. 2.2.4.3. Sự lãnh của Đảng là yếu tố cần thiết cho sự phát triển của chính báo điện tử ở Việt Nam Đảng định hướng cho báo chí xử lý các vấn đề tư tưởng, lý luận, quan điểm mới phát sinh, nhất là khi có ý kiến khác nhau, bảo đảm cho báo điện tử luôn có được lập trường chính trị đúng trong những tình huống phức tạp của thực tiễn, khi có những luồng thông tin trái chiều, từ đó báo điện tử thực hiện hoàn thành tốt chức năng công cụ tư tưởng của mình. Chương 3: THỰC TRẠNG BÁO ĐIỆN TỬ Ở VIỆT NAM VÀ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM LÃNH ĐẠO BÁO ĐIỆN TỬ 3.1. THỰC TRẠNG BÁO ĐIỆN TỬ Ở VIỆT NAM 3.1.1. Thành tựu 3.1.1.1. Về quy mô, số lượng báo điện tử Tính đến tháng 12-2013 cả nước có 92 báo, tạp chí điện tử (trong đó có 20 báo, tạp chí điện tử độc lập), số lượng trang thông tin điện tử tổng hợp của các cơ quan báo chí là 265. 3.1.1.2. Về đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý, phóng viên, biên tập viên, kỹ thuật viên 3.1.1.3. Về trình độ công nghệ Về hiện trạng quản lý, vận hành kỹ thuật, các báo đã được cung cấp thêm các máy tính trạm và máy văn phòng phục vụ cho hoạt động của tòa soạn được tốt hơn. 3.1.1.4. Về kinh phí, cơ sở vật chất – kỹ thuật Hiện nay, do tính đặc thù của loại hình báo chí, các báo điện tử hoạt động bằng nguồn kinh phí khác nhau, một số báo hoạt động bằng nguồn ngân sách nhà nước cấp 100%, một số báo thực hiện hoạt động theo đơn vị sự nghiệp có thu hoặc tự chủ kinh phí. 3.1.2. Hạn chế, khuyết điểm 3.1.2.1. Về quy mô, số lượng báo điện tử