Tài liệu Tội tàng trữ,vận chuyển, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt chất ma túy trong luật hình sự việt nam và thực tiễn điều tra, truy tố xét xử ở tỉnh hà nam giai đoạn 2005 2010 luận văn ths. luật

MỤC LỤCTrang Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục Danh mục các bảng MỞ ĐẦU 1 Chương 1: MỘTSỐVÂNĐÊCHUNGVÊTỘITÀNGTRỮ, VẬN CHUYỂN, MUA BÁN TRÁI PHÉP HOẶC CHIẾM ĐOẠT CHẤT MA TÚY TRONG LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM9 1.1. Sơlượclichsưhinhthanhvaphattriêncuatộitàngtrữ, vận chuyển, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt chất ma túy trong luật hình sự Việt Nam 9 1.1.1.Thời kỳ trước khi ban hành Bôluâthinhsưnăm 1985 9 1.1.2.Thời kỳ từ khi ban hành Bôluâthinhsưnăm 1985 đến trước khi ban hành Bôluâthinhsưnăm 1999 12 1.1.3.Thời kỳ từ khi ban hành Bôluâthinhsưnăm 1999 đến nay 15 1.2. Tội tàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt chấtmatúytrongphapluậthìnhsựViệtNam 17 1.2.1.Kháiniệm17 1.2.2.Cácdấuhiệupháplý21 1.2.3.Cácbiệnphápcưỡngchếvềhìnhsự28 1.3. Tôitàngtrữ, vận chuyển, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt chất ma túy trong luật hình sự một số nước 32 1.3.1.Luật hình sự Liên bang Nga 32 51.3.2.Luật hình sự Trung Quốc 35 1.3.3.LuậthìnhsựNhâtBan38 1.3.4.Môtsôkêtluân39 Chương 2: THƢCTRANGVANGUYÊNNHÂNLAMGIAMHIÊUQUẢCỦACÔNGTÁCĐIỀ UTRA, TRUY TỐ, XÉT XỬ TỘI TÀNG TRỮ, VẬN CHUYỂN, MUA BÁN TRÁI PHÉP HOẶCCHIẾMĐOẠTCHẤTMATÚYỞTINHHÀNAM43 2.1. Thưctrangđiêutra, truytô, xétxửtộitàngtrữ, vận chuyển, muabántráiphéphoặcchiếmđoạtchấtmatúyơtinhHaNam, giaiđoan2005 -2010 43 2.1.1.Thưctrangđiêutra, truytô, xétxửtộitàngtrữ, vận chuyển, muabántráiphéphoặcchiếmđoạtchấtmatúyơtinhHaNam43 2.1.2.Cácđặcđiểmvềnhânthânđốitượngphạmtội47 2.1.3.Nhưngđăcđiêmvềphươngthưcthuđoanphamtôi 50 2.1.4.Nhưngđăcđiêmvêđiabanhoatđông54 2.2. MộtsốbiênphapđavađangđươccaccơquantiênhanhtôtụngtỉnhHàNamthựchiệntrongc ôngtácđiềutra, truytô, xétxửtộiphạmtàngtrữ, vận chuyển, mua bántrái phép hoặc chiếm đoạt chất ma túy 56 2.2.1.MôtsôbiênphapđavađangđươcCơquanđiêutrathưchiên56 2.2.2.MôtsôbiênphapđavađangđươcViệnkiểmsátnhândânthưchiên58 2.2.3.MôtsôbiênphapđavađangđươcToaannhândânthưchiên60 2.3. Mộtsốnguyênnhânlamgiamhiêuquacuacôngtacđiềutra, truy tố, xét xử tội tàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt chất ma túy 63 2.3.1.Môtsônguyênnhânlamgiamhiêuquacôngtacđiêutratộitàngtrữ, vận chuyển, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt chất ma túy 63 62.3.2.Môtsônguyênnhânlamgiamhiêuquacôngtactruytôtộitàngtrữ, vận chuyển, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt chất ma túy 72 2.3.3.Mộtsốnguyênnhânlàmgiảmhiệuquảcôngtácxétxửtộitàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt chất ma túy 76 Chương 3: MỘTSỐGIẢIPHÁPNÂNGCAOHIỆUQUẢCÔNGTACĐIỀU TRA, TRUY TỐ, XÉT XỬ TỘI TÀNG TRỮ, VẬN CHUYỂN, MUA BÁN TRÁI PHÉP HOẶC CHIẾM ĐOẠT CHẤTMATÚYƠHANAM82 3.1. Giảiphápnângcaohiệuquảcôngtácđiềutratộitàngtrữ, vận chuyển, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt chất ma túy 82 3.1.1.Giảiphápvềcôngtácnghiệpvụ82 3.1.2.Giảiphápvêquanhêphôihơphoatđông87 3.1.3.Giảiphápvềcôngtáctổchức88 3.1.4.Giảiphápvềphápluật91 3.2. Giảiphápnângcaohiệuquảcôngtáctruytốtộitàngtrữ, vận chuyển, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt chất ma túy 93 3.2.1.Giảiphápvềcôngtácnghiệpvụ93 3.2.2.Giảiphápvềquanhệphốihợphoạtđộng94 3.2.3.Giảiphápvềcôngtáctổchức97 3.2.4.Giảiphápvềphápluật98 3.3. Giảiphápnângcaohiệuquảcôngtácxétxửtộitàngtrữ, vận chuyển, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt chất ma túy 101 3.3.1.Giảiphápvềcôngtácnghiệpvụ101 3.3.2.Giảiphápvềquanhệphốihợphoạtđộng102 3.3.3.Giảiphápvềcôngtáctổchức103 3.3.4.Giảiphápvềphápluật105 7KÊTLUÂN109 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 111 MỞ ĐẦU 1.Tính cấp thiết của đề tàiTrongnhưngnămqua, tìnhhìnhtộiphạmvêmatuycósựthayđổivềlươngvachâtvơixuhươnggiatăngsôvu, sôđôitươngvàsốlượngmatúy:Năm 2005 cáclựclượngphòngchốngtộiphạmmatúytrongcanươcbătgiư11.772 vụ, 17.712 đôitươngphamtôivêmatúy(trongđoco9.023 vụ, 12.089 đôitươngmuaban, vânchuyêntráiphépcácchấtmatúy) thu 287,72kg heroin, 59,1kgthuôcphiên, 3.368kgcânsakhôvahơn3 tâncânsatươi, 1,46 kgva210.826 viênmatuytônghơp[5]."Năm 2010 bătgiư14.828 vụ, 21.874 đôitương, thu 211,927kg hêrôin, 18.011kgthuôcphiên, 8.623,2kgcânsatươi, 177,44kgcânsakhô, 15,987kgva46.803 viênmatuytônghơp" [6]. Trongsôcactôiphamvêmatúythìtôiphamtàngtrữ, vận chuyển, muabantraiphépchấtmatúyhoặcchiếm đoạt chất ma túyluônchiêmsôlươnglơnvangaycangphưctap.HàNamlàtinhcửangõphiaNamThủ đô, với nhiều tuyến giao thông quantrọngchạyquanhưđươngsătBăc-Nam, quôclô1A, 21A, 38, cótuyếnsôngHông, sôngĐay, sôngNhuêchảyqua. Đâylàmộtđiềukiệnthuậnlợiđểpháttriểnkinhtế. Bêncanhđo, HàNamlạilàtỉnhnằmtrêntuyếnbuônbánmatuyQuangTri-HàNội, liênkêvơituyênTâyBăc, tiêpgiapvơi6 tỉnhđềuphứctạpvềmatúy. Vơiđăcđiêmgân80% dânsôsôngơnôngthôn, sảnxuâtnôngnghiêp, viêclamthiêu, thunhâpthâp, đơisôngkhokhăn; cóthờiđiêmmôtsôlươnglơnlaođôngđi làmthuêởcáctỉnhbiêngiớiphiaBăc, băcmiênTrung,nhâtlacactinhHoaBinh, Sơn La. Trongsôhonhiêungươiđamăcnghiên, môikhivêđiaphươnglaivânchuyênmatuyvêđêsưdungvabánkiếmlời, tưđomocnôivơibontôiphammatuyơcactinhhinhthanđươngdâyvânchuyênvêHaNamti êuthu. ĐiêuđodântơitìnhhìnhtộiphạmmatuýơHaNamnhưngnămquadiênraphứctạpvànghiê mtrọng(năm 2005 ngànhTòaántỉnhHàNamxétxửsơthẩm60 vụvới67 bịcáophạmtộitàngtrữ, vận chuyển, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt chất ma túy, tơinăm2010 consônaytănggân3 lânvơi145 vụ, 192 bị cáo bị xét xử [66]). Đốitượngphạmtộithường hoạt động thành đường dây khép kín, có sự cấu kếtchătche, hành vi tàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép chất ma tuý đươcthưchiênvớinhiềuthủđoạntinhvi, gây nhiều khó khăn cho việc phát hiện, xưly. Sự gia tăng của tội phạm này đã kéo theo sự gia tăng của cáctội phạm khác như tội phạm tổ chức sử dụng trái phép chất ma tuý vàcáctội phạm hình sự khác, làm cho tình hình hình trật tự an toàn xã hội trên địabàntỉnhHàNamcóthờiđiểmrấtphứctạp.Trươctìnhhìnhđo, các cơ quanchưcnăngtinhHàNamđãtâptrunglưclươngxưlytôiphamtàngtrữ, vận chuyển, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạtchấtmatúyvađã đạt nhiều kết quảtôt,số vụ án được phát hiện, khởi tố, điều tra, truytô, xétxửtăng, nhiều đườngdâybuônbanma tuý bị triệt phá. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, công tác điều tra, truytô, xétxưcácvụántàngtrữ, vận chuyển, mua bán, chiêmđoattráiphépchấtmatuýtrênđịabàntinhHaNamcòncó những hạnchếvagặp nhiều khó khăn. Do đo, vânđênayơHaNamcânđượcnghiêncứu, tổngkếtmôtcachtoandiên, cóhệthống.Thôngquaviêcnghiêncưusexácđịnhđượccácnguyênnhânlàmhạnchếcôngt ácđiềutra, truytô, xétxửtộitàngtrữ, vậnchuyển, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt chất ma túy. Trêncơsơđođêxuâtcacgiaiphápnângcaohơnnữahiệuquảđiềutra, truytô, xétxửtộiphạmnày. Bêncanhđo, trong lânsưađôibôsungBôluâthinhsưnăm1999 vàonăm 2009, cónhiềuýkiếnđềnghịsưađôitộitàngtrữ, vận chuyển, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt chất ma túy, điêuđochothâyxungquanhtôinaycònnhiềuvấnđềcầnđượctiếptụctraođổi, nghiêncưucavêmătlyluânva1vềmặtthựctiễnđểhoànthiệnhơnnữatộitàngtrữ, vận chuyển, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt chất ma túy.Vơinhưnglydotrên, đềtài"Tội tàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phéphoặcchiếmđoạtchấtmatúytrongLuâthinhsưViêtNamvathựctiễn điều tra, truytô, xétxửởtỉnhHàNamgiaiđoạn2005 -2010"cótínhcâpthiêttrongcôngtacđâutranhphongvachôngtôiphamnaytaiHaNamhiê nnay. 2.Tình hình nghiên cứu đề tàiDưới góc độ khoahocphaply,hiênnayđacomôtsôcôngtrinhkhoahọcnghiêncứuliênquanđếntội tàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt chất ma túy. Dưatrêntinhchât,mưcđônghiêncưutacothêchia rabanhom:Nhómthứnhất: (cácluậnvănthacsĩluâthoc, luânantiênsĩluâthoc, đềtàikhoahọc) baogôm: 1)Nguyễn Lương Hoà (2004), Đấu tranh phòng chống các tội phạm về ma tuý trên địa bàn tỉnh Nghệ An, LuânvănthạcsĩLuâthoc, TrươngĐaihocLuâtHaNôi;2) ĐặngThịThảoLan(2005), Đấu tranh phòng chống tội tàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt các chất ma túy ở các tỉnh Tây Bắc Việt Nam, Luận văn thạcsiLuâthoc, Khoa Luật -ĐaihocQuôcgiaHaNôi; 3)Phạm Tiến Quang (2006), Đấu tranh phòng, chống tội phạm về ma tuý trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh, Luânvăn thạcsĩLuậthọc, TrươngĐaihocLuâtHaNội;4) TrânVănLuyên(1999), Phát hiện và điều tra các tội phạm tàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép chất ma túy của lực lượng Cảnhsátnhândân,LuânantiênsiLuâthoc, Học viện Cảnh sát nhân dân;5) Vũ Quang Vinh (2003),Hoạt động phòng ngừa cáctội phạm về ma túy của lực lượng cảnh sát nhân dân,LuậnántiếnsiLuâthoc,Học viện Cảnh sát nhân dân; 6) Đêtaicâpbô(2002),Nhưnggiaiphapnângcaochâtlươngxetxưcacvuanvêmatúycơsơlyluânvathưctiên,củaTòaánnhândântốicaodothạcsĩNguyênQuangLôclamchunh iệmđềtài, ...Nhómthứhai(cácsáchchuyênkhảo, thamkhao): 1) Trần Văn Luyện (1998), Trách nhiệm hình sự đối với các tội phạmvề ma túy, NxbChính trị quốc gia, Hà Nội;2) PGS.TS. NguyênXuânYêm, TS. TrânVănLuyên(2002), Hiêmhoamatuyvacuôcchiênmơi,NxbCông an nhân dân, HàNội;3) TS.TrânVănLuyêncùngtậpthểtácgiả(2001): ChươngXVIIICactôiphạmvềmatúy, trongsachBinhluânkhoahocBôluâthinhsưViêtNamnăm 1999,Nxb Công an nhân dân, HàNội.4) ThS. ĐinhVănQuê(2002), BìnhluậnkhoahọcBôluâthinhsư1999 -Phântôipham, TâpIV: Cáctộiphạmvềmatúy, Nxb ThànhphốHồChíMinh; 5) VũHùngVương(chủbiên)(2007):Phòng, chôngmatuycuôcchiêncâpbachcuatoanxahôi,Nxb Lao động, HàNội.6) TS. TrânMinhHương(chủbiên) (2010), TìmhiểuBôluâthìnhsựnươcCônghoaxahôichunghiaViêtNamvanhưngvănbanhươngd ânthihanh, NxbLaođông, HàNội.Nhómthứba(cácgiáotrình, bàiviết): 1) PGS.TSLêThiSơn(2003), Chương X: CáctộiphạmvềmatúyGiáotrìnhluậthìnhsựViệt Nam(phâncáctộiphạm) do GS.TSKHLêCamchubiên,NxbĐạihọcQuốcgiaHàNội, HàNội;2) TS. PhạmVănBeo(2010), Bài10: Cáctộiphạmvềmatúy, trong sách: LuâthinhsưViêtNam(Quyên2 phântôipham), NxbChinhtriquôcgia,HàNội... NgoàiracòncómộtsốbàiviếtđisâuvàonghiêncứuquyđịnhcủaBôluâthinhsưvêmatuycũ ngnhưkinhnghiêmthưctiênapdung: 1)NguyễnThị Mai Nga (2008), Bàn về quy định xử lý tội phạm ma túy của Bôluậthìnhsưtrong thời kỳ hội nhập, Tạp chí Kiểm sát (số 12/2008);2) Nguyễn Ngọc Anh (2009), Bàn về việc sửa đổi, bổ sung Điều 194 Bôluâthinhsưnăm 1999, Tạp chí Kiểm sát (số 4/2009);3) Đỗ Văn Kha (2010), Bàn về công tác phối hợp trong việc điềutra, truy tố và xét xử các vụ án ma tuý, Tạp chí Kiểm sát (số 18/2010)...Tuy nhiên, quanghiêncưucáccôngtrìnhtrênchothấy:môtsôcôngtrìnhcóphạmvinghiêncứurộng, trongđotộitàngtrữ, vận chuyển, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạtchấtmatúychilamôtphânnhotrongnôidungnghiêncưucủatácgiảnênchưađượcphâ ntíchsâuvềmặtlýluậnvàthựctiên; cócôngtrìnhchỉxemxéttộitàngtrữ, vận chuyển, mua bán trái phép hoặcchiếmđoạtchấtmatúyvơiynghĩalàmộttộiphạmđểbìnhluậncácdấuhiêuphaplyhinh sưvahinhphathoăcchixemxetdươigocđôtôiphamhocphòngngừacảnhómtộiphạmmatúy; cócôngtrìnhnghiêncưutộitàngtrữ, vận chuyển, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt chất ma túy nhưngđađươctiênhanhcachđâykhalâu, dovâygiatrivêlyluânvathưctiênkhôngcao.ĐốivớitỉnhHàNam, chotơinaychưacomôtcôngtrinhnàonghiên cưuvêtộitàngtrữ, vận chuyển, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt chất ma túy gănvơithưctiênđiêutra, truytô, xétxửtrênđiabantinhHaNam.Dođoviêcnghiêncưutội tàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt chất ma túy trongluâthinhsưViêtNamvàthựctiễnđiềutra, truytô, xétxửởtỉnhHàNamgiaiđoạn2005 -2010ởcảgócđộluâthinhsưvatôiphạmhọclàmộtđềtàicóýnghĩalýluậnvàthựctiễn, phụcvụtrựctiếpchođiabantinhHaNam. 3. Mục đích, nhiệm vụ của luânvănMục đích của luânvănlànghiên cứu vêlyluâncungnhưnhững quy định của luâtthưcđinhViêtNam, kinhnghiêmmôtsônươcvêtộitàngtrữ, vận chuyển, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt chất ma túy;cùngvớiđólàxemxet, đanhgiathựctiênđiêutra, truytô, xétxửcủa tội nàyởHàNam. Quađotìmranhữngnguyênnhân, hạnchếđểđưa ra các giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả điêutra, truytô, xétxửtội phạm này.Để đạt được những mụcđích nghiêncưucuađêtai, các nhiệm vụ cơ bản sausẽđượcthựchiện:1) Nghiêncưumôtsôvânđêlyluâncủatộitàngtrữ, vận chuyển, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt chất ma túy; nghiêncưukinhnghiêmmôtsônươc; nghiêncưuthực tiễn điều tra, truy tố, xétxửtộiphamnàytạiHàNamgiaiđoan2005 -2010.2) Phân tích làm sáng tỏ tình hình, nguyên nhân của tội tàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt chất ma túy cũng như chỉ ra nhữnghạnchếtrongđiêutra, truytô, xétxửtộiphạmnàytạitỉnhHàNam.3) Đưaracácgiảiphápnângcaohiêuquacôngtacđiêutra, truytô, xétxửtộitàngtrữ, vận chuyển, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt chất ma túyởtinhHàNam. 4. Đối tƣợng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứuĐối tượng nghiên cứu của luận văn:làtội tàng trữ, vận chuyển, mua bántráiphéphoặcchiếmđoạtchấtmatúytrongLuâthinhsưViêtNamvathực tiễn điều tra, truytô, xétxửởtỉnhHàNamgiaiđoạn2005 -2010.Phạm vi nghiên cứu:đề tài nghiên cứu trong phạm vi những vấn đề tội tàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt chất ma túy trong LuâthinhsưViêtNam, kinhnghiêmmôtsônươcvàthựctiễnđiềutra, truy tô, xétxửởtỉnhHàNamgiaiđoạn2005 -2010. 5. Cơ sở lý luận và cácphƣơng pháp nghiên cứuCơ sở lý luận của luận văn:làquan điểm củachủnghĩaMác -Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về con người,về xây dựng Nhà nước và pháp luật, đấu tranh phòng, chống tội phạm; quan điểm của Đảng và Nhà nước về đấu tranh chôngtộiphạmmatuýcũngnhưthànhtựucủacácchuyênngànhkhoahọcpháplýnhưlịchsử phápluật, xãhộihọcphápluật, luâthinhsư, tôiphamhọc, luâttôtunghinhsư, nhưngluânđiêmkhoahoctrongcaccôngtrinhnghiêncưu, sáchchuyênkhảovàcácbàiviếtđăngtrêntạpchícủamộtsốnhàkhoahocphaplychuyênnga nh.Cácphươngphápnghiêncứu:Đêthưchiênmucđichnghiêncưu, luânvănsưdungmôtsôphươngphaptiêpcânđêlamsangtovêmătkhoahọctừngvấnđềtươn gứng, đolacacphươngphapnghiêncưucuthênhư: lịchsửsosánh, phântich, tônghơp, thôngkê, quynapvadiêndich... 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luậnvănĐâylamôtcôngtrinhvưacoynghiavêmătlyluân, vưacoynghiavêmătthưctiêncôngtacđiêutra, truytô, xétxửtộitàngtrữ, vânchuyên, muabantraiphephoăcchiêmđoatchâtmatuytrênđiabantinhHaNam.Về mặt lý luận:Luận văn là một công trình nghiên cứu chuyên khảo khá đồng bộ đề cập một cách có hệ thống và tương đối toàn diện tội tàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt chất ma túy trongLuâthinhsưViêtNamtrêncơsơthực tiễn điềutra, truytô, xétxửởtỉnhHàNamgiaiđoan2005 -2010.Kêtquanghiêncưucualuânvăngopphânhoanthiênlyluânvêtộidanh. Cụthể, luânvănđalamrocácvấnđềchungcủatộitàngtrữ, vận chuyển, mua bán trái phép hoặcchiếm đoạt chất ma túy trongluâthinhsưViêtNam;phântichkhaiquatlichsưhinhthanhvaphattriêncủatộinàytro ng luâthinhsưnươcta;làmsángtocacquyđinhcuaBôluâthinhsưnăm 1999 vêtộitàngtrữ, vận chuyển, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt chất ma túy;nghiêncưukinhnghiêmmôtsônươc;phântichthưctiênđiêutra, truy tô, xétxửởtỉnhHàNamgiaiđoạn2005 -2010, quađochiranhưngtôntai, hạnchếtronghoạtđộngđiềutra, truytôxetxưtôiphamnay; trêncơsơtôntại, hạnchếđođưaramôtsôgiảiphápnângcaohiệuquảhoạtđộngđiềutra, truytô, xétxửtộitàngtrữ, vận chuyển, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt chất ma túy.Về mặt thực tiễn:Luận văn góp phần vào việc xác định đúng đắn những nội dung cụ thể hoạt động điều tra, truy tố, xét xử "tội tàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt chất ma túy"cũngnhưđưaracáckiênnghihoanthiêncacquyphamphapluâtơkhíacạnhlậpphápvàt hựctiênapdung. Những phương hướng, giải pháp luận văn đưa ra có tính chất định hướng cho hoạt động thực tiễn điêutra, truytô, xétxửtội phạm này của các cơ quan tiến hành tố tụng ở địa phương tiến tới đấu tranh đẩy lùi tội phạm tàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt chất ma túytrênđiabàntỉnhHàNam.Cùng với đó, luận văn còn có ý nghĩa là tài liệu tham khảo cần thiết cho các nhà khoa học pháp lý, cán bộ thực tiễn đang công tác tại các cơ quanbảo vệ pháp luật, các sinh viênvàhọcviêncaohọc. 7. Kết cấu của luận vănNgoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo,nội dung củaluận văn gồm 3 chương, 9 tiêt. Chương 1MỘT SỐVÂNĐỀCHUNGVÊTỘI TÀNG TRỮ, VẬN CHUYỂN, MUA BÁNTRÁI PHÉP HOẶC CHIẾM ĐOẠT CHẤT MA TÚYTRONG LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM 1.1.Sơlƣợclichsƣhinhthanhvaphattriêncuatội tàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt chất ma túy trong luật hình sự Việt Nam 1.1.1.Thời kỳ trước khi ban hành Bôluâthinhsưnăm 1985Câycochưachất matúyđược du nhập vào nươctakhá sớm, đầu tiên là cây thuốcphiệnvà được trồng ở các tỉnh phía Bắc vào những năm đầu của thế kỷ XVII. Banđâu, câythuôcphiênđươccoilamôtthưthândươc, cótác dụng chữa bệnh phong thấp, đường ruột, giảm đau. Bên cạnh những tác dụng đó, chính quyền đã sớm nhận ra sự tác hại của việc sử dụng thuốcphiệnnên ngaytưnămCanhTrithưba(năm 1665) Nhànướcphongkiếnđabanhanhđaoluâtđâutiênvêthuôcphiên, đaoluâtnaynêuro: "Con trai, congaidungthuôcphiênđêthoalongdâmdât, trômcươpdungnođênhomngonhangươita.Trongthikinhthanh, ngoàithìthônxóm, vìnómàcókhihỏahoạn, khánhkiệttàisản. Vìnómàthânthểtàntạ, ngươichăngrangươi"[20, tr. 54]. Đaoluâtnàycònquyđịnh:"Quanlaivadânchungkhôngđươctrônghoăcmuabanthuôcphi ên. Aiđatrôngphaiphađi, ngươinaogiưthiphaihuyđi"[20, tr. 54].Vào năm 1820, để triệt đường cung cấp thuốc phiện từ nước ngoài vào Việt Namvua Minh Mạng đãraquyđinh"cấm các thuyền buôn từ Tân Châu (huyện Trác Lộc, tỉnh Trực Lệ, Trung Quốc) vào Việt Nam. Khám xét tất cả các thuyền buôn nước ngoài vào các cảng dọc theo bờ biển nước ta", "Thuyền buôn nào chứa, giấu thuốcphiệnhoặc thuê mướn thuyền khác vận chuyển thì chủ thuyền phải chịu tội tử hình. Nếu chứa thuốcphiệndưới 1 kg thì xử giam hậu, nếu trên 1 kg thì xử tội giảo (tức là treo cổ)". Cùng với đó làcácquy định cấm trông,vận chuyển, sử dụng thuôcphiên: "Kẻ nào mua bán thuốc phiện thì bị xử phạt 60 trượng, xử tù 1 năm. Tịch thu toàn bộ vật chứng dùng trong buôn bán thuốc phiện.Láibuônnước ngoài buôn bán thuốc phiện thì bị đánh 100 trượngvàtịchthuvậtchưng". "Đối với chủ hàng, chủ chứa bàn đèn hút thuốc phiện bị xử phạt 100 trượng và bị xử tù 3 năm"[65, tr. 47]. Song songvới đó, triều đình nhà Nguyễn còn có chính sáchkhen thưởng rất hậu cho người phát hiện hoặc cáo giác đúng người mua bán thuốcphiện. Chẳnghạn trong Luậtnăm 1840 đã quy định rõ:"Người nào phát hiện kẻ tàng trữ, buôn bán thuốcphiệndưới 1 kg thì thưởng 100 quan tiền, trên 1 kg thì thưởng 150 quan tiền, từ 3 kg trở lên được thưởng thêm. Quan lại khámxét ra được thưởng số tiền tương đương một nửa vật chứng và được thăng một cấp"[83, tr. 472].Có thể nói tưthời vua Minh Mạng trở về trước việc trồng, vận chuyển, buônbanvà sử dụng thuốc phiện được nhà nước kiểm soát chặt chẽ, nhờ vậy mà tình hình tội phạm về thuốc phiện ở nước ta được kiềm chế. Các văn bản do vua Minh Mạng ban hành đã thể hiện sự kết hợp chặt chẽ giữa đề cao vai trò của chính quyền phong kiến các cấp với việc phát huy vai trò của quần chúng, của từng gia đình trong cộng đồng phòng, chốngtội phạm về ma túy.Nhưng sau khi xâm chiếm nước ta, thâyronguônlơinhuânlơncuathuôcphiên,thực dân Pháp đã hợp thức hóa việc trồng, vận chuyển và sử dụng thuốc phiện, coi đó là một trong những biện pháp cai trị người dân xứ thuộc địa. Vàongày 28-12-1861, Đô đốc Hải quân Pháp Bonard đã ký nghị định thiết lập cho trưng thầu độc quyền khai thác thuốc phiện. Nội dung của nó là chính quyền bảo hộ cho phép nhập khẩu thuốc phiện qua cảng Sài Gòn và Chợ Lớn, Nhà nước bảo hộ sẽ thu 10% giá trị số thuốc phiện được nhập khẩu. Ngoài ra còn quy định hàng năm Nhà nước bảo hộ còn tổ chức đấu thầu việc nhập khẩu, mua bán thuốc phiện. Trước việc thực dân Pháp hợp thức hóa việc mua bán thuốc phiện, việc cấm cũng không có hiệu quả. Chính vì vậy, năm 1863, trong cuốn "Quốc triều chính biên"vua Tự Đức quy định: "Nay thôi cấm mà đánh thuế thật nặng để người bán ít đi, từ đó người hút cũng ít theo". Bên cạnh đó nhà Nguyễn lập Ty Thuốc phiện ở miền Bắc và nhượng quyền khai thác cho các thương gia người Hoa để thu một khoản thuế. Do chính sách buông lỏng việc quản lý chất ma túy như vậy, cho nên 10 năm sau khi Vua Minh Mạng qua đời, tệ nạn nghiện thuốc phiện và tội phạm buôn bán thuốc phiện đã gia tăng mạnh mẽ ở Việt Nam.ChỉkhiNhànước Việt Nam dân chủ cộng hoà rađơithìcôngtácphòng,chôngmatuymơithưcsưquantâm. Một ngày sau khi đọc Tuyên ngôn độc lập, ngày 03/9/1945, trong bài về "Những nhiệm vụ cấp bách của Nhà nước Việt Nam dân chủ cộng hòa", Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viêt: "Chế độ thực dân đã đầu độc dân ta với rượu và thuốc phiện. Nó đã dùng mọi thủ đoạn nhằm hủhóa dân tộc chúng ta bằng những thói xấu, lười biếng gian giảo, tham ô và những thói xấu khác. Chúng ta có nhiệm vụ cấp bách là phải giáo dục lại nhân dân chúng ta... Cuối cùng tôi đề nghị tuyệt đối cấm thuốc phiện"[Dẫn theo 72]. CùngvơiđolaSăclênhtamgiưnhưngluâtlêcuaSơTôngthanhtramuôivathuôcphiênvaca csơThươngchinhngay10/9/1945.Thực hiện chỉ thị của Người, ngày 05/3/1952, Thủ tướngChính phủ đã ban hành Nghị định số 150/TTgấnđịnhchếđộtạmthờivềthuốcphiện, trongNghiđinhchirothuôcphiênlaloaisanphâmđăcbiêt,chỉcócáccơquanchuyêntrachc uaNhanươcmơiđươcphepvânchuyên, lưu trữthuốcphiện.Tiếp theo đó, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Nghị định số 225/TTg ngày 22/12/1952 quy định những người có hành vi vi phạm thể lệ quản lý thuốc phiện bị xử lý như: tịch thu thuốc phiện tàng trữ hoặc vận chuyển trái phép; phạt tiền từ mộtđến năm lần trị giá số thuốc phiện lậu. Người vi phạm có thể bị truy tố trước Toà án nhân dân. Năm 1954, cuộc kháng chiến chống Pháp thắng lợi,hoà bình lập lại, trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, Đảng và Nhà nước ta tiếp tục quan tâm đến việc xây dựng hệ thống pháp luật mới, trong đó có công tác đấu tranh chống buôn lậu thuốc phiện và các chất ma tuý khác. Ngoài Nghị định số 580/TTg ngày 15/9/1955 của Thủ tướng Chính phủ quy định những trường hợp cụ thể có thể đưa ra Toà án để xét xử, Bộ Tư pháp còn ban hành Thông tưsố 635/VVH-HS ngày 29/3/1945 và Thông tưsố 33/VHH-HS ngày 5/7/1958 hướng dẫn đường lối truy tố và xét xử những vụ án về buôn lậu thuốc phiện. Sau khi giải phóng miền Nam, thôngnhâtđâtnươc, vânđêphapluâtcũngcânthôngnhâttrongcanươc, ngày25/3/1977,Hội đồng Chính phủ đã ban hành Nghị định số 76/CP về chống buôn lậu thuốc phiện. Trên cơ sở Nghị định này, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dântối cao, Bộ Nội vụ đãramột sốThông tưliên ngành hướng dẫn áp dụng pháp luật trong cả nước. Tuychiđiêuchinhchâtmatuyduynhâtlathuôcphiênnhưngvơiviêcbanhanhcacvănbantr ênđachothâyquyêttâmcuaĐangvaNhanươctavêphongchôngmatuy, quađogopphân ngănchăn, xưlykịpthờitộiphạmtàngtrữ, vânchuyên, muaban, chiêmđoattraiphepchâtmatuy. 1.1.2.Thời kỳ từ khi ban hành Bôluâthinhsưnăm 1985 đến trước khi ban hành Bôluâthinhsưnăm 1999Năm 1985, Bôluâthinhsưđầu tiên của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam ra đời, Bộ luật này không có quy định riêng về tội tàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt chất ma túy. Trong thời kỳ này, những hành vi mua bán, tàng trữ, vận chuyển, chiếm đoạt chất ma túy được pháp luật hình sự giải quyết bằng các quy định khácnhau tương ứng với hành vi cụ thể. Đốivới hành vi mua bán, tàng trữ chất ma túy thì áp dụng Điều 166 Bôluâthinhsưnăm1985với tội danh"buôn bán hoặc tàng trữ hàng cấm". Nếu tàng trữ, mua bán trái phép với mục đích vận chuyển qua biên giới thì bịxử vào "tội buôn lậu hoặc vận chuyển trái phép hàng hoá, tiền tệ qua biên giới"-Điều 97. Đối với hành vi chiếm đoạt chất ma túy thì được thực hiện thông qua các hành vi phạm tội như thamô, cướp giật, cưỡng đoạt, trộm cắp, lừa đảo... được áp dụng các điều luật tương ứng.Dodiễn biến, tích chất nghiêm trọng củahành vi tàng trữ, vận chuyển, mua bántráiphépchâtmatuy,ngày 28 tháng 12 năm 1989, tạikỳhọpthứ6Quốc hộinươcCônghoaxahôichunghiaViêtNamkhoaVIIIđã thông quaLuật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật hình sự trong đó có bổ sung Điều 96a -tội sản xuất tàng trữ, mua bán, vận chuyển trái phép các chất ma tuý, tôinaynămtrongchươngcáctộixâm phạm an ninh quốc gia.Trước tình hình tội phạm về ma túy nói chung ngày càng gia tăng,nhiều hành vi nguy hiểm chưa được quy định cụ thể vào trong luật thành điều luật riêng. Do đó, ngày 10 tháng 5 năm 1997 tại kỳ họp thứ 11Quốc hội nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam khoá IX đã thông qua luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bôluâthinhsư. Trong Luật sửa đổi bổ sung,đãbổ sung Chương VIIA "Các tội phạm về ma tuý"vào "Phần các tội phạm"của Bộ luật hình sựgômco14 điêuluâttưĐiêu185ađênĐiêu185o. Trong đó, từng hành vi tàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép, chiếm đoạt chất ma túy được quyđinhriêng trong bônđiêuluâtkhácnhau, tưĐiêu185cđênĐiêu185e, vơitêngoicuthê: Điều 185c. Tội tàng trữ trái phép chất ma túy; Điều 185d. Tội vận chuyển trái phép chất ma túy; Điều 185đ. Tội mua bán trái phép chất ma túy; Điều 185e. Tội chiếm đoạt chất ma túy.So với Điều 96a trước đây thì Điều 185c, 185d, 185đ, 185e có nhiều điểm mới, cụ thể: Trong luật sửa đổi bổ sungnăm 1997 thì Điều185c, 185d, 185đ, 185evới 4 khung hình phạt (Điều 96a chỉ có 3 khung hình phạt), ngoài việc bỏ tình tiết định khung có tính chất chuyên nghiệp thì bổ sung thêm những tình tiết định khung mới như: tại khoản 2 điểm b các điều nêu trên "phạm tội nhiều lần"; các khoản 3, 4 các điều đều có tình tiết định khung quy định sẽ phải chịu hình phạt quy định tại khung hình phạt đó nếu có nhiều tình tiết quy định tại khoản trước đó Ngoàiratại khoản 2 điều 185d có các tình tiết định khung mới so với Điều 96a như: "đ. Vận chuyển qua biên giới; e. Sử dụng người chưa thành niên vào việc phạm tội".Khoản 2 Điều 185đ có các tình tiết định khung mới:"e. Mua bán qua biên giới; g. Sử dụng người chưa thành niên vào việc phạm tội". Điều 185etại khoản 2 có các tình tiết định khung mới: "đ. Có sử dụng vũ khí hoặc phương tiện nguy hiểm".Một điểm mới quan trọng của các Điều 185c,185d, 185đ, 185e so với Điều 96a là việc không còn quy định mang tính chất định tính nữa "hàng phạm pháp có số lượng lớn"mà trong các điều luật mới có quy định trọng lượng, thêtichcác chất ma túy tương ứng với từng khung hình phạt.Còn về hình phạt bổ sung,theo quy định tại khoản 2 Điều 100 (Bộ luật hình sự năm 1985chưasưađôi): "Công dân Việt Nam phạm tội sản xuất, tàng trữ,vận chuyển, mua bán trái phép chất ma túy thì bị phạt quản chế hoặc cấm cư trú từ một năm đến năm năm". Nay Điều 185(o) không quy định hình phạt bổ sung quản chế hoặc cấm cư trú đối với người phạm các tội này.Để thực hiện thống nhất các quy định của Bôluâthinhsưvề hành vi mua bán, tàng trữ, vận chuyển trái phép hoặc chiếm đoạt chất ma túy, trong thơigiantưnăm1990 đếnnăm 1998 đaco9 thôngtưliênnganh, thông tư liêntịchđược ban hành cóchưanôidunghươngdânápdụngcácquyđinhcuaBôluâthinhsưvêtôiphammatuy. Đola:Thông tưliên ngành số 01-TTLN ngày 01/02/1990, số 11/TTLN ngày 20/11/1990 của Viênkiêmsatnhândântôicao, Tòaánnhândântốicao, Bộ Nội vụ, Bộ Tư pháp; Thông tưliênnganhsố 02/TTLN ngày 20/12/1991của Tòa án nhân dân tối cao,Viện kiểm sát nhân dântối cao; Thông tưliên ngành số 07/TTLN ngày 05/12/1992 của Bộ Nội vụ, Viện kiểm sát nhân dântốicao, Tòa án nhân dân tối cao; Thông tưliên ngành số 02/TTLN ngày 20/3/1993 của Toàán nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dântối cao, Bộ Nội vụ, Bộ Tư pháp; Thông tưliên ngành số 05/TTLN ngày 14/02/1995 của Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dântối cao, Bộ Nội vụ, Bộ Tư pháp; Thông tưliên ngành số 09/TTLN ngày 10/10/1996; Thông tưliên tịch số 01/1998/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BNVngày 02/01/1998 của Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dântối cao, Bộ Nội vụ; Thông tưliên tịch số 02/1998/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BCA ngày 05/8/1998 của Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dântối cao, Bộ Công an.Cácvănbảnnày, ởnhữngthờiđiểmkhácnhaucónhữnghướngdânkhacnhauvêđươnglôixưlytôiphamtang trư, vânchuyên, muabantraiphépchấtmatúy.Trong số các thông tưvưanêu, thì Thông tưliên tịch số 01/1998/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BNV ngày 02/01/1998 và Thông tư liêntichsô02/1998/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BCA ngày 05/8/1998 của Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dântối cao, Bộ Công an hướng dẫn áp dụng một số quy định tại Chương VIIA"các tội phạm về ma túy"của Bôluâthinhsưđược đánh giá là đầy đủ toàn diện nhất về tội tàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép, chiếm đoạt chất ma túy.Bêncanhcacthôngtưđươcbanhanhlacáccôngvănhướngdẫn, giảiđapmôtsôvânđêapdungphapluâttrongđocohươngdânapdungvêtôiphạmmatúynh ư: công văn số 16/1999/KHXX ngày 01/02/1999 giải đáp một số vấn đề về hình sự, dân sự, kinh tế, lao động, hành chính và tố tụng; công văn số 24/1999/KHXX ngày 17/3/1999 về việc giải đáp bổ sung một số vấn đề áp dụng pháp luật...Với việc ban hành các văn bản hướng dẫn này đã góp phần giải quyết những vướng mắc trong quá trình giải quyết vụ án, áp dụng một cách thống nhất những quy định của Bôluâthinhsưvề hành vi tàng trữ, vận chuyển, muabán trái phép hoặc chiếm đoạt chất ma túycủa các cơ quan tiến hành tố tụng. 1.1.3.Thời kỳ từ khi ban hành Bôluâthinhsưnăm 1999đến naySau hơn mươinăm thi hành Bôluâthinhsưnăm1985, mặc dù đã tiến hành sửa đổibổ sung bốn lần, nhưng trong tình hình mới, Bôluâthinhsưcũ không còn đáp ứng được yêu cầu đấu tranh phòng chống tội phạm trong tình hình mớikhi mà nền kinh tế nước ta đã chuyển sang nền kinh tế nhiều thành phần đã hơn 10 năm. Chính vì vậy, ngày 21/12/1999, Quốc hội nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam khoá X, tại kỳ họp thứ 6 đã thông qua Bộ luật hình sự mới: Bôluâthinhsưnăm 1999.Có thể nói Bôluâthinhsưnăm 1999 đã thể hiện toàn diện chính sách hình sự của Đảng và Nhà nước ta trên các lĩnh vực từ an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội, trật tự quản lý kinh tế,hơptácquốctế...gópphầnbảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, tạo cơ sở pháp lý quan trọng cho đấu tranh phòng, chống tội phạm nói chung và các tội phạm về ma túy nói riêng.Trong Bôluâthinhsưnăm1999,các hành vi: Tàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép, chiếm đoạt chất ma túy không còn được quyđinhtrongnhưngđiêuluâtkhacnhaunhư lần sửa đổi Bôluâthinhsưnăm 1997. Lần này, những hành vi trênđươcquyđinhnămchungtrongmôtđiêuluâtgiống như Điều 96a trong Bôluâthinhsưnăm 1985 được sửa đổi bổ sung năm 1989 (có điểm bổ sung là hành vi chiếm đoạt ma túy được đưavào cùng). Điều luật mới với tên gọi "Điều 194 Tội tàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt chất ma túy". So với các quy định củaBôluâthinhsưnăm 1985 về cáctộitàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép, chiêmđoatchất ma túythì quy định tại Điều 194 Bôluâthinhsưnăm 1999 đã thể hiện sự hơn hẳn về kỹ thuật lập pháp và sự toàn diện trong quy định tội danh. Sau khi Bôluâthinhsưnăm 1999 cóhiệulực, đểđảmbảotínhthốngnhâtvàhiệuquảtrongviêcapdungcacquyđinhcuaBôluâthinhsư, HộiđôngthâmphanTòaánnhândântốicaođãbanhànhmộtsốnghịquyếthươngdânapdun gmôtsôquyđinhcuaBôluâthinhsư, trongđocohươngdânapdungcacquyđinhcủatội tàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép hoặcchiếm đoạt chất ma túy, cụthểlà: Nghị quyết số 01/2001/NQ-HĐTP,ngày 15/3/2001 hướng dẫn áp dụng một số quy định của các điều 139, 193, 194, 278, 279 và 289 củaBôluâthinhsư; Nghị quyết 02/2003/NQ-HĐTP, ngày 17/4/2003 hướng dẫn áp dụng một sốtrường hợp cụ thể của Bôluâthinhsư; Nghịquyếtsố01/2006/NQ-HĐTP, ngày12/5/2006 hươngdânapdungmôtsôquyđinhcuaBôluâthinhsư, trongvănbannaycohươngdânxacđinhtrachnhiêmhinhsưđôivơingươitưđu14 tuôiđêndươi16 tuôiphamtôimuabantraiphepchâtmatuy.Tuy nhiên banghịquyếtvưanêucuaHôiđôngthâmphanToaannhândântôicaochỉtậptrunghướngdẫ nápdụngmộtsốđiềukhoảncụthểphụcvụchủyếuchocôngtacxetxưcuanganhToaan. Trongkhiđonhiêuquyđinhchưađươchươngdânhoăcđahươngdânnhưngvânconvương măc, đoihoicaccơquantưphapcânphaibanhanhmôtthôngtưliêntichhươngdânmôtcachchi tiêtvatoandiêncacquyđinhvêtôiphammatuy.Trươcyêucâuđo, ngày 24/12/2007 liên ngành tư pháp đã ban hành Thông tưliên tịch số 17/2007/TTLT-BCAVKSNDTC-TANDTC-BTP(sau đây gọi tắt là Thông tư liên tịch số 17)hướng dẫn áp dụng một sốquyđịnh tại chương XVIII "Các tội phạm về ma túy"của Bôluâthinhsưnăm 1999. 1.2. Tội tàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt chất ma túy trong phápluật hình sự Việt Nam 1.2.1.Kháiniê êmMăcduthuôcphiênđã cómặttạiViêtNamtưthêkyXVIIvà dưới triều vua Minh Mạng, vua Tự Đức đabanhanhnhiêuđạo luật về cấm trồng, sưdungvà buôn lậu thuốc phiện, nhưng trong luật pháp Việt Nam cụm từ "chất ma túy"vàmộtsốkháiniệmliênquanxuất hiện khá muộn. Sau ngàyđất nước thống nhất, vẫn chỉ duy nhất thuốc phiện bị đặt dưới sự kiểm soát, các chất ma túy khác như cần sa, cocain vẫn chưa được pháp luật điều chỉnh. Cụm từ "chất ma túy"chỉ được chính thức sử dụng lần đầu tiên trong pháp luật Việt Nam tại Bộ luật hình sự năm 1985 với việc quy định tạiĐiều203 "Tội tổ chứcsử dụng trái phép chất ma túy". Sau khi được Bộ luật hình sự năm 1985 ghinhân, cụm từ này tiếp tục được dùng rộng rãi trong các văn bản pháp luật khác như Luật Bảo vệ sức khỏe nhân dân năm1989, Nghị định số 141/HĐBT năm 1991 về xử phạt vi phạmhành chính. Tuy nhiên,đáng chú ý là trong các văn bản này, cụm từ "chất ma túy"không được định nghĩa. Để tháo gỡ các vướng mắc trong việc thi hành Bộ luật hình sựnăm 1985,liênnganhTưphaptrung ương đã ban hành một số thông tư hướng dẫn; nhưng các thông tư này cũng không đưa ra khái niệm "chất ma túy"mà áp dụng biện pháp liệt kê các chất matuythuộc phạm vi điều chỉnh của luật pháp. Điều đáng tiếc là các chất ma túy được liệt kê trong các văn bản này thiếu khoa học và không đầy đủ nên phải liên tục bổ sung.Luật Phòng, chống ma túy năm 2000 đánh dấu một bước tiến rõ nét trong pháp luật Việt Nam về phòng, chống ma túy nói chung và khái niệm "chất ma túy"nói riêng. Lần đầu tiên khái niệm "chất ma túy"được chính thức định nghĩatạikhoản1 Điều 2 Luật Phòng, chống ma túy: "Chất ma túy bao gồm chất gây nghiện và chất hướng thần được quy định trong các danh mục do Chính phủ ban hành". Làm rõ hơn khái niệm này, Luật Phòng, chống ma túy đưa ra định nghĩa:"chất gây nghiện là chất kích thích hoặc ức chế thần kinh, dễ gây tình trạng nghiện đối với người sử dụng", và "chất hướng thần là chất kích thích, ức chế thần kinh hoặc gây ảo giác, nếu sử dụng nhiều lần có thể dẫn tới tình trạng nghiện đối với người sử dụng".Còntrongkhoahọcpháplý, bànvềkháiniệmtộiphạmmatúythìhiênnaycorâtnhiêukhainiêm:Cóýkiếnchorằng:"Các tộiphạmvềmatúylànhữnghànhvinguyhiêmchoxahôi, cólỗi, xâmphamđênnhưngquyđinhcuaNhanươcvêquanlývàsửdụngcácchấtmatúy, gâythiêthaicholơiichcuaxahôi, củacôngdânvagâymâttrâttưantoanxahôi"[31].Ýkiếnkhácđưarakháiniệmngắngọn: "TôiphamvêmatuylàhànhvicôyxâmphamchêđôquanlycacchâtmatuycuaNhanươc"[5 8].Hay "TôiphamvêmatuylanhưnghanhvicôyxâmphamchêđôquảnlýcủaNhànướcđốivớicácc hấtmatúy"[41]. Bêncanhđo, môtsôtacgiảkhácđưarakháiniệm"Các tội phạm ma tuý là những hành vi nguy hiểm cho xã hội, xâm phạm chế độ quản lý của Nhà nước đối với các chất ma tuý"[77]."Cáctộiphạmvềmatúylàhànhvinguyhiểmchoxãhội, xâmphamchêđôquanlycácchấtmatúycủaNhànướcvớilỗicốý"[63].Tôngkêtmôtsôkhai niêmđanêuvàxuấtpháttừđịnhnghĩapháplýcủakháiniệmtộiphạmđãđượcnhàlàmluậtghi nhậnvềmặtlậppháptrongBôluâthinhsưViêtNamhiênhanh(khoản1 Điêu8) cóthểđưarađịnhnghĩakhoahoccuakhainiêmtôiphamvêmatuynhưsau: Tội phạmmatúylàhànhvinguyhiểmchoxãhội, tráiphápluậthìnhsự,đươcthưchiênbơingươiconănglưctrachnhiêmhinhsư, đutuôichiutráchnhiệmhìnhsự, thưchiênmôtcachcolôi,xâmphamchêđôquanlycuaNhanươcvêmatuy.Tưkhainiêmđar utra, tathâymôtsôđăcđiêmsau:Bìnhdiệnkháchquan: Tôiphammatúylàhànhvinguyhiểmchoxãhôi, xâmphamvaonhưngquyđinhcuaNhanươctrongviêcsanxuât, quảnlývàsửdụngcácchấtmatúy. Ngoàiracònxâmphạmđếntrậttựantoànxãhội.Bìnhdiệnpháplý: TôiphammatúylàhànhvitráiphápluậtHìnhsự.Bìnhdiệnchủquan:+ Dongươiconănglưctráchnhiệmhìnhsự;+ Đutuôichiutráchnhiệmhìnhsự: ĐasôcactôiphamvêmatuyđươcthưchiênbơichuthêlabâtkyngươinaođatđôtuôitheoBôl uâthinhsưquyđinh, riêng Điêu201 chủthểphảilàngườicóchứcvụquyềnhạn;+ Thưchiênmôtcachcolôi: Cáctộiphạmvềmatúyđượcthựchiệnvơilôicôytrưctiêp; riêng Điêu198 vàĐiều 201 cóthểlàlỗicốýtrựctiếphoăccôygiantiêp(cómộtsốquanđiểmchorằng"Điêu201cóthểlàl ỗivôý" [31, tr. 413], [41, tr. 410]). Trongsôcactôiphamvêmatuy, hiênnaytộiphạmtàng trữ, vận chuyển, muabán trái phép hoặc chiếm đoạt chất ma túy đươcquyđinhtaiĐiêu194 làphứctạpnhất.Trongđo,"tàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt chất ma tuý là hành vi cất giữ, chuyển dịch, bán hay mua để bán lại, chiếm đoạt (bằng mọi hình thức) chất ma tuý"[3, tr. 225].Cụthểhơn, trongGiaotrinhluâthinhsưViêtNam(phântôipham) củaKhoaLuậtĐaihocQuôcgiaHaNôithi:1. Hành vi tàng trữ trái phép chất ma tuý: làhànhvicấtgiữtráiphépchấtmatúytrongngười, trongnhahoăcơnơinaokhac, khôngkêthơigianbaolâu.2. Hành vi vận chuyển trái phép chất ma tuý: Là hành vi đưa châtmatuytưđiađiêmnayđênđiađiêmkhacmakhôngcogiâyphéphợplệ.3. Hành vi mua bán trái phép chất ma tuý: Là hành vitrao đôitraiphepchâtmatuydươibâtkyhinhthưcnao.4. Hành vi chiếm đoạt chất ma tuý: làhànhvichuyểnchấtmatúycủangườikhácthànhcủamìnhbằngbấtkỳthủđoạnnào[58, tr. 473].Từđây tacóthểrútrakháiniệm: Tộiphamtàngtrữ, vận chuyển, mua bántráiphéphoặcchiếmđoạtchấtmatúylahanhvinguyhiêmchoxahôi, tráiphápluậthìnhsự,đươcthưchiênbơingươiconănglưctrachnhiêmhìnhsự, đutuôichiutráchnhiệmhìnhsự, thưchiênmôtcachcôyxâmphamchêđôquanlycuaNhanươcơkhâulưugiư, vânchuyên, muaban, chiêmđoatvêmatuy.Trêncơsơkhainiêmđanêu, tacothêthâymôtsôđăcđiêmcuatôitàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt chất ma túy:Bìnhdiệnkháchquan: Tôiphammatuylahanhvinguyhiêmchoxahôi, xâmphamvaonhưngquyđinhcuaNhanươctrongviêclưugiư, vânchuyên, muaban, chiêmđoatchâtmatuyBìnhdiệnpháplý: Tôiphammatuylahànhvitráiphápluậthìnhsự.Bìnhdiệnchủquan: Dongươiconănglưctráchnhiệmhìnhsự; Đutuôichiutráchnhiệmhìnhsự;Thưchiênvơilôicôy. 1.2.2.Cácdấuhiê êupháplýa. KháchthểcủatộiphạmKháchthểcủatộitàngtrữ, vânchuyên, muabantraiphephoăcchiêmđoatchâtmatuylachêđôquanlycacchâtmatuycuaNhanươc ơkhâuvânchuyên, muaban, lưu giưchâtmatuy.Hiện tại, các chất ma túy bị kiểm soát ở Việt Nam được liệt kê trong 3 Danh mục. Danh mục I gồm các chất ma túy rất độc, tuyệt đối cấm sử dụng; việc sử dụng các chất này trong phân tích, kiểm nghiệm, nghiên cứu khoa học, điều tra tội phạm theo quy định đặc biệt của cơ quan có thẩm quyền. Danh mục này bao gồm các chất ma túy trong Danh mục IV của Công ước năm 1961 và Danh mục I của Côngước năm 1971 và muối của chúng. Danh mục II gồm các chất ma tuý độc hại, được dùng hạn chế trong phân tích, kiểm nghiệm, nghiên cứu khoa học, điều tra tội phạm hoặc trong lĩnh vực y tế theo yêu cầu điều trị. Danh mục này bao gồm các chất ma túy trong Danh mục I và IIcủa Công ước năm 1961 và các chất hướng thần trong Danh mục II của Công ướcnăm1971 và muốicủa chúng. Danh mục III gồm các chất ma tuý độc dược được dùng trong phân tích, kiểm nghiệm, nghiên cứu khoa học, điều tra tội phạm hoặc trong lĩnh vực y tế theo yêu cầu điều trị. Danh mục này bao gồm các chất hướng thần trong Danh mục III và IV của Công ước 1971 và muối của chúng.Nhưvây, cácchấtmatúylàđốitượngcủatộitàngtrữ, vận chuyển, muabántráiphéphoặcchiếmđoạtchấtmatúybaogôm:cácchấtmatúytheonghĩahẹp; cácchấthướngthần; cáccâytrồnghoặcnguyênliệuthưcvâtcochưachâtmatuy. Thôngthươngchungtathươnggăpmôtsôchâtmatuynhư:Thuôcphiên, nhưacânsa, cao côca, moocphin, côcain, heroin;Châthươngthânnhưamphêtamin;Câytrôngcochưachâtmatuynhưcâythuôcphiệ n, cây côca, câycânsa;Cácnguyênliệuthựcvâtcochưachâtmatuynhưquảthuốcphiệnởdạngkhôvàtư ơi, lácôca...b.MặtkháchquancủatộiphạmNhưđaphântichơtrên, trong Bôluâthinhsưnăm 1999thìĐiêu194đagôp4 tôidanhđôclâpđươcquyđinhtai4 điêuluâtkhacnhautrongBôluâthinhsưnăm1985 (Điêu185c; 185d; 185đ; 185e)thànhmộttộidanhchung: tội tàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt chất ma túy. Cùngvớiđó,nhưnghanhvikhachquancua4 điêuluâtcuđươcquyvaođiêuluâtmơivơicacloaihanhvikhachquannhưsau:+ Hànhvitàngtrữtráiphépchấtmatúylàhànhvicấtgiữ, cất giấu bất hợp pháp chất ma túy ở bất cứ nơi nào mà không nhằm mục đích mua bán, vận chuyển hay sản xuất trái phép chất ma túy. Thời gian tàng trữ dài hay ngắn không ảnh hưởng đến việc xác định tội này.Hànhvitàngtrữbịcoilàtráiphépkhihànhviđóđượcthựchiệnhoàntoànkhôngcógiấyp hépcủacơquancóthẩmquyền.+ Hànhvivậnchuyểntráiphépchấtmatúylàhànhvichuyểndịchbấthợp pháp chất ma túy từ nơi này đến nơi khác dưới bất kỳ hình thức nào mà không nhằm mục đích mua bán, tàng trữ hay sản xuất trái phép chất ma túy khác.Người giữ hộ, hoặc vận chuyển trái phép chất ma túy cho người khác, mà biết rõ mục đích mua bán trái phép chất ma túy của người đó, thì bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội mua bán trái phép chất ma túy với vai trò đồng phạm. Hànhvivậnchuyểntráiphépchấtmatúychỉcóthểlàhànhđộng. +Hànhvimuabántráiphépchấtmatúylàhànhvitraođổimatúydươicachinhthưcsau: a) Bán trái phép chất ma túy cho người khác (không phụ thuộc vào nguồn gốc chất ma túy do đâu mà có),bao gồm cả việc bán hộ chất ma túy cho người khác để hưởng tiền công hoặc các lợi ích khác; b) Mua chất ma túy nhằm bán trái phép cho người khác;c) Xin chất ma túy nhằm bán trái phép cho người khác;d) Dùng chất ma túy nhằm trao đổi,thanh toán tráiphép (không phụ thuộc vào nguồn gốc chất ma túy do đâu mà có); đ) Dùng tài sản không phải là tiền đem trao đổi, thanh toán... lấy chất ma túy nhằm bán lại trái phép cho người khác;e) Tàng trữ chất ma túy nhằm bán trái phép cho người khác;g) Vận chuyển chất ma túy nhằm bán trái phép cho người khác.Như vậy, với hành vi bán trái phép chất ma túy, dùng chất ma túy nhằm trao đổi, thanh toán trái phép đều bị truy cứu trách nhiệm hình sự, không phụ thuộc vào nguồn gốc chất ma túy đó do đâu mà có. Còn lại các hành vi khác như mua, xin, tàng trữ, vận chuyển trái phép chất ma túy... thì cần phải chứng minh được mục đích thực hiện hành vi này là bán trái phép chất ma túy đó.Người tổ chức, người xúi giục, người giúp sức cho người thực hiện một trong các hành vi mua bán trái phép chất ma túy được hướng dẫn từ điểm ađến điểm g nêu trên,đều bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội mua bán trái phép chất ma túy.Đối vớitrường hợp bán hộ chất ma túy cho người khác để hưởng tiền công hoặc các lợi ích khác cũng đều bị truy cứu trách nhiệm hình sự.+ Hànhvichiếmđoạtchấtmatúylàhànhvichuyểndịchmatúycủangườikhácthànhcủamình. Làmộttrongcáchànhvitrộm cắp, lừa đảo,tham ô, lạm dụng tín nhiệm, cưỡng đoạt, cướp, cướp giật, công nhiên chiếm đoạt chất ma túy của người khác. Trường hợp người có hành vi chiếm đoạt chất ma túy nhằm mục đích bán lại chất ma túy đó cho người khác, thì bị truy cứu