Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Tổ chức và hoạt động thanh tra xây dựng từ thực tiển tỉnh kiên giang...

Tài liệu Tổ chức và hoạt động thanh tra xây dựng từ thực tiển tỉnh kiên giang

.PDF
77
232
109

Mô tả:

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI NGUYỄN VĂN QUANH TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG THANH TRA XÂY DỰNG TỪ THỰC TIỂN TỈNH KIÊN GIANG Chuyên ngành : Luật Hành Chính Mã số:60.38.01.02 LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC : TS. NGUYỄN TUẤN KHANH Hà Nội - 2016 MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 Chƣơng 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT VỀ THANH TRA XÂY DỰNG……………………………………………………………7 1.1. Quan niệm chung về thanh tra ................................................................ 7 1.2. Quan niệm, đặc điểm thanh tra xây dựng ............................................ 15 1.3. Phạm vi nội dung đối tượng thanh tra................................................... 18 1.4. Tổ chức, thẩm quyền và trình tự , thủ tục thanh tra xây dựng.............. 20 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG THANH TRA XÂY DỰNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH KIÊN GIANG ................................ 25 2.1. Những yếu tố tác động đến tổ chức và hoạt động thanh tra xây dựng trên địa bàn Tỉnh Kiên Giang....................................................................... 25 2.2. Mô hình tổ chức và hoạt động thanh tra xây dựng trên địa bàn tỉnh tỉnh Kiên Giang ................................................................................................... 27 2.3. Những tồn tại hạn chế và nguyên nhân của những tồn tại hạn chế trong hoạt động thanh tra xây dựng trên địa bàn tỉnh Kiên Giang ........................ 49 Chƣơng 3: PHƢƠNG HƢỚNG VÀ CÁC GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN MÔ HINH TỔ CHỨC VÀ NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG THANH TRA XÂY DỰNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH KIÊN GIANG....... 55 3.1.Nhu cầu hoàn thiện pháp luật về thanh tra xây dựng từ thực tiễn hoạt động thanh tra xây dựng trên địa bàn tỉnh Kiên Giang................................ 55 3.2. Phương hướng hoàn thiện tổ chức và nâng cao hiệu quả hoạt động thanh tra xây dựng trên địa bàn tỉnh Kiên Giang ......................................... 58 3.3. Giải pháp hoàn thiện tổ chức và nâng cao hiệu quả hoạt động thanh tra xây dựng nói chung và thanh tra xây dựng tỉnh Kiên Giang nói riêng ....... 63 KẾT LUẬN .................................................................................................... 70 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 74 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết đề tài Tỉnh Kiên Giang là một trong những trung tâm kinh tế, chính trị, du lịch thương mại, văn hóa - công nghiệp có tầm chiến lược của cả nước.Trong những năm gần đây xuất phát từ yêu cầu phát triển kinh tế xã hội của địa phương đã thu hút rất nhiều thành phần tập trung về tỉnh Kiên Giang kinh doanh làm ăn sinh sốngtừ đó dẫn đến nhu cầu xây dựng về nhà ở, văn phòng, các khu vui chơi giải trí khu công nghiệp, dịch vụ tăng cao , hàng loạt các dự án nhà ở như : khu đô thị mới lấn biển thành phố Rạch Giá, khu nghỉ dưỡng Winhome Rạch Giá và Phú Quốc được tiến hành khởi công xây dựng, các dự án phát triển hạ tầng, khu công nghiệp Thạnh lộc huyện Châu Thành một số khu đã hoàn thành một số khu tiếp tục thực hiện . Đặc biệt từ khi Chính phủ có quyết định phê duyệt quy hoạch phát triển đảo Phú Quốc tỉnh Kiên Giang thành trung tâm du lịch thương mại gắn liền với phát triển kinh tế - du lịch, tình hình xây dựng thêm khởi sắc, nhiều công trình mang tầm chiến lược phục vụ an sinh xã hội tiếp tục được khởi công xây dựng tạo tiền đề cho việc phát triển kinh tế - xã hội của đất nước nói chung và của tỉnh Kiên Giang nói riêng trong giai đoạn đổi mới, góp phần quan trọng cho việc tăng trưởng kinh tế và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của toàn xã hội. Bên cạnh những thành tựu đã đạt được thì tình hình vi phạm pháp luật trong hoạt động xây dựng, vi phạm về trật tự xây dựng xảy ra ngày càng nhiều, phương thức ngày càng tinh vi,làm phá vỡ quy hoạch và trật tự quản lý của địa phương, gây lảng phí nguồn lực của xã hội, thất thoát cho ngân sách nhà nước. Trên thực tế đã phát sinh nhiều vụ thất thoát gây lãng phí lớn trong lĩnh vực đầu tư xây dựng và nhiều vụ việc vi phạm trong lĩnh vực xây dựng đã bị xử lý. 1 Qua công tác kiểm tra, thanh tra,đối với các dự án xây dựng lớn cũng cho thấy có nhiều dự án có vi phạm như : Vi phạm quy định về thẩm định dự án, vi phạm quy chế đấu thầu, thi công sai thiết kế, sai chủng loại vật tư, thiết bị, không phê duyệt khối lượng phát sinh, vi phạm các quy định về trình tự thủ tục trong quản lý đầu tư xây dựng, về quản lý chất lượng, nghiệm thu, thanh toán công trình, vi phạm về thiết kế, khảo sát, vi phạm quy định trong giai đoạn đưa công trình vào khai thác, sử dụng… Trong công tác quản lý xây dựng theo quy hoạch tình trạng xây dựng sai phép, không phép vẫn diễn ra phức tạp và có chiều hướng gia tăng cả về số lượng và quy mô xây dựng gây ảnh hưởng tới cảnh quan, môi trường đô thị, nhưng kết quả phát hiện, điều tra, xử lý của các cơ quan chức năng còn thấp chỉ được phát hiện khi có dư luận, phản ánh của báo chí, hoặc những vụ việc có sự tố giác của quần chúng nhân dân khi cơ quan chức năng vào cuộc thì mới bị phát hiện mặc dù những sai phạm trong lĩnh vực xây dựng rất dể nhận diện. Tình hình nêu trên do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó có nguyên nhân do thiếu đồng bộ của hệ thống các quy định pháp luật về quản lý nhất là nguyên nhân từ công tác kiểm tra, thanh tra, giám sát trong đầu tư xây dựng, vai trò của cơ quan chủ quản trong việc tuân thủ pháp luật, năng lực quản lý yếu kém và việc chấp hành kỷ cương, pháp luật của nhà nước chưa nghiêm và một phần trách nhiệm, đạo đức nghề nghiệp của những người làm công tác quản lý trật tự xây dựng. Để khắc phục tình trạng trên, việc tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra trong lĩnh vực xây dựng là một yêu cầu rất cấp thiết nhưng để thực hiện được yêu cầu đó tỉnh Kiên Giang cần phải hoàn thiện tổ chức hoạt động lực lượng thanh tra xây dựng, hoạt động đảm bảo đúng theo qui định của pháp luật nhằm đảm bảo được yêu cầu nhiệm vụ được giao . Xuất phát từ những 2 lý do trên Học viên đã chọn đề tài nghiên cứu " Tổ chức và hoạt động thanh tra xây dựng từ thực tiển tỉnh Kiên Giang" làm Luận văn tốt nghiệp Thạc sĩ luật học với mục tiêu nhằm làm rõ thêm ý nghĩa lý luận,đánh giáđúng đắn và đưa ra các giải pháp nhằm đáp ứng yêu cầu cấp bách ở địa phương hiện nay. 2. Tình hình nghiên cứu Trong thời gian qua, việc nghiên cứu về tổ chức và hoạt động thanh tra xây dựng còn ít, chưa được quan tâm đầy đủ, qua tham khảo các tài liệu hiện hành cho thấy, các công trình khoa học nghiên cứ về lĩnh vực thanh tra xây dựng chủ yếu lồng ghép trong một số đề tài như : - Những vấn đề pháp lý cơ bản của việc đổi mới tổ chức và hoạt động thanh tra nhà nước Việt Nam của tác giả Phạm Tuấn Khải; Luận văn thạc sĩ luật học: “Vai trò của các cơ quan thanh tra nhà nước trong giải quyết khiếu nại hành chính ở Việt Nam” của tác giả Nguyễn Văn Kim năm 2004 - Pháp Luật về thanh tra xây dựng ở việt Nam hiện nay của tác giả Nguyễn Thanh Mộng năm 2012”; Pháp Luật về thanh tra xây dựng từ thực tiển quận Hà Đông, thành phố Hà Nội của tác giả Lê Ngọc linh năm 2014”; đề tài cấp cơ sở: “Hoạt động thanh tra chuyên ngành của cơ quan được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành”của th.s Nguyễn Hải Yến Thanh tra chính phủ năm 2012 Nhìn chung các công trình nghiên cứu nêu trên đã nghiên cứu, phân tích lý giải nhiều vấn đề liên quan đến tổ chức và hoạt động thanh tra xây dựng và thực trạng của thanh tra và pháp luật về thanh tra nói chung. Tuy nhiên, chưa có luận văn nào đề cập đến nội dung liên quan " Tổ chức và hoạt động thanh tra xây dựng từ thực tiển tỉnh Kiên giang” từ thực tế qua công tác thực tiển bản thân, thấy được sự cần thiết của việc nghiên cứu trên là vô cùng quan trọng góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả trong công tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực xây dựng tại địa phương. 3 3.Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu: 3.1 Mục đích nghiên cứu đề tài: Góp phần làm rõ hơn cơ sở lý luận và thực tiễn về tổ chức và hoạt động thanh tra xây dựng nói chung,tổ chức hoạt động thanh tra xây dựng ở tỉnh Kiên Giang nói riêng, đánh giá đúng đắn thực trạng về thanh tra xây dựng ở tỉnh Kiên Giang trong thời gian qua, chỉ rõ những ưu điểm và hạn chế trong tổ chức và hoạt động thanh tra xây dựng trên địa bàn tỉnh Kiên Giang. Trên cơ sở đó luận văn đề xuất cácgiải phápnhằm hoàn thiện tổ chức bộ máy và nâng cao hiệu quả hoạt động thanh tra xây dựng trên địa bàn tỉnh Kiên Giang trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu : Nhiệm vụ nghiên cứu chủ yếu của luận văn tập trung vào những nội dung chính sau : - Hệ thống hóa, làm rõ thêm cơ sở lý luận và pháp lý về tổ chức và hoạt động thanh tra xây dựng nói chung và thanh tra xây dựng trên địa bàn địa phương nói riêng. - Đánh giá đúng thực trạng,chỉ ra những ưu điểm cũng như những tồn tại,hạn chế phân tích nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế trong tổ chức và hoạt động thanh tra xây dựng gắn với quá trình thực hiện pháp luật chuyên ngành nói chung và thanh tra xây dựng nói riêng trên địa bàn tỉnh Kiên Giang từ năm 2010 đến nay. - Đề xuất các giải pháp cơ bản nhằm hoàn thiện tổ chức và nâng cao hiệu quả hoạt động thanh tra xây dựng tỉnh Kiên giang trong thời gian tới. 4. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu : - Đối tượng nghiên cứu của đề tài là tổ chức và hoạt động thanh tra xây dựng của các cơ quan có chức năng thanh tra xây dựng.Luận văn tập trung 4 vào nghiên cứu mô hình, tổ chức,thẩm quyền, thủ tục hoạt động thanh tra xây dựng hiện nay. - Phạm vi nghiên cứu của đề tài luận văn giới hạn ở huyện, thị và các phường trên địa bàn tỉnh Kiên Giang. - Phạm vi nghiên cứu về thời gian là 5 năm,kể từ khi thực hiện Luật Thanh Tra năm 2010 đến nay. - Do pháp luật về thanh tra xây dựng có nội dung rộng như: thực hiện chức năng thanh tra hành chính, thanh tra chuyên ngành trong phạm vi quản lý nhà nước về lĩnh vực xây dựng gồm: xây dựng, kiến trúc, quy hoạch xây dựng, về hạ tầng kỹ thuật đô thị, khu công nghiệp, khu kinh tế, khu công nghệ cao, phát triển đô thị, nhà ở và công sở, kinh doanh bất động sản, vật liệu xây dựng, an toàn kỹ thuật xây dựng,về bảo vệ môi trường. Trong giới hạn của luận văn, xuất phát từ thực tế đề tài này đề cập đến một số vấn đề chính là tổ chức và thanh tra xây dựng từ thực tiễn trên địa bàn tỉnh Kiên Giang. 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu: - Cơ sở lý luận của việc nghiên cứu đề tài là phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh đồng thời có tham khảo và kế thừa có chon lọc một số thành tựu của khoa học quản lý, khoa học chính trị, pháp luật, kinh tế ... - Phương pháp nghiên cứu cụ thể được học viên sử dụng trong luận văn là các phương pháp nghiên cứu khoa học xã hội cơ bản như phân tích, tổng hợp, thống kê, so sánh... 6.Ý nghĩa lý luận, thực tiễn của đề tài: - Về lý luận: Đề tài làm rõ hơn những vấn đề lý luận về tổ chức hoạt động động của ngành thanh tra xây dựng trong thời điểm hiện nay.. - Về thực tiễn: Qua vấn đề thực tiễn, Luận văn đưa ra các giải pháp hoàn thiện tổ chức và nâng cao hiệu quả hoạt động của thanh tra xây dựng từ 5 thực tiển tỉnh Kiên Giang.Kết quả nghiên cứu của đề tài có thể vận dụng kiện toàn tổ chức và hoạt động thanh tra xây dựng từ thực tiễn trên địa bàn tỉnh Kiên Giang. Làm cơ sở cho các cơ quan chuyên môn của tỉnh và cáchuyện thị trong tỉnh nâng cao công tác thực hiện pháp luật về thanh tra xây dựng trên địa bàn. Đây cũng là tài liệu tham khảo cho việc nghiên cứu cũng như từng bước hoàn thiện hệ thống tổ chức và thanh tra xây dựng trong thời gian tới. 7. Kết cấu của luận văn: Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục, Tài liệu tham khảo và Phụ lục, nội dung của luận văn gồm 03 chương: Chương 1: Một số vấn đề chung về thanh tra xây dựng Chương 2: Thực trạng tổ chức và hoạt động thanh tra xây dựng trên địa bàn tỉnh Kiên Giang. Chương 3: Phương hướng và giải pháp hoàn thiện mô hình tổ chức và nâng cao hiệu quả hoạt động thanh tra xây dựng trên địa bàn tỉnh Kiên Giang. 6 Chƣơng 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT THANH TRA XÂY DỰNG 1.1. Quan niệm và đặc điểm của hoạt đông thanh tra: 1.1.1.Quan niệm chung về thanh tra: Tổ chức và hoạt động của ngành thanh tra ở Việt Nam là vấn đề luôn được Đảng và Nhà nước ta quan tâm. Mô hình tổ chức và phương thức hoạt động của các cơ quan có chức năng thanh tra cũng có nhiều thay đổi qua các giai đoạn. Từ góc độ lý thuyết, nhiều vấn đề liên quan đến tổ chức và hoạt động thanh tra hiện nay vẫn còn nhiều tranh luận khoa học. Từ trước khi có Pháp lệnh thanh tra năm 1990, sau đó là trong suốt quá trình xây dựng pháp lệnh thanh tra năm 1990, Luật thanh tra năm 2004 và Luật thanh tra năm 2010. Với quan điểm khác nhau qua từng thời kỳ mà tổ chức, các loại hình hoạt động thanh tra đã được quy định rất khác nhau trong các văn bản trên. So với các ngành khác trong việc thực thi quyền hành pháp, có thể thấy rõ rằng ngành thanh tra có những biến động khá lớn về tổ chức bộ máy và đội ngũ cán bộ, công chức. Điều đó một phần thể hiện được sự hạn chế trong nhận thức về vai trò của thanh tra trong quản lý nhà nước để có thể hoàn thiện cơ sở pháp lý nhằm xây dựng tổ chức và tiến hành các hoạt động thanh tra có tính ổn định lâu dài và hiệu quả. Nói cách khác, vấn đề thiết lập tổ chức và hoạt động của thanh tra nói chung, thanh tra chuyên ngành nói riêng trước hết phải nhận thức đúng đắn về vai trò của hoạt động thanh tra trong quản lý nhà nước. Ngày nay, vị trí, vai trò của ngành thanh tra nói chung và đặc biệt là thanh tra chuyên ngành trong điều kiện mới, điều kiện phát triển nền kinh tế thị trường định hướng XHCN, cần phải được xem xét thấu đáo để đưa ra những yêu cầu cụ thể để triển khai cho phù hợp. 7 Trước hết, về mặt lý luận, V.I. Lênin đã khẳng định: “quản lý đồng thời phải có thanh tra, quản lý và thanh tra là một chứ không phải là hai”. Đây là nguyên tắc cơ bản đầu tiên và là cơ sở để xác định vị trí, vai trò của công tác thanh tra. Theo quan điểm của Lênin thì khi đề cập đến công tác thanh tra không thể không đề cập đến vấn đề quản lý nói chung và quản lý nhà nước nói riêng. Nội hàm “hoạt động thanh tra” được đặt trong nội hàm khái niệm “quản lý nhà nước.Trong lý thuyết chung về quản lý nhà nước, quản lý nhà nước thường được hiểu là một dạng quản lý xã hội đặc biệt, xuất hiện và tồn tại cùng với sự xuất hiện và tồn tại của nhà nước. Đó chính là hoạt động quản lý gắn liền với hệ thống các cơ quan thực thi quyền lực nhà nước - bộ phận quan trọng của quyền lực chính trị trong xã hội, có tính chất cưỡng chế đơn phương đối với xã hội. Quản lý nhà nước được hiểu trước hết là hoạt động của các cơ quan nhà nước thực thi quyền lực nhà nước. Do quyền lực nhà nước được phân chia thành ba loại quyền là quyền lập pháp, quyền hành pháp và quyền tư pháp nên quan niệm chung về quản lý nhà nước trong trường hợp này được hiểu theo nghĩa rộng, đó là hoạt động thực thi quyền lực trên tất cả các mặt, các lĩnh vực của đời sống xã hội. Các chủ thể thực thi quyền lực đó tác động đến các cơ quan, tổ chức, cá nhân nhằm duy trì trật tự, bảo đảm lợi ích chung của cộng đồng nhằm thúc đẩy các giá trị kinh tế, chính trị, xã hội phát triển theo mục tiêu định hướng của nhà nước. Trong quản lý nhà nước không thể thiếu các hoạt động chấp hành, điều hành nhằm thực thi pháp luật. Hoạt động này gắn liền với việc thực hiện quyền hành pháp, đó chính là hành chính nhà nước. Như vậy, hành chính nhà nước được hiểu là một bộ phận của quản lý nhà nước. Các hoạt động hành chính nhà nước lại bao gồm nhiều hoạt động khác nhau như ban hành chính sách, quy định, tổ chức thực thi chính sách, pháp luật, kiểm tra, xem xét, đánh giá việc thực hiện pháp luật và xử lý vi phạm trong những điều kiện cần thiết. 8 Chính cách yếu tố đó thể hiện rõ nét nhất tính cưỡng chế trong quản lý nhà nước. Các hoạt động thanh tra, kiểm tra, đánh giá, xử lý vi phạm trong lĩnh vực hành chính là một yêu cầu tất yếu không thể thiếu trong hoạt động quản lý. Chính vì vậy, hoạt động thanh tra luôn gắn với quản lý nhà nước, là một bộ phận quan trọng của hành chính nhà nước.Khi đề cập đến hoạt động kiểm tra, đánh giá, xem xét việc thực hiện pháp luật của các chủ thể nói chung, có hai nhóm chủ thể là đối tượng của hoạt động này đó là các cơ quan nhà nước, người có thẩm quyền trong các cơ quan nhà nước và các cơ quan, tổ chức, cá nhân.Đối với các cơ quan nhà nước, người có thẩm quyền trong các cơ quan nhà nước thì hoạt động kiểm tra, xem xét, đánh giá nhằm đánh giá việc thực hiện nhiệm vụ công vụ, trên cơ sở sự phân công, phân nhiệm cụ thể trong quản lý. Hoạt động kiểm tra, xem xét, đánh giá này được coi là một phương thức bảo đảm việc thực thi quyền hành pháp đúng với quỹ đạo là phục vụ cho quản lý xã hội, chính là một nội dung của kiểm soát việc thực hiện quyền lực nhà nước (mà cụ thể và chủ yếu ở đây là thực thi quyền hành chính). Đối với các cơ quan, tổ chức, cá nhân khác thì hoạt động kiểm tra, xem xét, đánh giá này lại chính và việc thực hiện quyền hành chính nhằm kịp thời phát hiện ra các sai phạm trong việc tuân thủ pháp luật về quản lý trên các lĩnh vực. Đó chính là sự kiểm tra, xem xét, đánh giá của chủ thể quản lý đối với đối tượng quản lý. Ví dụ như việc kiểm tra, xem xét, đánh giá, xử lý vi phạm của cơ quan, người có thẩm quyền quản lý trong lĩnh vực vệ sinh an toàn thực phẩm đối với các cơ quan, tổ chức, cá nhân hoạt động trong lĩnh vực này.Công tác thanh tra trước hết được xem xét như một phương thức nằm trong cơ chế kiểm tra, giám sát việc thực thi quyền lực nhà nước nói chung. Khoản 3 điều 2 hiến pháp năm 2013 quy định: “Quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự phân công, phối hợp, kiểm soát giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp”. Để bảo đảm mọi hoạt động của 9 nhà nước đều nhằm phục vụ lợi ích của nhân dân, Nhà nước đã thiết lập hệ thống kiểm tra, giám sát các hoạt động của các cơ quan nhà nước, bao gồm: Kiểm tra của đảng,kiểm tra giám sát tối cao quốc hội, kiểm tra giám sát của hội đồng nhân dân các cấp, thanh tra nhà nước, kiểm tra giám sát của nhân dân thông qua các đoàn thể, tổ chức quần chúng hoặt trực tiếp gửi đơn thư đến các cơ quan nhà nước có thẩm quyền, giám sát của các cơ quan thông tin đại chúng như báo chí, đài phát thanh, vô tuyến truyền hình... Mỗi loại hình kiểm tra, giám sát trên đây có chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, nghĩa vụ, trách nhiệm và phương thức thực hiện việc kiểm tra, giám sát khác nhau nhưng cùng có mục tiêu chung là kiểm tra, giám sát việc thực hiện đường lối, chính sách, phát luật, cơ chế quản lý; tăng cường pháp chế XHCN, bảo vệ lợi ích của nhà nước, các quyền và lợi ích hợp pháp của công dân. Trong hệ thống kiểm tra, giám sát nói trên, ở Việt Nam, hệ thống thanh tra nhà nước có chức năng giúp cơ quan quản lý nhà nước xem xét đánh giá và xử lý đối với các cơ quan ,tổ chức, đơn vị trực thuộc trong việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ, các quyết định của mình đồng thời , xem xét, đánh giávà xử lý đối với việc chấp hành chính sách, phát luật nói chung của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong lĩnh vực quản lý của mình. Mặc dù có sự thay đổi về tổ chức và thẩm quyền, phương thức hoạt động nhưng công tác thanh tra luôn là một bộ phận của công tác quản lý nói chung và vị trí quan trọng của nó còn được xác định là một phương thức để kiểm tra, giám sát việc thực hiện quyền lực nhà nước.Theo tinh thần chung hiện nay và điều này được thể hiện trong Luật Thanh tra năm 2010 thì : Thanh tra là việc xem xét, đánh giá, xử lý theo thẩm quyền của cơ quan quản lý nhà nước đối với việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ của cơ quan, tổ chức, cá nhân chịu sự quản lý. 10 Với cách tiếp cận đó, vị trí, vai trò của thanh tra đối với hoạt động quản lý được thể hiện trên hai phương diện cơ bản sau: Thứ nhất, thanh tra là nội dung không thể thiếu của quản lý nhà nước, là một giai đoạn trong chu trình quản lý, có vai trò kiểm định, đánh giá hiệu quả của quản lý nhà nước. Trên phương diện này, thanh tra là một yếu tố cấu thành trong thực hiện quyền quản lý hành chính nhà nước nhưng đồng thời hoạt động thanh tra lại có tính độc lập tương đối so với các nội dung khác trong việc thực hiện quyền quản lý như hoạt động ban hành văn bản pháp quy, hoạt động chỉ đạo điều hành…. Đồng thời, vai trò này của hoạt động thanh tra còn thể hiện sự khác biệt giữa thanh tra với các hoạt động giám sát khác đối với hoạt động quản lý nhà nước. Các chủ thể có quyền giám sát thường “đứng ở bên ngoài” chủ thể có thẩm quyền quản lý nhưng hoạt động thanh tra cũng có thể được coi là một phương thức giám sát đối với hoạt động quản lý nhưng nó lại “đứng bên trong” hệ thống quản lý. Một trong những đặc trưng của giám sát việc thực hiện quyền lực nhà nước là chủ thể giám sát và đối tượng chịu sự giám sát phải ở vị trí độc lập. Tuy nhiên, mặc dù “đứng bên trong” nhưng do tính độc lập tương đối của hoạt động thanh tra trong quan niệm về thanh tra ở Việt Nam hiện nay nên một phần của hoạt động thanh tra có thể được coi là hoạt động giám sát hành chính. Thứ hai, thanh tra là phương tiện phòng ngừa vi phạm pháp luật và tội phạm nảy sinh trong quản lý nhà nước, là phương thức đảm bảo trật tự, kỷ cương trong quản lý, góp phần tăng cường pháp chế XHCN. Việc phát hiện, xử lý kịp thời, nghiêm minh các hành vi sai phạm của các cá nhân, cơ quan có trách nhiệm, là đối tượng bị quản lý góp phần bảo đảm trật tự, kỷ cương pháp luật trong hoạt động quản lý. Vai trò này của hoạt động thanh tra có được từ bản chất mang tính quyền lực của thanh tra. Quyền thanh tra ở đây cần được quan niệm gắn liền với thực thi quyền hành pháp mà cụ thể là kiểm tra và xử 11 lý vi phạm đối với các hành vi vi phạm trật tự lý của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc chấp hành pháp luật về quản lý chuyên ngành. Mục đích hoạt động thanh tra nhằm phát hiện sơ hở quản trong cơ chế quản lý, chính sách, pháp luật để kiến nghị với cơ quan nhà nước có thẩm quyền biện pháp khắc phục, phòng ngừa, phát hiện và xử lý hành vi vi phạm pháp luật, giúp các cơ quan, tổ chức, cá nhân thực hiện đúng quy định của pháp luật, phát huy nhân tố tích cực, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động quản lý nhà nước, bảo vệ lợi ích của nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân. 1.1.2.Đặc điểm của hoạt động thanh tra trong quản lý nhà nước: Theo luật thanh tra 2010 thanh tra nhà nước là hoạt động xem xét, đánh giá, xử lý theo trình tự, thủ tục do pháp luật quy định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền đối với việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, tổ chức, cá nhân. Hoạt động bao gồm thanh tra hành chính và thanh tra chuyên ngành. - Thanh tra hành chính là hoạt động thanh tra của cơ quan nhà nước có thẩm quyền đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân trực thuộc trong việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ, quyền hạn được giao. - Thanh tra chuyên ngành là hoạt động thanh tra của cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo ngành, lĩnh vực đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc chấp hành pháp luật chuyên ngành, quy định về chuyên môn – kỹ thuật, quy tắc quản lý thuộc ngành, lĩnh vực đó. Với quan niệm về hoạt động thanh tra như đã thể hiện, hoạt động thanh tra có những đặc điểm cơ bản sau đây: - Thứ nhất, thanh tra gắn liền với quản lý nhà nước, đáp ứng yêu cầu và phục vụ mục tiêu quản lý nhà nước 12 Với tư cách là một chức năng, là một giai đoạn của chu trình quản lý nhà nước, thanh tra gắn liền với quản lý nhà nước. Quản lý nhà nước và thanh tra, có cái chung là nhân danh quyền lực nhà nước thực hiện sự tác động lên các đối tượng bị quản lý. Song, xét theo cơ cấu, chức năng của quản lý thì thanh tra chỉ là những công cụ, phương tiện để quản lý nhà nước. Là một khâu trong chu trình quản lý, thanh tra bị ràng buộc, chế ước bởi quản lý nhưng đồng thời tác động trở lại, góp phần điều chỉnh các cách thức, phương pháp quản lý của chủ thế quản lý nhà nước. Trong chu trình đó, thanh tra phản ánh và bảo vệ mục đích của quản lý. Một thể chế hành chính và cơ chế quản lý nhà nước sẽ không đầy đủ nếu thiếu thanh tra. Trong tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước, hoạt động có tính hiệu quả của thanh tra sẽ ngăn chặn được nguy cơ biến dạng, tuỳ tiện, thiếu kỷ cương trong hoạt động quản lý nhà nước. - Thứ hai, hoạt động thanh tra mang tính quyền lực nhà nước Tính quyền lực nhà nước của hoạt động thanh tra có mối liên hệ chặt chẽ với tính quyền uy - phục tùng của quản lý nhà nước. Là một chức năng của quản lý nhà nước, thanh tra phải thể hiện như một tác động tích cực nhằm thực hiện quyền lực của chủ thể quản lý đối với đối tượng quản lý. Không thể không có quyền lực mà không gắn với một tổ chức. Nói về quyền lực nhà nước quá trình thanh tra cũng có nghĩa là xác định về mặt pháp lý tính chất nhà nước của tổ chức Thanh tra. Vì vậy, thanh tra phải được Nhà nước sử dụng như một công cụ có hiệu quả trong quá trình quản lý. Khi nhấn mạnh tính quyền lực của các tổ chức Thanh tra, Lênin nói: “Thanh tra thiếu quyền lực là thanh tra suông”(1). Tính quyền lực nhà nước của hoạt động thanh tra thể hiện ở chỗ các cơ quan Thanh tra nhà nước đều có quyền hạn được xác định và - Ra các quyết định bắt buộc thi hành đối với các đối tượng bị thanh tra trong việc sửa chữa những thiếu sót đã bị thanh tra phát hiện. - Yêu cầu cấp có thẩm quyền giải quyết đề nghị của thanh tra, yêu cầu truy cứu trách nhiệm đối với những người có lỗi gây ra những vi phạm được phát hiện, kể cả việc chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra để truy tố trước pháp luật.- Trong một số trường hợp trực tiếp áp dụng các biện pháp xử lý mang tính cưỡng chế nhà nước. 13 Không nên cho rằng hoạt động thanh tra là hoạt động mang tính cưỡng chế, vì như thế là đồng nhất quyền lực với cưỡng chế. Cưỡng chế chỉ là một yếu tố đặc biệt và chỉ trong những trường hợp cần thiết khi sử dụng quyền lực nhà nước mà thôi. Thanh tra lại là hoạt động thường xuyên, thiết thực, có tính sáng tạo, ngày càng được mở rộng và trở nên rộng khắp, mang tính dân chủ sâu sắc. Do đó, nói đến tính quyền lực nhà nước trong hoạt động thanh tra không có nghĩa là trong hoạt động thanh tra chỉ sử dụng các biện pháp cưỡng chế. - Thứ ba, hoạt động thanh tra mang tính khách quan và độc lập tương đối Đây là đặc điểm vốn có, xuất phát từ bản chất của thanh tra. Đặc điểm này phân biệt thanh tra với các loại hình cơ quan chức năng khác của bộ máy quản lý nhà nước. Ngoài những nhiệm vụ như những cơ quan quản lý nhà nước khác, tổ chức và hoạt động thanh tra có nhiệm vụ chủ yếu là xem xét, đánh giá một cách khách quan. Tính khách quan và độc lập tương đối trong quá trình thanh tra được thể hiện trên các điểm sau: - Tuân theo pháp luật. - Tự mình tổ chức các cuộc thanh tra trong các lĩnh vực kinh tế - xã hội theo thẩm quyền đã được pháp luật quy định - Khách quan trong quá trình thanh tra. Mặc dù bản thân hoạt động thanh tra thông qua con người, mang yếu tố chủ quan, nhưng yêu cầu đặt ra đối với hoạt động thanh tra là luôn phải tôn trọng sự thật khách quan. - Ra các kết luận, kiến nghị, quyết định xử lý theo các quy định của pháp luật về kết quả của hoạt động thanh tra, chịu trách nhiệm về quyết định thanh tra của mình. Tính độc lập của hoạt động thanh tra chỉ là tương đối bởi vì, trong hoạt động thanh tra, các cơ quan Thanh tra phải căn cứ vào pháp luật và chính sách hiện hành, đồng thời phải xuất phát từ thực tế cuộc sống, đặt sự vật, hiện 14 tượng, việc đang làm trong sự phát triển biện chứng với quan điểm khoa học, lịch sử cụ thể. Ở nước ta, tính độc lập tương đối của các cơ quan Thanh tra trong quá trình thanh tra được quy định trong các văn bản pháp luật từ khi Ban Thanh tra đặc biệt ra đời (23/11/1945) đến nay thể hiện thông qua thẩm quyền (quyền hạn và nghĩa vụ) của các cơ quan Thanh tra. Nguyên tắc hoạt động thanh tra là tuân theo pháp luật; bảo đảm chính xác, khách quan, trung thực, công khai, dân chủ, kịp thời; không làm cản trở hoạt động bình thường của cơ quan, tổ chức, cá nhân là đối tượng thanh tra. Trên đây là những đặc điểm vốn có, xuất phát từ bản chất của thanh tra. Đặc điểm này phân biệt thanh tra với các loại hình cơ quan chức năng khác của bộ máy quản lý nhà nước. Ngoài những nhiệm vụ như những cơ quan quản lý nhà nước khác, tổ chức và hoạt động thanh tra có nhiệm vụ chủ yếu là xem xét, đánh giá một cách khách quan. 1.2. Quan niệm, đặc điểm thanh tra xây dựng: 1.2.1. Quan niệm về thanh tra xây dựng: Thanh tra xây dựng là hoạt động xem xét, phát hiện, xử lý của cơ quan quản lý về xây dựng đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc thực hiện các chính sách, pháp luật về xây dựng. Hoạt động thanh tra xây dựng do các cơ quan thanh tra có thẩm quyền thực hiện nhằm phục vụ hoạt động quản lý của nhà nước về xây dựng, đảm bảo quyền, nghĩa vụ và lợi ích hợp pháp của các cơ quan, tổ chức, cá nhân. Hoạt động của thanh tra xây dựng được chia thành hai nhóm: thanh tra hành chính và thanh tra chuyên ngành, theo quan niệm này thanh tra hành chính là hoạt động thanh tra trong nội bộ bộ máy nhà nước, thuộc quyền quản lý trực tiếp của bộ xây dựng, sở xây dựng. Tuy nhiên, khi đề cập đến thanh tra xây dựng, người ta thường quan tâm từ góc độ là hoạt động thanh tra chuyên ngành. Từ quan niệm chung về hoạt động thanh tra chuyên ngành nói trên, có 15 thể quan niệm: thanh tra xây dựnglà hoạt động thanh tra của cơ quan nhà nước có thẩm quyền quản lý trong lĩnh vực xây dựng đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc chấp hành pháp luật chuyên ngành xây dựng, quy định về chuyên môn - kỹ thuật, quy tắc quản lý thuộc ngành, lĩnh vực xây dựng. Thanh tra xây dựng là hoạt động của chủ thể quản lí nhà nước nhằm kiểm tra xem xét việc làm của các cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân hoạt động trong lĩnh vực xây dựng. Thanh tra xây dựng thường được thực hiện bởi cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo một trình tự, thủ tục do pháp luật quy định để giúp cho nhà quản lí trong lĩnh vực xây dựng đạt được mục tiêu nhiệm vụ đã đặt ra. 1.2.2. Đặc điểm của thanh tra xây dựng: Từ góc độ là hoạt động thanh tra chuyên ngành, thanh tra xây dựng có những đặc điểm sau đây: Thứ nhất, hoạt động thanh tra xây dựng gắn liền với hoạt động quản lý nhà nước về xây dựng Thanh tra chuyên ngành gắn liền với công tác quản lý nhà nước theo ngành, lĩnh vực. Mỗi lĩnh vực khác nhau đòi hỏi phải có tổ chức và hoạt động thanh tra chuyên ngành phù hợp để bảo đảm được tính linh hoạt, kịp thời trong phát hiện và xử lý hành vi vi phạm pháp luật của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc chấp hành các quy định về quản lý nhà nước theo lĩnh vực. Chính vì vậy, nói đến thanh tra xây dựng, trong nhận thức cần hiểu vượt ra khỏi các quy định của thanh tra chuyên ngành trong Luật Thanh tra hiện nay. Về bản chất, thanh tra xây dựng là một loại hình hoạt động kiểm tra hành chính nhưng không chỉ do cơ quan hành chính nhà nước thực hiện mà các cơ quan, tổ chức, đơn vị nói chung được trao quyền hành chính trong lĩnh vực quản lý xây dựng thì đều có thể có hoạt động thanh tra xây dựng. Đây cũng là điểm khác biệt xuất phát từ sự khác biệt giữa thanh tra hành chính và thanh tra chuyên ngành. 16 Thứ hai, hoạt động thanh tra xây dựng là hình thức thực thi quyền lực nhà nước, liên quan trực tiếp với đối tượng quản lý và gắn liền với tính cưỡng chế nhà nước Quyền lực nhà nước được thực hiện có thể liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp đến đối tượng quản lý. Thực hiện quyền quản lý trong lĩnh vực xây dựng cũng có nhiều giai đoạn (xây dựng chính sách, pháp luật; tổ chức thực hiện chính sách, pháp luật: thanh tra, kiểm tra, giám sát việc thực hiện; xử lý vi phạm…) với các mức độ ảnh hướng khác nhau đến đối tượng quản lý. Hoạt động thanh tra xây dựng là một hình thức thực thi quyền lực nhà nước và trực tiếp liên quan đến các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong các lĩnh vực quản lý xây dựng. Đồng thời, chủ thể có thẩm quyền tiến hành hoạt động thanh tra xây dựng có thể xử phạt vi phạm hành chính đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân có hành vi vi phạm pháp luật. Thứ ba, tổ chức thanh tra chuyên ngành là một bộ phận không tách rời của chủ thể có thẩm quyền quản lý theo ngành, lĩnh vực Hệ thống các cơ quan quản lý nhà nước bao gồm các cơ quan quản lý có thẩm quyền chung và cơ quan quản lý theo ngành, lĩnh vực. Trong đó, tổ chức có chức năng thanh tra xây dựng là bộ phận không thể tách rời khỏi cơ quan quản lý theo ngành, lĩnh vực xây dựng. Đây là đặc điểm quan trọng để thiết lập mô hình tổ chức thanh tra chuyên ngành phù hợp với sự phân công, phân cấp trong quản lý nhà nước. - Từ những đặc điểm trên đây có thể hiểu thanh tra xây dựng là thanh tra chuyên ngành xây dựng thực hiện chức năng nhiệm vụ trong phạm vi quản lý nhà nước theo lĩnh vực xây dựng: Quy hoạch, xây dựng, đô thị, nhà ở, vật liệu xây dựng, hạ tầng đô thị, an toàn trong thi công xây dựng… - Cơ quan thanh tra nhà nước trong lĩnh vựcthanh tra xây dựng được tổ chức tương ứng với sự phân cấp trong quản lýlĩnh vực xây dựng theo hai cấp thanh tra bộ xây dựng và thanh tra sở xây dựng.Tuy nhiên hệ thống các cơ quan quản lý nhà nước trong lĩnh vực xây dựng bao gồm các cơ quan quản lý có thẩm quyền chung và cơ quan quản lý theo ngành.Trên thực tế tổ chức 17 thanh tra xây dựng là bộ phận không thể tách rời khỏi cơ quan quản lý theo lĩnh vực xây dựng. Đây là đặc điểm quan trọng để thiết lập mô hình tổ chức để thực hiện các hoạt động thanh tra chuyên ngành nói chung và thanh tra xây dựng nói riêng. Đồng thời, cũng giải thích vì sao tổ chức và hoạt động thanh tra xây dựng ở các địa phương hiện nay chưa có sự thống nhất và chưa được thực hiện theo quy định của Luật Thanh tra. 1.3. Phạm vi, nội dung, đối tƣợng thanh tra xây dựng: 1.3.1. Phạm vi thanh tra xây dựng: Phạm vi thanh tra xây dựng là các hoạt động quản lý nhà nước trong lĩnh vực chuyên ngành thuộc cơ quan bộ xây dựng, sở xây dựng như : xây dựng, kiến trúc, quy hoạch xây dựng; hạ tầng kỹ thuật đô thị, khu công nghiệp, khu chế xuất, khu kinh tế, khu công nghệ cao (bao gồm : Kết cấu hạ tầng giao thông đô thị, cấp nước, thoát nước, xử lý nước thải, chiếu sáng, công viên cây xanh, nghĩa trang, chất thải rắn trong đô thị, khu công nghiệp, khu chế xuất, khu kinh tế, khu công nghệ cao), phát triển đô thị, nhà ở và công sở, kinh doanh bất động sản, vật liệu xây dựng, về các dịch vụ công trong các lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ xây dựng, Sở dựng, thực hiện một số nhiệm, quyền hạn khác theo phân cấp, uỷ quyền của Uỷ ban nhân dân tỉnh và theo quy định của pháp luật. 1.3.2. Nội dung thanh tra xây dựng: Đó là những nội dung mà chủ thể quản lý nhà nước hướng đến nhằm có thể đánh giá khách quan việc thực hiện chức năng nhiệm vụ quyền hạn của các cơ quan, tổ chức, cá nhânthuộc phạm vi quản lý nhà nước trong lĩnh vực ngành xây dựng nội dung thanh tra xây dựng gồm: Thanh tra hành chính trong lĩnh vực xây dựng: được tiến hành đối với tổ chức cá nhân thuộc quyền quản lý trực tiếp của thủ trưởng cơ quan 18
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan