Tài liệu Tổ chức thanh tra kiểm tra chuyên môn để nâng cao chất lượng dạy & học tại trường thpt võ trường toản

Sáng kiến kinh nghiệm - Nguyễn Đức Thẩm TỔ CHỨC THANH TRA - KIỂM TRA CHUYÊN MÔN ĐỂ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY & HỌC TẠI TRƯỜNG THPT VÕ TRƯỜNG TOẢN I) LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI: 1)Tính cấp thiết của đề tài. Trong nhà trường chất lượng giáo dục không chỉ phụ thuộc vào khả năng quản lý, lãnh đạo của lãnh đạo nhà trường mà còn phụ thuộc rất nhiều vào việc dạy của giáo viên, việc học của học sinh. Năng lực chuyên môn, nghiệp vụ của mỗi giáo viên là kết quả của sự nỗ lực, tìm tòi, học hỏi không ngừng từ sách vở, đồng nghiệp với tâm huyết và tình yêu nghề. Nó cũng là nguyên nhân cơ bản đem lại chất lượng cho hoạt động giáo dục. Trong thực tế có rất nhiều giáo viên đã tích luỹ được tri thức và kinh nghiệm giảng dạy mà vẫn không ngừng phấn đấu và đạt hiệu quả cao trong giảng dạy nhưng cũng còn nhiều giáo viên do tuổi nghề quá trẻ hay do tinh thần trách nhiệm chưa cao mà hiệu quả giảng dạy còn khiêm tốn. Họ rất cần những “chất xúc tác” để tự vượt lên chính mình. Một trong những “chất xúc tác” ấy là hoạt động thanh tra, kiểm tra của Ban chuyên môn các nhà trường. Nâng cao chất lượng để khẳng định uy tín của trường mình đó là động cơ tốt đẹp mà mọi trường đều hướng đến, nhất là trong hoàn cảnh đổi mới giáo dục toàn diện, nâng cao chất lượng giáo dục, thực hiện học thật, thi thật, thành tích thật như các cuộc vận động do ngành phát động. Bởi vậy công tác thanh- kiểm tra của ngành giáo dục nói chung của tất cả các trường nói riêng càng trở nên cấp thiết. 2) Tính mới của đề tài. Tầm quan trọng của công tác thanh - kiểm tra đã khiến đề tài này được nghiên cứu nhiều và thường là trên những bình diện rộng thuộc cấp sở, cấp ngành. Bản thân tôi khi thực hiện nhiệm vụ của một người quản lý về mặt chuyên môn nhận thấy cần tìm hiểu vấn đề này cụ thể hơn trong phạm vi công tác của mình: Hiệu trưởng tổ chức thanh tra - kiểm tra chuyên môn để nâng cao chất lượng dạy và học tại trường Võ Trường Toản II) THỰC TRẠNG TRƯỚC KHI THỰC HIỆN CÁC GIẢI PHÁP CỦA ĐỀ TÀI: 1) Thuận lợi: Về mặt chủ quan: Từng là một giáo viên đứng lớp trực tiếp giảng dạy, nhiều lần được Ban chuyên môn nhà trường cũng như cộng tác viên thanh tra của Sở tiến hành thanh tra nên tôi nhận thức rõ vai trò, tác dụng của hoạt động thanh tra đối với việc thúc đẩy, nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ của mỗi giáo viên. Đồng thời tôi cũng ít nhiều thấy được những bất cập của việc tổ chức thanh Trang: 1 Sáng kiến kinh nghiệm - Nguyễn Đức Thẩm tra nếu người quản lý không có phương pháp linh hoạt, sáng tạo. Đây sẽ là cơ sở để bản thân tôi rút kinh nghiệm khi thực hiện công tác này. Là một cộng tác viên thanh tra của Sở tôi được trang bị những kiến thức cơ bản về công tác thanh - kiểm tra chuyên môn. Về mặt khách quan: Sự thành lập trường THPT Võ Trường Toản đã đặt tôi trước nhiệm vụ mới là thành viên của Ban lãnh đạo nhà trường, trực tiếp thực hiện công tác thanh - kiểm tra chuyên môn của giáo viên nhà trường. 2) Khó khăn: Về mặt chủ quan: Thời gian làm nhiệm vụ của một P. Hiệu trường còn quá ngắn vì thế kinh nghiệm quản lý nói chung, kinh nghiệm tổ chức thực hiện hoạt động thanh kiểm tra chuyên môn nói riêng còn quá ít. Về mặt khách quan: Trường THPT Võ Trường Toản mới được thành lập được 5 năm, đội ngũ giáo viên vừa thiếu lại vừa trẻ (Trên 80% giáo viên có tay nghề dưới 4 năm), kinh nghiêm chuyên môn ít. Một số bộ môn thiếu nhiều giáo viên như: Toán, Anh nên giáo viên phải đứng lớp nhiều (có người dạy 35 tiết/tuần) Vì thế công tác thanh - kiểm tra gặp rất nhiều khó khăn. 3) Thực trạng: Việc tổ chức thanh tra - kiểm tra chuyên môn của nhà trường trong những năm học trước bộc lộ nhiều hạn chế, hiệu qủa thấp. Cụ thể là việc thanh - kiểm tra của các thanh tra kiêm nhiệm của Sở, của các tổ trưởng chuyên môn chưa thường xuyên, đều đặn mà chỉ tập trung vào một số thời gian nhất định của năm học; việc kiểm tra còn nặng về hình thức & chiếu lệ, đôi khi còn bị chi phối bởi tình cảm, sự nể nang, sự mất lòng. Giáo viên được kiểm tra thì chủ yếu là tìm cách đối phó. Kết quả là việc thúc đẩy hoạt động chuyên môn của giáo viên chưa cao. Một số số liệu thống kê: - Số lượng các giáo viên được thanh tra, kiểm tra trong một năm học khoảng 40- 45% - Số lượng các giờ được kiểm tra, đánh giá, rút kinh nghiệm nghiêm túc, đúng thực chất: khoảng 30- 35%. - Số giáo viên có chuyển biến tích cực trong công tác sau khi được kiểm tra: 20- 25%. - Cá biệt có một số giáo viên không hợp tác tốt trong khi được thanh tra, kiểm tra. Nguyên nhân của tình trạng trên là: lực lượng đảm nhận công việc thanhkiểm tra chưa đủ về số lượng, chưa cao về chất lượng, đội ngũ thanh - kiểm tra còn rất trẻ thiếu kinh nghiệm, một sô còn dạy quá nhiều; Ban chuyên môn chưa xây dựng được chuẩn chung cho việc kiểm tra hoạt động chuyên môn; kế hoạch kiểm tra chưa phù hợp hoặc chưa bám sát tình hình thực tế của trường; giáo viên Trang: 2 Sáng kiến kinh nghiệm - Nguyễn Đức Thẩm chưa nhận thức đúng đắn và đầy đủ về vai trò, tác dụng của công tác kiểm tra đối với bản thân mình; chưa có chế độ khen thưởng phù hợp. III) NỘI DUNG ĐỀ TÀI 1) Cơ sở lý luận: Điều lệ trường THPT đã quy định rất rõ nhiệm vụ quyền hạn của cán bộ quản lý và một trong những nhiệm vụ đó là thanh tra, kiểm tra hoạt động chuyên môn của giáo viên thuộc cấp quản lý của mình. Kết quả thanh - kiểm tra nói chung, kiểm tra chuyên môn nói riêng là một thước đo đánh giá chất lượng Giáo dục & Đào tào cũng như trình độ của người giáo viên. Thực tế đã cho thấy vai trò cực kỳ quan trọng của công tác kiểm tra chuyên môn. Kiểm tra chuyên môn sẽ góp phần nâng cao trình độ sư phạm, năng lực công tác của đội ngũ giáo viên; đáp ứng nhu cầu học tập của học sinh; nâng cao chất lượng dạy và học trong nhà trường. Với người quản lý hoạt động kiểm tra sẽ giúp phát hiện kịp thời những thiếu sót, sai lệch, bất hợp lý trong việc điều hành quản lý chuyên môn của trường. Trên cơ sở đó có những điều chỉnh hoặc rút kinh nghiệm kịp thời nhằm đạt được mục tiêu kế hoạch giáo dục và đào tạo đã đề ra. Với hoạt động chuyên môn chung của nhà trường, việc kiểm tra đúng đắn và chính xác sẽ góp phần phát hiện những giáo viên có năng lực và kinh nghiệm giảng dạy, giáo dục học sinh, những giáo viên giỏi để nhân điển hình tạo không khí thi đua sôi nổi trong hội đồng sư phạm. Nhờ đó tạo sự chuyển biến tích cực về hoạt động chuyên môn. Chính vì vậy, ở trường nào lãnh đạo nhà trường quan tâm tổ chức tốt công tác thanh tra - kiểm tra thì ở trường đó chất lượng giáo dục không ngừng tăng lên. 2) Nội dung, biện pháp thực hiên các giải pháp của đề tài. 2.1) Tổ chức lực lượng thanh - kiểm tra: Do lực lượng giáo viên của trường còn khá trẻ, số lượng giáo viên ít, các tổ chuyên môn chưa hoạt động độc lập mà chủ yếu là tổ ghép nên có tình trạng tổ trưởng là thành viên Ban chuyên môn lại không có trình độ chuyên môn về một số môn học do các giáo viên của tổ mình phụ trách. Vì thế, việc kiểm tra hoạt động chuyên môn của các giáo viên dạy môn đó gặp rất nhiều khó khăn. Tình trạng chung là có kiểm tra hồ sơ giáo án nhưng mới dừng lại ở việc đánh giá xem có kịp chương trình hay không? Soạn có đủ bài không? Các hồ sơ khác có đầy đủ và đúng theo qui định chung không? Chất lượng của việc soạn giáo án chưa được xem xét và đánh giá đúng mức vì người kiểm tra không có kinh nghiệm về chuyên môn mình được kiểm tra. Việc kiểm tra giờ dạy cũng mới chỉ dừng ở mức đi dự giờ, rút kinh nghiệm chung về mặt phương pháp chưa nhận xét, góp ý kỹ về nội dung bài dạy, những kiến thức trọng tâm, độ chính xác của kiến thức…Do đó Trang: 3 Sáng kiến kinh nghiệm - Nguyễn Đức Thẩm tác dụng của việc kiểm tra không nhiều. Khi dự giờ thường để đến đầu tháng họp tổ chuyên môn mới nhận xét đánh giá giờ dạy nên cũng khó khăn trong việc nhận xét đánh giá và những sai xót trong giờ dạy không được khắc phục ngay. Nhận thức rõ vai trò quan trọng của nhân tố con người trong mọi hoạt động, bám sát tình hình thực tế là đội ngũ giáo viên được tăng cường trong năm học 2009- 2010, tôi đã tham mưu với Hiệu trưởng thành lập các tổ chuyên môn độc lập trong khả năng cho phép. Kết quả là chúng tôi có 8 tổ chyên môn, trong đó có 05 tổ độc lập là: Toán - Tin, Văn, Lý, Hóa, Anh, 03 tổ ghép là: Công nghệ – Sinh, Sử - Địa, TD-GDCD-QP. Trong 03 tổ ghép đó đều có các tổ phó phụ trách độc lập hoạt động chyên môn của các thành viên cùng bộ môn. Hoạt động thanh kiểm tra trước hết sẽ được thực hiện trọng phạm vi các tổ chuyên môn mà chính các tổ trưởng, tổ phó sẽ trực tiếp phụ trách. Đấy phải là những người có năng lực, nhiệt tình trong công việc. Cơ cấu tổ chức của Ban kiểm tra gồm: Lãnh đạo nhà trường, các tổ trưởng, tổ phó. Để hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình những thành viên trong Ban lãnh đạo nhà trường mà trước hết là P.hiệu trưởng phụ trách chuyên môn cùng các tổ trưởng, tổ phó phải không ngừng học tập nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, uy tín nghề nghiệp trước học sinh và đồng nghiệp. Có như thế việc kiểm tra mới bảo đảm chính xác, hiệu quả. Sự hợp tác giữ Ban lãnh đạo nhà trường và các tổ trưởng, tổ phó được thiết lập chặt chẽ. Mỗi thành viên trong Ban lãnh đạo trực tiếp phụ trách các tổ chuyên môn (01 người phụ trách mảng các môn khoa học tự nhiên; 01 người phụ trách mảng các môn khoa học xã hội; 01 người phụ trách tổ ngoại ngữ, TD-QP) để kết hợp với tổ trưởng tiến hành kiểm tra hoạt động giáo dục của 100% giáo viên mổi tổ trong mỗi học kỳ. 2.2) Xây dựng chuẩn kiểm tra hoạt động chyên môn: Việc xây dựng chuẩn thanh - kiểm tra sẽ khắc phục tình trạng ban kiểm tra đánh giá theo cảm tính, thiếu chính xác và giáo viên thì đối phó, tìm cách biện bạch khi được thanh tra, kiểm tra. Chuẩn kiểm tra bao gồm những chuẩn chung về đánh giá một giờ dạy và những chuẩn chung về các loại hồ sơ, giáo án. Chuẩn đánh giá giờ dạy về cơ bản tuân theo mẫu của Bộ giáo dục & đào tạo (gồm 5 tiêu chí: Nội dung, phương pháp, phương tiện, tổ chức và kết quả), nhấn mạnh những yêu cầu trọng điểm trên cơ sở qui định nhưng cũng cần có sự vận dụng cụ thể, sát thực tiễn. Khi đánh giá một giờ dạy cần đối chiếu tiêu chuẩn chung với bài dạy, loại bài dạy, điều kiện, phương tiện phục vụ giảng dạy hiện có của trường và cũng cần căn cứ vào đối tượng được thanh tra - kiểm tra là giáo viên giỏi, lâu năm hay giáo viên tập sự, giáo viên mới vào nghề. Ngoài ra sự đánh giá cũng cần xuất phát từ chính trình độ chung của học sinh ở lớp được thanh tra. Căn cứ tình hình thực tế như thế mà có thể mềm hoá chuẩn đánh giá, nâng cao hoặc hạ thấp từng yêu cầu của chuẩn. Trang: 4 Sáng kiến kinh nghiệm - Nguyễn Đức Thẩm Chuẩn đánh giá hồ sơ giáo án bao gồm những yêu cầu cơ bản sau: Về giáo án: soạn đủ số bài dạy theo phân phối chương trình; soạn và dạy theo đúng trật tự mà phân phối chương trình qui định, nếu có thay đổi phải đưa ra lý do chính đáng và sự thay đổi này là không quá lớn; soạn kịp tiến độ dạy; chất lượng của giáo án phải được đảm bảo thể hiện ở sự rõ ràng, cụ thể, chi tiết các cột mục hoạt động của thầy và trò, nội dung cần đạt, nội dung ghi bảng, các bước lên lớp… giáo án cần được trình bày khoa học, sạch sẽ, nội dung giáo án phải bám sát sách giáo viên và sách giáo khoa. Về các loại hồ sơ: sổ sách phải đầy đủ theo quy định từ sổ báo giảng, sổ chủ nhiệm, sổ họp, sổ điểm cá nhân, sổ lưu đề kiểm tra 1 tiết, sổ từ rèn luyện tay nghề ... Nội dung của các loại sổ phải luôn được cập nhật sát thực tế. Ví dụ: sổ điểm thể hiện đúng số cột điểm tương ứng với số bài kiểm tra theo phân phối chương trình; sổ chủ nhiệm phải đầy đủ thông tin về lớp chủ nhiệm, học sinh và kế hoạch hoạt động tháng phải ứng với thời điểm được thanh tra- kiểm tra; sổ báo giảng phải đúng bài day theo phân phối chương trình và thực tế giảng dạy ở thời điểm được kiểm tra, sổ tự rèn tay nghề ghi rõ nội dung của từng tuần, từng tháng… Những qui định này phải được dự thảo, rồi đưa về các tổ để thảo luận, góp ý kiến và sau đó các thành viên ban kiểm tra thống nhất thành chuẩn chung. Chuẩn này sẽ được phổ biến rộng rãi đến tất cả giáo viên ngay từ đầu năm học làm căn cứ để thực hiện. 2.3 Xây dựng kế hoạch nề nếp thanh- kiểm tra: Năm học trước kế hoạch thanh tra, kiểm tra của trường chưa thành nề nếp, chưa hợp lý: thường chỉ tập trung vào một số thời điểm như các đợt thao giảng chào mừng ngày nhà giáo Việt Nam 20/11 ở học kỳ I và chào mừng ngày 8/3, ngày 26/ 3 ở học kỳ II. Sau đó không khí lắng xuống, việc kiểm tra, dự giờ còn lại chỉ mang tính hình thức nhằm hoàn thành số giờ theo qui định. Việc góp ý sau khi dự giờ, kiểm tra đôi khi còn chưa kịp thời, nhiều tổ đợi dự được nhiều giờ của nhiều thành viên rồi mới họp lại để góp ý một thể. Vì thế “ tính thời sự” bị giảm đi đáng kể, đôi khi có cả những giáo viên quên mất mình đã đi dự giờ đó, một số khác thì quên cả những góp ý đã dự đinh ngay sau giờ dự. Theo đó sự đánh giá nhiều khi không chính xác, giáo viên được thanh tra thì không rút được nhiều kinh nghiệm bổ ích, thiết thực cho bản thân. Việc kiểm tra chuyên môn còn tập trung vào những giờ thuần tuý lý thuyết chứ chưa chú trọng đến các giờ luyện tập, thực hành, các giờ ôn tập. Vì thế việc rút kinh nghiệm chung cho các loại bài dạy chưa phong phú đa dạng, ít nhiều ảnh hưởng đến chất lượng chuyên môn của nhà trường nói chung, trình độ sư phạm của nhiều giáo viên nói riêng. Nhiều khi số thành viên của ban thanh tra và số giáo viên bộ môn đi dự giờ quá ít nên sự đánh giá và rút kinh nghiệm nói chung chưa hiệu quả. Một số biện pháp cơ bản để khắc phục tình trạng này: Trang: 5 Sáng kiến kinh nghiệm - Nguyễn Đức Thẩm Thứ nhất: là phải xây dựng kế hoạch thanh tra, kiểm tra chuyên môn ngay từ đầu mỗi năm học , mỗi học kỳ, kế hoạch của tổ phải dựa trên kế hoạch chung của nhà trường để đảm bảo sự đồng bộ. Xây dựng kế hoạch kiểm tra phải tính đến tính thường xuyên, liên tục của hoạt động trong suốt cả năm học và chọn lựa một số thời kỳ cao điểm (có kế hoạch đính kèm). Thứ hai: kế hoạch kiểm tra cần cụ thể, theo từng tuần, từng tháng, từng học kỳ. Mỗi tuần việc kiểm tra, dự giờ nên tập trung vào một chuyên đề nhất định ở những tổ cụ thể. Ví dụ chuyên đề ghi bảng, chuyên đề phát vấn, chuyên đề hoạt động nhóm, chuyên đề sử dụng giáo án điện tử, giờ dạy lý thuyết, giờ dạy thực hành, giờ dạy ôn tập… Thứ ba: kế hoạch thanh tra, kiểm tra cần được tính toán sao cho một giờ dự phải có ít nhất 03 thành viên của ban kiểm tra (trong đó có 01 lãnh đạo nhà trường) và 02 giáo viên cùng bộ môn cùng có mặt để dự và đánh giá, góp ý; trong một học kỳ phải đảm bảo ít nhất 50% giáo viên được kiểm tra, đánh giá hoạt động sư phạm. Ví dụ: Thực hiện kiểm tra giờ dạy của giáo viên theo qui trình: Bước chuẩn bị: Thông báo cho giáo viên kiểm tra (Nếu kiểm tra định kỳ) về yêu cầu thời gian dự giờ. Ban kiểm tra cần nghiên cứu hồ sơ lần kiểm tra trước, xác định nội dung cần quan sát, phát các biểu mẫu cho ban kiểm tra, giáo viên được kiểm tra đưa giáo án tiết được kiểm tra cho ban kiểm tra xem trước ít nhất là một ngày để cho ban kiểm tra xem trước. Bước dự giờ: Quan sát hoạt động của thầy và trò. Ghi chép cẩn thận vào sổ hoặc phiếu dự giờ các thông tin về nội dung, phương pháp, tiến trình giảng dạy, các tình huống đặc biệt … một các có hệ thống. Lưu ý việc phát huy tính tích cực của học sinh và hiệu quả của việc sử dụng trang thiết bị dạy học. Bước phân tích, đánh giá giờ dạy: đây là bước quan trọng, cần làm cho giáo viên được dự giờ cảm thấy thoải mái tin tưởng. Ban kiểm tra cho giáo viên được kiểm tra tự phân tích sư phạm, nêu rõ mặt mạnh yếu của giáo viên được kiểm tra. Sau đó là quá trình trao đổi của các thành viên trong ban kiểm tra để đi tới thống nhất các nhận xét và đánh giá tiết dạy theo tiêu chuẩn. Trưởng nhóm kiểm tra tiết dạy chốt lại vấn đề, khẳng định những thành công của giáo viên và cùng với ban kiểm tra tư vấn cho giáo viên được kiểm tra biện pháp khắc phục những tồn tại. Thứ tư: việc xây dựng kế hoạch thanh tra, kiểm tra cần gắn với việc bồi dưỡng giáo viên, chú ý quan tâm đến những giáo viên có nhiều khiếm khuyết trong giảng dạy, những giáo viên đang trong giai đoạn tập sự hoặc đăng ký tham gia hội giảng cấp Tỉnh. 2.4) Thực hiện kiểm tra, thanh tra chuyên môn bằng nhiều biện pháp linh hoạt. Trang: 6 Sáng kiến kinh nghiệm - Nguyễn Đức Thẩm Thứ nhất: là dự giờ thường xuyên. Khi tổ chức dự giờ với một giáo viên chúng ta có thể báo trước từ đầu tuần thông qua kế hoạch công tác tuần của trường, có thể dự giờ đột xuất, chỉ báo cho giáo viên trước khi giờ học bắt đầu khoảng 30 phút đến 1 tiếng. Việc dự giờ đột xuất này nhằm mục đích đánh giá khả năng sư phạm thực sự của một giáo viên trong điều kiện bình thường, không phải chuẩn bị để đối phó với ban kiểm tra, trên cơ sở đó có những góp ý thiết thực để thúc đẩy hoạt động chuyên môn của giáo viên. Việc dự giờ đột xuất còn nhằm tác động tích cực đến những giáo viên chưa tự giác trong công tác, đặt họ trong tình thế luôn luôn phải chuẩn bị tốt cho giờ dạy. Thứ hai: là dự giờ trong các đợt hội giảng. Mỗi năm học cần tổ chức ít nhất 02 đợt hội giảng để tạo không khí thi đua sôi nổi giữa các giáo viên, giữa các tổ chuyên môn. Đây cũng là một cơ hội nữa để các tổ tiến hành kiểm tra hoạt động sư phạm của giáo viên, phát hiện thêm nhiều nhân tố điển hình trong công tác. Việc tổ chức các đợt thao giảng giữa các năm không nên có sự trùng hợp hoặc cố định về thời điểm để đảm bảo xoay vòng dạng bài nhằm khái quát được phương pháp chung hoặc những điều cần lưu ý ở mỗi dạng bài cụ thể. Các đợt thao giảng nhà trường cho các tổ bố thăm thao giảng ngay từ đầu năm học mỗi tháng 2 đến 3 tổ và tổ chức xuyên suốt trong các tháng (có lịch thao giảng đính kèm) Thứ ba: khi kiểm tra hoạt động sư phạm của giáo viên, ban kiểm tra nên dự giờ của nhiều giáo viên dạy cùng một bài để có cơ sở so sánh, đối chiếu về lượng kiến thức bài dạy, phương pháp tổ chức giờ dạy, sự tiếp thu kiến thức của học sinh qua từng cách dạy khác nhau… Trên cơ sở đó phân tích mặt mạnh, mặt yếu của từng giáo viên mà góp ý cho thiết thực, cụ thể. Thứ tư: với những lớp yếu cần tiến hành kiểm tra chuyên môn trên nhiều giờ dạy của nhiều giáo viên, nhiều môn học khác nhau để nghiên cứu tác động sư phạm của một nhóm giáo viên lên đối tượng học sinh yếu kém. Từ đó rút ra kinh nghiệm giảng dạy với nhiều đối tượng học sinh khác nhau. Thứ năm: khi tham gia kiểm tra hoạt động chuyên môn của giáo viên qua việc dự giờ thăm lớp thì các thành viên trong ban kiểm tra cũng cần đầu tư thời gian tìm hiểu chương trình, bài học, giáo án của giáo viên được kiểm tra.. để việc góp ý sau mỗi giờ day được sát thực. Thứ sáu: đối với giáo viên được kiểm tra thì sau giờ dạy cần phải nộp đầy đủ các loại hồ sơ, đặc biệt là giáo án, sổ điểm các nhân để ban kiểm tra đối chiếu xem xét tác động của việc chuẩn bị bài ở nhà với kết quả thực tế của giờ dạy trên lớp. Điều cần lưu khi khi tiến hành kiểm tra chuyên môn của giáo viên là các thành viên của Ban kiểm tra không chỉ dự giờ, nghe, ghi chép mà còn phải nắm bắt những thông tin từ phía học sinh về các giờ học khác, khảo sát kết quả học tập của các em, phân tích điểm số bộ môn giáo viên đuợc kiểm tra phụ trách…Như thế mới đảm bảo tính chính xác, toàn diện khi kiểm tra. Trang: 7 Sáng kiến kinh nghiệm - Nguyễn Đức Thẩm 2.5 Thực hiện việc rút kinh nghiệm và đánh giá tiết dạy của giáo viên một cách chính xác, công bằng, có tác dụng thúc đẩy, nâng cao trình độ chuyên môn. Trong quá trình kiểm tra hoạt động sư phạm của người giáo viên, ngoài việc dự giờ thăm lớp thì đánh gía, góp ý là khâu vô cùng quan trọng. Đây chính là cơ hội giúp giáo viên được thanh - kiểm tra nhận thấy những ưu điểm, hạn chế của mình để phát huy mặt mạnh, khắc phục những tồn tại nhằm mục đích ngày càng nâng cao trình độ chyên môn nghiệp vụ. Với các giáo viên khác cùng tham gia dự giờ thì đây cũng là dịp để họ “ trông nguời mà nghĩ đến ta”, tự điều chỉnh, uốn nắn bản thân mình. Góp ý thật ra cũng là cách để giáo viên học tập kinh nghiệm của nhau, đặc biệt là những lời góp ý nhận xét và chia sẻ của giáo viên lâu năm, giáo viên giỏi. Tất nhiên những kết quả này chỉ có được khi tuân thủ yêu cầu: góp ý phải chính xác nhằm mục đích xây dựng và đánh giá phải khách quan, công bằng. Việc đóng góp ý kiến và đánh giá giờ dạy của một giáo viên phải dựa trên cơ sở khoa học, căn cứ vào đặc trưng bộ môn, thực tế giờ dạy, trình độ học sinh lớp dự giờ, tuổi nghề của giáo viên được góp ý đánh giá, mọi góp ý đều cần có dẫn chứng và giải pháp cụ thể…tránh việc cào bằng trong đánh giá. Tiến trình góp ý và đánh cần tuân theo các bước sau: trước hết để giáo viên được kiểm tra nêu ý kiến và sự tự đánh giá của mình, sau đó là ý kiến của các giáo viên tham gia dự giờ với mục đích học hỏi, nên ưu tiên cho những giáo viên có trình độ chuyên môn yếu, những giáo viên tập sự, tiếp theo là ý kiến của những giáo viên có nhiều kinh nghiệm và năng lực chuyên môn tốt cùng bộ môn với giáo viên được dự giờ. Cuối cùng là ý kiến của thanh tra, của lãnh đạo. Tiến trình góp ý này sẽ khắc phục tình trạng giáo viên có kinh nghiệm hoặc thanh tra đưa ý kiến, nhận xét mang tính “phủ đầu” chi phối sự góp ý của các thành viên khác hoặc tình trạng các giáo viên khác nhất trí với ý kiến của thanh tra làm mất tính khách quan công bằng của sự đánh giá. Việc góp ý, đánh giá phải được tiến hành ngay khi giờ dạy kết thúc hoặc cuối buổi dạy của giáo viên. Các phiếu đánh giá cần được ghi và lưu vào hồ sơ kỉêm tra cùng biên bản góp ý, biên bản thanh tra. Với những giáo viên mà trình độ chuyên môn yếu, mục đích của dự giờ, kiểm tra là để thúc đẩy, giúp đỡ. Vì thế, sau giờ dạy cần góp ý ngay nhưng không nên xếp loại ngay từ lần kiểm tra đầu tiên mà cần dành thời gian cho họ phấn đấu, phải cho họ thấy mọi cố gắng của họ dù rất nhỏ cũng được lãnh đạo biết đến và ghi nhận. Những gì là ưu điểm của họ thì cần được nêu ra trước, những gì còn tồn tại thì nêu ra sau. Lời lẽ góp ý phải ôn hoà, tôn trọng người được góp ý. Có thế mới giúp họ không sợ khi bị kiểm tra mà trái lại mong đuợc quan tâm giúp đỡ bằng việc được kiểm tra thường xuyên. Trang: 8 Sáng kiến kinh nghiệm - Nguyễn Đức Thẩm Với những giáo viên giỏi cần phải trân trọng vốn tri thức và tay nghề của họ, nhân điển hình rộng trong toàn trường bằng hình thức dạy mẫu để các giáo viên khác có cơ hội học tập. Khi góp ý cho họ cũng cần cân nhắc lời lẽ để họ giỏi mà không trở nên kiêu ngạo, tự mãn, ngược lại không ngừng trau dồi chuyên môn, nghiệp vụ để xứng đáng với sự tin tưởng và đánh giá cao của lãnh đạo. Trong khi tiến hành kiểm tra cần theo dõi, ghi chép, thu thập số liệu, hồ sơ đầy đủ, kịp thời để việc kết lụân kết quả thanh - kiểm tra được chính xác, khách quan và được giáo viên tin tưởng. IV) KẾT QUẢ: Trong năm học 2009 - 2010 nhờ việc thực hiện các biện pháp trên mà công tác thanh tra- kiểm tra chuyên môn của trường THPT Võ Trường Toản có những chuyển biến nhất định theo hướng tích cực. Hoạt động kiểm tra diễn ra thường xuyên, số lượng giáo viên được kiểm tra cũng như số giáo viên có chuyển biến tích cực sau mỗi đợt kiểm tra không ngừng tăng lên, chất lượng dạy và học được cải thiện đáng kể (có bảng so sánh kết quả học lực đính kèm). Từ kết quả của công tác kiểm tra lao động sư phạm của giáo viên mà Ban lãnh đạo nhà trường có những giải pháp thiết thực để đẩy mạnh hoạt động chuyên môn, nâng cao chất lượng dạy học của trường. Điển hình nhất là trong năm học vừa qua sau phong trào thao giảng của các tổ chuyên môn chúng tôi đã tổ chức đợt hội giảng cấp trường được hai đợt vào cuối mỗi học kỳ, mà đối tượng dự thi là những giáo viên có năng lực chuyên môn do các tổ giới thiệu, đối tượng tham gia dự giờ là toàn thể giáo viên trong trường, ban giám khảo chính là những thành viên của Ban kiểm tra - thanh tra hoạt động sư phạm của trường. Một số số liệu thống kê: - Số lượng giáo viên được thanh - kiểm tra trong năm học vừa qua tăng từ 60% lên thành 100%. -Số lượng các giờ dự được góp ý cụ thể, đánh giá, rút kinh nghiệm nghiêm túc, đúng thực chất tăng từ 30% lên thành 70%. - Số giáo viên có chuyển biến sau khi được thanh tra, kiểm tra tăng từ 20% thành 50%. Một số kết quả thanh - kiểm tra hoạt động sư phạm trong năm học 20092010: Kiểm tra hồ sơ chuyên môn 100% số giáo viên được kiểm tra và đều đạt yêu cầu. Kiểm tra giờ dạy trên lớp của giáo viên: được 34 giáo viên đạt trên 95%, số giờ dạy đạt khá, giỏi ở học kỳ 2 tăng gần 40% so với lần kiểm tra ở học kỳ 1 (Học kỳ 1: khá, giỏi đạt 30%; học kỳ 2: khá giỏi đạt 70%). V) BÀI HỌC KINH NGHIỆM: Những biện pháp trong công tác tổ chức thanh tra, kiểm tra chuyên môn mà tôi trình bày trên đây đã được áp dụng trong thực tiễn tại đơn vị mình, trường Trang: 9 Sáng kiến kinh nghiệm - Nguyễn Đức Thẩm THPT Võ Trường Toản và có thể nhân rộng trong nhiều trường khác. Từ thực tiễn vân dụng đó tôi rút ra một số kinh nghiệm sau: Một là: hoạt động thanh tra, kiểm tra phải được tiến hành thường xuyên, liên tục, phải có kế hoạch cụ thể, phù hợp với thực tiễn đơn vị. Hai là: phải quán triệt sâu sắc trong đội ngũ giáo viên cũng như các thành viên của Ban kiểm tra mục đích cao nhất của việc kiểm tra hoạt động sư phạm trong đó có kiểm tra chuyên môn là giúp đỡ, thúc đẩy, nâng cao trình độ và ý thức trau dồi chuyên môn nghiệp vụ của giáo viên. Trên cơ sở đó tạo chuyển biến tốt trong hoạt động chuyên môn của nhà trường. Việc kiểm tra tuyệt đối không vì bất cứ động cơ cá nhân nào cả. Công tác kiểm tra phải được tiến hành công khai, dân chủ, trên tinh thần xây dựng Ba là: với những giáo viên đã được kiểm tra, cấp quản lý phải lưu trữ dữ liệu thật đầy đủ để có cơ sở xem xét đánh giá sự tự điểu chỉnh và tiến bộ của giáo viên sau khi được thúc đẩy đồng thời đảm bảo tính kế thừa liên tục trong công tác thanh tra - kiểm tra chyên môn. Bốn là: đồng thời với hoạt động kiểm tra chuyên môn, cần tạo không khí thi đua lành mạnh trong nhà trường, có chế độ khen thưởng kịp thời với giáo viên có nhiều thành tích, nhiều nỗ lực trong công tác. Bên cạnh đó cũng có những nhắc nhở, đánh giá xếp loại thi đua cuối năm đối với những giáo viên chưa tích cực trong năm học VI) KẾT LUẬN: Việc thanh tra, kiểm tra chuyên môn của giáo viên là rất quan trọng, ảnh hưởng nhiều đến kết quả giáo dục của một nhà truờng và đó cũng là cơ sở để đánh giá năng lực, trình độ chuyên môn nghiệp vụ của một giáo viên. Chính vì thế cấp quản lý mà trực tiếp là ban giám hiệu các trường không được coi nhẹ việc này. Tuy nhiên nếu xem đây là cách duy nhất để đánh giá năng lực của một giáo viên cũng như tính quyết định của nó với chất lượng giáo dục của trường thì đó là quan điểm thiếu biện chứng. Để hoạt động kiểm tra chuyên môn ở trường THPT Võ Trường Toản cũng như các trường khác đi vào nề nếp và có hiệu quả cao chúng tôi mong muốn sẽ được bồi dưỡng thêm về nghiệp vụ thanh tra - kiểm tra chuyên môn qua tài liệu cũng như kinh nghiệm thực tế của những đơn vị làm tốt công tác này. Thời gian làm quản lý còn ngắn, kinh nghiệm về hoạt động thanh tra chưa nhiều nên chắc chắn những giải pháp tôi giới thiệu trên đây chưa đâỳ đủ và tối ưu. Rất mong nhận được ý kiến đóng góp từ đồng nghiệp, tôi xin trân trọng cảm ơn. Xác nhận của Hiệu Trưởng Người viết Trang: 10 Sáng kiến kinh nghiệm - Nguyễn Đức Thẩm TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Các tài liệu của trường cán bộ quản lý giáo dục thành phố Hồ Chí Minh: - Quản lý giáo dục và đào tạo - Thạc sỹ Trần Thị Tuyết Mai - Hiệu trưởng phối hợp với các lực lượng xã hội trong và ngoài nhà trường - Thạc sỹ Đỗ Thiết Thạch - Xây dựng và tổ chức kế hoạch năm học – Bùi Đức Minh - Một vài vấn đề tâm lý học trong quản lý trường học– Hoàng Minh Hùng 2. Luật giáo dục năm 2005 3. Điều lệ trường học. 4. Nghị quyết TW 2. 5. Những bài giảng về quản lý trường học – Hà Sỹ Hồ, Lê Tuấn chủ biên – NXBGD 1987 6. Các tạp chí nghiên cứu giáo dục. Trang: 11 Sáng kiến kinh nghiệm - Nguyễn Đức Thẩm SƠ LƯỢC LÝ LỊCH KHOA HỌC I) THÔNG TIN CHUNG VỀ CÁ NHÂN 1) Họ và tên: Nguyễn Đức Thẩm 2) Ngày tháng năm sinh: 20/ 08/ 1976 3) Nam, nữ: Nam 4) Địa chỉ: Trường THPT Võ Trường Toản, Huyện Cẩm Mỹ, Tỉnh Đồng Nai 5) Điện thọai: 0613 749688 ( CQ); 0613 713896 (NR) 6) Chức vụ: P. Hiệu trưởng 7) Đơn vị công tác: Trường THPT Võ Trường Toản, Cẩm Mỹ, Đồng Nai II. TRÌNH ĐỘ ĐÀO TẠO -Học vị (hoặc trình độ chuyên môn, nghiệp vụ ) cao nhất: Cử nhân (ĐHSP) - Năm nhận bằng: 1999 - Chuyên ngành đào tạo: Vật lý III.KINH NHGIỆM KHOA HỌC - Lĩnh vực chuyên môn có kinh nghiệm: Giảng dạy môn Vật lý - Số năm có kinh nghiệm: 10 - Các sáng kiến kinh nghiệm đã có trong 5 năm gần đây: Trang: 12 Sáng kiến kinh nghiệm - Nguyễn Đức Thẩm SỞ GD&ĐT ĐỒNG NAI CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Trường THPT Võ Trường Toản Độc lập - Tự do - Hạnh phúc Cẩm Mỹ, ngày tháng năm2010 PHIẾU NHẬN XÉT, ĐÁNH GIÁ SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Năm học: 2009- 2010 Tên sáng kiến kinh nghiệm: Hiệu trưởng tổ chức thanh tra- kiểm tra chuyên môn để nâng cao chất lượng dạy và học tại trường Võ Trường Toản Họ và tên tác giả: Nguyễn Đức Thẩm. Đơn vị: Trường THPT Võ Trường Toản Lĩnh vực: Quản lý giáo dục Phương pháp dạy học bộ môn: Vật Lý Phương pháp giáo dục Lĩnh vực khác 1. Tính mới - Có giải pháp hoàn toàn mới - Có giải pháp cải tiến, đổi mới từ giải pháp đã có 2. Hiệu quả - Hoàn toàn mới và đã triển khai khi áp dụng trong toàn ngành có hiệu quả cao - Có tính cải tiến hoặc đổi mới từ những giải pháp đã có và đã triển khai áp dụng trong toàn ngành có hiệu quả cao - Hoàn toàn mới và đã triển khai áp dụng tại đơn vị có hiệu quả cao Có tính cải tiến hoặc đổi từ những giải pháp đã có và đã triển khai áp dụng tại đơn vị có hiệu quả 3. Khả năng áp dụng - Cung cấp được các luận cứ khoa học cho việc hoạch định đường lối, chính sách: Tốt Khá Đạt - Đưa ra cấc giải pháp khuyến nghị có khả năng ứng dụng thực tiễn, dễ thực hiện và dễ đi vào cuộc sống: Tốt Khá Đạt - Đã được áp dụng trong thực tế đạt hiệu quả hoặc có khả năng áp dụng đạt hiệu quả trong phạm vi rộng: Tốt Khá Đạt THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ Trang: 13