Tài liệu Tổ chức hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm

Trêng C§ Kinh tÕ KTCNI B¸o c¸o Tæng hîp Lêi nãi ®Çu Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, khi mµ nÒn khoa häc c«ng nghÖ ph¸t triÓn, ®êi sèng, kinh tÕ,v¨n ho¸, x· héi kh«ng ngõng n©ng cao th× x©y dùng c¬ b¶n ®· trë thµnh mét ngµnh hÕt søc quan träng. S¶n phÈm cña ngµnh x©y dùng c¬ b¶n lµ c«ng tr×nh cã gi¸ trÞ lín , thêi gian sö dông l©u dµi nªn rÊt cã ý nghÜa vÒ kinh tÕ. Bªn c¹nh ®ã s¶n phÈm x©y dùng c¬ b¶n cßn thÓ hiÖn ý thøc thÈm mü do vËy còng cã ý nghÜa to lín vÒ v¨n ho¸ x· héi, thÓ hiÖn ®îc nÐt ®Ñp truyÒn thèng. Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ thíc ®o tr×nh ®é c«ng nghÖ s¶n xuÊt vµ tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt cña mét doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh. Díi gãc ®é qu¶n lý kinh tÕ vÜ m«, h¹ch to¸n ®óng chi phÝ s¶n xuÊt, tÝnh ®óng gÝa thµnh s¶n phÈm sÏ gióp doanh nghiÖp cã c¸i nh×n ®óng ®¾n vÒ thùc tr¹ng, kh¶ n¨ng cña m×nh. Trong ho¹t ®éng x©y l¾p, qua nh÷ng th«ng tin vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gÝa thµnh s¶n phÈm do kÕ to¸n cung cÊp, ngêi qu¶n lý doanh nghiÖp n¾m ®îc gi¸ thµnh thùc tÕ cña tõng c«ng tr×nh, hiÖu qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña tõng ®éi thi c«ng, cña tõng c«ng tr×nh còng nh cña toµn doanh nghiÖp tõ ®ã tiÕn hµnh ph©n tÝch ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c ®Þnh møc chi phÝ vµ dù to¸n chi phÝ , t×nh h×nh sö dông tµi s¶n, vËt t, lao ®éng, tiÒn vèn, t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh s¶n phÈm. Trªn c¬ së ®¸nh gi¸ nµy, nhµ qu¶n lý cã ®îc c¸i nh×n toµn diÖn vÒ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh t¹i doanh nghiÖp m×nh. Qua ®ã t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p c¶i tiÕn, ®æi míi c«ng nghÖ s¶n xuÊt, ph¬ng thøc tæ chøc qu¶n lý, nh÷ng gi¶i ph¸p c¶i tiÕn, ®æi míi c«ng nghÖ s¶n xuÊt, ph¬ng thøc tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt nh»m tiÕt kiÖm chi phÝ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ trêng víi môc tiªu cuèi cïng lµ tèi ®a ho¸ lîi nhuËn. NhËn thøc ®îc vai trß quan träng cña kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c ®¬n vÞ x©y l¾p nªn em ®· chän ®Ò tµi: " KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c«ng ty Ph¸t triÓn kü thuËt x©y dùng", môc tiªu cña chuyªn ®Ò lµ : vËn dông kiÕn thøc ®· häc trªn ghÕ nhµ trêng vµo nghiªn cøu c«ng t¸c thùc tiÔn t¹i c«ng ty Ph¸t triÓn kü thuËt x©y dùng, tõ ®ã t×m hiÓu, bæ sung kiÕn thøc thùc tÕ. Néi dung chuyªn ®Ò bao gåm: Ch¬ng I: Lý luËn chung vÒ kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p. Ch¬ng II: Thùc tr¹ng c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c«ng ty Ph¸t triÓn kü thuËt x©y dùng. Ch¬ng III: NhËn xÐt, ®¸nh gi¸ vµ kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c«ng ty Ph¸t triÓn kü thuËt x©y dùng. Ch¬ng I Lý luËn chung vÒ TỔ CHỨC HẠCH TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM I/ §Æc ®iÓm s¶n xuÊt x©y l¾p vµ ¶nh hëng cña nã ®Õn c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n cña ®¬n vÞ x©y l¾p X©y dùng c¬ b¶n lµ ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt cã vÞ trÝ hÕt søc quan träng trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. X©y dùng c¬ b¶n lµ qu¸ tr×nh x©y dùng míi, x©y dùng l¹i, c¶i t¹o, hiÖn ®¹i ho¸, kh«i phôc c«ng tr×nh nhµ m¸y, xÝ nghiÖp, ®ßng x¸, nhµ cöa nh»m phôc vô cho dêi sèng, s¶n xuÊt cña x· héi. NguyÔn ThÞ Nhung KÕ to¸n - K10 - C§ Trêng C§ Kinh tÕ KTCNI B¸o c¸o Tæng hîp Chi phÝ cho ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n chiÕm tû träng lín trong tæng Ng©n s¸ch Nhµ níc còng nh Ng©n s¸ch cña doanh nghiÖp. Chi phÝ x©y dùng c¬ b¶n bao gåm: X©y dùng, mua s¾m, l¾p ®Æt thiÕt bÞ vµ chi phÝ kiÕn thiÕt c¬ b¶n kh¸c, trong ®ã phÇn x©y dùng, l¾p ®Æt do c¸c doanh nghiÖp chuyªn vÒ thi c«ng x©y l¾p ®¶m nhËn th«ng qua hîp ®ång giao nhËn th©ï x©y l¾p. S¶n phÈm cña c¸c c«ng tr×nh x©y l¾p lµ c¸c c«ng tr×nh ®· x©y dùng, l¾p ®Æt hoµn thµnh cã thÓ ®a vµo sö dông phôc vô cho s¶n xuÊt vµ ®êi sèng. So víi ngµnh s¶n xuÊt kh¸c, ngµnh x©y dùng c¬ b¶n cã nhòng nÐt ®Æc thï riªng biÖt thÓ hiÖn ë s¶n phÈm vµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. §iÒu nµy cã ¶nh hëng ®Õn c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n cña ngµnh. Cô thÓ: S¶n phÈm x©y l¾p mang tÝnh riªng lÎ, ®¬n chiÕc. Mçi s¶n phÈm xÊy l¾p cã yªu cÇu vÒ mÆt thiÕt kÕ kü thuËt, kÕt cÊu, h×nh thøc, ®Þa ®iÓm x©y dùng kh¸c nhau. V× vËy , mçi s¶n phÈm x©y l¾p ®Òu cã yªu cÇu tæ chøc qu¶n lý, tæ chøc thi c«ng vµ biÖn ph¸p thi c«ng phï hîp víi tõng c«ng tr×nh cô thÓ, cã nh vËy viÖc s¶n xuÊt míi mang l¹i hiÖu qu¶ cao. Do s¶n phÈm cã tÝnh ®¬n chiÕc nh vËy nªn chi phÝ s¶n xuÊt cho tõng c«ng tr×nh sÏ kh¸c nhau. Do vËy, viÖc tËp hîp chi phÝ, tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÉm x©y l¾p cha t¹o ra s¶n phÈm x©y l¾p còng ®ùoc tÝnh cho tõng s¶n phÈm x©y l¾p riªng biÖt. Th«ng thêng s¶n phÈm x©y l¾p theo ®¬n ®Æt hµng nªn Ýt ph¸t sinh chi phÝ trong qu¸ tr×nh lu th«ng. S¶n phÈm x©y l¾p cã gi¸ trÞ lín, kÕt cÊu phøc t¹p, thêi gian thi c«ng kÐo dµi. Trong qu¸ tr×nh x©y l¾p cha t¹o ra s¶n phÈm cho x· héi nhng l¹i sö dông nhiÒu vËt t, nh©n lùc, vèn. Do ®ã, viÖc qu¶n lý ®ßi hái ph¶i lËp dù to¸n thiÕt kÕ vµ thi c«ng ®Ó theo dâi, kiÓm tra qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, thi c«ng, ®¶m b¶o sö dông vèn tiÕt kiÖm ®¶m b¶o chÊt lîng c«ng tr×nh. Do thêi gian thi c«ng kÐo dµi nªn kú tÝnh gi¸ thµnh thêng kh«ng x¸c ®Þnh hµng th¸ng nh trong s¶n xuÊt C«ng nghiÖp mµ x¸c ®Þnh theo thêi ®iÓm khi c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hoµn thµnh hay thùc hiÖn bµn giao thanh to¸n theo giai ®o¹n quy íc, tuú thuéc vµo kÕt cÊu kü thuËt vµ kh¶ n¨ng vÒ vèn cña ®¬n vÞ x©y l¾p. Doanh nghiÖp x©y l¾p thêng cã ®Þa bµn réng, s¶n phÈm x©y l¾p cè ®Þnh t¹i n¬i s¶n xuÊt. c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó s¶n xuÊt ( xe, m¸y, nh©n c«ng, thiÕt bÞ, ph¬ng tiÖn thi c«ng) ph¶i di chuyÓn theo ®Þa ®iÓm ®Æt s¶n phÈm,. §Æc ®iÓm nµy lµm cho c«ng t¸c qu¶n lý rÊt phøc t¹p ¶nh hëng cña ®iÒu kiÖn tù nhiªn thêi tiÕt. Th«ng thêng c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p sö dông lùc lîng lao ®éng thuª ngoµi t¹i chç, n¬i thi c«ng c«ng tr×nh ®Ó gi¶m bít chi phÝ di dêi. C«ng t¸c kÕ to¸n ph¶i tæ chøc tèt kh©u h¹ch to¸n ban ®Çu, thêng xuyªn kiÓm kª vËt t tµi s¶n nh»m ph¸t hiÖn nh÷ng thiÕu hôt, h háng ®Ó cã biÖn ph¸p xö lý kÞp thêi. S¶n xuÊt x©y dùng c¬ b¶n thêng diÔn ra ngoµi trêi, chÞu sù t¸c ®éng trùc tiÕp cña thiªn nhiªn, thêi tiÕt nªn viÖc thi c«ng ë møc ®é nµo ®ã mang tÝnh thêi vô. Do ®Æc ®iÓm nµy, trong qu¸ tr×nh thi c«ng cÇn qu¶n lý lao ®éng, vËt t chÆt chÏ, thi c«ng nhanh, ®óng tiÕn ®é khi ®iÒu m«i trêng, thêi tiÕt thuËn lîi. Trong ®iÒu kiÖn thêi tiÕt kh«ng thuËn lîi ¶nh hëng ®Õn chÊt lîng c«ng tr×nh cã thÓ ph¶i ®i lµm l¹i vµ c¸c thiÖt h¹i ph¸t sinh do ngõng s¶n xuÊt. Doanh nghiÖp cÇn cã chÕ ®é ®iÒu ®é cho phï hîp, nh»m tiÕt kiÖm chi phÝ, h¹ gÝa thµnh. II/ B¶n chÊt vµ néi dung kinh tÕ cña chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p 1/ Chi phÝ s¶n xuÊt NguyÔn ThÞ Nhung KÕ to¸n - K10 - C§ Trêng C§ Kinh tÕ KTCNI B¸o c¸o Tæng hîp 1.1. Kh¸i niÖm vµ b¶n chÊt. Còng nh c¸c ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt kh¸c, ngµnh x©y dùng c¬ b¶n muèn tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh t¹o ra s¶n phÈm th× cÇn ph¶i cã c¶ 3 yÕu tè c¬ b¶n cña s¶n xuÊt, ®ã lµ: Tµi liÖu lao ®éng, ®èi tîng lao ®éng vµ søc lao ®éng. C¸c yÕu tè nµy tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t¹o nªn c¸c lo¹i chi phÝ t¬ng øng.Chi phÝ vÒ sö dông tµi liÖu lao ®éng, ®èi tîng lao ®éng vµ thï lao lao ®éng. VËy chi phÝ s¶n xuÊt lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ cÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh mµ doanh nghiÖp ph¶i chi ra ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt trong mét kú kinh doanh. Tuy nhiªn, ®Ó hiÓu ®óng chi phÝ s¶n xuÊt cÇn ph¶i ph©n biÖt gi÷a chi phÝ vµ chi tiªu. Chi phÝ lµ sù dÞch chuyÓn vèn vµ gi¸ trÞ cña c¸c yÕu tè s¶n xuÊt vµo ®èi tîng tÝnh chi phÝ, do ®ã chØ ®îc tÝnh lµ chi phÝ cña kú h¹ch to¸n, nh÷ng chi phÝ cã liªn quan ®Õn khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra trong kú chø kh«ng ph¶i mäi kho¶n chi phÝ chi ra trong kú h¹ch to¸n. Chi tiªu thÓ hiÖn sù gi¶m vèn, vËt t, tµi s¶n cña doanh nghiÖp bÊt kÓ nã sö dông vµo môc ®Ých g×. Tæng sè chi tiªu trong kú cña doanh nghiÖp bao gåm chi tiªu cho qu¸ tr×nh cung cÊp, chi tiªu cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, chi tiªu cho qu¸ tr×nh tiªu thô. 1.2.Ph©n lo¹i chi phÝ. Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cã thÓ ph©n lo¹i theo nhiÒu tiªu thøc kh¸c nhau tuú thuéc vµo môc ®Ých vµ yªu cÇu cña c«ng viÖc qu¶n lý. Tuy nhiªn vÒ mÆt h¹ch to¸n, chi phÝ s¶n xuÊt thêng ph©n lo¹i theo c¸c tiªu thøc sau: 1.2.1 Ph©n lo¹i theo yÕu tè chi phÝ. Theo c¸ch ph©n lo¹i nay, c¨n cø vµo tÝnh chÊt néi dung kinh tÕ cña chi phÝ s¶n xuÊt ®Ó chia ra c¸c yÕu tè chi phÝ, mçi yÕu tè chi phÝ bao gåm nh÷ng chi phÝ cã cïng néi dung kinh tÕ, kh«ng xÐt ®Õn c«ng dông cô thÓ, néi dung ph¸t sinh. §èi víi doanh nghiÖp x©y l¾p, toµn bé chi phÝ ph¸t sinh trong kú ®îc chia thµnh c¸c yÕu tè: - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: Xi m¨ng, c¸t, g¹ch s¾t thÐp vµ c¸c vËt liÖu phô nh que hµn, ve... - Chi phÝ c«ng cô dông cô s¶n xuÊt: quÇn ¸o b¶o hé lao ®éng, mÆt n¹, hµn, v¸n, khu«n... - Chi phÝ nhiªn liÖu: X¨ng, dÇu mì, khÝ nÐn... - Chi phÝ l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt vµ gi¸n tiÕp. - Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh: lµ toµn bé sè tiÒn trÝch khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh sö dông cho s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. - Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: lµ sè tiÒn ph¶i tr¶ vÒ c¸c lo¹i dÞch vô mua ngoµi phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. - Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c: Bao gåm c¸c chi phÝ kh¸c dïng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt ngoµi c¸c yÕu tè chi phÝ ®· nªu trªn. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo néi dung kinh tÕ cã t¸c dông lín trong viÖc qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt. Nã cho biÕt kÕt cÊu tû träng cña tõng yÕu tè chi phÝ s¶n xuÊt ®Ó ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ lËp kÕ ho¹ch cung øng vËt t, kÕ ho¹ch, quü tiÒn l¬ng, tÝnh to¸n nhu cÇu vèn ®Þnh møc. §èi víi kÕ to¸n nã lµ c¬ së ®Ó tæ chøc tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè, gi¸m ®èc t×nh h×nh thùc hiÖn dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ®ång thêi lµ c¬ NguyÔn ThÞ Nhung KÕ to¸n - K10 - C§ Trêng C§ Kinh tÕ KTCNI B¸o c¸o Tæng hîp së tÝnh to¸n thu nhËp quèc d©n, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. 1.2.2 Ph©n lo¹i chi phÝ theo kho¶n môc chi phÝ trong gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, c¨n cø vµo môc ®Ých vµ c«ng dông cña chi phÝ trong s¶n xuÊt ®Ó chia ra c¸c kho¶n môc chi phÝ kh¸c nhau, mçi kho¶n môc chi phÝ bao gåm nh÷ng chi phÝ cã cïng môc ®Ých vµ c«ng dông, kh«ng ph©n biÖt chi phÝ cã néi dung kinh tÕ nh thÕ nµo. Th«ng thêng, chi phÝ s¶n xuÊt chia thµnh 3 kho¶n môc chÝnh: chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµ chi phÝ s¶n xuÊt chung. Nhng do ®Æc thï cña s¶n xuÊt x©y l¾p cã chi phÝ m¸y thi c«ng lín vµ phøc t¹p nªn chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm x©y l¾p ®îc chia thµnh bèn kho¶n môc sau: - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: Lµ tÊt c¶ nh÷ng nguyªn vËt liÖu chi phÝ chi ra ®Ó cÊu t¹o nªn thùc thÓ c«ng tr×nh nh vËt liÖu chÝnh (xi m¨ng, c¸t, ®¸, g¹ch...), c¸c cÊu kiÖn bª t«ng vµ c¸c phô gia kh¸c. Trong kho¶n môc chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp kh«ng bao gåm c¸c vËt liÖu phô, nhiªn liÖu dïng cho m¸y thi c«ng. - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: Lµ toµn bé tiÒn l¬ng chÝnh vµ c¸c kho¶n phô cÊp long ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp thùc hiÖn khèi lîng x©y l¾p, c«ng nh©n phôc vô x©y l¾p kÓ c¶ c«ng nh©n bèc dì vËt liÖu trong ph¹m vi mÆt b»ng x©y l¾p vµ c«ng nh©n chuÈn bÞ, kÕt thóc thu gän hiÖn trßng thi c«ng, kh«ng ph©n biÖt c«ng nh©n trong danh s¸ch hay thuª ngoµi. Kho¶n môc nh©n c«ng trùc tiÕp kh«ng bao gåm tiÒn l¬ng phô vµ c¸c kho¶n trÝch theo lêng. - Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng: lµ toµn bé chi phÝ trùc tiÕp liªn quan tíi viÖc sö dông m¸y ®Ó x©y dùng hoÆc l¾p dÆt c«ng tr×nh, bao gåm: chi phÝ vÒ vËt liÖu trong m¸y thi c«ng, chi phÝ nh©n viªn ®iÒu khiÓn m¸y ( chØ cã tiÒn lao ®éng chÝnh kh«ng bao gåm tiÒn l¬ng phô vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng), chi phÝ khÊu hao m¸y thi c«ng, chi phÝ mua ngoµi sö dông cho m¸y thi c«ngvµ c¸c kho¶n chi phÝ m¸y thi c«ng kh¸c. - Chi phÝ s¶n xuÊt chung: lµ chi phÝ phôc vô cho viÖc qu¶n lý t¹i ®éi, c«ng tr×nh vµ nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt chung kh¸c kh«ng thÓ h¹ch to¸n trùc tiÕp cho c«ng tr×nh, bao gåm: chi phÝ nh©n viªn qu¶n lý ®éi( ®éi trëng, ®éi phã ... ) vµ c¸c kho¶n tiÒn l¬ng phô, trÝch theo l¬ng cña c«ng nh©n s¶n xuÊt, nh©n viªn ®iÒu khiÓn m¸y thi c«ng, chi phÝ vËt liÖu dïng cho ®éi, chi phÝ c«ng cô dông cô, chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, ngoµi chi phÝ khÊu hao cña m¸y thi c«ng, chi phÝ dÞch vô mua ngoµi dïng chung cho ®éi vµ c¸c kho¶n chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy gióp ta biÕt ®îc c¬ cÊu kho¶n môc tÝnh gi¸ th¸nh s¶n phÈm x©y l¾p trong doanh nghiÖp kinh doanh x©y l¾p , dång thêi gióp kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n phï hîp. Ngoµi c¸c kho¶n môc chi phÝ cÊu thµnh trong gÝa thµnh s¶n phÈm x©y l¾p nh trªn, nÕu xÐt theo tiªu thøc chØ tiªu gÝa thµnh ®Çy ®ñ th× cßn kho¶n môc chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp kÕt hîp víi gi¸ thµnh nªn chØ tiªu gÝa thµnh toµn bé cña s¶n phÈm. - Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp: lµ c¸c kho¶n chi phÝ chi cho bé phËn m¸y qu¶n lý ®iÒu hµnh doanh nghiÖp, c¸c chi phÝ cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp nh: chi phÝ vÒ l¬ng nh©n viªn bé phËn qu¶n lý, chi phÝ vËt liÖu v¨n phßng, c«ng cô lao ®éng, khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh dïng cho qu¶n lý doanh nghiÖp, chi phÝ dÞch vô mua ngoµi vµ c¸c chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c ph¸t sinh trong qu¶n lý doanh nghiÖp. NguyÔn ThÞ Nhung KÕ to¸n - K10 - C§ Trêng C§ Kinh tÕ KTCNI B¸o c¸o Tæng hîp Ngoµi hai c¸ch ph©n lo¹i trªn, chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cßn ®îc ph©n lo¹i theo ph¬ng thøc kÕt chuyÓn chi phÝ ( chi phÝ s¶n xuÊt vµ chi phÝ thêi kú), ph©n lo¹i theo quan hÖ chi phÝ víi khèi lîng c«ng viÖc, s¶n phÈm hoµn thµnh( biÕn phÝ vµ ®Þnh phÝ)...tuú theo yªu cÇu qu¶n lý vµ ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh cña tõng doanh nghiÖp. 2. Gi¸ thµnh 2.1 Kh¸i niÖm vµ b¶n chÊt Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh lµ qu¸ trinh thèng nhÊt gi÷a hai mÆt hao phÝ s¶n xuÊt vµ kÕt qu¶ s¶n xuÊt. §Ó ®¸nh gi¸ chÊt lîng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp th× chi phÝ bá ra ph¶i ®îc xem xÐt trong mèi quan hÖ chÆt chÏ víi gi¸ thµnh ( kÕt qu¶ s¶n xuÊt ). Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÎu hiÖn b»ng tiÒn cña c¸c kho¶n hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ cã liªn quan ®Õn khèi lîng c«ng viÖc, s¶n phÈm, lao vô ®· hoµn thµnh. Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p ph¶n ¸nh lîng gÝa trÞ cña nh÷ng hao phÝ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ ®· thùc sù chi ra cho s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm x©y l¾p. 2.2 Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p §Ó ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý, h¹ch to¸n vµ kÕ ho¹ch ho¸ gi¸ thµnh còng nh yªu cÇu x©y dùng gi¸ c¶ s¶n phÈm x©y l¾p, gi¸ thµnh ®îc xem xÐt díi nhiÒu gãc ®é, nhiÒu vÞ trÝ tÝnh to¸n kh¸c nhau. Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p ®îc ph©n lo¹i nh sau: 2.2.1 Ph©n lo¹i theo thêi ®iÓm tÝnh vµ nguån sè liÖu ®Ó tÝnh gi¸ thµnh Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p ®îc chia thµnh gi¸ thµnh dù to¸n, gÝa thµnh kÕ ho¹ch, gi¸ thµnh thùc tÕ. - Gi¸ thµnh dù to¸n: Lµ tæng sè c¸c chi phÝ dù to¸n ®Ó hoµn thµnh khèi lîng x©y l¾p c«ng tr×nh. Gi¸ thµnh nµy ®îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së c¸c quy ®Þnh cña Nhµ níc vÒ viÖc qu¶n lý gi¸ x©y dùng c¸c c«ng tr×nh . Gi¸ thµnh dù to¸n = gi¸ thµnh dù to¸n - Lîi nhuËn ®Þnh møc Trong ®ã: Gi¸ thµnh dù to¸n lµ chØ tiªu dïng lµm c¨n cø cho doanh nghiÖp x©y l¾p x©y dùng, l¾p r¸p c¸c cÊu kiÖn, l¾p ®Æt m¸y mãc thiÕt bÞ... Nã bao gåm c¸c chi trùc tiÕp, chi phÝ chung vµ lîi nhuËn ®Þnh møc. + Lîi nhuËn ®Þnh møc lµ chØ tiªu Nhµ níc quy ®Þnh ®Ó tÝch luü cho x· héi do ngµnh x©y dùng c¬ b¶n t¹o ra (bao gåm thuÕ vµ l·i). - Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch: Lµ gi¸ thµnh x¸c ®Þnh xuÊt ph¸t tõ ®iÒu kiÖn cô thÓ cña tõng ®¬n vÞ x©y l¾p trªn c¬ së biÖn ph¸p thi c«ng, c¸c ®Þnh møc vµ ®¬n gi¸ ¸p dông trong ®¬n vÞ. Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch = gi¸ thµnh dù to¸n - møc h¹ gi¸ thµnh Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch s¶n phÈm x©y l¾p ®îc lËp dùa vµo chi phÝ néi bé cña doanh nghiÖp x©y l¾p. VÒ nguyªn t¾c ®Þnh møc néi bé ph¶i tiªn tiÕn h¬n ®Þnh møc kÕ ho¹ch, ph¶n ¸nh møc ®é qu¶n lý cña doanh nghiÖp. - Gi¸ thµnh x©y l¾p thùc tÕ: Lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña tÊt c¶ chi phÝ mµ doanh nghiÖp bá ra ®Ó h×nh thµnh mét ®èi tîng x©y l¾p nhÊt ®Þnh. Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p thùc tÕ kh«ng chØ bao gåm nh÷ng chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh nh chi phÝ thiÖt h¹i do ph¸ ®i lµm l¹i, thiÖt h¹i do ngõng s¶n xuÊt, mÊt m¸t, hao hôt vËt t... do nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan hoÆc chñ quan cña doanh nghiÖp. Th«ng thêng gÝa thµnh thùc tÕ gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p ®îc chia thµnh: + Gi¸ thµnh c«ng t¸c x©y l¾p thùc tÕ: Ph¶n ¸nh gi¸ thµnh mét khèi lîng c«ng t¸c x©y l¾p ®¹t tíi ®iÓm dõng kü thuËt nhÊt ®Þnh tÝnh theo kú( th¸ng, NguyÔn ThÞ Nhung KÕ to¸n - K10 - C§ Trêng C§ Kinh tÕ KTCNI B¸o c¸o Tæng hîp quý, n¨m) Nã cho phÐp chóng ta x¸c ®Þnh kÞp thêi chi phÝ ph¸t sinh, ph¸t hiÖn nh÷ng nguyªn nh©n t¨ng, gi¶m chi phÝ vµ kÞp thêi ®iÒu chØnh cho giai ®o¹n sau. + Gi¸ thµnh h¹ng môc c«ng tr×nh hoµn thµnh: lµ toµn bé chi phÝ chi ra ®Ó tiÕn hµnh thi c«ng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh kÓ tõ khi khëi c«ng ®Õn khi hoµn thµnh ®a vµo sö dông vµ ®îc bªn chñ ®Çu t chÊp nhËn. VÒ nguyªn t¾c, mèi quan hÖ gi÷a 3 lo¹i gi¸ thµnh trªn ph¶i ®¶m b¶o: Gi¸ thµnh dù to¸n  Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch  Gi¸ thµnh thùc tÕ ViÖc so s¸nh gi¸ thµnh thùc tÕ víi gi¸ thµnh dù to¸n cho phÐp ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c tr×nh ®é qu¶n lý cña doanh nghiÖp trong mèi quan hÖ víi c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p kh¸c. ViÖc so s¸nh gi¸ thµnh thùc tÕ víi gi¸ thµnh kÕ ho¹ch cho phÐp ®¸nh gi¸ sù tiÕn bé hay yÕu kÐm cña doanh nghiÖp x©y l¾p trong ®iÒu kiÖn cô thÓ vÒ c¬ së vËt chÊt vµ tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý. 2.2.2 Ph©n lo¹i theo ph¹m vi ph¸t sinh chi phÝ. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy gi¸ thµnh ®îc ph©n thµnh 2 lo¹i - Gi¸ thµnh s¶n xuÊt (hay cßn gäi lµ gi¸ thµnh c«ng xëng): Lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh tÊt c¶ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh liªn quan tíi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm nh chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ m¸y thi c«ng vµ chi phÝ s¶n xuÊt chung. Gi¸ thµnh s¶n xuÊt ®îc sö dông ®Ó ghi sæ cho s¶n phÈm ®· hoµn thµnh, lµ c¨n cø ®Ó tÝnh gi¸ vèn hµng b¸n vµ l·i gép cña doanh nghiÖp. Gi¸ thµnh s¶n xuÊt ®îc tÝnh theo c«ng thøc: Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p = Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang ®Çu kú + Chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú - Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang cuèi kú. - Gi¸ thµnh tiªu thô ( Gi¸ thµnh toµn bé): Bao gåm toµn bé gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm x©y l¾p céng thªm chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp ®· ®îc ph©n bæ cho s¶n phÈm ®ã. Gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm chØ ®îc x¸c ®Þnh sau khi khèi lîng s¶n phÈm c«ng viÖc, lao vô, dÞch vô ®· ®îc thùc hiÖn. §©y lµ c¬ së ®Ó doanh nghiÖp tÝnh l·i tríc thuÕ. Ngoµi c¸ch ph©n lo¹i trªn, trong x©y dùng c¬ b¶n cßn sö dông 2 chØ tiªu tÝnh gi¸ thµnh sau: - Gi¸ ®Êu thÇu x©y l¾p: Lµ lo¹i gi¸ thµnh dù to¸n x©y l¾p do chñ ®Çu t ®a ra dÓ chñ doanh nghiÖp c¨n cø vµo ®ã tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cña m×nh ( cßn gäi lµ gi¸ dù thÇu c«ng t¸c x©y l¾p). Gi¸ ®Êu thÇu x©y l¾p do chñ ®Çu t ®a ra vÒ nguyªn t¾c chØ b»ng gÝa dù to¸n, cã nh vËy chñ ®Çu t míi tiÕt kiÖm vèn ®Çu t vµ h¹ thÊp chi phÝ vÒ lao ®éng. Gi¸ hîp ®ång c«ng t¸c x©y l¾p: Lµ lo¹i gi¸ thµnh dù to¸n x©y l¾p ghi trong hîp ®ång ®îc ký kÕt gi÷a chñ ®Çu t vµ ®¬n vÞ x©y l¾p, sau khi tho¶ thuËn giao thÇu. §ã còng chÝnh lµ gi¸ thµnh cña doanh nghiÖp x©y l¾p th¾ng cuéc trong ®Êu thÇu vµ ®îc chñ ®Çu t tho¶ thuËn ký hîp ®ång giao thÇu. VÒ nguyªn t¾c, gi¸ thµnh hîp ®ång chØ ®îc nhá h¬n hoÆc b»ng gi¸ ®Êu thÇu x©y l¾p. ViÖc ¸p dông 2 lo¹i gi¸ thµnh trªn lµ yÕu tè quan träng cña viÖc hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ trong x©y dùng. Nã sö dông ®îc quan hÖ tiÒn - hµng, t¹o sù mÒm dÎo nhÊt ®Þnh trong quan hÖ gi÷a chñ ®Çu t vµ ®¬n vÞ x©y l¾p, t¹o ra sù chñ ®éng trong viÖc ®Þnh gÝa thµnh cña m×nh còng nh trong kinh doanh, thÝch hîp víi c¬ chÕ thÞ trêng. 3. Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p. NguyÔn ThÞ Nhung KÕ to¸n - K10 - C§ Trêng C§ Kinh tÕ KTCNI B¸o c¸o Tæng hîp Gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t¹o ra s¶n phÈm. Chi phÝ biÓu hiÖn mÆt hao phÝ, cßn gi¸ thµnh biÓu hiÖn mÆt kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. §©y lµ hai mÆt thèng nhÊt cña cïng mét qu¸ tr×nh, v× vËy chóng gièng nhau vÒ mÆt chÊt. Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Òu bao gåm c¸c hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp x©y l¾p ®· bá ra trong qu¸ tr×nh thi c«ng. Tuy nhiªn, chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm l¹i kh¸c nhau vÒ mÆt lîng ®îc thÓ hiÖn qua s¬ ®å sau: A Hay Chi phÝ s¶n xuÊt Chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh dë dang ®Çu kú trong kú B C D Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm Chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi kú Qua m« h×nh trªn ta thÊy: AC = AB + BD - CD Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p = Chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm dë dang ®Çu kú + Chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh rong kú - Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang cuèi kú. Nh vËy nÕu s¶n xuÊt lµ tæng hîp nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh th× gi¸ thµnh l¹i lµ tæng hîp nh÷ng chi phÝ chi ra g¾n liÒn víi viÖc s¶n xuÊt vµ hoµn thµnh mét khèi lîng c«ng viÖc x©y l¾p ®· hoµn thµnh. Gi¸ thµnh s¶n phÈm kh«ng bao gåm nh÷ng chi phÝ cho khèi lîng dë dang cuèi kú, nh÷ng chi phÝ kh«ng liªn quan ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt, nh÷ng chi phÝ ®· chi ra nhng chê ph©n bæ kú sau. Nhng nã l¹i bao gåm nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang cuèi kú tríc chuyÓn sang, nh÷ng chi phÝ trÝch tríc vµo gi¸ thµnh nhng thùc tÕ cha ph¸t sinh vµ nh÷ng chi phÝ kú tríc chuyÓn sang ph©n bæ cho kú nµy. Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p chØ thèng nhÊt vÒ lîng trong trêng hîp ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ c«ng tr×nh , h¹ng mmôc c«ng tr×nh ®îc hoµn thµnh trong kú hoÆc gÝa trÞ khèi lîng x©y l¾p dë dang ®Çu kú vµ cuèi kú b»ng nhau. 4. Sù cÇn thiÕt vµ nhiÖm vô tæ chøc h¹ch to¸n chi phi s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p 4.1 Sù cÇn thiÕt Tæ chøc kÕ to¸n ®óng, hîp lý chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p vÇ tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ gi¸ thµnh c«ng tr×nh cã ý nghÜa rÊt lín trong c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ, gi¸ thµnh x©y dùng, trong viÖc kiÓm tra tÝnh hîp ph¸p, hîp lÖ cña chi phÝ ph¸t sinh ë doanh nghiÖp nãi chung vµ ë c¸c tæ ®éi x©y dùng nãi riªng. Víi chøc n¨ng lµ ghi chÐp, tÝnh to¸n, ph¶n ¸nh vµ gi¸m ®èc thêng xuyªn liªn tôc sù biÕn ®éngcña vËt t, tµi s¶n, tiÒn vèn, kÕ to¸n sö dông thíc ®o hiÖn vËt vµ c¶ thíc ®o gi¸ trÞ ®Ó qu¶n lý chi phÝ.Th«ng qua sè liÖu do kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ, tÝnh gi¸ thµnh, ngêi qu¶n lý doanh nghiÖp biÕt ®îc chi phÝ vµ gi¸ thµnh thùc tÕ cña c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh cña s¶n xuÊt kinh doanh. Qua ®ã cã thÓ ph©n tÝch, t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch s¶n phÈm, t×nh h×nh sö dông lao ®éng, vËt t, vèn tiÕt kiÖm hay l·ng phÝ ®Ó tõ ®ã cã biÖn ph¸p h¹ gi¸ thµnh, ®a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh phï hîp víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. H¹ gi¸ thµnh mµ vÉn ®¶m b¶o chÊt lîng lµ ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó doanh nghiÖp kinh doanh ®îc trªn thÞ trêng. NguyÔn ThÞ Nhung KÕ to¸n - K10 - C§ Trêng C§ Kinh tÕ KTCNI B¸o c¸o Tæng hîp ViÖc ph©n tÝch ®óng ®¾n kÕt qu¶ hoËt ®éng s¶n xuÊt kinh doanh chØ cã thÓ dùa trªn gi¸ thµnh s¶n phÈm chÝnh x¸c.VÒ phÇn m×nh gi¸ thµnh l¹i chÞu ¶nh hëng cña kÕt qu¶ tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p. Do vËy, tæ chøc tèt c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh s¶n phÈm x©y l¾p ®Ó x¸c ®Þnh néi dung, ph¹m vi chi phÝ cÊu thµnh trong gi¸ thµnh còng nh lîng gi¸ trÞ c¸c yÕu tè chi phÝ ®· dÞch chuyÓn vµo s¶n phÈm hoµn thµnh lµ yªu cÇu cÊp b¸ch trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. TÝnh ®óng, tÝnh ®ñ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ tiÒn ®Ò ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp, tr¸nh t×nh tr¹ng l·i gi¶, lç thËt nh mét sè n¨m tríc ®©y, khi nÒn kinh tÕ ®ang trong thêi kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung. C¸c doanh nghiÖp ho¹t déng theo chØ tiªu ph¸p lÖnh, vËt t, tiÒn vèn do cÊp trªn cÊp, gi¸ thµnh lµ gi¸ thµnh kÕ ho¹ch ®Þnh s½n. V× vËy, c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh chØ mang tÝnh h×nh thøc. ChuyÓn sang c¬ chÕ thÞ trêng, c¸c doanh nghiÖp ®îc chñ ®éng hµnh ®éng theo ph¬ng híng riªng vµ tù ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña m×nh. §Ó cã thÓ c¹nh tranh ®îc trªn thÞ trêng, c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cßn ph¶i thùc hiÖn ®óng theo quy luËt kh¸ch quan. Nh vËy, kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ phÇn kh«ng thÎ thiÕu ®îc khi thùc hiÖn chÕ ®é h¹ch to¸n kÕ to¸n, h¬n n÷a nã cã ý nghÜa to lín vµ chi phèi chÊt lîng c«ng t¸c kÕ to¸n trong toµn doanh nghiÖp. 4.2 NhiÖm vô: §Ó ph¸t huy hÕt vai trß cña m×nh, viÖc tæ chøc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p ph¶i ®¹t ®îc nh÷ng yªu cÇu sau: - Ph¶n ¸nh kÞp thêi, chÝnh x¸c toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. - Ph©n bæ hîp lý c¸c chi phÝ s¶n xuÊt theo tõng kho¶n môc vµo c¸c ®èi tîng tËp hîp chi phÝ. - KiÓm tra t×nh h×nh ®Þnh møc vÒ c¸c chi phÝ vËt liÖu, lao ®éng, sö dông m¸y: kiÓm tra dù to¸n chi phÝ gi¸n tiÕp, ph¸t hiÖn kÞp thêi c¸c kho¶n môc hao phÝ chªnh lÖch ngoµi ®Þnh møc, ngoµi kÕ ho¹ch ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p ng¨n ngõa kÞp thêi. - KiÓm tra viÖc thùc hiÖn gi¸ thµnh theo tõng kho¶n môc chi phÝ, theo tõng c«ng tr×nh h¹ng môc c«ng tr×nh, v¹ch ra c¸c kh¶ n¨ng tiÒm tµng vµ ®Ò ra biÖn ph¸p h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. - Th«ng qua ghi chÐp, ph¶n ¸nh, tÝnh to¸n ®Ó ®¸nh gi¸ ®óng hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña tõng doanh nghiÖp, lËp b¸o c¸o kÕ to¸n vµ chi phÝ s¶n xuÊt vµ lËp gi¸ thµnh theo quy ®Þng cña c¬ quan chñ qu¶n cÊp trªn. §Ó ®¹t ®îc c¸c yªu cÇu trªn, h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¨p cã nhiÖm vô: - X¸c ®Þnh ®óng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ, lùa chän ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ph©n bè chi phÝ s¶n xuÊt thÝch hîp. - X¸c ®Þnh ®óng ®èi tîng tÝnh to¸n gi¸ thµnh vµ lùa chän ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp. - X©y dùng quy t¾c tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cña doanh nghiÖp. Quy ®Þnh tr×nh tù c«ng viÖc, ph©n bè chi phÝ cho tõng ®èi tîng, tõng s¶n phÈm chi tiÕt. 5. Tr×nh tù h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p Chi phÝ s¶n xuÊt cña ®¬n vÞ x©y l¾p gåm nhiÒu lo¹i tÝnh chÊt vµ néi dung kinh tÕ kh¸c nhau. Nªn viÖc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ph¶i ®îc tiÕn hµnh NguyÔn ThÞ Nhung KÕ to¸n - K10 - C§ Trêng C§ Kinh tÕ KTCNI B¸o c¸o Tæng hîp theo mét tr×nh tù hîp lý, khoa häc míi cã thÓ tÝnh gi¸ th¸nh mét c¸ch chÝnh x¸c kÞp thêi. Tr×nh tù h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh lµ thø tù c«ng viÖc cÇn tiÕn hµnh tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ®Ó phôc vô cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh kÞp thêi theo ®Æc ®iÓm cña tõng nghµnh. Tr×nh tù h¹ch to¸n chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp x©y l¾p ®îc thùc hiÖn qua c¸c bíc: Bíc 1: TËp hîp c¸c chi phÝ c¬ b¶n cã liªn quan trùc tiÕp cho tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh. Bíc 2: TÝnh to¸n vµ ph©n bè lao vô cña ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh cã liªn quan trùc tiÕp cho tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh trªn c¬ së khèi lîng lao vô phôc vô. Bíc 3: TËp hîp vµ ph©n bè chi phÝ s¶n xuÊt chung cho c¸c c«ng tr×nh cã liªn quan theo tiªu thøc phï hîp. Bíc 4: X¸c ®Þnh chi phÝ dë dang cuèi kú tõ ®ã tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh. III. Tæ chøc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp x©y l¾p 1. §èi tîng vµ ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt. 1.1 §èi tîng vµ c¨n cø h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt. §èi tîng h¹ch to¸n s¶n xuÊt lµ ph¹m vi giíi h¹n tËp hîp chi phÝ, giíi h¹n cã thÓ lµ s¶n phÈm, bé phËn cña s¶n phÈm, chi tiÕt s¶n phÈm, theo ph©n xëng, theo ®¬n ®Æt hµng. Do ®Æc thï riªng cña ngµnh x©y l¾p nªn ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ tng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh cô thÓ hoÆc theo tõng ®¬n ®Æt hµng. §Ó x¸c ®Þnh ®óng ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ph¶i c¨n cø vµo: - C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ cña viÖc s¶n xuÊt s¶n phÈm c«ng nghÖ ®ã thuéc lo¹i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n hay phøc t¹p, s¶n xuÊt ®¬n chiÕc hay hµng lo¹t. - C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm tæ chøc ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó lùa chän ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh. - C¨n cø vµo yªu cÇu qu¶n lý, tr×nh ®é tæ chøc h¹ch to¸n chi phÝ - C¨n cø vµo tr×nh ®é nh©n viªn kÕ to¸n - C¨n cø vµo ph¬ng tiÖn tÝnh to¸n ¸p dông trong kÕ to¸n ®Æc biÖt vµ m¸y tÝnh. X¸c ®Þnh ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ vµ céng lµ viÖc ®Çu tiªn quan träng cña tæ chøc h¹ch to¸n qua tr×nh s¶n xuÊt. ViÖc x¸c ®Þnh ®óng ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ , phï hîp víi thùc tÕ s¶n xuÊt kinh doanh cña ®¬n vÞ cã ý nghÜa rÊt lín, gióp kÕ to¸n chi phÝ tæ chøc hîp lý tõ kh©u ghi chÐp ban ®Çu, tæng hîp sè liÖu, tæ chøc tµi kho¶n vµ më sæ chi tiÕt theo ®óng ®èi tîng ®· x¸c ®Þnh. 1.2. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt Do sù kh¸c nhau vÒ ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt nªn ®Ó ®¸p øng ®îc yªu cÇu tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo ®óng ®èi tîng ®ßi hái ph¶i cã ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt phï hîp víi tõng ®èi tîng. Trong doanh nghiÖp x©y l¾p thêng sö dông mét sè ph¬g ph¸p sau: - Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo c«ng tr×nh hoÆc hµng môc c«ng tr×nh: Hµng th¸ng c¸c chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh th× tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cho c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng t×nh ®ã. NguyÔn ThÞ Nhung KÕ to¸n - K10 - C§ Trêng C§ Kinh tÕ KTCNI B¸o c¸o Tæng hîp - Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo tõng ®¬n ®Æt hµng: Ph¬ng ph¸p nµy ®îc sö dông trong trêng hîp x¸c ®Þnh ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ ®¬n ®Æt hµng. Chi phÝ ph¸t sinh hµng th¸ng sÏ ®îc ph©n lo¹i theo tõng ®¬n ®Æt hµng riªng biÖt. Khi ®¬n ®Æt hµng hoµn thµnh th× tæng chi phÝ ®îc tËp hîp theo ®¬n ®Æt hµng ®ã chÝnh lµ gi¸ thµnh thùc tÕ. - Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo ®¬n vÞ thi c«ng. Chi phÝ s¶n xuÊt ®îc tËp hîp theo tõng ®éi thi c«ng c«ng tr×nh. Trong mçi ®¬n vÞ, chi phÝ l¹i ®îc tËp hîp theo tõng ®èi tîng chÞu phÝ nh c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, nhãm môc c«ng tr×nh. 2. Tæ chøc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp x©y l¾p. 2.1. H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn ®Ó ph¶n ¸nh t×nh h×nh hiÖn cã, biÕn ®éng t¨ng gi¶m hµng tån kho mét c¸ch thêng xuyªn, liªn tôc trªn tµi kho¶n ph¶n ¸nh tõng lo¹i hµng tån kho, c¸c doanh nghiÖp thêng sö dông ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn. 2.1.1 H¹ch to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp 2.1.1.1 Néi dung vµ nguyªn t¾c h¹ch to¸n Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp bao gåm c¸c chi phÝ vÒ vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, c¸c bé phËn rêi, vËt liÖu lu©n chuyÓn tham gia cÊu thµnh s¶n phÈm x©y l¾p. Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp kh«ng bao gåm c¸c chi phÝ ®· tÝnh vµo m¸y thi c«ng hoÆc ®· tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt chung. Nguyªn t¾c h¹ch to¸n - C¸c lo¹i vËt liÖu sö dông cho c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh nµo ®îc tËp hîp trùc tiÕp cho c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ®ã trªn c¬ së c¸c chøng tõ gèc vµ sè lîng thùc tÕ ®· sö dông. Trêng hîp vËt liÖu liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng tËp hîp chi phÝ, kh«ng thÓ tæ chøc h¹ch to¸n riªng ®îc th× ph¶i ¸p dông ph¬ng ph¸p ph©n bè ®Ó ph©n bè chi phÝ cho c¸c ®èi tîng cã kiªn quan ®Õn tiªu thøc thÝch hîp. Chi phÝ vËt liÖu ph©n bè cho tõng ®èi tîng Trªn thøc ph©n bè cña tõng ®èi = tîng x Tû lÖ ph©n bè Tû lÖ ph©n bè = Cuèi cïng h¹ch to¸n hoÆc khi c«ng tr×nh hoµn thµnh ph¶i tiÕn hµnh kiÓm kª sè vËt liÖu lÜnh vÒ cha sö dông hÕt ë c¸c c«ng tr×nh ®ång thêi ph¶i tæ chøc vµ ®¸nh gi¸ sè phÕ liÖu thu håi theo tõng ®èi tîng sö dông. - Trong c«ng t¸c h¹ch to¸n, tõ viÖc tæ chøc ghi chÐp ban ®Çu ®Õn tæng hîp, ph©n tÝch chi phÝ vËt liÖu vµ t×nh h×nh sö dông vËt liÖu kÕ to¸n ph¶i sö dông triÖt ®Ó hÖ thèng ®Þnh møc trõ hao vËt liÖu ®· cã vµ ph¶i cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Ó kh«ng ngõng hoµn thiÖn hÖ thèng ®Þnh møc ®ã. - VËt liÖu xuÊt sö dông ph¶i ®îc tÝnh theo gi¸ thùc tÕ gåm gi¸ mua vµ chi phÝ thu mua, kh«ng bao gåm thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng nÕu doanh nghiÖp tÝnh thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ. 2.1.1.2 Tµi kho¶n sö dông TK 621 Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp NguyÔn ThÞ Nhung KÕ to¸n - K10 - C§ Trêng C§ Kinh tÕ KTCNI B¸o c¸o Tæng hîp Tµi kho¶n nÇy ®îc më trùc tiÕp theo tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh. Bªn nî: TrÞ gi¸ thùc tÕ vËt liÖu xuÊt dïng cho ho¹t ®éng x©y l¾p BÕn cã: + TrÞ gi¸ nguyªn vËt liÖu sö dông kh«ng hÕt ®em vÒ nhËp kho + KÕt chuyÓn hoÆc ph©n bè chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp sö dông cho s¶n xuÊt kinh doanh. TK 621: Cuèi kú kh«ng cã sè d 2.1.1.3 Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n - Khi mua hoÆc xuÊt nguyªn vËt liÖu sö dông cho thi c«ng c«ng tr×nh: + Trêng hîp mua nguyªn vËt liÖu vÒ sö dông ngay ( kh«ng qua kho) cho hoat ®éng x©y l¾p trong kú thu«c ®èi tîng chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng tÝnh theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp. Nî TK 621: Gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu cha cã thuÕ GTGT Nî TK 133 (1331) ThuÕ GTGT ®Çu vµo dîc khÊu trõ Cã Tk 111, 112, 331 Cã TK 141 (1412): Thanh to¸n qua t¹m øng + Trêng hîp mua nguyªn vËt liÖu sö dông cho s¶n xuÊt x©y l¾p thuéc dèi tîng chÞu thuÕ GTGT tÝnh theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp Nî TK 621: gi¸ cã thuÕ GTGT Cã c¸c Tk 111, 112, 311, 141 (1412) + Khi xuÊt vËt liÖu tõ kho sö dông cho thi c«ng c«ng tr×nh. Nî TK 621 Cã Tk 152,153 - Trêng hîp sè nguyªn liÖu vËt liÖu, c«ng cô xuÊt ra kh«ng sö dông hÕt vµo ho¹t ®éng x©y l¾p, cuèi kú nhËp l¹i kho. Nî TK152,153 Cã TK 621 - Cuèi kú h¹ch to¸n, c¨n cø vµo kÕt qu¶ b¶n ph©n bè nguyªn vËt liÖu tÝnh cho tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp hoÆc ph©n bè, ghi: Nî TK 154(1541) Cã Tk 621 S¬ ®å 1.1-H¹ch to¸nvËt tæng hîp chitiÕp phÝcãngyuªn liÖu trùc H¹ch to¸n chi phÝ nguyªn liÖu trùc thÓ ®îcvËt kh¸i quat quatiÕp s¬ ®å sau: Tk 111,112,331,141 TK 621 Mua vËt t TK 154 TK 1331 ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ KÕt chuyÓn chi phÝ NVL trùc tiÕp TK 152,153 XuÊt kho cho s¶n xuÊt NguyÔn ThÞ Nhung KÕ to¸n - K10 - C§ NhËp kho vËt t kh«ng sö dông hÕt Trêng C§ Kinh tÕ KTCNI B¸o c¸o Tæng hîp 2.1.2 H¹ch to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. 2.1.2.1 Kh¸i niÖm vµ nguyªn t¾c h¹ch to¸n Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp lµ nh÷ng kho¶n tiÒn l¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt, thi c«ng c«ng tr×nh. Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp bao gåm c¸c kho¶n ph¶i tr¶ cho ngêi lao ®éng, thuéc qu¶n lý cña doanh nghiÖp vµ cho lao ®éngthuª ngoµi theo tõng lo¹i c«ng viÖc. Nguyªn t¾c h¹ch to¸n. - TiÒn l¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt cã liªn quan ®Õn c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ®ã trªn c¬ së c¸c chøng tõ gèc vÒ lao ®éng vµ tiÒn l¬ng nh b¶ng chÊm c«ng, hîp ®ång lµm kho¸n... - Kho¶n môc chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp kh«ng bao gåm tiÒn l¬ng c«ng nh©n viªn ®iÒu khiÓn m¸y thi c«ng vµ phôc vô m¸y thi c«ng. - Kh«ng h¹ch to¸n vµo kho¶n môc chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp trÝch c¸c kho¶n trÝch theo l¬ngcña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt c«ng nh©n ®iÒu khiÓn m¸y thi c«ng. 2.1.2.2 Tµi kho¶n sö dông TK622: Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp Bªn nî: Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp trùc tiÕp tham gia thùc hiÖn khèi llîng x©y l¾p. Bªn cã: KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang. TK822: Cuèi kú kh«ng cã sè d 2.1.2.3 Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n TiÒn l¬ng ph¶i tr¶ c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt cã thÓ ®îc tr¶ theo c¸c h×nh thøc: tr¶ l¬ng theo thêi gian, tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm, tr¶ l¬ng theo kho¶n c«ng viÖc... - H¹ch to¸n l¬ng theo thêi gian lao ®éng: ViÖc h¹ch to¸n tiÒn l¬ng theo lao ®éng ®îc tiÕn hµnh theo tõng lo¹i c«ng nh©n, nh©n viªn, theo tõng lo¹i c«ng viÖc ®îc giao vµ cho tõng ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ, gi¸ thµnh. Theo dâi thêi gian lao ®éng ®îc tiÕn hµnh trªn b¶ng chÊm c«ng do c¸c ®éi s¶n xuÊt, c¸c phßng ban thùc hiÖn sau ®ã chuyÓn lªn phßng kÕ to¸n. §©y lµ c së ®Ó kÕ to¸n l¬ng tÝnh l¬ng vµ theo dâi trªn c¸c tµi kho¶n liªn quan. - H¹ch to¸n khèi lîng giao kho¸n: chøng tõ ban ®Çu sö dông lµ" Hîp ®ång giao kho¸n". Hîp ®ång giao kho¸n ®îc ký trong tõng phÇn c«ng viÖc, theo h¹ng môc c«ng tr×nh hoµn thµnh vµ ®îc x¸c ®Þnh kÕt qu¶ vµ chuyÓn vÒ phßng kÕ to¸n lµm c¨n cø tÝnh l¬ng. - TÝnh l¬ng, tr¶ l¬ng vµ tæng hîp ph©n bæ tiÒn l¬ng: Hµng th¸ng c¨n cø vµo b¶ng chÊm c«ng, hîp ®ång giao kho¸n vµ c¸c chøng tõ kh¸c cã liªn quan ®Ó lËp b¶ng thanh to¸n l¬ngvµ kiÓm tra viÖc thanh to¸n l¬ng cho c«ng nh©n viªn, b¶ng thanh to¸n tiÒn l¬ng ®îc lËp hµng th¸ng theo tõng ®éi s¶n xuÊt, bé phËn thi c«ng vµ c¸c phßng ban. ViÖc tæng hîp, ph©n bæ l¬ng vµo c¸c tµi kho¶n chi phÝ ®îc thùc hiÖn trªn" b¶ng ph©n bæ tiÒn l¬ng vµ b¶o hiÓm x· héi". H¹ch to¸n kho¶n môc chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp ®îc tiÕn hµnh nh sau: NguyÔn ThÞ Nhung KÕ to¸n - K10 - C§ Trêng C§ Kinh tÕ KTCNI B¸o c¸o Tæng hîp - C¨n cø vµo b¶ng tÝnh l¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt kÓ c¶ c«ng nh©n cña doanh nghiÖp vµ c«ng nh©n thuª ngoµi sö dông trùc tiÕp thi c«ng c«ng tr×nh. Nî TK 622: TiÒn l¬ng c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt. Cã TK 334: TÝnh l¬ng ph¶i tr¶ c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt Cã TK111,112: Tr¶ l¬ng trùc tiÕp b»ng tiÒn mÆt, tiÒn göi NH Cã TK 141(1411) T¹m øng l¬ng cho c«ng nh©n. - Cuèi kú kÕ to¸n tÝnh, ph©n bæ vµ kÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp theo tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh. Nî TK 154(1541) Cã TK 622 Kh¸i qu¸t h¹ch to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp qua s¬ ®å sau: S¬ ®å 1.2: H¹ch to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp TK111,112,334,141 L¬ng ph¶i tr¶ c«ng TK622 Tk1541 KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n s¶n xuÊt nh©n c«ng trùc tiÕp 2.1.3 H¹ch to¸n chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng. 2.1.3.1 Kh¸i niÖm vµ nguyªn t¾c h¹ch to¸n Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng lµ toµn bé chi phÝ sö dông m¸y ®Ó hoµn thµnh khèi lîng x©y l¾p bao gåm: Chi phÝ vÒ vËt liÖu sö dông m¸y thi c«ng, chi phÝ nh©n c«ng ®iÒu khiÓn m¸y, chi phÝ khÊu hao m¸y thi c«ng, chi phÝ söa ch÷a lín vµ c¸c chi phÝ m¸y thi c«ng kh¸c. Do ®Æc ®iÓm sö dông m¸y thi c«ng trong x©y dùng c¬ b¶n nªn chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng ®îc chia thµnh 2 lo¹i: chi phÝ t¹m thêi ( nh÷ng chi phÝ cã liªn quan ®Õn viÖc th¸o l¾p, ch¹y thö, vËn chuyÓn, di chuyÓn phôc vô sö dông m¸y thi c«ng) vµ chi phÝ thêng xuyªn ( nh÷ng chi phÝ hµng ngµy cÇn thiÕt sö dông cho m¸y thi c«ng bao gåm: tiÒn khÊu hao thiÕt bÞ, tiÒn thuª m¸y nhiªn liÖu, l¬ng chÝnh nh©n c«ng ®iÒu khiÓn m¸y). Nguyªn t¾c h¹ch to¸n. - Qu¸ tr×nh h¹ch to¸n chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng ph¶i phï hîp víi h×nh thøc qu¶n lý, sö dông m¸y thi c«ng: Tæ chøc ®éi m¸y cho c¸c ®éi, xÝ nghiÖp x©y l¾p. + NÕu tæ chøc m¸y thi c«ng riªng biÖt vµ ®éi m¸y cã tæ chøc kÕ to¸n th× chi phÝ s¶n xuÊt gi¸ thµnh s¶n phÈm cña bé phËn m¸y thi c«ng ®îc h¹ch to¸n nh bé phËn s¶n xuÊt phô. S¶n phÈm cña bé m¸y thi c«ng ®îc cung cÊp cho c¸c ®éi c«ng tr×nh x©y dùng cã thÓ tÝnh theo gi¸ thµnh s¶n xuÊt thùc tÕ hoÆc gi¸ thµnh néi bé. + NÕu doanh nghiÖp kh«ng tæ chøc m¸y thi c«ng riªng mµ giao m¸y cho c¸c ®éi, xÝ nghiÖp ®îc sö dông th× chi phÝ sö dông m¸y ®îc h¹ch to¸n nh chi phÝ s¶n xuÊt chug. NguyÔn ThÞ Nhung KÕ to¸n - K10 - C§ Trêng C§ Kinh tÕ KTCNI B¸o c¸o Tæng hîp - Trong chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng kh«ng bao gåm c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng cña c«ng nh©n sö dông m¸y, l¬ng c«ng nh©n viªn chøc, chi phÝ sö dông m¸y trong s¶n xuÊt phô. - Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng ph¶i ®îc h¹ch to¸n chi phÝ theo tõng lo¹i m¸y hoÆc nhãm m¸y thi c«ng, ®ång thêi ph¶i chi tiÕt theo tõng kho¶n môc quy ®Þnh. - ViÖc tÝnh to¸n, ph©n bæ cho c¸c ®èi tîng sö dông m¸y ph¶i dùa trªn c¬ së gi¸ thµnh mét giê m¸y hoÆc gi¸ thµnh mét ca m¸y hay gi¸ thµnh mét ®¬n vÞ khèi lîng c«ng viÖc hoµn thµnh kÕt hîp víi tµi liÖu hach to¸n nghiÖp vô vÒ thêi gian ho¹t ®éng( sè giê, ca m¸y) hoÆc vÒ khèi lîng c«ng viÖc hoµn thµnh cho tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh cña tõng lo¹i m¸y thi c«ng ®îc x¸c ®Þnh tõ phiÕu theo dâi ho¹t ®éng cña xe m¸y thi c«ng. 2.1.3.2 Tµi kho¶n sö dông TK 623: Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng. Bªn nî: TËp hîp chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng ph¸t sinh trong kú Bªn cã: + C¸c kho¶n ghi gi¶m choi phÝ m¸y thi c«ng + KÕt chuyÓn hoÆc ph©n bæ chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng ®Ó tæng hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p. TK 623: cuèi kú kh«ng cã sè d vµ cã 6 tµi kho¶n cÊp hai t¬ng øngvíi c¸c yÕu tè chi phÝ sö dông cho m¸y thi c«ng. TK 6231: Chi phÝ nh©n c«ng. TK 6232: Chi phÝ vËt liÖu. TK152,153,141,111,112 TK621 621 TK 1541 TK 632 TK TK6233: Chi phÝ c«ng cô, dông cô. TK6234: KhÊu hao TSC§. XuÊt NVL phôcngoµi. vô KÕt chuyÓn Ph©n bæ TK6237: Chi phÝ dÞch vô mua TK6238: Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c. cho m¸y c«ng CPNVL CPMTC 2.1.3.3 Ph¬ng ph¸p h¹chthito¸n * Trêng hîp doanh nghiÖp cã tæ chøc m¸y thi c«ng riªng. Trêng hîpTKnµy 334m¸y thi c«ng thuéc TK tµi 622s¶n cña doanh nghiÖp, doanh nghiÖp cã thÓ tæ chøc ®éi, tæ thi c«ng c¬ giíi chuyªn tr¸ch thi c«ng khèi lîng x©y l¾p b»ng m¸y trùc thuéc doanh nghiÖp, c«ng trêng hoÆc ®éi x©y l¾p. H¹ch to¸n chiLphÝ dông m¸y thi c«ng trêng hîp nµy ph¶n ¸nh ¬ngsö c«ng nh©n KÕttrong chuyÓn chi phÝ sö dông m¸y ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh sö dông m¸y thi c«ng. Ho¹t ®éng cña ®éi thi c«ng c¬ giíiMTC chuyªn tr¸ch thÓNC lµ ®¬n vÞ h¹ch to¸n néi ®iÒu khiÓn chicãphÝ bé . NÕu ®¬n vÞ nµy cã tÝnh l·i, lç riªng th× cã thÓ tiÕn hµnh ph¬ng thøc b¸n lao vô cho c¸c bé phËn thi c«ng kh¸c cña doanh nghiÖp., H¹ch to¸n TK214 chi phÝ sö dông m¸y, tÝnhTK627 gi¸ thµnh ca m¸y thi c«ng hiÖn trªn TK 154, c¨n cø vµo gi¸ thµnh ( theo gi¸ thµnh thùc tÕ hoÆc gi¸ kho¸n néi bé). Cung cÊp cho c¸c ®èi tîng x©y l¾p ( c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh), tuú theo phu¬ng thøcm¸y tæ chøc c«ng KÕt t¸c chuyÓn h¹ch to¸n vµ mèi quan hÖ KhÊu hao gi÷a ®éi m¸y thi c«ng vµ doanh nghiÖp x©y l¾p c«ng tr×nh. Tr×nh tù h¹ch to¸n nh sau: thi c«ng CPSXC TK338,152,153 S¬ ®å 1.3. H¹ch to¸n chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng. < Trêng hîp doanh nghiÖp x©y l¾p cã ®éi m¸y thi c«ng riªng>. Chi phÝ chung TK1331 NguyÔn ThÞ Nhung ThuÕ GTGT ®îc KT KÕ to¸n - K10 - C§ Trêng C§ Kinh tÕ KTCNI B¸o c¸o Tæng hîp TK152,153,141,111,112 TK 334,11,112, TK623 TK1541 L¬ng c«ng nh©n KÕt chuyÓn CP * Trêng hîp doanh nghiÖp kh«ng tæ chøc ®éi m¸y thi c«ng riªng hoÆc ®éi m¸y riªng biÖt, kh«ng tæ chøc kÕ to¸n riªng cho ®éi m¸y thi c«ng th× toµn cho m¸y m¸ysÏ ®îc tËp hîp MTC bé chi phÝ ®iÒu m¸y khiÓn thi c«ng trªn TK623, sau ®ã ph©n bæ cho tõng c«ng tr×nh theo tiªu thøc thÝch hîp. Néi dung h¹ch to¸n chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng thÓ hiÖn qua s¬ ®å sau: TK152,153,141,111,112 XuÊt NVL phôc vô m¸y thi c«ng S¬ ®å 1.4- H¹ch to¸n chi phÝ m¸y thi c«ng. TK 214 KhÊu hao m¸y thi c«ng TK 1331 ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ NguyÔn ThÞ Nhung KÕ to¸n - K10 - C§ Trêng C§ Kinh tÕ KTCNI B¸o c¸o Tæng hîp * Trêng hîp ®¬n vÞ ®i thuª m¸y. Trêng hîp nµy m¸y thi c«ng kh«ng thuéc tµi s¶n cña doanh nghiÖp, cã thÓ x¶y ra c¸c trêng hîp thuª m¸y sau: - Chñ thuª m¸y thi c«ng kh«ng thuª nh©n c«ng ®iÒu khiÓn vµ phôc vô m¸y. §¬n vÞ ®i thuª ngoµi tr¶ cho ®¬n vÞ cho thuª mét kho¶n tiÒn theo ®Þnh møc quy ®Þnh kÌm theo hîp ®ång ( gåm cã khÊu hao theo d¬n gi¸ ca m¸y céng víi tû lÖ ®Þnh møc vÒ chi phÝ qu¶n lý xe m¸y). §¬n vÞ ®i thuª m¸y còng tù h¹ch to¸n chi phÝ sö dông m¸y. - Trêng hîp thuª m¸y theo khèi lîng c«ng viÖc: Bªn thuª m¸y chØ ph¶i tr¶ tiÒn cho bªn cho thuª theo ®¬n gi¸ tho¶ thuËn víi khèi lîng c«ng viÖc ®· hoµn thµnh. Néi dung h¹ch to¸n thÓ hiÖn qua s¬ ®å. S¬ ®å 1.5-H¹ch to¸n chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng. TK111,112,331 Thanh to¸n tiÒn thuª m¸y TK623 TK154 1 KÕt chuyÓn CP MTC thuª ngoµi TK1331 ThuÕ GTGT 2.1.4 H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung ®îc KTt¾c h¹ch to¸n 2.1.4.1 Kh¸i niÖm vµ nguyªn Chi phÝ s¶n xuÊt chung l¸ nh÷ng kho¶n môc chi phÝ trùc tiÕp phôc vô cho s¶n xuÊt cña ®éi c«ng tr×nh x©y dùng nhng kh«ng ®îc tÝnh trùc tiÕp cho tõng ®èi tîng cô thÓ. Chi phÝ nµy bao gåm; tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng cña nh©n viªn qu¶n lý ®éi, cïng víi nh÷ng kho¶n môc chi phÝ NguyÔn ThÞ Nhung KÕ to¸n - K10 - C§ Trêng C§ Kinh tÕ KTCNI B¸o c¸o Tæng hîp kh¸c. Nh÷ng chi phÝ kh¸c thêng khçng x¸c ®Þnh ®îc vµ còng cã nh÷ng chi phÝ kh«ng lêng tríc ®îc nh chi t¸t níc, vÐt bun, chi phÝ ®iÖn níc cho thi c«ng... §Æc ®iÓm trong kho¶n môc chi phÝ chóng bao gåm c¶ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt, nhan viªn sö dông m¸y thi c«ng. §©y chÝnh lµ sù kh¸c biÖt gi÷a kÕ to¸n chi phÝ trong doanh nghiÔp x©y l¾p víi kÕ to¸n hµng doanh nghiÖp s¶n xuÊt. Nguyªn t¾c h¹ch to¸n. - Tæ chøc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung theo tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ®ång thêi ph¶i chi tiÕt theo ®iÒu kho¶n quy íc. - Thêng xuyªn kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c ®Þnh møc vÒ chi phÝ s¶n xuÊt chung vµ c¸c kho¶n cã thÓ gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt chung. - H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng x©y l¾p th× kÕ to¸n tiÕn hµnh ph©n bæ chi phi s¶n xuÊt cho c¸c ®èi tîng cã liªn quan. ViÖc ph©n bæ chi phÝ nµy cã thÓ dùa vµo tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n x©y l¾p hoÆc cã thÓ dùa vµo chi phÝ m¸y thi c«ng. Tuú theo ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt ®Æc thï cña m×nh mµ doanh nghiÖp chän c¸c biÖn ph¸p ph©n bæ kh¸c nhau. 2.1.4.2 Tµi kho¶n sö dông TK627: Chi phÝ s¶n xuÊt chung Bªn nî: C¸c chi phÝ ph¸t sinh trong trong kú. Bªn cã: + C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt chung + KÕt chuyÓn hoÆc ph©n bæ c¸c chi phÝ s¶n xuÊt chung ®Ó tæng hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p. TK 627: Cuèi kú kh«ng cã sè d vµ ®îc chia thµnh 6 tµi kho¶n cÊp hai. TK 6271: Chi phÝ nh©n viªn qu¶n lý ®éi. Tk6272: Chi phÝ vËt liÖu . TK6273: Chi phÝ dông cô s·n xuÊt TK6274: Chi phÝ khÊu hao TSC§ TK 6277: Chi pjhÝ dÞch vô mua ngoµi TK 6278: Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c 2.1.4.3 Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n Néi dung tr×nh tù chi phÝ s¶n xuÊt chung ®îc thÓ hiÖn qua s¬ ®å sau: NguyÔn ThÞ Nhung KÕ to¸n - K10 - C§ Trêng C§ Kinh tÕ KTCNI B¸o c¸o Tæng hîp S¬ ®å 1.6-H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung TK 627 TK 334,338 L¬ng nh©n qu¶n lý ®éi vµ c¸c kho¶n trÝch theo CBNVC TK 1541 KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt chung TK 214 KhÊu hao TSC§ TK 152,153,141 XuÊt NVL phôc vô cho s¶n xuÊt chung TK 111,112,141 C¸c chi phÝ kh¸c 2.2. H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú TK36/12/1998 1331 Theo quyÕt ®Þnh 1864/1998 cña BTC ngµy cña Bé trëng bé tµi chÝnh c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p ¸p dông kÕ to¸n theo ph¬ng ph¸p kª khai ThuÕ GTGT thêng xuyªn, tuy nhiÒn quyÕt ®Þnh nµy cßn míi mÎ nªn nhiÒu doanh nghiÖp x©y l¾p vÉn ¸p dông kÕ®îc to¸n theo khÊu trõph¬ng ph¸p ®Þnh kú. 2.2.1.Tµi kho¶n sö dông: §Ó h¹ch to¸n c¸c kho¶n môc chi phÝ, kÕ to¸n vÉn sö dông c¸c tµi kho¶n 622 ,627, 623 nh trêng hîp kª khai thêng xuyªn. Riªng trêng hîp h¹ch to¸n hµng tån kho, kÕ to¸n tËp hîp trªn Tk 611- mua hµng, sau ®ã kÕt chuyÓn sang TK 621 vµ ®Ó tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt, kÕ to¸n sö dông TK 631- gi¸ thµnh s¶n xuÊt. Néi dung vµ kÕt cÊu TK 611: Bªn nî: NguyÔn ThÞ Nhung KÕ to¸n - K10 - C§ Trêng C§ Kinh tÕ KTCNI B¸o c¸o Tæng hîp + KÕt chuyÓn gi¸ thùc tÕ vËt liÖu tån kho, hµng ®i ®êng ®Çu kú. + Gi¸ thùc tÕ vËt liÖu nhËp trong kú Bªn cã: + KÕt chuyÓn gi¸ thùc tÕ vËt liÖu tån kho, hµng ®i ®êng cuèi kú + Gi¸ thùc tÕ vËt liÖu nhËp trong kú + C¸c kho¶n gi¶m gi¸ vËt liÖu mua ®îc hëng hoÆc gi¸ trÞ vËt liÖu tr¶ l¹i cho ngêi b¸n + Gi¸ thùc tÕ vËt liÖu xuÊt sö dông trong kú Cuèi kú TK 611 kh«ng cã sè d 2.2.2 Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n §Ó ph¶n ¸nh vËt liÖu xuÊt dïng cho x©y dùng c«ng tr×nh, kÕ to¸n sö dông Tk 621- chi phÝ nguyªn vËt liÖu. C¸c chi phÝ ®îc ph¶n ¸nh trªn TK 621 kh«ng ghi theo chøng tõ xuÊt dïng nguyªn vËt liÖu, c«ng cô dông cô mµ ghi mét lÇn vµo cuèi kú h¹ch to¸n sau khi tiÕn hµnh kiÓm kª vµ x¸c nhËn nguyªn vËt liÖu tån kho vµ hµng mua ®i ®êng. Gi¸ mua thùc tÕ NVL xuÊt dïng = Gi¸ trÞ thùc tÕ Gi¸ trÞ TTNVL Gi¸ trÞ thùc tÕ NVL tån ®Çu kú + nhËp trong kú - NVl tån cuèi kú §Ó x¸c ®Þnh ®îc gi¸ trÞ thùc tÕ NVl xuÊt dïng cho c¸c nhu cÇu ph¶i c¨n cø vµo môc ®Ých sö dông tõng lo¹i nguyªn vËt liÖu vµ tû lÖ ph©n bæ dùa vµo dù to¸n vµ nhiÒu n¨m kinh nghiÖm. §©y lµ nhîc ®iÓm lín cña ph¬ng ph¸p nµy ®èi víi c«ng t¸c qu¶n lý. Néi dung h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp thÓ hiÖn qua s¬ ®å sau: S¬ ®å 1.7- H¹ch to¸n chi phÝ NVL trùc tiÕp. TK151,152,153 TK611 KÕt chuyÓn NVL tån ®Çu kú TK62 1 Gi¸ trÞ vËt liÖu xuÊt sö dông trong kú TK111,112,331 Nguyªn vËt liÖu nhËp trong kú ThuÕ GTGT®c TK133 1 khÊu trõ ViÖc h¹ch to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng, chi phÝ s¶n xuÊt chung t¬ng tù nh ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn. Cuèi kú tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ kÕt chuyÓn sang TK631 ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p. 2.3. H¹ch to¸n chi phÝ qu¶n lý Doanh nghiÖp: NguyÔn ThÞ Nhung KÕ to¸n - K10 - C§ Trêng C§ Kinh tÕ KTCNI B¸o c¸o Tæng hîp Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp lµ chi phÝ qu¶n lý chung t¬ng tù nh ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn. Cu«i kú tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ kÕt chuyÓn sang tµi kho¶n 631 ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p. 2.3. H¹ch to¸n chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp lµ chi phÝ qu¶n lý chung cña doanh nghiÖp x©y l¾p gåm l¬ng nh©n viªn bé phËn qu¶n lý doanh nghiÖp, chi phÝ vËt liÖu v¨n phßng, c«ng cô lao ®éng, khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh dïng cho qu¶n lý, kho¶n thu tiÒn vèn, thuÕ ®Êt, lËp dù phßng, thu khã ®ßi, dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho, chi phÝ dÞch vô mua ngoµi vµ c¸c chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c. Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp ®îc sö dông ®Ó tÝnh gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm x©y l¾p, lµm c¨n cø ®Ó ®èi chiÕu víi dù to¸n, bªn c¹nh viÖc kÕt chuyÓn chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp cuèi kú, kÕ to¸n cßn ph©n bæ chi phÝ cho c¸c c«ng tr×nh, h¹ng môc hoµn thµnh. Kho¶n chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp ph©n bæ cho tõng ®èi tîng nµy sÏ ®îc c«ng víi chi phÝ s¶n xuÊt chung ®Ó t¹o thµnh kho¶n môc chi phÝ chung trong gi¸thµnh x©y l¾p. C«ng thøc ph©n bæ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiªp. CPQLDN ph©n bæ cho s¶n xuÊt x©y l¾p hoµn thµnh trong kú Tiªu thøc ph©n bæ cña tõng ®èi tîng = = Tæng tiªu thøc ph©n bæ khèi lîng x©y l¾p hoµn thµnh vµ ®d Tæng CPQLDN chß kÕt chuyÓn ®Çu kú vµ thùc tÕ ph¸t sinh trong kú x §Ó h¹ch to¸n chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp, kÕ to¸n sö dông TK 642. TK334,338 TK642 TK911 L¬ng vµ c¸c KÕt chuyÓnCPQLDN kho¶n kjho¶n tr kho¶n trÝch theol TK142 kho¶n kjho¶n tr TK214 K/cnghiÖp. CP 1.8 S¬ ®å h¹ch to¸n chiCP phÝ chê qu¶nkÕtlý doanh KhÊu hao TSC§ chuyÓn qldn k/t TK111,138 TK335,145 C¸c kho¶n gi¶m Chi phÝ theo dù to¸n CPQLDN TK152,153,111,112 TK214 XuÊt NVL,CP kh¸c p/v QLDN NguyÔn ThÞ Nhung ThuÕ GTGT ®îc khÊu hao TK1331 KÕ to¸n - K10 - C§