Tài liệu Tổ chức công tác kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Tr-êng C§KTKTTM  Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Lêi nãi ®Çu Khi c¬ chÕ thÞ tr-êng chi phèi ph¸t triÓn cña 1 nÒn kinh tÕ, ®Ó cã thÓ ®øng v÷ng tr-íc c¸c quy luËt c¹nh tranh kh¾c nghiÖt c¸c nhµ s¶n xuÊt ph¶i t×m tßi c¸c h-íng ®i phï hîp cho m×nh nh»m ®¹t ®-îc hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt. §Ó thùc hiÖn ®-îc ®iÒu ®ã doanh nghiÖp ph¶i quan t©m tíi nhiÒu vÊn ®Ò s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm trong ®ã yÕu tè quyÕt ®Þnh lµ ChÝnh phñ s¶n xuÊt gi¸ thµnh s¶n phÈm. §¸nh gi¸ chi phÝ s¶n xuÊt ®óng, ®ñ, hîp lý lµ tiÒn ®Ò cho doanh nghiÖp x¸c ®Þnh lîi nhuËn thu ®-îc tõ s¶n xuÊt kinh tÕ vµ cã quyÕt ®Þnh lùa chän h-íng s¶n xuÊt sao cho cã lîi nhÊt. Do vËy h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cã vai trß ®Æc biÖt quan träng trong c«ng t¸c h¹ch to¸n kinh tÕ ë bÊt kú doanh nghiÖp nµo. XuÊt ph¸t tõ tÇm quan träng ®ã, trong thêi gian thùc tËp t¹i nhµ m¸y giÇy Phóc Yªn em ®· lùa chän, ®Ò tµi: " Tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm" cho chuyªn ®Ò thùc tËp cña m×nh. Lµ mét sinh viªn thùc tËp t¹i nhµ m¸y, ®-îc sù gióp ®ì vµ h-íng dÉn nhiÖt t×nh cña c¸c c« trong phßng kÕ to¸n cïng víi sù h-íng dÉn chu ®¸o cña ThÇy NguyÔn V¨n Tø em ®· cè g¾ng t×m hiÓu, tham kh¶o tµi liÖu vµ m¹nh d¹n ®Ò xuÊt mét sè ý kiÕn víi nh÷ng mong muèn nh»m gãp phÇn hoµn thiÖn h¬n n÷a c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë nhµ m¸y GiÇy Phóc Yªn. Trong chuyªn ®Ò thùc tËp nµy em ®· ®Ò cËp ®Õn c¸c néi dung c¬ b¶n sau: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt. - Thùc tr¹ng vÒ tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë nhµ m¸y giÇy Phóc Yªn. SVTH: NguyÔn ThÞ Hång V©n 1 Líp: 3CKT2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Tr-êng C§KTKTTM  Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp - Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë nhµ m¸y GiÇy Phóc Yªn. V× kh¶ n¨ng vµ thêi gian cã h¹n, nªn chuyªn ®Ò kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. §Ó chuyªn ®Ò ®-îc hoµn thiÖn h¬n em rÊt mong nhËn ®-îc sù gãp ý cña c¸c thÇy, c« gi¸o, c¸c c¸n bé trong C«ng ty. Em xin tr©n träng c¶m ¬n thÇy gi¸o NguyÔn V¨n Tø, c¸c thÇy c« gi¸o bé m«n, ban gi¸m ®èc vµ c¸c c¸n bé phßng kÕ to¸n cña nhµ m¸y ®· tËn t×nh chØ b¶o, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi gióp ®ì em hoµn thµnh chuyªn ®Ò tèt nghiÖp nµy. SVTH: NguyÔn ThÞ Hång V©n 2 Líp: 3CKT2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368  Tr-êng C§KTKTTM Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp PhÇn thø nhÊt Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt I. Kh¸i qu¸t vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cña doanh nghiÖp 1. Kh¸i niÖm chi phÝ s¶n xuÊt. §Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh c¸c doanh nghiÖp ph¶i th-êng xuyªn ®Çu t- c¸c lo¹i chi phÝ kh¸c nhau ®Ó ®¹t ®-îc môc ®Ých lµ t¹o ra khèi l-îng s¶n phÈm lao vô hoÆc khèi l-îng c«ng viÖc phï hép víi nhiÖm vô s¶n xuÊt vµ nh»m môc ®Ých kiÕm lêi. Do vËy c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp cÇn ph¶i n¾m ch¾c kh¸i niÖm b¶n chÊt v× chi phÝ c¸c lo¹i chi phÝ h×nh thµnh theo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®-îc chia ra lµm hai lo¹i chi phÝ chÝnh lµ chi phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸. +Chi phÝ vÒ lao ®éng sèng: Lµ tiÒn c«ng vµ c¸c kho¶n ph¶i tr¶ kh¸c mµ doanh nghiÖp ph¶i tr¶ cho ng-êi lao ®éng. + Chi phÝ vÒ lao ®éng ho¸: lµ toµn bé chi phÝ liªn quan ®Õn nguyªn vËt liÖu hay TSC§…dïng cho s¶n xuÊt kinh doanh. Ngoµi hai lo¹i chi phÝ trªn cßn cã c¸c lo¹i chi phÝ kh¸c. §ã lµ chi phÝ mµ doanh nghiÖp bá ra liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. TÊt c¶ c¸c lo¹i chi phÝ ®ã ®Òu ®-îc biÓu hiÖn d-íi d¹ng tiÒn tÖ ®Ó phôc vô cho qu¸ trißnh trao ®æi l-u th«ng. Thùc chÊt chi phÝ s¶n xuÊt lµ sù biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé hao phÝ vÒ lao ®éng sèng, lao ®éng vËt ho¸ vµ nh÷ng chi phÝ kh¸c mµ doanh nghiÖp ®· chi ra ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh tõ kh©u s¶n xuÊt ®Õn kh©u tiªu thô s¶n phÈm trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh. SVTH: NguyÔn ThÞ Hång V©n 3 Líp: 3CKT2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Tr-êng C§KTKTTM  Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt Trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt chi phÝ bao gåm nhiÒu lo¹i cã néi dung kinh tÕ vµ c«ng dông kh¸c nhau. Yªu cÇu qu¶n lý víi tõng lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt kh¸c nhau. ViÖc qu¶n lý s¶n xuÊt kh«ng chØ dùa vµo sè liÖu tæng hîp vÒ chi phÝ s¶n xuÊt mµ cßn c¨n cø vµo sè liÖu cô thÓ cña tõng lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo tõng s¶n phÈm trong tõng thêi kú nhÊt ®Þnh. §Ó ®¸p øng nhu cÇu qu¶n lý c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt phï hépvíi tõng lo¹i chi phÝ cÇn thiÕt. Ph¶i tiÕn hµnh ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh theo tõng tiªu thøc thÝch hîp. Cã nhiÒu c¸ch ph¶i lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt, tuy nhiªn theo yªu cÇu qu¶n lý ®èi t-îng cung cÊp th«ng tin, gi¸c ngé xem xÐt chi phÝ mµe chi phÝ s¶n xuÊt ®-îc ph©n lo¹i theo c¸c c¸ch sau: 2.1. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo néi dung, tÝnh chÊt kinh tÕ cña chi phÝ (hay theo yÕu tè.) Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy c¸c chi phÝ gièng nhau vÒ néi dung, tÝnh chÊt ®-îc xÕp vµo mét yÕu tè kh«ng cÇn ph©n biÖt chi phÝ ®ã ph¸t sinh tõ lÜnh vùc nµo, ë ®©u. Theo c¸ch nµy toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp ®-îc chia thµnh c¸c yÕu tè sau: Chi phÝ nguyªn vËt liÖu: bao gåm tÊt c¶ c¸c chi phÝ c¸c lo¹i nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, phô tïng thay thÕ, nhiªn liÖu, vËt liÖu thiÕt bÞ x©y dùng c¬ b¶n mµ doanh nghiÖp ®· sö dông cho c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt trong kú. Chi phÝ nh©n c«ng: bao gåm toµn bé sè tiÒn c«ng ph¶i tr¶, tiÒn trÝch b¶o hiÓm y tÕ, b¶o hiÓm x· héi cña c«ng nh©n viªn ho¹t ®éng s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp. Chi phÝ khÊu hao TSC§: bao gåm toµn bé sè tiÒn trÝch khÊu hao TSC§ sö dông cho s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: bao gåm toµn bé sè tiÒn doanh nghiÖp ®· chi tr¶ vÒ c¸c lo¹i dÞch vô mua tõ bªn ngoµi doanh nghiÖp. SVTH: NguyÔn ThÞ Hång V©n 4 Líp: 3CKT2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Tr-êng C§KTKTTM  Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c: bao gåm tÊt c¸c chi phÝ kh¸c phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. ViÖc ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo néi dung, tÝnh chÊt kinh tÕ cña chi phÝ cã t¸c dông lín trong qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt, nã cho biÕt kÕt cÊu vµ tû träng cña tõng lo¹i yÕu tè chi phÝ ®Ó ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lËp b¸o c¸o chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè ë b¶ng thuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh, cung cÊp tµi liÖu tham kh¶o ®Ó lËp dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, lËp kÕ ho¹hc cung øng vËt tù, kÕ ho¹ch quü l-¬ng, tÝnh to¸n nhu cÇu vèn l-u ®éng cho kú sau. 2.2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo môc ®Ých, c«ng dông cña chi phÝ. C¨n cø vµo môc ®Ých, c«ng dông cña chi phÝ s¶n xuÊt ®Ó chia ra c¸c kho¶n môc chi phÝ kh¸c nhau, mçi kho¶n môc chi phÝ chØ bao gåm nh÷ng chi phÝ cã cïng môc ®Ých, mçi kho¶n môc chi phÝ chØ bao gåm nh÷ng chi phÝ cã cïng môc ®Ých, c«ng dông. V× vËy c¸ch ph©n lo¹i nµy cßn gäi lµ ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo kho¶n môc. Toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú ®-îc chia ra lµm c¸c kho¶n môc chi phÝ sau: Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: bao gåm c¸c chi phÝ vÒ nguyªn liÖu vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªuliÖu sö dông vµo viÖc s¶n xuÊt trùc tiÕp s¶n phÈm. Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp : bao gåm toµn bé sè tiÒn vÒ chi phÝ nh©n c«ng, tiÒn BHXH, BHYT kinh phÝ c«ng ®oµn cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt. - Chi phÝ s¶n xuÊt chung: lµ nh÷ng chi phÝ phôc vô s¶n xuÊt kinh doanh ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chØ t¹o s¶n phÈm hoÆc thùc hiÖn c¸c lao vô ë c¸c tæ, ®éi s¶n xuÊt, gåm c¸c kho¶n môc chi phÝ sau: + Chi phÝ nh©n viªn ph©n x-ëng, tæ, ®éi s¶n xuÊt: bao gåm tiÒn l-¬ng, tiÒn nh©n c«ng, c¸c phô cÊp, tÝnh b¶o hiÓm cho nh©n viªn qu¶n lý, kÕ to¸n thèng kª, thñ kho.. ë ph©n x-ëng, ®éi s¶n xuÊt. + Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt: ph¶n ¸nh chi phÝ vÒ dông cô, c«ng cô dïng cho nhu cÇu s¶n xuÊt chung ë ph©n x-ëng hay ®éi s¶n xuÊt. SVTH: NguyÔn ThÞ Hång V©n 5 Líp: 3CKT2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Tr-êng C§KTKTTM  Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp + Chi phÝ vËt liÖu: ph¶n ¸nh chi phÝ vËt liÖu sö dông chung nh- vËt liÖu dïng ®Ó söa ch÷a, b¶o d-ìng TSC§, vËt liÖu v¨n phßng vµ c¸c vËt liÖu dïng cho nhu cÇu qu¶n lý chung ë ph©n x-ëng, tæ ®éi s¶n xuÊt. + Chi phÝ khÊu hao TSC§: ph¶n ¸nh toµn bé sè tiÒn trÝch khÊu hao TSC§ h÷u h×nh vµ TSC§ v« h×nh vµ TSC§ thuª tµi chÝnh sö dông ë c¸c ph©n x-ëng, ®éi s¶n xuÊt. + Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: Ph¶n ¸nh c¸c chi phÝ vÒ lao vô, dÞch vô mua tõ bªn ngoµi, ®Ó phôc vô cho s¶n xuÊt ë ph©n x-ëng tæ ®éi s¶n xuÊt nhc¸c chi phÝ vÒ ®iÖn, n-íc, ®iÖn tho¹i… Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c: Ph¶n ¸nh nh÷ng chi phÝ b»ng tiÒn ngoµi c¸c chi phÝ nªn trªn phôc vô cho yªu cÇu s¶n xuÊt chung cña c¶ ph©n x-ëng, ®éi s¶n xuÊt. C¸ch ph©n lo¹i nµy cã t¸c dông phôc vô cho yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt theo ®Þnh møc cung cÊp sè liÖu cho c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch ho¸ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµm tµi liÖu tham kh¶o ®Ó lËp ®Þnh møc chi phÝ s¶n xuÊt vµ lËp kÕ ho¹ch h¸ gi¸ thµnh s¶n phÈm cho kú sau: 2.3. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo mèi quan hÖ víi khèi l-îng s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô s¶n xuÊt trong kú Theo tiªu thøc nµy chi phÝ s¶n xuÊt ®-îc chia thµnh hai lo¹i: Chi phÝ kh¶ biÕn (biÕn phÝ): Lµ c¸c chi phÝ cã sù thay ®æi t-¬ng quan tû lÖ thuËn víi sù thay ®æi cña khèi l-îng s¶n phÈm s¶n xuÊt trong kú, gåm chi phÝ vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp…. - Chi phÝ cè ®Þnh (®Þnh phÝ) lµ c¸c chi phÝ kh«ng thay ®æi vÒ tæng sè dï cã sù thay ®æi trong møc ®é ho¹t ®éng cña s¶n xuÊt hoÆc khèi l-îng s¶n phÈm c«ng viÖc lao vô s¶n xuÊt trong kú. Thuéc lo¹i chi phÝ nµy lµ c¸c chi phÝ khÊu hao TSC§ theo ph-¬ng ph¸p b×nh qu©n… ViÖc ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt thµnh biÕn phÝ vµ ®Þnh phÝ cã t¸c dông lín ®èi víi s¶n xuÊt kinh doanh, ph©n tÝch ®iÓm hoµ vèn vµ phôc vô cho viÖc SVTH: NguyÔn ThÞ Hång V©n 6 Líp: 3CKT2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Tr-êng C§KTKTTM  Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp ra quyÕt ®Þnh qu¶n lý cÇn thiÕt ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ t¨ng hiÖu qu¶ kinh doanh. 2.4. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo ph-¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ mèi quan hÖ víi ®èi t-îng chi phÝ. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy th× chi phÝ s¶n xuÊt ®-îc tËp hîp cã liªn quan tíi c¸c ®èi t-îng chÞu chi phÝ trªn c¬ së ®ã ®Ó tÝnh gi¸ thµnh cña tõng lo¹i s¶n phÈm. Chi phÝ s¶n xuÊt bao gåm: Chi phÝ trùc tiÕp: lµ nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt cã quan hÖ trùc tiÕp víi viÖc s¶n xuÊt ra mét lo¹i s¶n phÈm, mét c«ng viÖc, mét lao vô ®· hoµn thµnh. Nh÷ng chi phÝ nµy ®-îc h¹ch to¸n trùc tiÕp vµo tõng ®èi t-îng chÞu chi phÝ. Chi phÝ gi¸n tiÕp: lµ toµn bé nh÷ng chi phÝ liªn quan ®Õn viÖc s¶n xuÊt nhiÒu lo¹i s¶n phÈm, nhiÒu c«ng viÖc. Do ®ã khi ph¸t sinh nh÷ng kho¶n chi phÝ nµy kÕ to¸n ph¶i thùc hiÖn ph©n bæ vµo tõng ®èi t-îng chÞu sù chi phÝ theo mét tiªu thøc nhÊt ®Þnh. 2.5. Ph©n lo¹i chi phÝ theo néi dung cÊu thµnh cña chi phÝ. Chi phÝ s¶n xuÊt ®-îc chia thµnh 2 lo¹i - Chi phÝ ®¬n nhÊt: lµ chi phÝ cho mét yÕu tè duy nhÊt cÊu thµnh nh-: nguyªn liÖu, vËt liÖu chÝnh dïng cho s¶n xuÊt, tiÒn l-¬ng tiÒn c«ng nh©n s¶n xuÊt… - Chi phÝ tæng hîp, lµ chi phÝ do nhiÒu yÕu tè kh¸c nhau tËp hîp l¹i theo cïng mét c«ng dông nh- chi phÝ s¶n xuÊt chung. Ph©n lo¹i chi phÝ theo néi dung cÊu thµnh cña chi phÝ cho viÖc nhËn thøc vÞ trÝ cña tõng lo¹i chi phÝ trong viÖc h×nh thµnh s¶n phÈm ®Ó tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt thÝch hîp víi tõng lo¹i. Tãm l¹i: Mçi c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ ®Òu cã t¸c dông riªng, phôc vô cho tõng yªu cÇu qu¶n lý vµ cña tõng ®èi t-îng cung cÊp th«ng tin cô thÓ. Nh×n chung ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt cã t¸c dông ®Ó kiÓm tra vµ ph©n tÝch qu¸ tr×nh ph¸t sinh chi phÝ vµ h×nh thµnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. SVTH: NguyÔn ThÞ Hång V©n 7 Líp: 3CKT2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Tr-êng C§KTKTTM  Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 3. Gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm 3.1. Kh¸i niÖm gi¸ thµnh s¶n phÈm Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lµ mét qu¸ tr×nh thèng nhÊt gÇn hai mÆt hao phÝ s¶n xuÊt vµ kÕt qu¶ s¶n xuÊt. TÊt c¶ c¸c kho¶n chi phÝ ph¸t sinh vµ c¸c kho¶n chi phÝ tÝch tr-íc cã liªn quan ®Õn ®èi t-îng s¶n phÈm lao vô, dÞch vô ®· hoµn thµnh trong kú sÏ t¹o nªn chØ tiªu gi¸ thµnh s¶n phÈm. Nh- vËy, chØ tiªu gi¸ thµnh s¶n phÈm ®-îc tÝnh ®èi víi sè l-îng s¶n phÈm lao vô ®· hoµn thµnh khi kÕt thóc toµn bé quy tr×nh s¶n xuÊt hay mét sè giai ®o¹n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Trªn ph¹m vi nhÊt ®Þnh, gi¸ thµnh s¶n phÈm mang tÝnh chÊt kh¸ch quan, võa mang tÝnh chÊt chñ quan. Theo chÕ ®é kÕ to¸n ViÖt Nam, gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp, ph¶n ¸nh chÊt l-îng ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kÕt qu¶ sö dông tµi s¶n, vËt t-, lao ®éng, tiÒn vèn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Còng nh- c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ kü thuËt nh»m s¶n xuÊt ®-îc khèi l-îng s¶n phÈm nhiÒu nhÊt víi chi phÝ thÊp nhÊt. Nh- vËy, trong gi¸ thµnh s¶n phÈm chØ bao gåm nh÷ng chi phÝ tham gia trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, tiªu thô ph¶i ®-îc håi hoµn ®Ó t¸i s¶n xuÊt ë doanh nghiÖp. Nh÷ng chi phÝ ®-a vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm ph¶i ph¶n ¸nh ®-îc gi¸ trÞ thùc tÕ cña t- liÖu s¶n xuÊt tiªu dïng cho s¶n xuÊt, tiªu thô vµ c¸c kho¶n chi tiªu kh¸c cã liªn quan tíi viÖc bï ®¾p gi¶n ®¬n. §Ó ®¸p øng c¸c yªu cÇu qu¶n lý kÕ to¸n vµ kÕ ho¹ch ho¸ gi¸ thµnh còng nh- yªu cÇu x©y dùng gi¸ c¶ hµng ho¸, gi¸ thµnh ®-îc xem xÐt d-íi nhiÒu gèc ®é, ph¹m vi tÝnh to¸n kh¸c nhau viÖc ph©n lo¹i gi¸ thµnh sÏ gióp ph©n tÝch ®-îc biÕn ®éng cña chØ tiªu gi¸ thµnh vµ chiÒu h-íng cña chóng ®Ó cã biÖn ph¸p qu¶n lý thÝch hîp. 3.2. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm a. Ph©n lo¹i theo thêi gian vµ c¬ së sè liÖu tÝnh gi¸ thµnh Gåm 3 lo¹i gi¸ thµnh - Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch: lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®-îc tÝnh trªn c¬ së chi phÝ s¶n xuÊt kÕ ho¹ch vµ s¶n l-îng kÕ ho¹ch. Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch lµ môc tiªu phÊn ®Êu cña doanh nghiÖp, lµ c¨n cø ®Ó ph©n tÝch kÕ ho¹ch ho¸ gi¸ thµnh. SVTH: NguyÔn ThÞ Hång V©n 8 Líp: 3CKT2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Tr-êng C§KTKTTM  Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp - Gi¸ thµnh ®Þnh møc: lµ gi¸ thµnh tÝnh trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc chi phÝ theo tiªu chuÈn kü thuËt hiÖn hµnh cña nhµ n-íc vµ nã chØ tÝnh cho mét ®¬n vÞ s¶n xuÊt. ViÖc ®¸nh gi¸ thµnh ®Þnh møc còng ®-îc thùc hiÖn tr-íc khi tiÕn hµnh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm. Gi¸ thµnh ®Þnh møc lµ c«ng cô, qu¶n lý ®Þnh møc cña doanh nghiÖp, lµ th-íc ®o chÝnh x¸c ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ sö dông tµi s¶n, vËt t-, lao ®éng gióp cho doanh nghiÖp ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ kü thuËt mµ doanh nghiÖp ®· thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. - Gi¸ thµnh thùc tÕ: Lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®-îc tÝnh trªn c¬ së sè liÖu chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ ®· ph¸t sinh tËp hîp ®-îc vµ s¶n l-îng s¶n phÈm thùc tÕ ®· s¶n xuÊt trong kú. Gi¸ thµnh thùc tÕ lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp lµ kÕt qu¶ ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. b. Ph©n lo¹i theo ph¹m vi gi¸ thµnh C¨n cø theo ph¹m vi th× gi¸ thµnh s¶n phÈm ®-îc chia thµnh 3 lo¹i. - Gi¸ thµnh c«ng x-ëng (gi¸ thµnh s¶n xuÊt): lµ gi¸ thµnh biÓu hiÖn c¸c chi phÝ s¶n xuÊt mµ doanh nghiÖp bá ra ®Ó tiÕn hµnh chÕ t¹o s¶n phÈm hoµn thµnh bao gåm chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµ chi phÝ s¶n xuÊt chung. - Gi¸ thµnh toµn bé; lµ gi¸ thµnh ®-îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së gi¸ thµnh c«ng x-ëng céng chi phÝ tiªu thô s¶n phÈm vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp ®-îc ph©n bæ cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm hoÆc lao vô dÞch vô. - Gi¸ thµnh cña c¸c lo¹i lao vô dÞch vô: lµ tËp hîp chi phÝ bá ra ®Ó thùc hiÖn mét khèi l-îng lao vô, dÞch vô hoµn thµnh. 4. Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ th¸nh s¶n phÈm, Chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm vÒ b¶n chÊt chóng ®Òu biÓu hiÖn vÒ lao ®éng sèng, lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp bá ra ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt s¶n phÈm. Mèi quan hÖ gi÷a chóng ®-îc biÓu hiÖn nh- sau: - Chi phÝ s¶n xuÊt lµ c¨n cø ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. SVTH: NguyÔn ThÞ Hång V©n 9 Líp: 3CKT2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Tr-êng C§KTKTTM  Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp - Sù tiÕt kiÖm hoÆc l·ng phÝ vÒ chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp nã sÏ ¶nh h-ëng trùc tiÕp ®Õn gi¸ thµnh s¶n phÈm. NÕu doanh nghiÖp thùc hiÖn tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt sÏ t¹o ®iÒu kiÖn gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Ó tõ ®ã t¨ng lîi nhuËn cho doanh nghiÖp s¶n xuÊt. Mèi quan hÖ rµng buéc gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt víi tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm thÓ hiÖn qua c«ng thøc sau: Gi¸ thµnh; s¶n phÈm = Chi phÝ dë dang; ®Çu kú + Chi phÝ ph¸t sinh; trong kú - Chi phÝ dë dang; cuèi kú Tuy nhiªn, chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm, hai kh¸i niÖn cã nh÷ng mÆt riªng biÖt kh¸c nhau, chi phÝ s¶n xuÊt ®-îc g¾n liÒn víi mét thêi kú s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh, nã biÓu hiÖn toµn bé chi phÝ mµ doanh nghiÖp bá ra ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt trong mét thêi kú. Gi¸ thµnh s¶n phÈm ®-îc g¾n liÒn víi mét khèi l-îng s¶n phÈm, khèi l-îng mét lao vô, dÞch vô ®· hoµn thµnh. Chi phÝ s¶n xuÊt kh«ng chØ g¾n liÒn víi gi¸ thµnh s¶n phÈm mµ nã cßn liªn quan ®Õn c¶ c¸c yÕu tè kh¸c nhau: s¶n phÈm cßn ®ang lµm dë, liªn quan ®Õn gi¸ trÞ phÕ liÖu, gÝa trÞ s¶n phÈm háng mµ thu håi ®-îc trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. II. Vai trß cña chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm x· héi nãi chung vµ trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nãi riªng. 1. Trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi T¸i s¶n xuÊt x· héi lµ qu¸ tr×nh lÆp ®i lÆp l¹i th-êng xuyªn vµ phôc håi kh«ng ngõng. T¸i s¶n xuÊt theo chiÒu réng lµ sù më réng quy m« s¶n xuÊt, t¨ng thªm s¶n phÈm nhê sö dông nhiÒu h¬n c¸c yÕu tè ®Çu vµo, c¸c nguån lùc cña s¶n xuÊt trong khi n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ cña c¸c yÕu tè s¶n xuÊt kh«ng thay ®æi. T¸i s¶n xuÊt theo chiÒu s©u lµ sù t¨ng lªn vÒ s¶n phÈm chñ yÕu do t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu qu¶ sö dông c¸c nguån lùc. ë n-íc ta hiÖn nay thùc hiÖn t¸i s¶n xuÊt theo chiÒu réng doanh nghiÖp s¶n xuÊt c«ng nghiÖp cã chøc n¨ng s¶n xuÊt s¶n phÈm, ®¸p øng mäi SVTH: NguyÔn ThÞ Hång V©n 10 Líp: 3CKT2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Tr-êng C§KTKTTM  Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp nhu cÇu cña x· héi. ChÝnh v× thÕ mµ viÖc tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét mÆt xÝch kh«ng thÓ thiÕu trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi. 2. Trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm. NÕu trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt kh«ng h¹ch to¸n ®óng chi phÝ s¶n xuÊt hoÆc kh«ng tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt sÏ ¶nh h-ëng ®Õn viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ do ®ã ¶nh h-ëng kh«ng nhá tíi kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Møc chi phÝ cao hay thÊp phô thuéc rÊt nhiÒu vµo tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý chi phÝ, sù tÝnh to¸n hîp lý vµ c¸c nh©n tè chñ qu¶n cña ng-êi ®iÒu hµnh, chi phÝ s¶n xuÊt lµ mét trong nh÷ng chØ tiªu chÊt l-îng quan träng ®Ó ®¸nh gi¸ tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý chi phÝ cña doanh nghiÖp. VËy phÊn ®Êu tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt nh»m h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ môc tiªu phÊn ®Êu cña tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt trong giai ®o¹n hiÖn nay. III. §Æc ®iÓm vµ yªu cÇu qu¶n lý cña chi phÝ s¶n xuÊt, vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm Qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh lµ néi dung quan träng hµng ®Çu trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt. NÕu nh- kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt cung cÊp ®Çy ®ñ th«ng tin vÒ c¸c yÕu tè trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nh»m nªu râ chi phÝ chi ra trong viÖc g×, hÕt bao nhiªu, tõ ®ã gióp cho doanh nghiÖp biÕt tû träng tõng lo¹i chi phÝ, gi¸m ®èc dù to¸n chi phÝ, lµm c¬ së lËp dù to¸n cho kú sau vµ gióp Nhµ n-íc qu¶n lý doanh nghiÖp còng nh- ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch, chÕ ®é t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp ho¹t ®éng th× kÕ to¸n gi¸ thµnh s¶n phÈm l¹i ph¶n ¸nh chÝnh x¸c hiÖu qu¶ chi phÝ s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm, lµ c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh. Tõ ®ã lùa chän vµ quyÕt ®Þnh khèi l-îng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra nh»m ®¹t lîi nhuËn tèi ®a. Gi¸ thµnh còng lµ mét c«ng cô quan träng cña doanh nghiÖp ®Ó kiÓm so¸t t×nh h×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ xem xÐt hiÖu qu¶ cña c¸c bÞªn ph¸p tæ chøc kü thuËt, th«ng qua t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh: SVTH: NguyÔn ThÞ Hång V©n 11 Líp: 3CKT2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Tr-êng C§KTKTTM  Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp c¸c cÊp l·nh ®¹o qu¶n lý cã ®-îc nh÷ng th«ng tin vÒ t×nh h×nh sö dông vËt t-, lao ®éng, tiÒn vèn, t×nh h×nh s¶n xuÊt vµ chi phÝ bá vµo s¶n xuÊt, t¸c ®éng vµ hiÖu qu¶ thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p kü thuËt s¶n xuÊt, ph¸t hiÖn vµ t×m c¸c nguyªn nh©n dÉn ®Õn ph¸t sinh chi phÝ kh«ng hîp lý ®Ó cã biÖn ph¸p lo¹i trõ. Gi¸ thµnh, cßn lµ 1 c¨n cø quan träng ®Ó doanh nghiÖp x©y dùng chÝnh s¸ch gi¸ c¶ ®èi víi tõng lo¹i s¶n phÈm. Cã thÓ nãi, muèn h¹ gi¸ thµnh ph¶i qu¶n lý gi¸ thµnh vµ ph¶i g¾n qu¶n lý gi¸ thµnh víi qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt cÊu thµnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Ó t×m ra nguyªn nh©n, nh©n tè ¶nh h-ëng lµm t¨ng gi¶m gi¸ thµnh. V× thÕ, ®ßi hái gi¸ thµnh s¶n phÈm ph¶i ®-îc ph¶n ¸nh chÝnh x¸c, trng thùc, kh¸ch quan, râ rµng c¸c kho¶n môc chi phÝ cÊu thµnh nªn gi¸ thµnh s¶n phÈm. Tõ ®ã c¸c nhµ qu¶n lý dÔ dµng ph¸t hiÖn vµ lo¹i trõ chi phÝ bÊt hîp lý, l·ng phÝ (®Æc biÖt lµ c¸c chi phÝ chñ yÕu) khai th¸c kh¶ n¨ng tiÒm tµng trong qu¶n lý. MÆt kh¸c, cÇn qu¶n lý chÆt chÏ ®Þnh møc tiªu hao vµ ®¬n gi¶n cña c¸c chi phÝ ®ã. Bªn c¹nh ®ã, cßn ph¶i ®¶m b¶o x¸c ®Þnh ®óng néi dung, ph¹m vi chi phÝ cÊu thµnh, thu thËp th«ng tin theo ®Þa ®iÓm ph¸t sinh còng nh- n¬i g¸nh chÞu c. Bëi lÏ, th«ng tin chi phÝ theo kho¶n môc chØ x¸c ®Þnh ®-îc chi phÝ l·ng phÝ, song kh«ng biÕt cÇn tiÕt kiÖm ë bé phËn nµo, ®Þa ®iÓm cô thÓ nµo. H¬n n÷a, th«ng tin vÒ chi phÝ theo ®Þa ®iÓm ph¸t sinh cßn lµ c¬ së khuyÕn khÝch vËt chÊt, thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. §Þnh kú, doanh nghiÖp cÇn tiÕn hµnh ph©n tÝch chØ tiªu gi¸ thµnh còng nh- c¸c bé phËn chi phÝ cÊu thµnh dÔ t×m ra nguyªn nh©n ¶nh h-ëng. Tõ ®ã cã biÖn ph¸p t¸c ®éng thÝch hîp. IV. Nguyªn t¾c chung cña h¹ch to¸n kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm. §Ó ®¶m b¶o h¹ch to¸n ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, cung cÊp th«ng tin kÞp thêi cho qu¶n trÞ doanh nghiÖp, kÕ to¸n cÇn qu¸n triÖt c¸c nguyªn t¾c sau: SVTH: NguyÔn ThÞ Hång V©n 12 Líp: 3CKT2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Tr-êng C§KTKTTM  Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 1. Ph¶i n¾m v÷ng néi dung vµ b¶n chÊt kinh tÕ cña chi phÝ Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh lµ biÓu hiÖn c«ng b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp ®· bá ra cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong 1 thêi kú nhÊt (th¸ng) quý (n¨m). Nãi c¸ch kh¸c, chi phÝ s¶n xuÊt lµ biÓu hiÖn = tiÒn cña toµn bé hao phÝ mµ doanh nghiÖp ph¶i tiªu dïng trong 1 kú ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm. Thùc chÊt chi phÝ lµ sù dÞch chuyÓn vèn. 2. Th¶i ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt hîp lý theo yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n. Do chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cã rÊt nhiÒu lo¹i nªn cÇn thiÕt ph¶i ph©n lo¹i chi phÝ nh»m t¹o thuËn lîi cho c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n chi phÝ. Ph©n lo¹i chi phÝ lµ viÖc s¾p xÕp c¸c lo¹i chi phÝ víi nhau vµo tõng nhãm theo nh÷ng ®Æc tr-ng nhÊt ®Þnh. Trªn thùc tÕ, cã rÊt nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i kh¸c nhau, tuy nhiªn lùa chän tiªu thøc ph©n lo¹i nµo lµ ph¶i dùa vµo yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n 3. Ph¶i ph©n ®Þnh chi phÝ s¶n xuÊt víi gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ n¾m râ mèi quan hÖ gi÷a chóng. Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn béc c¸c kho¶n hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ cã liªn quan ®Õn khèi l-îng c«ng t¸c, s¶n phÈm lao vô ®· hoµn thµnh. VÒ thùc chÊt, chi phÝ vµ gi¸ thµnh lµ 2 mÆt kh¸c nhau cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt chi phÝ s¶n xuÊt ph¶n ¸nh mÆt hao phÝ s¶n xuÊt cßn gi¸ thµnh s¶n phÈm ph¶n ¸nh kÕt qu¶ s¶n xuÊt. TÊt c¶ nh÷ng kho¶n chi phÝ ph¸t sinh (ph¸t sinh trong kú, kú tr-íc chuyÓn sang) c¸c chi phÝ tÝnh tr-íc cã liªn quan ®Õn khèi l-îng s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô ®· hoµn thµnh trong kú sÏ t¹o nªn chØ tiªu gi¸ thµnh s¶n phÈm. S¬ ®å quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Chi phÝ s¶n xuÊt dë dang ®Çu kú b. Chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm c. Chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi kú SVTH: NguyÔn ThÞ Hång V©n 13 Líp: 3CKT2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368  Tr-êng C§KTKTTM Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Qua s¬ ®å ta thÊy: AC =AB + BD - CD hay: Tæng gi¸ thµnh Chi phÝ s¶n = + xuÊt dë dang Chi phÝ s¶n xuÊt - Chi phÝ s¶n xuÊt dë dang ph¸t sinh trong kú cuèi kú Khi gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang (chi phÝ s¶n xuÊt dë dang) ®Çu kú vµ cuèi kú b»ng nhau hoÆc c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh«ng cã s¶n phÈm dë dang th× tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm = tæng chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú. 4. Ph¸i n¾m ®-îc c¸ch ph©n lo¹i gi¸ thµnh kh¸c nhau phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n §Ó ®¸p øng c¸c yªu cÇu qu¶n lý, h¹ch to¸n vµ kÕ ho¹ch ho¸ gi¸ thµnh còng nh- yªu cÇu x©y dùng gi¸ c¶ hµng ho¸, gi¸ thµnh ®-îc xem xÐt d-íi nhiÒu gãc ®é, nhiÒu ph¹m vi tÝnh to¸n kh¸c nhau. Mçi 1 c¸ch ph¶i lo¹i cã 1 t¸c dông kh¸c nhau ®èi víi c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n. Gi¸ thµnh cã thÓ ®-îc ph©n theo ®-îc ph¶n theo pham vi theo nguån sè liÖu vµ thêi ®iÓm tÝnh gi¸ thµnh. 5. X¸c ®Þnh ®èi t-îng vµ ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm phï hîp. §Ó h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®-îc chÝnh x¸c, ®ßi hái c«ng viÖc ®Çu tiªn mµ nhµ qu¶n lý ph¶i lµm lµ x¸c ®Þnh ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. X¸c ®Þnh ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, vµ ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. X¸c ®Þnh ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chÝnh lµ viÖc x¸c ®Þnh giíi h¹n tËp hîp chi phÝ mµ thùc chÊt lµ x¸c ®Þnh n¬i ph¸t sinh vµ chÞu chi phÝ. Cßn x¸c ®Þnh ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh chÝnh lµ viÖc x¸c ®Þnh s¶n phÈm, b¸n thµnh s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô nhÊt ®Þnh ®ßi hái tÝnh gi¸ thµnh 1 ®¬n vÞ. Do cã sù kh¸c nhau vÒ ®èi t-îng nªn còng cã ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n kh¸c nhau. Ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ 1 ph-¬ng ph¸p sö dông ®Ó tËp hîp ph©n lo¹i c¸c chi phÝ s¶n xuÊt trong ph¹m vi giíi h¹n cña ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ. Ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh lµ ph-¬ng ph¸p sö dông SVTH: NguyÔn ThÞ Hång V©n 14 Líp: 3CKT2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Tr-êng C§KTKTTM  Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ ®¬n vÞ s¶n phÈm, nã mang tÝnh thuÇn tuý trong tÝnh to¸n chi phÝ cho tõng ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh. 6. X¸c ®Þnh tr×nh tù h¹ch to¸n vµ tæng hîp chi phݬ s¶n xuÊt thÝch øng. Tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt tõng ngµnh nghÒ, vµo tr×nh ®é c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n cña tõng doanh nghiÖp mµ tr×nh tù h¹ch to¸n chi phÝ cïng kh¸c. Tuy nhiªn, cã thÓ kh¸i qu¸t chung viÖc tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt qua c¸c b-íc sau: B-íc 1: TËp hîp c¸c chi phÝ c¬ b¶n cã liªn quan trùc tiÕp cho tõng ®èi t-îng sö dông. B-íc 2: TÝnh to¸n vµ ph©n bæ lao vô cña c¸c ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh phô cã liªn quan trùc tiÕp cho tõng ®èi t-îng sö dông trªn c¬ së khèi l-îng lao vô vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ lao vô. B-íc 3: TËp hîp ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung cho c¸c lo¹i s¶n phÈm cã liªn quan B-íc 4: X¸c ®Þnh chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi kú V. NhiÖm vô kÕ to¸n vµ néi dung tæ chøc kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. 1. NhiÖm vô cña kÕ to¸n. Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ nh÷ng chi tiªu kinh tÕ quan träng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp. V× nh÷ng chi tiªu nµy ph¶n ¸nh kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. MÆt kh¸c, tµi liÖu vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cßn lµ c¨n cø quna träng ®Ó ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c ®Þnh møc chi phÝ, dù to¸n chi phÝ, t×nh h×nh sö dông lao ®éng, t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp. C¸c nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp cã thÓ ®-a ra c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý kú tíi vµ t¨ng c-êng h¹ch to¸n kinh tÕ néi bé. VËy nhiÖm vô chñ yÕu ®Æt ra cho c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ: SVTH: NguyÔn ThÞ Hång V©n 15 Líp: 3CKT2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Tr-êng C§KTKTTM  Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp - X¸c ®Þnh ®èi t-îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm phï hîp víi ®iÒu kiÖn hiÖn t¹i cña doanh nghiÖp vµ tho¶ m·n yªu cÇu qu¶n lý ®Æt ra. - Tæ chøc vËn dông tµi kho¶n kÕ to¸n ®Ó h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm phï hîp víi ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n hµng tån kho mµ doanh nghiÖp ®· lùa chän. - Tæ chøc tËp hîp kÕt chuyÓn ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt theo ®èi t-îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ®· x¸c ®Þnh theo yÕu tè t¹o nªn kho¶n môc gi¸ thµnh. - LËp b¸o c¸o chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè (trªn thuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh). §×nh kú tæ chøc ph©n tÝch chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ë doanh nghiÖp. - Tæ chøc kiÓm kª, vµ ®¸nh gi¸ khèi l-îng s¶n phÈm dë dang khoa häc, hîp lý, x¸c ®Þnh gi¸ thµnh vµ h¹ch to¸n gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh s¶n xuÊt trong kú mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c. 2. Néi dung tæ chøc kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Tæ chøc kÕ to¸n qu¸ tr×nh s¶n xuÊt gåm hai giai ®o¹n kÕ tiÕp nhau, cã quan hÖ mËt thiÕt: giai ®o¹n h¹ch to¸n chi tiÕt chi phÝ s¶n xuÊt vµ giai ®o¹n tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo ®¬n vÞ tÝnh gi¸ thµnh quy ®Þnh. Cã thÓ nãi sù ph©n chia ®ã lµ do sù kh¸c nhau c¬ b¶n vÒ giíi h¹n tËp hîp chi phÝ trong h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ s¶n phÈm hoµn thµnh cÇn tÝnh gi¸ thµnh 1 ®¬n vÞ. 2.1. Tæ chøc kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. §èi t-îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. X¸c ®Þnh ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chÝnh lµ x¸c ®Þnh ph¹m vi, giíi h¹n ®Ó tËp hîp chi phÝ nh»m ®¸p øng yªu cÇu kiÓm so¸t chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Thùc chÊt, nã lµ: - Nîi ph¸t sinh chi phÝ: Ph©n x-ëng, ®éi s¶n xuÊt, bé phËn chøc n¨ng. SVTH: NguyÔn ThÞ Hång V©n 16 Líp: 3CKT2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Tr-êng C§KTKTTM  Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp - N¬i gh¸nh chÞu chi phÝ: s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô dß doanh nghiÖp s¶n xuÊt, ®¬n ®Æt hµng, c«ng tr×nh, h¹ng môc, c«ng tr×nh. X¸c ®Þnh ®èi t-îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ tiÒn ®Ò, ®iÒu kiÖn ®Ó tÝnh gi¸ thµnh theo c¸c ®èi t-îng tÝch gi¸ thµnh trong doanh nghiÖp. V× trong thùc tÕ mét ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ gåm nhiÒu ®èi t-îng kÕ to¸n t©pä hîp chi phÝ s¶n xuÊt. MÆt kh¸c, mèi qu¸n hÖ gi÷a 2 ®èi t-îng sÏ quyÕt ®Þnh viÖc lùa chän ph-¬ng ph¸p vµ kü thuËt tÝnh gi¸ thµnh. b. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt. Chi phÝ cña doanh nghiÖp bao gåm nhiÒu l«¹i cã néi dung kinh tÕ, tÝnh chÊt, môc ®Ých vµ c«ng dông cña chóng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kh¸c nhau. §Ó thuËn tiÖn cho viÖc qu¶n lý vµ h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ®¸p øng yªu cÇu cña kÕ to¸n, thóc ®Èy doanh nghiÖp t¨ng c-êng tiÕt kiÖm chi phÝ, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm th× ph¶i xem xÐt chi phÝ ë gãc ®é kh¸c nhau vµ môc ®Ých qu¶n lý chi phÝ mµ lùa chän tiªu thøc ph©n lo¹i cho phï hîp. Ph©n lo¹i, chi phÝ s¶n xuÊt theo néi dung tÝnh chÊt kinh tÕ cña chi phÝ. Ph©n lo¹i chi phÝ theo môc ®Ých, c«ng dông cña chi phÝ. Ngoµi ra chi phÝ s¶n xuÊt cßn ®-îc ph¶i lo¹i theo c¸c tiªu thøc sau: - Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt víi khèi l-îng s¶n xuÊt, c«ng viÖc lao vô hoµn thµnh. - Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo kh¶ n¨ng quy n¹p chi phÝ vµo ®èi t-îng chÞu chi phÝ. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt c¨n cø vµo mèi quan hÖ cña chi phÝ víi quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ qu¸ tr×nh kinh doanh. ViÖc x¸c ®Þnh tiªu thøc ph©n lo¹i phï hîp, khoa häc, hîp lý kh«ng nh÷ng cã ý nghÜa quan träng ®èi víi viÖc h¹chto¸n chi phÝ s¶n xuÊt mµ cßn lµ tiÒn ®Ò quan träng cña kÕ ho¹ch ho¸, kiÓm tra vµ ph©n tÝch chi phÝ s¶n xuÊt cña toµn doanh nghiÖp còng nh- cña c¸c bé phËn cÊu thµnh bªn trong doanh nghiÖp. Chøng tõ kÕ to¸n sö dông SVTH: NguyÔn ThÞ Hång V©n 17 Líp: 3CKT2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Tr-êng C§KTKTTM  Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Chøng tõ gèc liªn quan ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh lµ c¸c chøng tõ vÒ c¸c yÕu tè chi phÝ nh-: VËt t-: PhiÕu xuÊt kho, ho¸ ®¬n mua vËt t- (ho¸ ®¬n mua hµng hoÆc ho¸ ®¬n gi¸ trÞ gia t¨ng). PhiÕu chi, giÊy b¸o nî (nÕu mua vÒ dïng ngay cho s¶n xuÊt kh«ng qua kho)…. TiÒn l-¬ng: b¶ng thanh to¸n l-¬ng, b¶ng thanh to¸n BHXH, phiÕu b¸o lµm thªm giê, phiÕu x¸c nhËn s¶n phÈm hoÆc c«ng viÖc hoµn thµnh. - KhÊu hao TSC§: b¶ng tÝnh vµ ph©n bæ khÊu hao. - C¸c kho¶n kh¸c: PhiÕu chi, giÊy b¸o nî, ho¸ ®¬n (th«ng th-êng hoÆc gi¸ trÞ gia t¨ng). Tµi kho¶n sö dông Tuú theo tõng doanh nghiÖp vËn dông ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n hµng tån kho theo ph-¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú hay kª khai th-êng xuyªn mµ kÕ to¸n tæ chøc hÖ thèng cho phï hîp. - NÕu doanh nghiÖp ¸p dông ph-¬ng ph¸p kª khai th-êng xuyªn th× tµi kho¶n sö dông lµ: + Tµi kho¶n 621 chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp b»ng ph¶n ¸nh chi phÝ NVLTT sö dông cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt s¶n phÈm dÞch vô cña c¸c ngµnh. + Tµi kho¶n 622 chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: ph¶n ¸nh chi phÝ lao ®éng trùc tiÕp tham gia vµo qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. + Tµi kho¶n 627 - chi phÝ s¶n xuÊt chung: ph¶n ¸nh chi phÝ phôc vô s¶n xuÊt kinh doanh chung ph¸t sinh ë c¸c ph©n x-ëng, c«ng tr-êng.. phôc vô s¶n xuÊt s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô gåm: l-¬ng nh©n viªn qu¶n lý ph©n x-ëng, bé phËn…kho¶n trÝch BHXH, BHYT, KPC§ ®-îc trÝch theo quy ®Þnh (19%) khÊu hao TSC§ dïng cho ph©n x-ëng, ®éi, chi phÝ dÞch vô mua ngoµi vµ c¸c chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña ph©n x-ëng. + Tµi kho¶n 154 chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang: sö dông ®Ó tËp hîp toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt liªn quan ®Õn s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm vµ cung cÊp sè liÖu tÝnh gi¸ thµnh. SVTH: NguyÔn ThÞ Hång V©n 18 Líp: 3CKT2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Tr-êng C§KTKTTM  Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp - NÕu doanh nghiÖp h¹ch to¸n hµng tån kho theo ph-¬ngph¸p kiÓm kª ®Þnh kú Ngoµi tµi kho¶n 621, 627 154 cã néi dung gièng nh- ë ph-¬ng ph¸p KKTX th× kÕ to¸n cßn sö dông tµi kho¶n sau: + Tµi kho¶n 631 gi¸ thµnh s¶n xuÊt: dïng ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt * KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt trong c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn kÕ to¸n hµng tån kho theo ph-¬ng ph¸p kª khai th-êng xuyªn. KÕ to¸n tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ NVL,trùc tiÕp Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp lµ nh÷ng chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu chÝnh, nöa thµnh phÇn mua ngoµi, nguyªn vËt liÖu phô, nhiªn liÖu sö dông trùc tiÕp trong viÖc s¶n xuÊt chÕ t¸op hoÆc thùc hiÖn nh÷ng lao vô, dÞch vô cña c¸c ngµnh c«ng n«ng ngh- nghiÖp, x©y dùng c¬ b¶n giao th«ng vËn t¶i. .. chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp th-êng ®-îc x©y dùng ®Þnh møc chi phÝ vµ tæ chøc qu¶n lý theo ®Þnh møc. Chøng tõ ®Ó h¹ch to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp lµ phiÕu xuÊt kho, b¶ng ph©n bæ nguyªn vËt liÖu c«ng cô dông cô, c¸c phiÕu xuÊt kho kiªn vËn chuyÓn néi bé (nÕu nguyªn vËt liÖu mua vÒ kh«ng nhËp mµ xuÊt dïng trùc tiÕp cho s¶n xuÊt s¶n phÈm). ViÖc tËp trung hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp cã liªn quan trùc tiÕp tíi tõng ®èi t-îng, ®-îc tiÕn hµnh theo ph-¬ng ph¸p trùc tiÕp hay ph-¬ng ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp. Ph-¬ng ph¸p trùc tiÕp: ®-îc ¸p dông trong tr-êng hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp cã liªn quan ®Õn mét sè ®èi t-îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. Nh÷ng chi phÝ nµy kÕ to¸n c¨n cø sè liÖu chøng tõ kÕ to¸n dÔ ghi trùc tiÕp cho tõng ®èi t-îng chÞu chi phÝ. Ph-¬ng ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp: ¸p dông trong nh÷ng tr-êng hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp cã liªnq uan ®Õn nhiÒu ®èi t-îng kh¸c nhau, ph¶i tÝnh to¸n ph©n bæ cho tõng ®èi t-îng, ®ã theo mét tiªu chuÈn thÝch hîp. ViÖc ph©n bæ ®-îc tiÕn hµnh nh- sau: SVTH: NguyÔn ThÞ Hång V©n 19 Líp: 3CKT2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Tr-êng C§KTKTTM  Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp + X¸c ®Þnh hÖ sè ph©n bæ H = Lỗi! Trong ®ã: C: Tæng chi phÝ cÇn ph©n bæ Ti: Tiªu thøc ph©n bæ cho tõng ®èi t-îng ( i = 1,n) H: HÖ sè ph©n bæ + TÝnh chi phÝ cÇn ph©n bæ cho ®èi t-îng Ci = H. Ti (ci): Tæng chi phÝ cÇn ph©n bæ cho ( i = 1,n) Tiªu thøc ph©n bæ cã thÓ lµ chi phÝ ®Þnh møc, chi phÝ kÕ ho¹ch, khèi l-îng s¶n phÈm s¶n xuÊt.. lùa chän tiªu thøc ph©n bæ hîp lý lµ c¬ së tËp hîp chi phÝ chÝnh x¸c cho c¸c ®èi t-îng. §Ó tÝnh to¸n vµ tËp hîp chÝnh x¸c chi phÝ NVL trùc tiÕp kÕ to¸n cÇn chó ý kiÓm tra x¸c ®Þnh sè nguyªn vËt liÖu lÜnh nh-ng cuèi kú ch-a sö dông hÕt vµ gi¸ trÞ phÕ liÖu thu håi (nÕu cã) ®Ó lo¹i ra khái chi phÝ tõ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp trong kú. Chi phÝ NVL trong kú TrÞ gi¸ NVL xuÊt ®-a = vµo sö dông trong kú TrÞ gi¸ NVL cßn TrÞ gi¸ NVL TrÞ gi¸ + l¹i ®Çu kú ë ®Þa - cßn l¹i cuèi kú - phÕ liÖu ®iÓm s¶n xuÊt ch-a sö dông thu håi Toµn bé chi phÝ Nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp ®-îc tËp hîp vµo tµi kho¶n 621 - chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp cuèi kú ®-îc kÕt chuyÓn vµo tµi kho¶n 154 chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang ®-îc h¹ch to¸n nh- sau: Nî TK154: chi tiÕt cho tõng ®èi t-îng Cã TK 621: chi tiÕt cho tõng ®èi t-îng - KÕ to¸n tæng hîp vµ ph©n bæ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: lµ nh÷ng kho¶n tiÒn ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm hoÆc thùc hiÖn c¸c lo¹i lao vô, dÞch vô bao gåm: tiÒn l-¬ng chÝnh, l-¬ng phô, c¸c kho¶n phô cÊp, tiÒn trÝch BHXH, BHYT, KPC§ theo quy ®Þnh trªn tiÒn l-¬ng cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt. SVTH: NguyÔn ThÞ Hång V©n 20 Líp: 3CKT2