Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Tổ chức bồi dưỡng năng lực sư phạm cho giáo viên tiểu học thị xã từ sơn - tỉnh b...

Tài liệu Tổ chức bồi dưỡng năng lực sư phạm cho giáo viên tiểu học thị xã từ sơn - tỉnh bắc ninh

.PDF
108
122
51

Mô tả:

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM ––––––––––––––––––––– MAI THỊ HỒNG LOAN TỔ CHỨC BỒI DƢỠNG NĂNG LỰC SƢ PHẠM CHO GIÁO VIÊN TIỂU HỌC THỊ XÃ TỪ SƠN - TỈNH BẮC NINH Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 60.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ GIÁO DỤC Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Đào Hải Thái Nguyên - 2013 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nghiên cứu trình bày trong luận văn là trung thực và chƣa từng đƣợc công bố trong bất kì luận văn nào khác. Tôi xin cam đoan rằng các thông tin trích dẫn trong luận văn đều đã đƣợc chỉ rõ nguồn gốc. Thái Nguyên, tháng 5 năm 2013 Tác giả luận văn Mai Thị Hồng Loan Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn ii LỜI CẢM ƠN Trong thời gian nghiên cứu, học tập và chuẩn bị luận văn, ngoài sự cố gắng nỗ lực của bản thân, tác giả đã đƣợc sự giúp đỡ tận tình của Nhà trƣờng, các tổ chức, các tập thể, cá nhân trong và ngoài thị xã cũng nhƣ các thầy cô giáo thuộc Trƣờng Đại học Thái Nguyên- Đại học Sƣ phạm. Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu Trƣờng Đại học Thái Nguyên- Đại học Sƣ phạm đã giành những điều kiện tốt nhất để tôi đƣợc theo học và nghiên cứu, hoàn thành luận văn. Xin trân trọng cảm ơn TS. Đào Hải đã giành thời gian và công sức để giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và chuẩn bị luận văn. Xin chân thành cảm ơn UBND Thị xã Từ Sơn-tỉnh Bắc Ninh đã cho phép, tạo điều kiện để tôi đƣợc tham gia học tập, nghiên cứu và chuẩn bị luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn Phòng Giáo dục-Đào tạo Thị xã Từ Sơn-tỉnh Bắc Ninh, cán bộ, giáo viên các trƣờng TH Thị xã Từ Sơn đã giúp đỡ và cộng tác để tôi hoàn thành nội dung nghiên cứu của luận văn. Cảm ơn gia đình, bạn bè, các anh, chị đồng nghiệp và tập thể lớp cao học quản lý giáo dục K19 đã động viên, chia sẻ và giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và thực hiện luận văn. Thái Nguyên, tháng 5 năm 2013 Tác giả luận văn Mai Thị Hồng Loan Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................... ii MỤC LỤC ................................................................................................................... iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT .......................................................................... iv DANH MỤC CÁC BẢNG ........................................................................................... v DANH MỤC CÁC HÌNH............................................................................................ vi MỞ ĐẦU ...................................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài........................................................................................ 1 2. Mục đích nghiên cứu ............................................................................................ 3 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu...................................................................... 3 4. Giả thuyết khoa học .............................................................................................. 3 5. Nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu......................................................................... 3 6. Phƣơng pháp nghiên cứu ...................................................................................... 3 7. Những đóng góp mới của đề tài .......................................................................... 4 8. Cấu trúc đề tài ...................................................................................................... 4 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ BỒI DƢỠNG NĂNG LỰC SƢ PHẠM CHO GIÁO VIÊN TIỂU HỌC .............................................................. 5 1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu ........................................................................... 5 1.2. Những khái niệm cơ bản ................................................................................... 9 1.2.1. Bồi dƣỡng .................................................................................................... 9 1.2.2. Bồi dƣỡng giáo viên .................................................................................. 10 1.2.3. Quá trình bồi dƣỡng giáo viên ................................................................... 11 1.2.4. Quản lý quá trình bồi dƣỡng giáo viên ...................................................... 13 1.2.5. Năng lực sƣ phạm ...................................................................................... 15 1.3. Lý luận về bồi dƣỡng năng lực sƣ phạm cho giáo viên tiểu học ..................... 19 1.3.1. Đặc điểm lao động sƣ phạm của giáo viên Tiểu học................................. 19 1.3.2. Vai trò, chức năng, nhiệm vụ và yêu cầu đối với giáo viên Tiểu học trong sự nghiệp đổi mới giáo dục .............................................................. 21 1.3.3. Nội dung bồi dƣỡng năng lực sƣ phạm cho giáo viên Tiểu học ............... 28 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn iv Tiểu kết chƣơng 1 ................................................................................................... 32 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC BỒI DƢỠNG NĂNG LỰC SƢ PHẠM CHO GIÁO VIÊN TIỂU HỌC THỊ XÃ TỪ SƠN - TỈNH BẮC NINH .......................................................................................................................... 33 2.1. Khái quát đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội thị xã Từ Sơn tỉnh Bắc Ninh ......................................................................................................... 33 2.1.1. Đặc điểm tự nhiên ..................................................................................... 33 2.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội ......................................................................... 34 2.2. Thực trạng về GDTH thị xã Từ Sơn tỉnh Bắc Ninh ........................................ 35 2.2.1 Quy mô phát triển các cấp học, ngành học................................................. 35 2.2.2. Chất lƣợng giáo dục .................................................................................. 35 2.2.3. Cơ sở vật chất trƣờng học.......................................................................... 39 2.2.4. Thực trạng đội ngũ GV Tiểu học thị xã Từ Sơn ....................................... 39 2.3. Thực trạng công tác tổ chức bồi dƣỡng NLSP cho GVTH thị xã Từ Sơn tỉnh Bắc Ninh ................................................................................................... 42 2.3.1. Tổ chức khảo sát thực trạng ...................................................................... 42 2.3.2. Kết quả khảo sát ........................................................................................ 44 2.3.3. Đánh giá chung về NLSP của GVTH và thực trạng công tác tổ chức bồi dƣỡng NLSP cho GVTH thị xã Từ Sơn- tỉnh Bắc Ninh ..................... 59 Kết luận chƣơng 2 .................................................................................................. 63 Chƣơng 3: BIỆN PHÁP TỔ CHỨC BỒI DƢỠNG NĂNG LỰC SƢ PHẠM CHO GIÁO VIÊN TIỂU HỌC THỊ XÃ TỪ SƠN - TỈNH BẮC NINH........ 64 3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp ......................................................................... 64 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục đích ........................................................... 64 3.1.2. Nguyên tắc tính hệ thống ........................................................................... 65 3.1.3. Nguyên tắc tính kế thừa và phát triển ........................................................ 65 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học ........................................................... 66 3.1.5. Nguyên tắc tính chất lƣợng, hiệu quả ........................................................ 67 3.2. Biện pháp tổ chức bồi dƣỡng NLSP cho GVTH thị xã Từ Sơn tỉnh Bắc Ninh ......................................................................................................... 67 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn v 3.2.1. Nâng cao nhận thức cho CB, GV về tầm quan trọng của công tác bồi dƣỡng NLSP cho GVTH ..................................................................... 67 3.2.2. Cải tiến nội dung, phƣơng pháp và đa dạng hóa các loại hình bồi dƣỡng ................................................................................................. 69 3.2.3. Huy động và sử dụng có hiệu quả nguồn lực phục vụ bồi dƣỡng ............. 70 3.2.4. Tạo điều kiện thuận lợi cho GVTH tham gia bồi dƣỡng và tự bồi dƣỡng ...... 72 3.2.5. Tăng cƣờng kiểm tra, đánh giá, tự đánh giá trong và sau quá trình bồi dƣỡng................................................................................................... 73 3.2.6. Thực hiện tốt công tác thi đua khen thƣởng .............................................. 75 3.2.7. Mối quan hệ giữa các biện pháp ................................................................ 76 3.3. Khảo nghiệm các biện pháp bồi dƣỡng NLSP cho GVTH ............................. 77 3.3.1. Qui trình khảo nghiệm ............................................................................... 77 3.3.2. Kết quả khảo nghiệm ................................................................................. 78 Kết luận chƣơng 3 .................................................................................................. 82 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ........................................................................... 83 1. Kết luận .............................................................................................................. 83 2. Khuyến nghị ....................................................................................................... 84 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................... 86 PHỤ LỤC Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn iv DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Trong luận văn sử dụng các từ và cụm từ viết tắt có tần số xuất hiện cao với cách hiểu nhƣ sau: Bộ GD- ĐT Bộ Giáo dục - Đào tạo CSVC Cơ sở vật chất CNH - HĐH Công nghiệp hóa - hiện đại hóa GV Giáo viên GVTH Giáo viên Tiểu học QLGD Quản lý giáo dục QTDH Quá trình dạy học PPDH Phƣơng pháp dạy học PTDH Phƣơng tiện dạy học TBDH Thiết bị dạy học Sở GD- ĐT Sở giáo dục và đào tạo SGK Sách giáo khoa… XHH Xã hội hóa Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn v DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Số lớp và số HSTH thị xã Từ Sơn .............................................................. 35 Bảng 2.2. Chất lƣợng HSTH Thị xã Từ Sơn năm học 2011-2012 ............................. 36 Bảng 2.3. Tổng hợp xếp loại GD các môn học........................................................... 36 Bảng 2.4. Thống kê số lƣợng HS giỏi lớp 5 ............................................................... 37 Bảng 2.5. Thống kê danh hiệu thi đua HS năm học 2011- 2012 ................................ 38 Bảng 2.6. Thống kê danh hiệu thi đua và đánh giá xếp loại trƣờng học, năm học 2011-2012 .................................................................................................... 38 Bảng 2.7. Tình hình cơ sở vật chất các trƣờng Tiểu học Thị xã Từ Sơn ................... 39 Bảng 2.8. Thống kê đội ngũ GV trực tiếp giảng dạy ở 17 trƣờng TH Thị xã Từ Sơn, năm học 2011-2012 ............................................................................. 40 Bảng 2.9. Thống kê kết quả xếp loại chuyên môn của GV qua thanh tra, kiểm tra năm học 2011 - 2012 ................................................................................... 41 Bảng 2.10. Thực trạng NL dạy học của giáo viên Tiểu học ....................................... 44 Bảng 2.11. Thực trạng NL giáo dục của đội ngũ GV Tiểu học .................................. 45 Bảng 2.12. Thực trạng NL tổ chức của đội ngũ GV ................................................... 45 Bảng 2.13. Thực trạng năng lực tự hoàn thiện của đội ngũ GV ................................. 46 Bảng 2.14. Thực trạng NL dạy học của giáo viên Tiểu học ...................................... 47 Bảng 2.15. Thực trạng NL giáo dục của đội ngũ GV Tiểu học .................................. 47 Bảng 2.16. Thực trạng NL tổ chức của đội ngũ GV ................................................... 48 Bảng 2.17. Thực trạng năng lực tự hoàn thiện của đội ngũ GV ................................. 48 Bảng 2.18. So sánh thực trạng NL dạy học của đội ngũ GV Tiểu học ...................... 49 Bảng 2.19. So sánh thực trạng NL giáo dục của đội ngũ GV Tiểu học ..................... 50 Bảng 2.20. So sánh thực trạng NL tổ chức của đội ngũ GV Tiểu học ...................... 51 Bảng 2.21. So sánh thực trạng NL tự hoàn thiện của đội ngũ GV Tiểu học .............. 52 Bảng 2.22. Đánh giá của GV về thực trạng bồi dƣỡng NLSP .................................... 53 Bảng 2.23. Đánh giá của chuyên viên, CBQL về thực trạng bồi dƣỡng NLSP ......... 54 Bảng 2.24. So sánh đánh giá của giáo viên và chuyên viên, cán bộ quản lý về thực trạng công tác bồi dƣỡng NLSP cho GVTH ....................................... 55 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn vi Bảng 2.25. Đánh giá của giáo viên về nguyên nhân làm ảnh hƣởng đến bồi dƣỡng NLSP cho GVTH ............................................................................. 56 Bảng 2.26. Đánh giá của chuyên viên, cán bộ quản lý về nguyên nhân làm ảnh hƣởng đến bồi dƣỡng NLSP cho giáo viên TH ........................................... 57 Bảng 2.27. So sánh đánh giá của giáo viên và chuyên viên, CBQL về nguyên nhân làm ảnh hƣởng đến bồi dƣỡng NLSP cho giáo viên TH .................... 58 Bảng 3.1: Kết quả khảo nghiệm sự cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất ................................................................................................. 78 Bảng 3.2. Tƣơng quan giữa sự cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất .............................................................................................................. 80 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn vi DANH MỤC CÁC HÌNH SƠ ĐỒ: Sơ đồ 1.1: Cấu trúc và mối quan hệ giữa các thành tố của quá trình bồi dƣỡng .........12 Sơ đồ 1.2. Quản lý quá trình bồi dƣỡng giáo viên .......................................................14 Sơ đồ 1.3. Cấu trúc nhân cách ngƣời giáo viên Tiểu học ............................................31 Sơ đồ 3.1: Các biện pháp bồi dƣỡng NLSP cho giáo viên TH ....................................76 BIỂU ĐỒ: Biểu đồ 3.1: Tƣơng quan giữa sự cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất......................................................................................... 81 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 1 MỞ ĐẦU 1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI Nhân loại đã bƣớc vào thế kỷ XXI với sự phát triển nhanh chóng của khoa học và công nghệ. Kinh tế tri thức đang ngày càng mở rộng, với quá trình toàn cầu hoá có ảnh hƣởng mạnh mẽ đến sự phát triển của mỗi quốc gia, mỗi dân tộc, mỗi cộng đồng, mỗi gia đình và mỗi cá nhân. Ở Việt Nam, Nghị quyết TW2 khóa VIII đã xác định “ Muốn tiến hành CNH HĐH thắng lợi phải phát triển mạnh Giáo dục - Đào tạo, phát huy nguồn lực con ngƣời, yếu tố cơ bản của sự phát triển và bền vững”. Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI cũng đã khẳng định lại "Đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hoá, hiện đại hoá, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế, trong đó, đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, phát triển đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục là khâu then chốt”. Ngày 13 tháng 06 năm 2012, Thủ tƣớng Chính phủ đã phê duyệt Chiến lƣợc phát triển giáo dục 2011 - 2020, Chiến lƣợc đã chỉ rõ: "Củng cố, hoàn thiện hệ thống đào tạo giáo viên, đổi mới căn bản và toàn diện nội dung và phương pháp đào tạo, bồi dưỡng nhằm hình thành đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục đủ sức thực hiện đổi mới chương trình giáo dục phổ thông sau năm 2015”... Có thể nói, phát triển GD & ĐT là quốc sách hàng đầu, là một trong những động lực thúc đẩy sự nghiệp CNH - HĐH, là điều kiện để phát huy nguồn lực con ngƣời. Đây là trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân trong đó nhà giáo và đội ngũ cán bộ QLGD là lực lƣợng nòng cốt đóng vai trò quan trọng. Nâng cao chất lƣợng đội ngũ nhà giáo và CBQL giáo dục một cách toàn diện là nhiệm vụ đáp ứng yêu cầu trƣớc mắt và mang tính chiến lƣợc lâu dài nhằm thực hiện thành công chiến lƣợc phát triển giáo dục giai đoạn từ nay đến năm 2020. Thực tiễn giáo dục ở nƣớc ta đã khẳng định: Điều kiện tiên quyết để nâng cao chất lƣợng giáo dục chính là chất lƣợng và động lực dạy học của đội ngũ giáo viên. Giáo viên là nhân tố quyết định chất lƣợng giáo dục - đào tạo. Họ là ngƣời biến các chủ trƣơng, các chƣơng trình cải cách, đổi mới giáo dục thành hiện thực và sản phẩm lao động của họ là nhân cách học sinh, một loại sản phẩm đặc biệt có ý nghĩa quyết định đối với tƣơng lai của dân tộc. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 2 Điều 14 của Luật giáo dục ghi: "Nhà giáo giữ vai trò quyết định trong việc đảm bảo chất lượng giáo dục". Có đội ngũ giáo viên đủ về số lƣợng, mạnh về chất lƣợng, đồng bộ về cơ cấu và hết lòng với nghề nghiệp là sự đảm bảo cơ bản cho thắng lợi của sự nghiệp phát triển giáo dục. Chính vì vậy, trong bối cảnh hiện nay, vấn đề xây dựng đội ngũ giáo viên, hơn lúc nào hết cần đƣợc đặc biệt quan tâm. Xuất phát từ luận điểm:"Vì lợi ích mười năm thì phải trồng cây, vì lợi ích trăm năm thì phải trồng người" của Chủ Tịch Hồ Chí Minh, Đảng và nhà nƣớc ta đã không ngừng đầu tƣ cho giáo dục - đào tạo, nhất là việc đào tạo thế hệ trẻ, tƣơng lai của đất nƣớc. Xác định giáo dục Tiểu học là bậc học nền tảng của hệ thống giáo dục quốc dân và đầu tƣ cho giáo dục Tiểu học là đầu tƣ cho phát triển, đầu tƣ cho tƣơng lai... Đảng và Nhà nƣớc ta đã không chỉ nhấn mạnh vai trò tạo nền móng hết sức quan trọng cho sự nghiệp giáo dục và phát triển dân trí nói chung của công tác giáo dục ở bậc Tiểu học, mà còn tính đến điều kiện, khả năng thực tiễn có liên quan đến việc thực hiện từng bƣớc và có hiệu quả các mục tiêu giáo dục đã đề ra. Nhƣ vậy, để có đội ngũ giáo viên Tiểu học đạt chuẩn, đáp ứng yêu cầu "đổi mới giáo dục" thì nhiệm vụ trƣớc mắt là phải làm tốt công tác bồi dƣỡng đội ngũ giáo viên. Có nhiều nội dung bồi dƣỡng giáo viên, song theo chúng tôi, bồi dƣỡng năng lực sƣ phạm (NLSP) cho giáo viên Tiểu học là khâu hết sức quan trọng. Bởi lẽ nó quyết định tay nghề và kỹ năng nghề nghiệp của đội ngũ những ngƣời “ dạy ngƣời, trồng ngƣời". Ở bậc học này so với các bậc học khác yêu cầu về kiến thức khoa học không nhiều nhƣng yêu cầu về NLSP lại rất cao, nó ảnh hƣởng rất lớn đến việc hình thành nhân cách ban đầu của học sinh. Thực tế cho thấy, công tác bồi dƣỡng NLSP cho giáo viên Tiểu học của thị xã Từ Sơn-tỉnh Bắc NInh hàng năm vẫn đƣợc thực hiện nhƣng hiệu quả còn chƣa cao, đặc biệt trƣớc yêu cầu đổi mới giáo dục thì công tác bồi dƣỡng NLSP cho giáo viên Tiểu học cần phải đƣợc chú trọng nhiều hơn nữa... Chính vì vậy, tôi đã chọn và nghiên cứu đề tài: "Tổ chức bồi dưỡng NLSP cho giáo viên Tiểu học thị Xã Từ Sơn - Tỉnh Bắc Ninh" với hy vọng góp phần nâng cao chất lƣợng đội ngũ giáo viên Tiểu học trên địa bàn hiện nay. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 3 2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU Nghiên cứu và đề xuất biện pháp tổ chức bồi dƣỡng NLSP cho giáo viên Tiểu học thị xã Từ Sơn - tỉnh Bắc Ninh nhằm góp phần nâng cao chất lƣợng đội ngũ giáo viên Tiểu học trên địa bàn. 3. KHÁCH THỂ VÀ ĐỐI TƢỢNG NGHIÊN CỨU 3.1. Khách thể nghiên cứu Vấn đề năng lực sƣ phạm của đội ngũ giáo viên Tiểu học. 3.2. Đối tƣợng nghiên cứu Biện pháp tổ chức bồi dƣỡng NLSP cho giáo viên Tiểu học thị Xã Từ SơnTỉnh Bắc Ninh. 4. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC Hiện tại năng lực sƣ phạm của đội ngũ giáo viên Tiểu học thị xã Từ Sơntỉnh Bắc Ninh còn chƣa đáp ứng đƣợc yêu cầu đổi mới GDTH. Nếu xây dựng đƣợc biện pháp tổ chức bồi dƣỡng NLSP cho giáo viên Tiểu học Thị xã Từ Sơn tỉnh Bắc Ninh khoa học và phù hợp với điều kiện của địa phƣơng thì năng lực sƣ phạm của đội ngũ này sẽ đƣợc nâng cao góp phần đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục Tiểu học trên địa bàn. 5. NHIỆM VỤ VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU 5.1. Nhiệm vụ - Nghiên cứu cơ sở lý luận của vấn đề bồi dƣỡng NLSP cho giáo viên Tiểu học. - Phân tích các vấn đề thực tiễn, đặc biệt là thực trạng bồi dƣỡng NLSP cho giáo viên Tiểu học thị xã Từ Sơn - tỉnh Bắc Ninh. - Đề xuất và khảo nghiệm biện pháp tổ chức bồi dƣỡng NLSP cho GVTH thị xã Từ Sơn - tỉnh Bắc Ninh nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới GDTH trên địa bàn. 5.2. Giới hạn phạm vi nghiên cứu đề tài - Đề tài đƣợc khảo sát và khảo nghiệm ở một số trƣờng TH thuộc thị xã Từ Sơn- tỉnh Bắc Ninh - Các biện pháp đƣợc đề xuất chủ yếu đƣợc xem xét dƣới bình diện tổ chức, quản lý quá trình bồi dƣỡng - chỉ đi sâu nghiên cứu các biện pháp quản lý cơ bản nhằm tổ chức bồi dƣỡng nâng cao NLSP cho giáo viên Tiểu học thị xã Từ Sơn. 6. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Đề tài sử dụng phối hợp các nhóm phƣơng pháp nghiên cứu sau: Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 4 6.1. Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu lý luận Đề tài sử dụng nhóm phương pháp này để thu thập và tập hợp các thông tin lý luận có liên quan đến vấn đề nghiên cứu, như: - Phân tích và tổng hợp lý thuyết; - Phân loại hệ thống lý thuyết; - Xây dựng các giả thuyết... 6.2. Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn - Điều tra bằng phiếu hỏi (Anket); - Tổng kết kinh nghiệm; - Lấy ý kiến chuyên gia (các nhà khoa học, các nhà giáo dục, các nhà QLGD và giáo viên) - Khảo nghiệm các biện pháp đã đề xuất... 6.3. Phƣơng pháp thống kê và sử dụng toán học Chủ yếu dùng để thống kê, phân tích, tổng hợp và xử lý các số liệu thu thập đƣợc. 7. NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA ĐỀ TÀI - Góp phần làm sáng tỏ cơ sở lý luận và thực tiễn của vấn đề bồi dƣỡng NLSP cho đội ngũ GVTH. - Chứng minh tính hiện thực và khả thi của các biện pháp BD NLSP cho GVTH thị xã Từ Sơn phù hợp với hoàn cảnh phát triển giáo dục của địa phƣơng. 8. CẤU TRÚC ĐỀ TÀI - MỞ ĐẦU (4 trang, từ trang 6 đến trang 9) - KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU (Có dung lƣợng 76 trang, trang 10 đến trang 86, bố trí thành 03 chƣơng): + Chƣơng 1: Khái quát về "Cơ sở lý luận của vấn đề bồi dưỡng năng lực sư phạm cho giáo viên Tiểu học" (Từ trang 10 đến trang 36); + Chƣơng 2: Phân tích “ Thực trạng công tác bồi dưỡng NLSP cho giáo viên Tiểu học thị xã Từ Sơn- tỉnh Bắc Ninh" (Từ trang 37 đến trang 67 ); + Chƣơng 3: Đề xuất "Biện pháp bồi dưỡng NLSP cho giáo viên Tiểu học thị xã Từ Sơn - Bắc Ninh" (Từ trang 69 đến trang 86) + Kết luận và khuyến nghị (Từ trang 87 đến trang 88) - Sau kết quả nghiên cứu có phần tài liệu tham khảo và phần phụ lục. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 5 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ BỒI DƢỠNG NĂNG LỰC SƢ PHẠM CHO GIÁO VIÊN TIỂU HỌC 1.1. TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU Đội ngũ giáo viên luôn đóng vai trò then chốt, quyết định chất lƣợng và hiệu quả giáo dục. muốn có đội ngũ giáo viên đủ mạnh, đáp ứng đƣợc yêu cầu "đổi mới giáo dục" hiện nay không thể không quan tâm đến vấn đề đào tạo, bồi dƣỡng giáo viên, trong đó bồi dƣỡng NLSP cho giáo viên là hết sức quan trọng và cần thiết. Vấn đề bồi dƣỡng giáo viên từ trƣớc đến nay đã có không ít công trình của tập thể cũng nhƣ các nhà khoa học trong và ngoài nƣớc nghiên cứu: * Nƣớc ngoài: Ở Liên Xô trƣớc đây, đã có nhiều tác giả nghiên cứu về nghề dạy học nhƣ: "Chuẩn bị cho sinh viên làm công tác giáo dục ở trường phổ thông" của N.L Bôndƣrep. Tác giả đã nhấn mạnh vai trò của kỹ năng sƣ phạm đối với nghề dạy học và ông đã khẳng định: “Những kỹ năng đó chỉ đƣợc hình thành và củng cố trong hoạt động thực tiễn của ngƣời thầy giáo". N.M Iacốplep trong cuốn: "Phương pháp và kỹ thuật lên lớp trong trường phổ thông" đã phân tích quá trình nhận thức của học sinh và quá trình dạy học tƣơng đối chi tiết. Tác giả đã nêu rất cụ thể việc giáo viên cần phải làm là gì? Những yêu cầu đối với giáo viên ra sao? Và, tác giả đã dẫn ra những ví dụ về thành công cũng nhƣ những thất bại trong nghề dạy học nhằm làm sáng tỏ vấn đề nâng cao chất lƣợng giảng dạy trong nhà trƣờng. X.L.Kixêcôp đã có nhiều công trình nghiên cứu về kỹ năng sƣ phạm. Một trong các công trình đó là: "Hình thành các kỹ năng kỹ xảo sư phạm trong điều kiện của nền giáo dục đại học". Tác giả đã đƣa ra 2 giai đoạn trong thực tập sƣ phạm đó là: thực tập tập luyện và thực tập tập sự. F.N Gônôbôlin trong cuốn "Những phẩm chất tâm lý của người giáo viên" đã phân tích hoạt động dạy học ở hai lĩnh vực: Công tác dạy học và công tác giáo dục của ngƣời giáo viên. Tác giả phân tích cụ thể: đối với công tác dạy học ngƣời giáo viên cần có những phẩm chất tâm lý gì và đối với công tác giáo dục ngƣời giáo viên phải có những phẩm chất tâm lý nhƣ thế nào thì mới đạt đƣợc hiệu quả trong giáo dục và dạy học. Patrice Pelpel trong cuốn "Tự đào tạo để dạy học" đã gợi ý cho chúng ta Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 6 một cách tiếp cận khoa học có tính phƣơng pháp luận về nghề dạy học, cách xác định các mục tiêu sƣ phạm, cơ sở lý luận và thực hiện để chúng ta có thể tự mình lựa chọn và sử dụng một cách khách quan, khoa học các phƣơng pháp và kỹ thuật dạy học thích hợp, cách tự đánh giá cùng với những dự báo về xu hƣớng phát triển các phƣơng pháp và kỹ thuật dạy học ở nhà trƣờng tƣơng lai. Có thể nói, cuốn sách là những công cụ lý luận cần thiết cho mỗi nhà giáo khi tiến hành quá trình "tự đào tạo để dạy học". Ngoài các công trình trên còn có nhiều công trình nghiên cứu khác đƣợc dự án Việt - Bỉ (hỗ trợ học từ xa) dịch và giới thiệu nhƣ: “Đào tạo thường xuyên" của Pierre Besnard (Đại học Paris V-Sorbonne) và Bernard Lietard (Đại học Genève) bàn về vấn đề ngƣời lớn tham gia đào tạo thƣờng xuyên; "Chiến lược của giáo viên" do Paul D.Eggen (Đại học Nord Florida) và Donald. P. Kauchak (Đại học Utah) viết đã đƣa ra nhận xét tổng quát về các mô hình và chiến lƣợc dạy học; “Dạy học theo nhóm” của Phlippe Meirieu nêu hiệu quả của việc dạy học theo nhóm (NXB Chronique Sociale năm 1996); "Giáo viên rèn luyện tâm lý" của Jacques Nimier. Tác giả đã nêu vấn đề: không phải việc đào tạo tâm lý chỉ làm ở các trƣờng sƣ phạm mà đủ. Cả cuộc sống nghề nghiệp của họ sau này, ngƣời giáo viên vẫn phải luôn luôn tự rèn luyện mình; "Những cơ sở của hoạt động giảng dạy” của tập thể tác giả: E.De.corte; T.Geerlings - J.peters; N.Lágerweij R.Vandenberghe (NXB Deboeck - xuất bản lần thứ 3) đã nêu cơ sở của giảng dạy là gì? và nội dung, mục tiêu, chức năng của việc đánh giá công tác giảng dạy cũng nhƣ sản phẩm và quá trình của hoạt động giảng dạy; "Hướng dẫn giáo viên" của: J.M.Deketele; M.Chastrette; D.Cros; P.Mettelin và J.Thomas đã hƣớng dẫn kỹ thuật sử dụng các mục tiêu sƣ phạm và vấn đề kiểm tra đánh giá hay các dạng hội thảo trong đào tạo (NXB De.Bocck U.niverists 1995); Đặc biệt cuốn "Đào tạo giáo viên về nghiệp vụ" của Marguerite. Altet (ĐH tổng hợp Nantes). Từ sự biện chứng sƣ phạm tác giả đã phân tích vai trò của ngƣời thầy trên góc độ: Nhà giáo là một nhà chuyên nghiệp và đào tạo nghề nghiệp theo cách nào? v.v... và v.v... Nhƣ vậy, các nhà khoa học ở nƣớc ngoài đã quan tâm không ít đến vấn đề đào tạo, bồi dƣỡng giáo viên. Tuy nhiên, hầu hết các công trình kể trên mới chỉ đề cập Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 7 đến kỹ năng giảng dạy và kỹ năng giáo dục nói chung chƣa có công trình nào đi sâu nghiên cứu vấn đề bồi dƣỡng NLSP cho giáo viên - đặc biệt là giáo viên Tiểu học. * Trong nƣớc: Ở Việt Nam vấn đề bồi dƣỡng NLSP cho giáo viên đƣợc coi là yêu cầu cấp bách không thể thiếu trong chiến lƣợc phát triển giáo dục và đào tạo. Do nhận thức đƣợc ý nghĩa và tầm quan trọng của việc bồi dƣỡng nâng cao NLSP cho giáo viên, nên vấn đề này đã đƣợc nhiều nhà khoa học, nhiều nhà quản lý giáo dục, nhiều cán bộ giảng dạy... quan tâm nghiên cứu ở các góc độ, nội dung, hình thức khác nhau. Tuy nhiên, trƣớc năm 1970 việc nghiên cứu về xây dựng đội ngũ giáo viên không theo những đề tài riêng mà đƣợc tiến hành gắn với các đề tài giáo dục học và tâm lý học, về nội dung và phƣơng pháp dạy học các môn học. Bƣớc vào thời kỳ đổi mới (1986) đặc biệt từ năm 1987 sau khi các cơ quan nghiên cứu của Bộ giáo dục hợp nhất thành Viện KHGDVN, ban nghiên cứu CCSP trở thành trung tâm nghiên cứu đào tạo và bồi dƣỡng giáo viên với nhiệm vụ nghiên cứu những vấn đề cơ bản và cấp bách về ngƣời giáo viên và về việc xây dựng đội ngũ giáo viên, các nhà khoa học đã tập trung nghiên cứu nhiều về nghề dạy học, nhất là vấn đề rèn luyện NVSP nhƣ: Nguyễn Quang Uẩn "Về rèn luyện NVSP cho sinh viên" (thông báo khoa học ĐHSP1 - 1/97); Đặng Vũ Hoạt với "Kế hoạch rèn luyện NVSP thường xuyên" (Cục đào tạo bồi dƣỡng 1989)… Sau năm 1990, quan tâm đến vấn đề đào tạo, bồi dƣỡng giáo viên có đề tài" Người thầy giáo theo yêu cầu của sự phát triển giáo dục" (đề tài cấp nhà nƣớc) do trƣờng ĐHSP Hà Nội 1 chủ trì, với sự tham gia của nhiều nhà khoa học - với 154 bài viết. (Thông báo khoa học số 3/1991 - ĐHSP Hà Nội 1). Các nhà khoa học tham gia đề tài này đã làm sáng tỏ một số đề về nhân cách ngƣời thầy giáo, về mục tiêu đào tạo cụ thể của một số loại hình giáo viên, về đặc điểm lao động sƣ phạm của ngƣời thầy giáo... Đề tài đã góp phần đáng kể trong việc cải tiến công tác đào tạo và bồi dƣỡng giáo viên. Ngoài ra, còn một số công trình tập trung nghiên cứu về đào tạo, bồi dƣỡng giáo viên, về nghề dạy học nhƣ: Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 8 Nguyễn Kế Hào với "Học sinh Tiểu học và nghề dạy học" (1992); Lê Trần Lâm với "Đào tạo và bồi dƣỡng giáo viên" (1992); Nguyễn Hữu Long (chủ nhiệm đề tài): "Xây dựng và hoàn thiện quy trình rèn luyện kỹ năng sƣ phạm theo quy trình đào tạo mới” (ĐHSPHN1 - 1994); Nguyễn Sinh Huy với "Giáo dục Tiểu học" (1997); Nguyễn Đình Chỉnh với "Thực tập sƣ phạm" (1997), Bộ giáo dục và đào tạo với “ Chuẩn kiến thức, kĩ năng các môn học ở Tiểu học”(2009) , Nguyễn Thị Tính với “thanh tra, kiểm tra, đánh giá và kiểm định chất lƣợng giáo dục” (2006); Vụ giáo dục Tiểu học với “Hƣớng dẫn thực hiện một số văn bản quy phạm pháp luật giáo dục Tiểu học” (2011),. v.v... Đặc biệt, Chương trình bồi dưỡng thường xuyên chu kỳ cho giáo viên Tiểu học hàng năm của Bộ Giáo dục & Đào tạo ban hành là tài liệu quan trọng đƣợc triển khai ở tất cả các tỉnh thành trong cả nƣớc, một lần nữa khẳng định sự quan tâm của nhà nƣớc, của lãnh đạo ngành đối với vấn đề xây dựng đội ngũ giáo viên nói chung và bồi dƣỡng đội ngũ giáo viên Tiểu học nói riêng. Từ 31 tháng 01 năm 1994 "Dự án giáo dục Tiểu học - Hợp tác với ngân hàng thế giới" đã đƣợc Chính phủ cho thực hiện. Và, từ năm 1999 dự án "Việt - Bỉ" đã cho ra mắt nhiều tài liệu liên quan đến vấn đề bồi dƣỡng giáo viên, với những kỹ năng dạy học cơ bản đã đƣợc đề cập, nhƣ: - Phân tích chƣơng trình môn học - Soạn bài theo tinh thần đổi mới phƣơng pháp giáo dục - Sử dụng, khai thác, thiết kế bài tập cho học sinh Tiểu học - Phân tích, đánh giá, xây dựng đề kiểm tra cho học sinh Tiểu học. Có thể nói, những vấn đề trên rất hữu ích cho giáo viên Tiểu học. Ngoài các công trình nghiên cứu đƣợc nêu ở trên còn có thể kể đến nhiều bài viết đƣợc đăng tải trên các tạp chí của ngành đã đề cập đến vấn đề bồi dƣỡng giáo viên nói chung và bồi dƣỡng NLSP cho giáo viên nhƣ: Nguyễn Văn Lê "Tìm hiểu một số yếu tố tác động đến động cơ công tác của giáo viên" ; Nguyễn Cảnh Toàn "Về các biện pháp lớn nhằm tăng cao hiệu quả đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng giáo viên" ; Trần Bá Hoành "Về đội ngũ giáo viên phổ thông trong cải cách giáo dục" ; Vũ Văn Dụ "Một số đổi mới về công tác đào tạo, bồi Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 9 dưỡng giáo viên phổ thông"; Nguyễn Mậu Bành "Suy nghĩ về một chiến lược xây dựng đội ngũ giáo viên"; Nguyễn Trí "Về đội ngũ giáo viên vấn đề và kiến nghị"; Đặc biệt, phải kể đến tập "Một số bài viết về vấn đề giáo viên" của Trung tâm nghiên cứu giáo viên - Viện KHGD Việt Nam v.v… Bên cạnh đó còn có các luận án, luận văn nghiên cứu về bồi dƣỡng giáo viên Tiểu học nhƣ: Tác giả Đào Hải với đề tài “ Nghiên cứu quy trình bồi dƣỡng NVSP cho đội ngũ giáo viên Tiểu học miền núi” (2004); “Biện pháp quản lý của Hiệu trưởng nhằm nâng cao NLSP cho giáo viên mầm non Thành phố Thái Nguyên” của Lƣu Thị Kim Phƣợng (2009)… Có thể nói, các công trình khoa học và các bài viết đƣợc nêu ở trên đã đề cập đến nhiều vấn đề cơ bản về nghề dạy học, về hoạt động rèn luyện NVSP và về bồi dƣỡng NLSP cho giáo viên nhƣ: Lý luận về năng lực sƣ phạm, về kỹ năng giảng dạy và kỹ năng giáo dục cũng nhƣ kỹ năng tự hoàn thiện mình trong quá trình đào tạo ở nhà trƣờng sƣ phạm cũng nhƣ trong công tác giảng dạy và giáo dục ở nhà trƣờng phổ thông. Song, chƣa có bất kỳ công trình nào đi sâu nghiên cứu về biện pháp bồi dƣỡng NLSP cho giáo viên tiểu học thị xã Từ Sơn - Bắc Ninh . Chính vì vậy, chúng tôi đã chọn và tiến hành nghiên cứu đề tài: “Tổ chức bồi dưỡng NLSP cho giáo viên Tiểu học thị xã Từ Sơn- Tỉnh Bắc Ninh” với hy vọng góp phần nầng cao chất lƣợng GDTH trên địa bàn. 1.2. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN 1.2.1. Bồi dƣỡng Bồi dƣỡng là một khái niệm đƣợc hiểu theo nhiều cách khác nhau. Theo nhóm tác giả biên soạn cuốn "Đại từ điển tiếng Việt" do Nguyễn Nhƣ Ý chủ biên: "Bồi dƣỡng là làm cho tăng thêm năng lực hoặc phẩm chất..." - Theo quan niệm của UNESCO: Bồi dƣỡng với ý nghĩa nâng cao nghề nghiệp, quá trình này chỉ diễn ra khi cá nhân và tổ chức có nhu cầu nâng cao kiến thức hoặc kỹ năng chuyên môn nghiệp vụ của bản thân nhằm đáp ứng nhu cầu lao động nghề nghiệp. - Nguyễn Minh Đƣờng (tác giả đề tài KX - 07 - 14) quan niệm: Bồi dƣỡng có thể coi là quá trình cập nhật kiến thức và kỹ năng còn thiếu hoặc đã lạc hậu trong một cấp học, bậc học và thƣờng đƣợc xác nhận bằng một chứng chỉ. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 10 - Cũng có quan niệm cho rằng: "Bồi" là vun đắp thêm vào và "Dƣỡng" là nuôi.Và, "Bồi dƣỡng" là: Vun đắp thêm vào để tăng cƣờng về năng lực và phẩm chất...Nhƣ vậy, "Bồi dưỡng" chính là là quá trình bổ sung tri thức và kỹ năng nhằm tăng cường về năng lực và phẩm chất cho đối tượng bồi dưỡng. Và chủ thể bồi dƣỡng là ngƣời lao động đã đƣợc đào tạo và có một trình độ chuyên môn nghề nhất định; và thực chất đây là quá trình cập nhật bổ sung tri thức, kỹ năng để nâng cao trình độ trong lĩnh vực hoạt động chuyên môn nào đó, qua hình thức đào tạo nào đó; Cũng chính vì vậy, mục đích bồi dƣỡng là nhằm nâng cao phẩm chất và năng lực để ngƣời lao động có cơ hội củng cố, mở mang hoặc nâng cao hệ thống tri thức, kỹ năng, kỹ xảo chuyên môn nghiệp vụ có sẵn nhằm nâng cao chất lƣợng và hiệu quả công việc đang làm (không nhằm mục đích đổi nghề). Trong giáo dục và đào tạo, theo nghĩa rộng, bồi dƣỡng đƣợc hiểu là một dạng đào tạo đặc biệt, về bản chất thì bồi dƣỡng là một con đƣờng của đào tạo và đối tƣợng của công tác bồi dƣỡng hƣớng vào những ngƣời đang đƣơng nhiệm trong các cơ quan giáo dục hoặc trong các nhà trƣờng... Với cách hiểu trên, "Đào tạo" và "Bồi dƣỡng"có mối quan hệ gắn kết không thể tách rời của một quá trình tổng thể - đặc biệt là đối với khoa học giáo dục. Trong khoa học sƣ phạm hiện đại, đào tạo diễn ra gồm có: đào tạo trƣớc nghề (Pre-service training) và bồi dƣỡng sau khi vào nghề cũng nhƣ trong quá trình công tác (In-service training). Có thể nói, hai quá trình này luôn có sự liên kết, kết nối. Nếu nhƣ trong nhà trƣờng sƣ phạm, sản phẩm sau đào tạo là giáo viên (một sản phẩm mới) thì "bồi dƣỡng" chính là quá trình tác động bổ sung và hoàn thiện thêm những kiến thức, kỹ năng, tình cảm thái độ...cho giáo viên, giúp họ đáp ứng đƣợc yêu cầu ngày càng cao của giáo dục. Nếu đào tạo mà thiếu bồi dƣỡng thì sản phẩm sẽ không thích ứng đƣợc sự thay đổi (phát triển); và bồi dƣỡng không trên cơ sở đào tạo thì sản phẩm sẽ không tồn tại bền vững (tụt hậu). Nhƣ vậy, có thể coi, bồi dƣỡng là giai đoạn hai của đào tạo (đào tạo mở rộng): Giai đoạn 1: Hình thành phẩm chất và các kỹ năng chuyên môn, nghiệp vụ cơ bản; Giai đoạn 2: Làm cho phẩm chất và các kỹ năng phát triển đáp ứng đƣợc yêu cầu thực tiễn. 1.2.2. Bồi dƣỡng giáo viên Có thể nói một cách tổng quát, bồi dưỡng giáo viên là quá trình tác động của các nhà quản lý giáo dục thông qua hệ thống chức năng và công cụ quản lý tới tập Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan