TRƯỜNG ĐẠI HỌC SPKT VINH
KHOA CƠ KHÍ ĐỘNG LỰC
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHAM KỸ THUẬT VINH
KHOA CƠ KHÍ ĐỘNG LỰC
ĐỒ ÁN MÔN HỌC ÔTÔ II:
TÍNH TOÁN THIẾT KẾ BỘ LY HỢP CHO XE TẢI
20 TẤN
Giáo viên hướng dẫn : DƯƠNG XUÂN MỸ
Sinh Viên Thực Hiện : LÊ ĐỨC THUẬN
Lớp
SVTH: LÊ ĐỨC THUẬN
: ĐHCN Ô TÔ A-K4
1
GVHD:DƯƠNG
XUÂN MỸ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SPKT VINH
KHOA CƠ KHÍ ĐỘNG LỰC
LỜI NÓI ĐẦU
Trong những năm gần đây cùng với sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế
thế giới, nền kinh tế việt nam cũng từng bước phát triển trên con đường CÔNG
NGHIỆP HÓA – HIỆN ĐẠI HÓA. Bên cạnh đó kỹ thuật của nước ta cũng từng
bước tiến bộ. Trong đó phải nói đến nghành động lực nói chung và sản xuất ô tô
nói riêng, chúng ta đã liên doanh với khá nhiều hãng ô tô nổi tiếng trên thế giới
như Nissan,Honda, Toyota…cùng sản xuất và lắp ráp ô tô. Để góp phần nâng cao
trình độ và kỹ thuật, đội ngũ kỹ thuật của ta phải tự nghiên cứu, thiết kế tính toán
đó là yêu cầu cấp thiết. Có như vậy ngành sản xuất ô tô của ta mới có thương hiệu
riêng cho mình trên thị trường quốc tế.
Sau khi học xong môn học ÔTÔ 2, chúng em được tổ bộ môn giao làm nhiệm
vụ bài làm đồ án môn học. Trong quá trình tính toán để hoàn thành bài tậ lớn môn
học chuyên nghành này, bước đầu chúng em đã gặp không ít khó khăn bỡ ngỡ
nhưng cùng với sự nỗ lực của các bạn trong nhóm, và sự hướng dẫn hết sức tận
tình của thầy giáo Dương Xuân Mỹ, giờ đây sau một thời gian làm việc hăng say,
nghiêm túc chúng em đã hoàn thành xong bài tập lớn môn hoc Tính toán thiết kế
ôtô. Tuy nhiên do là lần đầu tiên chúng em vận dụng lý thuyết đã học, vào tính
toán và thiết kế ôtô cụ thể theo thông số cho trước, nên gặp rất nhiều khó khăn và
không tránh khỏi những sai sót. Vì vậy chúng em rất mong sự quan tâm, sự giúp
đỡ chỉ bảo của các thầy để bản thân chúng em ngày càng được hoàn thiện hơn nữa
về kiến thức chuyên môn và khả năng tự nghiên cứu của mình.
Qua Đồ án môn học này bản thân em đã có ý thức hơn cho nghề nghiệp của
mình, đã dần hình thành cho mình phương pháp học tập và nghiên cứu mới. Cảm
ơn sự giúp đỡ tận tình của thầy Dương Xuân Mỹ đã giúp em sớm hoàn thành tốt
đồ án môn hoc này.
Rất mong được sự giúp đỡ nhiều hơn nữa của thầy và các thầy giáo trong
khoa.
Em xin chân thành cảm ơn!
Sinh viên thực hiện
Lê Đức Thuận
SVTH: LÊ ĐỨC THUẬN
2
GVHD:DƯƠNG
XUÂN MỸ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SPKT VINH
KHOA CƠ KHÍ ĐỘNG LỰC
ĐỒ ÁN
MÔN HỌC ÔTÔ II
Tên đề tài :
TÍNH TOÁN THIẾT KẾ BỘ LY HỢP CHO XE TẢI 20 TẤN
A.
B.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
C.
1.
2.
Số liệu cho trước
Xe tải tự đổ 20 tấn
Trọng lượng xe không tải 11 tấn
Ma sát khô một đĩa , cơ cấu ép là lò xo hình trụ
Tốc độ tối đa : 92Km/h
Mô men xoắn lớn nhất 1275N.m
Xe tham khảo KAMAZ KD
Phần thiết kế và tính toán
Xác định mô men ma sát của ly hợp, xác định hệ số dự trữ mô men
Xác định kích thước cơ bản của ly hợp
Tính công trượt riêng
- Tính công trượt của ly hợp khi khởi động ô tô máy kéo
- Xác định công trượt riêng
- Kiểm tra nhiệt độ các chi tiết
Tính toán động học và động lực học của hệ thống dẫn động
Tính sức bền của một số chi tiết
Nhận xét và kết luận
Phần đồ thị và bản vẽ
Bản vẽ mặt cắt dọc và ngang của ly hợp
Bản vẽ chế tạo một chi tiết điển hình
SVTH: LÊ ĐỨC THUẬN
3
GVHD:DƯƠNG
XUÂN MỸ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SPKT VINH
KHOA CƠ KHÍ ĐỘNG LỰC
NỘI DUNG TÍNH TOÁN
I. Tính toán các thông số cơ bản của ôtô:
I.1. Trọng lượng toàn bộ của ôtô:
Trọng lượng toàn bộ ô tô được xác định theo công thức sau:
G = Ga =2660(kg)
(1-1)
I.2. Bán kính làm việc của bánh xe chủ động:
Bán kính làm việc của bánh xe được xác định theo công thức sau:
d
2
rbx = ( B ).25,4 (mm)
Trong đó :
(1-2)
B : Chiều rộng lốp
d : Đường kính vành
Theo đề : Kí hiệu của bánh xe 8,4-15
Ở đây : B = 8,4 (inh) = 213,36 (mm)
d = 15 (inh) = 381 (mm)
d
2
Thay số vào (1-2) ta được : rbx = ( B ).25,4 = (8,4
15
).25,4 403,8 (mm)
2
I.3. Tỷ số truyền của truyền lực chính io:
ta có io =5,14
II .Xác định mô men ma sát của ly hợp:
Ly hợp phải có khả năng truyền hết mômen xoắn lớn nhất của của động cơ .
Để đảm bảo yêu cầu truyền hết mô men xoắn lớn nhất của động cơ trong mọi điều kiện
thì ta phải có :
Mms =Memax.β
(1-3)
M ms .M emax .P.R tb.Zms [N.m]
Trong đó : - Mms : mômen ma sát cần thiết của ly hợp . [N.m]
- Memax :mômen xoắn lớn nhất của động cơ . [N.m].Theo đề
Memax=1275 [N.m] = 1275 x 9,81 = 12,51 KN/m
- β : hệ số dự trữ của ly hợp .
Hệ số dự trữ ly hợp β phải đủ lớn ( β > 1) để đảm bảo ly hợp truyền hết mômen xoắn
động cơ trong mọi điều kiện làm việc của nó (khi các bề mặt ma sát bị dầu mỡ rơi vào,
SVTH: LÊ ĐỨC THUẬN
4
GVHD:DƯƠNG
XUÂN MỸ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SPKT VINH
KHOA CƠ KHÍ ĐỘNG LỰC
khi các lo xo ép bị giảm tính đàn hồi ,khi các tấm ma sát bị mòn ,…) .Mặt khác hệ số β
cũng không được lớn quá vì như thế ly hợp không làm tốt chức năng bảo vệ an toàn cho
hệ thống truyền lực khi quá tải .
Hệ số β được chọn theo thực nghiệm :
Đối với ôtô tải: β = 1,65 ÷ 2,25. Chọn β =1,95
Thay số vào ta có :
Mms =Memax.β =166,7.1,95 =325,06 [N.m]
III . Xác định các kích thước cơ bản của ly hợp :
III.1. Bán kính hình vành khăn của bề mặt ma sát đĩa bị động :
Bán kính ngoài của tấm ma sát ly hợp được xác định :
3 .M e max
2.Z ms . . . p.1 K R3
R2 =
(1-4)
Trong đó :
: Thường ở ôtô máy kéo hay dùng các bề mặt ma sát thép với phêrađô
đồng có hệ số ma sát khô lớn nhất là 0,35; nhưng tính đến những điều kiện nhiệt độ, tốc
độ trượt tương đối làm giảm hệ số đó đi, cho nên hệ số ma sát khi tính toán theo kinh
nghiệm là:. = 0,22 0,3.
Ta chọn
0,25
Zmz : Số đôi bề mặt ma sát ưu tiên chọn một đĩa bị động nên chọn Zmz =2
P : Áp suất pháp tuyến của các bề mặt ma sát .Để đảm bảo tuổi thọ cho các tấm
ma sát giá trị p cho phép là [p] =1,4.105÷2,5.105 [N/m2 ].Vì ly hợp làm việc trong điều
kiện nhẹ nên có thể chộn áp suất theo giới hạn trên: p=1,76.105 [N/m2 ]
KR : Hệ số tỷ lệ giữa bán kính trong và ngoài bề mặt ma sát ,
KR =
R1
=0,53÷0,75
R2
.Chọn KR =0,66
Thay vào (1-2) ta có :
R2 = 3
3 .M e max
3.325,06
3
0,19 (m)
3
2.Z ms . . . p. 1 K R
2.2.0,25.3,14.1,76.10 5. 1 0,66 3
R2=190(mm).
Suy ra bán kính trong R1 của tấm ma sát là : R1 =R2.0,6=190.0,66=125,4 (mm)
SVTH: LÊ ĐỨC THUẬN
5
GVHD:DƯƠNG
XUÂN MỸ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SPKT VINH
KHOA CƠ KHÍ ĐỘNG LỰC
Khi chọn số đôi bề mặt ma sát bằng 2 thì phải kiểm tra áp suất trên bề mặt ma
sát bằng công thức sau :
q
.M e max
q
2 .Rtb2 .b. .i
Trong đó :
Memax :Mômen cực đại của động cơ .Memax=166,7[N.m]
: Hệ số dự trữ của ly hợp .=1,66
Rtb :Bán kính trung bình của tấm masát .Rtb =0,159[m]
b : Bề rộng của hình vành khăn tấm masát.b=190-125,4=64,6[mm]
µ: hệ số masát .Vật liệu tấm masát là pherado đồng có µ=0,25
[q]=250 KN/m2 .áp lực riêng cho phép trên tấm bề mặt ma sát
i:Số đôi bề mặt ma sát.i=2(Một đĩa bị động)
Thay vào công thức ta có:
q
1,95.166,7
171,05 [KN/m2 ]
2.3,14.0,159 2.0,0646.0,25.10 3.2
q<[q] nên với một đĩa ma sát thì ly hợp vẫn đảm bảo bền khi làm việc
III.2. Diện tích và bán kính trung bình của hình vành khăn tấm ma sát:
Diện tích hình vành khăn tấm ma sát S[m2 ] được xác định theo công thức :
S=.(R22 –R12)=3,14.(0,192 -0,1252 )=0,06 [m2 ]
Bán kính trung bình của hình vành khăn tấm ma sát :
2 R23 R13 2 0,19 3 0,15 3
.
0,159 [m]
Rtb =
3 R22 R12 3 0,19 2 0,125 2
III.3. Lực ép của cơ cấu ép :
Sau khi đã xác định được các thông số kích thước của vành ma sát ,ta dễ dàng tính
được lực ép cần thiết của cơ cấu ép phải tạo ra mà theo đó đảm bảo được áp suất làm việc
đã chọn và thoả mãn mômen ma sát yêu cầu :
F=
.M e max
.Rtb .Z ms
1,95.166,7
F= 0,25.0,159.2
(1-5)
4089
[N]
IV. Tính công trượt riêng của ly hợp :
SVTH: LÊ ĐỨC THUẬN
6
GVHD:DƯƠNG
XUÂN MỸ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SPKT VINH
KHOA CƠ KHÍ ĐỘNG LỰC
Việc xác định kích thước của bề mặt ma sát theo diều kiện áp suất làm việc không
vượt quá giá trị cho phép như trên chưa đủ để đánh giá khả năng chống mòn của ly
hợp .Khi các ly hợp khác nhau có cùng áp suất làm việc nhưng với ôtô máy kéo khác
nhau có trọng lượng khác nhau thì thì sự hao mòn của ly hợp cũng khác nhau.
Quá trình đóng êm dịu ly hợp bao giờ cũng kèm theo sự trượt của ky hợp giữa các
đôi bề mặt ma sát. Sự trượt của ly hợp làm cho các đôi bè mặt ma sát mòn đồng thời sinh
nhiệt làm nóng các chi tiết tiếp xúc với bề mặt trượt .Nếu cường độ trượt quá mạnh sẽ
làm mòn nhanh các bề mặt ma sát và nhiệt sinh ra sẽ rất lớn ,có thể làm cháy cục bộ các
tấm ma sát ,làm nung nong lò xo ép ,từ đó có thể làm giảm tính đàn hồi của lò xo.
Vì vậy việc xác định công trượt ,công trượt riêng của ly hợp để hạn chế sự mòn
,khống chế nhiệt độ cực đại nhằm đảm bảo tuổi thọ cho ly hợp là hết sức cần thiết .
IV.1. Mô men quán tính quy dẫn Ja [kg.m.s2 ]:
Mô men quán tính khối lượng quy dẫn Ja được xác định từ điều kiện cân bằng
động năng khi ôtô đang chuyển động xác định theo công thức sau:
Ga Gm
g
Ja =
rbx2
.
. t [kg.m.s2 ]
i
.
i
.
i
h1 p o
(1-6)
Trong đó :
Ga : Trọng lượng toàn bộ của ôtô .Ga=2660 [KG]
Gm : Trọng lượng toàn bộ của rơmóc. Gm =0
g : Gia tốc trọng trường .g=9,81 [m/s2 ]
rbx :Bánh kính làm việc của bánh xe chủ động . rbx =0,4038 [m]
ih1 : Tỷ số truyền của hộp số ở tay số 1 . Theo đề ih1 =4,124
ip : Tỷ số truyền của hộp số phụ . ip =1
io :Tỷ số truyền của truyền lực chính .io =5,14
t : Hệ số tính đến khối lượng chuyển động quay trong hệ thống truyền lực
.trong tính toán thiết kế lấy t =1,05÷1,06. Chọn t =1,05.
Thay số vào (1-6) ta có :
Ga Gm
Ja =
g
2660
rbx2
.
. t
2
ih1.i p .io
0,4038 2
.1,05 0,103
Ja = 9,81 .
2
4,124.1.5,14
SVTH: LÊ ĐỨC THUẬN
[kg.m.s2 ]
[kg.m.s2]
7
GVHD:DƯƠNG
XUÂN MỸ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SPKT VINH
KHOA CƠ KHÍ ĐỘNG LỰC
IV.2. Mô men cản chuyển động quy dẫn Ma [KG.m]:
Mômen cản chuyển động của xe quy dẫn về trục ly hợp được tính theo công thức
sau:
Ma = Ga Gm . P .
rbx
it .t
[KG.m]
(1-7)
Trong đó : : Hệ số cản tổng cộng của đường . =f+tg với f =0,02 là hệ số
cản lăn , =00 là góc dốc của mặt đường . =0,02+tg00 =0,02
P
: Lực cản của không khí . Khi khởi hành xe thì P =0(vì tốc
độ quá nhỏ).
it : Tỷ số truyền chung của hệ thống truyền lực(it=io.ih1.ip)
t : Hiệu suất của hệ thống truyền lực .Đối với ôtô con t
=0,9÷0,93.Chọn t =0,93
Thay số vào công thức (1-7) ta có:
Ma = Ga Gm . P .
rbx
it . t
0,4038
= 2660 0.0,02 0. 4.124.1.5,14.0,93
1,1
[KG.m]
IV.3. Tính thời gian trượt ly hợp trong các giai đoạn (t1 và t2):
Thời gian đóng ly hợp được chia làm hai giai đoạn :
Thời gian đóng ly hợp ở giai đoạn đầu được xác định theo công thức:
t1=
Ma
k
[s]
(1-8)
Thời gian đóng ly hợp ở giai đoạn hai ,được xác định theo công thức :
t2 =
A
k
(1-9)
Trong đó :
-k :Hệ số tỷ lệ kể đến nhịp độ tăng mômen khi đóng ly hợp và được xác định theo
công thức kinh nghiệm : Đối với xe tải k=15÷75[KG.m/s]
Chọn k=30 [KGm/s]
A : Là biểu thức rút gọn được tính theo công thức :
A 2.J a . m a
(1-10)
Với : m =2200[v/p] tốc độ góc ứng với mômen cực đại của động cơ
SVTH: LÊ ĐỨC THUẬN
8
GVHD:DƯƠNG
XUÂN MỸ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SPKT VINH
KHOA CƠ KHÍ ĐỘNG LỰC
m =2200.3,14/30=230,26[rad/s]
a =0 tốc độ góc của trục ly hợp tính toán cho lúc khởi hanh xe.
Thay số vào công thức (1-10) ta có:
A 2.J a . m a = 2.0,103. 230,26 0 6,88
Thay số vào công thức (1-8) và (1-9) ta có:
t1=
t2 =
M a 1,1
0,036 [s]
=
30
k
A
k
=
6,88
30
1,25
[s]
IV.4. Tính công trượt tổng cộng :
Công trượt tổng cộng của ly hợp được xác định theo công thức sau:
2 1
t
2
L M a . e a . 1 t 2 J a . e a
2 3 2
[KG.m]
(1-9)
Trong đó t1 ,t2 thời gian trượt của ly hợp trong hai giai đoạn dã được tính ở
trên.
Thay số vào (1-9) ta có:
0,036 2
1
2
L 1,1. 230,26 0.
1,25 0,103. 230,26 0 2946,14 [KG.m]
2
3
2
IV.5. Tính công trượt riêng cho ly hợp:
Để đánh giá tuổi thọ của ly hợp theo điều kiện trượt ,người ta dùng chỉ tiêu công
trượt riêng ;được xác định bằng công trượt trên một đơn vị diện tích làm việc của các bề
mặt ma sát được xác định theo công thức sau:
Lr
L
z ms . . R22 R12
(1-10)
Trong đó :
L :Công trượt tổng cộng của ly hợp được xác đinh ở trên .
zms :Số đôi bề mặt ma sát .Ly hợp một đĩa bị động nên zms =2
R2 ,R1 : Bán kính tương ứng vòng ngoài ,vòng trong của hình vành khăn bề
mặt ma sát [cm].
Thay số vào công thức (1-10) ta có:
Lr
2946,14
2,30 [KG.m/cm2 ]
2. .190 2 125,4 2
Công trựơt cho phép đối với xe con là :Lr =10÷12 [KG.m/cm2 ].
SVTH: LÊ ĐỨC THUẬN
9
GVHD:DƯƠNG
XUÂN MỸ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SPKT VINH
KHOA CƠ KHÍ ĐỘNG LỰC
So sánh kết quả tính được giữa công trượt riêng và công trượt riêng cho phép ta
thấy Lr<[Lr ] vì vậy ly hợp làm việc đảm bảo được tuổi thọ.
IV.6. Nhiệt sinh ra do trượt ly hợp :
Ngoài việc tính toán kiểm tra công trượt riêng ,ly hợp còn cần phải tính toán kiểm
tra nhiệt độ nung nong các chi tiết của ly hợp trong quá trình trượt ly hợp để đảm bảo sự
làm việc bình thường của ly hợp ,không ảnh hưỡng nhiều đến hệ số ma sát , không gây
nên sự cố cháy tấm ma sát hoặc ảnh hưỡng đến sự đàn hồi của lo xo ép ,….
Với ly hợp một đĩa nhiệt sinh ra làm nung nong đĩa ép được xác định theo công
thức:
v.L =m.c.ΔT
(1-11)
Trong đó :
L : Công trượt toàn bộ của ly hợp , đã được xác định từ (1-9)
v : Hệ số xác định phần nhiệt để nung nóng đĩa ép ,với ly hợp môt dĩa bị
động thì v=0,50
c : Nhiệt dung riêng của chi tiết bị nung nóng ,với vật liệu làm bằng thép
hoặc gang có thể lấy c=481,5 [J/kg0K]
m : Khối lượng chi tiết bị nung nóng [kg]
ΔT: Độ tăng nhiệt độ của chi tiết bị nung nóng ,[0K]
Độ tăng nhiệt độ cho phép của chi tiết tính toán đố với mỗi lần khởi hành của
ôtô(ứng với hệ số cản của đường ψ=0,02) không được vượt quá 100K.
Từ đó suy ra khối lượng đĩa ép tối thiểu là :
m
v.L
0,5.2946,14
0,31
c.T
481,5.10
[kg2.m/J] =3,1[kg]
IV.7. Chiều dày tối thiểu của đĩa ép (theo chế độ nhiệt):
Bề dày tối thiểu của đĩa ép [m] được xác định theo khối lượng tính toán chế độ
nhiệt ở trên có thể được xác định theo công thức :
m
2
. R2 R12 .
(1-12)
Trong đó :
:Khối lượng riêng của đĩa ép .Với vật liệu làm bằng gang thì =7800[kg/m3 ]
Thay số các đại lượng đã biết vào (1-12) ta có:
3,1
0,0618 [m] = 61,8 [mm]
.0,19 0,125 2 .7800
2
SVTH: LÊ ĐỨC THUẬN
10
GVHD:DƯƠNG
XUÂN MỸ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SPKT VINH
KHOA CƠ KHÍ ĐỘNG LỰC
V. Tính toán sức bền một số chi tiết chủ yếu của ly hợp :
V.1. Tính toán sức bền của đĩa bị động .
-Để giảm kích thước của ly hợp ,khi ly hợp làm việc trong điều kiện ma sát khô
,chọn vật liệu có hệ số ma sát cao .đĩa bị động gồm các tấm ma sát và xương đĩa .Xương
đĩa được chế tạo bằng thép các bon trung bình và cao (thép 50 và 85).
Vật liệu của tấm
ma sát là loại phêrado .phêrado đồng hoặc Atbet đồng .
-Tấm ma sát được gắn với xương đĩa bị động bằng đinh tán .Vật liệu của đinh tán
băng thép hoặc nhôm .
-Đường kính đinh tán được lấy trong khoảng (3÷)mm.Đối với xe tải có thể chọn
đường kính đinh tán là 4mm.
-Chiều dày xương đĩa bị động được lấy trong khoảng (÷)mm.Chọn 1,5mm.
-Đinh tán được bố trí theo hai dãy tương ứng với các bán kinh trong là r 1 và bán
kính ngoài là r2 .Số lượng đinh tán có thể chọn n=36 đinh tán .Dãy ngoài có bán kính là
r2=82 [mm] ,với số lượng đinh tán là n2=20 .Dãy trong có bán kính là r1=68 [mm] ,với số
lượng đinh tán là n1=16.
Lực tác dung lên mỗi dãy đinh tán được xác định theo công thức :
F1
M e max .r1
2 r12 r22
F2
[N]
M e max .r2
2 r12 r22
[N]
(1-13)
Lần lượt thay số vào (1-13) ta có :
F1
166,7.0,068
170,78
2 0,068 2 0,082 2
[N]
166,7.0,082
205,94
20,068 2 0,082 2
[N]
F2
Đinh tán được kiểm tra theo ứng suất cắt và ứng suất dập .
- Ứng suất cắt của đinh tán ở vòng trong là:
c
F1
.d 2 [N/m2 ]
n1 .
4
(1-14)
170,78
c
543885,35
.0,0052
Thay số vào (1-14) ta có :
[N/m2 ]=5,54[kg/cm2 ]
16.
4
-Ứng suất dập của đinh tán ở vòng trong là:
d
F1
[N/m2 ]
n1 .l.d
SVTH: LÊ ĐỨC THUẬN
(1-15)
11
GVHD:DƯƠNG
XUÂN MỸ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SPKT VINH
KHOA CƠ KHÍ ĐỘNG LỰC
Trong đó : l là chiều dài khoảng chèn dập của đinh tán .Chọn l=1[mm]
Thay số vào (1-15) ta có: d
170,78
2134750
16.0,001.0,005
[N/m2 ]
21,76 [kg/cm2 ]
Ứng suất cho phép với vật liệu nêu trên là:
[ c ] =100 [kg/cm2 ]
[ d ] =250 [kg/cm2 ].
Kiểm tra đinh tán ở vòng ngoài:
-Ứng suất cắt của đinh tán ở vòng ngoài là:
c
F2
205,94
524687,89
2
.d
.0,005 2
[N/m2 ]=5,35 [kg/cm2 ]
n2 .
20
4
4
-Ứng suất dập của đinh tán ở vòng ngoài là:
d
F2
205,94
2059400 [N/m2 ]
n2 .l.d 20.0,001.0,005
=20,99 [kg/cm2 ]
Ứng suất cho phép với vật liệu nêu trên là:
[ c ] =100 [kg/cm2 ]
[ d ] =250 [kg/cm2 ].
V.2. Tính toán Moay-ơ đĩa bị động :
Chiều dài moay-ơ được chọn tương đối lớn để giảm độ đảo của đĩa bị động ,moay-
ơ được lắp với xương đĩa bị động bằng đinh tán và ghép với trục bằng then hoa .Tính
toán moay-ơ ta tính toán theo ứng suất cắt và dập trên then hoa.
SVTH: LÊ ĐỨC THUẬN
12
GVHD:DƯƠNG
XUÂN MỸ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SPKT VINH
KHOA CƠ KHÍ ĐỘNG LỰC
h
Do trục ly hợp cũng là trục sơ cấp của hộp số ,nên đường kính ngoài trục ly hợp D được
tính theo trục sơ cấp hộp số được tính sơ bộ bằng công thức sau:
D k d . M e max .
1
3
(1-16)
Trong đó : kd là hệ số kinh nghiệm .k d =4,0÷4,6 .chọn k d =4,6
Memax =166,7 [N.m]: mômen cực đại của động cơ.
Ta có :
1
D 4,6.166,7. 3 17,7 [mm] .Chọn D=22 [mm].
Với D =22 [mm] ta tra bảng (7-26) sách thiết kế chi tiết máy ta có các thông số
khác của then hoa như sau:
Sử dụng then hoa có răng hình chữ nhật chịu tải trọng trung bình.
-Đường kính trong : d=18 [mm]
-Chiều rộng của răng : b=5 [mm]
-Số răng là :Z=6
Chiều dài moay-ơ được xác định bằng công thức sau :L=1,4D=1,4.22=30,8[mm].
Khi làm việc then hoa của moay-ỏ chịu ứng suất chèn dập và cắt và được kiểm
nghiệm theo công thức sau:
4.M e max
c
Z1 .Z 2 .L.b. D d
-Ứng suất cắt:
c
-Ứng suất chèn dập :
cd
8.M e max
cd
Z1.Z 2 .L. D 2 d 2
Trong đó :
SVTH: LÊ ĐỨC THUẬN
13
GVHD:DƯƠNG
XUÂN MỸ
(1-17)
(1-18)
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SPKT VINH
KHOA CƠ KHÍ ĐỘNG LỰC
Memax :Mô men cực đại của động cơ .Memax =166,7[N.m].
Z1 :Số lượng moay-ơ riêng biệt ,với ly hợp một đĩa bị động thì Z1=1
Z2 :Số then hoa của moay-ơ. Z2 =6
L : Chiều dài moay-ơ .L=30,8[mm]=0,0308[m]
D : Đường kính ngoài của then hoa . D=22[mm]=0,022[m].
d : Đường kính trong của then hoa . d=18[mm] = 0,018[m].
b : Chiều rộng then hoa . b =5 [mm]=0,005[m]
Lần lượt thay số vào công thức (1-17) và (1-18) ta có:
4.166,7
6168831,17
1.6.0,0308.0,005.(0,022 0,018)
c
[N/m2 ]
=62,88 [kg/cm2 ]
8.166,7
cd
15422077 ,92 [N/m2 ]
1.6.0,0308.0,022 2 0,018 2
=157,2 [kg/cm2 ]
Vật liệu chế tạo moay-ơ thường là thép 40 ,40X .Ứng suất cho phép là:
100 kg/cm2
200
c
cd
kg/cm2 .
So sánh kết quả tính được với ứng suất cho phép ta thấy ly hợp làm việc đảm bảo
bền.
Tính toán đinh tán nối moay-ơ với xương đĩa bị động:
Đinh tán nối moay-ơ với xương đĩa bị động được làm bằng thép có đường kính
d=(6÷10)mm .Đồi với xe tải chọn d=8 (mm).
Đường kính mũ đinh tán được tính theo công thức sau:
Dmd =(1,6÷1,75).d ,chọn Dmd =1,6.d=1,69.8=9,6[mm].
52
Ø35
F
Ø9,6
Ø9,6
l
Ø22
Ø6
SVTH: LÊ ĐỨC THUẬN
14
GVHD:DƯƠNG
XUÂN MỸ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SPKT VINH
KHOA CƠ KHÍ ĐỘNG LỰC
Sơ đồ tính toán đinh tán gắn xương đĩa bị động với moay-ơ.
Đinh tán được bố trí một dãy với đường kính là d =54 [mm] ,số lượng đinh tán chọn
n=8 (đinh).
Lực tác dụng lên đinh tán được xác định theo công thức sau:
F
2.M e max
2.166,7
2111,11 [N]
D
0,054
Đinh tán được kiểm tra theo ứng suất cắt và ứng suất dập :
-Ứng suất cắt của đinh tán :
F
c
n .
.d
4
2
2111,11
9337894,16
[N/m2
3,14.0,008 2
8.
4
]
=95,19 [KG/cm2 ]
-Ứng suất dập của đinh tán ở vòng ngoài là:
d
F
n .l.d
2111,11
43981458,33
8.0,001.0,008
[N/m2 ]
=448,33 [KG/cm2]
Trong đó:
F : Lực tác dụng lên đinh tán .F=2111,11 [N]
n : Số đinh tán .n=8 [đinh ]
d : Đường kính đinh tán . d=8[mm]
l : Chiều dài chèn dập của đinh tán .chọn l=1[mm]
Trị số ứng suất cho phép :
[ c ] = 300 KG/cm2
Ta thấy : c c
d = 800 KG/cm2
và d d nên đinh tán đảm bảo bền.
V.3.Tính toán lò xo ép ly hợp:
Lò xo ép dùng trong ly hợp thường đóng thường sử dụng lò xo ép dạng trụ và được
đặt xung quanh đĩa ép . Số lượng của lò xo được chọn theo đường kính ngoài của đĩa bị
động.
Lực tác dụng lên mỗi lò xo cho phép trong giới hạn sau:
-Đối với xe du lịch và xe con : Flx ≤(60÷70)kg =(600÷700)N
V.3.1.Lực ép cần thiết của một lò xo:
Lực ép cần thiết tính cho một lò xo được xác định theo công thức sau:
Flx
k o .F
z lx
[N]
(1-19)
Trong đó :
-F :lực ép cần thiết của ly hợp .F=4089[N]
SVTH: LÊ ĐỨC THUẬN
15
GVHD:DƯƠNG
XUÂN MỸ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SPKT VINH
KHOA CƠ KHÍ ĐỘNG LỰC
-ko :Hệ số tính đến sự giản nở ,sự nới lỏng của lò xo.ko=(1,05÷1,08).chọn
ko=1,08
-zlx :Số lượng lò xo ép. zlx=6
Thay số vào công thức (1-19) ta có:
1,08.4089
Flx
448,2 [N]
6
V.3.2.Độ cứng của một lò xo ép:
Độ cứng của một lò xo được xác định theo hai điều kiện :Tạo ra lực ép cần thiết để
hình thành mômen ma sát yêu cầu với hệ số dự trữ và điều kiện tối thiểu của hệ số dự
trữ ly hợp min khi tấm ma sát đã mòn đến giới hạn phải thay thế Nghĩa là ta phải có:
Clx
Flx
. 1 min
lm
[N/m]
(1-20)
Trong đó:
-:Hệ số dự trữ của ly hợp. =1,66
-min:Hệ số dự trữ của ly hợp khi tấm ma sát bị mòn phải thay thế.Theo kinh
nghiệm min=(0,8÷0,85)..Chọn min=0,8=0,8.1,66=1,328.
-lm:Lượng mòn tổng cộng cho phép của tấm ma sát.
lm=0,5.ms.zms
Với: -ms:Độ dày tấm ma sát .ms=3,5[mm]
-zms:Số đôi bề mặt ma sát .zms=2
Nên : lm=0,5.0,0035.2=0,0035[m]
Thay số vào công thức (1-20) ta có:
Clx
448,2
1,328
. 1
25611,86
0,0035
1,66
[N/m]
V.3.3.Lực lớn nhất tác dụng lên một lò xo ép:
Lực lớn nhất tác dụng lên một lò xo ép được xác định bằng công thức sau:
Flxmax=Flx+Clx.m [N]
(1-21)
Trong đó:
-m:Độ biến dạng thêm của lò xo khi mở ly hợp .Độ biến dạng này chính bằng
độ dịch chuyển của đĩa ép khi mở ly hợp và được xác đinh theo công thức sau:
m=m.zms+dh
Với: -m:Khe hở hoàn toàn giữa mỗi đôi bề mặt ma
sát.m=(0,75÷1)mm.Chọn m=0,80mm.
SVTH: LÊ ĐỨC THUẬN
16
GVHD:DƯƠNG
XUÂN MỸ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SPKT VINH
KHOA CƠ KHÍ ĐỘNG LỰC
-dh:Độ dịch chuyển thêm cần thiết của đĩa ép do độ đàn hồi của đĩa
bị động .Chọn dh=1.
Nên : m=0,8.2+1=2,6[mm]=0,0026[m]
Thay số đã biết vào công thức (1-21) ta có:
Flxmax=448,2+25611,86.0,0026=514,79[N]
V.345.Đường kính dây và đường kính trung bình của lò xo:
Đường kính dây lò xo được xác định bằng công thức sau:
d
8..k D
. .Flx max
. d
[m]
(1-22)
Trong đó :
-d: Đường kính của dây lò xo
-D:Đường kính trung bình của lò xo
-[ ]:Ứng suất tiếp cho phép của lò xo.[ ]=650.106 [N/m2 ]
-k:Hệ số tăng ứng suất tiếp do lò xo bị xoắn khi chịu tải được chọn theo
tỷ số D/d theo bảng sau:
D/d
3
4
5
k
1,58
1,40
1,31
Chọn D/d=6 ta được k=1,25
6
1,25
7
1,21
8
1,18
9
1,16
10
1,14
Thay số vào công thức (1-22) ta có:
8..k D
. .Flx max
. d
d
=
8.1,40
.4.514,79 =3,36.10-3 [m]3,5[mm]
6
.650.10
Từ đó ta có đường kính trung bình của lò xo là:
D=5.d=4.3.5=14[mm]
V.3.5.Số vòng làm việc của lò xo:
Số vòng làm việc nlv của lò xo được xác định độ cứng của lõ xo như sau:
Clx
G.d 4
8.D 3 .nlv
nlv
G.d 4
8.D 3 .Clx
(1-23)
Trong đó:
-G:Mô đun đàn hồi trượt của vật liệu làm lò xo .G=0,81.1011 [N/m2 ]
-d:Đường kính dây lò xo.d=3,6[mm]
-D:Đường kính trung bình của lò xo.D=21,6[mm]
Thay số vào công thức (1-23) ta có:
SVTH: LÊ ĐỨC THUẬN
17
GVHD:DƯƠNG
XUÂN MỸ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SPKT VINH
4
0,81.1011. 3,6.10 3
n
lv
3
8. 21,6.10 3 .25611,86
KHOA CƠ KHÍ ĐỘNG LỰC
6,6 [vòng]
V.3.6.Chiều dài của lò xo:
Chiều dài tối thiểu của lò xo:
Được xác định khi chịu tải lớn nhất với khe hở tối thiểu giữa các vòng lò xo là
1mm.
Lmin=(nlv-1)(d+1)+(1,5÷2)d+2
(1-24)
Trong đó:
-(nlv-1):Số bước của lò xo.
-d:Đường kính dây lò xo.
-(1,5÷2):Số vòng không làm việc được tính thêm cho việc tỳ lò xo vào đế.
-2:Khe hở giữa các vòng tỳ với vòng làm việc.
Thay số vào công thức (1-24) ta có:
Lmin=(6,6-1)(3,6+1)+(1,5÷2)3,6+2=(33,16÷34,96)mm
Chọn Lmin=35[mm]
Chiều dài tự do của lò xo:
Chiều dài tự do của lò xo được xác định khi không chịu tải và được xác định bằng
công thức sau:
Lmax=Lmin+max
(1-25)
Trong đó :
-Lmin:Chiều dài tối thiểu của lò xo.Lmin=35[mm]
-max:Độ biến dạng lớn nhất của lò xo khi chịu tải lớn nhất.
F
514,79
lx max
max= C 25611,86 0,02 [m]=20[mm]
lx
Thay số vào công thức (1-25) ta có:
Lmax=35+20=55[mm]
Chiều dài làm việc của lò xo:
Được xác đinh khi chịu lực ép Flx theo công thức sau”
Llv=Lmax-lv
(1-26)
Trong đó:
-lv:Độ biến dạng của lò xo khi chịu lực ép Flx.
lv
Flx
448,2
0,017 [m]=17[mm]
Clx 25611,86
SVTH: LÊ ĐỨC THUẬN
18
GVHD:DƯƠNG
XUÂN MỸ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SPKT VINH
Nên:
KHOA CƠ KHÍ ĐỘNG LỰC
Llv=55-17=38[mm]
V.4.Tính toán lò xo giảm chấn:
Lò xo giảm chấn được đặt theo hướng tiếp tuyến trong các lỗ được khoét ở đĩa bị
động để tránh sự cộng hưởng ở tần số cao của dao động xoắn do sự thay đổi mômen của
động cơ và của hệ thống truyền lực ,đảm bảo truyền mômen một cách êm dịu từ đĩa bị
động đến moay-ơ trục ly hợp.
-Bán kính đặt lò xo thường được chọn theo đường kính ngoài mặt bích moay-ơ và
nằm trong giới hạn sau: R=(40÷60)mm.Chọn theo xe tham khảo R=40[mm].
-Số lượng lò xo giảm chấn : Theo xe tham khảo n=6
Lực cực đại tác dụng lên một lò xo được xác định theo công thức sau:
Fmax gc
M ms M msgc
[N]
n.R
(1-27)
Trong đó:
-R:Bán kính đặt các lò xo giảm chấn.R=40[mm]
-n:Số lượng lò xo giảm chấn.n=6
-Mms:Mômen ma sát của ly hợp.Theo (1-3) Mms=94,66[N.m]
-Mmsgc:Mômen ma sát giảm chấn.Theo kinh nghiệm
Mmsgc=(0,06÷0,17)Memax=(0,06÷0,17).57=(3,42÷9,69). Chọn Mmsgc=4,56[N.m]
Thay số vào công thức (1-27) ta có:
Fmax g
325,06 4,56
375,42
6.40.10 3
[N]
V.4.1.Đường kính trung bình của vòng lò xo:
Đường kính trung bình của lò xo thường được chọn trong giới hạn sau:
D=(14÷19)mm.Chọn D=15[mm].
V.4.2.Đường kính dây lò xo:
Đường kính trung bình của lò xo thường được chọn trong giới hạn sau:
d=(3÷4)mm.Chọn d=3[mm]
V.4.3.Số vòng làm việc của lò xo:
Số vòng làm việc của lò xo được xác định bằng công thức sau:
.G.d 4
n0
1,6.Fmax gc .D 3
(1-28)
Trong đó:
-G:Môđuyn dàn hồi dịch chuyển.G=8.105 [KG/cm2 ]=7,85.1010 [N/m2 ]
SVTH: LÊ ĐỨC THUẬN
19
GVHD:DƯƠNG
XUÂN MỸ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SPKT VINH
KHOA CƠ KHÍ ĐỘNG LỰC
-:Độ biến dạng của lò xo giảm chấn từ vị trí chưa làm việc đến vị trí làm việc
thường được chọn trong khoảng (2,5÷4)mm.Chọn =3[mm]
Thay các đại lượng đã biết vào công thức (1-28) ta có:
4
3.10 3.7,85.1010. 3.10 3
n0
9,4 [vòng]
3
1,6.375,42.15.10 3
V.4.4.Chiều dài làm việc của lò xo giảm chấn:
Chiều dài làm việc của lò xo giảm chấn ứng với khe hở giữa các vòng bằng 0 được
xác định bằng công thức sau:
Llv=no.d=9,4.3=28,2[mm]
V.4.5.Chiều dài của lò xo ở trạng thái tự do:
Chiều dài của lò xo ở trạng thái tự do được xác định theo công thức sau:
Lmax=Llv++0,5.d=28,2+3+0,5.3=32,7[mm]
V.4.6.Độ cứng của lò xo:
Độ cứng của lò xo được xác định theo công thức sau:
Clx
G.d 4
[N/m]
8.n0 .D 3
Với G, n0, d, D là các đại lượng đã biết
4
7,85.1010. 3.10 3
Clx
25053,19
3
8.9,4.15.10 3
Nên:
[N/m]
V.4.7.Kiểm nghiệm lò xo giảm chấn:
Lò xo giảm chấn được kiểm nghiệm theo ứng suất xoắn:
3.Fmax gc .D
.k
.d 3
(1-29)
Trong đó:
-Fmaxgc:lực cực đại tác dụng lên một lò xo giảm chấn.Fmaxgc=375,42[N]
-D:Đường kính trung bình của vòng lò xo.D=15[mm]
-d:Đường kính dây lò xo.d=3[mm]
-k:Hệ số tăng ứng suất tiếp do lò xo bị xoắn khi chịu tải được chọn theo
tỷ số D/d theo bảng sau:
D/d
3
4
5
k
1,58
1,40
1,31
Do D/d=15/3=5 nên k=1,31
SVTH: LÊ ĐỨC THUẬN
6
1,25
7
1,21
8
1,18
9
1,16
20
GVHD:DƯƠNG
XUÂN MỸ
10
1,14
- Xem thêm -