Tài liệu Tính toán cân bằng hệ thống lưu vực sông thạch hãn tỉnh quảng trị

§¹i häc quèc gia Hµ Néi Tr­êng ®¹i häc khoa häc tù nhiªn Ng« chÝ tuÊn tÝnh to¸n c©n b»ng n­íc hÖ thèng l­u vùc s«ng th¹ch h·n tØnh qu¶ng trÞ LuËn v¨n th¹c sÜ khoa häc Hµ Néi - 2009 1 §¹i häc quèc gia Hµ Néi Tr­êng ®¹i häc khoa häc tù nhiªn Ng« chÝ tuÊn tÝnh to¸n c©n b»ng n­íc hÖ thèng l­u vùc s«ng th¹ch h·n tØnh qu¶ng trÞ Chuyªn ngµnh: thñy v¨n häc M· sè: 60.44.90 LuËn v¨n th¹c sÜ khoa häc Ng­êi h­íng dÉn khoa häc: TS. TrÇn ngäc anh Hµ Néi – 2009 2 Môc Lôc Danh môc ch÷ viÕt t¾t............................................................................ 5 Danh môc b¶ng biÓu ................................................................................. 6 Danh môc h×nh vÏ....................................................................................... 8 Më ®Çu .............................................................................................................. 9 Ch­¬ng 1. §Æc ®iÓm ®Þa lý tù nhiªn vµ kinh tÕ x· héi l­u vùc s«ng Th¹ch H·n ............................................................................... 10 1.1. §Æc ®iÓm ®Þa lý tù nhiªn ...................................................................... 10 1.1.1. VÞ trÝ ®Þa lý ....................................................................................... 10 1.1.2. §Þa h×nh vµ ®Þa m¹o ........................................................................ 11 1.1.3. §Þa chÊt vµ thæ nh­ìng ................................................................... 12 1.1.4. Th¶m thùc vËt................................................................................... 13 1.1.5. KhÝ hËu ............................................................................................. 14 1.1.6. Thuû v¨n ........................................................................................... 18 1.2. T×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi trªn l­u vùc s«ng Th¹ch H·n 21 1.2.1. D©n sè............................................................................................... 21 1.2.2. C¬ cÊu kinh tÕ .................................................................................. 22 Ch­¬ng 2. C©n b»ng n­íc hÖ thèng vµ giíi thiÖu m« h×nh mike basin ..................................................................................................... 26 2.1. Kh¸i niÖm vÒ hÖ thèng nguån n­íc vµ c©n b»ng n­íc hÖ thèng.... 26 2.1.1. HÖ thèng nguån n­íc....................................................................... 26 2.1.2. Kh¸i niÖm c©n b»ng n­íc hÖ thèng ................................................ 27 2.1.3. Ph­¬ng ph¸p tÝnh to¸n c©n b»ng n­íc hÖ thèng............................ 27 2.1.4 T×nh h×nh nghiªn cøu c©n b»ng n­íc hÖ thèng ë ViÖt Nam ........... 32 2.2. c¸c m« h×nh to¸n c©n b»ng n­íc......................................................... 34 2.2.1. HÖ thèng m« h×nh GIBSI [25, 31] ................................................... 35 2.2.2. Ch­¬ng tr×nh Sö dông n­íc (Water Utilization Project) [25, 31] 36 2.2.3. M« h×nh BASINS [25, 31] ............................................................... 36 2.2.4. M« h×nh hÖ thèng ®¸nh gi¸ vµ ph¸t triÓn nguån n­íc WEAP[25, 31] ............................................................................................................... 38 2.2.5. Bé m« h×nh MIKE (DHI) [25, 31, 34] ............................................ 39 2.3. Giíi thiÖu m« h×nh MIKE BASIN [25, 34]........................................ 40 2.3.1 Giíi thiÖu chung ............................................................................... 40 2.3.2. Sè liÖu ®Çu vµo cho m« h×nh ........................................................... 43 2.3.3. KÕt qu¶ cña m« h×nh........................................................................ 44 Ch­¬ng 3. ¸p dông m« h×nh mike basin tÝnh to¸n c©n b»ng n­íc hÖ thèng l­u vùc s«ng th¹ch h·n ................................... 45 3.1 HiÖn tr¹ng dïng n­íc trªn l­u vùc ..................................................... 45 3.1.1. Tµi liÖu nhu cÇu dïng n­íc ............................................................. 45 3.1.2. HiÖn tr¹ng c¸c hé sö dông n­íc trªn l­u vùc s«ng Th¹ch H·n .... 45 3 3.2. C©n b»ng n­íc l­u vùc s«ng Th¹ch H·n b»ng m« h×nh MIKE BASIN ............................................................................................................ 50 3.2.1. Ph©n vïng tÝnh c©n b»ng n­íc........................................................ 51 3.2.2. TÝnh to¸n dßng ch¶y ®Õn t¹i c¸c tiÓu vïng..................................... 57 3.2.3. TÝnh to¸n nhu cÇu dïng n­íc cho c¸c ngµnh t¹i c¸c tiÓu vïng .... 58 3.2.4. TÝnh to¸n hiÖn tr¹ng c©n b»ng n­íc hÖ thèng l­u vùc s«ng Th¹ch H·n.............................................................................................................. 75 3.2.5. TÝnh to¸n c©n b»ng n­íc hÖ thèng l­u vùc s«ng Th¹ch H·n theo quy ho¹ch ®Õn 2010 ................................................................................... 86 KÕt luËn ......................................................................................................... 88 KiÕn nghÞ ........................................................................................................ 91 Tµi liÖu tham kh¶o ................................................................................. 92 Phô lôc............................................................................................................ 95 Phô lôc 1. sè liÖu khÝ t­îng tr¹m ®«ng hµ, khe sanh....... 96 PL1.1 Sè liÖu khÝ t­îng tr¹m §«ng Hµ ......................................................... 96 PL1.2 Sè liÖu khÝ t­îng tr¹m Khe Sanh ........................................................ 96 PL1.3 L­îng m­a th¸ng t¹i tr¹m §«ng Hµ (§¬n vÞ mm)............................. 97 PL1.4 L­îng m­a th¸ng t¹i tr¹m Khe Sanh (§¬n vÞ mm)............................ 98 Phô lôc 2. Tæng hîp nhu cÇu sö dông n­íc t¹i c¸c khu trªn l­u vùc s«ng Th¹ch H·n n¨m 2007...................................... 99 Phô lôc 3. B¶ng tæng hîp kÕt qu¶ tÝnh c©n b»ng n­íc cho c¸c khu trªn l­u vùc s«ng Th¹ch H·n .......................... 103 4 Danh môc ch÷ viÕt t¾t CROPWAT M« h×nh tÝnh nhu cÇu t­íi cña c©y trång theo chØ tiªu sinh th¸i GIBSI Bé m« h×nh tæng hîp cña Cana®a (Gestion Intégrée des Bassins versants à l'aide d'un Système Informatisé) IQQM M« h×nh m« phßng nguån n­íc ISIS M« h×nh thuû ®éng lùc häc (Interactive Spectral Interpretation System) MIKE Bé m« h×nh thuû lùc vµ thuû v¨n l­u vùc cña ViÖn Thuû lùc §an M¹ch NAM M« h×nh dßng ch¶y cña §an M¹ch (Nedbør-Afrstrømnings-Model) QUAL2E M« h×nh chÊt l­îng n­íc (Water Quality version 2E) SSARR M« h×nh hÖ thèng diÔn to¸n dßng ch¶y cña Mü (Streamflow Synthesis and Reservoir Regulation) SWAT M« h×nh m« pháng dßng ch¶y mÆt qua ®é Èm ®Êt (Soil and Water Assessment Tool) TANK M« h×nh bÓ chøa cña NhËt B¶n WUP Ch­¬ng tr×nh sö dông n­íc TM. DV, DL Th­¬ng m¹i, dÞch vô, du lÞch GTT, BVMT Giao th«ng thñy, b¶o vÖ m«i tr­êng 5 Danh môc b¶ng biÓu B¶ng 1.1. DiÔn biÕn tµi nguyªn rõng ë Qu¶ng TrÞ vµ hiÖu qu¶........................ 13 B¶ng 1.2. ChuÈn m­a n¨m vµ sai sè qu©n ph­¬ng t­¬ng ®èi tÝnh chuÈn m­a n¨m ...................................................................................................................... 14 cña c¸c tr¹m trªn l­u vùc s«ng Th¹ch H·n ....................................................... 14 B¶ng 1.3. C¸c cùc trÞ cña l­îng m­a n¨m trong thêi kú quan tr¾c (1977 2004).................................................................................................................... 15 B¶ng 1.4. KÕt qu¶ ph©n mïa m­a - kh« trong tØnh Qu¶ng TrÞ......................... 15 B¶ng 1.5. Ph©n phèi m­a n¨m theo th¸ng t¹i c¸c tr¹m ®o m­a trªn l­u vùc s«ng Th¹ch H·n .................................................................................................. 16 B¶ng 1.6. NhiÖt ®é b×nh qu©n th¸ng t¹i tr¹m §«ng Hµ .................................... 16 B¶ng 1.7. §é Èm t­¬ng ®èi tr¹m §«ng Hµ (%) ................................................ 16 B¶ng 1.8. Bèc h¬i b×nh qu©n th¸ng tr¹m §«ng Hµ........................................... 17 B¶ng 1.9. Sè giê n¾ng tr¹m §«ng Hµ................................................................ 17 B¶ng 1.10. §Æc tr­ng h×nh th¸i s«ng trong vïng nghiªn cøu........................... 18 B¶ng 1.11. KÕt qu¶ ph©n mïa dßng ch¶y l­u vùc s«ng Th¹ch H·n ................ 19 B¶ng 1.12. Ph©n phèi dßng ch¶y n¨m theo th¸ng l­u vùc s«ng Th¹ch H·n ... 20 B¶ng. 1.13. Tr÷ l­îng n­íc hå, ®Ëp trªn l­u vùc s«ng Th¹ch H·n ................. 21 B¶ng 1.14. M¹ng l­íi tr¹m khÝ t­îng thñy v¨n trªn l­u vùc s«ng Th¹ch H·n21 B¶ng 1.15. DiÖn tÝch, n¨ng suÊt, s¶n l­îng mét sè c©y trång chÝnh trªn l­u vùc ............................................................................................................................. 22 B¶ng 1.16. Sè l­îng gia sóc vµ gia cÇm trªn l­u vùc nh­ sau ......................... 22 B¶ng 1.17. S¶n l­îng thñy s¶n chñ yÕu............................................................. 22 B¶ng 3.1. KÕt qu¶ tÝnh to¸n l­u l­îng trung b×nh th¸ng, n¨m ......................... 58 B¶ng 3.2. §Þnh møc dïng n­íc sinh ho¹t ......................................................... 59 B¶ng 3.3. §Þnh møc dïng n­íc trong ch¨n nu«i .............................................. 59 B¶ng 3.4. §Þnh møc dïng n­íc trong c«ng nghiÖp chñ chèt (c¸c c¬ së lín) . 59 B¶ng 3.5. §Þnh møc dïng n­íc trong n«ng nghiÖp.......................................... 60 B¶ng 3.6. HiÖn tr¹ng d©n sè trong c¸c tiÓu vïng thuéc l­u vùc s«ng Th¹ch H·n ...................................................................................................................... 60 B¶ng 3.7. Nhu cÇu sinh ho¹t trong c¸c tiÓu vïng thuéc l­u vùc s«ng Th¹ch H·n ...................................................................................................................... 61 B¶ng 3.8. Sè liÖu m­a ®Çu vµo cho m« h×nh ..................................................... 64 B¶ng 3.9. Th«ng tin c¬ b¶n vÒ tr¹m................................................................... 65 B¶ng 3.10. Nhu cÇu dïng n­íc cho c¸c lo¹i c©y trång trong khu CI1 ............ 65 B¶ng 3.11. Nhu cÇu n­íc cho t­íi trong c¸c tiÓu vïng thuéc l­u vùc s«ng Th¹ch H·n ........................................................................................................... 65 B¶ng 3.12. HiÖn tr¹ng ch¨n nu«i trªn c¸c tiÓu khu trªn l­u vùc s«ng Th¹ch H·n ...................................................................................................................... 66 B¶ng 3.13. Nhu cÇu dïng n­íc cho ch¨n nu«i trong c¸c tiÓu vïng thuéc l­u vùc s«ng Th¹ch H·n ........................................................................................... 67 B¶ng 3.14. Thèng kª vµ nhu cÇu n­íc cho c«ng nghiÖp chñ chèt trªn c¸c tiÓu vïng thuéc l­u vùc s«ng Thùc H·n ................................................................... 67 6 B¶ng 3.15. Nhu cÇu dïng n­íc cho c«ng nghiÖp trong c¸c khu thuéc l­u vùc s«ng Th¹ch H·n .................................................................................................. 68 B¶ng 3.16. DiÖn tÝch nu«i trång thñy s¶n trong c¸c khu thuéc l­u vùc s«ng Th¹ch H·n ........................................................................................................... 69 B¶ng 3.17. Nhu cÇu n­íc cho thñy s¶n trong c¸c khu thuéc l­u vùc s«ng Th¹ch H·n ........................................................................................................... 69 B¶ng 3.18. Nhu cÇu n­íc cho giao th«ng thñy vµ b¶o vÖ m«i tr­êng trong khu thuéc l­u vùc s«ng Th¹ch H·n .......................................................................... 70 B¶ng 3.19. Nhu cÇu n­íc cho th­¬ng m¹i, dÞch vô vµ du lÞch trong c¸c khu thuéc l­u vùc s«ng Th¹ch H·n .......................................................................... 70 B¶ng 3.20. Nhu cÇu n­íc cho c¸c ho¹t ®éng ®« thÞ trong c¸c khu thuéc l­u vùc s«ng Th¹ch H·n ........................................................................................... 71 B¶ng 3.21. Tæng hîp nhu cÇu sö dông n­íc t¹i c¸c khu thuéc l­u vùc s«ng Th¹ch H·n n¨m 2007 ......................................................................................... 71 B¶ng 3.22. Tæng hîp nhu cÇu n­íc dïng n¨m 2007 vµ l­îng n­íc ®Õn trung b×nh nhiÒu n¨m trªn l­u vùc s«ng Th¹ch H·n .................................................. 72 B¶ng 3.23. Nhu cÇu n­íc vµ c¬ cÊu nhu cÇu n­íc cña c¸c hé dïng n­íc chñ yÕu trªn l­u vùc s«ng Th¹ch H·n ...................................................................... 73 B¶ng 3.24 TËp hîp hiÖn tr¹ng c«ng tr×nh t­íi tØnh Qu¶ng TrÞ......................... 76 B¶ng 3.25 C¸c th«ng sè c«ng tr×nh thñy lîi hå Khe M©y ................................ 76 B¶ng 3.26 C¸c th«ng sè c«ng tr×nh thñy lîi hå ¸i Tö...................................... 77 B¶ng 3.27 C¸c th«ng sè c«ng tr×nh thñy lîi hå NghÜa Hy ............................... 78 B¶ng 3.28. C¸c th«ng sè c¬ b¶n cña c«ng tr×nh Rµo Qu¸n.............................. 80 B¶ng 3.29. C¸c th«ng sè thiÕt kÕ hå Rµo Qu¸n ................................................ 81 B¶ng 3.30. Nhu cÇu t­íi cho khu vùc Nam Th¹ch H·n ................................... 82 B¶ng 3.31. B¶ng tæng hîp kÕt qu¶ tÝnh c©n b»ng n­íc cho khu CI1 trªn l­u vùc s«ng Th¹ch H·n ........................................................................................... 83 B¶ng 3.32. KÕt qu¶ tÝnh nhu cÇu t­íi cho 16.969 ha c«ng tr×nh Nam Th¹ch H·n ...................................................................................................................... 83 B¶ng 3.33. Tæng hîp l­îng n­íc thiÕu c¸c khu trªn l­u vùc s«ng Th¹ch H·n....... 83 B¶ng 3.34. Danh môc c«ng tr×nh trªn l­u vùc s«ng Th¹ch H·n ...................... 87 B¶ng 3.35. B¶ng tæng hîp kÕt qu¶ tÝnh c©n b»ng n­íc cho c¸c khu CII2, CII3, CIII1 trªn l­u vùc s«ng Th¹ch H·n ................................................................... 87 B¶ng 3.36. KÕt qu¶ c©n b»ng cho khu vùc CIV1.............................................. 87 7 Danh môc h×nh vÏ H×nh 1.1. S¬ ®å l­u vùc s«ng Th¹ch H·n.......................................................... 10 H×nh 1.2. S¬ ®å m¹ng l­íi s«ng suèi vµ l­íi tr¹m khÝ t­îng thñy v¨n trªn l­u vùc s«ng Th¹ch H·n ........................................................................................... 19 H×nh 2.1. S¬ ®å ph©n tÝch hÖ thèng ................................................................... 31 H×nh 3.1. S¬ ®å ph©n khu c©n b»ng n­íc l­u vùc s«ng Th¹ch H·n tØnh Qu¶ng TrÞ ........................................................................................................................ 54 H×nh 3.2. CÊu tróc hÖ thèng cña m« h×nh m­a - dßng ch¶y phi tuyÕn ............ 58 H×nh 3.3. S¬ ®å lµm viÖc cña m« h×nh CROPWAT ......................................... 63 H×nh 3.4. BiÓu ®å ph©n bè c¬ cÊu dïng n­íc cña c¸c hé dïng n­íc trªn l­u vùc ....................................................................................................................... 73 H×nh 3.5. BiÓu ®å so s¸nh gi÷a l­îng n­íc ®Õn vµ l­îng n­íc dïng cña c¸c khu trªn l­u vùc s«ng Th¹ch H·n tØnh Qu¶ng TrÞ ............................................ 74 H×nh 3.6. S¬ ®å tæng qu¸t c©n b»ng n­íc l­u vùc s«ng Th¹ch H·n ................ 75 H×nh 3.7. S¬ ®å c©n b»ng n­íc l­u vùc s«ng Th¹ch H·n................................. 82 8 Më ®Çu 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi S«ng Th¹ch H·n lµ con s«ng lín nhÊt cña tØnh, víi diÖn tÝch 2660 km2 l­u vùc s«ng Th¹ch H·n chiÕm tíi 56% diÖn tÝch tØnh Qu¶ng TrÞ. Cã nhiÒu ®Ò tµi nghiªn cøu vÒ tµi nguyªn n­íc tØnh Qu¶ng TrÞ nh­ng ch­a cã nghiªn cøu vÒ c©n b»ng n­íc hÖ thèng l­u vùc. ChÝnh v× vËy, viÖc sö dông tµi nguyªn n­íc trªn l­u vùc s«ng Th¹ch H·n cßn tån t¹i nh÷ng vÊn ®Ò sau : - Nguån n­íc ®ang ®­îc khai th¸c vµ sö dông cho nh÷ng môc ®Ých riªng rÏ, g©y l·ng phÝ vµ kÐm hiÖu qu¶. ViÖc ph©n bæ nguån n­íc còng ch­a hîp lý, ch­a ®¸p øng môc tiªu cho c¸c hé dïng n­íc. - DÊu hiÖu khan hiÕm n­íc ngµy cµng cao (l­îng n­íc suy gi¶m vÒ mïa kiÖt, mÆn x©m nhËp s©u vµo néi ®ång, « nhiÔm n­íc th¶i vµ chÊt th¶i t¨ng .v.v…). - Tµi nguyªn ®Êt ®ang ®­îc khai th¸c vµ sö dông cho nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau nh­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, dÞch vô, thñy s¶n, chuyÓn ®æi gièng c©y trång vµ vËt nu«i .v.v… còng g©y t¸c ®éng rÊt lín ®Õn nguån n­íc. Do vËy, viÖc TÝnh to¸n c©n b»ng n­íc hÖ thèng l­u vùc s«ng Th¹ch H·n lµ mét vÊn ®Ò cÇn ®­îc triÓn khai nghiªn cøu mét c¸ch hÖ thèng 2. CÊu tróc luËn v¨n LuËn v¨n cã 3 ch­¬ng cïng víi më ®Çu, kÕt luËn, tµi liÖu tham kh¶o, phô lôc: Ch­¬ng 1: §Æc ®iÓm ®Þa lý tù nhiªn vµ kinh tÕ x· héi l­u vùc s«ng Th¹ch H·n Ch­¬ng 2: C©n b»ng n­íc hÖ thèng vµ giíi thiÖu m« h×nh MIKE BASIN Ch­¬ng 3: ¸p dông m« h×nh MIKE BASIN tÝnh to¸n c©n b»ng n­íc hÖ thèng l­u vùc s«ng Th¹ch H·n LuËn v¨n ®­îc hoµn thµnh t¹i Khoa KhÝ t­îng Thñy v¨n vµ H¶i d­¬ng häc, tr­êng §¹i häc Khoa häc Tù nhiªn, §¹i häc Quãc Gia Hµ Néi. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn, t¸c gi¶ xin bµy tá lßng biÕt ¬n ®Õn c¸c thÇy, c¸c c« trong khoa KhÝ t­îng – Thuû v¨n & H¶i d­¬ng häc vÒ sù hç trî chuyªn m«n vµ kü thuËt. §Æc biÖt, xin bµy tá sù c¶m ¬n ch©n thµnh nhÊt ®Õn h­íng dÉn khoa häc: TS. TrÇn Ngäc Anh ®· tËn t×nh chØ ®¹o vµ gãp ý ®Ó t¸c gi¶ hoµn thµnh luËn v¨n nµy. 9 Ch­¬ng 1 §Æc ®iÓm ®Þa lý tù nhiªn vµ kinh tÕ x· héi l­u vùc s«ng Th¹ch H·n 1.1. §Æc ®iÓm ®Þa lý tù nhiªn 1.1.1. VÞ trÝ ®Þa lý L­u vùc S«ng Th¹ch H·n n»m trong ph¹m vi tõ 16 018 ®Õn 16054’ vÜ ®é B¾c vµ tõ 106036’ ®Õn 107018’ kinh ®é §«ng. PhÝa ®«ng gi¸p BiÓn §«ng, phÝa t©y gi¸p l­u vùc s«ng Sª P«n phÝa nam gi¸p l­u vùc s«ng ¤ L©u vµ tØnh Thõa Thiªn HuÕ, phÝa b¾c gi¸p l­u vùc s«ng BÕn H¶i. Comment [A1]: T« mµu dßng chÝnh Deleted: H×nh 1.1. S¬ ®å l­u vùc s«ng Th¹ch H·n S«ng Th¹ch H·n b¾t nguån tõ d·y Tr­êng S¬n, cã chiÒu dµi 150 km. Dßng chÝnh Th¹ch H·n, ®o¹n th­îng nguån (s«ng §akr«ng) ch¶y quanh d·y nói Da Ban, khi vÒ tíi Ba Lßng s«ng chuyÓn h­íng §«ng B¾c vµ ®æ ra biÓn t¹i cöa ViÖt víi diÖn tÝch l­u vùc 2660 km2 (h×nh 1.1). §Æc ®iÓm c¸c s«ng cña tØnh Qu¶ng TrÞ nãi chung 10 Formatted: English (U.S.) vµ s«ng Th¹ch H·n nãi riªng lµ: lßng s«ng dèc, chiÒu réng s«ng hÑp, ®¸y s«ng c¾t s©u vµo ®Þa h×nh, phÇn ®ång b»ng h¹ du lßng s«ng më réng, cã chÞu ¶nh h­ëng cña thuû triÒu [22, 30, 32]. 1.1.2. §Þa h×nh vµ ®Þa m¹o L­u vùc s«ng Th¹ch H·n cã thÓ ph©n chia thµnh c¸c vïng ®Þa h×nh nh­ sau: vïng c¸t ven biÓn, vïng ®ång b»ng, vïng nói thÊp vµ ®åi, vïng nói cao [15, 24]. - Vïng c¸t ven biÓn ch¹y däc tõ cöa Tïng ®Õn b·i biÓn Mü Thuû theo d¹ng cån c¸t. ChiÒu réng cån c¸t n¬i réng nhÊt tíi 3 - 4 km, dµi ®Õn 35 km. Dèc vÒ 2 phÝa: ®ång b»ng vµ biÓn, cao ®é b×nh qu©n cña c¸c cån c¸t tõ 4 ®Õn 6m. Vïng c¸t cã líp phñ thùc vËt nghÌo nµn. C¸t ë ®©y di chuyÓn theo c¸c d¹ng c¸t ch¶y theo dßng n­íc m­a, c¸t bay theo giã lèc, c¸t di chuyÓn theo d¹ng nh¶y do m­a ®µo bíi vµ giã chuyÓn ®i; d¹ng cån c¸t nµy cã nguy c¬ di chuyÓn chiÕm chç cña ®ång b»ng. - Vïng ®ång b»ng ë ®©y lµ c¸c thung lòng s©u kÑp gi÷a c¸c d¶i ®åi thÊp vµ cån c¸t h×nh thµnh trªn c¸c cÊu tróc uèn nÕp cña d·y Tr­êng S¬n, cã nguån gèc mµi mßn vµ båi tô. ë ®©y cã c¸c vïng ®ång b»ng réng lín nh­: + §ång b»ng däc s«ng C¸nh Hßm: lµ d¶i ®ång b»ng hÑp ch¹y tõ phÝa Nam cÇu HiÒn L­¬ng tíi bê B¾c s«ng Th¹ch H·n, thÕ dèc cña d¶i ®ång b»ng nµy lµ tõ 2 phÝa T©y vµ §«ng dån vµo s«ng C¸nh Hßm. Cao ®é b×nh qu©n d¹ng ®Þa h×nh nµy tõ +0,5  1,5m. D¹ng ®Þa h×nh nµy còng ®· ®­îc c¶i t¹o ®Ó gieo trång lóa n­íc. + §ång b»ng h¹ du s«ng VÜnh Ph­íc vµ ®ång b»ng Cam Lé: d¹ng ®Þa h×nh b»ng ph¼ng, tËp trung ë TriÖu ¸i, TriÖu Th­îng (VÜnh Ph­íc). Cao ®é b×nh qu©n d¹ng ®Þa h×nh nµy tõ 1,0  3,0m. §©y lµ c¸nh ®ång réng lín cña TriÖu Phong vµ thÞ x· §«ng Hµ. §Þa h×nh ®ång b»ng cã cao ®é b×nh qu©n tõ 2,0  4,0m, d¶i ®ång b»ng nµy hÑp ch¹y theo h­íng T©y - §«ng, kÑp 2 bªn lµ c¸c d·y ®åi thÊp. + Ngoµi ra, cßn mét sè c¸c thung lòng hÑp còng ®· ®­îc khai th¸c ®Ó trång lóa n­íc. - Vïng nói thÊp vµ ®åi cã d¹ng ®åi b¸t óp liªn tôc. §é dèc vïng nói b×nh qu©n tõ 15  180. §Þa h×nh nµy rÊt thuËn lîi cho viÖc ph¸t triÓn c©y trång c¹n, c©y c«ng nghiÖp vµ c©y ¨n qu¶; cao ®é cña d¹ng ®Þa h×nh nµy lµ 200 – 1000 m, cã nhiÒu thung lòng lín. 11 - Vïng nói cao xen kÏ c¸c côm ®¸ v«i ®­îc h×nh thµnh do qu¸ tr×nh t¹o s¬n x¶y ra vµo ®Çu ®¹i mªz«z«i t¹o nªn d·y Tr­êng S¬n. D¹ng nµy ph©n bè phÝa T©y, gi¸p theo biªn giíi ViÖt - Lµo theo h­íng T©y B¾c – §«ng Nam víi bËc ®Þa h×nh tõ 1000 - 1700 m víi bÒ mÆt bÞ x©m thùc vµ chia c¾t m¹nh. §Þa h×nh nµy thÝch hîp cho c©y l©m nghiÖp vµ rõng phßng hé ®Çu nguån. 1.1.3. §Þa chÊt vµ thæ nh­ìng a. §Þa chÊt Trªn l­u vùc s«ng Th¹ch H·n, nh×n chung ®Þa tÇng ph¸t triÓn kh«ng liªn tôc, c¸c trÇm tÝch tõ Paleozoi h¹ tíi Kainozoi trong ®ã trÇm tÝch Paleozoi chiÕm chñ yÕu, gåm 9 ph©n vÞ ®Þa tÇng, cßn l¹i 6 ph©n vÞ thuéc Me«zoi vµ Kainozoi. C¸c thµnh t¹o x©m nhËp ph©n bè r¶i r¸c, song chñ yÕu ë phÇn T©y Nam víi diÖn tÝch gÇn 400 km2, thuéc c¸c hÖ Trµ Bång, BÕn Giµng - QuÕ S¬n vµ c¸c ®¸ m¹ch kh«ng ph©n chia. Phøc hÖ Trµ Bång n»m trªn vïng Lµng Xoa (H­íng Ho¸) víi lé diÖn 120 km2, khèi cã d¹ng kÐo dµi theo h­íng T©y B¾c - §«ng Nam n»m däc ®øt gÉy §akr«ng - A L­íi. Phøc hÖ BÕn Giµng - QuÕ S¬n n»m däc theo d¶i nói vµ vïng VÝt Thu Lu gåm c¸c khèi Tam Kú, Ta B¨m vµ ®éng Voi MÑp. §Þa chÊt trong vïng cã nh÷ng ®øt g·y ch¹y theo h­íng tõ ®Ønh Tr­êng S¬n ra biÓn t¹o thµnh c¸c r¹ch s«ng chÝnh c¾t theo ph­¬ng T©y - §«ng. TÇng ®¸ gèc ë ®©y n»m s©u, tÇng phñ dµy. PhÇn thÒm lôc ®Þa ®­îc thµnh t¹o tõ trÇm tÝch s«ng biÓn vµ sù di ®Èy cña dßng biÓn t¹o thµnh. [15] b. Thæ nh­ìng L­u vùc s«ng Th¹ch H·n cã thÓ ®­îc ph©n chia thµnh c¸c vïng thæ nh­ìng: vïng ®ång b»ng ven biÓn, vïng gß ®åi, vïng ®åi nói d·y Tr­êng S¬n. [15, 24] - Vïng ®ång b»ng ven biÓn ph©n bè däc bê biÓn, ®Þa h×nh ®ôn c¸t cã d¹ng l­în sãng, ®é dèc nghiªng ra biÓn. D¹ng trÇm tÝch biÓn ®­îc h×nh thµnh tõ kû Q.IV . C¸t tr¾ng chiÕm ­u thÕ, tÇng d­íi cïng b­íc ®Çu cã tÝch tô s¾t, chuyÓn sang mµu n©u h¬i ®á. Líp vá phong ho¸ kh¸ dµy, thµnh phÇn c¬ giíi trªn 97% lµ c¸t. - Vïng gß ®åi: hÇu hÕt cã d¹ng ®Þa h×nh ®åi thÊp, mét sè d¹ng thung lòng s«ng thuéc ®Þa phËn huyÖn Gio Linh, Cam Lé trªn vá phong ho¸ Mazma. NhiÒu n¬i h×nh thµnh ®Êt trèng, ®åi träc. Thùc vËt chñ yÕu lµ c©y d¹ng lïm bôi, c©y cã gai. §Êt ®ai ë nh÷ng n¬i kh«ng cã c©y bÞ röa tr«i kh¸ m¹nh. §¸ xuÊt lé lªn bÒ mÆt t¹o nªn dßng ch¶y m¹nh g©y ra xãi lë. 12 - Vïng ®åi, nói d·y Tr­êng S¬n bÞ chia c¾t m¹nh, thùc vËt nghÌo. + TiÓu vïng ®Êt bazan Khe Sanh, H­íng Phïng thuéc c¸c x· T©n Hîp, T©n §é, T©n Liªn, n«ng tr­êng Khe Sanh, H­íng Phïng cã d¹ng ®Þa h×nh l­în sãng, chia c¾t yÕu, ®Êt ®ai phï hîp cho ph¸t triÓn trång c©y c«ng nghiÖp dµi ngµy. + TiÓu vïng ®Êt sa phiÕn th¹ch thuéc ®Þa phËn Lao B¶o, L×a: n»m trong vïng ®øt g·y däc ®­êng 9, gi¸p khu vùc Lao B¶o. 1.1.4. Th¶m thùc vËt Trong thêi gian chiÕn tranh, tØnh Qu¶ng TrÞ n»m trong vïng chiÕn tranh, huû diÖt khèc liÖt, líp phñ thùc vËt thuéc lo¹i bÞ tµn ph¸. Ngay khi ®Êt n­íc thèng nhÊt, kÕ ho¹ch kh«i phôc líp phñ thùc vËt víi ý nghÜa phôc håi c¸c hÖ sinh th¸i tèi ­u, trë thµnh kÕ ho¹ch hµnh ®éng cô thÓ vµ tÝch cùc. §Õn 1990, nhiÒu diÖn tÝch rõng trång vµ rõng tù nhiªn t¸i sinh do khoanh nu«i b¶o vÖ ®· xuÊt hiÖn. Rõng trång theo ch­¬ng tr×nh hç trî cña PAM (Ch­¬ng tr×nh An toµn l­¬ng thùc ThÕ giíi) däc c¸c quèc lé hoÆc tØnh lé ph¸t triÓn nhanh. Tõ c¸c Ch­¬ng tr×nh Quèc gia 327, 264 vµ kÕ ho¹ch trång rõng, trång c©y nh©n d©n cña cÊp tØnh, ph¸t ®éng vµ ®Çu t­, ®· n©ng cao tû lÖ che phñ rõng kh¸ nhanh. §ång thêi víi c¸c kÕ ho¹ch trång rõng, trong giai ®o¹n tõ 1995 ®Õn 2000, thùc hiÖn h¹n chÕ khai th¸c rõng tù nhiªn, t¨ng c­êng khoanh nu«i phôc håi rõng tù nhiªn, ®é che phñ rõng ®· t¨ng b×nh qu©n 1%/n¨m (b¶ng 1.1). §Õn n¨m 2005 ®é che phñ cña rõng ®¹t 43,2%. TØnh Qu¶ng TrÞ gÇn nh­ vïng ®Êt vµnh ®ai tr¾ng trong thêi gian chiÕn tranh, chØ h¬n 25 sau chiÕn tranh, rõng che phñ ®Êt ®ai tù nhiªn ®· t¨ng tõ 7,4% lªn h¬n 40%, vµ ®ã lµ mét thµnh qu¶ sinh th¸i quan träng [13]. B¶ng 1.1. DiÔn biÕn tµi nguyªn rõng ë Qu¶ng TrÞ vµ hiÖu qu¶ N¨m DiÔn biÕn rõng vµ hiÖu qu¶ §Þa bµn tØnh Qu¶ng TrÞ 1995 1990 §é che phñ rõng trªn diÖn tÝch ®Êt ®ai tù nhiªn (%) 23,2 Rõng trång (ha) 11.250 HiÖu qu¶ Phôc håi hÖ sinh th¸i §é che phñ rõng (%) 26,4 Rõng trång (ha) 29.300 HiÖu qu¶ Chèng c¸t di ®éng. Phôc ho¸ ®Êt trång chuyÓn canh t¸c n«ng nghiÖp 13 Formatted: Portuguese (Brazil) 2005 2000 N¨m DiÔn biÕn rõng vµ hiÖu qu¶ §Þa bµn tØnh Qu¶ng TrÞ §é che phñ rõng (%) 29,7 Rõng trång (ha) 35.064 HiÖu qu¶ Phßng hé ven biÓn, ®Çu nguån §é che phñ rõng (%) 43,2 Rõng s¶n xuÊt (ha) 65.947 Rõng phßng hé 108.974 Rõng ®Æc dông 33.593 HiÖu qu¶ Phßng hé ven biÓn, ®Çu nguån 1.1.5. KhÝ hËu a. M­a Qu¶ng TrÞ nãi chung vµ l­u vùc s«ng Th¹ch H·n nãi riªng n»m trong vïng m­a t­¬ng ®èi lín cña n­íc ta. L­îng m­a hµng n¨m tÝnh trung b×nh trªn ph¹m vi toµn l­u vùc ®¹t trªn 2400 mm, l­îng m­a n¨m ph©n bè kh«ng ®Òu theo kh«ng gian, phô thuéc vµo h­íng s­ên dèc vµ phï hîp víi xu thÕ t¨ng dÇn cña m­a theo ®é cao ®Þa h×nh. Do ®Þa h×nh cã xu thÕ t¨ng dÇn tõ ®«ng sang t©y vµ tõ b¾c xuèng nam nªn l­îng m­a n¨m còng cã xu thÕ t¨ng dÇn tõ ®«ng sang t©y vµ tõ b¾c xuèng nam. N¬i m­a Ýt nhÊt lµ nh÷ng thung lòng khuÊt giã nh­ Khe Sanh chuÈn m­a n¨m 2070,3 mm, Tµ Rôt chuÈn m­a n¨m lµ 1936,7 mm. N¬i m­a nhiÒu lµ khu vùc nói cao th­îng nguån c¸c s«ng Rµo Qu¸n, Cam Lé. KÕt qu¶ tÝnh to¸n chuÈn m­a n¨m cña mét sè tr¹m trªn l­u vùc ®­îc thÓ hiÖn trong b¶ng 1.2 [21, 24]. B¶ng 1.2. ChuÈn m­a n¨m vµ sai sè qu©n ph­¬ng t­¬ng ®èi tÝnh chuÈn m­a n¨m cña c¸c tr¹m trªn l­u vùc s«ng Th¹ch H·n TT (1) Tªn tr¹m (2) Thêi kú tÝnh to¸n ®¹i biÓu §é dµi TKTT§B HÖ sè biÕn Ktb (n¨m) ChuÈn Sai sè qu©n ®æi m­a n¨m m­a n¨m ph­¬ng t­¬ng Cvx ®èi (%) Xo (mm) (3) (4) (5) (6) (7) (8) 1 §«ng Hµ 2 Khe Sanh 78-98 21 1,00 0,21 2271,5 4,58 78-04 27 0,99 0,23 2070,3 4,43 3 Th¹ch H·n 4 Cöa ViÖt 78-04 27 0,99 0,24 2559,8 4,62 79-04 26 0,99 0,22 2237,1 4,26 XÐt trªn toµn chuçi quan tr¾c (1977-2004), l­îng m­a n¨m cùc ®¹i t¹i tÊt c¶ 14 c¸c tr¹m rÊt lín, ®Òu ®¹t trªn 3200 mm (nhá nhÊt t¹i Cöa ViÖt: 3372.4 mm vµ lín nhÊt t¹i Th¹ch H·n: 4030,3 mm). L­îng m­a n¨m cùc tiÓu t¹i tÊt c¶ c¸c tr¹m rÊt nhá, dao ®éng trong kho¶ng tõ 1153,5 mm, t¹i Khe Sanh ®Õn 1719,9 mm, t¹i Th¹ch H·n vµ xuÊt hiÖn kh«ng ®ång thêi t¹i c¸c tr¹m. Cùc trÞ cña l­îng m­a n¨m ®­îc thèng kª trong b¶ng 1.3 [19]. B¶ng 1.3. C¸c cùc trÞ cña l­îng m­a n¨m trong thêi kú quan tr¾c (1977 - 2004) Tr¹m Xmax Xmin §«ng Hµ Khe Sanh Cöa ViÖt Th¹ch H·n L­îng (mm) 3458,2 3424,8 3372,4 4030,3 N¨m xuÊt hiÖn 1980 1990 1999 1999 L­îng (mm) 1424,5 1153,5 1305,5 1719,9 N¨m xuÊt hiÖn 1988 1993 1988 1994 2,4 3,0 2,6 2,3 Xmax/Xmin Còng nh­ c¸c n¬i kh¸c ë n­íc ta, l­îng m­a ë tØnh Qu¶ng TrÞ nãi chung vµ l­u vùc s«ng Th¹ch H·n nãi riªng còng ph©n phèi kh«ng ®Òu trong n¨m. Mét n¨m h×nh thµnh hai mïa lµ mïa m­a vµ mïa kh«. Tæng l­îng m­a cña 3 ®Õn 4 th¸ng Mïa m­a l­îng m­a chiÕm tíi 68  70% l­îng m­a n¨m. Tæng l­îng m­a cña 8 - 9 th¸ng mïa kh« chØ chiÕm kho¶ng 30% tæng l­îng m­a n¨m. KÕt qu¶ ph©n mïa m­a - mïa kh« cña mét sè tr¹m trªn l­u vùc ®­îc thÓ hiÖn trong b¶ng 1.4 [24]. B¶ng 1.4. KÕt qu¶ ph©n mïa m­a - kh« trong tØnh Qu¶ng TrÞ Mïa m­a TT Tr¹m Mïa kh« Thêi gian  so víi Xn¨m Thêi gian  so víi Xn¨m 1 §«ng Hµ IX  XI 63,97 XII  X 36,03 2 Th¹ch H·n IX  XII 72,70 XII  X 27,30 3 Cöa ViÖt IX  XII 72,83 XII  X 27,17 4 Tµ Rôt IX  XI 59,24 XII  X 40,76 5 Khe Sanh VI  XI 81,15 XI  V 18,85 Sù ph©n ho¸ m­a n¨m theo th¸ng còng kh¸ s©u s¾c. L­îng m­a cña th¸ng m­a nhiÒu nhÊt (th¸ng X) chiÕm tõ 20 ®Õn 29 tæng l­îng m­a n¨m. L­îng m­a cña th¸ng Ýt m­a nhÊt (I, II, III hoÆc IV) rÊt kh«ng ®¸ng kÓ, chØ chiÕm tõ 0,5 ®Õn 2,1 tæng l­îng m­a n¨m. Ba th¸ng m­a nhiÒu nhÊt lµ c¸c th¸ng IX, X, XI. Ba th¸ng m­a Ýt nhÊt lµ c¸c th¸ng I, II, III hoÆc II, III, IV (b¶ng 1.5) [19]. 15 B¶ng 1.5. Ph©n phèi m­a n¨m theo th¸ng t¹i c¸c tr¹m ®o m­a trªn l­u vùc s«ng Th¹ch H·n TT Tr¹m 1 2 3 4 5 Th¸ng §Æc tr­ng I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII N¨m §«ng Xth 46,1 36,8 35,0 60,5 128,5 87,4 67,2 167,3 394,3 609,7 438,4 183,4 2254,7 Hµ Th¹ch % 2,05 1,63 1,55 2,68 5,70 3,88 2,98 7,42 17,49 27,04 19,44 8,14 Xth 78,0 55,7 52,5 63,9 152,3 84,4 62,9 141,5 400,7 694,7 490,8 253,8 2531,1 H·n Cöa % Xth 3,08 2,20 2,07 2,52 6,02 3,34 2,48 5,59 15,83 27,45 19,39 10,03 100 64,8 49,0 37,4 59,7 118,7 64,6 59,2 158,1 374,3 575,9 454,9 234,5 2251,1 ViÖt Tµ % Xth 28,0 11,6 31,6 94,7 168,9 193,6 113,4 164,9 353,6 626,1 294,0 92,8 2149,9 Rôt Khe % Xth 100 2,88 2,18 1,66 2,65 5,27 2,87 2,63 7,02 16,63 25,58 20,21 10,42 100 1,30 0,54 1,47 4,41 7,85 9,01 5,27 7,67 16,45 29,12 13,67 4,32 100 15,7 20,4 31,3 87,4 172,2 199,4 196,4 297,6 371,7 416,1 184,9 60,0 2053,1 MÆt kh¸c l­îng n­íc chªnh lÖch gi÷a hai mïa lµ qu¸ lín, do ®ã cÇn ph¶i tÝnh to¸n ®iÒu tiÕt ®Ó sö dông nguån n­íc mét c¸ch hîp lý t¹o ra hiÖu qu¶ cao cho s¶n xuÊt, ch¨n nu«i còng nh­ lµ dïng cho sinh ho¹t. b. NhiÖt ®é kh«ng khÝ NhiÖt ®é kh«ng khÝ trong vïng thÊp nhÊt vµo mïa §«ng (th¸ng 11 tíi th¸ng 3). Cao nhÊt vµo mïa HÌ (th¸ng 5 tíi th¸ng 8). NhiÖt ®é b×nh qu©n nhiÒu n¨m vµo kho¶ng 24,30C. Chªnh lÖch nhiÖt ®é trong ngµy tõ 7 tíi 100C. NhiÖt ®é b×nh qu©n th¸ng t¹i tr¹m c¸c tr¹m trong vïng nghiªn cøu ®­îc thÓ hiÖn ë b¶ng 1.6, [2]. B¶ng 1.6. NhiÖt ®é b×nh qu©n th¸ng t¹i tr¹m §«ng Hµ §¬n vÞ: oC Tr¹m 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 §«ng Hµ 19.2 19.3 22.5 25.6 28.2 29.3 29.6 28.8 27.1 25.1 22.5 19.9 Qu¶ng TrÞ 19.4 20.4 22.6 25.6 28.1 29.4 29.5 29.0 27.1 25.1 23.2 20.8 Khe Sanh 17.6 18.4 21.8 24.4 25.6 25.6 25.3 24.6 24.0 22.8 20.4 18.2 c. §é Èm t­¬ng ®èi §é Èm t­¬ng ®èi b×nh qu©n nhiÒu n¨m n»m trong kho¶ng 85 tíi 89%. B¶ng 1.7 trÝch dÉn ®é Èm t­¬ng ®èi t¹i tr¹m §«ng Hµ, [2]. B¶ng 1.7. §é Èm t­¬ng ®èi tr¹m §«ng Hµ (%) Tr¹m §«ng Hµ 1 92 2 91 3 91 4 93 5 91 6 79 16 7 81 8 79 9 84 10 85 11 88 12 89 TB 86,9 d. Bèc h¬i Bèc h¬i b×nh qu©n nhiÒu n¨m n»m trong kho¶ng 1200 - 1300 mm. ë vïng ®ång b»ng bèc h¬i b×nh qu©n nhiÒu n¨m cao h¬n vïng nói. L­îng bèc h¬i b×nh qu©n th¸ng lín nhÊt t¹i §«ng Hµ lµ 219 mm/th¸ng (b¶ng 1.8). L­îng bèc h¬i ngµy lín nhÊt vµo th¸ng 7, b×nh qu©n 1 ngµy bèc h¬i tíi 7 mm. [2] B¶ng 1.8. Bèc h¬i b×nh qu©n th¸ng tr¹m §«ng Hµ §¬n vÞ: mm Tr¹m §«ng Hµ 1 2 3 53.5 49 54 4 5 6 7 8 9 71.5 126 195 219 189 100 10 90 11 71 12 61 N¨m 1279 e. Sè giê n¾ng B×nh qu©n sè giê n¾ng trong n¨m kho¶ng 1840 giê. T¹i §«ng Hµ sè giê n¾ng trong th¸ng biÕn ®æi tõ 92 giê vµo th¸ng 2 tíi 242 giê vµo th¸ng 7 (b¶ng 1.9). [2] B¶ng 1.9. Sè giê n¾ng tr¹m §«ng Hµ §¬n vÞ: giê Tr¹m §«ng Hµ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 N¨m 95 92 106 169 223 235 242 192 151 145 84 106 1840 f. Giã vµ b·o C¸c l­u vùc s«ng thuéc Qu¶ng TrÞ nãi chung vµ s«ng Th¹ch H·n nãi riªng chÞu chÕ ®é khÝ hËu nhiÖt ®íi, giã mïa. Mét n¨m cã 2 chÕ ®é giã mïa chÝnh: Giã mïa T©y Nam ho¹t ®éng m¹nh vµo mïa hÌ tõ th¸ng 4 ®Õn th¸ng 11, tèc ®é giã b×nh qu©n 2,0  2,2m/s. Giã mïa nµy mang ®é Èm vµ g©y m­a cho vïng. Giã mïa T©y B¾c ho¹t ®éng m¹nh tõ th¸ng 12 ®Õn th¸ng 3 n¨m sau, tèc ®é giã b×nh qu©n tõ 1,7  1,9m/s. Thêi gian chuyÓn tiÕp c¸c h­íng giã T©y Nam vµ T©y B¾c lµ thêi gian giao thêi vµ giã T©y kh« nãng ho¹t ®éng vµo th¸ng 4, th¸ng 5 (nh©n d©n ®Þa ph­¬ng gäi lµ giã Lµo). Thêi kú cã giã Lµo lµ thêi kú nãng nhÊt trong tØnh Qu¶ng TrÞ. B·o vµ xo¸y thuËn nhiÖt ®íi lµ nh÷ng biÕn ®éng thêi tiÕt trong mïa h¹, ho¹t ®éng rÊt m¹nh mÏ vµ thÊt th­êng. Tõ th¸ng 5 ®Õn th¸ng 8 vïng ven Th¸i B×nh D­¬ng kh«ng khÝ bÞ nung nãng bèc lªn cao t¹o thµnh nh÷ng vïng xo¸y réng hµng tr¨m km2, tÝch luü dÇn vµ di chuyÓn theo h­íng T©y Nam ®æ bé vµo ®¶o H¶i Nam Trung Quèc. TÝnh chÊt cña b·o vµ ¸p thÊp nhiÖt ®íi ë vïng Qu¶ng TrÞ còng rÊt kh¸c 17 nhau theo tõng c¬n b·o vµ tõng thêi kú cã b·o. Cã n¨m kh«ng cã b·o vµ ¸p thÊp nhiÖt ®íi nh­ n¨m 1963, 1965, 1969, 1986, 1991, 1994. Còng cã n¨m liªn tiÕp 3 c¬n b·o nh­ n¨m 1964, 1996 hoÆc 1 n¨m cã 2 c¬n b·o nh­ n¨m 1999. B×nh qu©n 1 n¨m cã 1,2  1,3 c¬n b·o ®æ bé vµo Qu¶ng TrÞ. Vïng ven biÓn Qu¶ng TrÞ b·o vµ ¸p thÊp nhiÖt ®íi th­êng gÆp nhau tíi 78%, do vËy khi cã b·o th­êng gÆp m­a lín sinh lò trªn c¸c triÒn s«ng. B·o ®æ bé vµo ®Êt liÒn víi tèc ®é giã cÊp 10 ®Õn cÊp 12, khi giã giËt trªn cÊp 12. Thêi gian b·o duy tr× tõ 8  10 giê nh­ng m­a theo b·o th­êng x¶y ra 3 ngµy liªn tôc. ThiÖt h¹i vÒ ng­êi vµ tµi s¶n do b·o g©y ra th­êng rÊt lín. §©y còng lµ 1 yÕu tè c¶n trë tíi tiÕn tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña tØnh Qu¶ng TrÞ nãi chung vµ l­u vùc s«ng Th¹ch H·n nãi riªng. 1.1.6. Thuû v¨n a. M¹ng l­íi thñy v¨n HÖ thèng s«ng Th¹ch H·n (cßn gäi lµ s«ng Qu¶ng TrÞ) cã 37 con s«ng gåm 17 s«ng nh¸nh cÊp I víi 3 nh¸nh tiªu biÓu lµ VÜnh Ph­íc, Rµo Qu¸n vµ Cam Lé, 13 s«ng nh¸nh cÊp II, 6 s«ng nh¸nh cÊp III. DiÖn tÝch toµn l­u vùc lµ 2660 km2, ®é dµi s«ng chÝnh lµ 150 km, ®é cao b×nh qu©n l­u vùc 301 m, ®é dèc b×nh qu©n l­u vùc lµ 20,1%, ®é réng trung b×nh l­u vùc lµ 36,8 km, mËt ®é l­íi s«ng lµ 0,92 (h×nh 1.2 vµ b¶ng 1.10) [30, 32, 33] . B¶ng 1.10. §Æc tr­ng h×nh th¸i s«ng trong vïng nghiªn cøu Tªn DiÖn Cöa ChiÒu dµi Cao ®é §é §é dèc MËt ®é Tû lÖ s«ng tÝch l­u s«ng dßng bq l­u réng bq bq l­u l­íi s«ng diÖn tÝch vùc chÝnh vùc (m) l­u vùc vùc (km/km2) ®ång 2 (km) (m) (%0) 38.6 20.1 (km ) Th¹ch H·n 2660 ViÖt 150 301 b»ng 0.92 17.3 b. §Æc ®iÓm thñy v¨n N»m trong vïng m­a t­¬ng ®èi lín cña n­íc ta nªn dßng ch¶y n¨m cña c¸c s«ng suèi trong l­u vùc s«ng Th¹ch H·n còng kh¸ dåi dµo. M«®un dßng ch¶y n¨m b×nh qu©n ®¹t 44,8 l/skm2, øng víi líp dßng ch¶y hµng n¨m kho¶ng 1442,8 mm. Trong ph¹m vi l­u vùc s«ng Th¹ch H·n, chuÈn dßng ch¶y n¨m ph©n phèi kh«ng ®Òu theo kh«ng gian, biÕn ®æi phï hîp víi sù biÕn ®æi cña l­îng m­a n¨m, 18 nghÜa lµ còng theo xu thÕ t¨ng dÇn theo ®é cao ®Þa h×nh víi ph¹m vi biÕn ®æi tõ 30 l/skm2 ®Õn 60 l/skm2. Hµng n¨m, trªn toµn bé s«ng suèi trªn l­u vùc s«ng Th¹ch H·n cã tæng l­îng dßng ch¶y trªn l­u vùc kho¶ng 3,92 km3 [24, 30, 32, 33]. H×nh 1.2. S¬ ®å m¹ng l­íi s«ng suèi vµ l­íi tr¹m khÝ t­îng thñy v¨n trªn l­u vùc s«ng Th¹ch H·n Theo [19] cã kÕt qu¶ ph©n mïa dßng ch¶y (b¶ng 1.11) vµ ph©n phèi dßng ch¶y n¨m theo th¸ng (b¶ng 1.12) trªn l­u vùc s«ng Th¹ch H·n. Nh×n chung, trªn dßng ch¶y trªn l­u vùc s«ng Th¹ch H·n chia thµnh 2 mïa râ rÖt. Mïa lò mÆc dï chØ kÐo dµi 4 th¸ng (tõ th¸ng VIII ®Õn th¸ng XI hoÆc tõ th¸ng IX ®Õn th¸ng XII) nh­ng møc ®é tËp trung dßng ch¶y trong mïa lò kh¸ lín, chiÕm tíi 62,5 - 80% tæng l­îng dßng ch¶y c¶ n¨m. Mïa kiÖt b¾t ®Çu tõ th¸ng XII hoÆc th¸ng I, kÕt thóc vµo th¸ng VII hoÆc VIII, kÐo dµi tíi 8 th¸ng nh­ng tæng l­îng dßng ch¶y mïa kiÖt chØ chiÕm kho¶ng 20 - 37,5% tæng l­îng dßng ch¶y c¶ n¨m. Mïa kiÖt trong vïng th­êng chËm h¬n so víi c¸c tØnh ®ång b»ng B¾c Bé. L­îng n­íc mïa kiÖtKÕt chØqu¶ chiÕm kho¶ng gÇn ch¶y 30% l­u tængvùc l­îng ch¶y B¶ng 1.11. ph©n mïa dßng s«ngdßng Th¹ch H·ntrong n¨m. Sù ®Òu ®· g©y ¶nh h­ëng lín xuÊt. TTph©n phèi kh«ng Tªn tr¹m Mïacho lò sinh ho¹t vµ s¶nMïa kiÖtT×nh tr¹ng ®ã cµng trë nªn khèc liÖt vµo c¸c n¨m vµ c¸c th¸ng cã giã T©y Nam (giã Lµo) ho¹t ®éng m¹nh. Tuy nhiªn vµo kho¶ng th¸ng195 - 6 trong vïng th­êng cã m­a tiÓu m·n bæ sung l­îng n­íc cho mïa kiÖt. Deleted: Formatted: Centered Thêi gian  Qn¨m Thêi gian  Qn¨m 1 §«ng Hµ IXXII 76,9 IVIII 23,1 2 Th¹ch H·n VIIIXI 65,1 XIIVII 34,9 B¶ng 1.12. Ph©n phèi dßng ch¶y n¨m theo th¸ng l­u vùc s«ng Th¹ch H·n TT S«ng - Tr¹m §Æc tr­ng Th¸ng I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII 3 1 Th¹ch H·n - Qbq m /s 15,2 8,20 4,94 4,06 7,56 7,00 5,68 11,8 39,0 74,8 65,8 35,2 5,45 2,94 1,77 1,45 2,71 2,51 2,03 4,21 14.0 26,80 23,6 12,6 % §«ng Hµ 3 2 Th¹ch H·n - Qbq m /s 34,7 18,1 10,9 9,6 23,7 35,1 33,8 53,8 103 144 103 50,5 Th¹ch H·n % 5,59 2,92 1,75 1,55 3,81 5,66 5,45 8,67 16,7 23,14 16,67 8,13 Lò trªn l­u vùc s«ng Th¹ch H·n cã thÓ x¶y ra trong 3 thêi kú trong n¨m: - Lò tiÓu m·n th­êng x¶y ra vµo th¸ng 5, 6 vµ n¨m nµo còng x¶y ra lò tiÓu m·n. TÝnh chÊt lò nµy nhá, tËp trung nhanh, x¶y ra trong thêi gian ng¾n, lò ®Ønh nhän, lªn vµ xuèng nhanh, th­êng x¶y ra trong 2 ngµy nªn Ýt ¶nh h­ëng ®Õn ®êi sèng d©n c­, chñ yÕu ¶nh h­ëng ®Õn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ nu«i trång thuû s¶n. - Lò sím x¶y ra vµo th¸ng 6 ®Õn ®Çu th¸ng 9 hµng n¨m. Lò nµy kh«ng cã tÝnh chÊt th­êng xuyªn nh­ng lò cã tæng l­îng lín h¬n lò tiÓu m·n, tËp trung lò nhanh. Thêi kú x¶y ra lò sím th­êng vµo thêi kú triÒu b¾t ®Çu cao. Do vËy mùc n­íc lò cao h¬n lò tiÓu m·n. Lò nµy Ýt ¶nh h­ëng tíi d©n sinh mµ chñ yÕu lµ ¶nh h­ëng tíi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ thuû s¶n. - Lò chÝnh vô x¶y ra tõ trung tuÇn th¸ng 9 ®Õn cuèi th¸ng 11 ®Çu th¸ng 12 hµng n¨m. §©y lµ thêi kú m­a lín trong n¨m vµ lò thêi kú nµy cã thÓ x¶y ra lò quÐt s­ên dèc g©y ®Êt ®¸ lë hay lò ngËp trµn ë h¹ du. Lò nµy th­êng ®i liÒn víi b·o g©y thiÖt h¹i lín cho kinh tÕ x· héi, g©y chÕt ng­êi vµ h­ háng c¸c c«ng tr×nh, c¬ së h¹ tÇng. TÝnh chÊt lò kÐo dµi tõ 5 - 7 ngµy, ®Ønh lò cao, tæng l­îng lín. Víi t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ hiÖn t¹i lò nµy chØ cã thÓ tr¸nh vµ chñ ®éng lµm gi¶m møc thiÖt h¹i do lò g©y ra. c. C¸c c«ng tr×nh thñy lîi trªn l­u vùc Nh»m môc ®Ých ®iÒu tiÕt n­íc phôc vô canh t¸c n«ng nghiÖp còng nh­ c¸c ho¹t ®éng d©n sinh kinh tÕ kh¸c, trªn l­u vùc s«ng Th¹ch H·n ®· ®­îc x©y dùng mét sè c¸c c«ng tr×nh thñy lîi, chñ yÕu lµ c¸c hå chøa n­íc tiªu biÓu liÖt kª trong b¶ng 1.13 [12]. 20 Formatted: English (U.S.)