Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
lêi Më ®Çu
Vµo cuèi nh÷ng n¨m 80 cña thÕ kû 20, vÒ c¬ b¶n nÒn kinh tÕ n-íc ta s¶n
xuÊt nhá vÉn cßn lµ phæ biÕn, tr¹ng th¸i kinh tÕ tù nhiªn hiÖn vËt, tù cung, tù cÊp
cßn chiÕm -u thÕ. X· héi ViÖt Nam vÉn dùa trªn nÒn t¶ng cña v¨n minh n«ng
nghiÖp lóa n-íc, n«ng d©n chiÕm ®¹i ®a sè. V× vËy ViÖt Nam vÉn lµ n-íc nghÌo
nµn, l¹c hËu vµ kÐm ph¸t triÓn, Do ®ã ph¸t triÓn trë thµnh nhiÖm vô, môc tiªu sè
1 ®èi víi toµn §¶ng, toµn d©n ta trong nh÷ng b-íc ®-êng ®i tíi. Muèn vËy ph¶i
chuyÓn nÒn kinh tÕ quèc d©n sang tr¹ng th¸i cña sù ph¸t triÓn, lµ ph¸t triÓn nÒn
kinh tÕ thÞ tr-êng cïng víi nã lµ thùc hiÖn c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i
ho¸ ®Êt n-íc.
§Ó lµm ®-îc ®iÒu ®ã chóng ta cÇn ph¶i ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸
nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh h-íng XHCN. §©y lµ gi¶i ph¸p c¬ b¶n ®Ó chuyÓn tõ
s¶n xuÊt nhá lªn s¶n xuÊt lín ë n-íc ta hiÖn nay. ChuyÓn nÒn kinh tÕ tõ ho¹t
®éng theo c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, hµnh chÝnh, quan liªu bao cÊp sang
ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ
tr-êng, cã sù qu¶n lý cña nhµ n-íc, theo ®Þnh h-íng XHCN lµ néi dung, b¶n
chÊt vµ ®Æc ®iÓm kh¸i qu¸t nhÊt ®èi víi nÒn kinh tÕ cña n-íc ta trong hiÖn t¹i vµ
trong t-¬ng lai ®Ó ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu theo h-íng c«ng
nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Ó huy ®éng søc m¹nh cña toµn d©n vµo viÖc kh¾c phôc
nguy c¬ tôt hËu ngµy cµng xa, cÇn ph¶i ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu
thµnh phÇn theo ®Þnh h-íng XHCN. §ã lµ chñ tr-¬ng cã tÝnh chiÕn l-îc trong
c«ng cuéc x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña n-íc ta hiÖn nay mµ §¶ng
vµ nhµ n-íc ta ®· x¸c ®Þnh.
VÊn ®Ò ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh h-íng
XHCN lµ gi¶i ph¸p c¬ b¶n ®Ó chuyÓn tõ s¶n xuÊt nhá lªn s¶n xuÊt lín ë n-íc ta
hiÖn nay ®-îc gi¶i quyÕt ë trong tiÓu luËn nµy víi nh÷ng néi dung chÝnh nhsau:
I. C¬ së lý luËn cña viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn
trong thêi kú qu¸ ®é lªn XHCN nãi chung.
II. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan ph¶i ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu
thµnh phÇn ë n-íc ta.
III. Nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ ViÖt Nam
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
I. c¬ së lý luËn cña viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸
nhiÒu thµnh phÇn trong thêi kú qu¸ ®é ®i lªn cnxh nãi
chung.
1. Lý luËn cña chñ nghÜa M¸c Lªnin vÒ sù ph¸t sinh vµ ph¸t triÓn cña
s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ kinh tÕ hµng ho¸, sù kh¸c biÖt gi÷a chóng ®Ó lµm râ
vÊn ®Ò ®· nªu ë trªn.
Tr-íc khi ®i vµo nghiªn cøu s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ kinh tÕ hµng ho¸ ta cÇn
hiÓu râ hµng ho¸ lµ g×?
- Hµng ho¸ lµ s¶n phÈm cña søc lao ®éng trong ®ã:
Mét lµ: nã cã thÓ tho¶ m·n ®-îc nhu cÇu nµo ®ã cña con ng-êi.
Hai lµ: nã ®-îc s¶n xuÊt ra kh«ng ph¶i ®Ó ng-êi s¶n xuÊt ra nã tiªu dïng
mµ lµ ®Ó b¸n.
V× vËy hµng ho¸ tr-íc hÕt lµ mét ®èi t-îng bªn ngoµi, lµ mét vËt nhê cã
thuéc tÝnh cña nã mµ tho¶ m·n ®-îc bÊt cø lo¹i nhu cÇu nµo cña con ng-êi, th×
tÝnh chÊt cña nh÷ng nhu cÇu ®ã kh«ng lµm cho vÊn ®Ò thay ®æi g× c¶.
- Hµng ho¸ cã hai thuéc tÝnh: gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông. Trong ®ã gi¸ trÞ sö
dông lµ thuéc tÝnh tù nhiªn cßn gi¸ trÞ lµ thuéc tÝnh x· héi cña hµng ho¸, hai
thuéc tÝnh lµ hai mÆt ®èi lËp cïng tån t¹i trong hµng ho¸.
+ Gi¸ trÞ sö dông cña hµng ho¸:
§ã lµ nh÷ng c«ng dông kh¸c nhau do thuéc tÝnh tù nhiªn cña vËt mang l¹i
cã thÓ tho¶ m·n mét nhu cÇu nµo ®ã cña con ng-êi.
VÝ dô: c¬m ®Ó ¨n, ¸o ®Ó mÆt, m¸y mãc, thiÕt bÞ nguyªn nhiªn vËt liÖu ®Ó
s¶n xuÊt.
Gi¸ trÞ sö dông cña vËt phÈm chØ ®-îc thÓ hiÖn ra khi ®em tiªu dïng
chóng. Khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ cµng ph¸t triÓn th× dÇn dÇn ng-êi ta sÏ
t×m ra nhiÒu tÝnh cã Ých cña c¸c vËt phÈm.
Gi¸ trÞ sö dông cña hµng ho¸ rÊt phong phó nã võa tho¶ m·n nhu cÇu vËt
chÊt ®ång thêi nã cßn tho¶ m·n nhu cÇu tinh thÇn: nh- s¸ch b¸o, b¨ng h×nh,
b¨ng tiÕng... gi¸ trÞ sö dông lµ mét ph¹m trï vÜnh viÔn nh-ng trong nÒn kinh tÕ
hµng ho¸ th× gi¸ trÞ sö dông ®ång thêi lµ mét vËt mang gi¸ trÞ trao ®æi tøc lµ nã
cã thÓ ®-îc ®æi lÊy v©t kh¸c.
Hµng ho¸ ph¶i cã gi¸ trÞ sö dông nh-ng kh«ng ph¶i mäi vËt cã gi¸ trÞ sö
dông l¹i lµ hµng ho¸.
VÝ dô: kh«ng khÝ, ¸nh s¸ng..
+ Gi¸ trÞ cña hµng ho¸: gi¸ trÞ cña hµng ho¸ lµ mét ph¹m trï rÊt tr×u t-îng
bëi v× nã lµ thuéc tÝnh x· héi cña hµng ho¸ vµ muèn hiÓu ®-îc gi¸ trÞ cña hµng
ho¸ chóng ta ph¶i xuÊt ph¸t tõ viÖc nghiªn cøu gi¸ trÞ trao ®æi.
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Kh¸i niÖm gi¸ trÞ trao ®æi: Gi¸ trÞ trao ®æi ®ã lµ quan hÖ tû lÖ vÒ l-îng mµ
mét gi¸ trÞ sö dông nµy ®-îc trao ®æi víi mét gi¸ trÞ sö dông kh¸c mµ ph-¬ng
thøc biÓu hiÖn gi¸ trÞ trao ®æi cã d¹ng.
VÝ dô nh-: 1 r×u = 20kg thãc.
Tõ ph-¬ng thøc nµy th× cã hai vÊn ®Ò cÇn ®-îc gi¶i ®¸p:
V× sao hµng ho¸ cã c«ng dông kh¸c nhau l¹i ®-îc trao ®æi víi nhau.
T¹i sao hai hµng ho¸ l¹i ®-îc trao ®æi víi nhau theo mét tû lÖ nhÊt ®Þnh
(nh- 1 =20).
Gi¶i ®¸p
Hai hµng ho¸ cã c«ng dông kh¸c nhau mµ ®-îc trao ®æi lÉn nhau, v× vËy
gi÷a chóng ph¶i cã c¬ së chung. C¸i chung ®ã kh«ng ph¶i lµ thuéc tÝnh tù nhiªn
cña vËt phÈm. NÕu lo¹i trõ ®iÒu ®ã ra th× c¸c hµng ho¸ mang ra trao ®æi chØ cßn
mét thuéc tÝnh chung duy nhÊt ®ã lµ chóng ®Òu lµ s¶n phÈm cña lao ®éng con
ng-êi vµ nhê thuéc tÝnh nµy chóng ®-îc trao ®æi víi nhau.
ViÖc trao ®æi hµng ho¸ ®ã chÝnh lµ viÖc trao ®æi lao ®éng cña ng-êi s¶n
xuÊt hµng ho¸ ®· ®-îc kÕt tÝnh trong hµng ho¸. Trong ph-¬ng tr×nh trªn th× thêi
gian lao ®éng ®Ó lµm ra mét r×u b»ng thêi gian lao ®éng lµm ra 20 kg thãc v× vËy
tû lÖ nµy lµ 1 vµ 20.
Tãm l¹i: Th«ng qua trao ®æi hµng ho¸ (gi¸ trÞ trao ®æi) th× chóng ta ph¸t
hiÖn ra ®-îc thuéc tÝnh thø hai cña hµng ho¸ ®ã lµ gi¸ trÞ.
KÕt luËn vÒ thùc thÓ gi¸ trÞ: Thùc thÓ cña gi¸ trÞ hµng ho¸ (chÊt cña gi¸ trÞ
hµng ho¸) ®ã lµ lao ®éng cña ng-êi s¶n xuÊt hµng ho¸ ®-îc kÕt tinh ë trong hµng
ho¸, gi¸ trÞ biÓu hiÖn quan hÖ s¶n xuÊt gi÷a nh÷ng ng-êi s¶n xuÊt hµng ho¸ hay
cã thÓ nãi gi¸ trÞ chÝnh lµ mét quan hÖ x· héi.
Mét vËt kh«ng ph¶i lµ s¶n phÈm cña lao ®éng th× vËt ®ã kh«ng cã gi¸ trÞ.
Kh«ng ph¶i bÊt kú lao ®éng nµo còng t¹o thµnh thùc thÓ cña gi¸ trÞ mµ chØ trong
kinh tÕ hµng ho¸ th× lao ®éng cña con ng-êi míi t¹o thµnh thùc thÓ lao ®éng.
a. Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt hµng ho¸:
-Qu¸ tr×nh chuyÓn tõ s¶n xuÊt tù cung tù cÊp lªn s¶n xuÊt hµng ho¸.
+ Kh¸i niÖm s¶n xuÊt tù cung tù cÊp: §ã lµ mét kiÓu tæ chøc s¶n xuÊt mµ
trong ®ã s¶n phÈm cña lao ®éng lµm ra ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu tiªu dïng cña néi
bé cña tõng hé gia ®×nh, tõng c«ng x· hay tõng c¸ nh©n riªng lÎ. S¶n xuÊt tù
cung tù cÊp hay cßn ®-îc gäi lµ s¶n xuÊt tù tóc tù cÊp hoÆc nÒn kinh tÕ tù nhiªn.
§©y lµ kiÓu tæ chøc khÐp kÝn tøc lµ kh«ng cã sù giao l-u víi bªn ngoµi v× vËy nã
th-êng g¾n liÒn víi sù b¶o thñ, tr× trÖ, bÞ giíi h¹n bëi nhu cÇu h¹n hÑp, kü thuËt
th« s¬ l¹c hËu. NÒn kinh tÕ tù nhiªn tån t¹i trong c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn thÊp
cña x· héi: thêi nguyªn thuû, n« lÖ, phong kiÕn.
Nh-ng ë n-íc ta hiÖn nay th× kinh tÕ tù nhiªn vÉn cßn tån t¹i ë c¸c vïng
s©u, vïng xa, vïng nói phÝa b¾c, t©y nguyªn,vïng ®ång bµo c¸c d©n téc thiÓu sè.
+ Sù xuÊt hiÖn cña s¶n xuÊt hµng ho¸.
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt c«ng cô dÇn dÇn ®-îc c¶i tiÕn, lùc l-îng s¶n xuÊt
ph¸t triÓn lµm cho s¶n phÈm s¶n xuÊt ra ®-îc nhiÒu h¬n, ®iÒu ®ã dÉn tíi viÖc
trao ®æi hµng ho¸ vµ dÉn tíi sù ra ®êi cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸. S¶n xuÊt hµng
ho¸ lµ nÒn s¶n xuÊt trong ®ã ng-êi ta s¶n xuÊt ra nh÷ng s¶n phÈm ®Ó mang ra
trao ®æi trªn thÞ tr-êng. S¶n xuÊt hµng ho¸ ®-îc ra ®êi khi cã ®Çy ®ñ 2 ®iÒu kiÖn
sau:
Thø nhÊt: Ph¶i cã sù ph©n c«ng lao ®éng s¶n xuÊt, ®ã lµ viÖc mçi ng-êi
s¶n xuÊt hoÆc mçi ngµnh s¶n xuÊt chØ chuyªn m«n s¶n xuÊt ra mét lo¹i s¶n phÈm
nµo ®ã cho nhu cÇu cña x· héi. Cho ®Õn nay trong lÞch sö ®· diÔn ra ba cuéc
ph©n c«ng lín ®ã lµ: lµm cho viÖc ch¨n nu«i ra khái trång trät, lµm cho thñ c«ng
nghiÖ t¸ch ra khái n«ng nghiÖp h×nh thµnh c¸c ngµnh s¶n xuÊt ®éc lËp nh-: rÌn,
gèm,.. DÉn tíi lµm xuÊt hiÖn ngµnh th-¬ng nghiÖp. Sù ph©n c«ng lao ®éng dÉn
tíi kÕt qu¶ lµ t¹o nªn sù phô thuéc lÉn nhau gi÷a nh÷ng ng-êi s¶n xuÊt bëi v×
mçi ng-êi s¶n xuÊt chØ lµm ra mét lo¹i s¶n phÈm nhÊt ®Þnh nh-ng trong ®êi sèng
cña ng-êi ®ã ph¶i cÇn ®Õn nhiÒu lo¹i s¶n phÈm v× vËy hä cã nhu cÇu cÇn trao ®æi
s¶n phÈm cña m×nh víi s¶n phÈm cña nh÷ng ng-êi kh¸c.
VÝ dô: trong ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt tù cung, tù cÊp mét gia ®×nh võa trång lóa,
võa t¹o ra c¸c c«ng cô lao ®éng s¶n xuÊt nh-: xÎng, cuèc, cµy, bõa. Khi cã sù
ph©n c«ng lao ®éng x· héi ng-êi n«ng d©n chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt cßn viÖc
chÕ t¹o ra c«ng cô s¶n xuÊt th× do ng-êi thî rÌn ®¶m nhiÖm. Ng-êi n«ng d©n
kh«ng chØ cÇn cã l-¬ng thùc ®Ó ¨n, mµ cßn ph¶i cã c«ng cô ®Ó s¶n xuÊt, ng-êi
thî rÌn còng vËy hä kh«ng thÓ sèng b»ng xÎng, cuèc, cµy, bõa mµ cÇn cã lóa
g¹o. §iÒu ®ã lµm cho ng-êi n«ng d©n vµ ng-êi thî rÌn ph¶i cã mèi liªn hÖ trao
®æi s¶n phÈm cho nhau vµ phô thuéc vµo nhau.
Thø hai: ChÕ ®é t- h÷u vÒ t- liÖu s¶n xuÊt, tøc lµ t- liÖu s¶n xuÊt thuéc
quyÒn së h÷u cña tõng c¸ nh©n vµ v× vËy ng-êi ta cã quyÒn chi phèi ®èi víi s¶n
phÈm lµm ra. ChÕ ®é t- h÷u vÒ t- liÖu s¶n xuÊt ®· lµm cho nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt
trë thµnh ®éc lËp víi nhau trong ®iÒu kiÖn ®ã ®Ó tho¶ m·n c¸c nhu cÇu kh¸c cña
m×nh th× ng-êi s¶n xuÊt cã quyÒn sö dông s¶n phÈm cña m×nh ®Ó trao ®æi víi c¸c
s¶n phÈm kh¸c.
Hai ®iÒu kiÖn trªn lµm cho nh÷ng ng-êi s¶n xuÊt võa phô thuéc lÉn nhau
vµ võa ®éc lËp ®èi víi nhau. §©y lµ mét quan hÖ mang tÝnh thuÉn vµ ®Ó gi¶i
quyÕt m©u thuÉn nµy ng-êi ta ph¶i tiÕn hµnh trao ®æi hµng ho¸. V× vËy muèn cã
s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¶i cã ®Çy ®ñ c¶ hai ®iÒu kiÖn nªu trªn.
- ¦u thÕ cña s¶n xuÊt hµng ho¸.
+ S¶n xuÊt hµng ho¸ lµm cho ph©n c«ng lao ®éng ngµy cµng ph¸t triÓn.
Lµm cho tr×nh ®é chuyªn m«n ho¸, hîp t¸c ho¸ ngµy cµng n©ng cao. ThiÕt lËp
mèi liªn hÖ gi÷a c¸c ngµnh, c¸c vïng, c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt nh- vËy nã sÏ xo¸ bá
®-îc tÝnh tù tóc tù cÊp sù b¶o thñ tr× trÖ vµ gãp phÇn vµo viÖc ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt hµng ho¸.
+ S¶n xuÊt hµng ho¸ buéc nh÷ng ng-êi s¶n xuÊt ph¶i c¹nh tranh trªn thÞ
tr-êng b»ng c¸ch ph¶i c¶i tiÕn kü thuËt, hîp lý ho¸ s¶n xuÊt ®Ó h¹ gi¸ thµnh.
N©ng cao chÊt l-îng hµng ho¸. Nh÷ng viÖc lµm ®ã cã t¸c dông thóc ®Èy lùc
l-îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn. S¶n xuÊt hµng ho¸ cµng ph¸t triÓn quy m« cña nã cµng
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
lín th× hiÖu qu¶ kinh tÕ cña nã ®èi víi x· héi cµng lín vµ -u thÕ cña nã so víi
s¶n xuÊt nhá còng t¨ng lªn.
+ S¶n xuÊt hµng ho¸ gãp phÇn vµo viÖc thóc ®Èy qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp
trung s¶n xuÊt më réng giao l-u kinh tÕ trong n-íc vµ n-íc ngoµi, hoµ nhËp vµo
kinh tÕ thÕ giíi.
Víi nh÷ng t¸c dông kÓ trªn hiÖn nay trªn thÕ giíi cã nhiÒu n-íc (trong ®ã
cã n-íc ta) tËp trung vµo ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸.
b. Sù tån t¹i kh¸ch quan cña kinh tÕ hµng ho¸ trong thêi kú qu¸ ®é nãi
chung vµ ë ViÖt Nam
- ë Anh, §øc kinh tÕ hµng ho¸ xuÊt hiÖn tõ cuèi chÕ ®é céng s¶n nguyªn
thuû vµ ph¸t triÓn tíi ngµy nay. ë mçi n-íc tÝnh chÊt vµ ph¹m vi cña kinh tÕ
hµng ho¸ cã møc ®é kh¸c nhau. HiÖn nay hÇu hÕt trªn thÕ giíi c¸c n-íc ®Òu thùc
hiÖn kinh tÕ hµng ho¸ ®ã lµ m« h×nh kinh tÕ mµ giai ®o¹n ph¸t triÓn cao lµ kinh
tÕ thÞ tr-êng.
Kinh tÕ hµng ho¸: Lµ mét kiÓu tæ chøc kinh tÕ x· héi mµ trong ®ã h×nh
th¸i phæ biÕn cña s¶n xuÊt lµ s¶n xuÊt ra s¶n phÈm ®Ó b¸n, ®Ó trao ®æi trªn thÞ
tr-êng. §©y còng chÝnh lµ nh÷ng ®iÓm hoµn toµn kh¸c biÖt gi÷a s¶n xuÊt hµng
ho¸ vµ kinh tÕ hµng ho¸ muèn cã kinh tÕ hµng ho¸ ph¶i cã s¶n xuÊt hµng ho¸.
Sù tån t¹i kh¸ch quan cña kinh tÕ hµng ho¸ thêi kú qu¸ ®é cña ViÖt Nam
lµ mét trong nh÷ng tÊt yÕu kh¸c quan v× ®iÒu kiÖn ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña kinh tÕ
hµng ho¸ vÉn ®-îc duy tr× hoµn toµn gièng nh- trªn chØ kh¸c lµ ViÖt Nam ®i tõ
thêi kú phong kiÕn lªn CNXH. Ph©n c«ng lao ®éng víi t- c¸ch lµ c¬ së cña sù
trao ®æi.
- NÒn kinh tÕ ®a vµ ®ang tån t¹i nhiÒu h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau vÒ tliÖu s¶n xuÊt vµ s¶n phÈm lao ®éng. C«ng nghÖ míi, tr×nh ®é qu¶n lý nh»m t¹o
c¬ së ®Ó ph¸t triÓn hµng ho¸. Trong thêi kú qu¸ ®é tõ TBCN lªn XHCN, xÐt vÒ
mÆt së h÷u ®ã lµ qu¸ tr×nh chuyÓn tõ së h÷u t- nh©n vÒ TLSX lªn së h÷u x· héi
vÒ t- liÖu s¶n xuÊt. Cho nªn trong nÒn kinh tÕ sÏ tån t¹i nhiÒu h×nh thøc së h÷u
kh¸c nhau. Do vËy øng víi nã lµ nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn do ®Æc ®iÓm cña
thêi kú qu¸ ®é: §Æc ®iÓm næi bËt nhÊt cña nÒn kinh tÕ lµ sù tån t¹i cña nÒn kinh
tÕ nhiÒu thµnh phÇn vµ øng víi nã lµ mét x· héi cã nhiÒu giai cÊp.
+ Thµnh phÇn kinh tÕ: ®ã lµ nh÷ng tæng thÓ kinh tÕ bao gåm nh÷ng c¬ së
vÒ nÒn kinh tÕ víi nh÷ng quan hÖ kinh tÕ cã nh÷ng ®Æc tr-ng nhÊt ®Þnh vµ nh÷ng
quan hÖ kinh tÕ nµy lµ do chÕ ®é së h÷u TLSX quyÕt ®Þnh. Khi c¸ch m¹ng v« s¶n
thµnh c«ng th× chóng ta ph¶i c¶i t¹o nÒn kinh tÕ dùa trªn chÕ ®é t- h÷u. Bao gåm
hai lo¹i chÝnh sau:
T- b¶n lín:
Nguyªn t¾c c¶i t¹o: ph¶i quèc h÷u ho¸ c¸c t- liÖu s¶n xuÊt vµ ph¶i tiÕn
hµnh qua nhiÒu giai ®o¹n trong 1 thêi gian dµi, tiÕn hµnh b»ng nhiÒu biÖn ph¸p
thÝch hîp. V× vËy trong thêi kú qu¸ ®é vÉn tån t¹i thµnh phÇn kinh tÕ t- b¶n tnh©n vµ ng-êi ta h-íng thµnh phÇn nµy theo con ®-êng CNTB nhµ n-íc.
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
T- h÷u nhá:
Lµ t- h÷u cña nh÷ng ng-êi s¶n xuÊt c¸ thÓ, nh÷ng ng-êi s¶n xuÊt hµng
ho¸ nhá. Víi lo¹i nµy vÒ nguyªn t¾c th× kh«ng tÞch thu c¸c TLSX cña hä mµ c¶i
t¹o hä mét c¸ch dÇn dÇn th«ng qua c«ng cuéc hîp t¸c ho¸. V× vËy trong thêi kú
qu¸ ®é tån t¹i nÒn kinh tÕ hîp t¸c x·.
HiÖn nay ë n-íc ta cßn tån t¹i nhiÒu tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n
xuÊt: hiÖn ®¹i cã, th« s¬ cã, nöa c¬ khÝ cã. V× vËy viÖc thiÕt lËp quan hÖ së h÷u
®èi víi TLSX còng ph¶i ®a d¹ng do ®ã ë n-íc ta cßn nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ.
Trong qu¸ tr×nh x©y dùng nªn kinh tÕ míi th× cã thÓ xuÊt hiÖn thªm mét sè thµnh
phÇn kinh tÕ kh¸c: kinh tÕ nhµ n-íc, kinh tÕ t- b¶n nhµ n-íc.
+ C¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ trong thêi kú qu¸ ®é ë n-íc ta.
Theo t- t-ëng cña Lªnin vµ c¨n cø vµo ®iÒu kiÖn kinh tÕ cña n-íc ta, t¹i
§¹i héi VIII cña §¶ng th× ë n-íc ta ®ang tån t¹i 5 thµnh phÇn kinh tÕ:
Thµnh phÇn kinh tÕ nhµ n-íc (kinh tÕ quèc doanh)
Thµnh phÇn kinh tÕ hîp t¸c x·
Thµnh phÇn kinh tÕ t- b¶n nhµ n-íc
Thµnh phÇn kinh tÕ c¸ thÓ vµ tiÓu thñ
Thµnh phÇn kinh tÕ t- b¶n t- nh©n.
Thµnh phÇn kinh tÕ nhµ n-íc
Kh¸i niÖm: ®©y lµ thµnh phÇn kinh tÕ tån t¹i dùa trªn chÕ ®é së h÷u nhµ
n-íc ®èi víi t- liÖu s¶n xuÊt chñ yÕu. Kinh tÕ nhµ n-íc bao gåm 3 bé phËn sau:
C¸c doanh nghiÖp nhµ n-íc: ®©y lµ bé phËn quan träng vµ chñ yÕu nhÊt
cña thµnh phÇn kinh tÕ nhµ n-íc, c¸c doanh nghiÖp nµy trùc tiÕp s¶n xuÊt ra cña
c¶i vËt chÊt cho x· héi.
C¸c ngµnh kinh tÕ thuéc së h÷u nhµ n-íc: nh÷ng ngµnh nµy th× nã cung
cÊp hµng ho¸ hoÆc dÞch vô cho x· héi. Bao gåm: hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng: giao
th«ng, b-u ®iÖn. Nã bao gåm toµn bé hÖ thèng ng©n hµng, tµi chÝnh, b¶o hiÓm,
c¸c xÝ nghiÖp liªn doanh víi c¸c n-íc ngoµi trong ®ã vèn cña nhµ n-íc chiÕm tû
lÖ khèng chÕ 51% trë lªn.
Nh÷ng lùc l-îng vËt chÊt thuéc së h÷u nhµ n-íc nh- lµ ®Êt ®ai, c¸c
nguån tµi nguyªn, kho¸ng s¶n, c¸c vïng trêi, vïng biÓn thuéc chñ quyÒn cña
ViÖt Nam.
Sù h×nh thµnh: c¸c doanh nghiÖp nhµ n-íc ®-îc h×nh thµnh nh- sau:
Nhµ n-íc ®Çu t- vèn ®Ó x©y dùng míi hoµn toµn tõ ®Çu.
Nhµ n-íc gãp vèn ®Ó liªn doanh víi n-íc ngoµi víi tû lÖ 51% trë lªn.
Nhµ n-íc quèc h÷u ho¸ c¸c xÝ nghiÖp t- b¶n t- nh©n.
Vai trß cña kinh tÕ nhµ n-íc: trong thêi kú qu¸ ®é vµ trong nÒn kinh tÕ
nhiÒu thµnh phÇn th× thµnh phÇn kinh tÕ nhµ n-íc cÇn ph¶i gi÷ ®-îc vai trß chñ
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
®¹o: kinh tÕ nhµ n-íc ph¶i trë thµnh ®ßn bÈy ®Ó ®Èy nhanh tèc ®é t¨ng tr-ëng
kinh tÕ vµ gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò x· héi. Kinh tÕ nhµ n-íc ph¶i gi÷ vai trß lµ
ng-êi më ®-êng h-íng dÉn vµ hç trî cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c cïng ph¸t
triÓn. Kinh tÕ nhµ n-íc ph¶i trë thµnh lùc l-îng vËt chÊt chñ yÕu ®Ó nhµ n-íc
thùc hiÖn chøc n¨ng ®iÒu tiÕt vµ qu¶n lý vÜ m« toµn bé nÒn kinh tÕ. Kinh tÕ nhµ
n-íc ph¶i t¹o ®-îc nÒn t¶ng cho chÕ ®é x· héi míi tøc lµ ph¶i trë thµnh mÉu
mùc vÒ mäi mÆt. N¨ng suÊt lao ®éng cao, ph¶i tËn dông hÕt c«ng suÊt, m¸y mãc,
c«ng cô, lµm ®ñ tr¸ch nhiÖm víi nhµ n-íc, b¶o vÖ tèt m«i tr-êng.
Kinh tÕ nhµ n-íc ë n-íc ta hiÖn nay mÆc dï lµ n¾m gi÷ mét l-îng tµi s¶n
t-¬ng ®èi lín (chiÕm 2/3 tµi s¶n quèc gia, 80% lùc l-îng lao ®éng lµnh nghÒ)
nh-ng kinh tÕ nhµ n-íc ho¹t ®éng ch-a hiÖu qu¶: n¨ng suÊt lao ®éng thÊp, ch-a
sö dông hÕt m¸y mãc, thiÕt bÞ, nhiÒu xÝ nghiÖp lµ ¨n thua lç, ph¸ s¶n lµm thÊt
tho¸t vèn cña nhµ n-íc. HiÖn nay n-íc ta cã 600 doanh nghiÖp nhµ n-íc, 35%
lµm ¨n cã l·i cßn l¹i 60% lµm ¨n kh«ng cã l·i trong ®ã 25% liªn tôc bÞ lç. V×
vËy ®Ó cñng cè thµnh phÇn kinh tÕ nhµ n-íc th×: nhµ n-íc ph¶i ®Çu t- mét c¸ch
®ång bé c¶ vèn, c«ng nghÖ, nh©n lùc cho nh÷ng nh©n lùc kinh tÕ ®ang n¾m
nh÷ng kh©u then chèt cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. VÝ dô: ngµnh ®iÖn, dÇu khÝ…
Thµnh lËp c¸c Tæng c«ng ty nhµ n-íc ®Ó t¹o thµnh nh÷ng ngµnh mòi nhän trong
nÒn kinh tÕ. TÝch cùc ®Èy nhanh tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ mét sè doanh nghiÖp nhµ
n-íc. BiÕn doanh nghiÖp nhµ n-íc thµnh c¸c c«ng ty cæ phÇn. §èi víi nh÷ng
doanh nghiÖp th-êng xuyªn lµm ¨n thua lç th× gi¶i quyÕ b»ng b¸n hoÆc cho thuª
hoÆc cho tæ chøc ®Êu thÇu, kho¸n.
Thµnh phÇn kinh tÕ hîp t¸c
Kh¸i niÖm: ®©y lµ thµnh phÇn kinh tÕ dùa trªn chÕ ®é së h÷u tËp thÓ vÒ tliÖu s¶n xuÊt nã bao gåm c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ do c¸ nh©n nh÷ng ng-êi lao ®éng tù
nguyÖn gãp vèn, gãp søc kinh doanh theo nguyªn t¾c tù nguyÖn, d©n chñ vµ
cïng cã lîi. Nã tån t¹i d-íi c¸c d¹ng sau: hîp t¸c x· n«ng nghiÖp, hîp t¸c x·
tiÓu thñ c«ng nghiÖp, hîp t¸c x· mua b¸n, hîp t¸c x· tÝn dông.
§Æc ®iÓm: c¸c hîp t¸c x· ®-îc h×nh thµnh víi nh÷ng quy m« vµ møc ®é
kh¸c nhau tuú theo sù ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt. Ng-êi lao ®éng th× ®-îc
tù do trong viÖc tham gia còng nh- rót lui khái hîp t¸c x·.
NÕu xÐt vÒ hiÖu qu¶ kinh tÕ th× hîp t¸c x· ë n-íc ta lµm ¨n hiÖu qu¶ h¬n.
NhiÒu hîp t¸c x· cã doanh thu lín, thu nhËp x· viªn cao, hµng ho¸ cã søc c¹nh
tranh. Tuy nhiªn ë n-íc ta hiÖn nay vÉn cßn nh÷ng hîp t¸c x· lµm ¨n thua lç,
hiÖu qu¶ kÐm, thu nhËp thÊp, nhiÒu tiªu cùc tron qu¶n lý.
Ph-¬ng ph¸p cñng cè: ph¶i gi¶i quyÕt tho¶ ®¸ng vÊn ®Ò t- h÷u vÒ t- liÖu
s¶n xuÊt. NhÊt lµ ®Êt ®ai trong n«ng nghiÖp ph¶i thùc hiÖn giao quyÒn sö dông
l©u dµi ®èi víi ®Êt, rõng, mÆt n-íc cho c¸c hé sö dông. Ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc
hîp t¸c ®a d¹ng trong nhiÒu lÜnh vùc: giao th«ng vËn t¶i, x©y dùng chÕ biÕn n«ng
l©m h¶i s¶n… Më réng c¸c h×nh thøc kinh tÕ hîp t¸c nh-ng ph¶i triÖt ®Ó theo
®óng nguyªn t¾c tù nguyÖn, b×nh ®¼ng d©n chñ vµ viÖc tæ chøc c¸c hîp t¸c x·
nµy ph¶i theo ®óng luËt hîp t¸c míi ban hµnh n¨m 1997. Nhµ n-íc cã nh÷ng
biÖn ph¸p cÇn thiÕt hç trî, gióp ®ì c¸c hîp t¸c x· vÒ vèn, vÒ nh©n lùc, vÒ tiªu thô
s¶n phÈm.
7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Thµnh phÇn kinh tÕ c¸ thÓ.
Kh¸i niÖm: ®©y lµ thµnh phÇn kinh tÕ dùa trªn së h÷u t- nh©n vÒ t- liÖu
s¶n xuÊt dùa trªn lao ®éng cña b¶n th©n ng-êi s¶n xuÊt nªn kh«ng cã hiÖn t-îng
bãc lét lao ®éng. Thµnh phÇn nµy chÞu sù t¸c ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ vµ t¸c
®éng cña thÞ tr-êng.
§Æc ®iÓm: do lµm chñ vÒ t- liÖu s¶n xuÊt vµ søc lao ®éng nªn thµnh phÇn
nµy cã thÓ nãi lµ hä rÊt n¨ng ®éng, linh ho¹t dÔ thÝch nghi víi thÞ tr-êng, v× vËy
thµnh phÇn nµy cã thÓ khai th¸c triÖt ®Ó c¸c thÕ m¹nh vÒ vèn, vÒ lao ®éng, vÒ tay
nghÒ cña tõng c¸ nh©n, tõng gia ®×nh hoÆc tõng céng ®ång ®Ó lµm ra nhiÒu hµng
ho¸ trong x· héi.
VÞ trÝ: trong suèt thêi kú qu¸ ®é th× thµnh phÇn nµy gi÷ mét vÞ trÞ rÊt quan
träng nã cïng víi mét sè ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ kh¸c cung cÊp nh÷ng mÆt hµng
tiªu dïng thiÕt yÕu cho nh©n d©n: l-¬ng thùc, thùc phÈm, ®å dïng gia ®×nh…
Thùc tr¹ng ph¸t triÓn: tr-íc n¨m 1986 thµnh phÇn nµy bÞ ph©n biÖt ®èi xö
do ®ã kh«ng ®-îc ph¸t triÓn. Sau n¨m 1986 thµnh phÇn nµy ®-îc coi träng vµ
®-îc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn víi tÒn gäi lµ kinh tÕ gia ®×nh.
Thµnh phÇn kinh tÕ t- b¶n t- nh©n
Kh¸i niÖm: ®©y lµ thµnh phÇn kinh tÕ dùa trªn chÕ ®é t- h÷u t- b¶n vÒ tliÖu s¶n xuÊt cã thuª m-ín lao ®éng nªn cã hÖ thèng bãc lét lao ®éng lµm thuª:
C¸c xÝ nghiÖp t- nh©n cña ng-êi ViÖt Nam, c¸c xÝ nghiÖp t- nh©n cña ng-êi
ViÖt Nam vµ ng-êi n-íc ngoµi cïng céng t¸c, c¸c c«ng ty vµ c¸c tæ chøc lµm
dÞch vô.
ThÕ m¹nh: qu¸ nhiÒu ph-¬ng ph¸p linh ho¹t ®Ó huy ®éng vèn phôc vô s¶n
xuÊt kinh doanh. Nã cã kh¶ n¨ng sö dông khoa häc kü thuËt c«ng nghÖ míi vµ
®æi míi nhanh c¸c thiÕt bÞ. Nã cã tr×nh ®é qu¶n lý cao, cã kinh nghiÖm trong
viÖc ®iÒu hµnh s¶n xuÊt v× vËy cã thÓ nãi thµnh phÇn nµy cã vai trß lín trong viÖc
ph¸t triÓn s¶n xuÊt.
Nh-îc ®iÓm: do ch¹y theo lîi nhuËn tèi ®a nªn nhiÒu doanh nghiÖp t- b¶n
t- nh©n cã viÖc lµm tr¸i ph¸p luËt: bãc lét c«ng nh©n qu¸ møc, b¾t c«ng nh©n
lµm qu¸ giê, t¨ng ca. Hä kinh doanh nh÷ng mÆt hµng tr¸i víi ®¨ng ký trong giÊy
phÐp, trèn thuÕ, gian lËn trong th-¬ng m¹i.
Th¸i ®é cña nhµ n-íc ta: Mét mÆt vÉn t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho thµnh
phÇn kinh tÕ ph¸t triÓn nh-ng mÆt kh¸c cÇn ph¶i t¨ng c-êng kiÓm so¸t, gi¸m s¸t
nh÷ng hµnh ®éng cña thµnh phÇn nµy ®-a c¸c thµnh phÇn nµy theo con ®-êng
chñ nghÜa t- b¶n nhµ n-íc.
Thµnh phÇn kinh tÕ t- b¶n nhµ n-íc
Kh¸i niÖm: ®©y lµ thµnh phÇn kinh tÕ ®-îc ra ®êi dùa trªn lý luËn vÒ chñ
nghÜa t- b¶n nhµ n-íc cña Lªnin.
Sù h×nh thµnh: ®-îc h×nh thµnh trªn c¬ së nhµ n-íc vµ c¸c t- b¶n cïng
gãp vèn kinh doanh vµ nã tån t¹i d-íi c¸c d¹ng sau:
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
C¸c xÝ nghiÖp c«ng ty hîp doanh tån t¹i ë n-íc ta sau n¨m 1954 ë MiÒn
B¾c vµ sau 1975 ë MiÒn Nam.
C¸c liªn doanh n-íc ngoµi: s¶n xuÊt « t«, l¾p r¸p xe m¸y, s¶n xuÊt c¸c mÆt
hµng ®iÖn tö.
Nhµ n-íc cho thuª tµi s¶n: cho thuª ®Êt.
Vai trß vµ t¸c dông: trong thêi kú qu¸ ®é ë n-íc ta thµnh phÇn nµy gi÷ vai
trß lµ nh÷ng h×nh thøc kinh tÕ gi÷ sinh ra ®Ó chuyÓn biÕn tõ nh÷ng thµnh phÇn
kinh tÕ phi XHCN thµnh thµnh phÇn kinh tÕ XHCN: nã t¹o thªm c«ng ¨n viÖc
lµm, lµm t¨ng thªm s¶n phÈm x· héi vµ nã lµ ®iÒu kiÖn ®Ó chóng ta tiÕp xóc víi
c«ng nghÖ míi, c¸ch thøc qu¶n lý míi vµ qua ®©y ta hoµ nhËp ®-îc víi thÕ giíi.
ii. tÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan ph¶i ph¸t triÓn kinh tÕ
hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn ë n-íc ta
§¹i héi VI §¶ng Céng S¶n ViÖt Nam ®· x¸c ®Þnh: "cÇn cã chÝnh s¸ch sö
dông vµ c¶i t¹o c¸c thµnh phÇn kinh tÕ …§ã lµ gi¶i ph¸p cã ý nghÜa chiÕn l-îc,
lµ sù vËn dông quan ®iÓm cña Lªnin coi nÒn kinh tÕ cã c¬ cÊu nhiÒu thµnh phÇn
lµ mét ®Æc tr-ng cña thêi kú qu¸ ®é". Héi nghÞ lÇn thø 6, §¶ng ta x¸c ®Þnh râ
h¬n: "chÝnh s¸ch kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn cã ý nghÜa chiÕn l-îc l©u
dµi cã tÝnh quy luËt tõ s¶n xuÊt nhá ®i lªn XHCN…" Tíi §¹i héi toµn quèc lÇn
thø VII qua thùc tiÕn 5 n¨m ®æi míi, §¶ng ta kh¼ng ®Þnh: "Ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ
hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh h-íng XHCN, vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ
tr-êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n-íc" coi ®ã lµ mét trong nh÷ng ph-¬ng h-íng mµ
§¶ng vµ nhµ n-íc ta n¾m v÷ng trong qu¸ tr×nh x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ quèc.Tæng
kÕt 10 n¨m ®æi míi, t¹i §¹i héi §¶ng lÇn thø VIII, §¶ng ta mét lÇn n÷a l¹i
kh¼ng ®Þnh: "tiÕp tôc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, vËn hµnh theo c¬
chÕ thÞ tr-êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n-íc theo ®Þnh h-íng XHCN"
NÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn tån t¹i vµ ph¸t triÓn ë n-íc ta lµ tÊt yÕu
kh¸ch quan bëi v×: nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn lµ mét c¸i tån t¹i kh¸ch quan
cña lÞch sö vµ trong thêi kú qu¸ ®é th× cã nh÷ng thµnh phÇn kinh tÕ vÉn cã lîi
cho sù ph¸t triÓn ®Êt n-íc: kinh tÕ c¸ thÓ. Ph¸t triÓn nh- vËy nh»m thùc hiÖn nhu
cÇu cña quy luËt mµ lµ quan hÖ s¶n xuÊt ph¶i phï hîp víi tÝnh chÊt vµ sù ph¸t
triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt. Ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ë n-íc ta lµ
nh»m cho s¶n xuÊt ph¸t triÓn liªn tôc kh«ng bÞ gi¸n ®o¹n. Ph¸t triÓn nh- vËy lµ
nh»m t¹o ra sù c¹nh tranh gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong c¬ chÕ thÞ tr-êng
hiÖn nay
1. Do yªu cÇu cña viÖc ph¸t triÓn lùc l-îng s¶n xuÊt vµ thùc chÊt cña
nã lµ chuyÓn tõ s¶n xuÊt nhá lªn s¶n xuÊt lín (XHCN).
VÒ ph-¬ng diÖn kinh tÕ, cã thÓ kh¸i qu¸t r»ng lÞch sö ph¸t triÓn s¶n xuÊt
vµ ®êi sèng x· héi cña nh©n lo¹i ®· vµ ®ang tr¶i qua hai kiÓu tæ chøc kinh tÕ
thÝch øng víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt vµ ph©n c«ng lao ®éng x·
héi, hai thêi ®¹i kinh tÕ kh¸c h¼n nhau vÒ chÊt. §ã lµ thêi ®¹i kinh tÕ tù nhiªn, tù
cung, tù cÊp; vµ thêi ®¹i kinh tÕ hµng ho¸.
Kinh tÕ tù nhiªn lµ kiÓu tæ chøc kinh tÕ x· héi ®Çu tiªn cña nh©n lo¹i. §ã
lµ ph-¬ng thøc sinh ho¹t kinh tÕ ë tr×nh ®é thÊp ban ®Çu lµ sö dông nh÷ng tÆng
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
vËt cña tù nhiªn vµ sau ®ã ®-îc thùc hiÖn th«ng qua nh÷ng t¸c ®éng trùc tiÕp vµo
tù nhiªn ®Ó t¹o ra nh÷ng gi¸ trÞ sö dông trong viÖc duy tr× cña con ng-êi. Nã
®-îc bã hÑp trong mçi quan hÖ tuÇn hoµn khÐp kÝn gi÷a con ng-êi vµ tù nhiªn.
kinh tÕ tù nhiªn lÊy quan hÖ trùc tiÕp gi÷a con ng-êi vµ tù nhiªn mµ tiªu biÓu lµ
gi÷a lao ®éng vµ ®Êt ®ai lµm nÒn t¶ng. Ho¹t ®éng kinh tÕ ®ã g¾n liÒn víi x· héi
sinh tån, víi kinh tÕ n«ng nghiÖp, tù cung, tù cÊp. Nã ®· tån t¹i vµ thèng trÞ
trong c¸c x· héi: Céng s¶n nguyªn thuû, n« lÖ, phong kiÕn vµ tuy kh«ng cßn gi÷
®Þa vÞ kinh tÕ. Kinh tÕ tù nhiªn, hiÖn vËt,sinh tån, tù cung, tù cÊp, g¾n liÒn víi
kÐm ph¸t triÓn vµ l¹c hËu. Kinh tÕ hµng ho¸ b¾t ®Çu b»ng kinh tÕ hµng ho¸ ®¬n
gi¶n, ra ®êi tõ khi chÕ ®é c«ng s¶n nguyªn thuû, dùa trªn hai tiÒn ®Ò c¬ b¶n ®ã lµ
cã sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi vµ cã sù t¸ch biÖt vÒ kinh tÕ do chÕ ®é së h÷u
kh¸c nhau vÒ t- liÖu s¶n xuÊt. ChuyÓn tõ kinh tÕ tù nhiªn, tù cung, tù cÊp sang
kinh tÕ hµng ho¸ lµ ®¸nh dÊu b-íc ph¸t triÓn rÊt lín cña lùc l-îng s¶n xuÊt,
b-íc chuyÓn sang thêi ®¹i kinh tÕ cña sù ph¸t triÓn, thêi ®¹i v¨n minh cña nh©n
lo¹i.
Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña kinh tÕ hµng ho¸ lµ qu¸ tr×nh kinh tÕ kh¸ch
quan. Nã b¾t ®Çu khi kinh tÕ tù nhiªn ph¸t triÓn víi tr×nh ®é lµm xuÊt hiÖn nh÷ng
tiÒn ®Ò cña kinh tÕ hµng ho¸. Trong lÞch sö nh÷ng quan hÖ hiÖn vËt, tù nhiªn vµ
quan hÖ hµng ho¸ tån t¹i ®an xen vµ m©u thuÉn víi nhau. Sù xuÊt hiÖn cña kinh
tÕ hµng ho¸ còng chÝnh lµ sù xuÊt hiÖn tiÒn ®Ò phñ ®Þnh kinh tÕ tù nhiªn vµ kh¼ng
®Þnh kinh tÕ hµng ho¸. Mçi b-íc ph¸t triÓn cña kinh tÕ hµng ho¸ lµ mét b-íc ®Èy
lïi kinh tÕ tù nhiªn. Nh- vËy, trong qu¸ tr×nh vËn ®éng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ hµng
ho¸ ®· phñ ®Þnh dÇn kinh tÕ tù nhiªn nh- vËy trong qu¸ tr×nh vËn ®éng vµ ph¸t
triÓn, kinh tÕ hµng ho¸ ®· phñ ®Þnh dÇn kinh tÕ tù nhiªn vµ kh¼ng ®Þnh m×nh lµ
mét kiÓu tæ chøc kinh tÕ x· héi ®éc lËp. Qu¸ tr×nh xuÊt hiÖn, vËn ®éng vµ ph¸t
triÓn cña kinh tÕ hµng ho¸ diÔn ra víi sù t¸c ®éng m¹nh mÏ cña nh÷ng tiÒn ®Ò
sau: ph©n c«ng lao ®éng x· héi, sù ®éc lËp t-¬ng ®èi vÒ kinh tÕ gi÷a mäi ng-êi,
l-u th«ng hµng ho¸ vµ l-u th«ng tiÒn tÖ, hÖ thèng th«ng tin vµ giao th«ng vËn t¶i.
2. Do n-íc ta hiÖn nay tån t¹i nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ.
NÒn kinh tÕ n-íc ta tr-íc §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VI g¾n liÒn víi
viÖc thùc thi chÝnh s¸ch c«ng céng ho¸, hiÖn vËt ho¸ trong c¬ chÕ qu¶n lý hµnh
chÝnh tËp trung. Cïng víi thêi gian, tÝnh chÊt vµ c¬ chÕ qu¶n lý ®ã ngµy cµng
béc lé thªm nhiÒu khuyÕm khuyÕt. V× vËy, ®Õn §¹i héi VII, quan ®iÓm ph¸t triÓn
kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn ®-îc thùc hiÖn trªn thùc tÕ trong chÝnh s¸ch
vµ c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ ®æi míi. §-êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu
thµnh phÇn tÊt yÕu ®-a ®Õn sù cÊu tróc l¹i nÒn kinh tÕ, tõng b-íc chuyÓn nÒn
kinh tÕ thuÇn khiÕt chñ yÕu víi hai thµnh phÇn kinh tÕ lµ nhµ n-íc vµ tËp thÓ
sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng hçn hîp gåm nhiÒu thµnh phÇn, nhiÒu khu vùc kinh
tÕ vµ nhiÒu h×nh thøc së h÷u tån t¹i ®an xen lÉn nhau.
Së dÜ n-íc ta hiÖn nay tån t¹i nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ v×: hiÖn nay ë n-íc
ta cßn tån t¹i nhiÒu tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt: hiÖn ®¹i cã, th« s¬
cã, nöa c¬ khÝ cã v× vËy viÖc thiÕt lËp quan hÖ së h÷u víi t- liÖu s¶n xuÊt còng
ph¶i ®a d¹ng do ®ã ë n-íc ta cßn nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ. Trong qu¸ tr×nh x©y
dùng nÒn kinh tÕ míi th× cã thÓ xuÊt hiÖn thªm mét sè thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c:
kinh tÕ nhµ n-íc, kinh tÕ t- b¶n nhµ n-íc. ë n-íc ta hiÖn nay, quan hÖ, h×nh
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
thøc, quy m« së h÷u ®èi víi t- liÖu s¶n xuÊt lu«n lµ c¨n cø cho viÖc ph©n ®Þnh
c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau. ë d¹ng tæng qu¸t nhÊt, cã thÓ nãi r»ng trong
nÒn kinh tÕ n-íc ta ®ang tån t¹i 3 h×nh thøc së h÷u c¬ b¶n: së h÷u nhµ n-íc
(toµn d©n), së h÷u t- nh©n vµ së h÷u hçn hîp (gåm gi÷a nhµ n-íc víi n-íc
ngoµi, gi÷a nhµ n-íc víi t- nh©n n-íc ngoµi vµ trong n-íc, gi÷a nhµ n-íc vµ tnh©n trong n-íc, gi÷a t- nh©n víi t- nh©n, gi÷a nhµ n-íc vãi t- nh©n vµ ng-êi
lao ®éng..). Tõ ba h×nh thøc së h÷u t- b¶n ®ã ®· h×nh thµnh nÒn kinh tÕ hµng ho¸
nhiÒu thµnh phÇn vµ nh÷ng lo¹i h×nh doanh nghiÖp ®a d¹ng vµ phong phó.
3. Ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn ë n-íc ta nã ®ßi hái
ph¶i n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n:
MÆc dï nÒn kinh tÕ n-íc ta ®ang n»m trong t×nh tr¹ng l¹c hËu vµ kÐm ph¸t
triÓn nh-ng khi n-íc ta chuyÓn sang ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸, kinh tÕ thÞ
tr-êng th× thÕ giíi ®· chuyÓn sang giai ®o¹n kinh tÕ thÞ tr-êng hiÖn ®¹i. Bëi vËy
chóng ta kh«ng thÓ vµ kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i tr¶i qua giai ®o¹n kinh tÕ hµng ho¸
gi¶n ®¬n vµ giai ®o¹n kinh tÕ thÞ tr-êng tù do mµ ®i th¼ng vµo ph¸t triÓn kinh tÕ
thÞ tr-êng hiÖn ®¹i. §©y lµ néi dung vµ sù yªu cÇu cña sù ph¸t triÓn rót ng¾n. MÆt
kh¸c thÕ giíi vÉn ®ang n»m trong thêi ®¹i qóa ®é tõ CNTB lªn CNXH, cho nªn
sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi n-íc ta ph¶i theo ®Þnh h-íng XHCN lµ cÇn thiÕt,
kh¸ch quan vµ còng lµ néi dung, yªu cÇu cña sù rót ng¾n. Sù nghiÖp "d©n giÇu,
n-íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng vµ v¨n minh" võa lµ môc tiªu, võa lµ néi dung
nhiÖm vô cña viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ
tr-êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n-íc, theo ®inh h-íng XHCN ë n-íc ta. §¶ng vµ
nhµ n-íc khuyÕn khÝch mäi ng-êi d©n trong x· héi lµm giÇu mét c¸ch hîp ph¸p.
D©n cã giÇu th× n-íc míi m¹nh, nh-ng d©n giÇu ph¶i lµm cho n-íc m¹nh, ®¶m
b¶o ®éc lËp, tù chñ vµ toµn vÑn l·nh thæ cña quèc gia.
Nhµ n-íc ta qu¶n lý nªn kinh tÕ lµ nhµ n-íc ph¸p quyÒn XHCN lµ nhµ
n-íc cña d©n do d©n vµ v× d©n. Thµnh tè quan träng mang tÝnh quyÕt ®Þnh trong
nÒn kinh tÕ hµng ho¸ vËn hµnh trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng hiÖn ®¹i lµ nhµ n-íc
tham gia vµo c¸c qu¸ tr×nh kinh tÕ. Nh-ng kh¸c víi nhµ n-íc cña nhiÒu nÒn kinh
tÕ trªn thÕ giíi, nhµ n-íc ta lµ nhµ n-íc cña d©n, do d©n vµ v× d©n, nhµ n-íc
c«ng n«ng. Nhµ n-íc cña ®¹i ®a sè nh©n d©n lao ®éng, ®Æt d-íc sù l·nh ®¹o cña
§¶ng céng s¶n ViÖt Nam. Nã cã ®ñ bµn lÜnh, kh¶ n¨ng vµ ®ang ®æi míi ®Ó b¶o
®¶m vµ gi÷ v÷ng ®Þnh h-íng XHCN trong viÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng
hiÖn ®¹i ë n-íc ta. Sù kh¸c biÖt vÒ b¶n chÊt nhµ n-íc lµ mét néi dung vµ lµ mét
®iÒu kiÖn, mét tiÒn ®Ò cho sù kh¸c biÖt vÒ m« h×nh kinh tÕ thÞ tr-êng ë n-íc ta so
víi nhiÒu m« h×nh kinh tÕ thÞ tr-êng kh¸c hiÖn cã trªn thÕ giíi.
Më cöa, héi nhËp nÒn kinh tÕ trong n-íc víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi trªn c¬ së
gi÷ v÷ng ®éc lËp, tù chñ vµ toµn vÑn l·nh thæ cña quèc gia lµ mét néi dung quan
träng cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ
tr-êng ë n-íc ta. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña nã ®i liÒn víi x· héi ho¸ nÒn s¶n xuÊt
x· héi. TiÕn tr×nh x· héi ho¸ trªn c¬ së ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÞ tr-êng ®i liÒn
víi x· héi ho¸ nÒn s¶n xuÊt x· héi. TiÕn tr×nh x· héi ho¸ trªn c¬ së cña ph¸t triÓn
nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng lµ kh«ng cã biªn giíi quèc gia vÒ ph-¬ng diÖn kinh tÕ.
Mét trong nh÷ng ®Æc tr-ng quan träng cña kinh tÕ thÞ tr-êng hiÖn ®¹i lµ viÖc
më réng giao l-u kinh tÕ víi n-íc ngoµi. Xu h-íng quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ
11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
víi nh÷ng khu vùc ho¸ vµ toµn cÇu ho¸ ®ang ngµy cµng ph¸t triÓn vµ trë thµnh xu
thÕ tÊt yÕu trong thêi ®¹i cña cuéc c¸ch m¹nh khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn nay.
TÊt c¶ c¸c n-íc trªn thÕ giíi, dï muèn hay kh«ng muèn ph¶i Ýt nhiÒu ®Òu bÞ l«i
cuèn, thu hót vµo c¸c quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ. Tranh thñ thuËn lîi vµ c¬ héi,
tr¸nh nguy c¬ tôt hËu xa h¬n vµ v-ît qua th¸ch thøc lµ yªu cÇu nhÊt thiÕt ph¶i
thùc hiÖn. §Ó ph¸t triÓn trong ®iÒu kiÖn cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng hiÖn ®¹i. ViÖt
Nam kh«ng thÓ ®ãng cöa, khÐp kÝn nÒn kinh tÕ trong tr¹ng th¸i tù cung, tù cÊp
mµ ph¶i më cöa, héin nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Sù më cöa, héi nhËp ®-îc
thùc hiÖn trªn 3 néi dung chÝnh lµ: th-¬ng m¹i, ®Çu t- vµ chuyÓn giao khoa häc
c«ng nghÖ. Tuy nhiªn, sù më cöa héi nhËp kh«ng cã nghÜa lµ sù hoµ tan, ®¸nh
mÊt m×nh mµ ph¶i trªn c¬ së ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh vµ kh«ng ngõng n©ng cao
søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ, gi÷ v÷ng ®éc lËp, tù chñ vµ toµn vÑn l·nh thæ
quèc gia.
III -Nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ ViÖt
Nam
1-Néi dung cña kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh h-íng x·
héi chñ nghÜa
ChuyÓn nÒn kinh tÕ n-íc ta sang nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, vËn hµnh
theo c¬ chÕ thÞ tr-êng, cã sù qu¶n lý cña nhµ n-íc theo ®Þnh h-íng x· héi chñ
nghÜa lµ yªu cÇu kh¸ch quan, ph¸t triÓn lùc l-îng s¶n xuÊt x· héi. Qu¸ tr×nh ®ã
phï hîp víi xu thÕ cña thêi ®¹i vµ phï hîp víi nguyÖn väng cña nh©n d©n ta.
Qu¸ tr×nh chuyÓn nÒn kinh tÕ n-íc ta sang kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn theo c¬ chÕ
thÞ tr-êng, theo ®inh h-íng x· héi chñ nghÜa tÊt yÕu ®ßi hái ph¶i nghiªn cøu
nh÷ng ®Æc tr-ng cña m« h×nh kinh tÕ h-íng tíi qu¸ tr×nh h×nh thµnh ph¸t triÓn
nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr-êng, theo ®Þnh h-íng
x· héi chñ nghÜa ë n-íc ta lµ mét quan hÖ phøc t¹p, cã nhiÒu khã kh¨n, kh«ng
nªn quan niÖm gi¶n ®¬n vµ nãng véi, cÇn ph¶i tu©n thñ nh÷ng tÝnh quy luËt cña
qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr-êng. Qu¸ tr×nh ®ã tr¶i qua c¸c
giai ®o¹n sau ®©y:
-Giai ®o¹n qu¸ ®é chuyÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh
h-íng x· héi chñ nghÜa ë n-íc ta .
VÒ mÆt lÞch sö giai ®o¹n nµy ®-îc b¾t ®Çu tõ n¨m 1979 víi mèc lÞch sö rÊt
quan träng lµ nghÞ quyÕt héi nghÞ BCH tr-ng -¬ng lÇn thø VI ( kho¸ VI ) th¸ng 9
n¨m 1979. VÒ mÆt logic, giai ®o¹n nµy b¾t ®Çu tõ viÖc h×nh thµnh vµ cñng cè
nh÷ng ®¬n vÞ s¶n xuÊt hµng ho¸ theo ®óng nghÜa nh»m t¹o ra mèi quan hÖ võa tù
chñ, võa lÖ thuéc lÉn nhau gi÷a c¸c chñ thÓ s¶n xuÊt.
Néi dung chñ yÕu cña giai ®o¹n nµy lµ kh¾c phôc tÝnh hiÖn vËt cña quan hÖ
trao ®æi, h×nh thµnh quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ trªn thÞ tr-êng .
Néi dung trªn ®-îc thùc hiÖn víi nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu sau:
Mét lµ: H×nh thµnh vµ cñng cè nh÷ng ®¬n vÞ s¶n xuÊt hµng ho¸ nh»m
chuyÓn quan hÖ trao ®æi cã tÝnh hiÖn vËt sang quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ. C¶ vÒ lý
luËn vµ thùc tiÔn ®Òu cho thÊy kh«ng thÓ cã ®-îc nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nÕu nh-
12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
kh«ng cã ®¬n vÞ s¶n xuÊt hµng ho¸. Nh÷ng t-ëng kinh tÕ quan träng cña héi nghÞ
TW VI ( kho¸ VI ) cã liªn quan tíi gi¶i ph¸p trªn lµ:
Thõa nhËn thµnh phÇn kinh tÕ t- nh©n vµ thÞ tr-êng tù do lµ bé phËn cña
nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ cña thÞ tr-êng x· héi .
B¶o ®¶m quyÒn tù chñ vÒ tµi chÝnh cho c¸c c¬ së kinh tÕ. Nhµ n-íc ®Ó
nh÷ng c¬ së nµy ®-îc chñ ®éng ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ l-u th«ng hµng ho¸.
NhÊn m¹nh lîi Ých c¸ nh©n ng-êi lao ®éng vµ lîi Ých cña c¸c ®¬n vÞ s¶n
xuÊt c¬ së.
B·i bá chÕ ®é giao nép n«ng s¶n ®èi víi n«ng d©n, chuyÓn sang chÕ ®é thu
mua n«ng s¶n theo hîp ®ång 2 chiÒu.
Thùc hiÖn nghÞ quyÕt héi nghÞ Trung -¬gn VI s¶n xuÊt ®-îc bung ra kÓ c¶
s¶n xuÊt cña quèc doanh, tËp thÓ, t- nh©n. Tuy nhiªn trong lÜnh vùc l-u th«ng
hµng ho¸ vÉn ch-a cã nh÷ng thay ®æi ®¸ng kÓ.
Hai lµ: §Èy m¹nh ph©n c«ng lao ®éng x· héi nh»m më réng thÞ tr-êng
Ba lµ: ChuyÓn quan hÖ së h÷u cã tÝnh ®¬n nhÊt sang quan hÖ së h÷u cã tÝnh
®a d¹ng víi nhiÒu h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau.
Quan hÖ së h÷u vÒ TLSX ®-îc coi lµ mét ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ thiÕu ®-îc
cña ®iÒu kiÖn tån t¹i vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸. ë n-íc ta ®Ó kh¾c phôc
t×nh tr¹ng v« chñ, l·i gi¶, lç thËt trong c¸c doanh nghiÖp nhµ n-íc, ®Ó t¹o ra sù
tù do kinh tÕ vµ h×nh thµnh nhiÒu nhµ kinh doanh giái thÝch øng víi c¬ chÕ thÞ
tr-êng, tÊt yÕu ph¶i ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc së h÷u. Nã b¾t nguån tõ tr×nh ®é
ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt x· héi vµ xu h-íng chung cña thÕ giíi. Trong
®iÒu kiÖn cña n-íc ta chóng ta ®· ®iÒu chØnh c¬ cÊu së h÷u theo nh÷ng h-íng
sau:
Ph¸t huy h×nh thøc kinh tÕ hé n«ng d©n, thî thñ c«ng b»ng c¸ch t¹o thÞ
tr-êng cho chóng, tr-íc hÕt lµ thÞ tr-êng n«ng th«n réng lín.
X©y dùng khu vùc kinh tÕ c«ng céng víi chøc n¨ng lµ b¶o ®¶m sù æn ®Þnh
vµ lµ c¬ së cho sù ph¸t triÓn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. Kh- vùc kinh tÕ c«ng céng
tËp trung nh÷ng ngµnh kinh tÕ then chèt: n¨ng l-îng, dÇu khÝ, hÖ thèng giao
th«ng vËn t¶i, th«ng tin, an ninh quèc gia, b¶o vÖ m«i tr-êng… c¬ cÊu cña khu
vùc kinh tÕ nµy kh«ng ph¶i lµ cè ®Þnh, nh-ng nã ph¶i lu«n lu«n cã tr×nh ®é c«ng
nghÖ tiªn tiÕn vµ tr×nh ®é qu¶n lÝ tèt.
H×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c c«ng ty cæ phÇn. §©y lµ xu thÕ kh¸ch quan
cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng. ë n-íc ta h×nh thøc c«ng ty cæ phÇn cßn ph¸t sinh tõ
qu¸ tr×nh ®iÒu chØnh khu vùc kinh tÕ nhµ n-íc.
Bèn lµ: §æi míi chÝnh s¸ch kinh tÕ nh»m chuyÓn c¸c quan hÖ kinh tÕ theo
chiÒu däc sang c¸c quan hÖ kinh tÕ theo chiÒu ngang.
Trong c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ chóng ta ®· ®Æc biÖt quan t©m chÝnh s¸ch gi¸
c¶, ®· tõng b-íc thùc hiÖn tù do ho¸ gi¸ c¶. Thùc chÊt cña viÖc ®iÒu chØnh gi¸ c¶
á n-íc ta trong nh÷ng n¨m 80 lµ thay c¬ chÕ 2 gi¸ b»ng c¬ chÕ 1 gi¸, c¬ chÕ 2
gi¸ thùc chÊt lµ 2 c¬ chÕ xö lý gi¸ c¶: Mét lµ, c¬ chÕ xö lý gi¸ c¶ trªn c¬ së tËp
13
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
trung tÝnh to¸n gi¸ c¶ vµ ®iÒu chØnh gi¸ theo luËt hµnh chÝnh. Hai lµ, c¬ chÕ sö lý
gi¸ c¶ trong quan hÖ h¹ch to¸n theo nguyªn t¾c tho¶ thuËn trªn thÞ tr-êng. C¶ hai
c¬ chÕ ®ã ®Òu ®¹t ®-îc môc tiªu lµm chñ gi¸ c¶. Nh-ng chóng kh¸c nhau vÒ
c¸ch thùc hiÖn. C¬ chÕ ®ã dùa vµo quyÒn lùc hµnh chÝnh lµ chñ yÕu, cßn c¬ chÕ
thø hai l¹i dùa vµo quan hÖ thÞ tr-êng lµ chñ yÕu. Môc ®Ých cña viÖc ®iÒu chØnh
gi¸ c¶ lµ nh»m tõ bá c¬ chÕ cò chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr-êng. §©y lµ kh©u quan
träng t¹o tiÒn ®Ò cho ®æi míi c¬ chÕ trong c¸c lÜnh vùc kh¸c nh- tµi chÝnh tiÒn tÖ,
tiÒn l-¬ng, qu¶n lý thÞ tr-êng. ViÖc tù do ho¸ gi¸ c¶ lµm cho s¶n xuÊt thÝch øng
nh¹y c¶m víi nhu cÇu thÞ tr-êng vµ ®em l¹i søc sèng míi cho s¶n xuÊt.
-Giai ®o¹n ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh h-íng
XHCN:
§¹i héi VI cña ®¶ng n¨m 1986 ®· ®Æt nÒn mãng v÷ng ch¾c cho quan ®iÓm
ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh h-íng XHCN ë n-íc ta
quan ®iÓm nµy ®-îc t¸i kh¶ng ®Þnh râ h¬n ë ®¹i héi lÇn thø VII vµ lÇn thø VIII
cña ®¶ng ta. Néi dung chñ yÕu cña giai ®o¹n ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu
thµnh phÇn theo ®Þnh h-íng XHCN ë n-íc ta lµ: Ph¸t triÓn vµ më réng quan hÖ
hµng ho¸ tiÒn tÖ t¹o tiÒn ®Ò cho kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn.
- Giai ®o¹n h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr-êng theo ®Þnh h-íng
XHCN:
Néi dung chñ yÕu cña giai ®o¹n nµy lµ tiÒn tÖ ho¸ c¸c quan hÖ kinh tÕ t¹o
lËp c¬ së kinh tÕ cho c¸c quy luËt kinh tÕ cña kinh tÕ thÞ tr-êng ph¸t huy t¸c
dông mét c¸ch ®Çy ®ñ, ph¸t triÓn kinh tÕ trong n-íc vµ hoµ nhËp ví kinh tÕ thÕ
giíi. Néi dung nµy ®-îc thùc hiÖn víi nh÷ng gi¶i ph¸p then chèt sau ®©y:
+ Ph¸t triÓn c¬ cÊu kinh tÕ më nh»m hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ quèc d©n. ®©y
lµ gi¶i ph¸p cã tÝnh thêi ®¹i. CÇn lùa chän c¸c dù ¸n ®Çu t- n-íc ngoµi trªn c¸c
mÆt: kinh tÕ, m«i tr-êng, c«ng nghÖ theo h-íng b¶o ®¶m lîi thÕ so s¸nh vµ chñ
quyÒn cña n-íc ta.
+ Hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr-êng c¸c yÕu tè s¶n xuÊt nh»m ®¸p
øng nhu cÇu vÒ vèn, vÒ søc lao ®éng vµ c¸c ®iÒu kiÖn vËt chÊt kh¸c cho s¶n xuÊt;
CÇn t¹o c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó t¨ng nhanh tÝnh c¬ ®éng cña c¸c nguån nh©n lùc. Nhµ
n-íc chñ ®éng ®iÒu tiÕt vµ kiÓm so¸t c¸c nguån nh©n lùc th«ng qua kÕ ho¹ch ®µo
t¹o vµ c¸c quy chÕ vÒ tiÒn l-¬ng, vÒ thuÕ thu nhËp vµ luËt lao ®éng. CÇn h×nh
thµnh nhanh chãng thÞ tr-êng tiÒn vèn.
+ Lùa chän chÝnh s¸ch khoa häc c«ng nghÖ v× môc tiªu ph¸t triÓn. CÇn quan
niÖm khoa häc vµ c«ng nghÖ lµ biÕn sè cã ý nghÜa chiÕn l-îc cña sù ph¸t triÓn.
Tiªu chuÈn quan träng ®Ó lùa chän c¬ cÊu c«ng nghÖ lµ phï tÝnh phï hîp vµ tÝnh
hiÖu qu¶. H-íng c«ng nghÖ ®-îc lùa chän ë tÇm quèc gia lµ c«ng nghÖ ®iÖn tö,
tin häc, c«ng nghÖ sinh häc vµ gia c«ng vËt liÖu. H-íng c«ng nghÖ nµy sÏ kh¾c
phôc sù khan hiÕm c¸c nguån lùc vµ ®-a nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn theo chiÒu s©u
trong ®ã lao ®éng trÝ tuÖ trë thµnh ®Æc tr-ng næi bËt.
2. Thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ hµng ho¸ cña n-íc ta hiÖn nay.
Khi chuyÓn sang kinh tÕ thÞ tr-êng, chóng ta ®øng tr-íc mét thùc tr¹ng lµ:
®Êt n-íc ®· vµ ®ang tõng b-íc qu¸ ®é lªn CNXH tõ mét x· héi vèn lµ théc ®Þa
14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
nöa phong kiÕn víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l-îng
s¶n xuÊt x· héi rÊt thÊp. ®Êt n-íc l¹i tr¶i qua hµng trôc n¨m chiÕn tranh, hËu qu¶
®Ó l¹i rÊt nÆng nÒ, nh÷ng tµn d- thùc d©n phong kiÕn cßn nhiÒu, l¹i chÞu ¶nh
h-ëng nÆng nÒ cña c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp.
Víi nh÷ng ®iÓm xuÊt ph¸t nh- trªn cã thÓ thÊy r»ng: NÒn kinh tÕ n-íc ta
kh«ng cßn kh«ng cßn hoµn toµn lµ kinh tÕ tù nhiªn, tù cÊp, tù tóc nh-ng vÉn
ch-a ph¶i lµ kinh tÕ hµng ho¸ theo nghÜa ®Çy ®ñ. MÆt kh¸c, do cã sù ®æi míi vÒ
mÆt kinh tÕ cho nªn cho nªn nÒn kinh tÕ n-íc ta cµng kh«ng cßn lµ nÒn kinh tÕ
chØ huy. Cã thÓ nãi thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ n-íc ta khi chuyÓn sang kinh tÕ thÞ
tr-êng lµ nÒn kinh tÕ hµng ho¸ kÐm ph¸t triÓn cßn mang nÆng tÝnh chÊt tù tóc, tù
cÊp vµ chÞu ¶nh h-ën nÆng nÒ cña c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp. Thùc tr¹ng
®ã ®-îc biÓu hiÖn ë c¸c mÆt sau ®©y.
- Kinh tÕ hµng ho¸ cßn kÐm ph¸t triÓn, nÒn kinh tÕ cßn mang nÆng tÝnh chÊt
tù cÊp, tù tóc. Sù yÕu kÐm cña kinh tÕ hµng ho¸ n-íc ta ®-îc thÓ hiÖn ë nh÷ng
dÊu hiÖu cã tÝnh ®iÓn h×nh d-íi ®©y:
+ Tr×nh ®é c¬ së vËt chÊt, kü thuËt vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt cßn thÊp kÐm.
+ HÖ thèng kÕt cÊu h¹ tÇng dÞch vô s¶n xuÊt vµ dÞch vô x· héi ch-a dñ ®Ó
ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr-êng ë trong n-íc vµ ch-a cã kh¶ n¨ng ®Ó má réng giao
l-u víi thÞ tr-êng quèc tÕ.
+ C¬ cÊu kinh tÕ cßn mÊt c©n ®èi vµ kÐn hiÖu qu¶. Tõ ®iÓm xuÊt ph¸t thÊp,
nÒn kinh tÕ cßn phæ biÕn lµ s¶n xuÊt nhá cho nªn c¬ cÊu kinh tÕ n-íc ta cßn
mang nÆng ®Æc tr-ng cña métt c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp. HiÖn t-îng ®éc canh
c©y lóa vÉn cßn tån t¹i. Ngµnh nghÒ ch-a ph¸t triÓn. Tõ §¹i héi lÇn thø VI cña
§¶ng ®Õn nay, tuy c¬ cÊu kinh tÕ ngµnh vµ c¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ ®· cã nhiÒu
thay ®æi, nh-ng vÉn ch-a h×nh thµnh ®-îc mét c¬ cÊu kinh tÕ míi hîp lý vµ cã
hiÖu qu¶.
Mét c¬ cÊu kinh tÕ ®-îc coi lµ hîp lý vµ cã hiÖu qu¶ khi nã ph¶n ¸nh ®óng
yªu cÇu cña quy luËt kh¸ch quan, khi nã cho phÐp khai th¸c mäi n¨ng lùc cña
®Êt n-íc vµ thùc hiÖn ®-îc sù ph©n c«ng, hîp t¸c quèc tÕ.
+ Ch-a cã thÞ tr-êng theo ®óng nghÜa cña nã:
NÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn ë n-íc ta ®· ®-îc h×nh thµnh vµ
®ang ph¸t triÓn, v× vËy thÞ tr-êng ë n-íc ta còng ®ang ®-îc h×nh thµnh vµ ph¸t
triÓn. Xem xÐt mét c¸ch kh¸i qu¸t vÒ thÞ tr-êng ë n-íc ta trong nh÷ng n¨m võa
qua th× thÊy thÞ tr-êng ë n-íc ta cßn lµ thÞ tr-êng ë tr×nh ®é thÊp, tÝnh chÊt cña
nã cßn hoang s¬. Dung l-îng thÞ tr-êng cßn thiÕu vµ cã phÇn rèi lo¹n. chóng ta
míi tõng b-íc cã thÞ tr-êng hµng ho¸ nãi chung, tr-íc hÕt lµ thÞ tr-êng hµng tªu
dïng th«ng th-êng víi hÖ gi¸ c¶ vµ quan hÖ mua b¸n b×nh th-êng theo c¬ chÕ thÞ
tr-êng. VÒ c¬ b¶n n-íc ta vÉn ch-a cã thÞ tr-êng søc lao ®éng hoÆc chØ míi cã
thÞ tr-êng nµy ë khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh víi h×nh thøc thuª m-ín cßn
th« s¬. Trong khu vùc kinh tÕ n-íc ngoµi vÒ c¬ b¶n cßn sè ®«ng chÕ ®é lao ®éng
theo biªn chÕ. Chóng ta vÉn ch-a cã thÞ tr-êng tiÒn tÖ vµ thÞ tr-êng tiÒn vèn hoÆc
chØ cã thÞ tr-êng ë khu vùc ngoµi quèc doanh víi h×nh thøc thuª m-ín cßn th«
s¬. Khu vùc kinh tÕ nhµ n-íc vÉn sö dông l·i suÊt, trÞ gi¸ vµ quan hÖ tc tiÒn tÖ do
15
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
nhµ n-íc quy ®Þnh. Ch-a cã l·i suÊt, tû gi¸ vµ tÝn dông thùc sù theo c¬ chÕ thÞ
tr-êng.
Thùc tr¹ng trªn cña thÞ tr-êng n-íc ta lµ hËu qu¶ cña nhiÒu nguyªn nh©n
kh¸c nhau:
- VÒ mÆt kh¸ch quan ®ã lµ do tr×nh ®é ph¸t triÓn cña phÇn c«ng lao ®éng x·
héi cßn thÊp. NÒn kinh tÕ con mang nÆng tÝnh tù cÊp, tù tóc.
- VÒ mÆt chñ quan lµ do nh÷ng nhËn thøc ch-a ®óng ®¾n vÒ nÒn kinh tÕ
XHCN, do sù ph©n biÖt duy ý chÝ gi÷a thÞ tr-êng cã tæ chøc vµ thÞ tr-êng tù do.
Mét thêi gian kh¸ dµi ë n-íc ta ®· tån t¹i quan niÖm cho r»ng nh÷ng t- liÖu s¶n
xuÊt l-u chuyeern trong néi bé c¸c xÝ nghiÖp quèc doanh lµ nh÷ng hµng ho¸ ®Æc
biÖt. Nã kh«ng ®-îc mua b¸n mét c¸ch tù do vµ së dÜ nh- vËy lµ v× vai trß ®Æc
biÖt quan träng cña nh÷ng t- liÖu s¶n xuÊt. NÕu TLSX r¬i vµo t- nh©n nã sÏ trë
thµnh ph-¬ng tiÖn n« dÞch lao ®éng cña ng-êi kh¸c. Sè lao ®éng thÞ tr-êng vèn
cïng ®-îc quan niÖm kh«ng ph¶i lµ hµng ho¸, MÆt kh¸c, do qu¶n lý theo chiÒu
däc, theo chøc n¨ng kinh doanh cña tõng ngµnh (c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp vËn
t¶i, néi th-¬ng, ngo¹i th-¬ng) mét c¸ch m¸y mãc, cho nªn ®· dÉn tíi hiÖn t-îng
cöa quyÒn, c¾t ®øt mèi liªn hÖ tù nhiªn gi÷a c¸c ngµnh dÉn tíi thÞ tr-êng bÞ chia
c¾t vµ manh món. §iÒu cÇn thiÕt ph¶i rót ra tõ thùc tr¹ng cña thÞ tr-êng trªn ®©y
lµ: víi tÊt c¶ tÝnh phøc t¹p vµ c¸c mÆt tiªu cùc ®· x¶y ra trªn thÞ tr-êng, viÖc
chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng vÉn ch-a tíi b-íc tiÕn bé vÒ mÆt kü thuËt h¬n
h¼n tr-íc ®©y vµ t¹o ra kh¶ n¨ng dÉn tíi b-íc ngoÆt quyÕt ®Þnh. NhiÖm vô ®Æt ra
hiÖn nay lµ ph¶i tiÕp tôc thóc ®Èy qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn thèng nhÊt
trªn ph¹m vi c¶ n-íc, g¾n thÞ tr-êng trong n-íc víi thÞ tr-êng thÕ giíi.
+ N¨ng suÊt L§X· HÉI vµ thu nhËp quèc d©n tÝnh theo ®Çu ng-êi cßn thÊp.
PhÇn nµy ph¶n ¸nh tæng hîp thùc tr¹ng kinh tÕ hµng ho¸ cßn kÐm ph¸t
triÓn. Do c¬ së vËt chÊt kü thuËt vµ c«ng nghÖ cßn thÊp, kÕt cÊu h¹ tÇng dÞch vô
s¶n xuÊt vµ dÞch vô x· héi cßn kÐm, c¬ cÊu kinh tÕ cßn mÊt c©n ®èi, thÞ tr-êng
trong n-íc ch-a ph¸t triÓn cho nªn n¨ng suÊt lao ®éng x· héi vµ thu nhËp b×nh
qu©n ®Çu ng-êi ë n-íc ta tÊt yÕu vÉn cßn thÊp. Theo sè liÖu thèng kª cña Ng©n
hµng thÕ giíi n¨m 1991 th× møc thu nhËp b×nh qu©n tÝnh theo ®Çu ng-êi cña
n-íc ta so víi c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn ë §«ng Nam ¸ vµo lo¹i thÊp nhÊt. Theo
sù tÝnh to¸n cña c¸c nhµ kinh tÕ ViÖt Nam th× møc GDP/ng-êi cña n-íc ta hiÖn
nay lµ trªn 200 USD. Trong khi ®ã GDP/ng-êi cña Trung Quèc lµ 370 USD,
Th¸i Lan: 1420 USD, Malayxia: 2320 USD, Nam triÒu tiªn 5400 USD.
- Do nhËn thøc chñ quan duy ý chÝ vÒ nÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa cho nªn
trong nhiÒu thËp kû võa qua ë n-íc ta ®· tån t¹i m« h×nh kinh tÕ chØ huy víi c¬
chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp. Thùc tiÔn ho¹t ®éng kinh tÕ ®· chøng minh m«
h×nh nµy cã nhiÒu. Nã gÇn nh- ®èi lËp víi kinh tÕ hµng ho¸ vËn ®éng theo c¬ chÕ
thÞ tr-êng.
3. C¸c gi¶i ph¸p cô thÓ
§Ó thùc hiÖn ®-îc néi dung nãi trªn, chóng ta ®· vµ ®ang thùc hiÖn nh÷ng
gi¶i ph¸p chñ yÕu d-íi ®©y:
16
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Thø nhÊt: ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h-íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i
ho¸. Yªu cÇu cña viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ lµ:
ViÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ph¶i b¶o ®¶m cho nÒn kinh tÕ hµng ho¸
nhiÒu thµnh phÇn t¨ng tr-ëng vµ ph¸t triÓn, b¶o ®¶m sù æn ®Þnh cña hÖ thèng
kinh tÕ quèc d©n còng nh- sù æn ®Þnh vÒ mÆt chÝnh trÞ x· héi, b¶o ®¶m c«ng
b»ng x· héi vµ sù v÷ng bÒn cña m«i tr-êng.
ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ph¶i b¶o ®¶m sù ph¸t triÓn, t¨ng tr-ëng ®ång bé
vµ c©n ®èi, t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy nh÷ng ngµnh träng ®iÓm mòi nhän nh»m t¹o
ra tÝch luü tõ néi bé nÒn kinh tÕ.
ViÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ph¶i dÉn tíi sù gi¶i phãng søc s¶n xuÊt x·
héi, khai th¸c cã hiÖu qu¶ nh÷ng tiÒm n¨ng cña ®Êt n-íc, thu hót ®-îc nguån
vèn ®Çu t- tõ bªn ngoµi ®Ó t¹o ra nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm cho ng-êi lao ®éng.
ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ph¶i ®¸p øng tèi ®a nhu cÇu cña thÞ tr-êng trong
vµ ngoµi n-íc, ®ång thêi h¹n chÕ sù ph¸t triÓn tù ph¸t dÉn theo lîi nhuËn tr-íc
m¾t ph¸ huû m«i tr-êng sinh th¸i trong qu¸ tr×nh kinh doanh.
ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn thùc hiÖn nÒn kinh tÕ më,
tranh thñ nh÷ng thµnh tùu míi cña khoa häc kü thuËt c«ng nghÖ hiÖn ®¹i nh»m
®-a l¹i n¨ng xuÊt, chÊt l-îng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cao.
§Ó b¶o ®¶m thùc hiÖn nh÷ng yªu cÇu nãi trªn, viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu
kinh tÕ ®· ®-îc thùc hiÖn c¶ vÒ c¬ cÊu ngµnh, c¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ, c¬ cÊu
vïng kinh tÕ vµ c¬ cÊu kinh tÕ h-íng ngo¹i.
Thø hai: Chñ ®éng t¹o ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó x©y dùng ®ång bé c¸c yÕu tè
cña thÞ tr-êng, ph¸t huy nh÷ng -u thÕ vµ ®éng lùc cña thÞ tr-êng, ®ång thêi h¹n
chÕ nh÷ng mÆt tiªu cùc cña c¬ chÕ thÞ tr-êng. Tr×nh ®é ph¸t triÓn cña kinh tÕ
hµng ho¸ ®-îc ph¶n ¸nh qua tr×nh ®é ph¸t triÓn cña c¸c quan hÖ thÞ tr-êng. Sù
ph¸t triÓn cña thÞ tr-êng l¹i thóc ®Èy hµng ho¸ ph¸t triÓn h¬n. ThÞ tr-êng võa lµ
®iÒu kiÖn, võa lµ m«i tr-êng cña s¶n xuÊt. Mét mÆt nã cung cÊp c¸c yÕu tè cho
s¶n xuÊt, mÆt kh¸c nã tiªu thô nh÷ng s¶n phÈm do s¶n xuÊt t¹o ra. Do vËy thÞ
tr-êng thóc ®Èy qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt. HiÖn nay ë thÞ tr-êng ®Çu ra cña s¶n xuÊt,
kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng néi ®Þa cßn kÐm. V× vËy cÇn chó ý gi¶i quyÕt 2
vÊn ®Ò: n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm hµng ho¸ vµ phÊn ®Êu gi¶m gi¸ c¶ hµng
ho¸. Tõ ®ã t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng néi ®Þa. ë thÞ tr-êng ®Çu vµo cña
s¶n xuÊt, cÇn h×nh thµnh nhanh chãng thÞ tr-êng tiÒn vèn vµ thÞ tr-êng søc lao
®éng.
Thø ba: Hoµn thiÖn vµ t¨ng c-êng vËn dông c¸c chÝnh s¸ch tµi chÝnh vµ tiÒn
tÖ nh»m t¹o nguån vèn vµ thùc hiÖn viÖc ®Çu t- vèn theo môc tiªu ph¸t triÓn,
ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i thu nhËp quèc d©n t¹o lËp sù æn ®Þnh tiÒn tÖ, vÒ gi¸ c¶
vµ tû gi¸ hèi ®o¸i, qua ®ã t¹o m«i tr-êng thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt
hµng ho¸ phï hîp víi c¬ chÕ thÞ tr-êng.
Thø t-: Båi d-ìng vµ ®µo t¹o c¸n bé qu¶n lÝ kinh doanh theo yªu cÇu cña
kinh tÕ thÞ tr-êng. Gi¶i ph¸p nµy cã liªn quan ®Õn nh©n tè con ng-êi, ®éng lùc
cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Chóng ta ®· kÕt hîp gi÷a viÖc më réng quy m«
®µo t¹o vµ n©ng cao d©n trÝ víi viÖc coi träng chÊt l-îng nh»m ®µo t¹o nh©n tµi.
17
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
ViÖc ®µo t¹o nh÷ng c¸n bé qu¶n lÝ kinh doanh kh«ng chØ chó ý ®¸p øng nh÷ng
nhu cÇu cña khu vùc kinh tÕ nhµ n-íc, mµ cßn ph¶i quan t©m tíi khu vùc ngoµi
quèc doanh còng nh- kinh tÕ n«ng th«n vµ miÒn nói.
Thø n¨m: T¨ng c-êng vai trß qu¶n lÝ cña nhµ n-íc nh»m ph¸t huy nh÷ng
-u thÕ vµ kh¾c phôc nh÷ng khuyÕt tËt cña c¬ chÕ thÞ tr-êng. X©y dùng nhµ n-íc
ph¸p quyÒn, ®Èy m¹nh viÖc c¶i c¸ch, hoµn chØnh, gi¶m bít thñ tôc trong kinh
doanh.
18
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
KÕt luËn
Ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh h-íng XHCN lµ gi¶i
ph¸p c¬ b¶n ®Ó chuyÓn tõ s¶n xuÊt nhá sang s¶n xuÊt lín ë n-íc ta hiÖn nay.
Héi nghÞ lÇn thø VI ban chÊp hµnh trung -¬ng kho¸ VI §¶ng ®· x¸c ®Þnh
râ: ChÝnh s¸ch kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn cã ý nghÜa chiÕn l-îc l©u dµi
cã tÝnh quy luËt tõ s¶n xuÊt nhá ®i lªn CNXH. Tíi §¹i héi toµn quèc lÇn thø VII
qua thùc tiÔn 5 n¨m ®æi míi ®¶ng ta kh¶ng ®Þnh: Ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸
nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh h-íng XHCN, vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr-êng cã sù
qu¶n lý cña nhµ n-íc. §¶ng vµ nhµ n-íc ta coi ®ã lµ mét ph-¬ng h-íng quan
träng trong qu¸ tr×nh x©y dùng vµ b¶o vÖ tæ quèc. ®Ó chuyÓn tõ s¶n xuÊt nhá lªn
s¶n xuÊt lín th× n-íc ta ph¶i ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo
®Þnh h-íng XHCN ®©y lµ ®iÒu tÊt yÕu kh¸ch quan ®èi víi mäi quèc gia nÕu nhmuèn ®-a nÒn kinh tÕ tiÕn lªn. §Ó thùc hiÖn ®iÒu ®ã ®¶ng ®· ph¸t triÓn kinh tÕ
hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn víi c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ nÒn
kinh tÕ quèc d©n ®Ó ph¸t triÓn lùc l-îng s¶n xuÊt, ®-a n-íc ta thµnh n-íc c«ng
nghiÖp hiÖn ®¹i. V× vËy ph¶i ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo
®inh h-íng XHCN lµ gi¶i ph¸p c¬ b¶n ®Ó chuyÓn tõ s¶n xuÊt nhá sang s¶n xuÊt
lín ë n-íc ta hiÖn nay.
Tõ sù nhËn thøc vÒ sù tån t¹i kh¸ch quan cã nhiÒu h×nh thøc së h÷u vµ c¸c
thµnh phÇn kinh tÕ. §Ó tõ ®ã cã chÝnh s¸ch phï hîp khuyÕn khÝch s¶n xuÊt hµng
ho¸ t¹o m«i tr-êng cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ph¸t triÓn lµnh m¹nh.
Ph¶i biÕt khai th¸c thÕ m¹nh cña s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ c¸c thµnh phÇn kinh
tÕ ®Ó gi¶i phãng søc s¶n xuÊt, t¨ng NSL§ t¹o nhiÒu s¶n phÈm cho x· héi, gi¶i
quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm.
Nhµ n-íc cã chÝnh s¸ch ®óng ®¾n ®Ó qu¶n lý c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c
thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau, thÊy ®-îc xu h-íng ph¸t triÓn, yÕu ®iÓm cña tõng
thµnh phÇn ®Ó h¹n chÕ ng¨n chÆn c¸c tiªu cùc trong x· héi.
Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh h-íng
XHCN vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr-êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n-íc. ë n-íc ta
ph¶i lµ qu¸ tr×nh thùc hiÖn d©n giÇu n-íc m¹nh, tiÕn lªn hiÖn ®¹i ho¸ trong mét
x· héi nh©n d©n lµm chñ, nh©n ¸i, cã v¨n ho¸, cã kû c-¬ng, xo¸ bá ¸p bøc bÊt
c«ng, t¹o ®iÒu kiÖn cho mäi ng-êi cã cuéc sèng Êm no, tù do, h¹nh phóc.
19
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Tµi liÖu tham kh¶o
1. Gi¸o tr×nh kinh tÕ chÝnh trÞ häc M¸c Lªnin.
NXB ChÝnh trÞ Quèc gia 1999
2. V¨n kiÖn §¹i héi §¶ng VI, VII, VIII
3. Gi¸o tr×nh kinh tÕ chÝnh trÞ M¸c –Lªnin §¹i häc kinh tÕ quèc d©n
NXB Gi¸o dôc 1998, tËp I, tËp II
4. T¹p chÝ Céng s¶n
5. Th«ng tin lÝ luËn
20