Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Tính tất yếu khách quan của việc quản lý vĩ mô nền kinh tế của nhà nước....

Tài liệu Tính tất yếu khách quan của việc quản lý vĩ mô nền kinh tế của nhà nước.

.PDF
29
76
51

Mô tả:

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Vai trß cña Nhµ n-íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng PhÇn A: Lêi nãi ®Çu B- Néi dung I - TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña viÖc qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ cña Nhµ n-íc. 1) Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn vai trß kinh tÕ cña nhµ n-íc. 1.1.Vai trß qu¶n lý kinh tÕ cña Nhµ n-íc trong lÞch sö : Trong lÞch sö bÊt cø Nhµ n-íc nµo còng cã vai trß kinh tÕ nhÊt ®Þnh. Tuy nhiªn vai trß kinh tÕ cña Nhµ n-íc trong mçi giai ®o¹n lÞch sö kh«ng gièng nhau. Trong x· héi chiÕm h÷u n« lÖ vµ phong kiÕn, vai trß ®ã chñ yÕu nh»m b¶o vÖ së h÷u n« lÖ vµ phong kiÕn vÒ t- liÖu s¶n xuÊt, thùc hiÖn quyÒn së h÷u vÒ mäi mÆt kinh tÕ cho giai cÊp thèng trÞ. D-íi chñ nghÜa t- b¶n víi viÖc chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, tÝnh chÊt x· héi ho¸ s¶n xuÊt vµ tÝnh n¨ng ®éng cña nÒn kinh tÕ ngµy cµng cao lµm cho vai trß kinh tÕ cña Nhµ n-íc t¨ng lªn. Tuy nhiªn, theo ¡nghen "Nhµ n-íc chØ lµ kÎ canh g¸c tµi s¶n cho giai cÊp t- s¶n". Cïng víi qu¸ tr×nh tÝch luü nguyªn thuû t- b¶n, Nhµ n-íc t- b¶n thùc hiÖn mét chÝnh s¸ch tiÒn tÖ nghiªm ngÆt : buéc c¸c th-¬ng nh©n n-íc ngoµi kh«ng ®-îc mang tiÒn ra khái n-íc cña hä, lËp 2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Vai trß cña Nhµ n-íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng hµng rµo thuÕ quan, ®¸nh thuÕ nhËp khÈu cao, xuÊt khÈu thÊp, quy ®Þnh nghiªm ngÆt tû gi¸ hèi ®o¸i... Nhê ®ã giai cÊp t- s¶n tÝch luü ®-îc l-îng cña c¶i, tiÒn tÖ lín. 1.2. C¸c häc thuyÕt kinh tÕ vµ vai trß thÞ tr-êng vµ Nhµ n-íc trong nÒn kinh tÕ: ThÕ kû XVII, víi viÖc ¸p dông kÜ thuËt vµ c«ng nghÖ míi, nÒn s¶n xuÊt ë c¸c n-íc t- b¶n ph¸t triÓn nhanh, do sù c¹nh tranh ph¸t triÓn. NhiÒu häc thuyÕt kinh tÕ ra ®êi tõ thêi kú nµy. Chñ nghÜa träng th-¬ng ra ®êi trong thêi kú tan r· cña chÕ ®é phong kiÕn thêi kú tÝch luü nguyªn thuû cña chñ nghÜa t- b¶n khi nÒn kinh tÕ hµng ho¸ vµ ngo¹i th-¬ng ph¸t triÓn m¹nh (thÕ kû XV-XVII), lµ t- t-ëng kinh tÕ cña giai cÊp t- s¶n. C¸c nhµ kinh tÕ häc theo chñ nghÜa träng th-¬ng ®¸nh gi¸ cao vai trß vµ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ cña Nhµ n-íc. Theo hä chØ cã thÓ dùa vµo Nhµ n-íc míi cã thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ ®-îc. Nhµ n-íc ph¶i quan t©m tíi c¸c chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, thóc ®Èy tÝch luü tiÒn tÖ. Adam Smith (1723-1790) lµ nhµ kinh tÕ næi tiÕng ng-êi Anh. ¤ng ®-a ra thuyÕt "Bµn tay v« h×nh" vµ nguyªn lý "Nhµ n-íc kh«ng can thiÖp " vµo tæ chøc nÒn kinh tÕ hµng ho¸. Theo «ng sù ph¶ttiÓn kinh tÕ cÇn theo nguyªn t¾c tù do. Sù ho¹t ®éng cña toµn bé nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng lµ do c¸c 3 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Vai trß cña Nhµ n-íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng quy luËt kh¸ch quan tù oh¸t chi phèi:Sù vËn ®éng thÞ tr-êng lµ do quan hÖ cung cÇu vµ sù biÕn ®æi tù ph¸t cña gi¸ c¶ hµng ho¸ trªn thÞ truêng quyÕt ®Þnh,quan hÖ gi÷a ng-êi víi ng-êi lµ quan hÖ lîi Ých kinh tÕ, mçi ng-êi ho¹t ®éng chØ nh»m lîi Ých cña b¶n th©n, song"Bµn tay v« h×nh" chi phèi buéc con ng-êi ph¶i phôc tïng lîi Ých chung cña x· héi, vµ ®Ó cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn lµnh m¹nh, Nhµ n-íc kh«ng nªn can thiÖp vµo kinh tÕ thÞ tr-êng mµ chØ nªn thùc hiÖn mét sè nhhiÖm vô kinh tÕ v-ît qu¸ kh¶ n¨ng cña mét doanh nghiÖp nh-: lµm ®-êng, x©y bÕn c¶ng, ®µo kªnh lín, ®¸nh giÆc... C¸c nhµ kinh tÕ häc cña tr-êng ph¸i cæ ®iÓn míi ®· kÕ thõa vµ ph¸t triÓn t- t-ëng"Bµn tay v« h×nh" cña Adam Smith. Leon Walras (1834-1910) ®¹i biÓu cña tr-êng ph¸i thµnh Lausanne(Thuþ SÜ) ®· ®-a ra lý thuyÕt vÒ c©n b»ng tæng qu¸t:Tr¹ng th¸i c©n b»ng cña thÞ tr-êng lµ do tù nã x¸c lËp mµ kh«ng cÇn ®Õn sù can thiÖp cña Nhµ n-íc. Cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ thÕ giíi (1929-1933) ®· chøng tá lý thuyÕt vÒ "Bµn tay v« h×nh" cña Adam Smith vµ lý thuyÕt "C©n b»ng tæng qu¸t " cña Leon Walras tá ra kÐm hiÖu nghiÖm, thiÕu tÝnh x¸c ®¸ng vµ kh«ng b¶o ®¶m kinh tÕ ph¸t triÓn lµnh m¹nh. 4 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Vai trß cña Nhµ n-íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng Cïng víi sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña lùc l-îng s¶n xuÊt th× viÖc ®ßi hái sù can thiÖp cña Nhµ n-íc vµo kinh tÕ ngµy cµng t¨ng.Tr-êng ph¸i Keynes ra ®êi. Theo Keynes (1884-1946) muèn tho¸t khái khñng ho¶ng, nhÊt thiÕt Nhµ n-íc ph¶i ®iÒu tiÕt kinh tÕ :duy tr× cÇu ®Çu t- b»ng c¸ch kÝch thÝch ®Çu t- t- nh©n t¨ng c-êng ®-a tiÒn vµo l-u th«ng, thùc hiÖn l¹m ph¸t cã møc ®é, bï ®¾p th©m hôt ng©n s¸ch b»ng c¸ch in thªm tiÒn, x©y dùng hÖ thèng thuÕ, c«ng tr¸i... Trong mét thêi gian dµi, lý thuyÕt cña Keynes ®-îc c¸c Nhµ n-íc t- b¶n ph¸t triÓn vËn dông réng r·i tuy nhiªn nã còng cã h¹n chÕ : trong nh÷ng n¨m thùc hiÖn lý thuyÕt cña Keynes th× 4 n¨m mét lÇn cã chÊn ®éng kinh tÕ, thÊt nghiÖp, l¹m ph¸t t¨ng nhanh. Trong khi ®ã, Paul.A.Samuelson thuéc tr-êng ph¸i hiÖn ®¹i, chñ tr-¬ng ph¸t triÓn kinh tÕ ph¶i dùa vµo c¶ hai bµn tay c¬ chÕ thÞ tr-êng vµ nhµ n-íc. Theo «ng "§iÒu hµnh nÒn kinh tÕ kh«ng cã c¶ chÝnh phñ lÉn thÞ tr-êng th× còng nh®Þnh vç tay b»ng mét tay". §Ó ®èi phã víi nh÷ng khuyÕt tËt cña c¬ chÕ thÞ tr-êng, kinh tÕ hiÖn ®¹i ph¶i phèi hîp gi÷a "Bµn tay v« h×nh" víi "Bµn tay h÷u h×nh" cña thuÕ kho¸, chi tiªu vµ luËt lÖ cña chÝnh phñ. 5 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Vai trß cña Nhµ n-íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng 2) Sù cÇn thiÕt ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ ë n-íc ta tõ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang c¬ chÕ thÞ tr-êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n-íc. 2.1 C¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung: Sau khi kh¸ng chiÕn th¾ng lîi, dùa vµo kinh nghiÖm cña c¸c n-íc XHCN, n-íc ta b¾t ®Çu x©y dùng m« h×nh kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung dùa trªn h×nh thøc së h÷u c«ng céng vÒ t- liÖu s¶n xuÊt. Víi sù lç lùc cña nh©n d©n ta cã thªm sù gióp ®ì tËn t×nh cña c¸c n-íc XHCN kh¸c, m« h×nh kinh tÕ ho¸ ®· ph¸t huy ®-îc nh÷ng tÝnh -u viÖt cña nã. Tõ mét nÒn kinh tÕ l¹c hËu vµ ph©n t¸n, Nhµ n-íc ®· tËp trung vµo tay m×nh mét lùc l-îng vËt chÊt quan träng vÒ ®Êt ®ai, tµi s¶n vµ tiÒn b¹c ®Ó ph¸t triÓn vµ æn ®Þnh nÒn kinh tÕ. NÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ trong thêi kú ®Çu thùc hiÖn ë n-íc ta tá ra phï hîp, nã t¹o ra mét b-íc chuyÓn biÕn vÒ mÆt kinh tÕ, x· héi, ®ång thêi nã còng thÝch hîp víi nÒn kinh tÕ thêi chiÕn vµ ®ãng vai trß quan träng trong viÖc t¹o ra chÕn th¾ng vÜ ®¹i cña d©n téc bëi nã cho phÐp §¶ng vµ Nhµ n-íc huy ®éng ë møc cao nhÊt søc ng-êi, søc cña cho tiÒn tuyÕn. Tuy nhiªn sau ngµy gi¶i phãng miÒn Nam do c¸c quan hÖ kinh tÕ ®· thay ®æi rÊt nhiÒu nªn viÖc ¸p dông c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ cò lµm xuÊt hiÖn nhiÒu tiªu cùc, ®ã lµ: 6 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Vai trß cña Nhµ n-íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng Nhµ n-íc qu¶n lý nÒn kinh tÕ b»ng c¸c mÖnh lÖnh hµnh chÝnh, mang tÝnh tæ chøc h×nh thøc. NhiÒu n¬i kh«ng n¾m v÷ng nguyªn t¾c ®éng viªn tù nguyÖn vµ lµm ®óng quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt cña lùc l-îng s¶n xuÊt, coi nhÑ hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi. Kh«ng x¸c ®Þnh râ vµ can thiÖp kh«ng ®óng vµo quyÒn tù chñ vÒ kinh tÕ-tµi chÝnh, quyÒn chñ ®éng s¸ng t¹o cña cÊp d-íi, kh«ng g¾n nghÜa vô víi quyÒn lîi, tr¸ch nhiÖm víi quyÒn h¹n, lîi Ých víi kÕt qu¶ cuèi cïng. Coi nhÑ vµ kh«ng vËn dông c¸c quy luËt kinh tÕ trong tæng thÓ hÖ thèng c¸c quy luËt kh¸ch quan, tån t¹i trong nÒn kinh tÕ, cã thêi gian dµi, nÆng vÒ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, kh«ng g¾n kÕ ho¹ch s¶n xuÊt víi thÞ tr-êng, k×m h·m s¶n xuÊt vµ l-u th«ng, coi nhÑ c¸c quan hÖ hµng ho¸ - tiÒn tÖ, quan niÖm cßn ®¬n gi¶n vÒ CNXH, qu¶n lý nÆng vÒ biÖn ph¸p hµnh chÝnh, mÖnh lÖnh, kh«ng ®¶m b¶o quan hÖ thÝch ®¸ng gi÷a ba lîi Ých: x· héi - tËp thÓ - ng-êi lao ®éng lµm cho x· héi thiÕu ®éng lùc ph¸t triÓn hay ph¸t triÓn kh«ng lµnh m¹nh. C¸c cÊp, nghµnh th-êng û vµo ng©n s¸ch Nhµ n-íc vµo trung -¬ng, cÊp d-íi û vµo cÊp trªn, võa g©y l·ng phÝ võa h¹n chÕ sù l¨ng ®éng cña c¬ së. 7 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Vai trß cña Nhµ n-íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng Bé m¸y qu¶n lý Nhµ n-íc cång kÒnh, chång chÐo, quan liªu. §éi ngò c¸n bé qu¶n lý Nhµ n-íc thiÕu hiÓu biÕt vÒ Nhµ n-íc, ph¸p luËt, kh«ng s©u s¸t c¬ së, kÐm n¨ng ®éng. Bé phËn kÐm phÈm chÊt ®Î ra n¹n tham nhòng bu«n lËu. NghÞ quyÕt ®¹i héi VI cña §¶ng kh¼ng ®Þnh:"Xo¸ bá c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung quan liªu bao cÊp sang c¬ chÕ kÕ ho¹ch theo ph-¬ng thøc h¹ch to¸n kinh doanh XHCN, ®óng nguyªn t¾c d©n chñ, ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ cã kÕ ho¹ch gåm nhiÒu thµnh phÇn ®i lªn CNXH". NghÞ quyÕt ®¹i héi §¶ng VII ®· tiÕp tôc x¸c ®Þnh vµ cô thÓ ho¸ ph-¬ng h-íng, nhiÖm vô ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ, xo¸ bá c¬ chÕ cò "ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ theo c¬ chÕ thÞ tr-êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n-íc". 2.2 C¬ chÕ thÞ tr-êng : a. Kh¸i niÖm vµ c¸c yÕu tè cña c¬ chÕ thÞ tr-êng : * Kh¸i niÖm : C¬ chÕ thÞ tr-êng lµ tæng thÓ c¸c nh©n tè, quan hÖ, m«i tr-êng, ®éng lùc vµ quy luËt chi phèi sù vËn ®éng cña thÞ tr-êng . C¬ chÕ thÞ tr-êng lµ mét h×nh thøc tæ chøc kinh tÕ trong ®è c¸ nh©n ng-êi tiªu dïng vµ c¸c nhµ kinh doanh t¸c ®éng lÉn nhau qua thÞ tr-êng ®Ó x¸c ®Þnh ba vÊn ®Ò trung t©m cña 8 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Vai trß cña Nhµ n-íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng tæ chøc kinh tÕ lµ : S¶n xuÊt c¸i g×? S¶n xuÊt nh- thÕ nµo? S¶n xuÊt cho ai?(ph©n phèi cho ai?). C¬ chÕ thÞ tr-êng kh«ng ph¶i lµ sù hçn ®én mµ lµ trËt tù kinh tÕ. C¬ chÕ thÞ tr-êng lµ mét c¬ chÕ tinh vi ®Ó phèi hîp mét c¸ch kh«ng tù gi¸c gi÷a ng-êi s¶n xuÊt vµ ng-êi tiªu dïng th«ng qua gi¸ c¶ thÞ tr-êng. * C¸c yÕu tè cña c¬ chÕ thÞ tr-êng : +) Hµng ho¸ : gåm hµng tiªu dïng vµ dÞch vô c¸c yÕu tè s¶n xuÊt (lao ®éng, t- b¶n) tõ ®ã h×nh thµnh lªn hai thÞ tr-êng chñ yÕu lµ thÞ tr-êng hµng tiªu dïng vµ thÞ tr-êng c¸c yÕu tè s¶n xuÊt. +) Ng-êi b¸n vµ ng-êi mua : Hai lo¹i ng-êi nµy trªn thÞ tr-êng lu«n lu«n t¸c ®éng tíi nhau ®Ó x¸c ®Þnh hai yÕu tè gi¸ c¶ hµng ho¸ vµ sè l-îng hµng ho¸ b¸n trªn thÞ tr-êng. Trong c¬ chÕ thÞ tr-êng, cã mét hÖ thèng tù t¹o ra sù c©n ®èi gi÷a gi¸ c¶ vµ s¶n xuÊt, gi¸ c¶ lµ ph-¬ng tiÖn ph¸t tÝn hiÖu cña x· héi, gióp ng-êi s¶n xuÊt tr¶ lêi mét c¸ch chÝnh x¸c ba c©u hái trªn cña mét tæ chøc kinh tÕ. Trong c¬ chÕ thÞ tr-êng ®éng lùc ho¹t ®éng cña c¸c thµnh viªn lµ lîi nhuËn. C¬ chÕ thÞ tr-êng dïng lç l·i ®Ó quyÕt ®Þnh c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ c¬ b¶n. §Æc tr-ng cña c¬ chÕ thÞ tr-êng lµ sù tù vËn ®éng theo c¸c quy luËt vèn cã cña nã nh- quy luËt gÝa trÞ, quy luËt cung cÇu, quy luËt l-u th«ng tiÒn tÖ... C¸c quy luËt nµy cã 9 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Vai trß cña Nhµ n-íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng gi¸ trÞ, vai trß ®éc lËp nh-ng l¹i cã mèi liªn hÖ chÆt chÏ, t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau vµ t¹o ra nh÷ng nguyªn t¾c vËn ®éng cña thÞ tr-êng. b. ¦u nh-îc ®iÓm cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng : b.1. C¬ chÕ thÞ tr-êng cã tÝnh -u viÖt vµ cã nh÷ng vai trß to lín: Thø nhÊt : Do cã ®éng c¬ lîi nhuËn nªn c¬ chÕ thÞ tr-êng thóc ®Èy mäi ng-êi tÝch cùc, n¨ng ®éng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, t×m c¸ch rót ng¾n chu k× s¶n xuÊt, thùc hiÖn t¸i s¶n xuÊt më réng, ¸p dông nhanh chãng c«ng nghÖ míi vµo s¶n xuÊt, thay ®æi mÉu m·, t×m thÞ tr-êng míi, t×m c¸ch ®¹t ®-îc lîi nhuËn tèi ®a... Thø hai : C¬ chÕ thÞ tr-êng b¶o ®¶m cho c¸c nhµ s¶n xuÊt kinh doanh vµ ng-êi tiªu dïng ®-îc tù do lùa chän vµ quyÕt ®Þnh viÖc s¶n xuÊt kinh doanh vµ tiªu dïng cña m×nh, ®Ò cao tr¸ch nhiÖm cña nhµ kinh doanh víi kh¸ch hµng do ®ã tho¶ m·n tèt h¬n nhu cÇu vËt chÊt-tinh thÇn vµ sù ph¸t triÓn toµn diÖn cña x· héi. Thø ba : C¬ chÕ thÞ tr-êng cã t¸c dông ®iÒu tiÕt thÞ tr-êng vµ quan hÖ cung-cÇu, sµng läc tù nhiªn ®èi víi s¶n phÈm, doanh nghiÖp vµ con ng-êi qua ®ã cã thÓ tuyÓn chän, ®µo t¹o, båi d-ìng c¸c nhµ kinh doanh, nhµ qu¶n lý vµ ng-êi lao ®éng, gãp phÇn t¨ng tr-ëngkinh tÕ vµ tiÕn bé x· héi. 10 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Vai trß cña Nhµ n-íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng b.2. H¹n chÕ : Bªn c¹nh nh÷ng t¸c dông tÝch cùc, c¬ chÕ thÞ tr-êng vÉn cßn cã nh÷ng mÆt tÝch cùc : C¬ chÕ thÞ tr-êng lµ sù ®iÒu tiÕt c¸c quan hÖ s¶n xuÊt mang tÝnh tù ph¸t vµ mï qu¸ng. T×nh tù ph¸t triÓn cña thÞ tr-êng dÉn ®Õn tËp trung ho¸ cao, sinh ra ®éc quyÒn, thñ tiªu c¹nh tranh, lµm gi¶m hiÖu qu¶ chung vµ tÝnh tù ®iÒu chØnh cña nÒn kinh tÕ. Nhµ kinh doanh chØ ch¹y theo môc tiªu lîi nhuËn ®¬n thuÇn, chØ chó ý gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ mµ Ýt chó ý ®Õn vÊn ®Ò x· héi. Sù t×m kiÕm lîi nhuËn víi bÊt k× gi¸ nµo cã thÓ dÉn ®Õn kh«ng ®i ®óng h-íng cña kÕ ho¹ch nhµ n-íc. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng "C¸ lín nuèt c¸ bÐ" dÉn ®Õn sù ph©n ho¸ giÇu nghÌo trong ®êi sèng x· héi, lµ c¬ së cña viÖc ph¸t sinh nhiÒu tiªu cùc, tÖ n¹n x· héi, c¸c thñ ®o¹n, m¸nh khoÐ bÈn thØu nh- lµm hµng gi¶, bu«n lËu, trèn thuÕ, lõa ®¶o... nh»m thu lîi bÊt chÝnh. Ngoµi ra ®Ó thu lîi cho m×nh ng-êi ta s½n sµng tµn ph¸, sö dông bõa b·i tµi nguyªn thiªn nhiªn, g©y « nhiÔm m«i tr-êng sinh th¸i. 11 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Vai trß cña Nhµ n-íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng V× lîi nhuËn, hµng ho¸ c«ng céng dï cÇn cho x· héi nh-ng lîi nhuËn thÊp nªn kh«ng ®-îc s¶n xuÊt, yªu cÇu vÒ an ninh quèc phßng kh«ng ®-îc gi¶i quyÕt tho¶ ®¸ng. 3)Vai trß cña Nhµ n-íc ta hiÖn nay: Do tÝnh tù ph¸t cña kinh tÕ thÞ tr-êng nªn c¬ chÕ thÞ tr-êng chØ dÉn ®Õn sù n¨ng ®éng, t¨ng tr-ëng vµ tiÕn bé mµ cßn c¶ suy tho¸i, khñng ho¶ng, xung ®ét x· héi. §iÒu ®ã hoµn toµn phô thuéc vµo sù qu¶n lý cña Nhµ n-íc. Ngµy nay, bÊt kú Nhµ n-íc nµo còng ph¶i can thiÖp vµo nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, ph¶i thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý Nhµ n-íc vÒ kinh tÕ ë nh÷ng møc ®é kh¸c nhau. NÕu Nhµ n-íc biÕt ph¸t huy tèi ®a mÆt tÝch cùc vµ -u ®iÓm cña c¬ chÕ thÞ tr-êng ®ång thêi h¹n chÕ vµ ng¨n chÆn nh÷ng mÆt tiªu cùc cña nã th× sÏ thóc ®Èy kinh tÕ ph¸t triÓn, cßn ng-îc l¹i sÏ k×m h·m hoÆc lµm cho kinh tÕ ph¸t triÓn theo h-íng tr¸i víi môc tiªu mong muèn. Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ë n-íc ta cßn ë giai ®o¹n thÊp, hÖ thèng ph¸p lý ch-a hoµn chØnh, c¸c -u thÕ ch-a ®-îc thÓ hiÖn ®Çy ®ñ, c¸c khuyÕt tËt cã c¬ héi n¶y sinh, Nhµ n-íc cÇn t¨ng c-êng ®iÒu chØnh, qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ mét c¸ch c-¬ng quyÕt, kh«n khÐo ®Ó ®-a mäi ho¹t ®éng vµo khu©n khæ vµ tu©n theo ph¸p lý. Nhµ n-íc ph¶i sö dông cã ý thøc c¸c quy luËt kinh tÕ kh¸ch quan vµo qu¶n lý nÒn 12 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Vai trß cña Nhµ n-íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng kinh tÕ thÞ tr-êng ®Ó ph¸t huy nh÷ng -u thÕ vèn cã, h¹n chÕ c¸c khuyÕt tËt cña nã. ViÖc sö dông "Bµn tay h÷u h×nh" cña Nhµ n-íc cã vai trß quan träng trong viÖc t¹o ra hµnh lang vµ b-íc ®i cho nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng vËn ®éng theo ®Þnh h-íng XHCN. §èi víi n-íc ta hiÖn nay, sù qu¶n lý cña Nhµ n-íc kh«ng chØ nh»m thóc ®Èy kinh tÕ t¨ng tr-ëng nhanh, sím ra khái khñng ho¶ng, nghÌo nµn, l¹c hËu, thùc hiÖn môc tiªu : d©n giÇu, n-íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng v¨n minh, mµ cßn ph¶i ®¶m b¶o ®Þnh h-íng XHCN tøc lµ g¾n t¨ng tr-ëng kinh tÕ víi c«ng b»ng vµ tiÕn bé x· héi, x©y dùng mét x· héi v¨n minh. II - Môc tiªu vµ chøc n¨ng qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ n-íc. 1.Môc tiªu : Tõ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr-êng cã ®Þnh h-íng ph¶i tr¶i qua nh÷ng b-íc cô thÓ vµ ph¶i cã môc tiªu ®Ó h-íng tíi. NghÞ quyÕt ®¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VIII ®· chØ râ môc tiªu cña §¶ng, nhµ n-íc vµ nh©n d©n ta giai ®o¹n 1995-2000 lµ chuÈn bÞ vµ t¹o ®iÒu kiÖn v÷ng ch¾c cho b-íc ph¸t triÓn cao h¬n vµo thÕ kØ 21. 1.1. §¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn æn ®Þnh, t¨ng tr-ëng nhanh. Tèc ®é t¨ng tr-ëng kinh tÕ b×nh qu©n hµng n¨m 910% nh»m rót ng¾n kho¶ng c¸ch tôt hËu so víi c¸c n-íc 13 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Vai trß cña Nhµ n-íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi, ®Õn n¨m 2000 GDP b×nh qu©n ®Çu ng-êi ®¹t 400-500 USD. Tr¸nh nh÷ng c¬n khñng ho¶ng thiÕu hoÆc thõa, nh÷ng ®ît suy tho¸i, nh÷ng c¬n l¹m ph¸t, gi¶m ph¸t m¹nh. Duy tr× l¹m ph¸t ë mét con sè, chØ sè gi¸ tiªu dïng d-íi 10%/ n¨m. T¹o viÖc lµm cho ng-êi lao ®éng, gi¶m tû lÖ thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ xuèng d-íi 5%, t¨ng thêi gian lao ®éng ®-îc sö dông ë n«ng th«n trªn 75%. 1.2. §¶m b¶o hiÖu qu¶ trong viÖc sö dông c¸c nguån lùc cña nÒn kinh tÕ nh»m gi¶i quyÕt bµi to¸n m©u thuÉn gi÷a tµi nguyªn quèc gia cã h¹n trong khi nhu cÇu cña nÒn kinh tÕ gÇn nh- v« h¹n. Khai th¸c thÕ m¹nh cña c¶ n-íc, cña mçi vïng, mçi ngµnh t¹o ra sù ph¸t triÓn hµi hoµ gi÷a c¸c vïng l·nh thæ. 1.3. B¶o ®¶m t¨ng tr-ëng kinh tÕ g¾n liÒn víi sù tiÕn bé, c«ng b»ng x· héi. Mang l¹i sù c«ng b»ng vÒ quyÒn lîi, nhiÖm vô vµ gi¶i quyÕt c¸c m©u thuÉn gi÷a c¸c thµnh viªn trong nÒn kinh tÕ nh»m t¹o sù b×nh ®¼ng gi÷a c¸c chñ kinh tÕ. Gi¶m bít hiÖn t-îng ph©n ho¸ x· héi t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn ë c¶ n«ng th«n vµ thµnh thÞ, thu hÑp kho¶ng c¸ch giÇu nghÌo, n©ng cao d©n trÝ cho méi ng-êi ®Ó hä cã thÓ sèng b×nh ®¼ng, tham gia ph¸t triÓn ®Êt n-íc. 14 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Vai trß cña Nhµ n-íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng 1.4. C¶i thiÖn c¸n c©n xuÊt nhËp khÈu. T¨ng kh¶ n¨ng xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng ®· qua chÕ biÕn, h¹n chÕ nhËp khÈu c¸c mÆt hµng trong n-íc cã thÓ s¶n xuÊt ®-îc. T¨ng tÝch luü tõ néi bé kinh tÕ. 1.5. Ng¨n chÆn vµ lµm gi¶m « nhiÔm m«i tr-êng ë thµnh phè, khu c«ng nghiÖp. §Èy lïi tham nhòng, tÖ n¹n x· héi, v¨n ho¸ ®éc h¹i. B¶o vÖ v÷ng ch¾c ®éc lËp, chñ quyÒn, toµn vÑn l·nh thæ vµ an ninh quèc gia. MÆt kh¸c ë n-íc ta Nhµ n-íc can thiÖp vµo kinh tÕ ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn theo ®óng h-íng XHCN. 15 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Vai trß cña Nhµ n-íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng 2.Chøc n¨ng qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ cña Nhµ n-íc Vai trß cña Nhµ n-íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®-îc thùc hiÖn th«ng qua 4 chøc n¨ng sau: 2.1.ThiÕt lËp khu«n khæ ph¸p luËt : Chøc n¨ng nµy cã ý nghÜa quan träng ®èi víi sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ. ë ®©y Nhµ n-íc ®Ò ra c¸c quy t¾c trß ch¬i kinh tÕ mµ c¸c doanh nghiÖp, ng-êi tiªu dïng vµ b¶n th©n chÝnh phñ ®Òu ph¶i tu©n thñ. Nã bao gåm c¸c quy ®Þnh vÒ tµi s¶n, c¸c quy t¾c vÒ hîp ®ång, ban qu¶n lý vµ c¸c luËt lÖ ®Ó x¸c ®Þnh m«i tr-êng kinh tÕ. VÒ nhiÒu mÆt c¸c quyÕt ®Þnh n»m trong khu«n khæ ph¸p luËt xuÊt ph¸t tõ nh÷ng mèi quan hÖ v-ît ra ngoµi lÜnh vùc kinh tÕ ®¬n thuÇn. 2.2.HiÖu qu¶.(Chøc n¨ng söa ch÷a nh÷ng khiÕm khuyÕt cña thÞ tr-êng ®Ó thÞ tr-êng ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶). Chøc n¨ng nµy nh»m h¹n chÕ ¶nh h-ëng cña ®éc quyÒn, t×nh tr¹ng v« chÝnh phñ dÉn ®Õn khñng ho¶ng kinh tÕ, thÊt nghiÖp « nhiÔm m«i tr-êng... a). Nh÷ng thÊt b¹i mµ thÞ tr-êng gÆp ph¶i lµm cho ho¹t ®éng cña nã kh«ng hiÖu qu¶ lµ ¶nh h-ëng cña ®éc quyÒn. Lîi dông -u thÕ cña m×nh c¸c tæ chøc ®éc quyÒn quy ®Þnh gi¸ c¶ ®Ó thu lîi nhuËn do vËy ph¸ vì -u thÕ cña c¹nh tranh hoµn h¶o, Nhµ n-íc ph¶i can thiÖp ®Ó h¹n chÕ ®éc quyÒn 16 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Vai trß cña Nhµ n-íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®¶m b¶o tÝnh hiÖu qu¶ cña c¹nh tranh thÞ tr-êng trong nÒn kinh tÕ . b) Nh÷ng t¸c ®éng bªn ngoµi còng dÉn ®ªn tÝnh kh«ng hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng thÞ tr-êng ®ßi hái Nhµ n-íc can thiÖp. T¸c ®éng bªn ngoµi x¶y ra khi doanh nghiÖp t¹o ra chi phÝ lîi Ých cho doanh nghiÖp hoÆc cho ng-êi kh¸c mµ c¸c doanh nghiÖp hoÆc cho ng-êi kh¸c mµ c¸c doanh nghiÖp ®ã kh«ng ph¶i tr¶ ®óng sè chi phÝ ph¶i tr¶ hoÆc kh«ng nhËn ®-îc lîi Ých mµ lÏ ra ®-îc h-ëng. V× vËy Nhµ n-íc sö dông ®Õn luËt lÖ ®Ó ®iÒu hµnh kinh tÕ nh- mét ph-¬ng ph¸p c). Nhµ n-íc ph¶i ®¶m b¶o nhiÖm vô s¶n xuÊt hµng ho¸ c«ng céng. Ých lîi cña hµng ho¸ c«ng céng ®èi víi x· héi vµ t- nh©n lµ kh¸c nhau. Nh×n chung lîi Ých giíi h¹n mµ t- nh©n thu ®-îc tõ hµng ho¸ c«ng céng lµ rÊt nhá v× vËy mµ t- nh©n kh«ng muèn s¶n xuÊt hµng ho¸ c«ng céng. MÆt kh¸c cã nhiÒu hµng ho¸ c«ng céng cã ý nghÜa quan träng cho quèc gia nh- quèc phßng, luËt ph¸p nªn kh«ng thÓ giao cho t- nh©n ®-îc. d) ThuÕ: Thùc tÕ chi phÝ cña chÝnh phñ ph¶i ®-îc tr¶ b»ng thuÕ. TÊt c¶ mäi ng-êi ®Òu b¾t buéc chÞu theo luËt thuÕ: Ph¶i nép thuÕ vµ ®-îc h-ëng theo phÇn hµng c«ng céng do chÝnh phñ cÊp. 17 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Vai trß cña Nhµ n-íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng 2.3.§¶m b¶o sù c«ng b»ng : Môc ®Ých cña chøc n¨ng nµy lµ võa ®Ó ®¶m b¶o tÝnh c«ng b»ng x· héi võa kh«ng lµm triÖt tiªu tÝnh tÝch cùc s¶n xuÊt, kinh doanh cña c¸c thµnh viªn trong x· héi. §Ó thùc hiÖn chøc n¨ng nµy, Nhµ n-íc cÇn t¹o ra nh÷ng c¬ së vÒ tæ chøc ®Ó mäi ng-êi cã c¬ héi ngang nhau vµ ®-îc h-ëng phÇn t-¬ng xøng víi kÕt qu¶ lao ®éng vµ ®ãng gãp cña m×nh. HÖ thèng thÞ tr-êng dï hiÖu qu¶ vÉn g©y ra bÊt b×nh ®¼ng v× vËy chÝnh phñ cÇn cã chÝnh s¸ch ph©n phèi thu nhËp nh- thuÕ thu nhËp, hÖ thèng hç trî thu nhËp cho ng-êi giµ, ng-êi tµn tËt, trî cÊp tiªu dïng cho nhãm cã thu nhËp thÊp... 2.4.æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m« : ViÖc sö dông mét c¸ch thËn träng quyÒn lùc vÒ tiÒn tÖ vµ tµi chÝnh cã thÓ lµm ¶nh h-ëng tíi s¶n l-îng, viÖc lµm vµ l¹m ph¸t. QuyÒn lùc tµi chÝnh cña Nhµ n-íc lµ ®¸nh thuÕ vµ chi tiªu. QuyÒn lùc vÒ tiÒn tÖ bao gåm quyÒn ®iÒu tiÕt vÒ tiÒn tÖ vµ hÖ thèng ng©n hµng. B»ng hai c«ng cô trung t©m nµy cña chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«, Nhµ n-íc cã thÓ ¶nh h-ëng ®Õn s¶n l-îng, c«ng ¨n viÖc lµm, gi¸ c¶ cña nÒn kinh tÕ nhê ®ã thóc ®Èy kinh tÕ thÞ tr-êng ph¸t triÓn. 18 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Vai trß cña Nhµ n-íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng III - C¸c c«ng cô qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ cña Nhµ n-íc . §Ó thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý thÞ tr-êng Nhµ n-íc cÇn cã c¸c c«ng cô chñ yÕu sau : 1.HÖ thèng luËt ph¸p LuËt ph¸p lµ mét c«ng cô thóc ®Èy c¸c quan hÖ kinh tÕ x· héi ph¸t triÓn. BÊt kú quan hÖ kinh tÕ nµo trong x· héi còng ®-îc ®iÒu chØnh b»ng ph¸p luËt nh- V.I.Lenin ®· chØ râ "LuËt ph¸p ghi nhËn vÒ mÆt ph¸p lý chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi ë møc lín h¬n cho phÐp lo¹i trõ nh÷ng sai lÖch cña nã". Khi chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr-êng qu¶n lý Nhµ n-íc vÒ kinh tÕ tr-íc hÕt lµ qu¶n lý b»ng ph¸p luËt. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, c¸c quan hÖ kinh tÕ tr-íc hÕt ph¶i ®-îc thÓ chÕ ho¸ b»ng ph¸p luËt phï hîp víi c¬ chÕ thÞ tr-êng, b·i bá vµ thay thÕ c¸c ®iÒu luËt vµ hÖ thèng d-íi luËt ®-îc ban hµnh trong thêi k× tËp trung quan liªu bao cÊp, tõng b-íc ban hµnh vµ hoµn chØnh hÖ thèng luËt ph¸p phôc vô cho qu¶n lý kinh tÕ. Nhê cã ph¸p luËt lµm chuÈn mùc cho ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc kinh tÕ vµ c¸c c¬ quan qu¶n lý kinh tÕ cña Nhµ n-íc mµ trËt tù vµ kû c-¬ng trong nÒn kinh tÕ ®· ®-îc x¸c lËp. 19 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Vai trß cña Nhµ n-íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng Ph¸p luËt kinh tÕ cÇn ph¶i chøa ®ùng néi dung kinh tÕ, c¸c quan hÖ còng nh- lîi Ých kinh tÕ vµ ph¶i ph¶n ¸nh ®óng quy luËt kh¸ch quan, thÓ hiÖn ®óng ®-êng lèi, chÝnh s¸ch cña §¶ng còng nh- quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n lao ®éng. Cïng víi viÖc ban hµnh ph¸p luËt nhÊt thiÕt ph¶i tiÕn hµnh gi¸o dôc phæ biÕn ý thøc t«n träng ph¸p luËt, thi hµnh ph¸p luËt mét c¸ch nghiªm chØnh. Nh×n chung hÖ thèng ph¸p luËt ë n-íc ta cßn ch-a ®Çy ®ñ, ®ång bé vµ cßn mét sè ®iÓm ch-a phï hîp víi thùc tÕ. ViÖc thùc thi ph¸p luËt ch-a nghiªm lµm h¹n chÕ viÖc thùc hiÖn môc tiªu cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng theo ®Þnh h-íng XHCN. V× vËy ®ßi hái tiÕp tôc rµ so¸t, söa ®æi, bæ sung vµ x©y dùng míi c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt cho phï hîp vµ ®¸p øng víi yªu cÇu ®æi míi trªn mét sè lÜnh vùc: luËt vµ thuÕ, luËt ®Çu t-, luËt th-¬ng m¹i, ng©n s¸ch... 20 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Vai trß cña Nhµ n-íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng 2. Sö dông c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ : Trong c¬ chÕ thÞ tr-êng, kÕ ho¹ch ho¸ vÉn lµ mét c«ng cô v« cïng quan träng nh-ng còng cÇn lu«n ®æi míi, n©ng cao chÊt l-îng. ThÞ tr-êng ph¶i lµ ®èi t-îng, c¨n cø cña kÕ ho¹ch. KÕ ho¹ch vÜ m« cña Nhµ n-íc cÇn ®-îc ®æi míi c¬ b¶n theo c¸c h-íng. Nhµ n-íc ®¶m b¶o tÝnh ®Þnh h-íng, h-íng dÉn cho ho¹t ®éng kinh tÕ cña c¸c ngµnh, c¸c cÊp vµ c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ, x©y dùng vµ thùc hiÖn c¸c môc tiªu chiÕn l-îc cña nÒn kinh tÕ, ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn æn ®Þnh vµ cã hiÖu qu¶ cña nÒn kinh tÕ, g¾n viÖc x©y dùng, thùc hiÖn víi c¸c chÝnh s¸ch vµ ®ßn bÈy kinh tÕ, víi viÖc h-íng dÉn c¸c th«ng tin kinh tÕ, khoa häcvµ c«ng nghÖ. ë n-íc ta, kÕ ho¹ch ho¸ tr-íc hÕt lµ x©y dùng kÕ ho¹ch thµnh nh÷ng ph-¬ng ¸n cô thÓ ho¸ ®-êng lèi chñ tr-¬ng ph¸t triÓn kinh tÕ cña §¶ng vµ Nhµ n-íc. C«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ hiÖn nay ®ang chuyÓn tõ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang kÕ ho¹ch ho¸ ®Þnh h-íng. Nhµ n-íc víi t- c¸ch lµ c¬ quan hµnh ph¸p ph¶i ®-a ra nh÷ng s¸ng kiÕn, nh÷ng ®Þnh h-íng vÒ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn kinh tÕ b»ng chiÕn l-îc, chÝnh s¸ch, ph¸p luËt... ®ång thêi tõ th«ng tin ph¶n håi cña thÞ tr-êng tiÕn hµnh ®iÒu chØnh thay ®æi c¸c chÝnh s¸ch vµ c«ng cô kinh tÕ ®Ó ®¹t ®-îc môc tiªu ®Ò ra. 21
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan