Lêi nãi ®Çu
Sù ph¸t triÓn v-ît bËc cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu trong nh÷ng n¨m võa qua
cã thÓ coi lµ mét trong nh÷ng thµnh tùu næi bËt cña c«ng cuéc ®æi míi nÒn kinh
tÕ cña ViÖt Nam.
NÕu nh- n¨m 1976, n¨m ®Çu tiªn sau gi¶i phãng, kim ng¹ch xuÊt khÈu
míi ®¹t xÊp xØ 200 triÖu USD, n¨m 1986 lµ 789 triÖu USD th× tíi n¨m 1996 kim
ng¹ch ®· t¨ng lªn 7.255 triÖu USD, gÊp h¬n 36 lÇn kim ng¹ch cña n¨m 1976 vµ
gÇn 10 lÇn kim ng¹ch cña n¨m 1986. N¨m 1999 kim ng¹ch xuÊt khÈu ®· ®¹t
trªn 11 tû USD.
Tõ chç chØ ®¬n thuÇn xuÊt khÈu mét vµi lo¹i nguyªn liÖu th« ch-a qua chÕ
biÕn nh- than ®¸, thiÕc, gç trßn,..vµ mét sè s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ ®¬n
gi¶n, chñng lo¹i hµng ho¸ tíi nay ®· ®a d¹ng h¬n, trong ®ã cã nh÷ng mÆt hµng
®¹t gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu cao vµo hµng thø hai, thø ba trªn thÕ giíi nhg¹o vµ cµ phª. C¬ cÊu hµng xuÊt khÈu vµ c¬ cÊu thÞ tr-êng xuÊt khÈu còng ®· cã
nh÷ng thay ®æi tÝch cùc. Tû träng hµng ®· qua chÕ biÕn t¨ng kh¸ nhanh, thÞ
tr-êng xuÊt khÈu ®-îc më réng vµ ®a d¹ng h¬n. §Æc biÖt, trong nhiÒu n¨m liÒn,
xuÊt khÈu ®· trë thµnh ®éng lùc chÝnh cña t¨ng tr-ëng GDP vµ gãp phÇn kh«ng
nhá vµo qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h-íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn
®¹i hãa.
Trªn ®µ ph¸t triÓn cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu nãi chung, ho¹t ®éng xuÊt
khÈu d-îc phÈm còng ®· vµ ®ang kh¼ng ®Þnh ®-îc vÞ trÝ cña m×nh. Tõ khi
chuyÓn ®æi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ, kh«ng chØ tiªu dïng thuèc t¨ng nhanh mµ
xuÊt khÈu thuèc còng kh¸ ph¸t triÓn ®em l¹i nhiÒu tÝn hiÖu kh¶ quan cho d-îc
1
phÈm ViÖt Nam. Tuy nhiªn, xuÊt khÈu d-îc phÈm cña ta cßn kh¸ khiªm tèn so
víi c¸c n-íc trong khu vùc vµ kho¶ng c¸ch nµy cßn xa h¬n nÕu kh«ng cã gi¶i
ph¸p ®Ó mang l¹i nh÷ng biÕn chuyÓn c¬ b¶n, mang tÝnh ®éng lùc cho ho¹t ®éng
xuÊt khÈu.
XuÊt ph²t tõ nh÷ng yªu cÇu trªn, t«i xin chän ®Ò t¯i: “T×nh h×nh xuÊt
khÈu d-îc phÈm cña ViÖt Nam vµ mét sè gi¶i ph¸p nh»m hç trî trong nh÷ng
n¨m tíi” ®Ó nghiªn cøu.
Ngoµi lêi nãi ®Çu, kÕt luËn, tµi liÖu tham kh¶o, chuyªn ®Ò ®-îc tr×nh bµy
trong 3 ch-¬ng:
Ch-¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ ho¹t ®éng xuÊt khÈu.
Ch-¬ng II: T×nh h×nh xuÊt khÈu d-îc phÈm cña ViÖt Nam trong giai ®o¹n
1990-2000.
Ch-¬ng III: Ph-¬ng h-íng vµ mét sè gi¶i ph¸p nh»m hç trî cho ho¹t ®éng
xuÊt khÈu trong nh÷ng n¨m tíi.
Ch-¬ng I
Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung
vÒ ho¹t ®éng xuÊt khÈu
I. Kh¸i niÖm vµ c¸c nh©n tè ¶nh h-ëng tíi ho¹t ®éng
xuÊt khÈu
1.Kh¸i niÖm
XuÊt nhËp khÈu nãi chung vµ xuÊt khÈu nãi riªng lµ ho¹t ®éng kinh doanh
bu«n b¸n trªn ph¹m vi quèc tÕ. Nã kh«ng ph¶i lµ hµnh vi mua b¸n riªng lÎ mµ lµ
c¶ mét hÖ thèng c¸c quan hÖ mua b¸n phøc t¹p cã tæ chøc c¶ bªn trong vµ bªn
2
ngoµi nh»m môc tiªu lîi nhuËn, thóc ®Èy s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn, chuyÓn
®æi c¬ cÊu kinh tÕ, æn ®Þnh vµ tõng b-íc n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n. XuÊt khÈu
lµ ho¹t ®éng kinh doanh dÔ ®em l¹i hiÖu qu¶ ®ét biÕn nh-ng cã thÓ g©y thiÖt h¹i
lín v× nã ph¶i ®èi ®Çu víi mét hÖ thèng kinh tÕ kh¸c tõ bªn ngoµi mµ c¸c chñ thÓ
trong n-íc tham gia xuÊt khÈu kh«ng dÔ dµng khèng chÕ ®-îc.
XuÊt nhËp khÈu lµ viÖc mua b¸n hµng ho¸ víi n-íc ngoµi nh»m ph¸t triÓn
s¶n xuÊt, kinh doanh vµ ®êi sèng. Song mua b¸n ë ®©y cã nh÷ng nÐt riªng phøc
t¹p h¬n trong n-íc nh- giao dÞch víi ng-êi cã quèc tÞch kh¸c nhau, thÞ tr-êng
réng lín khã kiÓm so¸t, mua b¸n qua trung gian chiÕm tû träng lín, ®ång tiÒn
thanh to¸n b»ng ngo¹i tÖ m¹nh, hµng ho¸ vËn chuyÓn qua biªn giíi, cöa khÈu c¸c
quèc gia kh¸c nhau ph¶i tu©n theo c¸c tËp qu¸n quèc tÕ còng nh- ®Þa ph-¬ng.
Ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ®-îc tæ chøc, thùc hiÖn víi nhiÒu nhiÖm vô,
nhiÒu kh©u tõ ®iÒu tra thÞ tr-êng n-íc ngoµi, lùa chän hµng ho¸ xuÊt nhËp
khÈu, th-¬ng nh©n giao dÞch, c¸c b-íc tiÕn hµnh giao dÞch ®µm ph¸n, ký kÕt hîp
®ång, tæ chøc thùc hiÖn hîp ®ång cho ®Õn khi hµng ho¸ chuyÓn ®Õn c¶ng chuyÓn
giao quyÒn së h÷u cho ng-êi mua, hoµn thµnh c¸c thanh to¸n. Mçi kh©u mçi
nhiÖm vô nµy ph¶i ®-îc nghiªn cøu ®Çy ®ñ, kü l-ìng, ®Æt chóng trong mèi quan
hÖ lÉn nhau, tranh thñ n¾m b¾t nh÷ng lîi thÕ nh»m ®¶m b¶o hiÖu qu¶ cao nhÊt,
phôc vô ®Çy ®ñ, kÞp thêi cho s¶n xuÊt vµ tiªu dïng trong n-íc.
2. C¸c nh©n tè ¶nh h-ëng tíi ho¹t ®éng xuÊt khÈu
§èi víi ng-êi tham gia ho¹t ®éng xuÊt khÈu tr-íc khi b-íc vµo nghiªn
cøu, thùc hiÖn c¸c kh©u nghiÖp vô ph¶i n¾m b¾t ®-îc c¸c th«ng tin vÒ nhu cÇu
hµng ho¸, thÞ hiÕu, tËp qu¸n tiªu dïng, kh¶ n¨ng më réng s¶n xuÊt, tiªu dïng
trong n-íc, gi¸ c¶, xu h-íng biÕn ®éng cña nã. Nh÷ng ®iÒu ®ã ph¶i trë thµnh
nÕp th-êng xuyªn trong t- duy mçi nhµ kinh doanh xuÊt khÈu ®Ó n¾m b¾t ®-îc
nh÷ng c¬ héi trong kinh doanh th-¬ng m¹i quèc tÕ.
2.1 Nghiªn cøu thÞ tr-êng hµng ho¸ thÕ giíi, lùa chän b¹n hµng giao dÞch
ThÞ tr-êng lµ mét ph¹m trï kh¸ch quan g¾n liÒn víi s¶n xuÊt vµ l-u th«ng,
ë ®©u cã s¶n xuÊt vµ l-u th«ng ë ®ã cã thÞ tr-êng.
3
Ta cã thÓ hiÓu thÞ tr-êng theo hai gi¸c ®é: ThÞ tr-êng lµ tæng thÓ c¸c quan
hÖ l-u th«ng hµng ho¸-tiÒn tÖ. Theo c¸ch kh¸c, thÞ tr-êng lµ tæng khèi l-îng cÇu
cã kh¶ n¨ng thanh to¸n vµ khèi l-îng cung cã kh¶ n¨ng ®¸p øng theo mçi møc
gi¸ nhÊt ®Þnh.
§Ó n¾m v÷ng c¸c yÕu tè thÞ tr-êng, hiÓu biÕt c¸c quy luËt vËn ®éng cña thÞ
tr-êng nh»m øng xö kÞp thêi, mçi nhµ kinh doanh nhÊt thiÕt ph¶i tiÕn hµnh c¸c
ho¹t ®éng nghiªn cøu thÞ tr-êng. Nghiªn cøu thÞ tr-êng hµng ho¸ thÕ giíi cã ý
nghÜa rÊt quan träng trong viÖc ph¸t triÓn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ c¸c qua hÖ kinh
tÕ, ®Æc biÖt trong c«ng t¸c xuÊt khÈu hµng ho¸ cña mçi quèc gia, mçi doanh
nghiÖp. Nghiªn cøu vµ n¾m v÷ng ®Æc ®iÓm biÕn ®éng cña thÞ tr-êng vµ gi¸ c¶
hµng ho¸ trªn thÕ giíi lµ tiÒn ®Ò quan träng ®¶m b¶o cho c¸c tæ chøc kinh doanh
xuÊt nhËp khÈu ho¹t ®éng trªn thÞ tr-êng thÕ giíi cã hiÖu qu¶ cao nhÊt.
§èi víi c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt khÈu, nghiªn cøu thÞ tr-êng
ph¶i tr¶ lêi c¸c c©u hái: xuÊt khÈu c¸i g×, dung l-îng thÞ tr-êng ®ã ra sao, sù biÕn
®éng cña hµng ho¸ trªn thÞ tr-êng nh- thÕ nµo, th-¬ng nh©n trong giao dÞch lµ ai,
ph-¬ng thøc giao dÞch nh- thÕ nµo, chiÕn l-îc kinh doanh cho tõng giai ®o¹n ®Ó
®¹t ®-îc môc tiªu ®Ò ra.
+NhËn biÕt mÆt hµng xuÊt khÈu.
ViÖc nhËn biÕt mÆt hµng xuÊt khÈu, tr-íc tiªn ph¶i dùa vµo nhu cÇu cña
s¶n xuÊt vµ tiªu dïng vÒ quy c¸ch, chñng lo¹i, kÝch cì, gi¸ c¶, thêi vô vµ c¸c thÞ
hiÕu còng nh- tËp qu¸n tiªu dïng cña tõng vïng, tõng lÜnh vùc s¶n xuÊt. Tõ ®ã,
xem xÐt c¸c khÝa c¹nh cña hµng ho¸ trªn thÞ tr-êng thÕ giíi. VÒ khÝa c¹nh
th-¬ng phÈm, ph¶i hiÓu râ gi¸ trÞ c«ng dông, c¸c ®Æc tÝnh, quy c¸ch phÈm chÊt,
mÉu m·. §Ó lùa chän ®-îc mÆt hµng kinh doanh, mét nh©n tè quan träng lµ ph¶i
tÝnh to¸n ®-îc tû suÊt ngo¹i tÖ hµng xuÊt nhËp khÈu. Trong tr-êng hîp xuÊt
khÈu, tû suÊt ngo¹i tÖ lµ sè l-îng b¶n tÖ ph¶i chi ra ®Ó cã thÓ thu vÒ 1 ®ång ngo¹i
tÖ. NÕu tû suÊt nµy thÊp h¬n tû gi¸ hèi ®o¸i th× viÖc xuÊt khÈu cã hiÖu qu¶.
ViÖc lùa chän mÆt hµng xuÊt khÈu kh«ng chØ dùa vµo nh÷ng tÝnh to¸n hay
-íc tÝnh, nh÷ng biÓu hiÖn cô thÓ cña hµng ho¸, mµ cßn ph¶i dùa vµo nh÷ng kinh
4
nghiÖm cña ng-êi ngoµi thÞ tr-êng ®Ó dù ®o¸n ®-îc c¸c xu h-íng biÕn ®éng
trong thÞ tr-êng n-íc ngoµi còng nh- trong n-íc, kh¶ n¨ng th-¬ng l-îng ®Ó ®¹t
®-îc c¸c ®iÒu kiÖn mua b¸n cã -u thÕ h¬n.
+Lùa chän ®èi t-îng giao dÞch.
Trong th-¬ng m¹i quèc tÕ, b¹n hµng hay kh¸ch hµng nãi chung lµ nh÷ng
ng-êi hoÆc tæ chøc cã quan hÖ giao dÞch víi ta nh»m thùc hiÖn c¸c hîp ®ång
mua b¸n hµng ho¸ hay c¸c lo¹i dÞch vô, c¸c ho¹t ®éng hîp t¸c kinh tÕ hay hîp
t¸c kü thuËt liªn quan tíi viÖc cung cÊp hµng ho¸.
ViÖc lùa chän c¸c ®èi t-îng giao dÞch cã c¨n cø khoa häc lµ ®iÒu kiÖn cÇn
thiÕt ®Ó thùc hiÖn th¾ng lîi c¸c hîp ®ång th-¬ng m¹i quèc tÕ, song nã phô thuéc
nhiÒu vµo kinh nghiÖm cña ng-êi lµm c«ng t¸c giao dÞch.
Nghiªn cøu thÞ tr-êng hµng ho¸ quèc tÕ trong kinh doanh xuÊt khÈu lµ hÕt
søc cÇn thiÕt. §ã lµ b-íc chuÈn bÞ vµ lµ tiÒn ®Ò ®Ó doanh nghiÖp cã thÓ tiÕn hµnh
c¸c ho¹t ®éng kinh doanh th-¬ng m¹i quèc tÕ cã hiÖu qu¶ cao nhÊt.
2.2 Nghiªn cøu gi¸ c¶ hµng ho¸.
Gi¸ c¶ lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña gi¸ trÞ hµng ho¸, ®ång thêi thÓ hiÖn mét
c¸ch tæng hîp c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ. Gi¸ c¶ quèc tÕ lu«n g¾n liÒn víi thÞ tr-êng
vµ lµ mét nh©n tè cÊu thµnh thÞ tr-êng. Gi¸ c¶ thÞ tr-êng lu«n biÕn ®éng vµ chÞu
¶nh h-ëng cña nhiÒu nh©n tè. Trong bu«n b¸n quèc tÕ, gi¸ c¶ thÞ tr-êng l¹i cµng
trë nªn phøc t¹p do viÖc mua b¸n gi÷a c¸c khu vùc kh¸c nhau diÔn ra trong mét
thêi gian dµi, hµng vËn chuyÓn qua nhiÒu n-íc víi c¸c chÝnh s¸ch thuÕ quan
kh¸c nhau. Do vËy, ®Ó ®¹t ®-îc hiÖu qu¶ cao trong kinh doanh trªn thÞ tr-êng
quèc tÕ ®ßi hái c¸c nhµ kinh doanh ph¶i n¾m ®-îc gi¸ c¶ vµ xu h-íng vËn ®éng
cña gi¸ c¶ trªn thÞ tr-êng quèc tÕ. §ång thêi ph¶i cã c¸c biÖn ph¸p ®Ó tÝnh to¸n
gi¸ c¶ mét c¸ch chÝnh x¸c vµ khoa häc ®Ó gi¸ c¶ thùc sù trë thµnh mét ®ßn bÈy
trong bu«n b¸n quèc tÕ.
Gi¸ quèc tÕ cã tÝnh chÊt ®¹i diÖn ®èi víi mçi lo¹i hµng ho¸ trªn thÞ tr-êng,
gi¸ ®ã ph¶i lµ gi¸ cña nh÷ng giao dÞch th«ng th-êng kh«ng kÌm theo bÊt kú mét
®iÒu kiÖn th-¬ng m¹i ®Æc biÖt nµo vµ thanh to¸n b»ng ngo¹i tÖ tù do chuyÓn ®æi.
5
Trong thùc tÕ, gi¸ quèc tÕ cña mçi lo¹i hµng ho¸ th-êng biÕn ®éng hÕt søc phøc
t¹p vµ chÞu ¶nh h-ëng cña nhiÒu nh©n tè kh¸c nhau nªn viÖc dù ®o¸n vµ n¾m b¾t
gi¸ c¶, xu h-íng vËn ®éng cña gi¸ c¶ lµ mét c«ng viÖc rÊt khã kh¨n, ®ßi hái ph¶i
cã nhiÒu th«ng tin.
§Ó cã thÓ dù ®o¸n mét c¸ch t-¬ng ®èi chÝnh x¸c vÒ gi¸ c¶ quèc tÕ cña
hµng ho¸ tr-íc hÕt ph¶i c¨n cø vµo kÕt qu¶ nghiªn cøu vµ dù ®o¸n vÒ t×nh h×nh
thÞ tr-êng cña hµng ho¸ ®ã, ®¸nh gi¸ ®óng c¸c nh©n tè ¶nh h-ëng ®Õn gi¸ c¶ vµ
xu h-íng vËn ®éng cña gi¸ c¶ hµng ho¸.
2.3 Thanh to¸n trong kinh doanh th-¬ng m¹i quèc tÕ
Thanh to¸n quèc tÕ lµ mét kh©u rÊt quan träng trong kinh doanh xuÊt khÈu
hµng ho¸ vµ dÞch vô. HiÖu qu¶ kinh tÕ trong lÜnh vùc xuÊt khÈu mét phÇn lín nhê
vµo chÊt l-îng cña kh©u thanh to¸n. Thanh to¸n lµ b-íc ®¶m b¶o cho ng-êi xuÊt
khÈu ®-îc thu tiÒn vÒ vµ ng-êi nhËp khÈu ®-îc nhËn hµng ho¸. Thanh to¸n quèc
tÕ trong th-¬ng m¹i quèc tÕ ®-îc hiÓu lµ viÖc chi tr¶ nh÷ng kho¶n tiÒn, tÝn dông
cã liªn quan ®Õn xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ ®-îc tho¶ thuËn trong c¸c quy ®Þnh
cña c¸c hîp ®ång kinh doanh xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸, dÞch vô.
Trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸, dÞch vô, viÖc thanh to¸n ph¶i chó ý
®Õn c¸c vÊn ®Ò sau:
-Tû gi¸ hèi ®o¸i.
-TiÒn tÖ trong thanh to¸n quèc tÕ.
-Thêi h¹n thanh to¸n.
-C¸c ph-¬ng thøc thanh to¸n.
-C¸c ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o hèi ®o¸i.
Cã nhiÒu lo¹i tiÒn tÖ ®-îc sö dông trong thanh to¸n quèc tÕ, cÇn ph¶i biÕt
c¸ch lùa chän ®ång tiÒn thanh to¸n, ph-¬ng thøc thanh to¸n vµ c¸c ®iÒu kiÖn
thanh to¸n sao cho cã lîi nhÊt, tr¸nh nh÷ng rñi ro cã thÓ x¶y ra trong qu¸ tr×nh
thùc hiÖn c¸c hîp ®ång kinh doanh xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸, dÞch vô.
II. TÇm quan träng vµ nhiÖm vô cña ho¹t ®éng xuÊt
khÈu
6
XuÊt khÈu lµ mét c¬ së cña nhËp khÈu vµ lµ ho¹t ®éng kinh doanh ®em l¹i
lîi nhuËn lín, lµ ph-¬ng tiÖn thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ. Më réng xuÊt khÈu ®Ó
t¨ng thu ngo¹i tÖ, t¹o ®iÒu kiÖn cho nhËp khÈu vµ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng. Nhµ
n-íc ta lu«n lu«n coi träng vµ thóc ®Èy c¸c ngµnh kinh tÕ h-íng theo xuÊt khÈu,
khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ më réng xuÊt khÈu ®Ó gi¶i quyÕt c«ng ¨n
viÖc lµm vµ t¨ng thu ngo¹i tÖ.
1.TÇm quan träng cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®èi víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn
kinh tÕ
-XuÊt khÈu t¹o nguån vèn chñ yÕu cho nhËp khÈu
C«ng nghiÖp ho¸ ®Êt n-íc ®ßi hái ph¶i cã sè vèn rÊt lín ®Ó nhËp khÈu
m¸y mãc, thiÕt bÞ, kü thuËt, vËt t- vµ c«ng nghÖ tiÕn tiÕn. Nguån vèn ®Ó nhËp
khÈu cã thÓ ®-îc h×nh thµnh tõ c¸c nguån nh-: liªn doanh ®Çu t- víi n-íc ngoµi,
vay nî, viÖn trî, tµi trî, thu tõ ho¹t ®éng dÞch vô, du lÞch, xuÊt khÈu søc lao
®éng, ....Trong c¸c nguån vèn nh- ®Çu t- n-íc ngoµi, vay nî vµ viÖn trî,.. còng
ph¶i tr¶ b»ng c¸ch nµy hay c¸ch kh¸c. §Ó nhËp khÈu, nguån vèn quan träng nhÊt
lµ tõ xuÊt khÈu. XuÊt khÈu quyÕt ®Þnh quy m« vµ tèc ®é t¨ng cña nhËp khÈu.
-XuÊt khÈu gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ sang nÒn kinh tÕ h-íng
ngo¹i.
Thay ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt vµ tiªu dïng mét c¸ch cã lîi nhÊt ®ã lµ thµnh
qu¶ cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. Sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu
kinh tÕ trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ë n-íc ta lµ phï hîp víi xu h-íng ph¸t
triÓn cña kinh tÕ thÕ giíi. Sù t¸c ®éng cña xuÊt khÈu ®èi víi s¶n xuÊt vµ chuyÓn
dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cã thÓ ®-îc nh×n nhËn theo c¸c h-íng sau:
+XuÊt khÈu nh÷ng s¶n phÈm cña n-íc ta ra n-íc ngoµi.
+XuÊt ph¸t tõ nhu cÇu cña thÞ tr-êng thÕ giíi ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt vµ xuÊt
khÈu nh÷ng s¶n phÈm mµ c¸c n-íc kh¸c cÇn. §iÒu ®ã cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn
chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn.
+XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ngµnh liªn quan cã c¬ héi ph¸t triÓn
thuËn lîi.
7
+XuÊt khÈu t¹o ra kh¶ n¨ng më réng thÞ tr-êng tiªu thô, cung cÊp ®Çu vµo
cho s¶n xuÊt, khai th¸c tèi ®a s¶n xuÊt trong n-íc.
+XuÊt khÈu t¹o ra nh÷ng tiÒn ®Ò kinh tÕ- kü thuËt nh»m ®æi míi th-êng
xuyªn n¨ng lùc s¶n xuÊt trong n-íc. Nãi c¸ch kh¸c, xuÊt khÈu lµ c¬ së t¹o thªm
vèn vµ kü thuËt, c«ng nghÖ tiÕn tiÕn tõ thÕ giíi bªn ngoµi vµo ViÖt Nam nh»m
hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ n-íc ta.
+Th«ng qua xuÊt khÈu, hµng ho¸ cña ViÖt Nam sÏ tham gia vµo cuéc c¹nh
tranh trªn thÞ tr-êng thÕ giíi vÒ gi¸ c¶, chÊt l-îng. Cuéc c¹nh tranh nµy ®ßi hái
ph¶i tæ chøc l¹i s¶n xuÊt cho phï hîp víi nhu cÇu thÞ tr-êng.
+XuÊt khÈu cßn ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i lu«n ®æi míi vµ hoµn thiÖn
c«ng t¸c qu¶n lý s¶n xuÊt, kinh doanh, n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm, h¹ gi¸
thµnh.
-XuÊt khÈu t¹o thªm c«ng ¨n, viÖc lµm vµ c¶i thiÖn ®êi sèng cña nh©n d©n.
Tr-íc hÕt, s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu thu hót hµng triÖu lao ®éng t¹o ra
nguån vèn ®Ó nhËp khÈu vËt phÈm tiªu dïng thiÕt yÕu phôc vô ®êi sèng nh©n
d©n.
-XuÊt khÈu lµ c¬ së ®Ó më réng vµ thóc ®Èy c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i
cña n-íc ta.
XuÊt khÈu vµ c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i lµm cho kinh tÕ n-íc ta g¾n
chÆt víi phÇn c«ng lao ®éng quèc tÕ. Th«ng th-êng ho¹t ®éng xuÊt khÈu ra ®êi
sím h¬n c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i kh¸c nªn nã thóc ®Èy c¸c quan hÖ nµy
ph¸t triÓn. Ch¼ng h¹n xuÊt khÈu vµ s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu thóc ®Èy quan hÖ tÝn
dông, ®Çu t-, vËn t¶i quèc tÕ,....§Õn l-ît nã chÝnh c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i
l¹i t¹o tiÒn ®Ò cho më réng xuÊt khÈu.
Tãm l¹i, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu ®-îc coi lµ vÊn ®Ò cã ý nghÜa chiÕn l-îc ®Ó
ph¸t triÓn kinh tÕ, thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc.
2. NhiÖm vô cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu
8
-Ph¶i më réng thÞ tr-êng, nguån hµng vµ ®èi t¸c kinh doanh xuÊt khÈu
nh»m t¹o thµnh cao trµo xuÊt khÈu, coi xuÊt khÈu lµ mòi nhän ®ét ph¸ cho sù
giµu cã.
-Ph¶i ra søc khai th¸c cã hiÖu qu¶ mäi nguån lùc cña ®Êt n-íc nh- ®Êt ®ai,
nh©n lùc, tµi nguyªn thiªn nhiªn, c¬ së vËt chÊt, kü thuËt-c«ng nghÖ chÊt x¸m
theo h-íng khai th¸c lîi thÕ tuyÖt ®èi, lîi thÕ so s¸nh.
-N©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu ®ª t¨ng nhanh khèi l-îng vµ
kim ng¹ch xuÊt khÈu.
-T¹o ra nh÷ng mÆt hµng vµ nhãm hµng xuÊt khÈu chñ lùc ®¸p øng nh÷ng
®ßi hái cña thÞ tr-êng thÕ giíi vµ cña kh¸ch hµng vÒ chÊt l-îng vµ sè l-îng, cã
hÊp dÉn vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao.
Ch-¬ng II
T×nh h×nh xuÊt khÈu d-îc phÈm cña ViÖt Nam
trong giai ®o¹n 1990- 2000
I.Thùc tr¹ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu
1.VÒ quy m« vµ tèc ®é t¨ng tr-ëng
Theo sè liÖu thèng kª cho thÊy, hiÖn nay c¶ n-íc cã 47 doanh nghiÖp
®ang ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu thuèc trùc tiÕp, trong ®ã:
+ C¸c doanh nghiÖp ®-îc xuÊt nhËp khÈu nguyªn liÖu vµ thµnh phÈm:31
doanh nghiÖp.
+ C¸c doanh nghiÖp chØ nhËp khÈu nguyªn liÖu cho s¶n xuÊt cña chÝnh
doanh nghiÖp m×nh vµ xuÊt khÈu thµnh phÈm: 8 doanh nghiÖp.
9
+ C¸c liªn doanh vµ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t- n-íc ngoµi ®-îc phÐp
nhËp khÈu nguyªn liÖu s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu thµnh phÈm: 8 doanh nghiÖp.
C¸c doanh nghiÖp trong n-íc tham gia xuÊt khÈu chñ yÕu tËp trung ë
thµnh phè Hå ChÝ Minh vµ Hµ Néi do ë ®©y cã c¸c doanh nghiÖp TW còng nhthµnh phè ®ãng, ®iÒu kiÖn c¬ së, vèn, c¸n bé còng nh- quan hÖ víi bªn ngoµi
thuËn lîi h¬n.
Nh- vËy lµ con sè c¸c doanh nghiÖp tham gia vµo ho¹t ®éng xuÊt nhËp
khÈu d-îc phÈm cña ViÖt Nam cßn qu¸ nhá bÐ so víi kh¶ n¨ng cã thÓ. Kim
ng¹ch xuÊt khÈu thuèc cßn thÊp thÓ hiÖn qua b¶ng 1.
B¶ng 1: Gi¸ trÞ xuÊt khÈu thuèc qua c¸c n¨m
N¨m
Gi¸ trÞ xuÊt khÈu (USD)
Tû lÖ t¨ng tr-ëng
1990
4.987.330
1991
4.723.852
-5,30%
1992
5.309.439
12,40%
1993
5.415.201
2,00%
1994
5.816.332
7,41%
1995
13.695.680
135,00%
1996
11.997.000
-12,40%
1997
11.627.000
-3,08%
1998
17.050.930
1,46%
1999
11.428.000
-3,30%
(Nguån: B¸o c¸o t×nh h×nh xuÊt nhËp khÈu thuèc cña ViÖt Nam - Côc qu¶n lý d-îc)
10
MÆc dï gi¸ trÞ xuÊt khÈu cã t¨ng dÇn qua c¸c n¨m, song tèc ®é t¨ng cßn
qu¸ chËm, thËm chÝ cßn gi¶m so víi n¨m tr-íc.
2. C¬ cÊu Thuèc, nguyªn liÖu vµ thÞ tr-êng xuÊt khÈu
D-îc phÈm xuÊt khÈu chñ yÕu cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua lµ tinh
dÇu, thuèc ®«ng d-îc vµ mét sè thuèc th«ng th-êng. Nh- vËy, danh môc mÆt
hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam cßn qu¸ h¹n chÕ, nghÌo nµn, kh«ng ®a d¹ng phong
phó. ViÖt Nam ch-a tËn dông ®-îc tèi ®a tiÒm lùc trong n-íc.
B¶ng 2 C¬ cÊu mét sè lo¹i thuèc, nguyªn liÖu xuÊt khÈu qua c¸c n¨m (USD)
N¨m
1995
1996
1997
1998
1999
Lo¹i
Thuèc TT
2.000.000
2.500.000
3.000.000
5.000.000
1.500.000
Thuèc cæ truyÒn
1.000.000
1.500.000
1.000.000
1.000.000
1.500.000
R-îi bæ, trµ
3.000.000
3.000.000
3.000.000
3.500.000
3.000.000
Tinh dÇu
5.000.000
3.000.000
3.500.000
6.000.000
3.500.000
Nguyªn liÖu
2.000.000
1.000.000
1.000.000
1.500.000
1.500.000
ThÞ tr-êng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam cßn h¹n chÕ, tËp trung chñ yÕu ë mét
sè n-íc §«ng ¢u, Cuba, Lµo,Campuchia,....§ång thêi kh¶ n¨ng ®¸p øng cho c¸c
thÞ tr-êng nµy còng cßn qu¸ nhá bÐ. C¸c doanh nghiÖp d-îc cña ViÖt Nam chñ
yÕu chØ míi xuÊt khÈu tiÓu ng¹ch, ch-a cã nh÷ng s¶n phÈm mòi nhän vµ hîp
®ång æn ®Þnh víi c¸c c«ng ty n-íc ngoµi.
II. Nh÷ng khã kh¨n vµ tån t¹i trong ho¹t ®éng xuÊt
khÈu d-îc phÈm.
1.Khã kh¨n.
- Sù ph¸t triÓn cña th-¬ng m¹i quèc tÕ, tiÕn tr×nh héi nhËp vµo c¸c tæ chøc
th-¬ng m¹i quèc tÕ, toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸ còng ®Æt ra nhiÒu th¸ch thøc
®«i víi c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn. Bëi v× tù do ho¸ th-¬ng m¹i sÏ lµm t¨ng søc Ðp
c¹nh tranh, kh«ng nh÷ng gi÷a s¶n phÈm víi s¶n phÈm mµ cßn gi÷a c«ng ty víi
c«ng ty do ph¶i tu©n thñ nguyªn t¾c ®èi xö quèc gia (më cöa cho c«ng ty n-íc
ngoµi vµo kinh doanh trªn l·nh thæ n-íc m×nh). Toµn cÇu ho¸ sÏ dÉn tíi sù lÖ
11
thuéc ngµy cµng t¨ng cña c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn vµo sù æn ®Þnh cña nÒn kinh
tÕ thÕ giíi. ChÝnh v× vËy ®ßi hái ph¶i cã sù thay ®æi c¬ chÕ qu¶n lý. NghÞ ®Þnh
cña ChÝnh phñ sè 89/CP ban hµnh ngµy 15/12/1995 vÒ viÖc b·i bá thñ tôc cÊp
giÊy phÐp xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ tõng chuyÕn ®¸nh dÊu mét thay ®æi quan
träng trong c«ng t¸c qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu. Hµng n¨m Thñ t-íng ChÝnh phñ cã
quyÕt ®Þnh vÒ ®iÒu hµnh xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ phï hîp víi t×nh h×nh ph¸t
triÓn chung cña ®Êt n-íc, tiÕn tr×nh héi nhËp khu vùc vµ quèc tÕ, ®ång thêi còng
phï hîp víi yªu cÇu cÊp b¸ch vÒ c«ng t¸c c¶i c¸ch hµnh chÝnh. C¨n cø quy ®Þnh
cña Thñ t-íng ChÝnh phñ vµ th«ng t- h-íng dÉn cña Bé Th-¬ng m¹i, c¸c Bé
qu¶n lý chuyªn ngµnh ®Ò ra quy ®Þnh cô thÓ cho ngµnh m×nh.
N¨m 2000, Thñ t-íng ChÝnh phñ cã QuyÕt ®Þnh 242/1999/Q§-TTg ngµy
30/12/1999 vÒ ®iÒu hµnh xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ n¨m 2000, t¹i ®iÒu 9 quy
®Þnh: “Giao c²c Bé, ng¯nh h÷u quan sau khi thèng nhÊt víi Bé Th¬ng m³i,
c«ng bè danh môc vµ h-íng dÉn viÖc xuÊt khÈu, nhËp khÈu hµng ho¸ thuéc
danh môc hµng qu¶n lý chuyªn ngµnh theo nguyªn t¾c: chØ quy ®Þnh c¸c tiªu
chuÈn kü thuËt, tÝnh n¨ng sö dông, ®iÒu kiÖn ®-îc xuÊt khÈu, nhËp khÈu ®Ó
doanh nghiÖp cã c¬ së lµm thñ tôc xuÊt khÈu, nhËp khÈu t¹i h¶i quan cöa khÈu,
kh«ng cÊp giÊy phÐp hoÆc duyÖt mÆt hµng, sè l-îng, trÞ gi¸ hµng xuÊt khÈu,
nhËp khÈu”.
Do tÝnh chÊt ®Æc thï cña lo¹i hµng ho¸ nµy, Bé Y tÕ ®· cã trao ®æi víi Bé
Th-¬ng m¹i, Tæng côc H¶i quan vµ xin ý kiÕn ChÝnh phñ duy tr× mét sè quy ®Þnh
vÒ qu¶n lý, cô thÓ ®· ban hµnh Th«ng t- 07/2000/TT-BYT.
Th«ng t- 07/2000/TT-BYT ®¸nh dÊu mét b-íc ph¸t triÓn trong c«ng t¸c
qu¶n lý, t¹o th«ng tho¸ng cho doanh nghiÖp, ®ång thêi ®i s©u vµo qu¶n lý chÊt
l-îng vµ khuyÕn khÝch viÖc ®¨ng ký thuèc l-u hµnh t¹i ViÖt Nam, quy ®Þnh më
réng ®èi t-îng tham gia xuÊt khÈu.
Tuy nhiªn, kinh nghiÖm qu¶n lý vµ kinh nghiÖm ho¹t ®éng th-¬ng m¹i
quèc tÕ trong lÜnh vùc d-îc cña ViÖt Nam cßn qu¸ Ýt ái, c¸c doanh nghiÖp míi
12
chØ tiÕp cËn th-¬ng m¹i quèc tÕ kho¶ng 10 n¨m nay, thuèc trong n-íc ch-a ®ñ
c¹nh tranh víi thuèc n-íc ngoµi.
- ChÝnh s¸ch qu¶n lý s¶n xuÊt, xuÊt, nhËp khÈu cßn nÆng vÒ c¸c biÖn ph¸p
hµnh chÝnh , ch-a cã ®iÒu kiÖn triÓn khai c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt vÒ kiÓm tra chÊt
l-îng mét c¸ch tèi -u. C¸c thñ tôc vÒ ®¨ng ký nh·n m¸c s¶n phÈm cßn qu¸ r-êm
rµ, thiÕu tÝnh ®ång bé tõ trªn xuèng d-íi.
- Sù kh¸c nhau vµ kh«ng hµi hoµ gi÷a hÖ thèng quy chÕ D-îc cña c¸c
n-íc:
+Quy ®Þnh vÒ ®¨ng ký, xuÊt khÈu, nhËp khÈu thuèc kh¸c nhau gi÷a c¸c
n-íc. Danh môc thuèc, thùc phÈm, mü phÈm vµ c¸c s¶n phÈm ®-îc coi nhthuèc cña c¸c n-íc ch-a thèng nhÊt.
+ ThiÕu th«ng tin vµ mÊt nhiÒu thêi gian ®Ó liªn hÖ víi C¬ quan cã thÈm
quyÒn cÊp giÊy phÐp s¶n xuÊt, xuÊt nhËp khÈu thuèc cña mét sè n-íc khi cÇn
thÈm tra nh÷ng vÊn ®Ò cô thÓ.
+ Nh÷ng quy ®Þnh vÒ qu¶n lý kh¸c nhau gi÷a c¸c n-íc nh-: danh môc,
hµm l-îng thuèc g©y nghiÖn, thuèc h-íng t©m thÇn,....
2.Tån t¹i.
2.1. VÒ phÝa c¬ quan qu¶n lý.
Bèi c¶nh bªn ngoµi vµ hoµn c¶nh bªn trong ®ang thay ®æi víi tèc ®é
nhanh. Bé m¸y qu¶n lý Nhµ n-íc vÒ th-¬ng m¹i tuy ®· cã nhiÒu cè g¾ng ®Ó b¾t
kÞp c¸c thay ®æi nh-ng nh×n chung th× ho¹t ®éng cña toµn hÖ thèng vÉn cßn kh¸
thô ®éng vµ tr× trÖ. XuÊt khÈu d-îc phÈm v× thÕ ch-a cã ®-îc nh÷ng ®Þnh h-íng
râ rµng vµ dµi h¹n ë tÇm vÜ m«. Qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu s¶n phÈm d-îc vÉn do
chÝnh phñ ban hµnh theo tõng n¨m ch-a trë thµnh mét quy ®Þnh nhÊt qu¸n, æn
®Þnh trong c¶ thêi kú dµi nªn võa khã cho doanh nghiÖp võa khã cho c¬ quan
qu¶n lý. Sù liªn kÕt gi÷a c¸c ®Þnh chÕ qu¶n lý cßn kh¸ láng lÎo, ch-a t¹o thµnh
mét thÓ thèng nhÊt víi chuyÓn ®éng cã h-íng ®Ých. C«ng t¸c quy ho¹ch, kÕ
ho¹ch, thu thËp vµ phæ cËp th«ng tin, xóc tiÕn th-¬ng m¹i cßn cã nh÷ng bÊt cËp
13
nghiªm träng, g©y ¶nh h-ëng ®¸ng kÓ ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu nãi chung vµ
d-îc phÈm nãi riªng.
- HÖ thèng v¨n b¶n ph¸p quy ch-a ®ång bé, nhiÒu v¨n b¶n ban hµnh tr-íc
®©y ch-a ®-îc thay thÕ, bæ sung, khã vËn dông.
- QuyÕt ®Þnh 547/TTg cã quy ®Þnh nhiÖm vô cña Côc Qu¶n lý D-îc vÒ
thanh tra. Tuy nhiªn do cã sù chång chÐo trong c¸c v¨n b¶n quy ®Þnh nªn ®Õn
nay chøc n¨ng nµy ch-a thÓ triÓn khai ®-îc.
- KiÓm tra hËu m·i ®èi víi ngµnh d-îc hiÖn vÉn lµ ®iÒu khã kh¨n v× hÖ
thèng qu¶n lý d-îc ch-a hoµn thiÖn, ®Æc biÖt ë tuyÕn tØnh do thiÕu c¸n bé.
2.2. VÒ phÝa doanh nghiÖp
PhÇn lín hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®Òu cã søc c¹nh tranh yÕu, thËm
chÝ rÊt yÕu trªn thÞ tr-êng thÕ giíi. Gi¸ thµnh cao, chÊt l-îng kh«ng æn ®Þnh,
mÉu m· chñng lo¹i nghÌo nµn, bao b× kÐm hÊp dÉn, kh¶ n¨ng giao hµng kh«ng
ch¾c ch¾n, dÞch vô hËu m·i kÐm,...lµ nh÷ng nÐt ®Æc tr-ng phæ biÕn cña rÊt nhiÒu
chñng lo¹i hµng ho¸ xuÊt khÈu. S¶n phÈm d-îc mÆc dï cã nh÷ng ®Æc thï riªng
song vÉn kh«ng tr¸nh khái nh÷ng tån t¹i trªn. Khi ®-îc hái vÒ nguyªn nh©n cña
t×nh tr³ng n¯y, th× hÇu nh c²c doanh nghiÖp ®æ lçi nhiÒu cho “thiÕu vèn” v¯
“thiÕt bÞ l³c hËu”. Hai yÕu tè n¯y t²c ®éng qua l¹i vµ t¹o thµnh vßng xo¸y khiÕn
doanh nghiÖp dï “rÊt mong muèn nhng kh«ng thÓ tho²t ra ®îc”. Vèn v¯ thiÕt
bÞ ®ãng vai trß quan träng trong viÖc t¹o ra søc c¹nh tranh cho s¶n phÈm nh-ng
bªn c¹nh vèn vµ thiÕt bÞ cßn rÊt nhiÒu yÕu tè kh¸c còng t¸c ®éng vµo søc c¹nh
tranh cña s¶n phÈm. Nh÷ng yÕu tè nµy cã thÓ lµ yÕu tè vÜ m« (nh- l·i suÊt, thuÕ
suÊt,....) nh-ng còng cã thÓ lµ yÕu tè vi m« (nh- quy tr×nh s¶n xuÊt vµ kh¶ n¨ng
qu¶n lý cña tõng doanh nghiÖp,....). NÕu cã thÓ c¶i tæ nh÷ng yÕu tè nµy th× vÊn
®Ò vèn vµ thiÕt bÞ nhiÒu khi l¹i trë thµnh vÊn ®Ò thø yÕu trong viÖc n©ng cao søc
c³nh tranh. Mét t¯i liÖu nghiªn cøu gÇn ®©y chØ ra rÊt râ r´ng “ HiÖn nay ë ViÖt
Nam ®ang tån t¹i xu h-íng c¹nh tranh dùa trªn møc l-¬ng thÊp vµ c¸c nguån tµi
nguyªn thiªn nhiªn”. §©y l¯ nhËn xÐt ho¯n to¯n chÝnh x²c. Cã thÓ nãi phÇn lín
c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®ang theo ®uæi mét chiÕn l-îc c¹nh tranh thô ®éng
14
l¯ dùa v¯o c²c “lîi thÕ vèn cã”. C²c yÕu tè nh lao ®éng rÎ, t¯i nguyªn thiªn
nhiªn, vÞ trÝ ®éc quyÒn, trî cÊp riªng rÏ, l·i suÊt -u ®·i, ... ®-îc nhiÒu doanh
nghiÖp coi nh- lµ c¬ së ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn. RÊt Ýt doanh nghiÖp d¸m theo
®uæi mét chiÕn l-îc chñ ®éng mµ ®iÓm cãt lâi cña nã lµ t¹o ra mét vÞ thÕ c¹nh
tranh kh¸c biÖt, mang tÝnh dµi h¹n, dùa trªn kh¶ n¨ng c¾t gi¶m chi phÝ b×nh qu©n
trong ngµnh vµ kh¶ n¨ng t¹o ra c¸c s¶n phÈm ®éc ®¸o h¬n còng nh- quy tr×nh
s¶n xuÊt hîp lý h¬n. H¬n n÷a do ®Æc thï cña ngµnh, mét sè doanh nghiÖp ch-a
nghiªn cøu kü quy ®Þnh vÒ xuÊt nhËp khÈu thuèc vµ c¸c quy chÕ chuyªn m«n
dÉn ®Õn viÖc lËp ®¬n hµng cã nhiÒu sai sãt g©y mÊt thêi gian cho chÝnh doanh
nghiÖp vµ c¬ quan qu¶n lý.
Mét sè doanh nghiÖp c¶ trong n-íc vµ n-íc ngoµi vi ph¹m vÒ lËp ®¬n
hµng dÉn ®Õn vi ph¹m vÒ nh÷ng quy ®Þnh l-u th«ng ph©n phèi thuèc.
HiÖn nay xuÊt hiÖn t×nh tr¹ng vi ph¹m vÒ chÊt l-îng thuèc. Bé phËn ®¶m
b¶o chÊt l-îng thuèc cña mét sè doanh nghiÖp ho¹t ®éng ch-a thùc sù cã hiÖu
qu¶. VÊn ®Ò chÊt l-îng thuèc ph¶i ®-îc quan t©m ngay tõ kh©u lùa chän nguyªn
liÖu ®Çu vµo. NÕu nhµ s¶n xuÊt kh«ng quan t©m ®Õn c¸c ®iÒu kiÖn kü thuËt,
nguyªn liÖu ®Çu vµo th× cã thÓ sÏ s¶n xuÊt ra nh÷ng lo¹i thuèc kÐm chÊt l-îng.
Ho¹t ®éng t¸i xuÊt khÈu kh«ng cã ý kiÕn cña Bé Y tÕ (Côc qu¶n lý D-îc)..
Mét sè tr-êng hîp thuèc kh«ng ®¹t chÊt l-îng ®· cã c«ng v¨n yªu cÇu thu håi vµ
huû bá nh-ng doanh nghiÖp vÉn t¸i xuÊt khÈu cã thÓ ®Ó sö dông hoÆc t¸i chÕ ë
n-íc ngoµi, g©y nh÷ng hËu qu¶ vµ ¶nh h-ëng kh«ng tèt ®èi víi thÞ tr-êng thuèc.
Nh- vËy, xÐt vÒ tæng thÓ , tuy ®· ®¹t nhiÒu thµnh tÝch ®¸ng khÝch lÖ nh-ng
ho¹t ®éng xuÊt khÈu d-îc phÈm vÉn cßn kh¸ nhiÒu mÆt tån t¹i vµ bÊt cËp. Nh÷ng
tån t¹i vµ bÊt cËp nµy ®Òu cã mèi liªn quan chÆt chÏ víi nhau, võa lµ nguyªn
nh©n nh-ng còng l¹i lµ hËu qu¶ cña nhau, ®ßi hái ph¶i ®-îc xö lý mét c¸ch døt
kho¸t vµ cã hÖ thèng trong thêi gian tíi ®©y.
15
Ch-¬ng III
Ph-¬ng h-íng vµ mét sè gi¶i ph¸p nh»m hç
trî ho¹t ®éng xuÊt khÈu d-îc phÈm cña
ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m tíi.
I.Ph-¬ng h-íng
1.Ph-¬ng h-íng qu¶n lý ho¹t ®éng xuÊt khÈu c¸c n¨m tíi
16
ViÖc qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu thuèc ®· ®-îc luËt ho¸ vµ th«ng qua ho¹t
®éng qu¶n lý, Bé Y tÕ cã tr¸ch nhiÖm ®èi víi chÊt l-îng thuèc.
Thùc hiÖn ý kiÕn chØ ®¹o cña Phã Thñ t-íng t¹i c«ng v¨n sè 2961/VPCPKTTH cða V¨n phßng ChÝnh phð: “§Ó ho³t ®éng xuÊt nhËp khÈu ®îc ®iÒu h¯nh
nhÊt qu¸n, æn ®Þnh vµ ®¹t môc tiªu t¨ng nhanh kim ng¹ch xuÊt khÈu, kiÓm so¸t
®-îc nhËp khÈu ( ®¸p øng ®-îc yªu cÇu cña ®Çu t- vµ s¶n xuÊt trong n-íc) chñ
yÕu b»ng c¸c biÖn ph¸p thuÕ quan vµ c¸c chÝnh s¸ch b¶o hé cã môc tiªu, cã thêi
h¹n, ®ång thêi ph¶i phï hîp víi yªu cÇu cÊp b¸ch vÒ c«ng t¸c c¶i c¸ch hµnh
chÝnh cñng nh tiÕn tr×nh héi nhËp khu vùc v¯ quèc tÕ”, trªn c¬ së ®òc kÕt kinh
nghiÖm qu¶n lý c¸c n¨m qua, nh»m ®¶m b¶o tiÕn tr×nh héi nhËp khu vùc vµ quèc
tÕ, Bé Y tÕ ®· dù kiÕn c¬ chÕ vµ quy ®Þnh ®iÒu hµnh xuÊt nhËp khÈu ¸p dông cho
nhiÒu n¨m.
Dù th¶o cña Bé Y tÕ trªn nguyªn t¾c t¹o th«ng tho¸ng, thuËn lîi cho c¸c
doanh nghiÖp, khuyÕn khÝch xuÊt khÈu nh-ng vÉn ph¶i ®¶m b¶o thùc hiÖn ®óng
c¸c quy chÕ chuyªn m«n nh»m ®¶m b¶o chÊt l-îng thuèc, gi÷ uy tÝn cho c¸c
doanh nghiÖp ViÖt Nam trªn thÞ tr-êng quèc tÕ; ®Ò cao tr¸ch nhiÖm Gi¸m ®èc
doanh nghiÖp; ®¶m b¶o trËt tù thÞ tr-êng thuèc trong n-íc; chèng viÖc s¶n xuÊt
vµ l-u hµnh thuèc sai quy chÕ; gian lËn th-¬ng m¹i, xin s¶n xuÊt thuèc xuÊt
khÈu nh-ng thùc tÕ tiªu thô t¹i thÞ tr-êng trong n-íc.
XuÊt khÈu thuèc vµ nguyªn liÖu lµm thuèc ®· cã sè ®¨ng ký, kh«ng chøa
ho¹t chÊt thuéc danh môc thuèc g©y nghiÖn, tiÒn chÊt.
Khi cã nhu cÇu xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng thuèc, nguyªn liÖu d-îc s¶n xuÊt
trong n-íc th× doanh nghiÖp chØ cÇn lµm thñ tôc xuÊt khÈu t¹i H¶i quan cöa khÈu
theo quy ®Þnh cña H¶i quan. Doanh nghiÖp ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm ®¶m b¶o thuèc
xuÊt khÈu ®óng c¸c chØ tiªu ®· ®¨ng ký nh-: tªn thuèc, sè ®¨ng ký, tªn nhµ s¶n
xuÊt, thµnh phÇn, hµm l-îng,thêi h¹n sö dông, tiªu chuÈn chÊt l-îng, nh·n
m¸c,....NÕu thuèc xuÊt khÈu cã thay ®æi so víi thuèc ®· ®¨ng ký th× doanh
nghiÖp ph¶i xin phÐp Côc Qu¶n lý D-îc ®ång thêi ph¶i cung cÊp c¸c tµi liÖu cÇn
thiÕt cã liªn quan cho Hµi quan.
17
§èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu thuèc, nguyªn liÖu thuèc n-íc ngoµi ®· nhËp
khÈu vµo ViÖt Nam th×: doanh nghiÖp ph¶i cã giÊy uû quyÒn cña c«ng ty n-íc
ngoµi vµ ý kiÕn ®ång ý cña Côc Qu¶n lý D-îc ViÖt Nam.
§èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu thuèc, nguyªn liÖu lµm thuèc ch-a cã sè
®¨ng ký: C¨n cø NghÞ ®Þnh 89/CP, thuèc lµ hµng ho¸ ®Æc biÖt, mçi thuèc cã chØ
tiªu kü thuËt kh¸c nhau, Bé Y tÕ kh«ng thÓ ®-a ra c¸c chØ tiªu kü thuËt chung
cho tÊt c¶ c¸c thuèc ®Ó H¶i quan lµm c¨n cø cho phÐp xuÊt khÈu. Do ®ã, ®èi víi
thuèc, nguyªn liÖu lµm thuèc ch-a cã sè ®¨ng ký, c¸c doanh nghiÖp ph¶i lËp ®¬n
hµng xuÊt khÈu kÌm theo hå s¬ kü thuËt theo quy ®Þnh cña Bé Y tÕ (Côc Qu¶n lý
D-îc) ®Ó ®-îc cho phÐp xuÊt khÈu.
II. mét sè Gi¶i ph¸p
1.KhuyÕn khÝch ®Çu t- vèn cho s¶n xuÊt d-îc phÈm
Ho¹t ®éng th-¬ng m¹i b¾t nguån tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt. V× lý do ®ã ho¹t
®éng ®Çu t- cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, t¨ng nhanh nguån hµng víi
khèi l-îng lín vµ chÊt l-îng cao, t¹o ®-îc nhiÒu ngµnh hµng chñ lùc, ®¸p øng
®óng nhu cÇu vµ thÞ hiÕu trªn thÞ tr-êng ngoµi lµ yÕu tè hÕt søc quan träng. Chñ
tr-¬ng khuyÕn khÝch ®Çu t- ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu cÇn ®-îc thi
hµnh mét c¸ch triÖt ®Ó vµ nhÊt qu¸n h¬n theo nguyªn t¾c s¶n xuÊt hµng xuÊt
khÈu ph¶i ®-îc ®Æt ë vÞ trÝ -u tiªn sè mét. C¸c h×nh thøc -u ®·i cao nhÊt ph¶i
®-îc dµnh cho s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, nhÊt lµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu d-îc phÈm
trong thêi gian hiÖn nay. §Ó xuÊt khÈu d-îc phÈm cã ®-îc nguån vèn ®Çu tcÇn thiÕt trong hoµn c¶nh tÝch luü néi bé cã h¹n cÇn ph¶i thùc hiÖn mét sè biÖn
ph¸p nh-:
- TriÖt ®Ó vµ nhÊt qu¸n thi hµnh c¸c h×nh thøc -u ®·i dµnh cho s¶n xuÊt
hµng xuÊt khÈu: cho phÐp vay vèn víi l·i suÊt -u ®·i thÊp, gi¶m hoÆc miÔn nép
thuÕ lîi tøc mét sè n¨m ®èi víi mét sè s¶n phÈm lµm ra trong nh÷ng n¨m ®Çu
ch-a cã l·i hoÆc l·i thÊp, Nhµ n-íc cã thÓ ¸p dông chÝnh s¸ch trî cÊp cã ®iÒu
kiÖn,....
18
- Xo¸ bá ngay c¸c thñ tôc phiÒn hµ, ®Æc biÖt lµ viÖc phª duyÖt nhËp khÈu
m¸y mãc thiÕt bÞ. HiÖn nay, do c¸c doanh nghiÖp d-îc phÈm cña ViÖt nam cã
tr×nh ®é vµ ®iÒu kiÖn vÒ vèn cßn thÊp nªn nhu cÇu vÒ ®æi míi c«ng nghÖ lµ cÇn
thiÕt song kh«ng ph¶i ë møc ®é cao, mµ ®iÒu ®ã cßn phô thuéc vµo thùc tÕ cña
doanh nghiÖp vµ kh«ng ph¶i doanh nghiÖp nµo còng cÇn nh÷ng m¸y mãc, thiÕt
bÞ hiÖn ®¹i nhÊt. Do vËy c¸c chÝnh s¸ch vÒ nhËp khÈu m¸y mãc,thiÕt bÞ còng cÇn
linh ®éng sao cho phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ.
ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t- cÇn ®-îc x©y dùng dùa trªn c¸c tiªu chÝ
nh- tÝnh chñ lùc, cÊp ®é chÕ biÕn,....®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng khuyÕn khÝch dµn ®Òu,
kh«ng cã ®Þnh h-íng x©y dùng s¶n phÈm chñ lùc. Chóng ta cÇn dùa vµo nh÷ng
thÕ m¹nh vÒ nguån nguyªn liÖu d-îc phÈm rÊt phong phó vµ ®a d¹ng, nguån
nh©n c«ng rÎ,.... ®Ó x©y dùng cho m×nh mét chiÕn l-îc xuÊt khÈu chñ ®éng, cã
tÝnh tËp trung vµo s¶n phÈm chñ lùc. §ång thêi cÇn -u ®·i, khuyÕn khÝch m¹nh
®Çu t- ®æi míi c«ng nghÖ s¶n xuÊt, m¸y mãc thiÕt bÞ.
Song song víi viÖc ®Ò cao vÞ trÝ cña ®Çu t- s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, cÇn
hÕt søc chó ý æn ®Þnh m«i tr-êng ®Çu t-. Trong c¸c yÕu tè cña tæng cÇu th× hoËt
®éng ®Çu t- lµ yÕu tè tù th©n, phô thuéc rÊt nhiÒu vµo nhËn ®Þnh chñ quan cña
nhµ ®Çu t-, kh«ng biÕn thiªn theo thu nhËp. V× lý do ®ã, ngoµi viÖc ban hµnh c¸c
chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch, viÖc duy tr× m«i tr-êng ®Çu t- æn ®Þnh nh»m t¹o t©m lý
tin t-ëng cho nhµ ®Çu t- mang mét ý nghÜa cùc kú quan träng.
2.§¶m b¶o quyÒn b×nh ®¼ng cña c¸c chñ thÓ tham gia ho¹t ®éng xuÊt nhËp
khÈu
TÝnh n¨ng ®éng vµ tÝnh hiÖu qu¶ cña nÒn kinh tÕ lµ hai yÕu tè quyÕt ®Þnh
sù thµnh c«ng cña qu¸ tr×nh héi nhËp trong xu thÕ tù do ho¸ th-¬ng m¹i. Hai ®Æc
tÝnh nµy sÏ ®-îc t¨ng c-êng nÕu khai th¸c ®-îc thÕ m¹nh cña chÝnh s¸ch kinh tÕ
nhiÒu thµnh phÇn.
C¸c thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc doanh cã thÓ ®ãng gãp ®-îc
nhiÒu h¬n n÷a cho xuÊt khÈu nÕu sù tham gia cña hä vµo ho¹t ®éng kinh tÕ lµ sù
tham gia b×nh ®¼ng víi thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh. Tr-íc hÕt lµ ph¶i b¶o
19
®¶m b×nh ®¼ng hoµn toµn trong viÖc tiÕp cËn c¸c yÕu tè ®Çu vµo (vèn tÝn dông,
®Êt ®ai, lao ®éng) sau ®ã lµ sù b×nh ®¼ng trong viÖc nhËn hç trî ®Çu t-, hç trî
kinh doanh tõ phÝa Nhµ n-íc.
CÇn ®a d¹ng ho¸ h¬n n÷a c¸c h×nh thøc xuÊt khÈu d-îc phÈm ®Ó tõ ®ã t¹o
ra nhiÒu c¬ héi cho sù tham gia cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ t- nh©n. §¬n gi¶n ho¸
®Õn møc tèi ®a c¸c thñ tôc thµnh lËp doanh nghiÖp ®Ó kÝch thÝch c¸c c¸ nh©n bá
vèn ®Çu t- ph¸t triÓn s¶n xuÊt. NhËn thøc râ c¸c yÕu tè d©n sù trong ho¹t ®éng
kinh tÕ nh- nî nÇn, ph¸ s¶n, mÊt kh¶ n¨ng chi tr¶,.... ®Ó chÊm døt t×nh tr¹ng h×nh
sù ho¸ c¸c vÊn ®Ò d©n sù g©y n¶n lßng c¸c nhµ ®Çu t- t- nh©n.
T¨ng c-êng n¨ng lùc cho hÖ thèng ng©n hµng trong viÖc nhËn ®Þnh rñi ro
®Ó gi¶m dÇn h×nh thøc cho vay b¶o ®¶m b»ng thÕ chÊp sang cho vay trªn c¬ së
thÈm ®Þnh tÝnh kh¶ thi cña dù ¸n.
3. T¨ng c-êng ho¹t ®éng huy ®éng vèn, hoµn thiÖn thÞ tr-êng vèn vµ thÞ
tr-êng tiÒn tÖ
C¬ cÊu nguån thu ng©n s¸ch cÇn ®-îc thay ®æi theo h-íng gi¶m dÇn tû
träng sè thu tõ thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu tõ ®ã gãp phÇn n©ng cao lîi
nhuËn t¸i ®Çu t- cho xuÊt khÈu.
HiÖn nay sè thu tõ thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu ®ang chiÕm trªn d-íi
30% tæng sè thu tõ thuÕ c¸c lo¹i. ThuÕ xuÊt nhËp khÈu, do dÔ thu vµ dÔ c-ìng
chÕ, ®· ®-îc huy ®éng mét c¸ch tèi ®a. Thùc tiÔn nµy võa gãp phÇn lµm gi¶m
®éng lùc ph¸t triÓn ngo¹i th-¬ng võa kh«ng phï hîp víi xu thÕ tù do ho¸ th-¬ng
m¹i trªn toµn thÕ giíi, võa ®-a ng©n s¸ch vµo t×nh tr¹ng cùc kú khã kh¨n khi
nh÷ng cam kÕt gi¶m thuÕ cã hiÖu lùc vµ lµm cho nguån thu tõ thuÕ nhËp khÈu
gi¶m m¹nh. §Ó gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng nµy, cÇn gÊp rót thay ®æi c¬ cÊu nguån thu,
t¨ng tû träng cu¶ c¸c s¾c thuÕ kh¸c nh- c¸c lo¹i thuÕ trùc thu, thuÕ hµng ho¸,
th¸o bá nh÷ng c¶n trë ®èi víi viÖc thu mét sè lo¹i thuÕ nh- thuÕ chuyÓn quyÒn
sö dông ®Êt ®Ó gi¶m dÇn tû trong cña sè thu tõ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu.
20
- Xem thêm -
.PDF 
30 
57325 
128 
