Tài liệu Tình hình chăn nuôi thỏ và một số chỉ tiêu sản xuất thỏ cá thể tại quận 12 tphcm

MỤC LỤC Trang PHẦN I. MỞ ĐẦU.........................................................................................................1 1.1. ĐẶT VẤN ĐỀ ..........................................................................................................1 1.2. MỤC ĐÍCH VÀ YÊU CẦU.....................................................................................2 1.2.1. Mục đích.........................................................................................................2 1.2.2. Yêu cầu...........................................................................................................2 PHẦN II: TỔNG QUAN...............................................................................................3 2.1. Tổng quan về quận 12 ..............................................................................................3 2.1.1. Vị trí địa lý và diện tích .................................................................................3 2.1.2. Điều kiện tự nhiên - khí hậu...........................................................................3 2.1.3. Tình hình sản xuất nông nghiệp.....................................................................4 2.2. Hiện trạng và hướng phát triển chăn nuôi thỏ trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh .5 2.2.1. Tình hình chăn nuôi thỏ hiện nay...................................................................5 2.2.2. Hình thành các các trại nuôi thỏ giống ..........................................................6 2.2.3. Tình hình thu mua và tiêu thụ thỏ thương phẩm............................................6 2.2.4. Thực trạng nghề chăn nuôi thỏ ở quận 12, Thành phố Hồ Chí Minh............8 2.3. Đặc điểm một số giống thỏ được nuôi tại Việt Nam..............................................10 2.3.1. Thỏ New Zealand White ..............................................................................10 2.3.2. Thỏ Dutch.....................................................................................................11 2.3.3. Thỏ British Giant ........................................................................................11 2.3.4. Thỏ Sable .....................................................................................................11 2.3.5. Thỏ Checkered .............................................................................................11 2.3.6. Thỏ California ..............................................................................................12 2.3.7. Thỏ Lop........................................................................................................12 2.3.8. Thỏ Giant Papillon .......................................................................................12 2.3.9. Thỏ Flemish Giant – Flandre .......................................................................13 2.3.10. Thỏ đen Việt Nam......................................................................................13 2.3.11. Thỏ xám Việt Nam.....................................................................................13 2.3.12. Thỏ lai ........................................................................................................13 v 2.4. Một số đặc điểm sinh học của thỏ ..........................................................................14 2.4.1. Đặc điểm sinh lý hô hấp và tuần hoàn ...........................................................14 2.4.2. Đặc điểm sinh lý tiêu hóa thỏ ........................................................................14 2.4.3. Đặc điểm sinh lý sinh sản ..............................................................................16 2.5. Một số bệnh thường gặp ở thỏ và cách phòng trị ...................................................16 2.5.1. Bệnh bại huyết..............................................................................................16 2.5.2. Bệnh ghẻ.......................................................................................................17 2.5.3 Bệnh cầu trùng ..............................................................................................18 PHẦN III. NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP KHẢO SÁT ....................................20 3.1. Thời gian và địa điểm.............................................................................................20 3.1.1. Thời gian ......................................................................................................20 3.1.2. Địa điểm .......................................................................................................20 3.2. Nội dung .................................................................................................................20 3.2.1. Khảo sát tình hình chăn nuôi thỏ của hộ cá thể ...........................................20 3.2.1.1. Đối tượng khảo sát...........................................................................20 3.2.1.2. Phương pháp khảo sát ......................................................................20 3.2.1.3. Các chỉ tiêu theo dõi ........................................................................20 3.2.2. Khảo sát một số chỉ tiêu sản xuất của thỏ ....................................................21 3.2.2.1. Đối tượng khảo sát...........................................................................21 3.2.2.2. Phương pháp khảo sát ......................................................................23 3.2.2.3. Các chỉ tiêu khảo sát ........................................................................24 3.3. Phương pháp xử lý số liệu ......................................................................................25 PHẦN IV: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN..................................................................27 4.1. Khảo sát tình hình chăn nuôi thỏ của hộ cá thể......................................................27 4.1.1. Thành phần hộ chăn nuôi thỏ.......................................................................27 4.1.2. Thời gian kinh nghiệm nuôi thỏ...................................................................28 4.1.3. Tổng đàn thỏ và quy mô chăn nuôi thỏ sinh sản..........................................29 4.1.4. Cơ cấu đàn thỏ theo lứa tuổi và theo giống .................................................32 4.1.5. Phương thức chăn nuôi ................................................................................35 4.1.6. Thức ăn chăn nuôi thỏ..................................................................................36 vi 4.1.7. Phòng bệnh trong nuôi thỏ ...........................................................................38 4.1.8. Sự tập huấn trong chăn nuôi thỏ ..................................................................39 4.1.9. Thu nhập từ chăn nuôi thỏ ...........................................................................40 4.2. Khảo sát một số chỉ tiêu sản xuất của thỏ ..............................................................41 4.2.1. Trọng lượng sống của giai đoạn từ sơ sinh đến 4 tuần tuổi .........................41 4.2.2. Tăng trọng ngày của thỏ giai đoạn từ sơ sinh đến 4 tuần tuổi .....................49 4.2.3. Trọng lượng sống của thỏ giai đoạn từ 6 tuần tuổi đến 12 tuần tuổi ...........55 4.2.4 Tăng trọng ngày của thỏ giai đoạn 6- 12 tuần tuổi .......................................72 4.2.5. Tiêu tốn thức ăn tinh/kg tăng trọng của thỏ giai đoạn 6 – 12 tuần ..............75 4.2.6. Tỷ lệ nuôi sống.............................................................................................76 4.2.7. Tỷ lệ bệnh.....................................................................................................80 PHẦN V. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ ........................................................................86 5.1. KẾT LUẬN ............................................................................................................86 5.1.1. Khảo sát tình hình chăn nuôi thỏ của hộ cá thể trên địa bàn Quận 12.........86 5.1.2. Khảo sát một số chỉ tiêu sản xuất của thỏ ....................................................86 5.2. ĐỀ NGHỊ................................................................................................................87 TÀI LIỆU THAM KHẢO...........................................................................................88 PHỤ LỤC .....................................................................................................................90 vii DANH SÁCH CÁC BẢNG Trang Bảng 2.1. Nhu cầu dinh dưỡng thỏ................................................................................15 Bảng 3.1. Các mô hình chăn nuôi thỏ ...........................................................................21 Bảng 3.2. Thành phần dinh dưỡng của 2 loại thức ăn viên hỗn hợp cho thỏ của công ty Eurofeeds ......................................................................................................22 Bảng 4.1. Thành phần hộ chăn nuôi thỏ........................................................................27 Bảng 4.2. Thời gian kinh nghiệm nuôi thỏ....................................................................28 Bảng 4.3. Số thỏ được nuôi tại quận 12, Thành phố Hồ Chí Minh...............................30 Bảng 4.4. Quy mô chăn nuôi thỏ sinh sản.....................................................................31 Bảng 4.5. Cơ cấu đàn thỏ theo lứa tuổi .........................................................................32 Bảng 4.6. Cơ cấu giống thỏ sinh sản trên địa bàn quận 12 ...........................................34 Bảng 4.7. Phương thức nuôi thỏ...................................................................................36 Bảng 4.8. Kết quả sử dụng thức ăn tinh và thức ăn thô xanh........................................37 Bảng 4.9. Tình hình phòng bệnh cho thỏ ......................................................................38 Bảng 4.10. Kết quả sự tập huấn chăn nuôi thỏ..............................................................39 Bảng 4.11. Thu nhập từ chăn nuôi thỏ ..........................................................................40 Bảng 4.12. Trọng lượng sống thỏ con sơ sinh...............................................................41 Bảng 4.13. Trọng lượng sống thỏ lúc 1 tuần tuổi..........................................................42 Bảng 4.14. Trọng lượng sống thỏ lúc 2 tuần tuổi..........................................................43 Bảng 4.15. Trọng lượng sống thỏ lúc 3 tuần tuổi..........................................................44 Bảng 4.16. Trọng lượng sống thỏ lúc 4 tuần tuổi..........................................................45 Bảng 4.17. Tăng trọng ngày của thỏ từ sơ sinh đến 1 tuần tuổi....................................49 Bảng 4.18. Tăng trọng ngày của thỏ từ 1 tuần đến 2 tuần tuổi .....................................50 Bảng 4.19. Tăng trọng ngày của thỏ từ 2 tuần đến 3 tuần tuổi .....................................51 Bảng 4.20. Tăng trọng ngày của thỏ từ 3 tuần đến 4 tuần tuổi .....................................52 Bảng 4.21. Tăng trọng ngày của thỏ giai đoạn sơ sinh đến 4 tuần tuổi ........................53 Bảng 4.22. Trọng lượng sống thỏ cái lúc 6 tuần tuổi ....................................................55 Bảng 4.23. Trọng lượng sống thỏ đực lúc 6 tuần tuổi...................................................56 Bảng 4.24. Trọng lượng sống thỏ lúc 6 tuần tuổi tính chung cho cái và đực ..............57 viii Bảng 4.25. Trọng lượng sống thỏ cái lúc 8 tuần tuổi ....................................................58 Bảng 4.26. Trọng lượng sống thỏ đực lúc 8 tuần tuổi...................................................59 Bảng 4.27. Trọng lượng sống thỏ lúc 8 tuần tuổi tính chung cho cái và đực ...............60 Bảng 4.28. Trọng lượng sống thỏ cái lúc 10 tuần tuổi ..................................................61 Bảng 4.29. Trọng lượng sống thỏ đực lúc 10 tuần tuổi.................................................62 Bảng 4.30. Trọng lượng sống thỏ lúc 10 tuần tuổi tính chung cho cái và đực .............63 Bảng 4.31. Trọng lượng sống thỏ cái lúc 12 tuần tuổi ..................................................64 Bảng 4.32. Trọng lượng sống thỏ đực lúc 12 tuần tuổi.................................................65 Bảng 4.33. Trọng lượng sống thỏ lúc 12 tuần tuổi tính chung cho cái và đực .............66 Bảng 4.34: Tăng trọng ngày của thỏ giai đoạn 6 – 12 tuần tuổi theo mô hình chăn nuôi ...............................................................................................................72 Bảng 4.35: Tăng trọng ngày bình quân của thỏ giai đoạn 6 - 12 tuần tuổi theo nhóm giống .............................................................................................................73 Bảng 4.36. Tiêu tốn thức ăn tinh/ kg tăng trọng của thỏ theo từng giai đoạn ở các mô hình chăn nuôi...............................................................................................75 Bảng 4.37. Tỷ lệ nuôi sống của thỏ giai đoạn từ sơ sinh đến 4 tuần tuổi theo mô hình chăn nuôi.......................................................................................................76 Bảng 4.38. Tỷ lệ nuôi sống thỏ giai đoạn từ sơ sinh đến 4 tuần tuổi theo nhóm giống thỏ mẹ............................................................................................................77 Bảng 4.39. Tỷ lệ nuôi sống thỏ giai đoạn 6- 12 tuần tuổi theo mô hình chăn nuôi ...........78 Bảng 4.40. Tỷ lệ nuôi sống thỏ giai đoạn 6 – 12 tuần tuổi theo nhóm giống..................79 Bảng 4.41. Tỷ lệ bệnh tiêu chảy trên thỏ giai đoạn từ 6 – 12 tuần tuổi theo mô hình chăn nuôi.......................................................................................................80 Bảng 4.42. Tỷ lệ bệnh ghẻ thỏ theo mô hình chăn nuôi................................................82 Bảng 4.43. Tỷ lệ bệnh cầu trùng trên thỏ theo mô hình chăn nuôi ...............................83 Bảng 4.44. Tỷ lệ bệnh hô hấp trên thỏ theo mô hình chăn nuôi....................................84 ix DANH SÁCH CÁC BIỂU ĐỒ Trang Biểu đồ 4.1. Thành phần hộ chăn nuôi thỏ....................................................................27 Biểu đồ 4.2. Thời gian kinh nghiệm nuôi thỏ................................................................29 Biểu đồ 4.3. Quy mô chăn nuôi thỏ sinh sản.................................................................31 Biểu đồ 4.4. Cơ cấu đàn thỏ theo lứa tuổi .....................................................................33 Biểu đồ 4.5. Cơ cấu giống thỏ sinh sản trên địa bàn quận 12 .......................................35 Biểu đồ 4.6. Kết quả sử dụng thức ăn tinh và thức ăn thô xanh....................................37 Biểu đồ 4.7.1. Trọng lượng sống thỏ sơ sinh theo mô hình chăn nuôi .........................46 Biểu đồ 4.7.2. Trọng lượng sống thỏ sơ sinh theo nhóm giống thỏ mẹ ........................46 Biểu đồ 4.8.1. Trọng lượng sống thỏ con 4 tuần tuổi theo mô hình chăn nuôi.............46 Biểu đồ 4.8.2. Trọng lượng sống thỏ lúc 4 tuần tuổi theo nhóm giống thỏ mẹ ............47 Biểu đồ 4.9.1. Tăng trọng ngày của thỏ giai đoạn sơ sinh đến 4 tuần tuổi theo mô hình chăn nuôi .................................................................................................53 Biểu đồ 4.9.2. Tăng trọng ngày của thỏ giai đoạn sơ sinh đến 4 tuần tuổi theo nhóm giống thỏ mẹ............................................................................................54 Biểu đồ 4.10.1. Trọng lượng sống thỏ 6 tuần tuổi theo mô hình chăn nuôi..................67 Biểu đồ 4.10.2. Trọng lượng sống thỏ sáu tuần tuổi theo nhóm giống .........................67 Biểu đồ 4.11.1. Trọng lượng sống thỏ lúc 12 tuần tuổi theo mô hình chăn nuôi.........67 Biểu đồ 4.11.2. Trọng lượng sống thỏ lúc 12 tuần tuổi theo nhóm giống ....................68 Biểu đồ 4.12. Tăng trọng ngày bình quân của thỏ giai đoạn 6 - 12 tuần tuổi theo mô hình chăn nuôi .........................................................................................72 Biểu đồ 4.13. Tăng trọng ngày bình quân của thỏ giai đoạn 6 - 12 tuần tuổi theo nhóm giống........................................................................................................74 Biểu đồ 4.14. Tiêu tốn thức ăn tinh/ kg tăng trọng của thỏ theo từng giai đoạn ở các mô hình chăn nuôi ...................................................................................75 Biểu đồ 4.15. Tỷ lệ nuôi sống của thỏ giai đoạn từ sơ sinh đến 4 tuần tuổi theo mô hình chăn nuôi .........................................................................................76 Biểu đồ 4.16. Tỷ lệ nuôi sống thỏ giai đoạn từ sơ sinh đến 4 tuần tuổi theo nhóm giống thỏ mẹ ......................................................................................................77 x Biểu đồ 4.17. Tỷ lệ nuôi sống của thỏ giai đoạn 6 - 12 tuần tuổi theo mô hình chăn nuôi..........................................................................................................78 Biểu đồ 4.18. Tỷ lệ nuôi sống của thỏ giai đoạn 6 - 12 tuần tuổi theo nhóm giống .....80 Biểu đồ 4.19. Tỷ lệ bệnh tiêu chảy trên thỏ giai đoạn từ 6 – 12 tuần tuổi theo mô hình chăn nuôi .................................................................................................81 Biểu đồ 4.20. Tỷ lệ bệnh ghẻ thỏ theo mô hình chăn nuôi............................................82 Biểu đồ 4.21. Tỷ lệ bệnh cầu trùng trên thỏ theo mô hình chăn nuôi ...........................83 Biểu đồ 4.22. Tỷ lệ bệnh hô hấp trên thỏ theo mô hình chăn nuôi ...............................85 xi DANH SÁCH CÁC HÌNH Trang Hình 2.1. Thỏ New Zealand White ...............................................................................10 Hình 2.2. Thỏ Hà Lan....................................................................................................11 Hình 2.3. Thỏ xám Anh.................................................................................................11 Hình 2.4. Thỏ Đen Ấn Độ .............................................................................................11 Hình 2.5. Thỏ Mắt Kiếng ..............................................................................................11 Hình 2.6. Thỏ California ...............................................................................................12 Hình 2.7. Thỏ Lop .........................................................................................................12 Hình 2.8. Thỏ Bướm......................................................................................................12 Hình 2.9. Thỏ khổng lồ..................................................................................................13 Hình 2.10. Thỏ Đen Việt Nam ......................................................................................13 Hình 2.11. Thỏ xám Việt Nam ......................................................................................13 Hình 3.1. Lồng nuôi cá thể ............................................................................................22 Hình 3.2. Ổ đẻ................................................................................................................23 xii DANH SÁCH CÁC CHỮ VIẾT TẮT BU : Nhóm giống thỏ Bướm CB-CNV : cán bộ công nhân viên CV : hệ số biến động DA : Nhóm giống thỏ Đen Ấn Độ DU : Nhóm giống thỏ Dutch DV : dịch vụ KR : Nhóm thỏ không rõ nguồn gốc giống HB : hậu bị LO : Nhóm giống thỏ Lop MH : mô hình MK : Nhóm giống thỏ Mắt kiếng ND : nông dân NG : nhóm giống NZ : Nhóm giống thỏ Newzealand SD : độ lệch chuẩn SS : sinh sản TA : thức ăn TP : thành phần TSTK : tham số thống kê TT : tiểu thương XA : Nhóm giống thỏ Xám Anh xiii TÓM TẮT LUẬN VĂN Đề tài được thực hiện từ ngày 15/01/2007 đến 15/05/2007 tại địa bàn quận 12, Thành phố Hồ Chí Minh, với mục đích tìm hiểu tình hình chăn nuôi thỏ trên địa bàn quận 12 và đánh giá khả năng sinh trưởng, sức sống và tỷ lệ bệnh của thỏ từ sơ sinh đến 12 tuần tuổi dựa trên sự khác nhau trong cách chăn nuôi thỏ của 4 mô hình chăn nuôi nhằm tìm ra một quy trình nuôi thỏ đem lại hiệu quả kinh tế cao, từ đó có cơ sở định hướng phát triển chăn nuôi thỏ trên địa bàn quận - Kết quả khảo sát tình hình chăn nuôi thỏ của các nông hộ: + Tổng số hộ chăn nuôi thỏ trên toàn quận là 61 hộ, tổng đàn thỏ là 4975 con trong đó thỏ sinh sản chiếm 26,27%. + 34,43% số hộ nuôi thỏ với quy mô nhiều hơn 20 thỏ cái sinh sản. + 45,49% số hộ nuôi thỏ với khẩu phần 70% thức ăn tinh.. + 77,05% số hộ nuôi thỏ có áp dụng biện pháp phòng bệnh cho thỏ. + 68,85% số hộ nuôi thỏ có thu nhập phụ từ chăn nuôi thỏ. - Kết quả khảo sát một số chỉ tiêu sản xuất của thỏ: + Trọng lượng sống thỏ lúc sơ sinh bình quân theo ổ là 48,53 g/con. + Trọng lượng sống thỏ lúc 12 tuần tuổi trung bình là 1502,20 g/con. + Tăng trọng tuyệt đối của thỏ trong giai đoạn từ 6 tuần tuổi đến 12 tuần tuổi là 20,24 g/con/ngày. + Tiêu tốn thức ăn/ kg tăng trọng trung bình là 4,08 kg. + Tỷ lệ nuôi sống giai đoạn từ sơ sinh đến bốn tuần tuổi là 80,69%. + Tỷ lệ nuôi sống giai đoạn từ 6 tuần đến 12 tuần tuổi là 88,34%. + Tỷ lệ các bệnh trên thỏ theo thứ tự: tiêu chảy (18,39%); ghẻ (16,84%); cầu trùng (4,66%); hô hấp (4,40%). . xiv 1 PHẦN I. MỞ ĐẦU 1.1. ĐẶT VẤN ĐỀ Nghề nuôi thỏ ở nước ta đã có từ lâu, đặc biệt giai đoạn phát triển thành cao trào vào những năm 1975- 1978. Song, do nhu cầu thị trường lúc bấy giờ còn hạn chế và kỹ thuật nuôi chưa phát triển, nên chăn nuôi thỏ mất dần vai trò trong ngành chăn nuôi. Những năm gần đây, cùng với sự phát triển của đất nước, đời sống của người dân ngày càng được nâng cao, nhu cầu của người tiêu dùng tăng mạnh cả về số lượng lẫn chất lượng đối với sản phẩm thị trường nói chung và sản phẩm của ngành chăn nuôi nói riêng, đặc biệt thị hiếu của người tiêu dùng không còn dừng lại ở các sản phẩm động vật truyền thống như heo, bò, gia cầm mà hiện nay người dân còn ưa chuộng các món ăn đặc sản khác như: dê, cừu, cá sấu, trăn, rắn… Trong đó, thịt thỏ đang dần dần xuất hiện ngày càng nhiều trong bữa ăn liên hoan, tiệc tùng của người dân vì tính ngon miệng, hấp dẫn mà có chất dinh dưỡng cao. Thực hiện chủ trương chuyển đổi cây trồng, vật nuôi của Nhà nước nói chung, Ủy Ban Nhân Dân Thành phố Hồ Chí Minh nói riêng để cân bằng và phát triển ngành chăn nuôi sau tình hình dịch cúm gia cầm vừa qua, nghề nuôi thỏ đang được nhiều người dân ở đây lựa chọn, nhất là nuôi theo mô hình kinh tế hộ gia đình vì: - Thức ăn của thỏ không cạnh tranh với thức ăn của người. - Thỏ là động vật có thời gian sinh trưởng ngắn, đẻ sai nên thời gian thu hồi vốn nhanh thích hợp cho cả những ai ít vốn. - Nuôi thỏ ít tốn diện tích nên có thể nuôi ở cả thành thị cũng như nông thôn. - Ngoài ra, thỏ còn được nuôi làm cảnh vì tính hiền và dáng vẻ bên ngoài của chúng. Tuy nhiên, nghề nuôi thỏ hiện nay đang gặp những vấn đề khó khăn như: giống, chuồng trại, dinh dưỡng, chăm sóc, phòng bệnh… Vì vậy, tìm hiểu tình hình chăn nuôi thỏ thực tế, đồng thời khảo sát một số chỉ tiêu sản xuất của thỏ để làm cơ sở khoa học nhằm định hướng xây dựng một quy trình nuôi dưỡng nuôi thỏ đạt hiệu quả kinh tế cao cho một số hộ chăn nuôi thỏ thuộc quận 12 Thành Phố Hồ Chí Minh là điều cần thiết. 2 Xuất phát từ vấn đề trên, được sự đồng ý của Bộ môn Di Truyền Giống Động Vật thuộc khoa Chăn Nuôi Thú Y Trường Đại học Nông Lâm Thành phố Hồ Chí Minh, dưới sự hướng dẫn của TS Trần Văn Chính và được sự giúp đỡ của Trạm Khuyến Nông Liên Quận 12 - Gò Vấp chúng tôi tiến hành đề tài: “KHẢO SÁT TÌNH HÌNH CHĂN NUÔI VÀ MỘT SỐ CHỈ TIÊU SẢN XUẤT CỦA THỎ TẠI CÁC HỘ CÁ THỂ TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN 12 THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH” 1.2. MỤC ĐÍCH VÀ YÊU CẦU 1.2.1. Mục đích Tìm hiểu tình hình chăn nuôi thỏ và khảo sát một số chỉ tiêu sản xuất của thỏ được nuôi tại các hộ cá thể trên địa bàn nhằm tạo cơ sở định hướng cho việc phát triển nghề nuôi thỏ ở quận 12 – Thành phố Hồ Chí Minh. 1.2.2. Yêu cầu - Nắm được một số chỉ tiêu về tình hình chăn nuôi thỏ của tất cả các hộ nuôi thỏ. - Theo dõi một số chỉ tiêu về trọng lượng sống, tăng trọng, tiêu tốn thức ăn/ kg tăng trọng, tỷ lệ nuôi sống và tỷ lệ một số bệnh thường gặp trên thỏ theo nhóm giống và mô hình chăn nuôi từ sơ sinh đến 12 tuần tuổi. 3 PHẦN II: TỔNG QUAN 2.1. Tổng quan về quận 12 2.1.1. Vị trí địa lý và diện tích Quận 12 được thành lập từ ngày 01/04/1997 được tách từ một phần từ huyện Hóc Môn theo Nghị Định 03/ CP ngày 16/ 01/ 1997 của chính phủ gồm 10 phường: An Phú Đông, Thạnh Lộc, Thạnh Xuân, Thới An, Tân Thới Hiệp, Hiệp Thành, Tân Chánh Hiệp, Trung Mỹ Tây, Đông Hưng Thuận, Tân Thới Nhất. Đến cuối năm 2006, do tình hình đô thị hoá nhanh chóng ở địa bàn nên phường Đông Hưng Thuận được tách thành hai phường Đông Hưng Thuận và Tân Hưng Thuận. Như vậy, hiện nay quận 12 là quận nằm phía tây bắc của thành phố gồm 11 phường có ranh giới là: Phía đông giáp quận Bình Thạnh, Thủ Đức và tỉnh Bình Dương.. Phía tây và phía bắc giáp huyện Hóc Môn. Phía nam giáp quận Gò Vấp, quận Tân Bình, quận Tân Phú, huyện Bình Chánh. Diện tích toàn quận là 5026 hecta, trong đó diện tích đất nông nghiệp là 2079 ha (chiếm 41,36%). 2.1.2. Điều kiện tự nhiên - khí hậu Quận 12 là một quận vùng ven của Thành phố Hồ Chí Minh, địa hình có nhiều thuận lợi cho việc phát triển kinh tế do hội tụ đầy đủ các yếu tố như gần trục giao thông chính: quốc lộ 1A, quốc lộ 22; có hệ thống sông rạch khá dày đặc gồm nhánh sông Sài Gòn, rạch Cầu Võng, nhánh sông Đồng Nai. Vì vậy, nền kinh tế của quận phát triển rất đa dạng từ công nghiệp, tiểu thủ công, chăn nuôi, trồng trọt cho đến các ngành dịch vụ. Đặc biệt, trong chăn nuôi một số đối tượng đang có tiềm năng phát triển rất nhanh như: nghề nuôi cá sấu hoa cà, nuôi trăn, nuôi thỏ. Nguồn nước sử dụng trên địa bàn quận chủ yếu là nước giếng đào và giếng khoan. Về khí hậu, quận 12 ảnh hưởng khí hậu vành đai nhiệt đới, gió mùa, các yếu tố biến động theo hai mùa mưa nắng rõ rệt: mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 10 với khoảng 160 ngày mưa, lượng mưa bình quân 1336 mm và mùa nắng kéo dài từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau. Nhiệt độ 25 – 280 C, cao nhất vào tháng 4 và thấp nhất vào tháng 12 trong năm. 4 Lượng nước bốc hơi: 120 mm/tháng. Cao nhất vào tháng 6 (173,2 mm) và thấp nhất vào tháng 9 (83,4 mm). Độ ẩm không khí: tháng mưa 79 – 83%, tháng nắng 74 – 77%, thấp nhất vào tháng 11: 40%. Chế độ gió: gió mùa Đông Bắc từ tháng 11 đến tháng 4, gió mùa Tây Nam từ tháng 4 đến tháng 10. 2.1.3. Tình hình sản xuất nông nghiệp Theo báo cáo tổng kết năm 2006 của trạm Khuyến Nông Quận 12- Gò Vấp thì tình hình sản xuất nông nghiệp của quận 12 như sau: Tổng diện tích đất sản xuất nông nghiệp 2079 ha với 2590 hộ. Vấn đề trồng trọt trên địa bàn quận hiện đang là nguồn thu nhập chính cho một số lớn các hộ gia đình làm nông nghiệp của quận với diện tích hoa kiểng của toàn quận là 129,26 ha, 221 ha rau ăn lá, 231 ha cây hoa lài và 126,3 ha cây ăn trái. Tuy là quận có quá trình đô thị hoá nhanh, song chăn nuôi trên địa bàn quận 12 cũng còn khá nhiều với 8261 con bò, 14000 con heo, 2,6 ha diện tích nuôi cá kiểng và 4975 con thỏ. Ngoài ra, trên địa bàn còn chăn nuôi một số động vật khác như trăn, lươn và cá sấu. Hoạt động sản xuất nông nghiệp trên địa bàn quận 12 chia theo từng khu vực sinh thái khác nhau: - Vùng đất gò tập trung ở các Phường Tân Chánh Hiệp, Đông Hưng Thuận, Tân Thới Hiệp, Hiệp Thành và một phần Thới An. Hoạt động sản xuất chủ yếu là chăn nuôi bò sữa, một số hoa kiểng và rau ăn lá. - Vùng đô thị hóa gồm các phường Trung Mỹ Tây, Đông Hưng Thuận, Tân Hưng Thuận, Tân Thới Nhất do vị trí địa lý nằm dọc theo trục lộ chính giao thông nên ở các phường này giảm dần đất sản xuất nông nghiệp và do xí nghiệp, nhà máy và nhà trọ mọc lên ngày càng nhiều nên các nông hộ chuyển dần sang các ngành nghề khác chỉ còn một số ít hộ nằm sâu bên trong vẫn nuôi bò sữa và các trang trại cây giống vẫn hoạt động hiệu quả. - Vùng sông rạch gồm các phường An Phú Đông, Thạnh Xuân, Thạnh Lộc và một phần Thới An. Khu vực này có những hoạt động mạnh nhất về nông nghiệp như: 5 làng hoa kiểng, bonsai, mai ghép, vùng trồng lài truyền thống, nghề nuôi trồng thủy sản, khu du lịch sinh thái gắn với cây ăn trái tại phường Thạnh Lộc, làng Bưởi đường đặc trưng của quận 12 và những ngành nghề mới đang hình thành và phát triển nhanh như nghề nuôi cá sấu hoa cà, nuôi cá kiểng, nuôi trăn, nuôi thỏ sau dịch cúm gia cầm. 2.2. Hiện trạng và hướng phát triển chăn nuôi thỏ trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh 2.2.1. Tình hình chăn nuôi thỏ hiện nay Thực hiện chủ trương của Nhà nước nói chung và Ủy ban Nhân Dân Thành phố nói riêng về chương trình chuyển đổi cây trồng, vật nuôi sau dịch cúm gia cầm, hiện nay chăn nuôi thỏ của thành phố tập trung ở 61 xã, phường chủ yếu tập trung tại các quận huyện Củ Chi, Hóc Môn, Bình Chánh, quận 9, quận 12 và các quận, huyện khác. Theo báo cáo của Hội thảo Chăn nuôi thỏ của Sở Nông Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn thành phố Hồ Chí Minh cuối năm 2006. Tổng số hộ chăn nuôi là 329 hộ với 22830 con. Trong đó: Thỏ đực: 1193 con Thỏ cái: 4817 con Thỏ hậu bị: 3699 con Thỏ con: 13121 con Chăn nuôi thỏ là một trong những ngành chăn nuôi mới mà Nhà nước ta đã lựa chọn để chuyển đổi cơ cấu kinh tế nông nghiệp nhằm khắc phục hậu quả do dịch cúm gia cầm để lại trong thời gian qua. Chăn nuôi thỏ với lợi thế là tận dụng sức lao động nhàn rỗi, diện tích đất nhỏ và chu kỳ quay vòng vốn nhanh đã thu hút khá nhiều người hưởng ứng và mở rộng nghề nuôi thỏ, vì vậy, chăn nuôi thỏ đang mở ra triển vọng phát triển thành một ngành chăn nuôi hàng hoá đem lại hiệu quả kinh tế cao trong thời gian tới. Mặt khác, mô hình nuôi thỏ hộ gia đình được Trung tâm Khuyến Nông Thành phố Hồ Chí Minh tập trung đầu tư nhằm hỗ trợ các hộ chuyển đổi ngành nghề từ sau quyết định ngưng nuôi gia cầm thủy cầm trên địa bàn thành phố, đã tạo ra một sản phẩm hàng hoá mới trong nông nghiệp và giải quyết việc làm cho các hộ chăn nuôi gia cầm thủy cầm trước đây có điều kiện tiếp tục chăn nuôi trong thời điểm hiện nay. 6 2.2.2. Hình thành các các trại nuôi thỏ giống Ngoài các cơ sở cung cấp giống thỏ của Nhà nước quản lý đã hình thành từ khi nghề nuôi thỏ bắt đầu tại thành phố Hồ Chí Minh (trước năm 2003) như: Trung tâm Nghiên cứu Ứng dụng và Huấn luyện Chăn nuôi Bình Thắng (Viện Khoa học Kỹ thuật Nông nghiệp miền Nam). Trung tâm Nghiên cứu và Chuyển giao Tiến bộ Kỹ thuật Chăn nuôi (Viện Chăn nuôi) Hiện nay trên địa bàn thành phố đã hình thành một số trại thỏ tư nhân, cung cấp con giống cho người chăn nuôi thỏ: - Trại thỏ Thanh Tâm tại huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh, chuyên cung ứng các giống thỏ lai (giữa thỏ Việt Nam với thỏ New Zealand và thỏ California); quy mô nuôi 6000 thỏ cái sinh sản, 3000 thỏ thịt, khả năng cung cấp 200 đến 300 con thỏ giống/ tháng. Với phương thức cung cấp thỏ giống cho người chăn nuôi và thu mua lại thỏ thương phẩm về chế biến thành sản phẩm cung ứng lại cho thị trường như siêu thị Big C, các quán ăn, nhà hàng và trực tiếp cho người tiêu dùng. - Trại thỏ Danh Tiếng ở quận 12, hiện đang nuôi giống thỏ New Zealand White và thỏ California (nguồn giống được khuyến nông hỗ trợ và từ Trung tâm nghiên cứu dê thỏ Sơn Tây), có tổng đàn 250 thỏ cái, có thể cung ứng 100 thỏ con giống/ tháng. Trại hoạt động theo phương thức cung cấp thỏ giống, kỹ thuật chăn nuôi, và thu mua thỏ thương phẩm từ các hộ vệ tinh. - Trại thỏ Hồng Văn Công ở huyện Bình Chánh Thành phố Hồ Chí Minh, có quy mô 400 thỏ cái sinh sản, khả năng cung cấp 100 - 200 thỏ giống/ tháng. Trại cũng hoạt động theo phương thức hình thành các hộ nuôi thỏ vệ tinh, cung cấp thỏ giống giá rẻ (150.000 đồng/ cái mang thai) và thu mua thỏ thương phẩm với giá 25000 đồng/kg thỏ hơi. 2.2.3. Tình hình thu mua và tiêu thụ thỏ thương phẩm - Hiện nay, các điểm cung ứng thỏ giống đều là đầu mối thu mua thỏ thịt với giá từ 25000 - 28000 đồng/kg thỏ hơi với trọng lượng bình quân 2kg trở lên, khả năng thu mua 100 - 300 con/ ngày. Các mối thu mua giao lại cho nhà hàng, quán ăn với giá từ 31.000- 33.000 đồng/kg thỏ hơi, với số lượng không đều, bình quân 3-8 con/ tuần/ nhà 7 hàng. Các siêu thị mua thịt thỏ làm sẵn với giá 50.000- 55.000 đồng/kg, người chăn nuôi thỏ có thể ký hợp đồng giao sản phẩm trực tiếp đến siêu thị với cam kết phải giao thường xuyên, đúng số lượng, quy cách và đảm bảo chất lượng, chỉ được thanh toán sau 15 ngày giao hàng. Mặt khác, các thủ tục hành chính cấp giấy chứng nhận thú y chưa chính thức và cụ thể. Đây là khó khăn chính dẫn đến người chăn nuôi không đáp ứng nhu cầu của các nhà tiêu thụ do chưa có sự liên kết trong sản xuất, tiêu thụ. Vì vậy với tình hình hiện tại chăn nuôi thỏ còn bỏ ngỏ đầu ra, đang trông đợi vào các ngành và các cấp lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Phát Triển Nông thôn quan tâm hơn nữa. - Thị trường tiêu thụ thịt thỏ chính hiện nay trên địa bàn thành phố là: Người nuôi bán trực tiếp phẩm cho nhà hàng, quán ăn với số lượng ít, không thường xuyên hoặc bán cho các hộ xung quanh khi có nhu cầu; các đầu mối thu mua khi có số lượng lớn từ 50 con trở lên sẽ được các mối, lái thu mua: phân loại, giao cho các quán ăn, nhà hàng theo yêu cầu; bán cho các cơ sở làm vật nuôi thí nghiệm, thử vaccine; bán cho các mối tiêu thụ ở Đồng Nai. Đây là tuyến tiêu thụ thịt thỏ khá lớn, bình quân tiêu thụ 1.000kg thịt thỏ/tuần/đầu mối tương ứng với 1.500 con thỏ thịt. Ngoài ra, còn có các hợp đồng giữa người chăn nuôi với Công ty TNHH Cash and Carry Vn và siêu thị Big C. - Nhu cầu tiêu thụ thịt thỏ hiện nay: Qua khảo sát một số nhà hàng, quán ăn trên địa bàn thành phố của Trung tâm Khuyến nông, tham khảo một số ý kiến một số nhà cung cấp cho thấy: mức tiêu thụ trung bình từ 2- 3kg thịt thỏ/ngày/nhà hàng, riêng với các quán chuyên kinh doanh các món ăn từ thịt thỏ thì mức tiêu thụ là 5 - 7kg thịt thỏ/ngày; thực đơn trung bình dưới 10 món; hiện nay người dân chủ yếu mua thịt thỏ từ siêu thị Metro và các mối quen với giá thịt thỏ hơi dao động từ 28.000 - 35.000 đồng/ kg, thịt thỏ thành phẩm có giá dao động từ 50.000- 65.000 đồng/ kg. - Theo điều tra nhu cầu thị trường của Trung tâm Khuyến nông Thành phố năm 2006 (Theo báo cáo của Hội thảo Chăn nuôi thỏ của Sở Nông Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn thành phố Hồ Chí Minh cuối năm 2006) qua phỏng vấn trực tiếp 46 chị em phụ nữ - những người quyết định việc mua sắm và chế biến các món ăn trong gia đình cho thấy số người đã dùng thịt thỏ chiếm 32/46 người tương ứng 69,6%. Tuy nhiên, tần suất sử dụng còn hạn chế, chỉ có 23/32 người ăn thịt thỏ vài lần trong năm, chỉ có 8 một người dùng thường xuyên 1lần/ tuần, số còn lại chỉ ăn 1 - 2 lần cho biết. Như vậy, thịt thỏ còn là món ăn lạ đối với nhiều người dân thành phố, chưa trở thành món ăn phổ biến trong gia đình do người tiêu dùng chưa quen với loại thực phẩm dinh dưỡng này. 2.2.4. Thực trạng nghề chăn nuôi thỏ ở quận 12, Thành phố Hồ Chí Minh - Quá trình hình thành và phát triển Quận 12 là một quận ven của thành phố, có quá trình đô thị hoá rất nhanh, để thực hiện chủ trương chuyển đổi cây trồng vật nuôi phù hợp với tình hình sản xuất thực tế trên toàn quận, nghề chăn nuôi thỏ được sự khuyến khích từ sau dịch cúm gia cầm, Ủy ban nhân dân Quận 12 chủ trương phát triển nghề chăn nuôi thỏ và phối hợp với Trạm Khuyến nông xây dựng dự án nuôi thỏ, chủ yếu nuôi theo mô hình kinh tế hộ gia đình với phương thức nuôi bán công nghiệp là một mô hình khả thi và hiệu quả vì chăn nuôi thỏ phát huy được tiềm năng về vốn, sức lao động nhàn rỗi, tận dụng diện tích đất đang bị thu hẹp do tiến trình đô thị hoá. Trạm Khuyến nông Liên Quận 12- Gò Vấp cùng với Ban Xóa Đói Giảm Nghèo, Hội Nông Dân và Phòng Kinh Tế Quận 12 đã triển khai các dự án vay vốn (từ Quỹ Xóa Đói Giảm Nghèo, vốn vay theo Quyết Định 97 và 105) nhằm khuyến khích và động viên sản xuất tạo ra các sản phẩm có năng suất và giá trị kinh tế để tăng thu nhập cho các nông hộ bằng mô hình nuôi thỏ từ việc tân dụng cơ sở chuồng trại gia súc, gia cầm kém hiệu quả. - Mô hình chăn nuôi thỏ trên địa bàn quận 12 Toàn quận 12 hiện có 61 hộ nuôi thỏ với tổng đàn 4975 con thỏ, chiếm 21,79% tổng đàn thỏ của toàn thành phố (theo báo cáo của Hội thảo Chăn nuôi thỏ của Sở Nông Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn thành phố Hồ Chí Minh cuối năm 2006). Mô hình chăn nuôi thỏ trên địa bàn là mô hình kinh tế hộ gia đình và có sự hỗ trợ kỹ thuật của Trạm Khuyến nông xây dựng mô hình chăn nuôi thỏ bán công nghiệp và trong tương lai sẽ bước tới là mô hình nuôi thỏ kiểu công nghiệp hoàn toàn. Điều kiện chăn nuôi thỏ hiện tại của các hộ nuôi thỏ như sau: 9 - Chuồng nuôi Một số nông hộ tận dụng cơ sở chăn nuôi gia súc, gia cầm cũ cải tiến kiểu chuồng trại bán công nghiệp, một số khác đầu tư chuồng trại mới có áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, tuy nhiên hầu hết các hộ đều quan tâm đến sự vệ sinh và an toàn cho thỏ như tránh mưa tạt, gió lùa. Đa số các hộ sử dụng dạng chuồng nền xi măng, mái tole và vách bằng gỗ. - Lồng nuôi Tất cả các hộ nuôi thỏ trên địa bàn quận đều nuôi thỏ bằng lồng. Nguyên liệu làm lồng tuỳ điều kiện của từng hộ: bằng lưới kim loại đóng ghép với chân bằng gỗ để đặt lồng nuôi thỏ cao hơn nền chuồng khoảng 70 - 80 cm; một số hộ khác mua lồng riêng cho thỏ từ các cơ sở sản xuất lồng riêng cho thỏ. Kích thước lồng nuôi cá thể dùng cho thỏ sinh sản phổ biến là: cao x rộng x dài: 50 cm x 50 cm x 60 cm. Đối với thỏ thịt 1 m2 có thể nuôi từ 8 – 10 con. - Thiết bị và dụng cụ chăn nuôi + Máng ăn: gồm gáo dừa, chén sành hay máng nhựa để đựng thức ăn tinh cho thỏ, máng ăn được vệ sinh sạch sẽ hằng ngày. + Máng uống: là máng nhựa treo vào vách lồng, tuy nhiên đa số các hộ đều đầu tư hệ thống tự động cho thỏ. + Ổ đẻ: dùng hai rỗ bằng nhựa kích thước dài 50 cm, rộng 35 cm úp lại với nhau và dung kẹp sắt để cố định. - Thức ăn: + Thức ăn tinh: phần lớn các hộ dùng cám viên dành riêng cho thỏ hiệu Euro Feeds, tuy nhiên có một số ít hộ nuôi nhỏ lẻ dùng các loại phụ phế phẩm nông nghiệp như cám trộn, lúa, bã đậu nành để nuôi thỏ và một phần nhỏ các hộ chỉ nuôi thỏ bằng rau, cỏ. Lượng thức ăn tinh cung cấp cho nhu cầu của thỏ tuỳ điều kiện nuôi dưỡng của từng hộ. Tuy nhiên, số hộ dùng thức ăn tinh cho thỏ chiếm khoảng 90% số hộ nuôi thỏ. + Thức ăn thô xanh: rất đa dạng về chủng loại như: rau muống, rau lang, bắp cải, cỏ các loại. Tất cả các hộ đều biết xử lý thức ăn thô xanh sạch sẽ trước khi cho thỏ ăn như: rửa sạch và phơi thức ăn cho ráo để giảm tỷ lệ tiêu chảy trên thỏ. 10 - Nước uống: tất cả các nông hộ ở đây đều dùng nước giếng khoan để nuôi thỏ và có áp dụng pha thuốc phòng bệnh cho thỏ trong điều kiện thời tiết thay đổi. - Tình hình vệ sinh phòng bệnh + Tình hình vệ sinh chuồng trại Các hộ chăn nuôi thỏ ở đây chủ yếu tận dụng diện tích đất xung quanh nhà nên rất chú trọng việc vệ sinh chuồng trại cho thỏ để tránh mùi hôi. Có ba cách vệ sinh chuồng thỏ: * Dọn quét nền chuồng và rửa nước nền chuồng hằng ngày. * Dùng tấm lót hứng phân và nước tiểu thỏ vào xô hay thau đem xử lý mỗi ngày. * Dùng chất độn chuồng như mạc cưa, sau đó dọn phân và thay chất độn chuồng hai ngày một lần. Nhìn chung tình hình vệ sinh chuồng trại và xử lý phân thỏ ở các nông hộ rất đạt yêu cầu vệ sinh thú y. + Tình hình tiêm phòng Hiện nay các hộ nuôi thỏ đã biết sử dụng vaccin để phòng bệnh xuất huyết cho thỏ. Ngoài ra một số hộ còn tiêm phòng bệnh ghẻ và cho uống phòng bệnh tiêu chảy trên thỏ. 2.3. Đặc điểm một số giống thỏ được nuôi tại Việt Nam 2.3.1. Thỏ New Zealand White (thỏ Tân Tây Lan trắng) Có nguồn gốc từ New Zealand, nuôi ở nhiều nước Châu Âu và Châu Mỹ nhập vào nước ta từ Hungari năm 1978 và năm 2000 (hình 2.1) Hình 2.1. Thỏ New Zealand White Thuộc giống thỏ tầm trung, sinh trưởng nhanh, thành thục sớm, rất thích ứng với điều kiện chăn nuôi gia đình ở nước ta. Lông dày, trắng tuyền, mắt hồng. Trọng lượng trưởng thành 5 - 5,5 kg/ con.