Tài liệu Tính giá thành sản xuất của sản phẩm sản xuất

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Lêi më ®Çu 1.ý nghÜa vµ tÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi cÇn nghiªn cøu. KÓ tõ n¨m 1986 cho ®Õn nay, nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®· b­íc sang mét h­íng míi, ®ã lµ chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ víi c¬ chÕ qu¶n lý tËp trung sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Trong bèi c¶nh nh­ vËy c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®ang ®øng tr­íc nh÷ng thö th¸ch gay g¾t cña quy luËt c¹nh tranh. Do vËy trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®­îc trong sù kh¾c nghiÖt cña nÒn kinh tÕ th× doanh nghiÖp ph¶i n¾m b¾t ®­îc thÞ tr­êng, t¹o chç ®øng cho s¶n phÈm cña m×nh trªn thÞ tr­êng. §Ó ®¹t ®­îc môc ®Ých tiªu ®ã, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã mét hÖ thèng qu¶n lý tµi chÝnh cung cÊp th«ng tin chÝnh x¸c ®Ó ra quyÕt ®Þnh ®øng ®¾n trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh. Trong ®ã, h¹ch to¸n kÕ to¸n lµ mét bé phËn chøc n¨ng, mét c«ng cô cã tÇm quan träng víi vai trß “ Thùc hiÖn kiÓm tra vµ xö lý th«ng tin cung cÊp cho l·nh ®¹o vµ c¸c c¬ quan qu¶n lý kinh doanh phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý. H¹ch to¸n kÕ to¸n nh­ mét phÇn th«ng tin kinh tÕ quan träng trong cÊu thµnh hÖ thèng th«ng tin kinh tÕ cña ®¬n vÞ”. Vµ ®Ó cã thÓ t¹o chç ®øng cho s¶n phÈm vµ c¹nh tranh ®­îc víi c¸c doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng th× doanh nghiÖp ph¶i quan t©m ®Õn c¸c kh©u cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, ®Æc biÖt lµ chÊt l­îng s¶n phÈm v.v... Kh«ng nh÷ng thÕ doanh nghiÖp cßn ph¶i tæ chøc tèt h¹ch to¸n chi phÝ s¶n phÈm vµ tÝnh gi¸ s¶n phÈm nh»m ®¸nh gi¸ ®­îc mäi khÝa c¹nh vµ chi tiÕt cña mäi nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm, tõ ®ã t×m ra nguyªn nh©n vµ cã nh÷ng biÖn ph¸p thÝch hîp ph¸t huy c¸c yÕu tè tÝch cùc, h¹n chÕ c¸c yÕu tè tiªu cùc ®Ó tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt nh»m h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm mét c¸ch cã hiÖu qu¶. Cã nh­ vËy doanh nghiÖp míi ®¹t chØ tiªu lîi nhuËn vµ cã thÓ më réng s¶n xuÊt ®Ó cã thÓ t¨ng søc c¹nh tranh trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng . Trong c«ng t¸c qu¶n trÞ doanh nghiÖp, kÕ to¸n ®­îc coi lµ mét c«ng cô quan träng nhÊt phôc vô ®¾c lùc cho c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp, trong ®ã c«ng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét phÇn kÕ to¸n quan träng ®èi víi tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt bëi th«ng qua kh©u nµy, doanh nghiÖp x¸c ®Þnh ®­îc hao phÝ bá ra trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp tèt hay xÊu. 2. Môc ®Ých nghiªn cøu ®Ò tµi: TËp trung ph©n tÝch , hÖ thèng ho¸ vµ lµm râ nh÷ng vÊn ®Ò lÝ luËn c¬ b¶n vÒ tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Trªn c¬ së ®ã gãp phÇn hoµn thiÖn tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 3. §èi t­îng nghiªn cøu cña ®Ò tµi. §Ò tµi nghiªn cøu cã néi dung chñ yÕu sau:  Kh¸i qu¸t c¬ së lý luËn vÒ h¹ch to¸n tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm nh»m xem xÐt ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh, kú tÝnh gi¸ thµnh, ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh.  Nghiªn cøu thùc tÕ vÒ tæ chøc tÝnh gi¸ thµnh ë c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng.  §Ò xuÊt m« h×nh tÝnh gi¸ thµnh phôc vô cho yªu cÇu qu¶n lý hiÖn hµnh. 4.Néi dung cña ®Ò tµi gåm 2 ch­¬ng: Ch­¬ng I: Lý luËn chung vÒ kÕ to¸n tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp. Ch­¬ng II : Mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n tÝnh gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm s¶n xuÊt . §Ò tµi: TÝnh Gi¸ Thµnh S¶n XuÊt Cña S¶n PhÈm S¶n XuÊt Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. ch­¬ng I Nh÷ng vÊn ®Ò lÝ luËn c¬ b¶n vÒ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp I. Sù cÇn thiÕt ph¶i tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. 1.1. ý nghÜa cña viÖc tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. BÊt kú mét doanh nghiÖp nµo muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®Òu cÇn ph¶i hiÓu râ vÒ c¸c quy luËt kinh tÕ nh­ quy luËt c¹nh tranh , quy luËt cung cÇu, quy luËt gi¸ trÞ. NghÜa lµ doanh nghiÖp ph¶i s¶n xuÊt s¶n phÈm ra ph¶i cã chÊt l­îng tèt , gi¸ c¶ hîp lý vµ phï hîp víi nhu cÇu thÞ tr­êng. §iÒu ®ã chøng tá doanh nghiÖp ph¶i coi träng c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. V× gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ nh÷ng chØ tiªu kinh tÕ quan träng, chóng ph¶n ¸nh chÊt l­îng cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt. Cã lµm tèt c«ng t¸c nµy, kÕ to¸n míi cung cÊp ®­îc nh÷ng th«ng tin chÝnh x¸c cho nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp ®Ó t×m ra nguyªn nh©n vµ tõ ®ã ®a ra quyÕt ®Þnh qu¶n lý trong viÖc thùc hiÖn tiÕt kiÖm chi phÝ vµ h¹ gi¸ thµnh hîp lý. §iÒu nµy chØ cã kÕ to¸n míi thùc hiÖn ®­îc v× ®©y lµ mét c«ng cô quan träng trong qu¶n lý. Nh­ vËy kÕ to¸n tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét phÇn kh«ng thÓ thiÕu ®­îc khi thùc hiÖn chÕ ®é ho¹ch to¸n kinh tÕ. 1.2. Vai trß cña kÕ to¸n tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. KÕ to¸n cã vai trß quan träng trong c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. KÕ to¸n víi chøc n¨ng ghi chÐp, tÝnh to¸n, ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ trung thùc gi¸m s¸t mét c¸ch th­êng xuyªn liªn tôc sù biÕn ®éng vËt t­, tµi s¶n vµ tiÒn vèn. KÕ to¸n x¸c ®Þnh th­íc ®o gi¸ trÞ vµ th­íc ®o hiÖn vËt ®Ó qu¶n lý chi phÝ, tõ ®ã kÕ to¸n cã thÓ cung cÊp nh÷ng tµi liÖu cÇn thiÕt vÒ nh÷ng chi phÝ bá ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Nh­ vËy tæ chøc c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét c«ng viÖc cÇn thiÕt vµ quan träng ®èi víi c«ng t¸c qu¶n lý nãi chung vµ c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm nãi riªng.ViÖc tæ chøc tèt c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm gióp cho c¸c nhµ qu¶n lý biÕt ®­îc t×nh h×nh c¸c yÕu tè chi phÝ lµ tiÕt kiÖm hay l·ng phÝ khi so s¸nh víi chi phÝ ®Þnh møc, víi chi phÝ thùc tÕ, tõ ®ã ®Ò ra nh÷ng biÖn ph¸p thÝch hîp nh»m tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ cã quyÕt ®Þnh phï hîp víi sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh vµ yªu cÇu qu¶n lý doanh nghiÖp. 1.3 NhiÖm vô cña kÕ to¸n tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.  X¸c ®Þnh ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh phï hîp víi ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt , kinh doanh vµ qui tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt ë doanh nghiÖp ®Ó tæ chøc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.  Lùa chän ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh phï hîp ®Ó tÝnh gi¸.  Th«ng qua ghi chÐp kÕ to¸n mµ kiÓm tra tiÕn ®é thùc hiÖn kÕ ho¹ch s¶n xuÊt, kiÓm tra viÖc tu©n thñ c¸c ®Þnh møc tiªu hao nguyªn vËt liÖu, kiÓm tra viÖc sö dông c¸c nguån lùc trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.  LËp b¸o c¸o vÒ gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm, lao vô s¶n xuÊt ®îc trong k× nh»m cung cÊp th«ng tin phôc vô cho viÖc ®iÒu hµnh, qu¶n lý ho¹t ®éng SX cña doanh nghiÖp. II Gi¸ thµnh s¶n phÈm. 2.1. B¶n chÊt vµ néi dung kinh tÕ cña gi¸ thµnh s¶n phÈm. Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c kho¶n hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ cã liªn quan ®Õn khèi l­îng c«ng t¸c,s¶n phÈm , lao vô ®· hoµn thµnh. Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét ph¹m trï cña s¶n xuÊt hµng ho¸, ph¶n ¸nh l­îng gi¸ trÞ cña nh÷ng hao phÝ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ ®· thùc sù chi cho s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm. Trong gi¸ thµnh s¶n phÈm chØ bao gåm nh÷ng chi phÝ tham gia trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp vµo qu¸ trinh s¶n xuÊt, tiªu thô ph¶i ®­îc båi hoµn ®Ó t¸i s¶n xuÊt ë doanh nghiÖp mµ kh«ng bao gåm nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh trong kú kinh doanh cña doanh nghiÖp. Nh÷ng chi phÝ ®­a vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm ph¶i ph¶n ¸nh ®­îc gi¸ trÞ thùc tÕ cña c¸c t­ liÖu s¶n xuÊt tiªu dïng cho s¶n xuÊt, tiªu thô vµ c¸c kho¶n chi tiªu kh¸c cã liªn quan tíi viÖc bï ®¾p gi¶n ®¬n hao phÝ lao ®éng sèng. Mäi c¸ch tÝnh to¸n chñ quan, kh«ng ph¶n ¸nh ®óng c¸c yÕu tè gi¸ trÞ trong gi¸ thµnh ®Òu cã thÓ dÉn ®Õn viÖc ph¸ vì c¸c quan hÖ hµng ho¸- tiÒn tÖ , kh«ng x¸c ®Þnh ®­îc hiÖu qu¶ kinh doanh vµ kh«ng thùc hiÖn ®­îc t¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n vµ t¸i s¶n xuÊt më réng. 2.2. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, gi¸ thµnh s¶n xuÊt lµ mét ph¹m trï kinh tÕ, ph¶n ¸nh møc hao phÝ lao ®éng s¶n xuÊt ra s¶n phÈm hoÆc hoµn thµnh s¶n phÈm dÞch vô. H¹ thÊp chi phÝ s¶n xuÊt lµ ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. XÐt vÒ b¶n chÊt, gi¸ thµnh s¶n xuÊt lµ l­îng hao phÝ lao ®éng kÕt tinh trong s¶n phÈm hoÆc dÞch vô hoµn thµnh ®­îc b»ng tiÒn. Gi¸ thµnh võa mang tÝnh kh¸ch quan võa mang tÝnh chñ quan. TÝnh kh¸ch quan cña gi¸ thµnh s¶n phÈm dÞch vô thÓ hiÖn ë chç nã lµ sù dÞch chuyÓn gi¸ trÞ cña nh÷ng t­ liÖu s¶n xuÊt vµ sù hao phÝ lao ®éng sèng trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn s¶n phÈm dÞch vô. TÝnh chñ quan cña gi¸ thµnh thÓ hiÖn ë chç: viÖc tÝnh to¸n ®o l­êng hao phÝ lao ®éng vµ viÖc ph©n bæ c¸c hao phÝ lao ®éng ®­îc thÓ hiÖn b»ng tiÒn cho c¸c ®èi t­îng. ViÖc tÝnh to¸n nµy cã chÝnh x¸c hay cßn phô thuéc cßn phô thuéc rÊt nhiÒu vµo ng­êi lµm c«ng t¸c kÕ to¸n ë doanh nghiÖp. Trªn gãc ®é qu¶n lý doanh nghiÖp, gi¸ thµnh s¶n phÈm dÞch vô lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp, ph¶n ¸nh chÊt l­îng c«ng t¸c cña doanh nghiÖp. Møc h¹ gi¸ thµnh ph¶n ¸nh t×nh h×nh tiÕt kiÖm c¸c lo¹i vËt t­, tiÒn vèn vµ tiÕt kiÖm hao phÝ lao ®éng cña doanh nghiÖp. Trªn gãc ®é kinh tÕ, gi¸ thµnh lµ th­íc ®o chi phÝ vµ kh¶ n¨ng t¹o ra lîi nhuËn cña doanh nghiÖp. Së dÜ nh­ vËy lµ v× trong ®iÒu kiÖn gi¸ b¸n kh«ng ®æi, h¹ gi¸ thµnh sÏ t¨ng lîi nhuËn vµ ng­îc l¹i. §Ó nghiªn cøu gi¸ thµnh ®­îc tèt, tr­íc hÕt ph¶i nghiªn cøu ®¸nh gi¸ ®­îc kÕt cÊu gi¸ thµnh s¶n phÈm dÞch vô. KÕt cÊu gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ tû träng c¸c kho¶n môc gi¸ thµnh so víi tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm. Mçi lo¹i s¶n phÈm, mçi ngµnh nghÒ kh¸c nhau cã nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c nhau nªn kÕt cÊu gi¸ thµnh còng kh¸c nhau. Do ®ã, trong qu¸ tr×nh qu¶n lý vµ ph©n tÝch tÝnh gi¸ thµnh ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm cña tõng ngµnh cô thÓ ®Ó ®¸nh gi¸ c«ng viÖc. §Ó phôc vô cho c«ng t¸c kÕ to¸n Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. còng nh­ c«ng t¸c qu¶n lý tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm dÞch vô, cÇn ph¶i nghiªn cøu c¸c lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm dÞch vô. Th«ng th­êng ng­êi ta ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm dÞch vô nh­ sau: 2.2.1. Ph©n lo¹i theo thêi ®iÓm tÝnh gi¸ vµ nguån sè liÖu ®Ó tÝnh gi¸ thµnh.  Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch : Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch ®­îc x¸c ®inh tr­íc khi b­íc vµo kinh doanh trªn cë së gi¸ thµnh thùc tÕ kú tr­íc vµ c¸c ®Þnh møc , c¸c dù to¸n chi phÝ cña k× kÕ ho¹ch.  Gi¸ thµnh ®Þnh møc : Còng nh­ gi¸ thµnh kÕ ho¹ch, gi¸ thµnh ®inh møc còng ®­îc x¸c ®Þnh tr­íc khi b¾t ®Çu vµo s¶n xuÊt s¶n phÈm. Tuy nhiªn kh¸c víi gi¸ thµnh kÕ ho¹ch ®­îc x©y dùng trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc b×nh qu©n tiªn tiÕn vµ kh«ng biÕn ®æi trong suèt c¶ k× kÕ ho¹ch, gi¸ thµnh ®Þnh møc ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc vÒ chi phÝ hiÖn hµnh t¹i c¸c thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh trong k× kÕ ho¹ch ( th­êng lµ ngµy ®Çu th¸ng) nªn gi¸ thµnh ®Þnh møc lu«n thay ®æi phï hîp víi sù thay ®æi cña c¸c ®Þnh møc chi phÝ ®¹t ®­îc trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh.  Gi¸ thµnh thùc tÕ : gi¸ thµnh thùc tÕ lµ chØ tiªu x¸c ®Þnh sau khi kÕt thóc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm dùa trªn c¬ së c¸c chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm. C¸ch ph©n lo¹i nµy cã t¸c dông trong viÖc qu¶n lý vµ gi¸m s¸t chi phÝ , x¸c ®Þnh ®­îc c¸c nguyªn nh©n v­ît ( hôt ) ®Þnh møc chi phÝ trong kú h¹ch to¸n. Tõ ®ã , ®iÒu chØnh kÕ ho¹ch hoÆc ho¹ch ®Þnh møc chi phÝ cho phï hîp. 2.2.2.Ph©n theo ph¹m vi ph¸t sinh chi phÝ. Theo ph¹m vi ph¸t sinh chi phÝ, chØ tiªu gi¸ thµnh ®­îc chia thµnh gi¸ thµnh s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh tiªu thô.  Gi¸ thµnh s¶n xuÊt ( cßn gäi lµ gi¸ thµnh c«ng x­ëng): lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh tÊt c¶ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc s¶n xuÊt , chÕ t¹o s¶n phÈm trong ph¹m vi ph©n x­ëng s¶n xuÊt .  Gi¸ thµnh tiªu thô (hay cßn gäi lµ gi¸ thµnh toµn bé hay gi¸ thµnh ®Çy ®ñ ): lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh toµn bé c¸c kho¶n chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc s¶n xuÊt, tiªu thô s¶n phÈm. Gi¸ thµnh tiªu thô ®­îc tÝnh theo c«ng thøc sau: Gi¸ thµnh toµn bé cña SP = Gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña SP + Chi phÝ qu¶n lý DN + Chi phÝ b¸n hµng C¸ch ph©n lo¹i nµy cã t¸c dông gióp cho nhµ qu¶n lý biÕt ®­îc kÕt qu¶ kinh doanh ( l·i, lç) cña tõng mÆt hµng, tõng lo¹i dÞch vô mµ doanh nghiÖp kinh doanh. Tuy nhiªn, do nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh khi lùa chän tiªu thøc ph©n bæ chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý cho tõng mÆt hµng, tõng lo¹i dÞch vô nªn c¸ch ph©n lo¹i nµy chØ cßn mang tÝnh häc thuËt, nghiªn cøu. III. §èi t­îng vµ ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. 3.1. X¸c ®Þnh ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Do cã sù kh¸c nhau c¬ b¶n vÒ giíi h¹n tËp hîp chi phÝ trong h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ s¶n phÈm hoµn thµnh cÇn ph¶i tÝnh gi¸ thµnh mét ®¬n vÞ , viÖc h¹ch to¸n qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cã thÓ ph©n thµnh 2 giai ®o¹n lµ giai ®o¹n x¸c ®Þnh ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ vµ x¸c ®Þnh ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. VÒ thùc chÊt Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. x¸c ®Þnh ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh chÝnh lµ viÖc x¸c ®Þnh thµnh phÈm , b¸n thµnh phÈm, c«ng viÖc lao vô nhÊt ®Þnh ®ßi hái ph¶i tÝnh gi¸ thµnh mét ®¬n vÞ. §èi t­îng ®ã cã thÓ lµ s¶n phÈm cuèi cïng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hay ®ang trªn d©y chuyÒn s¶n xuÊt tuú theo yªu cÇu cña h¹ch to¸n kinh tÕ néi bé vµ tiªu thô s¶n phÈm. §Ó ph©n biÖt ®­îc ®èi t­îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh ngay c¶ khi chóng ®ång nhÊt lµ mét, cÇn dùa vµo ®Æc ®iÓm qui tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt( gi¶n ®¬n hay phøc t¹p) , vµo lo¹i h×nh s¶n xuÊt( ®¬n chiÕc , hµng lo¹t), vµo yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý, tæ chøc kinh doanh( cao hay thÊp) v.v… 3.2. X¸c ®Þnh ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Do cã sù kh¸c nhau c¬ b¶n gi÷a ®èi t­îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. VÒ c¬ b¶n, ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh bao gåm c¸c ph­¬ng ph¸p sau:  Ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp ( cßn gäi lµ ph­¬ng ph¸p gi¶n ®¬n): Ph­¬ng ph¸p nµy ®­îc ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp thuéc lo¹i h×nh s¶n xuÊt gi¶n ®¬n, sè l­îng mÆt hµng Ýt, s¶n xuÊt víi khèi l­îng lín vµ chu kú s¶n xuÊt ng¾n nh­ c¸c nhµ m¸y ®iÖn, n­íc, c¸c doanh nghiÖp khai th¸c( quÆng , than, gç…) §èi t­îng h¹ch to¸n chi phÝ ë c¸c doanh nghiªp nµy lµ tõng lo¹i s¶n phÈm, dÞch vô. Gi¸ thµnh s¶n phÈm céng (+) hoÆc trõ (-) sè chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang ®Çu k× so víi cuèi k× chia cho sè l­îng s¶n phÈm hoµn thµnh. Tæng gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña = s¶n phÈm Chi phÝ SX dë dang ®Çu k× + chi phÝ SX ph¸t sinh ®· tËp hîp ®­îc - Chi phÝ SX dë dang cuèi k× ®· ®¸nh gi¸ ®­îc  Ph­¬ng ph¸p tæng céng chi phÝ: ¸p dông víi c¸c doanh nghiÖp mµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm ®­îc thùc hiÖn ë nhiÒu bé phËn s¶n xuÊt, nhiÒu giai ®o¹n c«ng nghÖ, ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ c¸c bé phËn chi tiÕt s¶n phÈm hoÆc giai ®o¹n c«ng nghÖ hay bé phËn s¶n xuÊt. Gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch céng chi phÝ s¶n xuÊt cña c¸c bé phËn , chi tiÕt s¶n phÈm hay tæng chi phÝ s¶n xuÊt cña c¸c giai ®o¹n , bé phËn s¶n xuÊt t¹o nªn thµnh phÈm: Tæng gi¸ thµnhSX = Tæng céng chi phÝ SX cña s¶n phÈm, lao vô ®· tËp hîp trong kú  Ph­¬ng ph¸p tæng céng chi phÝ ®­îc ¸p dông chñ yÕu trong c¸c doanh nghiÖp khai th¸c, dÖt , nhuém, c¬ khÝ chÕ t¹o, may mÆc…  Ph­¬ng ph¸p hÖ sè : §­îc ¸p dông trong nh÷ng doanh nghiªp mµ trong cïng mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cïng sö dông mét thø nguyªn liÖu vµ mét l­îng lao ®éng nh­ng thu ®­îc ®ång thêi nhiÒu s¶n phÈm kh¸c nhau vµ chi phÝ kh«ng tËp h¬p riªng cho tõng lo¹i s¶n phÈm ®­îc mµ ph¶i tËp hîp chung cho c¶ qu¸ trinh s¶n xuÊt. Theo ph­¬ng ph¸p nµy, tr­íc hÕt, kÕ to¸n c¨n cø vµo hÖ sè qui ®æi c¸c lo¹i s¶n phÈm vÒ s¶n phÈm gèc, råi tõ ®ã , dùa vµo tæng chi phÝ liªn quan ®Õn gi¸ thµnh c¸c lo¹i s¶n phÈm ®· tËp hîp ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm gèc vµ gi¸ thµnh tõng lo¹i s¶n phÈm: Gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm gèc = Tæng gi¸ thµnh cña tÊt c¶ c¸c lo¹i s¶n phÈm Tæng sè s¶n phÈm gèc( kÓ c¶ qui ®æi) Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Gi¸ thµnh ®¬n vÞ = s¶n phÈm tõng lo¹i Gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm gèc * Tæng gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña c¸c lo¹i s¶n phÈm Gi¸ trÞ SP dë dang ®Çu kú Tæng chi phÝ Gi¸ trÞ SX ph¸t s¶n phÈm DD sinh trong k× cuèi k× = + HÖ sè qui ®æi s¶n phÈm tõng lo¹i  Ph­¬ng ph¸p tû lÖ : Trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt nhiÒu lo¹i s¶n phÈm cã quy c¸ch , phÈm chÊt kh¸c nhau nh­ : may mÆc, dÖt kim, ®ãng giÇy, c¬ khÝ chÕ t¹o( dông cô , phô tïng…) v.v… ®Ó gi¶m bít khèi l­îng h¹ch to¸n, kÕ to¸n th­êng tiÕn hµnh tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo nhãm s¶n phÈm cïng lo¹i. C¨n cø vµo tû lÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ víi chi phÝ s¶n xuÊt kÕ ho¹ch( hoÆc ®Þnh møc), kÕ to¸n sÏ tÝnh ra gi¸ thµnh ®¬n vÞ vµ tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm cïng lo¹i. Gi¸ thµnh thùc tÕ ®¬n = vÞ s¶n phÈm tõng lo¹i Tû lÖ chi phÝ Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch (hoÆc ®Þnh møc) * ®¬n vÞ s¶n phÈm tõng lo¹i tû lÖ chi phÝ Tæng gi¸ thµnh thùc tÕ cña c¸c lo¹i s¶n phÈm = x 100 Tæng gi¸ thµnh kÕ ho¹ch cña c¸c lo¹i s¶n phÈm  Ph­h¬ng ph¸p lo¹i trõ gi¸ trÞ s¶n phÈm phô: §èi víi c¸c doanh nghiÖp mµ trong cïng mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, bªn c¹nh c¸c s¶n phÈm chÝnh thu ®îc cßn cã thÓ thu ®­îc nh÷ng s¶n phÈm phô (c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn ®­êng r­îu, bia, m× ¨n liÒn…), ®Ó tÝnh gi¸ trÞ s¶n phÈm chÝnh kÕ to¸n ph¶i lo¹i trõ gi¸ trÞ s¶n phÈm phô ra khái tæng chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm. Gi¸ trÞ s¶n phÈm phô cã thÓ ®­îc x¸c ®Þnh theo nhiÒu ph­¬ng ph¸p nh gi¸ cã thÓ sö dông ®­îc, gi¸ ­íc tÝnh, gi¸ kÕ ho¹ch , gi¸ nguyªn liÖu ban ®Çu… Tæng Gi¸ trÞ Tæng chi phÝ Gi¸ trÞ Gi¸ trÞ gi¸ thµnh = s¶n phÈm + s¶n xuÊt - s¶n phÈm - s¶n phÈm s¶n phÈm chÝnh DD ph¸t sinh phô thu håi dë dang chÝnh ®Çu kú trong kú íc tÝnh cuèi kú  Ph­¬ng ph¸p liªn hîp : Lµ ph­¬ng ph¸p ¸p dông trong nh÷ng doanh nghiÖp cã tæ chøc s¶n xuÊt , tÝnh chÊt qui tr×nh c«ng nghÖ vµ tÝnh chÊt s¶n phÈm lµm ra ®ßi hái viÖc tÝnh gi¸ thµnh ph¶i kÕt hîp nhiÒu ph­¬ng ph¸p kh¸c nhau nh­ c¸c doanh nghiÖp ho¸ chÊt , dÖt kim, ®ãng giÇy, may mÆc… Trªn thùc tÕ , kÕ to¸n cã thÓ kÕt hîp c¸c ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp víi tæng céng chi phÝ, tæng céng chi phÝ víi tû lÖ , hÖ sè víi lo¹i trõ s¶n phÈm phô … 3.3. Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong mét sè lo¹i h×nh doanh nghiÖp chñ yÕu. Trªn c¬ së c¸c ph­¬ng ph¸p chung ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, kÕ to¸n cÇn lùa chän vµ ¸p dông vµo tõng lo¹i h×nh doanh nghiÖp cho phï hîp víi ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt , ®Æc ®iÓm qui tr×nh c«ng nghÖ còng nh­ ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ. Sau ®©y lµ ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ¸p dông trong mét sè lo¹i h×nh doanh nghiÖp chñ yÕu: Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 3.3.1. Doanh nghiÖp s¶n xuÊt gi¶n ®¬n. Doanh nghiÖp s¶n xuÊt gi¶n ®¬n th­êng lµ nh÷ng doanh nghiÖp chØ s¶n xuÊt mét hoÆc mét sè Ýt mÆt hµng víi khèi l­îng lín , chu kú s¶n xuÊt ng¾n, s¶n phÈm dë dang kh«ng cã hoÆc cã kh«ng ®¸ng kÓ nh­ c¸c doanh nghiÖp khai th¸c than, quÆng , h¶i s¶n…; c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®éng lùc ( ®iÖn, n­íc, h¬i n­íc, khÝ nÐn , khÝ ®èt…) Do sè l­îng mÆt hµng Ýt nªn ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ®­îc tiÕn hµnh theo s¶n phÈm, mçi mÆt hµnh s¶n xuÊt ®­îc më mét sæ (hoÆc thÎ) h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt. C«ng viÖc tÝnh gi¸ thµnh th­êng ®­îc tiÕn hµnh vµo cuèi th¸ng theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp (gi¶n ®¬n) hoÆc ph­¬ng ph¸p liªn hîp. PhiÕu tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm Tªn s¶n phÈm…. Th¸ng … n¨m…§¬n vÞ :… Kho¶n môc chi phÝ CPSXD D §K CPSX PSTK CPSX §CK Gi¸ Tæng gi¸ thµnh thµnh ®¬n vÞ 1. Ng. vËt liÖu trùc tiÕp 2. Nh©n c«ng trùc tiÕp 3. S¶n xuÊt chung Céng 3.3.2. Doanh nghiÖp s¶n xuÊt theo ®¬n ®Æt hµng. §èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt theo ®¬n ®Æt hµng cña kh¸ch hµng, ®èi t­îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ tõng ®¬n ®Æt hµng cô thÓ. §èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ s¶n phÈm cña tõng ®¬n ®Æt hµng. Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh tuú theo tÝnh chÊt vµ sè l­îng s¶n phÈm cña tõng ®¬n sÏ ¸p dông ph¬ng ph¸p thÝch hîp nh­ ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp, ph­¬ng ph¸p hÖ sè, ph­¬ng ph¸p tæng céng chi phÝ hay ph­¬ng ph¸p liªn hîp v.v… §Æc ®iÓm cña viÖc h¹ch to¸n chi phÝ trong c¸c doanh nghiÖp nµy lµ toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh ®Òu ®­îc tËp hîp theo tõng ®¬n ®Æt hµng, kh«ng kÓ sè l­îng s¶n phÈm cña ®¬n ®Æt hµng nhiÒu hay Ýt, quy tr×nh c«ng nghÖ gi¶n ®¬n hay phøc t¹p. §èi víi c¸c chi phÝ trùc tiÕp( nguyªn vËt liÖu, nh©n c«ng) ph¸t sinh trong kú liªn quan trùc tiÕp ®Õn ®¬n ®Æt hµng nµo th× h¹ch to¸n trùc tiÕp cho ®¬n ®Æt hµng ®ã theo c¸c chøng tõ gèc( hay b¶ng ph©n bæ chi phÝ). §èi víi chi phÝ s¶n xuÊt chung , sau khi tËp hîp xong sÏ ph©n bæ cho tõng ®¬n theo tiªu chuÈn phï hîp( giê c«ng s¶n xuÊt, nh©n c«ng trùc tiÕp…) ViÖc tÝnh gi¸ thµnh ë trong c¸c doanh nghiÖp nµy chØ tiÕn hµnh khi ®¬n ®Æt hµng hoµn thµnh nªn kú tÝnh gi¸ thµnh th­êng kh«ng nhÊt trÝ víi kú b¸o c¸o. §èi víi nh÷ng ®¬n ®Æt hµng ®Õn k× b¸o c¸o cho hoµn thµnh th× toµn bé chi phÝ ®· tËp hîp theo ®¬n ®ã ®Òu coi lµ s¶n phÈm dë dang cuèi k× chuyÓn kú sau. §èi víi nh÷ng ®¬n ®Æt hµng ®· hoµn thµnh th× tæng chi phÝ tËp hîp ®­îc theo ®¬n ®ã chÝnh lµ tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm cña ®¬n vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ sÏ tÝnh b»ng c¸ch lÊy tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm cña ®¬n chia cho sè l­îng s¶n phÈm trong ®¬n. Tuy nhiªn, trong mét sè tr­êng hîp cÇn thiÕt, theo yªu cÇu c«ng t¸c qu¶n lý cÇn x¸c ®Þnh khèi l­îng c«ng viÖc hoµn thµnh trong kú th× ®èi víi nh÷ng ®¬n ®Æt hµng chØ míi hoµn thµnh mét phÇn , viÖc x¸c ®Þnh s¶n phÈm dë dang cña ®¬n vÞ ®ã Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. cã thÓ dùa vµo gi¸ thµnh kÕ ho¹ch (hay ®Þnh møc) hoÆc theo møc ®é hoµn thµnh cña ®¬n. Tæng gi¸ thµnhSX = Tæng chi phÝ SX VËt liÖu tr¶ l¹i kho theo ®¬n ®Æt hµng tËp hîp theo -vµ phÕ liÖu thu håi ho¸ ®¬n ®­îc nhËp kho 3.3.3. Doanh nghiÖp cã tæ chøc bé phËn s¶n xuÊt- kinh doanh phô. Ho¹t ®éng SX kinh doanh phô lµ ho¹t ®éng SX kinh doanh mµ D N tiÕn hµnh thªm ngoµi nhiÖm vô SX kinh doanh chÝnh ®­îc giao hoÆc ®· ®¨ng ký SX kinh doanh khi thµnh lËp DN. Ho¹t ®éng kinh doanh phô còng t¹o ra s¶n phÈm , lao vô ®Ó tiªu thô. Ho¹t ®éng kinh doanh phô còng cã qu¸ tr×nh kinh doanh nh­ SX kinh doanh chÝnh nªn kÕ to¸n kinh doanh phô còng tiÕn hµnh tr×nh tù kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh SX cña s¶n phÈm nh­ ho¹t ®éng kinh doanh chÝnh vµ còng sö dông c¸c tµi kho¶n kÕ to¸n cÊp 1 cïng víi ho¹t ®éng SX kinh doanh chÝnh( më tµi kho¶n chi tiÕt). S¶n phÈm, lao vô cña s¶n xuÊt kinh doanh phô ®­îc sö dông phôc vô cho nhu cÇu s¶n xuÊt- kinh doanh chÝnh, phÇn cßn l¹i cã thÓ cung cÊp ra bªn ngoµi. Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm , lao vô cña s¶n xuÊt kinh doanh phô tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm c«ng nghÖ vµ mèi quan hÖ gi÷a c¸c bé phËn s¶n xuÊt phô trong doanh nghiÖp, cô thÓ lµ:  Tr­êng hîp kh«ng cã sù phôc vô lÉn nhau gi÷a c¸c bé phËn s¶n xuÊt, kinh doanh phô hoÆc gi¸ trÞ vµ khèi l­îng phôc vô kh«ng ®¸ng kÓ. Chi phÝ s¶n xuÊt sÏ ®­îc tËp hîp riªng theo tõng bé phËn, tõng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh phô. Gi¸ thµnh s¶n phÈm , lao vô cña tõng bé phËn ®­îc tÝnh theo tõng ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp .  Tr­êng hîp cã sù phôc vô lÉn nhau ®¸ng kÓ gi÷a c¸c bé phËn s¶n xuÊt kinh doanh phô. Víi c¸c doanh nghiÖp cã tæ chøc nhiÒu bé phËn s¶n xuÊt kinh doanh phô vµ gi÷a chóng cã sù phôc vô lÉn nhau th× cã thÓ ¸p dông mét trong c¸c ph­¬ng ph¸p kh¸c tÝnh gi¸ thµnh sau ®©y:  Ph­¬ng ph¸p ®¹i sè . Lµ ph­¬ng ph¸p x©y dùng vµ gi¶i c¸c ph­¬ng tr×nh ®¹i sè ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm , lao vô cña s¶n xuÊt -kinh doanh phô phôc vô c¸c ®èi t­îng.  Ph­¬ng ph¸p ph©n bæ lÉn nhau theo gi¸ thµnh ban ®Çu : Theo ph­¬ng ph¸p nµy tr­íc hÕt tÝnh gi¸ thµnh ®¬n vÞ ban ®Çu cña tõng bé phËn s¶n xuÊt kinh doanh phô vµ x¸c ®Þnh gi¸ trÞ phôc vô lÉn nhau gi÷a chóng. TiÕp theo, x¸c ®Þnh gi¸ trÞ s¶n phÈm, lao vô cña s¶n xuÊt phô phôc vô cho c¸c bé phËn kh¸c theo gi¸ thµnh ®¬n vÞ míi. Gi¸ thµnh ®¬n vÞ = míi Tæng chi Gi¸ trÞ lao vô Gi¸ trÞ lao vô phÝ ban ®Çu + cña tõng bé phËn - phôc vô s¶n xuÊt phô kh¸c cho bé phËn sx phô kh¸c. S¶n l­îng ban ®Çu - S¶n l­îng phôc vô bé phËn s¶n xuÊt phô kh¸c vµ s¶n l­îng tiªu dïng néi bé (nÕu cã)  Ph­¬ng ph¸p ph©n bæ lÉn nhau theo gi¸ thµnh kÕ ho¹ch: Tr×nh tù tÝnh gi¸ thµnh t­¬ng tù nh­ ph­¬ng ph¸p trªn, chØ kh¸c thay gi¸ thµnh ®¬n vÞ ban ®Çu b»ng gi¸ thµnh ®¬n vÞ kÕ ho¹ch ®Ó tÝnh gi¸ trÞ phôc vô gi÷a Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. c¸c ph©n x­ëng s¶n xuÊt - kinh doanh phô. TiÕp theo x¸c ®Þnh gi¸ trÞ phôc vô cho c¸c ®èi t­îng kh¸c theo gi¸ thµnh ®¬n vÞ míi. 3.3.4. Doanh nghiÖp ¸p dông hÖ thèng h¹ch to¸n ®Þnh møc. Trªn c¬ së hÖ thèng ®Þnh møc tiªu hao lao ®éng , vËt t­ hiÖn hµnh vµ dù to¸n vÒ chi phÝ s¶n xuÊt chung, kÕ to¸n sÏ x¸c ®Þnh gi¸ thµnh ®Þnh møc cña tõng lo¹i s¶n phÈm. §ång thêi, h¹ch to¸n riªng c¸c thay ®æi, c¸c chªnh lÖch so víi ®Þnh møc ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xu©t s¶n phÈm vµ ph©n tÝch toµn bé chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh trong kú thµnh ba lo¹i: Theo ®Þnh møc, chªnh lÖch do thay ®æi ®Þnh møc vµ chªnh lÖch so víi ®Þnh møc. Tõ ®ã, tiÕn hµnh x¸c ®Þnh gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm b»ng c¸ch. Gi¸ thµnh thùc = tÕ s¶n phÈm Gi¸ thµnh ®Þnh +(-) Chªnh lÖch do +(-) Chªnh lÖch so møc s¶n phÈm thay ®æi ®Þnh møc víi ®Þnh møc ViÖc tÝnh to¸n gi¸ thµnh ®Þnh møc ®­îc tiÕn hµnh trªn c¬ së ®Þnh møc tiªn tiÕn hiÖn hµnh ngµy ®Çu k× ( th­êng lµ ®Çu th¸ng) .Tuú theo tÝnh chÊt quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ ®Æc ®iÓm s¶n phÈm mµ ¸p dông c¸c ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ®Þnh møc kh¸c nhau (theo s¶n phÈm hoµn thµnh, theo chi tiÕt , theo bé phËn s¶n phÈm råi tæng hîp l¹i…) ViÖc thay ®æi ®Þnh møc ®­îc tiÕn hµnh vµo ngµy ®Çu th¸ng ®Ó thuËn lîi cho viÖc thùc hiÖn ®Þnh møc còng nh­ viÖc kiÓm tra thi hµnh ®Þnh møc. Tr­êng hîp thay ®æi ®Þnh møc diÔn ra vµo ngµy gi÷a th¸ng th× ®Çu th¸ng sau míi ph¶i ®iÒu chØnh gi¸ thµnh ®Þnh møc. Nh÷ng kho¶n chi phÝ ph¸t sinh ngoµi ph¹m vi ®Þnh møc vµ dù to¸n qui ®Þnh ®­îc gäi lµ chªnh lÖch so víi ®Þnh møc hay tho¸t ly ®Þnh møc. 3.3.5 . Doanh nghiÖp s¶n xuÊt phøc t¹p theo kiÓu chÕ biÕn liªn tôc . Doanh nghiÖp s¶n xuÊt phøc t¹p theo kiÓu chÕ biÕn liªn tôc lµ doanh nghiÖp cã quy tr×nh c«ng nghÖ chÕ t¹o s¶n phÈm bao gåm nhiÒu b­íc (giai ®o¹n ) nèi tiÕp nhau theo mét tr×nh tù nhÊt ®Þnh , mçi b­íc t¹o ra mét lo¹i b¸n thµnh phÈm vµ b¸n thµnh phÈm cña tõng b­íc tr­íc lµ ®èi t­îng hay nguyªn liÖu chÕ biÕn cña b­íc sau. Trong nh÷ng doanh nghiÖp nµy, ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ thÝch hîp nhÊt lµ h¹ch to¸n theo b­íc chÕ biÕn ( giai ®o¹n c«ng nghÖ) .Theo ph­¬ng ph¸p nµy, chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh thuéc giai ®o¹n nµo sÏ ®­îc tËp hîp cho giai ®o¹n ®ã. Riªng víi chi phÝ s¶n xuÊt chung sau khi ®­îc tËp hîp theo ph©n x­ëng sÏ ®­îc ph©n bæ cho c¸c b­íc theo tiªu thøc phï hîp. Tuú theo tÝnh chÊt hµng hãa cña b¸n thµnh phÈm vµ yªu cÇu c«ng t¸c qu¶n lý, chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ tËp hîp theo ph­¬ng ¸n cã b¸n thµnh phÈm vµ theo ph­¬ng ¸n kh«ng cã b¸n thµnh phÈm. Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh th­êng lµ ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp kÕt hîp ph­¬ng ph¸p tæng céng chi phÝ hay hÖ sè (hoÆc tû lÖ). 3.3.5.1. TÝnh gi¸ thµnh ph©n b­íc theo ph¬ng ¸n h¹ch to¸n cã b¸n thµnh phÈm. Ph­¬ng ¸n h¹ch to¸n nµy th­êng ®­îc ¸p dông ë c¸c doanh nghiÖp cã yªu cÇu h¹ch to¸n néi bé cao hoÆc b¸n thµnh phÈm b¸n ra ngoµi. §Æc ®iÓm cña ph­¬ng ¸n h¹ch to¸n nµy lµ khi tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cña c¸c giai ®o¹n c«ng nghÖ, gi¸ trÞ b¸n thµnh phÈm cña c¸c b­íc tr­íc chuyÓn sang b­íc sau ®­îc tÝnh theo gi¸ thµnh Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. thùc tÕ vµ ®­îc ph¶n ¸nh theo tõng kho¶n môc cho ®Õn b­íc cuèi cïng tÝnh ra gi¸ thµnh thµnh phÈm nªn cßn gäi lµ kÕt chuyÓn tuÇn tù.(Mçi c«ng ®o¹n s¶n phÈm ®Òu ®­îc tÝnh gi¸ thµnh theo ph­¬ng ph¸p gi¶n ®¬n trªn c¬ së sè liÖu vÒ chi phÝ SX tËp hîp ®­îc ë nh÷ng tµi kho¶n kÕ to¸n chi tiÕt trong tõng c«ng ®o¹n. B¸n thµnh phÈm c«ng ®o¹n tr­íc kÕt chuyÓn sang c«ng ®o¹n sau tuÇn tù ®Õn giai ®o¹n cuèi cïng, NÕu kÕt chuyÓn tõ c«ng ®o¹n nä sang c«ng ®o¹n kia lµ b¸n thµnh phÈm( gäi lµ kÕt chuyÓn tuÇn tù tæng hîp) th× ®Õn c«ng ®o¹n thµnh phÈm ph¶i hoµn nguyªn chi phÝaSX cÊu thµnh b¸n thµnh phÈm ë c¸c c«ng ®o¹n míi tÝnh gi¸ thµnh SX cña thµnh phÈm theo kho¶n môc gi¸ thµnh. NÕu kÕt chuyÓn b¸n thµnh phÈm tõ c«ng ®o¹n nä sang c«ng ®o¹n kia theo c¸c kho¶n môc chi phÝ cÊu thµnh gi¸ ( gäi lµ kÕt chuyÓn tuÇn tù tõng kho¶n môc ) th× ®Õn c«ng ®o¹n cuèi tÝnh ngay ®­îc gi¸ thµnh SX cña thµnh phÈm theo kho¶n môc. C«ng ®o¹n 1 Chi phÝ NVL trùc tiÕp C«ng ®o¹n 2 TrÞ gi¸ vèn b¸n thµnh phÈm c«ng ®o¹n 1 chuyÓn sang + + Chi phÝ chÕ biÕn c«ng ®o¹n 1 Chi phÝ chÕ biÕn ë c«ng ®o¹n 2 Tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ BTP c«ng ®o¹n 1 Tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ BTP c«ng ®o¹n 2 C«ng ®o¹n hoµn thµnh TrÞ gi¸ vèn b¸n thµnh phÈm c«ng ®o¹n 2 chuyÓn sang + Chi phÝ chÕ biÕn ë c«ng ®o¹n 2 Tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ thµnh phÈm 3.3.5.2. TÝnh gi¸ thµnh ph©n b­íc theo ph­¬ng ¸n kh«ng cã b¸n thµnh phÈm. Trong nh÷ng doanh nghiÖp mµ yªu cÇu h¹ch to¸n kinh tÕ néi bé kh«ng cao hoÆc b¸n thµnh phÈm chÕ biÕn ë tõng b­íc kh«ng b¸n ra ngoµi th× chi phÝ chÕ biÕn ph¸t sinh trong c¸c giai ®o¹n c«ng nghÖ ®­îc tÝnh nhËp vµo gi¸ thµnh thµnh phÈm mét c¸ch ®ång thêi, song song nªn cßn ®­îc gäi lµ kÕt chuyÓn song song. Theo ph­¬ng ¸n nµy, kÕ to¸n kh«ng cÇn tÝnh ®Õn gi¸ thµnh b¸n thµnh phÈm hoµn thµnh trong tõng giai ®o¹n mµ chØ tÝnh gi¸ thµnh thµnh phÈm hoµn thµnh b»ng c¸ch tæng hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh vµ c¸c chi phÝ chÕ biÕn kh¸c trong c¸c giai ®o¹n c«ng nghÖ . Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. C«ng ®o¹n 1 C«ng ®o¹n 2 C«ng ®o¹n hoµn tÊt Chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh ë c«ng ®o¹n 1 Chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh ë c«ng ®o¹n 2 Chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh ë c«ng ®o¹n cuèi Chi phÝ s¶n xuÊt ë c«ng ®o¹n 1 tÝnh cho thµnh phÈm Chi phÝ s¶n xuÊt ë c«ng ®o¹n 2 tÝnh cho thµnh phÈm Chi phÝ s¶n xuÊt ë c«ng ®o¹n cuèi tÝnh cho thµnh phÈm Tæng gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña thµnh phÈm theo kho¶n môc gi¸ thµnh S¬ ®å trªn cßn ®­îc thÓ hiÖn d­íi d¹ng sau: S¬ ®å tÝnh gi¸ thµnh theo ph­¬ng ¸n ph©n b­íc kh«ng tÝnh ®Õn gi¸ thµnh b¸n thµnh phÈm. Chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh tÝnh cho thµnh phÈm Chi phÝ b­íc 1 tÝnh cho thµnh phÈm Tæng gi¸ Chi phÝ b­íc 2 tÝnh cho thµnh phÈm thµnh thµnh Chi phÝ b­íc …. tÝnh cho thµnh phÈm Chi phÝ b­íc n tÝnh cho thµnh phÈm phÈm Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 4.C¸c ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ l¹i s¶n phÈm dë dang. C¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt liªn tôc, s¶n phÈm cña doanh nghiÖp cña doanh nghiÖp tõ k× nµy sang k× kh¸c th× cuèi k× cã s¶n phÈm dë dang trong d©y chuyÒn SX cña DN.V× vËy, muèn tÝnh ®­îc gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña thµnh phÈm, s¶n xuÊt ®­îc trong k× th× cuèi k× ph¶i tiÕn hµnh kiÓm kª, ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang chuyÓn sang k× sau. S¶n phÈm dë dang do DN tù kiÓm kª ®¸nh gi¸ cã thÓ sö dung c¸c c¸ch ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang sau: 4.1. §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp. C¸ch tÝnh nµy sö dông chñ yÕu trong tr­êng hîp NVL ®a vµo SX mét lÇn, ngay tõ c«ng ®o¹n SX ®Çu tiªn. Chi phÝ nguyªn vËt liÖu chiÕm tØ trong lín trong gi¸ thµnh s¶n phÈm. TrÞ gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi k× ®­îc tÝnh nh­ sau: TrÞ gi¸ SP DD cuèi kú = TrÞ gi¸ SPDD ®Çu kú Sè l­îng TP s¶n xuÊt ®­îc CP NVL trùc tiÕp ph¸t sinh trong kú Sè l­îng s¶n + phÈm dë dang + x Sè l­îng SP DD cuèi kú 4.2.§¸nh gi¸ khèi l­îng s¶n phÈm dë dang theo khèi l­îng s¶n phÈm hoµn thµnh t­¬ng ®­¬ng . Theo c¸ch nµy doanh nghiÖp ph¶i kiÓm kª s¶n phÈm dë dang cßn ë trong d©y chuyÒn s¶n xuÊt x¸c ®Þnh møc ®é hoµn thµnh t­¬ng ®­¬ng (tøc lµ tû lÖ hoµn thµnh so víi thµnh phÈm) sau ®ã quy ®æi sè l­îng s¶n phÈm dë dang xem t­¬ng ®­¬ng b»ng bao nhiªu thµnh phÈm ®Ó tÝnh. CÇn ph©n biÖt hai tr­êng hîp:  NÕu nguyªn vËt liÖu ph©n bæ vµo mét lÇn tõ c«ng ®o¹n ®Çu cña quy tr×nh s¶n xuÊt th× ph¶i ph©n bæ chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp cho thµnh phÈm vµ s¶n phÈm dë dang nh­ nhau. C¸ch tÝnh ph©n bæ nguyªn vËt liÖu nh­ ë (4.1) trªn. Cßn chi phÝ s¶n xuÊt chung vµ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp ph©n bæ cho s¶n phÈm dë dang nh­ sau: TrÞ gi¸ SPD D = cuèi kú TrÞ gi¸ NVL trong SP dë dang + CPNC vµ CPSXC ph©n bæ cho s¶n phÈm DD  NÕu nguyªn vËt liÖu ph©n bæ dÇn trong suèt qu¸ tr×nh s¶n xuÊt th× tÝnh ph©n bæ chung toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt cho thµnh phÈm vµ s¶n phÈm dë dang ®· quy ®æi theo thµnh phÈm. Cã thÓ tÝnh tõng kho¶n môc chi phÝ råi tæng hîp l¹i ®Ó tÝnh gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang. C¸ch tÝnh ®­îc thùc hiÖn theo c«ng thøc sau: Chi phÝ CP ph©n bæ cho CP cÇn ph©n bæ ph©n bæ SPD D ®Çu kú + ph¸t sinh trong kú cho s¶n = phÈm Sè l­îng thµnh phÈm Sè l­îng SPD D dë dang SX ®­îc trong kú + quy ®æi Sè l­îng * SPD D ®· quy ®æi Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.  Trong tr­êng hîp nguyªn vËt liÖu bá vµo mét lÇn ng­êi ta cã thÓ tÝnh trÞ gi¸ s¶n phÈm dë dang b»ng trÞ gi¸ nguyªn vËt liÖu trong mét ®¬n vÞ s¶n phÈm céng víi 50% chi phÝ chÕ biÕn kh¸c. §Ó ®¬n gi¶n cho viÖc tÝnh to¸n , ®èi víi nh÷ng s¶n phÈm mµ chi phÝ chÕ biÕn chiÕm tû träng thÊp trong tæng chi phÝ, kÕ to¸n th­êng sö dông ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang theo 50 % chi phÝ chÕ biÕn. Thùc chÊt ®©y lµ mét d¹ng cña ph­¬ng ph¸p ­íc tÝnh theo s¶n l­îng t­¬ng ®­¬ng ttong ®ã gi¶ ®Þnh s¶n phÈm dë dang ®· hoµn thµnh ë møc ®é 50% so víi thµnh phÈm. Gi¸ trÞ s¶n phÈm = Gi¸ trÞ NVL chÝnh n»m + 50% chi phÝ dë dang ch­a hoµn thµnh trong s¶n phÈm dë dang chÕ biÕn 4.3. Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ ®Þnh møc. C¸ch nµy sö dông trong tr­êng hîp s¶n phÈm s¶n xuÊt ë doanh nghiÖp ®Òu cã ®Þnh møc chi phÝ ë tõng c«ng ®o¹n s¶n xuÊt vµ cuèi kú kiÓm kª s¶n phÈm dë dang ë tõng c«ng ®o¹n ®Ó tÝnh trÞ gi¸ cña chóng theo chi phÝ ®Þnh møc. Ngoµi ra trªn thùc tÕ, ngêi ta cßn ¸p dông c¸c ph­¬ng ph¸p kh¸c ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang nh­ ph­¬ng ph¸p thèng kª kinh nghiÖm, ph­¬ng ph¸p tÝnh theo chi phÝ vËt liÖu chÝnh vµ vËt liÖu phô n»m trong s¶n phÈm dë dang v.v… 5. KÕ to¸n tÝnh gi¸ thµnh. 5.1. Tµi kho¶n sö dông. Theo chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh viÖc sö dông c¸c tµi kho¶n kÕ to¸n ®Ó tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm phô thuéc vµo doanh nghiÖp sö dông ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn hay ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú hµng tån kho. Sù kh¸c nhau vÒ sö dông tµi kho¶n kÕ to¸n vµ tr×nh tù ghi chÐp kÕ to¸n ®­îc kh¸i qu¸t nh­ sau: Ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn  Sö dông tµi kho¶n:TK 621, TK 622, TK 627 ®Ó tËp hîp chi phÝ ph¸t sinh trong kú.  Sö dông tµi kho¶n TK 154 võa ph¶n ¸nh vèn s¶n phÈm dë dang võa ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm. Ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú  Sö dông c¸c TK 621,TK 622, TK 627 ®Ó tËp hîp chi phÝ ph¸t sinh trong kú.  TK 154 sö dông ph¶n ¸nh vèn s¶n phÈm dë dang cuèi kú nµy, ®Çu kú sau; cßn sö dông tµi kho¶n 631 ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm.  TK 155 chØ sö dông ph¶n ¸nh thµnh phÈm tån kho cuèi kú nµy, ®Çu kú sau; cßn thµnh phÈm lu©n chuyÓn trong kú ph¶n ¸nh ë TK 632.  KÕt cÊu TK 154.  D­ Nî ®Çu kú : Ph¶n ¸nh vèn s¶n phÈm dë dang ®Çu kú.  PS bªn Nî : TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt trong kú kÕt chuyÓn tõ c¸c TK621, TK622, TK 627 sang. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. PS bªn Cã : Ph¶n ¸nh tæng gi¸ thµnh SX cña s¶n phÈm, lao vô SX ®îc trong kú ®· tÝnh ®­îc.  D­ Nî cuèi kú : Ph¶n ¸nh vèn s¶n phÈm dë dang cuèi kú. Ghi chó : Vèn s¶n phÈm dë dang cuèi kú x¸c ®Þnh b»ng kiÓm kª ®¸nh gi¸ SPD D sau ®ã tÝnh ®­îc tæng gi¸ thµnh SX cña s¶n phÈm , lao vô SX ®­îc trong kú theo c«ng thøc tÝnh gi¸ thµnh gi¶n ®¬n.  KÕt cÊu cña TK 631.  Bªn Nî : Ph¶n ¸nh chi phÝ SXKD dë dang ®Çu k× kÕt chuyÓn tõ TK 154 chuyÓn sang. Tæng chi phÝ SX ph¸t sinh trong kú tõ c¸c TK 621,622,627 sang.  Bªn Cã : Ph¶n ¸nh tæng gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm SX ®­îc trong kú. Ph¶n ¸nh vèn s¶n phÈm dë dang kÕt chuyÓn. Cuèi kú tµi kho¶n nµy kh«ng cã sè d­. 5.2. S¬ ®å tµi kho¶n kÕ to¸n . 5.2.1. Ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn. TK 621 TK 154 KÕt chuyÓn CPNVL trùc tiÕp(1) TK 155 Tæng gi¸ thµnh phÈm nhËp kho(4) TK 622 TK 157 KÕt chuyÓn CPNC trùc tiÕp (2) Göi b¸n (5) TK 627 TK 632 KÕt chuyÓn chi phÝ SXC Tiªu thô th¼ng(6) ( 3) 5.2.2. Ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú KÕt chuyÓn gi¸ trÞ SPDD ®Çu kú TK 621 TK 631 KÕt chuyÓn CPNVL trùc tiÕp(1) TK 154 Gi¸ trÞ SPDD cuèi kú TK 622 KÕt chuyÓn CPNC trùc tiÕp (2) TK 627 KÕt chuyÓn chi phÝ SXC ( 3) TK 632 Tæng gi¸ thµnh SX SP (4) Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 6. LËp b¶ng tÝnh gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm.  B¶ng tÝnh gi¸ thµnh SX cña s¶n phÈm lµ ph­¬ng tiÖn ®Ó kÕ to¸n ghi chÐp, ph¶n ¸nh viÖc tÝnh gi¸ thµnh ( chøng tõ nghiÖp vô néi sinh ) ®ång thêi lµ ph¬ng tiÖn cung cÊp th«ng tin vÒ s¶n l­îng s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh SX cña s¶n phÈm ®· SX ®­îc phôc vô cho yªu cÇu qu¶n lý SXKD cña DN.  B¶ng tÝnh gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm nh»m ph¶n ¸nh ®­îc kÕt qu¶ s¶n xuÊt vµ t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh nªn ®ßi hái kÕ to¸n ph¶i lËp c¸c b¶ng tÝnh gi¸ thµnh cho tõng lo¹i s¶n phÈm SX vµ c¸c kho¶n môc gi¸ thµnh (c¸c kho¶n môc chi phÝ cÊu thµnh gi¸) ®· x¸c ®Þnh hoÆc quy ®Þnh, thÓ hiÖ khi x©y dùng kÕ ho¹ch gi¸ thµnh,  C¨n cø ®Ó lËp b¶ng tÝnh gi¸ thµnh SX cña s¶n phÈm. Muèn lËp ®­îc c¸c b¶ng tÝnh gi¸ thµnh kÕ to¸n ph¶i c¨n cø vµo Biªn b¶n kiªm kª, ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi kú ®· kiÓm kª ®¸nh gi¸ ®­îc. Trong biªn b¶n kiÓm kª ph¶i ghi râ chi phÝ cÊu thµnh gi¸ cña s¶n phÈm dë dang ®· tÝnh ®­îc vµ c¨n cø vµo sæ chi tiÕt cña chi phÝ SX ph¸t sinh trong kú.  B¶ng tÝnh gi¸ thµnh SX cña toµn bé thµnh phÈm s¶n xuÊt ®­îc trong th¸ng chØ ph¶n ¸nh tæng gi¸ thµnh s¶n xuÊt thùc tÕ cña toµn bé thµnh phÈm s¶n xuÊt ®­îc trong kú, sè liÖu trong b¶ng hoµn toµn phï hîp víi sè liÖu ë tµi kho¶n tÝnh gi¸ thµnh trªn sæ kÕ to¸n DN.  B¶ng tÝnh gi¸ thµnh cña nhãm s¶n phÈm cïng lo¹i chØ ph¶n ¸nh tæng gi¸ thµnh s¶n xuÊt thùc tÕ cña nhãm s¶n phÈm cïng lo¹i ®· s¶n xuÊt ®­îc trong kú theo c¸c kho¶n môc chi phÝ cÊu thµnh gi¸, ph¶n ¸nh ®­îc tû träng cña tõng kho¶n môc chi phÝ cÊu thµnh gi¸. Trong b¶ng tÝnh gi¸ thµnh nµy sè liÖu ph¶i phï hîp víi sè liÖu trªn c¸c tµi kho¶n chi tiÕt cña tµi kho¶n gi¸ thµnh (chi tiÕt tµi kho¶n 154) .  Trong tr­êng hîp nµy khi cÇn tÝnh tæng gi¸ thµnh s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ cña tõng lo¹i s¶n phÈm trong nhãm ®· s¶n xuÊt ®­îc trong kú kÕ to¸n sö dông ph­¬ng ph¸p to¸n (ph­¬ng ph¸p hÖ sè , ph­¬ng ph¸p tû lÖ ) ®Ó tÝnh vµ lËp ®­îc b¶ng tÝnh gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña tõng lo¹i s¶n phÈm. C¸c kho¶n môc chi phÝ cÊu thµnh gi¸ cã tû träng t­¬ng øng víi tû träng c¸c kho¶n môc chi phÝ cÊu thµnh gi¸ cña nhãm s¶n phÈm cïng lo¹i.  B¶ng tÝnh gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm s¶n xuÊt ®­îc trong kú, ®­îc lËp trªn c¬ së tæng hîp sè liÖu ë c¸c sæ chi tiÕt tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh më cho lo¹i s¶n phÈm nµy. MÉu b¶ng tÝnh gi¸ thµnh nh­ sau: Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. B¶ng tÝnh gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm. Cña ……. Kú tÝnh gi¸ thµnh…. S¶n l­îng s¶n xuÊt ®­îc ……. T T Kho¶n môc gi¸ thµnh 1 VËt liÖu chÝnh ………. VËt liÖu phô Tiªn l¬ng C¸c kho¶n trÝch theo l­¬ng KhÊu hao TSC§ Chi phÝ c«ng cô dông cô TiÒn ®iÖn dïng cho SX ………………………… Céng 2 3 4 5 6 7 8 SPD D ®Çu kú CPSX Tæng gi¸ Gi¸ ph¸t sinh SPD D thµnh thµnh S trong kú cuèi kú s¶n xuÊt X ®¬n vÞ NÕu doanh nghiÖp s¶n xuÊt theo tõng ®¬n ®Æt hµng vµ kÕ ho¹ch tiÕn hµnh tËp hîp s¶n phÈm s¶n xuÊt theo tõng ®¬n ®Æt hµng vµ tÝnh gi¸ thµnh SX theo ®¬n ®Æt hµng th× B¶ng tÝnh gi¸ thµnh s¶n xuÊt ®ång thêi còng lµ B¸o c¸o gi¸ thµnh cã thÓ thiÕt lËp theo mÉu cã kÕt cÊu gåm c¸c yÕu tè phôc vô cho ng­êi sö dông th«ng tin. MÉu B¶ng tÝnh gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm cã thÓ nh­ sau: B¶ng tÝnh gi¸ thµnh: H¹ng môc c«ng tr×nh A §¬n vÞ ®Æt hµng:……………….. T T 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Kho¶n môc Dù to¸n Thùc hiÖn Chªnh lÖch so víi DT Sè tiÒn Tû lÖ(%) G¹ch x©y Xi m¨ng S¾t §¸ Sái C¸t Chi phÝ NC Chi phÝ tiÒn ®iÖn Chi phÝ tiÒn n­íc Chi phÝ …… Céng TÝnh gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm s¶n xuÊt ®­îc lµ c«ng viÖc b¾t buéc cña kÕ to¸n trong qu¸ tr×nh hÖ thèng ho¸ vµ xö lý th«ng tin kÕ to¸n hay cßn gäi lµ nghiÖp Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. vô néi sinh. C¸c nghiÖp vô néi sinh ®Òu ph¶i lËp chøng tõ kÕ to¸n ®Ó lµm c¨n cø ghi sæ kÕ to¸n. Trong chøng tõ nghiÖp vô néi sinh ph¶i ghi râ c¨n cø sè liÖu ®Ó tÝnh to¸n, c¸c ph­¬ng ph¸p tÝnh to¸n xö lý th«ng tin ®Ó x¸c ®Þnh c¸c chØ tiªu tÝnh to¸n, ghi sæ , cã thÓ kiÓm tra ®­îc tÝnh hîp lý vµ tin cËy ®­îc cña sè liÖu kÕ to¸n : B¶ng tÝnh gi¸ thµnh SX cña s¶n phÈm s¶n xuÊt ®­îc chÝnh lµ chøng tõ kÕ to¸n vÒ nghiÖp vô tÝnh gi¸ thµnh lµm c¬ së cho viÖc ghi sæ kÕ to¸n. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Ch­¬ng II. Hoµn thiÖn hÖ thèng ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt. I. §¸nh gi¸ thùc tr¹ng vËn dông c¸c ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh hiÖn nay trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp, ph¶n ¸nh chÊt l­îng cña s¶n xuÊt kinh doanh. Lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ b¸n, tÝnh trÞ gi¸ vèn cña hµng b¸n vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh.Qua kh¶o s¸t thùc tÕ ë mét sè doanh nghiÖp s¶n xuÊt, nh×n chung c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay cã nh÷ng –­u ®iÓm:  Nh×n chung qu¸ tr×nh tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®· cã nh÷ng tiÕn bé phï hîp víi ®Æc ®iÓm kinh doanh cña tõng doanh nghiÖp vµ chÊp hµnh chÕ ®é, chÝnh s¸ch thÓ lÖ vÒ tµi chÝnh kÕ to¸n cña Nhµ n­íc. C¸c doanh nghiÖp ®Òu t«n träng nguyªn t¾c gi¸ phÝ trong viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña c¸c ®èi t­îng cÇn tÝnh gi¸; trÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña hµng xuÊt kho ®­îc tÝnh to¸n theo c¸c ph­¬ng ph¸p chuÈn phï hîp víi thùc tÕ cña ®¬n vÞ , ®¶m b¶o nguyªn t¾c nhÊt qu¸n quy ®Þnh trong chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh. §Æc biÖt gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Òu ®­îc tÝnh theo c¸c kho¶n môc chi phÝ quy ®Þnh trong chÕ ®é kÕ to¸n bao gåm: chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung. ViÖc tæ chøc c«ng t¸c tÝnh gi¸ cho c¸c ®èi t­îng cÇn tÝnh gi¸ theo c¸c yÕu tè cÊu thµnh gi¸ mµ c¸c doanh nghiÖp ®ang thùc hiÖn lµ rÊt tèt, phï hîp.  Gi¸ thµnh ®· ®­îc tÝnh to¸n mét c¸ch cô thÓ chi tiÕt phôc vô cho yªu cÇu qu¶n trÞ cña c¸c doanh nghiÖp vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh ®èi víi tõng nghiÖp vô.  §èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh , kú tÝnh gi¸ thµnh ®­îc x¸c ®Þnh mét c¸ch ®øng ®¾n phï hîp víi ®Æc ®iÓm tæ chøc qu¶n lý kinh doanh cña ngµnh vµ tõng doanh nghiÖp phï hîp chu kú s¶n xuÊt s¶n phÈm dÞch vô hoµn thµnh bëi mçi doanh nghiÖp ®Òu nhËn thøc ®­îc vai trß quan träng cña c«ng t¸c x¸c ®Þnh ®èi t­îng tÝnh gi¸,kú tÝnh gi¸ ®èi víi tæ chøc kÕ to¸n tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm dÞch vô .Ngoµi ra viÖc vËn dông c¸c ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh trong c¸c doanh nghiÖp rÊt linh ho¹t , phï hîp víi tõng lo¹i h×nh s¶n xuÊt kinh doanh.  HÖ thèng sæ s¸ch kÕ to¸n ®îc më t­¬ng ®èi ®Çy ®ñ vµ phï hîp víi viÖc ghi chÐp thêng xuyªn ®óng quy ®Þnh h¹ch to¸n t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c«ng t¸c kÕ to¸n trong viÖc ®èi chiÕu. Bªn c¹nh nh÷ng ­u ®iÓm nãi trªn do tÝnh chÊt phøc t¹p vµ ®Æc ®iÓm , ®Æc thï kinh doanh cña tõng ngµnh nªn qu¸ tr×nh kÕ to¸n tÝnh gi¸ thµnh còng kh«ng tr¸nh khái nh÷ng tån t¹i:  ViÖc sö dông c¸c tµi kho¶n kÕ to¸n ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm dÞch vô cßn mang tÝnh g­îng Ðp cña hÖ thèng kÕ to¸n hiÖn hµnh cßn ch­a phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña tõng ngµnh , tõng lo¹i h×nh kinh doanh.  Trong qu¸ tr×nh tËp hîp chi phÝ cßn ch­a thËt ®Çy ®ñ vµ cha thËt chÝnh x¸c do vËy nã cã ¶nh h­ëng rÊt lín tíi viÖc cung cÊp th«ng tin vµ tÝnh gi¸ thµnh cho tõng lo¹i s¶n phÈm lµ cha chÝnh x¸c. Nh÷ng h¹n chÕ nµy tån t¹i chñ yÕu lµ do: Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.  HÖ thèng kÕ to¸n míi ban hµnh vµ söa ®æi cßn ph¶i tr¶i qua mét qu¸ tr×nh nghiªn cøu, thö nghiÖm míi cã thÓ dÇn dÇn ®i vµo nÒ nÕp æn ®Þnh.  Tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý,tr×nh ®é kÕ to¸n trong c¸c doanh nghiÖp cßn nhiÒu h¹n chÕ vµ kh«ng ®ång ®Òu. II. H­íng hoµn thiÖn. Tõ nh÷ng ®¸nh gi¸ cã tÝnh kh¸i qu¸t vÒ thùc tr¹ng c«ng t¸c kÕ to¸n tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay còng nh­ nguyªn nh©n chñ yÕu cña nh÷ng thùc tr¹ng ®ã. §Ó cã thÓ ®­a ra nh÷ng ph­¬ng híng hoµn thiÖn ®óng ®¾n tr­íc hÕt trong ch­¬ng nµy sÏ ph¶i ph©n tÝch yªu cÇu c¬ b¶n cña viÖc hoµn thiÖn.  Ph¶i dùa trªn c¬ së tu©n thñ c¸c qui ®Þnh, thÓ lÖ vµ chÝnh s¸ch tµi chÝnh kÕ to¸n cña Nhµ n­íc vµ cña ngµnh ®· ban hµnh. Qu¸n triÖt yªu cÇu nµy sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho c«ng t¸c kÕ to¸n nãi chung vµ kÕ to¸n tÝnh gi¸ thµnh nãi riªng ®i vµo nÒ nÕp, t«n träng c¸c chÝnh s¸ch kÕ to¸n tµi chÝnh. KÕ to¸n – mét c«ng cô quan träng ®îc sö dông ®Ó qu¶n lý qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Bëi vËy, viÖc ®a ra mét ph­¬ng ¸n nµo còng ph¶i phï hîp vµ tu©n thñ chÕ ®é. Ng­êi ta kh«ng thÓ ¸p dông mét ph­¬ng ¸n nµo ®ã vi ph¹m chÕ ®é chÝnh s¸ch chÕ ®é chÝnh s¸ch kÕ to¸n tµi chÝnh. MÆt kh¸c, qu¸n triÖt yªu cÇu nµy sÏ ®¶m b¶o cho viÖc kiÓm tra, kiÓm so¸t cña Nhµ n­íc vµ cña ngµnh ®èi víi c«ng t¸c kÕ to¸n cña doanh nghiÖp. T¹o ®iÒu kiÖn thèng nhÊt trong c«ng t¸c chØ ®¹o, l·nh ®¹o ho¹t ®éng kÕ to¸n tµi chÝnh.  Ph¶i xuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh cña ngµnh vµ phï hîp víi tÝnh chÊt cña s¶n phÈm dÞch vô mµ tõng doanh nghiÖp thùc hiÖn. Mçi ngµnh, mçi doanh nghiÖp cã nh÷ng ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh ®ång thêi tÝnh chÊt s¶n phÈm dÞch vô mµ ngµnh vµ doanh nghiÖp thùc hiÖn còng kh¸c nhau. Do ®ã ®Ó tæ chøc hîp lý, khoa häc c«ng t¸c kÕ to¸n nãi chung vµ c«ng t¸c kÕ to¸n tÝnh gi¸ thµnh nãi riªng cÇn ph¶i chó träng ®Õn ®Æc ®iÓm cô thÓ cña doanh nghiÖp vÒ tr×nh ®é qu¶n lý , tr×nh ®é kÕ to¸n vµ tÝnh chÊt cña s¶n phÈm dÞch vô. Song ®Òu ph¶i t«n träng ph¸p luËt cña Nhµ n­íc.  Ph¶i qu¸n triÖt tinh thÇn tiÕt kiÖm vµ n©ng cao hiÖu qu¶. BÊt kú mét nÒn s¶n xuÊt XH nµo ng­êi ta còng ®Òu chó ý ®Õn vÊn ®Ò hiÖu qu¶. §Ó ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ cÇn ph¶i tiÕt kiÖm chi phÝ. Do ®ã, tiÕt kiÖm trë thµnh mét yªu cÇu quan träng trong qu¶n lý. Trong viÖc hoµn thiÖn mét ph­¬ng ¸n nµo ®ã, ng­êi ta kh«ng thÓ hoµn thiÖn b»ng mäi gi¸ mµ ph¶i tÝnh to¸n c©n ®èi sao cho tiÕt kiÖm nhÊt, ®¹t hiÖu qu¶ nhÊt. §iÒu nµy ®ßi hái khi ®a ra mét ph­¬ng ¸n mang tÝnh kh¶ thi cao nh­ng vÉn tiÕt kiÖm ®­îc chi phÝ.  Ph¶i ®¶m b¶o yªu cÇu vÒ chÊt l­îng th«ng tin vµ ®¸p øng viÖc cung cÊp th«ng tin kÞp thêi chÝnh x¸c. Vai trß quan träng cña kÕ to¸n lµ cung cÊp th«ng tin mét c¸ch kÞp thêi vµ chÝnh x¸c vÒ mÆt ho¹t ®éng kinh tÕ tµi chÝnh cho l·nh ®¹o doanh nghiÖp ®Ó trªn c¬ së ®ã l·nh ®¹o DN cã thÓ ra c¸c quyÕt ®Þnh kinh doanh tèi ­u. V× vËy , tæ chøc kinh tÕ thÕ nµo ®Ó ®¸p øng ®­îc vai trß cña kÕ to¸n míi lµ yªu cÇu quan träng vÒ mÆt lý luËn còng nh­ trªn thùc tÕ. C«ng t¸c qu¶n lý kinh tÕ , kÕ to¸n chØ ph¸t huy vai trß tÝch cùc khi nã ®­îc tæ chøc hîp lý vµ khoa häc