Tài liệu Tín dụng hộ sản xuất, thực trạng và giải pháp

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 lêi më ®Çu Thêi gian qua, cïng víi viÖc chuyÓn ®æi tõ c¬ chÕ qu¶n lý hµnh chÝnh bao cÊp sang thùc hiÖn c¬ chÕ kinh tÕ thÞ tr-êng. §Ó hßa nhËp víi xu thÕ chung cña thêi ®¹i lµ: Khu vùc hãa, toµn cÇu hãa nÒn kinh tÕ trong lÜnh vùc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, §¶ng vµ Nhµ n-íc ta ®· cã nh÷ng ®æi míi: Chó träng ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng hãa trong n«ng nghiÖp, tù do l-u th«ng hµng hãa; lÊy hé n«ng d©n lµm ®¬n vÞ kinh tÕ c¬ së. C¸c chÝnh s¸ch ®æi míi, phï hîp víi yªu cÇu thùc tÕ vµ víi lßng d©n lµ ®éng lùc thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ n-íc ta nãi chung vµ ®èi víi kinh tÕ n«ng nghiÖp n«ng th«n nãi riªng . Tõ chØ thÞ 100 cña Ban BÝ th- Trung -¬ng §¶ng, NghÞ quyÕt 10 cña Bé chÝnh trÞ, chØ thÞ 2002/CP, NghÞ ®Þnh 14/CP cho ®Õn NghÞ quyÕt 67/1999/Q§ TTg ngµy 30 /3/1999 cña ChÝnh Phñ vµ c¸c chØ thÞ, nghÞ quyÕt tiÕp theo, §¶ng ta lu«n kh¼ng ®Þnh vÉn ®Ò n«ng d©n, n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n lµ vÊn ®Ò chiÕn l-îc cã ý nghÜa to lín trong c¸ch m¹ng n-íc ta . Coi hé n«ng d©n lµ ®¬n vÞ kinh tÕ tù chñ, ho¹t ®éng trong c¬ chÕ thÞ tr-êng; N«ng d©n ®-îc giao quyÒn sö dông ruéng ®Êt l©u dµi, kÓ c¶ quyÒn thõa kÕ vµ sö dông ®Êt. §©y lµ nh÷ng vÊn ®Ò bøc bèi trong nhiÒu n¨m ®· k×m h·m s¶n xuÊt n«ng nghiÖp kh«ng ph¸t triÓn ®-îc. C«ng cuéc ®æi míi trong qu¶n lý kinh tÕ cña n-íc ta ®· thùc sù t¹o ®iÒu kiÖn cho quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi lùc l-îng s¶n xuÊt trong thêi kú qu¸ ®é ®i lªn chñ nghÜa x· héi ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó thóc ®Èy lùc l-îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn, ®Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp - n«ng th«n . Tuy nhiªn ph¸t triÓn s¶n xuÊt lµ qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt më réng víi quy m« kh«ng ngõng t¨ng lªn, vÒ quan hÖ s¶n xuÊt ë n«ng th«n, ng-êi n«ng d©n ®· thùc sù ®-îc cëi trãi, cã ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt nh-ng muèn ph¸t triÓn s¶n xuÊt, ngoµi c¸c ®iÒu kiÖn ®Êt ®ai, lao ®éng, vËt t- ®ßi hái cßn ph¶i cã vèn . V× vËy viÖc t¹o ra mét thÞ tr-êng vèn ®Õn tËn tay ng-êi n«ng d©n, ®¸p øng ®-îc c¸c yªu cÇu cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nh- tÝnh chÊt mïa vô, chÝnh s¸ch s¶n phÈm, l·i suÊt hîp lý còng lµ mét nhu cÇu cÊp thiÕt vµ sù ra ®êi cña ng©n hµng n«ng nghiÖp ®· ®¸p øng ®-îc yªu cÇu kh¸ch quan nµy . 1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Thêi gian qua, Ng©n hµng n«ng nghiÖp ®· cè g¾ng thùc hiÖn vai trß cña m×nh, h-íng ho¹t ®éng vµo phôc vô kinh tÕ n«ng nghiÖp n«ng th«n . Sau h¬n 10 n¨m ®æi míi viÖc thùc hiÖn thi hµnh chñ tr-¬ng chÝnh s¸ch, c¬ chÕ qu¶n lý cña §¶ng , Nhµ n-íc nÒn kinh tÕ n-íc ta ®· thu ®-îc thµnh tùu trªn nhiÒu mÆt, ®Æc biÖt lµ trªn lÜnh vùc n«ng nghiÖp, n«ng th«n . - VÒ chÝnh s¸ch chÕ ®é : Ng©n hµng n«ng nghiÖp ®· ban hµnh kÞp thêi thÓ lÖ cho vay ®èi víi hé s¶n xuÊt vµ kh«ng ngõng söa ®æi c¸c quy ®Þnh trong thÓ lÖ vay nh»m ®¸p øng nhu cÇu vèn hîp lý, t¹o ®iÒu kiÖn cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ph¸t triÓn . - VÒ nguån vèn : §Ó t¹o nguån vèn ®a d¹ng hãa c¸c h×nh thøc huy ®éng ngoµi c¸c biÖn ph¸p huy ®éng th«ng th-êng (tiÕt kiÖm truyÒn thèng) ®· kÕt hîp huy ®éng b»ng kú phiÕu, tr¸i phiÕu ®¸p øng nbhu cÇu vèn trong mïa vô cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp . - VÒ sö dông vèn : Ng©n hµng n«ng nghiÖp ®· dµnh mét tû lÖ vèn thÝch ®¸ng cho vay phôc vô nhu cÇu s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, trong ®ã chñ yÕu lµ cho vay c¸c hé s¶n xuÊt . Tuy nhiªn so víi yªu cÇu ph¸t triÓn s¶n xuÊt hiÖn nay Ng©n hµng n«ng nghiÖp ch-a ®¸p øng ®-îc ®Çy ®ñ. Nguyªn nh©n tõ nhiÒu phÝa cã thÓ tõ phÝa Nhµ n-íc, tõ phÝa Ng©n hµng hay tõ phÝa kh¸ch hµng : - PhÝa Nhµ n-íc : Do c¬ chÕ chÝnh s¸ch ch-a ®ång bé nhÊt lµ chÝnh s¸ch s¶n phÈm n«ng nghiÖp, bé luËt ch-a hoµn toµn t¹o m«i tr-êng thuËn lîi cho n«ng nghiÖp ph¸t triÓn, c¸c chÝnh s¸ch ®èi víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cßn cã chç bÊt b×nh ®¼ng ®èi víi kinh tÕ ngoµi quèc doanh trong ®ã cã kinh tÕ n«ng nghiÖp n«ng th«n . 2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 - PhÝa Ng©n hµng : Do c«ng t¸c nguån vèn ch-a tèt cã thêi kú d©n cÇn vèn th× Ng©n hµng kh«ng ®ñ vèn ®Ó cung øng kÓ c¶ sè l-îng vµ chñng lo¹i, ng-îc l¹i cã thêi kú l¹i ®äng vèn kh«ng ®Çu t- ra ®-îc. Do biÖn ph¸p tæ chøc huy ®éng vµ cho vay ch-a tèt . - PhÝa kh¸ch hµng : Tr×nh ®é tæ chøc s¶n xuÊt ch-a tèt, n¨ng suÊt lao ®éng ch-a cao lµm ¶nh h-ëng ®Õn vèn s¶n xuÊt vµ vèn vay Ng©n hµng, ch-a tËn dông hÕt kh¶ n¨ng tiÒm tµng s½n cã trong s¶n xuÊt ... Nh-ng dï cho nguyªn nh©n chñ quan hay kh¸ch quan. Tõ phÝa Nhµ n-íc hay kh¸ch hµng th× muèn gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò nµy cÇn nghiªm tóc ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ ®Ó cã kÕt luËn mang tÝnh khoa häc vµ biÖn chøng; trªn c¬ së ®ã sÏ cã nh÷ng ®Þnh h-íng cho ho¹t ®éng Ng©n hµng n«ng nghäªp trong cho vay hé s¶n xuÊt . §èi víi huyÖn Kinh M«n : Lµ mét huyÖn n»m trong vïng cã ®Þa lý phøc t¹p võa lµ ®ång b»ng, lµ trung du, miÒn nói, thuéc tØnh H¶i D-¬ng míi ®-îc t¸ch ra tõ tØnh H¶i H-ng ®Çu n¨m 1997, b¶n th©n huyÖn Kinh M«n còng võa ®-îc t¸ch ra tõ huyÖn Kim M«n cò, kinh tÕ cña huyÖn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lµ chñ ®¹o, tuy nhiªn ë ®©y l¹i cã mét khu c«ng nghiÖp tËp trung s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng lín cña khu vùc nh- s¶n xuÊt xi m¨ng, khai th¸c ®¸ . .. V× Kinh M«n lµ mét huyÖn n«ng nghiÖp cã vai trß chñ ®¹o nªn trong thêi kú bao cÊp s¶n xuÊt bÞ gß bã trong khu«n khæ hîp t¸c x· n«ng nghiÖp, s¶n xuÊt mang tÝnh chÊt mïa vô râ rÖt, lao ®éng n«ng nhµn phæ biÕn, thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng-êi thÊp, kh¶ n¨ng tÝch tô vµ tËp trung vèn cho yªu cÇu më réng s¶n xuÊt gÆp khã kh¨n . B-íc vµo thêi kú chuyÓn ®æi c¬ chÕ qu¶n lý trong n«ng nghiÖp, h-íng ph¸t triÓn cña kinh tÕ huyÖn lµ : §Çu t- th©m canh, t¨ng vô t¨ng vßng quay sö dông ®Êt, t¨ng chÊt l-îng mïa vô, ph¸ thÕ ®éc canh c©y lóa, khai th¸c thÕ m¹nh kinh tÕ v-ên vµ c©y ®Æc s¶n (c©y v¶i thiÒu); ph¸t triÓn ngµnh nghÒ phô, tËn dông lao ®éng n«ng nhµn, n©ng tû suÊt hµng hãa trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp . 3 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 §Ó lµm ®-îc ®iÒu ®ã, vÊn ®Ò vèn vµ sö dông vèn cã hiÖu qu¶ cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lµ mét nhu cÇu bøc xóc. CÇn ph¶i cã biÖn ph¸p khai th¸c mäi nguån vèn nhµ rçi t¹i chç cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, thu hót vèn tõ c¸c khu vùc kh¸c ®Ó thóc ®Èy tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp hãa n«ng nghiÖp , n«ng th«n lµ yªu cÇu to lín vµ cÊp thiÕt. Tuy nhiªn hiÖn nay kh«ng Ýt ®Þa ph-¬ng ®· sö dông l·ng phÝ nh÷ng ®ång vèn Ýt ái t¹o ra b»ng må h«i søc lùc cña m×nh cã thÓ do tr×nh ®é qu¶n lý, tæ chøc s¶n xuÊt ch-a tèt. §Ó sö dông vèn mét c¸ch hîp lý, hiÖu qu¶ nhÊt trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay trong lÜnh vùc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lµ t¹o ®iÒu kiÖn n©ng cao ®êi sèng n«ng d©n, gãp phÇn xãa ®ãi gi¶m nghÌo lµm cho d©n giÇu n-íc m¹nh lµ mét vÊn ®Ò ®ang ®-îc §¶ng, Nhµ n-íc vµ nh©n d©n quan t©m. §ã còng lµ lý do cña viÖc chän ®Ò tµi " ". Nghiªn cøu ®Ò tµi "TÝn dông hé s¶n xuÊt, thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p", víi môc ®Ých b-íc ®Çu kh¶o s¸t l¹i t×nh h×nh vay vèn cña hé n«ng d©n trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y (Tõ n¨m 1998 ®Õn nay), tõ ®ã rót ra nh÷ng nhËn xÐt, nh÷ng gi¶i ph¸p kiÕn nghÞ nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ trong viÖc cho vay hé s¶n xuÊt . §Ò tµi ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn, ®-îc bè trÝ thµnh 3 ch-¬ng nhsau: - Ch-¬ng I : Hé s¶n xuÊt trong nÒn kinh tÕ n-íc ta vµ vai trß cña tÝn dông ng©n hµng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña hé s¶n xuÊt . - Ch-íng II : Thùc tr¹ng cho vay hé s¶n xuÊt ë Ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n huyÖn Kinh M«n . - Ch-¬ng III : Nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m në réng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t- tÝn dông cña ë Ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n huyÖn Kinh M«n . §Ò tµi ®-îc nghiªn cøu ph©n tÝch th«ng qua viÖc kÕt hîp c¸c ph-¬ng ph¸p: Kh¶o s¸t thùc tÕ, xö lý, ph©n tÝch sè liÖu thèng kª tõ n¨m 1998 ®Õn nay . 4 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 B»ng kiÕn thøc ®-îc trang bÞ trong nhµ tr-êng, kÕt hîp víi kinh nghiÖm thùc tÕ 10 n¨m g¾n bã víi c«ng t¸c cho vay hé n«ng d©n, t«i hy väng sÏ ®Ó l¹i cho quª h-¬ng mét chót kinh nghiÖm trong cho vay hé s¶n xuÊt th«ng qua néi dung ®Ò tµi nµy . §Ò tµi ®-îc hoµn thµnh víi sù gióp ®ì tËn t×nh cña thÇy NguyÔn Kim Anh cïng c¸c thÇy c« gi¸o thuéc Häc viÖn Ng©n hµng . V× ®iÒu kiÖn kh¶ n¨ng cßn h¹n chÕ t«i mong nhËn ®-îc sù ®ãng gãp qóy b¸u vµ xin bµy tá lßng biÕt ¬n ch©n thµnh ®Õn c¸c thÇy gi¸o, cè gi¸o vµ Ban l·nh ®¹o, c¸c ®ång nghiÖp t¹i Chi nh¸nh ë Ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n huyÖn Kinh M«n ®· gióp ®ì t«i hoµn thµnh b¶n luËn v¨n nµy . 5 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ch-¬ng i hé s¶n xuÊt trong nÒn kinh tÕ n-íc ta vµ vai trß cña tÝn dông ng©n hµng trong sù ph¸t triÓn cña hé s¶n xuÊt i . kinh tÕ hé trong nÒn kinh tÕ n-íc ta : 1 . §Æc ®iÓm s¶n xuÊt cña kinh tÕ hé n«ng d©n : VÞ trÝ vai trß n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n ®· ®-îc kh¼ng ®Þnh trong c¸c giai ®o¹n lÞch sö cña ®Êt n-íc ®· ®ãng gãp phÇn lín trong c«ng cuéc ®æi míi. N«ng nghiÖp n«ng th«n lµ thÞ tr-êng réng lín vµ nhiÒu tiÒm n¨ng ph¸t triÓn nh-ng tÝch lòy tõ néi bé cßn thÊp so víi yªu cÇu ®Çu t- ph¸t triÓn. Trong dù th¶o v¨n kiÖn ®¹i héi IX cña §¶ng vÒ ph-¬ng h-íng ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n 2001 - 2010 vµ kÕ ho¹ch 5 n¨m 2001 - 2005 ®· x¸c ®Þnh c¸c môc tiªu chiÕn l-îc ph¸t triÓn cô thÓ gi¸ trÞ s¶n l-îng n«ng nghiÖp t¨ng 4 % n¨m . 1 . 1 - Kh¸i niÖm hé s¶n xuÊt : Hé s¶n xuÊt bao gåm chñ yÕu cha mÑ, con c¸i, «ng bµ cïng chung hé khÈu, c¸c thµnh viªn trong hé g¾n bã víi nhau chÆt chÏ, thÓ hiÖn : - Th«ng qua mèi quan hÖ h«n nh©n vµ huyÕt thèng . - VÒ kinh tÕ : C¸c thµnh viªn trong hé g¾n bã víi nhau trªn c¸c mÆt quan hÖ së h÷u vÒ t- liÖu s¶n xuÊt, quan hÖ s¶n xuÊt, ph©n phèi s¶n phÈm vµ quan hÖ qu¶n lý . C¸c thµnh viªn trong hé cïng chung môc ®Ých vµ lîi Ých tho¸t khái ®ãi nghÌo. HoÆc n©ng cao møc sèng vµ lµm giÇu, do ®ã hé s¶n xuÊt lµ mét tÕ bµo cña nÒn kinh tÕ x· héi . Hé s¶n xuÊt lµ tËp hîp c¸c thµnh viªn trong mét gia ®×nh, ®¹i diÖn lµ chñ hé, tù chñ trùc tiÕp ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Lµ chñ thÓ trong quan hÖ s¶n 6 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 xuÊt kinh doanh, lao ®éng tù nguyÖn vµ tù gi¸c, tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh . 1 . 2 - C¸c hé s¶n xuÊt tån t¹i trong n«ng th«n ngµy nay : Cã hai lo¹i hé s¶n xuÊt tån t¹i trong n«ng th«n hiÖn nay ®ã lµ : - Hé lo¹i I : Lo¹i hé nµy chiÕm ®¹i bé phËn (kho¶ng 90 %). Lµ lo¹i hé chuyªn s¶n xuÊt n«ng - l©m - ng- - diªm nghiÖp cã tÝnh chÊt tù cung, tù cÊp do mét c¸ nh©n ®øng ra lµm chñ hé vµ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh . Ph-¬ng thøc tæ chøc cña lo¹i hé nµy ®¬n gi¶n, s¶n phÈm s¶n xuÊt chñ yÕu lµ l-¬ng thùc, thùc phÈm, c©y ¨n qu¶, thñy s¶n ... - Hé lo¹i II : ChiÕm tû träng nhá trong n«ng th«n . Lµ nh÷ng hé kinh doanh theo luËt ®Þnh ë n«ng th«n. Bao gåm nh÷ng hé t- nh©n hoÆc hé lµ nhãm s¶n xuÊt kinh doanh do mét nhãm ng-êi hoÆc hé lµ hîp t¸c x·, C«ng ty cæ phÇnm, C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n ... cã c¸c ®iÒu kiÖn sau : + Cã giÊy phÐp kinh doanh hoÆc giÊy phÐp thµnh lËp do c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn cÊp . + Cã ®¨ng ký kinh doanh . + Cã vèn ®iÒu lÖ . 1 . 3 - §Æc ®iÓm s¶n xuÊt cña hé n«ng d©n : Hé s¶n xuÊt ®-îc h×nh thµnh theo nh÷ng ®Æc ®iÓm tù nhiªn, rÊt ®a d¹ng. Tïy thuéc vµo h×nh thøc sinh ho¹t ë mçi vïng vµ ®Þa ph-¬ng mµ hé h×nh thµnh mét kiÓu c¸ch s¶n xuÊt, mét tæ chøc riªng rÏ trong ph¹m vi gia ®×nh. C¸c thµnh viªn trong hé quan hÖ víi nhau hoµn toµn theo c¸p vÞ, cã cïng së h÷u kinh tÕ. Trong m« h×nh hé s¶n xuÊt chñ hé lµ nh÷ng ng-êi lao ®éng trùc tiÕp, lµm viÖc hoµn toµn tù gi¸c vµ cã tr¸ch nhiÖm . 7 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 S¶n xuÊt cña hé kh¸ æn ®Þnh, vèn lu©n chuyÓn chËm so víi c¸c ngµnh kh¸c nh- th-¬ng nghiÖp . §èi t-îng s¶n xuÊt lµ nh÷ng c©y , con sinh tr-ëng vµ ph¸t triÓn hÕt søc ®a d¹ng vµ phøc t¹p. V× vËy s¶n xuÊt cña hä cã nh÷ng nÐt ®Æc thï riªng biÖt. Chi phÝ s¶n xuÊt th-êng lµ thÊp, vèn cÇn cho ®Çu t- cã thÓ r¶i ®Òu trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt . S¶n xuÊt cña hé mang tÝnh thêi vô, cïng mét lóc cã thÓ kinh doanh hoÆc s¶n xuÊt nhiÒu lo¹i c©y trång, vËt nu«i th¶, ®éng vËt hoÆc tiÕn hµnh c¸c ngµnh nghÒ kh¸c lóc n«ng nhµn. V× vËy thu nhËp còng r¶i ®Òu, ®ã lµ mét yÕu tè quan träng t¹o ®iÒu kiÖn cho kinh tÕ hé ph¸t triÓn toµn diÖn . Tr×nh ®é s¶n xuÊt ë n-íc ta ®a phÇn ë møc thÊp, chñ yÕu lµ s¶n xuÊt thñ c«ng, m¸y mãc cã ch¨ng còng cßn Ýt, ®¬n gi¶n, tæ chøc s¶n xuÊt mang tÝnh tù ph¸t, ph¹m vi nhá, kh«ng ®-îc ®µo t¹o bµi b¶n, hé s¶n xuÊt hiÖn nay nãi chung vÉn ho¹t ®éng theo tÝnh chÊt truyÒn thèng, th¸i ®é lao ®éng th-êng bÞ chi phèi bëi t×nh c¶m, ®¹o ®øc gia ®×nh vµ nÕp sinh ho¹t theo phong tôc tËp qu¸n cña lµng quª ... 2 . Vai trß kinh tÕ hé s¶n xuÊt trong ph¸t triÓn kinh tÕ n-íc ta : S¶n xuÊt n«ng nghiÖp cung cÊp nguyªn liÖu cho c«ng nghiÖp, cung cÊp nguån lao ®éng ®¸ng kÓ, xuÊt khÈu n«ng s¶n phÈm (g¹o, cµ phª, cao su, hå tiªu, t«m c¸ ...). N-íc ta xuÊt khÈu g¹o ®øng thø 2 ThÕ giíi, cµ phª thø 3 ThÕ giíi, c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu kh¸c cña n«ng nghiÖp nh- chÌ, h¹t tiªu, h¹t ®iÒu, thñy h¶i s¶n ... ®Òu ë thø h¹ng cao. S¶n xuÊt n«ng nghiÖp cã vai trß lín trong c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n-íc nhÊt lµ tõ nh÷ng n¨m ®æi míi nÒn kinh tÕ gãp phÇn lín trong c«ng cuéc c«ng nghiÖp hãa , hiÖn ®¹i hãa ®Êt n-íc ®Ó hßa nhËp ThÕ giíi . 2 . 1 - Kinh tÕ hé ®èi víi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp : Tr-íc ®©y s¶n xuÊt víi h×nh thøc tËp thÓ vµ quan ®iÓm hîp t¸c x· lµ nhµ, x· viªn lµ chñ. Song do v× chóng ta ch-a cã ®ñ ®iÒu kiÖn vµ kinh nghiÖm ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp tËp thÓ, mÆt kh¸c cã nhiÒu vÊn ®Ò dÉn ®Õn n¨ng suÊt 8 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 lao ®éng hîp t¸c x· rÊt h¹n chÕ, tÝnh lµm chñ vµ kh¶ n¨ng v-¬n lªn trong mçi gia ®×nh kh«ng ph¸t huy ®-îc . Thêi kú 1961 - 1965 MiÒn B¾c ®· cã kho¶ng trªn 4 v¹n hîp t¸c x· bËc cao thu hót kho¶ng 85 % hé n«ng d©n lao ®éng, trong suèt nh÷ng n¨m nµy vµ nh÷ng n¨m tiÕp theo chóng ta lÊy tËp thÓ lµm ®éng lùc mµ coi nhÑ ®éng lùc trùc tiÕp lµ x· viªn. V× thÕ s¶n xuÊt kh«ng ph¸t triÓn ®-îc, t×nh tr¹ng tr× trÖ kÐo dµi trong nh÷ng n¨m cuèi cña giai ®o¹n nµy, bªn c¹nh ®ã l¹i cÊm ®o¸n ph¸t triÓn kinh tÕ gia ®×nh, kinh tÕ t- nh©n, c¸ thÓ : Coi kinh tÕ t- nh©n, c¸ thÓ lµ kÎ thï cña chñ nghÜa x· héi, ®Þa vÞ x· héi bä thÊp kÐm, s¶n xuÊt kinh doanh cña hä bÞ trãi buéc, k×m h·m v× bÞ kinh tÕ tËp thÓ chÌn Ðp ... Thêi kú 1966 - 1981 ®©y lµ thêi kú mµ quan ®iÓm cña §¶ng vµ Nhµ n-íc ta coi kinh tÕ tËp thÓ lµ kinh tÕ quèc doanh gi÷ vai trß chñ ®¹o, quyÕt ®Þnh sù thµnh b¹i cña ®Êt n-íc. Nh÷ng n¨m kinh tÕ hîp t¸c x· n«ng nghiÖp lµm ¨n sa sót , xuèng cÊp nghiªm träng, thu nhËp kinh tÕ tËp thÓ ®èi víi mét gia ®×nh kh«ng cßn ®¶m b¶o víi nhu cÇu tèi thiÓu. Do ®ã hä ®· nghÜ tíi viÖc ph¶i ph¸t triÓn kinh tÕ phô gia ®×nh song l¹i bÞ trãi buéc bëi c¬ chÕ, chÝnh s¸ch . Thêi kú 1982 ®Õn nay : ChÞ thÞ 100 cña Ban BÝ th- ra ®êi, §¶ng ta ®· x¸c ®Þnh ®-a n«ng nghiÖp lªn mÆt trËn hµng ®Çu . Kinh tÕ gia ®×nh dÇn dÇn ®-îc ®-a vµo vÞ trÝ xøng ®¸ng, vÞ trÝ ng-êi n«ng d©n ®-îc kh«i phôc trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt th«ng qua c¬ chÕ ph©n phèi lîi Ých thÝch hîp . Kinh tÕ c¸ thÓ trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®· ®-îc x¸c ®Þnh vµ ®Æt ®óng vÞ trÝ cña nã trong nÒn n«ng nghiÖp n-íc ta. ChØ thÞ 100 ra ®êi kh¼ng ®Þnh m« h×nh hîp t¸c x· n«ng nghiÖp ë n-íc ta ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶, vÒ l©u dµi lµ kh«ng phï hîp cßn kinh tÕ gia ®×nh cña n«ng d©n ngµy cµng ph¸t triÓn . Tõ n¨m 1986, chóng ta ®· nhËn thøc ®óng h¬n vai trß cña kinh tÕ hé ®èi víi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Tõ nhËn thøc ®ã §¶ng ta ®· cã nh÷ng chÝnh s¸ch qu¶n lý kinh tÕ vÜ m« phï hîp nh»m t¹o m«i tr-êng thuËn lîi cho kinh tÕ hé ph¸t triÓn Tõ n¨m 1988 ®Õn nay nghÞ quyÕt 10 cña Bé chÝnh trÞ ra ®êi cho ®Õn nay rÊt hîp víi lßng d©n x¸c ®Þnh hé s¶n xuÊt lµ ®¬n vÞ kinh tÕ c¬ b¶n trong kinh tÕ n«ng nghäªp, ng-êi n«ng d©n thùc sù lµm chñ trong s¶n xuÊt kinh doanh . 9 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Kho¸n 10 do ®¹i héi §¶ng VI ®Ò ra t¹o ra mét b-íc tiÕn quan träng vÒ tæ chøc l¹i s¶n xuÊt trong n«ng nghiÖp. Trong kho¸n 10 kinh tÕ hé s¶n xuÊt ®· ®-îc x¸c ®Þnh lµ mét chñ thÓ s¶n xuÊt hµng hãa ë n«ng th«n, luËt ®Êt ®ai ®-îc ban hµnh. ChØ thÞ 202/CT ngµy 26/8/91, NghÞ quyÕt 14/CP ngµy 02/3/1993 lµ c¨n cø ph¸p lý më ®-êng cho hÖ thèng Ng©n hµng ViÖt Nam nãi chung vµ NHN & PTNT ViÖt Nam nãi riªng chuyÓn h-íng ®Çu t- b×nh ®¼ng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ gÇn ®©y cã NghÞ ®Þnh sè 04/2000/N§ -CP ngµy 11/2/2000 cña ChÝnh Phñ vÒ thi hµnh, söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu luËt cña ®Êt ®ai. NghÞ quyÕt sè 03/2000/NQ - CP ngµy 2/2/2000 cña chÝnh phñ vÒ kinh tÕ trang tr¹i. QuyÕt ®Þnh sè 67/1999/Q§ - TTg ngµy 30 /3/1999 cña ChÝnh phñ ng-êi n«ng d©n ®· phÊn khëi h¨ng say s¶n xuÊt, hä ®· mang hÕt kh¶ n¨ng tiÒn tµng chøa trong ®Êt ®ai, lao ®éng, vèn liÕng ... mµ tr-íc kia ch-a ®-îc sö dông, ch-a cã ®iÒu kiÖn ph¸t huy ®Ó lµm giµu cho gia ®×nh, cho quª h-¬ng ®Êt n-íc . 2.2. Kinh tÕ hé trong nÒn kinh tÕ n-íc ta hiÖn nay : Trong ®iÒu kiÖn n-íc ta hiÖn nay d©n sè kho¶ng 80 % lµ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp víi h¬n 15 triÖu hé n«ng d©n sèng ë khu vùc n«ng th«n ®· cã h¬n 15 triÖu hé n«ng d©n sèng ë khu vùc n«ng th«n ®· cã h¬n 1,5 triÖu hé n«ng d©n s¶n xuÊt giái,trªn 11,5 v¹n trang tr¹i víi nhiÒu quy m« s¶n xuÊt l©m kÕt hîp. Mét nguån nh©n lùc lín, theo thèng kª n¨m 1999 nguån lao ®éng trong n«ng th«n chiÕm trªn 70 % lao ®éng c¶ n-íc vµ n«ng nghiÖp n«ng th«n lµ mét thÞ tr-êng réng lín do ®ã ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n lµ vÊn ®Ò chiÕn l-îc cã tÇm quan träng ®Æc biÖt ®èi víi §¶ng vµ Nhµ n-íc ta ®Ó ®-a ®Êt n-íc ®i lªn gãp phÇn thùc hiÖn môc tiªu "d©n giµu, n-íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng v¨n minh " . §ã lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Ó kh¬i dËy vµ ph¸t huy tiÒm n¨ng vÒ ®Êt ®ai lao ®éng vµ c¸c nguån lîi tù nhiªn kh¸c, nh»m thùc hiÖn c¸c môc tiªu chiÕn l-îc n«ng nghiÖp n¨m 2000 vµ môc tiªu chiÕn l-îc n«ng nghiÖp trong dù th¶o v¨n kiÖn ®¹i héi §¶ng lÇn IX cña §¶ng vÒ ph-¬ng h-íng ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n 2001 - 2010 vµ kÕ ho¹ch 5 n¨m 2001 - 2005 . 10 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 S¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®· ®ãng gãp 80 % gi¸ trÞ tæng s¶n phÈm x· héi, gãp phÇn lín ®-a gi¸ trÞ tæng s¶n l-îng, GDP ®Çu ng-êi t¨ng, t¨ng tr-ëng kinh tÕ. Tõ nh÷ng nhËn ®Þnh ®Õn thùc tÕ ®èi víi n«ng nghiÖp ViÖt Nam. Ta cã thÓ kh¼ng ®Þnh ®-îc vai trß cña kinh tÕ hé s¶n xuÊt ®· vµ ®ang ®ãng mét vÞ trÝ hÕt søc quan träng trong nÒn kinh tÕ cña ®Êt n-íc nãi chung,trong kinh tÕ n«ng nghiÖp nãi riªng. Cô thÓ : - Kinh tÕ hé ph¸t triÓn nã thu hót nhÒu tµng líp lao ®éng trong x· héi tr-íc hÕt lµ lùc l-îng lao ®éng phæ th«ng ®ang d- thõa trong n«ng th«n. V× thÕ viÖc thu hót lao ®éng trong lÜnh vùc kinh tÕ hé ë n«ng nghiÖp lµ cã nghÜa quan träng. - TËn dông ®-îc nguån tµi nguyªn, ®Êt ®ai, tiÒn vèn... Bëi v× khi ®Êt ®ai, rõng, biÓn, hå, ao ®Çm... cßn ph¹m vi qu¶n lý cña c¸c ®¬n vÞ quèc doanh hay tËp thÓ th× kh¶ n¨ng tËn dông ®Ó khai th¸c cßn rÊt h¹n chÕ. Khi Nhµ n-íc giao quyÒn sö dông vÒ gia ®×nh th× kh¶ n¨ng khai th¸c ®-îc tËn dông triÖt ®Ó vµ hîp lý do ®ã mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, t¹o m«i tr-êng, m«i sinh lµnh m¹nh. - Kinh tÕ hé víi quy m« nhá song rÊt linh ho¹t dÔ thÝch øng víi nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao so víi kinh tÕ quèc doanh vµ kinh tÕ tËp thÓ cïng lo¹i ngµnh nghÒ: V× chi phÝ trung gian Ýt Ýt tiÒn vèn kh«ng bÞ l·ng phÝ, tËn dông triÖt ®Ó ®Êt ®ai, tiÒn vèn, lao ®éng,trang thiÕt bÞ vµ cã ®iÒu kiÖn dÔ dµng ®iÒu chØnh, thay ®æi c¬ cÊu c©y trång, vËt nu«i cho phï hîp víi yªu cÇu thÞ tr-êng; Víi lîi thÕ nµy kÕt hîp víi chÝnh s¸ch ®Òu tiÕt vÜ m« cña Nhµ n-íc sÏ lµ c¬ së ®Ó kinh tÕ hé ph¸t triÓn kh«ng ngõng vµ chÝnh lµ ®iÒu kiÖn ®Ó chuyÓn dÞch nÒn n«ng nghÖp tù nhiªn sang kinh tÕ hµng hãa n«ng phÈm cã quy m« lín . - Kinh tÕ hé ph¸t triÓn sÏ thóc ®Èy ph¸t triÓn ngµnh nghÒ míi vµ kh«i phôc ngµnh nghÒ truyÒn thèng, t¹o ®iÒu kiÖn cho ngµnh c«ng nghiÖp vµ c¸c ngµnh kh¸c ph¸t triÓn . 11 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 II . TÝn dông ng©n hµng ®èi víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña hé s¶n xuÊt : 1 . TÝn dông Ng©n hµng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng: 1.1. Kh¸i niÖm tÝn dông: C«ng thøc chung cña mét chu kú s¶n xuÊt kinh doanh (T - H -T), nh-ng kho¶ng thêi gian tõ T - H vµ tõ H - T trong mçi doanh nghiÖp kh¸c nhau. Trong thùc tÕ nãi chung giai ®o¹n tõ T - H lµ giai ®o¹n cÇn nhiÒu vèn (T), nhiÒu doanh nghiÖp ë giai ®o¹n nµy thiÕu vèn ®Ó ®Çu t- vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t¹o ra s¶n phÈm hµng hãa (H). Cßn giai ®o¹n tõ H - T lf giai ®o¹n doanh nghiÖp b¸n ®-îc s¶n phÈm hµng hãa (H) thu tiÒn vÒ(T) Lóc nµy nÕu doanh nghiÖp tiÕp tôc ngay chu kú s¶n xuÊt tiÕp theo th× kh«ng cã vÊn ®Ò g× lín cÇn nãi, nh-ng ®èi víi doanh nghiÖp theo thêi vô hay v× lý do g× ®ã mµ ch-a tiÕp tôc chu kú s¶n xuÊt tiÕp theo ®-îc th× râ rµng c¸c doanh nghiÖp ®ã ®ang thõa vèn. Ng-îc l¹i nÕu doanh nghiÖp ch-a tiªu thô ®-îc hµng hãa s¶n phÈm nh-ng chu kú s¶n xuÊt tiÕp theo ph¶i tiÕp tôc th× hä l¹i t¹m thêi thiÕu vèn ®Ó s¶n xuÊt. Qu¸ tr×nh tuÇn hoµn vµ lu©n chuyÓn vèn kh«ng ®Òu gi÷a c¸c ®¬n vÞ ®Én ®Õn t×nh tr¹ng trong cïng mét thêi gian cã hiÖn t-îng doanh nghiÖp nµy thõa vèn nh-ng doanh nghiÖp kh¸c l¹i thiÕu vèn vµ ng-îc l¹i. §Ó gi¶i quyÕt m©u thuÉn vÒ vèn, c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt ph¶i tù ®iÒu chØnh b»ng quan hÖ tÝn dông th-¬ng m¹i. Tuy nhiªn quan hÖ tÝn dông th-¬ng m¹i cã nh-îc ®iÓm lín lµ chØ thùc hiÖn trong ®iÒu kiÖn ph¹m vi rÊt h¹n chÕ, kh«ng ®¸p øng ®-îc nhu cÇu vèn cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt mëi réng. Nh- vËy chØ dùa trªn quan hÖ nµy th× kh«ng thÓ ®¸p øng ®-îc nhu cÇu vèn s¶n xuÊt còng nh- tiÕp nhËn hÕt ®-îc sè vèn d- thõa trong x· héi. V× nhu cÇu kh«ng phï hîp nhau dÉn ®Õn vèn kh«ng ®¸p øng ®-îc quy m« vµ thêi h¹n ... mµ chØ cã tÝn dông Ng©n hµng lµ tæ chøc s½n sµng tÕp hnËn hÕt ®-îc c¸c nguån vèn nhµn rçi d-íi c¸c h×nh thøc tiÒn göi cña d©n c-, c¸c tæ chøc kinh tÕ... vµ cho vay ®èi víi c¸c doanh nghiÖp, c¸c tæ chøc kinh tÕ vµ d©n c- thiÕu vèn s¶n xuÊt. 12 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Ng©n hµng lµ trung gian lín nhÊt ®iÒu chØnh vèn tõ ng-êi thõa vèn sang ng-êi thiÕu vèn vµ ng-îc l¹i . TÝn dông ng©n hµng lµ quan hÖ kinh tÕ trong ®ã cã sù chuyÓn nh-îng t¹m thêi mét l-îng gi¸ trÞ d-íi h×nh th¸i tiÒn tÖ hoÆc hiÖn vËt tõ ng-êi së h÷u sang ng-êi sö dông ®Ó sau mét thêi gian nhÊt ®Þnh th× l-îng gi¸ trÞ ®ã ®· trë vÒ tay ng-êi së h÷u nh-ng lín h¬n l-îng gi¸ trÞ ban ®Çu víid nh÷ng ®iÒu kiÖn mµ hai bªn ®· tháa thuËn víi nhau (lîi tøc, thêi h¹n...). 1.2. C¸c h×nh thøc tÝn dông trong n«ng th«n hiÖn nay: Cã hai h×nh thøc tÝn dông ®ang tån t¹i trong n«ng th«n hiÖn nay ®ã lµ : - ThÞ tr-êng tÝn dông chÝnh thøc : Lµ h×nh thøc tÝn dông ®-îc ph¸p luËt thõa nhËn, c¸c chñ thÓ tham gia thÞ tr-êng nµy lµ c¸c Ng©n hµng th-¬ng m¹i quèc doanh, Ng©n hµng cæ phÇn th-¬ng m¹ihoÆc c¸c h×nh thøc tÝn dông kh¸c. h×nh thøc nµy hiÖn nay chiÕm tû träng lín . ThÞ tr-êng nµy lµ nguån cung øng tÝn dông l¬n¸ nhÊt vµ dÇn dÇn chiÕm lÜnh thÞ tr-êng tÝn dông ë n«ng th«n mµ lßng cèt lµ Ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng ®ßi hái cung øng vèn cho s¶n xuÊt cña hé sn¶ xuÊt . §Ó ®¶m b¶o cho h×nh thøc tÝn dông chÝnh thøc thùc sù chiÕma lÜnh thÞ tr-êng n«ng th«n ®ßi hái thÞ tr-êng vèn ph¶i ph¸t triÓn ®óng h-íng vµ ph¸t huy hiÖu qu¶ trong qu¸ tr×nh chuyÓn kinh tÕ hé sang s¶n xuÊt hµng hãa . - ThÞ tr-êng tÝn dông kh«ng chÝnh thøc : Lµ thÞ tr-êng tÝn dông kh«ng ®-îc ph¸p lý c«ng nhËn. B¶n chÊt lµ cho vay nÆng l·i, thËm chÝ kh«ng cã giíi h¹n, thñ tôc rÊt ®¬n gi¶n, chñ yÕu lµ tháa thuËn gi÷a hai c¸ nh©n hoÆc hai gia ®×nh vÒ møc l·i, l·i suÊt, thêi h¹n ... hÕt h¹n th× tr¶. Cã thÓ vay b»ng tiÒn hoÆc hiÖn vËt. H×nh thøc nµy th-êng xÈy ra trong nÒn s¶n xuÊt tù tóc, tù cÊp hiÖn nay còng vÉn cßn tån t¹i nh-ng chiÕm mét tû träng rÊt nhá . 13 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 1 . 3 - TÝn dông ng©n hµng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng : Trong thêi kú bao cÊp toµn bé ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ ®Òu tu©n theo chØ tiªu kÕ ho¹ch cña Nhµ n-íc vµ ng©n hµng ®-îc coi nh- nét c«ng cô cÊp ph¸t theo kÕ ho¹ch ®· ®Þnh thay ng©n s¸ch. Cho nªn kh«ng thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn mµ cã n¬i, cã lóc l¹i cßn k×m h·m sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ . N¨m 1998 hÖ thèng Ng©n hµng ViÖt Nam chuyÓn tõ hÖ thèng ng©n hµng mét cÊp sang thµnh hÖ thèng ng©n hµng hai cÊp : §ã lµ Ng©n hµng Nhµ n-íc vµ c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i; Ng©n hµng Nhµ n-íc víi chøc n¨ng qu¶n lý Nhµ n-íc (qu¶n lý vÜ m«) vÒ mÆt tiÒn tÖ, tÝn dông ng©n hµng . C¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i víi chøc n¨ng kinh doanh trªn lÜnh vùc tiÒn tÖ, tÝn dông, thanh to¸n dÞch vô ng©n hµng d-íi sù kiÓm tra gi¸m s¸t cña ng©n hµng Nhµ n-íc . Tõ th¸ng 10/1990 hÖ thèng ng©n hµng ®-îc s¾p xÕp theo khu«n khæ ph¸p lý vÒ kinh doanh tiÒn tÖ. Ph¸p lÖnh ng©n hµng h×nh thµnh mét trËt tù qu¶n lý míi theo sù qu¶n lý cña Nhµ n-íc. Sau khi hai Ph¸p lÖnh Ng©n hµng ra ®êi, hÖ thèng ng©n hµng th-¬ng m¹i bao gåm : - Ng©n hµng §Çu t- vµ Ph¸t triÓn ViÖt Nam - Ng©n hµng c«ng th-¬ng ViÖt Nam - Ng©n hµng ngo¹i th-¬ng ViÖt Nam - Ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt Nam . Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i ho¹t ®éng theo c¬ chÕ lµ mét doanh nghiÖp, th«ng qua ho¹t ®éng tÝn dông c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i ®· tù th¶i lo¹i nh÷ng kh¸ch hµng lµ doanh nghiÖp, t- nh©n c¸ thÓ kh«ng thÓ ®øng v÷ng vµ ®i lªn víi tèc ®é ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ, tÝn dông ng©n hµng còng ®· tù lùa chän kh¸ch hµng cho m×nh nh÷ng doanh nghiÖp kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng tr¶ nî, hoÆc kinh doanh kh«ng cã hiÖu qu¶ th× kh«ng ®Çu t-. 14 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Ng-îc l¹i doanh nghiÖp còng cã quyÒn tù lùa chän ng©n hµng giao dÞch cho m×nh. Tõ ®ã t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp cã xu h-íng lµm ¨n tèt ngµy cµng ph¸t triÓn. Th«ng qua viÖc thu hót vèn ®Çu t-, c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i ®· thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, d©n giÇu, n-íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng v¨n minh . Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, nhÊt lµ tõ khi cã LuËt ng©n hµng ra ®êi tÝn dông ng©n hµng ®· thùc sù ph¸t huy hiÖu qu¶, cô thÓ lµ : HiÖu qu¶ vÒ mÆt kinh tÕ : - TÝn dông ng©n hµng nh»m bæ sung nhu cÇu vèn l-u ®éng ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ nãi chung ®· thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn tõ ®ã t¨ng lîi nhuËn . - Th«ng qua ho¹t ®éng tÝn dông ng©n hµng thùc hiÖn ®-îc viÖc kiÓm so¸t b»ng ®ång tiÒn ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp, c¸c tæ chøc kinh tÕ . - TÝn dông ng©n hµng gãp phÇn khai th¸c kh¶ n¨ng tiÒm tµng cuae mçi doanh nghiÖp nãi riªng, cña toµn bé nÒn kinh tÕ nãi chung . - TÝn dông ng©n hµng t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn ngµnh nghÒ míi, tiÕp thu vµ øng dông khoa häc kü thuËt, chuyÓn giao c«ng nghÖ vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, n©ng cao tr×nh ®é khoa häc kü thuËt . HiÖu qu¶ vÒ mÆt x· héi : - N©ng cao tr×nh ®é d©n trÝ, ®êi sèng, x· héi v¨n minh . - Gi¶i quyÕt ®-îc c«ng ¨n viÖc lµm, gi¶m n¹n thÊt nghiÖp . 15 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 2 . Vai trß cña tÝn dông Ng©n hµng n«ng nghiÖp ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ hé s¶n xuÊt n-íc ta hiÖn nay : 2 . 1 - TÝn dông Ng©n hµng n«ng nghiÖp : TÝn dông Ng©n hµng cã nh÷ng b-íc tiÕn quan träng, trong chÝnh s¸ch tÝn dông ng©n hµng phôc vô ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n ®Ó phôc vô môc tiªu ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n, chÝnh s¸ch tÝn dông NHNo & PTNT nh»m t¹o ®éng lùc thóc ®Èy s¶n xuÊt hµng hãa t¨ng thu nhËp n©ng cao møc sèng ng-êi lao ®éng trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp, n«ng th«n lu«n lu«n lµ chÝnh s¸ch quan träng vµ nhÊt qu¸n cña §¶ng vµ Nhµ n-íc ta . TÝn dông ng©n hµng n«ng nghiÖp chñ yÕu lµ tÝn dông vÒ chi phÝ s¶n xuÊt, mµ c¸c kho¶n mµ ng©n hµng cho hé n«ng d©n vay ®Ó chi phÝ cho s¶n xuÊt vÒ gièng c©y trång, vËt nu«i, thøc ¨n gia sóc, ph©n bãn, thuèc trõ s©u ... Ngoµi ra tÝn dông ng©n hµng cßn bao gåm c¸c kho¶n cho vay trung, dµi h¹n ®Ó c¶i t¹o ®ång ruéng, chuyÓn ®æi c¬ cÊu, mua s¾m c¸c tr¸ng thiÕt bÞ phôc vô cho s¶n xuÊt . TÝn dông Ng©n hµng ®èi víi hé n«ng d©n sÏ gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò ¸ch t¾c trong s¶n xuÊt ( thiÕu vèn ). T¹o ®iÒu kiÖn thu nhËp cao, ®êi sèng ®Çy ®ñ, æn ®Þnh ... 2 . 2 - Vai trß cña tÝn dông Ng©n hµng n«ng nghiÖp ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ hé s¶n xuÊt n-íc ta hiÖn nay : Tõ n¨m 1988 §¶ng ta thùc hiÖn ®æi míi mét b-íc trong chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n-¬c, mét lo¹t c¸c chÝnh s¸ch vÜ m« ra ®êi. HÖ thèng ng©n hµng còng ®-îc h×nh thµnh theo hai hÖ thèng : Ng©n hµng Nhµ n-íc vµ Ng©n hµng chuyªn doanh . Trong hÖ thèng ng©n hµng chuyªn doanh bao gåm c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i sau : - Ng©n hµng §Çu t- vµ Ph¸t triÓn ViÖt Nam 16 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 - Ng©n hµng c«ng th-¬ng ViÖt Nam - Ng©n hµng ngo¹i th-¬ng ViÖt Nam - Ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt Nam . Trong c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i th× Ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt Nam cã mét thÞ tr-êng tÝn dông réng lín tr¶i ®Òu trªn kh¾p ®Êt n-íc, gåm 65 Chi nh¸nh vµ mçi Chi nh¸nh ®Òu cã Ng©n hµng n«ng nghiÖp cÊp huyÖn, cÊp huyÖn ®ãng trô së t¹i thÞ trÊn huyÖn vµ c¸c ng©n hµng cÊp 4 ®ãng trô së t¹i c¸c thÞ tø. Víi môc ®Ých t¹o ra thÞ tr-êng tµi chÝnh t¹i n«ng th«n më ra ®Þa bµn ®Çu t- tÝn dông thóc ®Èy s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ph¸t triÓn . §èi víi Ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt Nam th× ®Þa bµn ho¹t ®éng chÝnh lµ n«ng th«n. §Çu t- tÝn dông lµ nguån vèn lín nhÊt, lµ thÞ tr-êng tÝn dông chñ yÕu t¹i ®Þa ph-¬ng, trong ®Çu t- ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, nã thùc sù mang l¹i lîi Ých ®èi víi s¶n xuÊt kinh doanh . §©y lµ cÇu nèi gi÷a s¶n xuÊt vµ l-u th«ng hµng hãa víi l-u th«ng tiÒn tÖ . §iÒu chñ yÕu ®Ó chuyÓn nÒn kinh tÕ ViÖt Nam vµ n«ng nghiÖp ViÖt Nam sang s¶n xuÊt hµng hãa theo c¬ chÕ thÞ tr-êng lµ viÖc h×nh thµnh nét thÞ tr-êng tµi chÝnh sèng ®éng vµ ®a d¹ng ë n«ng th«n. Theo nghÜa réng th× thÞ tr-êng tµi chÝnh lµ tæng hãa nhiÒu ho¹t ®éng tÝn dông, l-u th«ng vèn ë n«ng th«n, tÝn dông ng©n hµng lµ cÇu nèi gi÷a ng-êi cã vèn t¹m thêi nhµn rçi víi ng-êi cã nhu cÇu vèn cho s¶n xuÊt kinh doanh nh-ng thiÕu vèn s¶n xuÊt kinh doanh . TÝn dông ng©n hµng ®· gãp phÇn thóc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung ruéng ®Êt, vèn ®Ó chuyÓn nhanh kinh tÕ hé sang s¶n xuÊt hµng ho¸. HiÖn nay ë n«ng th«n ViÖt Nam cã rÊt nhiÒu hé n«ng d©n cã ®Êt nh-ng kh«ng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, hä cã nghÒ kh¸c phï hîp h¬n nªn sè ®Êt ®-îc chia hä cho thuª m-în ... Bªn c¹nh ®ã l¹i cã nh÷ng hé cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, cã lao ®éng, cã vèn l¹i biÕt c¸ch lµm vµ tÝnh to¸n cã hiÖu , hä muèn më réng quy m« s¶n xuÊt nªn ph¶i thuª m-ín ®Êt, ®Êu thÇu ®Êt ... nÕu sè vèn kh«ng ®ñ hä ph¶i ®i 17 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 vay c¸c tæ chøc tÝn dông. Bëi vËy ®ång vèn tÝn dông cña ng©n hµng ®· gióp hä cã kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt nhiÒu vÊn ®Ò. Tõ khi cã ®Êt hä cã thÓ mua s¾m trang thiÕt bÞ , m¸y mãc, chi phÝ ®Ó më réng s¶n xuÊt. NÕu quy m« s¶n xuÊt cµng lín th× s¶n l-îng t¨ng, tØ träng hµng hãa cµng nhiÒu gióp hä thanøg lîi trong c¹nh tranh thóc ®Èy qu¸ tr×nh tiÕp tôc vµd tËp trung ruéng ®Êt cµng nhanh. - TÝn dông Ng©n hµng cßn gióp hä cã ®iÒu kiÖn th©m canh t¨ng n¨ng xuÊt, cung øng nguyªn liÖu hµng hãa cho c«ng nghiÖp vµ t¨ng nh÷ng mÆt hµng cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu cao. - TÝn dông Ng©n hµng gãp phÇn khai th¸c tiÒm n¨ng tµi nguyªn, ®Êt ®ai, lao ®éng. - TiÒm n¨ng n«ng nghiÖp n-íc ta cßn rÊt lín, nÕu ®-îc Nhµ nuíc quan t©m ®óng møc,víi nh÷ng chÝnh s¸ch qu¶n lý vi m« thÝch hîp ®Æc biÖt lµ chÝnh s¸ch ®Çu t- tÝn dông hîp lý ch¾c ch¾n nh÷ng tiÒm n¨ng l©u nay ch-a ®-îc tËn dông sÏ ®-îc ®éng viªn khai th¸c triÖt ®Ó vµ ph¸t huy hiÖu qu¶ . Khi hé n«ng d©n ®-îc x¸c ®Þnh lµ mét ®¬n vÞ kinh tÕ, ngµy 28/6/1991 Chñ tÞch Héi ®ång Bé tr-ëng ra chØ thÞ 202/CT vÒ viÖc cho vay trùc tiÕp ®Õn hé s¶n xuÊt. Ng©n hµng Nhµ n-íc, Ng©n hµng n«ng nghiÖp ViÖt Nam ®· cô thÓ hãa chØ thÞ trªn b»ng c¸c quyÕt ®Þnh 53, 64, 499/TDNN; §©y lµ nh÷ng chñ tr-¬ng ®óng ®¾n vµ kÞp thêi nh»m gióp n«ng d©n ®-îc vay vèn cã ®iÒu kiÖn ®Ó khai th¸c tiÒm n¨ng t¹i chç gi¶i phãng søc lao ®éng x· héi nh- Q§ sè 67/1999/Q§ - TTg ngµy 30/3/1999 cña Thñ T-íng ChÝnh Phñ vÒ mét sè chÝnh s¸ch tÝn dông Ng©n hµng phôc vô ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n, C«ng v¨n sè 320/CV - NHNN 14 ngµy 16/4/1999 cña Thèng §èc NHNN yªu cÇu c¸c Ng©n hµng thu¬ng m¹i (NHTM) thùc hiÖn Q§ 67 trªn, C«ng v¨n 1411NHNo - 06 ngµy 27/6/2000 cñaTtæng gi¸m ®èc NHNo & PTNTVN vÒ ®iÒu hµnh c«ng t¸c tÝn dông ®èi víi hé s¶n xuÊt - HTX vµ trang tr¹i. Còng tõ ®ã mµ më réng vµ n©ng cao søc mua cña thÞ tr-êng n«ng th«n, søc tiªu thô hµng hãa cho c«ng viÖc chÕ biÕn t¹o ®iÒu kiÖn cho c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. 18 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 - TÝn dông Ng©n hµng ®· gãp phÇn x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng,®¶m b¶o cho n«ng d©n cã ®iÒu kiÖn tiÕp thu, øng dông khoa häc kü thuËt vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ míi vµ s¶n xuÊt . Cïng víi viÖc ®Çu t- cña ng©n s¸ch Nhµ nøoc, vèn tù cã cña d©n, Ng©n hµng kh«ng chØ ®Çu t- vèn ng¾n h¹n mµ cßn ®Çu t- vèn trung, dµi h¹n®Ó x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng trong n«ng nghiÖp nh- ph¸t triÓn ngµnh nghÒ tiÓu thñ c«ng nghiÖp,x©y dùng c«ng tr×nh thñy lîi, ®-êng x¸, giao th«ng, ®iÖn... Nh»m phôc vô cho viÖc ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ x©y dùng n«ng th«n míi. §©y lµ nh÷ng viÖc mµ chØ cã viÖc hç trî cña Nhµ n-íc míi cã thÓ lµm ®-îc. Còng tõ ®ã t¹o ®iÒu kiÖn më mang , n©ng cao tr×nh ®é d©n trÝ ®Ó n«ng d©n cã thÓ tiÕp thu vµ thùc hiÖn chuyÓn giao c«ng nghÖ kü thuËt tiªn tiÕn vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Tõ ®ã n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh trong n«ng nghiÖp, ®Ó x©y dùng n«ng th«n giµu cã vµ v¨n minh gãp phÇn x©y dùng ®Êt n-íc ngµy cµng giµu m¹nh. TÝn dông Ng©n hµng t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn ngµnh nghÒ míi vµ gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho ng-êi lao ®éng. ChÝnh viÖc x©y dùng c¬ së vËt chÊt, x©y dùng c¸c xÝ nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n, ®Çu t- chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång ... ®· t¹o c«ng ¨n viÖc lµm thu hót lùc l-îng d- thõa trong n«ng th«n . ViÖc ®Çu t- tÝn dông cña Ng©n hµng ®· khuyÕn khÝch hé n«ng d©n ph¸t triÓn s¶n xuÊt, t¹o ra nhiÒu hµng hãa cung cÊp cho c«ng nghiÖp, xuÊt khÈu gióp chop hé n«ng d©n kh«ng ngõng n©ng cao tr×nh ®é s¶n xuÊ, t¹o ®iÒu kiÖn cho n«ng d©nchuyÓn dÞch c¬ cÊu s¶n xuÊt míi víi c¸c h×nh thøc chuyªn m«n hãa thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn, t¨ng c-êng h¹ch to¸nd kinh tÕ. NghÞ quyÕt 10 ra ®êi cïng víi nh÷ng chÝnh s¸ch hç trî kÞp thêi cña Ng©n hµng ®· t¹o cho kinh tÕ n«ng nghÖp ViÖt Nam cã thªm søc lùc míi. Hé s¶n xuÊt lµ mét ®¬n vÞ kinh tÕ tù chñ, s¶n xuÊt kinh tÕ lêi ¨n, lç chÞu, c¬ chÕ thÞ tr-êng lµ c¹nh tranh do vËy ®ßi hái tr×nh ®é s¶n xuÊt còng ph¶i ®-îc n©ng cao, c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý, h¹ch toan kinh phÝ sao cho chi phÝ ®Çu vµo thÊp ®Ó thu ®-îc lîi nhuËn cao. ChÕ ®é chÝnh s¸ch cho vay cña Ng©n hµng lµ ph¶i ®¶m b¶o thu håi ®ñ gèc vµ l·i®óng h¹n vµ vèn vay ph¶i thùc sù mang l¹i hiÖu 19 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 qu¶, tæ chøc cho vay ph¶i lÊy nguyªn t¾c hiÖu qu¶ kinh tÕ lµ th-íc ®o nªn ®· ®-a kinh tÕ tõ hé s¶n xuÊt tù tóc, tù cÊp quen dÇn víi nÒn kinh tÕ hé s¶n xuÊt hµng hãa theo c¬ chÕ thÞ tr-êng . - TÝn dông ng©n hµng cßn mang l¹i hiÖu qu¶ vÒ mÆt x· héi. Tr-íc ®©y ch-a cã chÝnh s¸ch cho vay, hé n«ng d©n, ng-êi d©n thiÕu vèn ph¶i ®i vay ë thÞ tr-êng ngÇm. Tõ khi Nhµ n-íc cã chñ tr-¬ng cho hé n«ng d©n vay vèn, ®· gãp phÇn h¹n chÕ n¹n cho vay nÆng l·i trong n«ng th«n, gi¶m ®-îc n¹n vay nÆng l·i trong n«ng th«n. Tãm l¹i: Ng©n hµng n«ng nghiÖp ®ãng mét vai trß quan träng vµ kh«ng thÓ thiÕu ®-îc trong viÖc cho vay vèn ®Õn hé n«ng d©n, nã gãp phÇn gi¶i quyÕt mét l-îng lín nhu cÇu ph¸t triÓn s¶n xuÊt cña n«ng d©n, më réng vèn s¶n xuÊt, chñe ®éng vÒ vèn, chñ ®éng vÒ kÕ ho¹ch s¶n xuÊt, më réng s¶n xuÊt, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng s¶n l-îng, gãp phÇn lín trong viÖc chuyÓn ®æi c¬ chÕ s¶n xuÊt trong n«ng nghiÖp theo NghÞ quyÕt 10. Cho vay hé s¶n xuÊt lµ mét ®Þnh h-íng ®óng ®¾n cña Ng©n hµng N«ng nghiÖp, lµ mét trong nh÷ng c«ng cô kinh tÕ cã hiÖu qu¶ cao trong hÖ thèng c«ng cô qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ n-íc thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, thùc hiÖn xãa ®ãi, gi¶m nghÌo ,d©n giµu , n-íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng v¨n minh. Ngoµi ra ph¸t triÓn kinh tÕ hé n«ng nghiÖp cßn t¹o ra thÞ tr-êng vèn réng lín, duy tr× vµ ph¸t triÓn tÝn dông Ng©n hµng. III . C¬ chÕ chÝnh s¸ch ®èi víi hé s¶n xuÊt: 1 . ChÝnh s¸ch cho vay hé s¶n xuÊt: Víi c¬ chÕ kho¸n 10 sau khi cã chØ thÞ 202/H§BT ngµy 28/6/1991 cña Chñ tÞch Héi ®ång Bé tr-ëng th× viÖc ®Çu t- thuéc lÜnh vùc n«ng nghiÖp ®· chuyÓn tõ h×nh thøc cho vay hîp t¸c x· n«ng nghiÖp sang cho vay hé s¶n xuÊt. §©y lµ mét buíc ngoÆt quan träng trong ho¹t ®éng cho vay cña Ng©n hµng ®èi víi n«ng nghiÖp, §¶ng ta x¸c ®Þnh: S¶n xuÊt n«ng - l©m - ng- diªm lµ thÕ m¹nh cña kinh tÕ hµng hãa n-íc ta, s¶n xuÊt l-¬ng thùc, thùc phÈm, chÕ 20