Kho¸ luËn tèt nghiÖp
GVHD: Th.s NguyÔn ThÞ Xu©n Lan
trêng ®¹i häc s ph¹m hµ néi 2
khoa: Gi¸o dôc tiÓu häc
----------o0o----------
Phan ThÞ Ng¸t
T×m hiÓu viÖc sö dông ph¬ng ph¸p trß ch¬i häc tËp
trong d¹y häc m«n Tù nhiªn vµ X· héi ë líp 3 – bËc TiÓu
häc
kho¸ luËn tèt nghiÖp ®¹i häc
Chuyªn ngµnh: Gi¸o dôc häc
Ngêi híng dÉn khoa häc
Th.s NguyÔn ThÞ Xu©n Lan
Hà Néi - 2008
trêng ®¹i häc s ph¹m hµ néi 2
khoa: Gi¸o dôc tiÓu häc
----------o0o----------
SVTH: Phan ThÞ Ng¸t – K30B GDTH
1
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
GVHD: Th.s NguyÔn ThÞ Xu©n Lan
Phan ThÞ Ng¸t
T×m hiÓu viÖc sö dông ph¬ng ph¸p trß ch¬i häc tËp
trong d¹y häc m«n Tù nhiªn vµ X· héi ë líp 3 – bËc TiÓu
häc
kho¸ luËn tèt nghiÖp ®¹i häc
Chuyªn ngµnh: Gi¸o dôc häc
Hà Néi - 2008
Lêi c¶m ¬n
Em xin bµy tá lßng biÕt ¬n ch©n thµnh tíi c« gi¸o: Th.s NguyÔn ThÞ Xu©n
Lan – gi¶ng viªn tæ T©m lÝ gi¸o dôc trêng §HSP Hµ Néi 2 – ngêi ®· tËn t×nh
híng dÉn, gióp ®ì em trong suèt qu¸ tr×nh nghiªn cøu vµ thùc hiÖn kho¸ luËn
nµy.
Qua ®©y, em xin göi lêi c¶m ¬n s©u s¾c tíi c¸c thÇy c« gi¸o trong
khoagi¸o dôc TiÓu häc, c¸c thÇy c« trong tæ bé m«n T©m lÝ gi¸o dôc cïng c¸c
thÇy c« gi¸o trêng TiÓu häc Xu©n Hoµ A, trêng TiÓu häc Xu©n Hoµ B vµ trêng
TiÓu häc T©n D©n ®· t¹o mäi ®iÒu kiÖn gióp ®ì em hoµn thµnh kho¸ luËn nµy.
Víi ®iÒu kiÖn thêi gian nghiªn cøu vµ vèn kiÕn thøc cßn h¹n chÕ, ch¾c
ch¾n ®Ò tµi cña em sÏ kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. Em kÝnh mong nhËn
SVTH: Phan ThÞ Ng¸t – K30B GDTH
2
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
GVHD: Th.s NguyÔn ThÞ Xu©n Lan
®îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña quý thÇy c« vµ c¸c b¹n ®ång nghiÖp ®Ó ®Ò tµi cña
em thùc sù cã chÊt lîng vµ h÷u Ých.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n!
Hµ néi, ngµy 8 th¸ng 5 n¨m 2008
Sinh viªn
Phan ThÞ Ng¸t
Lêi cam ®oan
Kho¸ luËn ®îc hoµn thµnh t¹i bé m«n T©m lÝ gi¸o dôc, díi sù híng dÉn
cña c« gi¸o - Th.s NguyÔn ThÞ Xu©n Lan. C¸c sè liÖu trong kho¸ luËn lµ trung
thùc. Kho¸ luËn nµy cha tõng ®îc c«ng bè trong bÊt k× c«ng tr×nh khoa häc
nµo kh¸c.
T¸c gi¶
Phan ThÞ
Ng¸t
SVTH: Phan ThÞ Ng¸t – K30B GDTH
3
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
GVHD: Th.s NguyÔn ThÞ Xu©n Lan
Môc lôc
Trang
Lêi c¶m ¬n
1
Lêi cam ®oan .
Môc lôc
3
A.
2
PhÇn
më
®Çu
5
1. Lý do chän ®Ò tµi
2. LÞch sö nghiªn cøu vÊn ®Ò
3. Môc ®Ých nghiªn cøu
4. §èi tîng,kh¸ch thÓ vµ ph¹m vi nghiªn cøu
5. NhiÖm vô nghiªn cøu
6. Gi¶ thuyÕt khoa häc
7. C¸c ph¬ng ph¸p nghiªn cøu
8. KÕ ho¹ch nghiªn cøu
9. CÊu tróc cña kho¸ luËn
B. PhÇn néi dung
Ch¬ng 1: C¬ së lÝ luËn
SVTH: Phan ThÞ Ng¸t – K30B GDTH
5
6
7
7
8
8
8
8
9
10
10
4
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
GVHD: Th.s NguyÔn ThÞ Xu©n Lan
1: Kh¸i niÖm ph¬ng ph¸p d¹y häc
2: Mét sè ®Æc ®iÓm cña ph¬ng ph¸p d¹y häc TiÓu häc
3: Ph©n lo¹i ph¬ng ph¸p d¹y häc ë TiÓu häc
4: VÊn ®Ò ®æi p trß ch¬i häc míi ph¬ng ph¸p d¹y häc TiÓu häc
5: Ph¬ng ph¸p trß ch¬i
Ch¬ng2: M«n Tù nhiªn vµ X· héi vµ vÊn ®Ò sö dông ph¬ng ph¸p
trß ch¬i häc tËp
1. M«n tù nhiªn vµ x· héi ë TiÓu häc
2. M«n Tù nhiªn vµ X· héi líp 3 vµ vÊn ®Ò sö dông ph¬ng ph¸p
trß ch¬i häc tËp
Ch¬ng 3: Thùc tr¹ng sö dông ph¬ng ph¸p trß ch¬i häc tËp trong
d¹y häc Tù nhiªn vµ X· héi líp 3 ë TiÓu häc. Nguyªn nh©n vµ biÖn
10
10
11
14
21
28
28
31
ph¸p
37
1. Thùc tr¹ng sö dông ph¬ng ph¸p trß ch¬i häc tËp trong d¹y häc
Tù nhiªn vµ X· héi líp 3 ë TiÓu häc
1.1 Thùc tr¹ng nhËn thøc cña gi¸o viªn vÒ t¸c dông cña ph¬ng ph¸p
trß ch¬i häc tËp trong d¹y häc Tù nhiªn vµ X· héi líp 3
1.2. Thùc trang sö dông ph¬ng ph¸p trß ch¬i häc tËp trong
d¹y häc Tù nhiªn vµ X· héi líp 3
1.3. Thùc tr¹ng vÒ hiÖu qu¶ cña trß ch¬i häc tËp ®èi víi giê häc
Tù nhiªn vµ X· héi líp 3 ë TiÓu häc
2. Nguyªn nh©n vµ biÖn ph¸p
2.1. Nguyªn nh©n
2.2. BiÖn ph¸p
C. PhÇn kÕt luËn
Tµi liÖu tham kh¶o
Phô lôc
SVTH: Phan ThÞ Ng¸t – K30B GDTH
37
37
38
45
50
50
52
56
58
59
5
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
GVHD: Th.s NguyÔn ThÞ Xu©n Lan
A-phÇn më ®Çu
1. Lý do chän ®Ò tµi
Chóng ta ®ang tiÕn hµnh sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Do ®ã ë tÊt c¶ c¸c ngµnh nghÒ hiÖn nay ®Òu cã sù ®æi míi ®Ó phï hîp víi
yªu cÇu cña sù ph¸t triÓn x· héi. Trong ®ã ngµnh gi¸o dôc víi s¶n phÈm ®Æc
biÖt lµ con ngêi th× cµng ph¶i ®æi míi ®Ó t¹o ra nh÷ng con ngêi lao ®éng cã
tr×nh ®é häc vÊn cao, cã n¨ng lùc, cã b¶n lÜnh, b¶n ng·, ®¸p øng ®îc mäi yªu
cÇu cña cuéc sèng hiÖn ®¹i. §æi míi trong gi¸o dôc ph¶i ®îc hiÓu lµ ®æi míi
toµn diÖn, ®æi míi tõ môc tiªu, néi dung ®Õn ph¬ng ph¸p vµ h×nh thøc tæ chøc.
Trong xu thÕ ®ã, sù ®æi míi vÒ ph¬ng ph¸p d¹y häc ®ang ®îc coi lµ vÊn ®Ò
nãng báng, mang tÝnh chÊt thêi ®¹i, thu hót ®îc sù quan t©m cña c¸c nhµ
nghiªn cøu, c¸c nhµ qu¶n lÝ gi¸o dôc còng nh c¸c gi¸o viªn trùc tiÕp ®øng líp.
§æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc ph¶i kh¾c phôc c¸ch thøc truyÒn thô “thÇy gi¶ng
– trß ghi” ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng s¸ng t¹o cña ngêi häc.
M«n Tù nhiªn X· héi ë trêng TiÓu häc lµ m«n häc tÝch hîp nh÷ng kiÕn
thøc cña khoa häc tù nhiªn vµ khoa häc x· héi. M«n häc nµy ®ãng vai trß
quan träng trong viÖc h×nh thµnh nh÷ng phÈm chÊt, n¨ng lùc ®¹o ®øc cña con
ngêi vµ trong thùc hiÖn nhiÖm vô cô thÓ cña hÖ thèng gi¸o dôc quèc d©n. §Ó
®¸p øng môc tiªu cña hÖ thèng gi¸o dôc vµ cña gi¸o dôc TiÓu häc, ch¬ng tr×nh
m«n Tù nhiªn X· héi ®· ®Ò ra môc tiªu m«n häc ph¶i kh¬i dËy tÝnh tÝch cùc
trong ho¹t ®éng cña häc sinh . Trªn c¬ së nh÷ng môc tiªu nµy ®ßi hái ho¹t
®éng tæ chøc, híng dÉn cña gi¸o viªn ph¶i híng tíi ho¹t ®éng tù chiÕm lÜnh
kiÕn thøc vµ h×nh thµnh rÌn luyÖn kü n¨ng häc tËp cña häc sinh. Häc sinh ph¶i
®îc ho¹t ®éng, ®îc béc lé m×nh vµ ®îc ph¸t triÓn mét c¸ch tèi ®a th«ng qua
ho¹t ®éng häc tËp. Môc tiªu nµy ®ßi hái thÇy gi¸o, c« gi¸o trong khi tæ chøc
SVTH: Phan ThÞ Ng¸t – K30B GDTH
6
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
GVHD: Th.s NguyÔn ThÞ Xu©n Lan
cho häc sinh häc tËp ph¶i sö dông phèi hîp, linh ho¹t c¸c ph¬ng ph¸p d¹y cã
t¸c dông ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng nhËn thøc cña ngêi häc nh ph¬ng
ph¸p trß ch¬i häc tËp, ph¬ng ph¸p th¶o luËn nhãm, ph¬ng ph¸p d¹y häc nªu
vÊn ®Ò.
Ph¬ng ph¸p trß ch¬i häc tËp ®îc coi lµ mét trong nh÷ng ph¬ng ph¸p d¹y
häc tÝch cùc. Ph¬ng ph¸p nµy ®îc sö dông kh¸ phæ biÕn ®Ó tæ chøc cho häc
sinh häc tËp cã hiÖu qu¶ ë nhiÒu m«n häc cña bËc TiÓu häc (To¸n, TiÕng viÖt,
Tù nhiªn X· héi, §¹o ®øc …). Sö dông trß ch¬i trong d¹y häc kh«ng ph¶i lµ
mét vÊn ®Ò hoµn toµn míi, cho ®Õn nay ®· cã nhiÒu bµi viÕt, nhiÒu c«ng tr×nh
nghiªn cøu ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò nµy. Thùc tÕ nhiÒu gi¸o viªn ®øng líp còng ®·
cã nhiÒu kinh nghiÖm quý b¸u vÒ viÖc sö dông ph¬ng ph¸p trß ch¬i häc tËp
nh»m ®em l¹i nh÷ng giê häc nhÑ nhµng, vui vÎ, lÝ thó mµ vÉn ®¹t hiÖu qu¶
cao. C¬ së lý luËn vÒ ph¬ng ph¸p nµy ®· ®îc nhiÒu chuyªn gia nghiªn cøu vµ
kh«ng ai cã thÓ phñ nhËn ®îc nh÷ng mÆt tÝch cùc mµ viÖc tæ chøc trß ch¬i häc
tËp ®· mang l¹i sau mçi tiÕt häc. Tuy nhiªn thùc tr¹ng sö dông ph¬ng ph¸p
nµy nh thÕ nµo vµ nguyªn nh©n nµo dÉn ®Õn thùc tr¹ng ®ã vÉn cßn lµ mét vÊn
®Ò cha cã nhiÒu c«ng tr×nh quan t©m, t×m hiÓu. KÕ thõa nh÷ng thµnh tùu cña
c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu nãi trªn vµ xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu thùc tiÔn d¹y häc
m«n Tù nhiªn X· héi ë tiÓu häc, chóng t«i chän ®Ò tµi: “Tìm hiểu việc sử
dụng phương pháp trò chơi học tập trong dạy học môn Tự nhiên Xã hội ở
lớp 3 bậc Tiểu học” ®Ó t×m hiÓu vµ nghiªn cøu trong kho¸ luËn tèt nghiÖp cña
m×nh.
2. LÞch sö nghiªn cøu vÊn ®Ò
ViÖc sö dông trß ch¬i trong d¹y häc kh«ng ph¶i lµ vÊn ®Ò míi ®îc ®Æt ra.
Ngay tõ ®Çu thÕ kØ XX nhµ t©m lý häc Thôy Sü J.Piaget ®· rÊt quan t©m tíi
ph¬ng ph¸p nµy “Th«ng qua ho¹t ho¹t ®éng vui ch¬i ®Ó tiÕn hµnh häc tËp”.
N¨m 1974, trªn t¹p chÝ v¨n häc trêng häc Matxc¬va, sè 2 (trang 53)
B.C.Grrenhikaia ®· cho r»ng: “Chóng ta kh«ng nh÷ng ph¶i t¹o cho trÎ cã th× giê
®Ó ch¬i mµ cßn ph¶i lµm cho toµn bé cuéc sèng cña trÎ ®îc nu«i dìng b»ng trß
ch¬i’’
ë ViÖt Nam ngoµi nh÷ng c«ng tr×nh nghiªn cøu cã tÝnh chÊt lý luËn vÒ
ph¬ng ph¸p trß ch¬i häc tËp nãi chung, nhiÒu t¸c gi¶ ®· quan t©m ®Õn viÖc sö
dông ph¬ng ph¸p nµy trong tõng m«n häc cô thÓ. §Æc biÖt lµ t¸c gi¶ NguyÔn
SVTH: Phan ThÞ Ng¸t – K30B GDTH
7
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
GVHD: Th.s NguyÔn ThÞ Xu©n Lan
ThÞ Hoa – gi¸o viªn sinh häc, trêng Cao ®¼ng s ph¹m T©y B¾c ®· ®Ò cËp ®Õn
mét c¸ch kh¸ chi tiÕt tõ nguån su tÇm, sù ph©n lo¹i, híng dÉn sö dông c©u ®è
nh lµ mét ph¬ng tiÖn ®Æc biÖt ®Ó tæ chøc trß ch¬i häc tËp cho häc sinh nh»m
n©ng cao hiÖu qu¶ d¹y vµ häc, t¹o bµi gi¶ng cã tÝnh hÊp dÉn, l«i cuèn, lµm häc
sinh say mª, phÊn khëi häc tËp qua bµi viÕt “Sö dông c©u ®è trong gi¶ng d¹y
m«n Tù nhiªn X· héi.
Hay nhãm t¸c gi¶ §ç TiÕn §¹t, TrÇn Ngäc Lan, Ph¹m Thanh T©m ®· ®Ò
cËp ®Õn c¸c lo¹i trß ch¬i theo tõng néi dung bµi häc trong ch¬ng tr×nh To¸n 1
qua cuèn s¸ch “100 trß ch¬i häc to¸n líp 1”.
T¸c gi¶ Ng« Thóc Lanh ®· cho xuÊt b¶n cuèn “Gióp em vui häc to¸n 1”.
Cuèn s¸ch ®· ®a ra nh÷ng c©u ®è vµ rÊt nhiÒu trß ch¬i to¸n häc gióp c¸c em
cñng cè néi dung bµi häc, rÌn trÝ th«ng minh vµ kh¶ n¨ng s¸ng t¹o mµ vÉn
®¶m b¶o vui mµ häc, häc mµ vui.
Nh vËy, mÆc dï ®· cã nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ viÖc sö dông ph¬ng
ph¸p trß ch¬i häc tËp trong d¹y häc ë TiÓu häc. Nhng thùc tr¹ng sö dông ph¬ng
ph¸p nµy trong d¹y häc m«n Tù nhiªn vµ X· héi ë TiÓu häc th× vÉn cßn Ýt ®îc
quan t©m.
3. môc ®Ých nghiªn cøu ®Ò tµi
Tõ viÖc lµm râ c¬ së lÝ luËn cña ph¬ng ph¸p trß ch¬i häc tËp, chóng t«i
tiÕn hµnh t×m hiÓu vÊn ®Ò sö dông ph¬ng ph¸p trß ch¬i trong d¹y häc Tù nhiªn
vµ X· héi líp 3 (ë ba trêng TiÓu häc: trêng TiÓu häc T©n D©n, trêng TiÓu häc
Xu©n Hoµ A vµ trêng TiÓu häc Xu©n Hoµ B). Trªn c¬ së ®ã t×m hiÓu nguyªn
nh©n vµ ®Ò xuÊt nh÷ng biÖn ph¸p nh»m n©ng cao chÊt lîng sö dông ph¬ng
ph¸p trong d¹y häc Tù nhiªn vµ X· héi ë TiÓu häc.
4. ®èi tîng, kh¸ch thÓ vµ ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò
tµi
- §èi tîng nghiªn cøu:
VÊn ®Ò sö dông ph¬ng ph¸p trß ch¬i trong d¹y häc
cho häc sinh líp 3.
- Kh¸ch thÓ nghiªn cøu: ViÖc d¹yhäc m«n Tù nhiªn vµ X· héi ë líp 3
- Ph¹m vi nghiªn cøu: Do thêi gian cã h¹n nªn ph¹m vi nghiªn cøu
cña ®Ò tµi chØ dõng l¹i ë viÖc t×m hiÓu sö dông ph¬ng ph¸p trß ch¬i häc tËp
trong m«n Tù nhiªn vµ X· héi ë líp 3 trêng TiÓu häc T©n D©n (khu vùc
SVTH: Phan ThÞ Ng¸t – K30B GDTH
8
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
GVHD: Th.s NguyÔn ThÞ Xu©n Lan
Kho¸i Ch©u – Hng Yªn), trêng TiÓu häc Xu©n Hoµ A, trêng TiÓu häc
Xu©n Hoµ B (khu vùc Phóc Yªn – VÜnh Phóc)
5. nhiÖm vô nghiªn cøu cña ®Ò tµi
- T×m hiÓu c¬ së lÝ luËn vÒ ph¬ng ph¸p d¹y häc, ph¬ng ph¸p trß ch¬i häc
tËp trong d¹y häc nãi chung, trong d¹y häc m«n Tù nhiªn vµ X· héi ë TiÓu häc
nãi riªng
-T×m hiÓu thùc tr¹ng vÊn ®Ò sö dông ph¬ng ph¸p trß ch¬i trong d¹y
häc Tù nhiªn vµ X· héi líp 3 ë TiÓu häc.
- ChØ ra nguyªn nh©n cña thùc tr¹ng vµ ®Ò xuÊt mét sè biÖn ph¸p nh»m
n©ng cao hiÖu qu¶ d¹y häc Tù nhiªn vµ X· héi ë líp 3 nãi riªng vµ ë tiÓu häc
nãi chung.
6. Gi¶ thuyÕt khoa häc:
NÕu t×m hiÓu ®óng thùc tr¹ng sö dông ph¬ng ph¸p trß ch¬i trong d¹y häc
Tù nhiªn vµ X· héi líp 3 ë TiÓu häc vµ ®Ò xuÊt ®îc mét sè biÖn ph¸p hîp lÝ th×
sÏ n©ng cao ®îc hiÖu qu¶ sö dông ph¬ng ph¸p nµy.
7. C¸c ph¬ng ph¸p nghiªn cøu:
- Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu tµi liÖu lÝ luËn ( Tµi liÖu vÒ T©m lÝ häc, Gi¸o
dôc häc vµ c¸c tµi liÖu kh¸c cã liªn quan ®Õn ®Ò tµi nµy)
- Ph¬ng ph¸p trß chuyÖn.
- Ph¬ng ph¸p ®iÒu tra.
- Ph¬ng ph¸p quan s¸t.
- Ph¬ng ph¸p thèng kª to¸n häc.
8. KÕ ho¹ch nghiªn cøu:
Th¸ng 10/2007 nhËn ®Ò tµi nghiªn cøu
Tõ th¸ng 10/2007 ®Õn hÕt th¸ng 1/2008 nghiªn cøu tµi liÖu ®Ó t×m hiÓu
c¬ së lÝ luËn cña vÊn ®Ò nghiªn cøu.
Tõ th¸ng 1/2008 ®Õn hÕt th¸ng 4/2008 thiÕt kÕ phiÕu ®iÒu tra vµ ®iÒu tra
thùc tr¹ng sö dông ph¬ng ph¸p trß ch¬i häc tËp ë trêng tiÓu häc.
Th¸ng 5/2008 hoµn thµnh c«ng tr×nh nghiªn cøu.
SVTH: Phan ThÞ Ng¸t – K30B GDTH
9
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
GVHD: Th.s NguyÔn ThÞ Xu©n Lan
9. CÊu tróc kho¸ luËn:
Ngoµi phÇn më ®Çu, phÇn kÕt luËn, phô lôc vµ tµi liÖu tham kh¶o, néi
dung chÝnh cña kho¸ luËn bao gåm:
Ch¬ng 1: C¬ së lÝ luËn.
Ch¬ng 2: M«n Tù nhiªn vµ X· héi – VÊn ®Ò sö dông trß ch¬i häc tËp
Ch¬ng 3: Thùc tr¹ng sö dông ph¬ng ph¸p trß ch¬i trong d¹y häc Tù
nhiªn vµ X· héi ë líp 3, nguyªn nh©n vµ biÖn ph¸p.
B: phÇn néi dung
Ch¬ng 1: C¬ së lÝ luËn
1. kh¸i niÖm ph¬ng ph¸p d¹y häc.
SVTH: Phan ThÞ Ng¸t – K30B GDTH
10
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
GVHD: Th.s NguyÔn ThÞ Xu©n Lan
Ph¬ng ph¸p d¹y häc lµ ph¬ng ph¸p ®îc x©y dùng vµ vËn dông vµo mét qu¸
tr×nh cô thÓ – qu¸ tr×nh d¹y häc. §©y lµ qu¸ tr×nh ®îc ®Æc trng bëi tÝnh chÊt hai
mÆt, nghÜa lµ bao gåm hai ho¹t ®éng: Ho¹t ®éng cña thÇy vµ ho¹t ®éng cña trß.
Hai ho¹t ®éng nµy tån t¹i vµ ®îc tiÕn hµnh trong mèi quan hÖ biÖn chøng: Ho¹t
®éng cña thÇy ®ãng vai trß chØ ®¹o (tæ chøc, ®iÒu khiÓn ) vµ ho¹t ®éng cña trß
®ãng vai trß tÝch cùc chñ ®éng (tù tæ chøc, tù ®iÒu khiÓn ).
Ph¬ng ph¸p d¹y häc ph¶i nh»m thùc hiÖn tèt c¸c nhiÖm vô d¹y häc ®ã lµ:
Trang bÞ cho häc sinh hÖ thèng nh÷ng tri thøc khoa häc phæ th«ng c¬
b¶n, hiÖn ®¹i, phï hîp víi thùc tiÔn ®Êt níc vµ hÖ thèng nh÷ng kÜ n¨ng, kÜ x¶o t¬ng øng.
Ph¸t triÓn ë c¸c em n¨ng lùc ho¹t ®éng trÝ tuÖ.
Trªn c¬ së ®ã, h×nh thµnh ë c¸c em c¬ së thÕ giíi quan khoa häc vµ
nh÷ng phÈm chÊt ®¹o ®øc cña con ngêi míi.
Nh vËy, ph¬ng ph¸p d¹y häc lµ tæ hîp nh÷ng c¸ch thøc ho¹t ®éng cña c¶
thÇy vµ trß trong qu¸ tr×nh d¹y häc, ®îc h×nh thµnh díi vai trß chØ ®¹o cña thÇy
nh»m thùc hiÖn tèt c¸c nhiÖm vô d¹y häc.
2. mét sè ®Æc ®iÓm cña ph¬ng ph¸p d¹y häc tiÓu häc.
2.1. Ph¬ng ph¸p d¹y häc TiÓu häc phô thuéc vµo néi dung d¹y häc.
Trong nhµ trêng TiÓu häc, häc sinh ®îc lÜnh héi hÖ thèng tri thøc, kÜ
n¨ng, kÜ x¶o (néi dung d¹y häc) th«ng qua c¸c m«n häc (6 m«n häc víi
giai ®o¹n 1 vµ 9 m«n häc víi giai ®o¹n 2) do ®ã cÇn ph¶i sö dông nhiÒu
ph¬ng ph¸p d¹y häc kh¸c nhau ®Ó phï hîp víi néi dung tõng m«n häc.
2.2. Ph¬ng ph¸p d¹y häc TiÓu häc phô thuéc vµo ®Æc ®iÓm sinh lÝ cña
ngêi häc
§é tuæi häc sinh TiÓu häc cßn thÊp (tõ 6 ®Õn 14 tæi), n¨ng lùc chó ý vµ trÝ
nhí kÐm bÒn v÷ng, do ®ã kh«ng nªn kÐo dµi néi dung bµi häc tõ giê nµy sang
giê kh¸c. Lµm nh vËy häc sinh sÏ dÔ mÖt mái, ch¸n n¶n kh«ng lÜnh héi ®îc
®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c néi dung bµi häc. Trong mét kho¶ng thêi gian ng¾n (30 35 phót) víi dung lîng kiÕn thøc võa ph¶i, häc sinh lÜnh héi néi dung tµi liÖu
häc tËp ngay trong tiÕt häc. Nh vËy, kh«ng nªn sö dông mét ph¬ng ph¸p duy
nhÊt trong giê lªn líp mµ ph¶i kÕt hîp ®an xen c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc kh¸c
nhau, nh»m gióp häc sinh tËp trung chó ý cao, høng thó häc tËp. Häc sinh tiÓu
häc lu«n hiÕu ®éng, ham ch¬i, thÝch c¸i míi l¹ nhng l¹i chãng ch¸n. §èi víi
trÎ, trß ch¬i lµ ph¸t hiÖn míi, kÝch thÝch tÝnh tß mß muèn t×m hiÓu kh¸m ph¸.
SVTH: Phan ThÞ Ng¸t – K30B GDTH
11
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
GVHD: Th.s NguyÔn ThÞ Xu©n Lan
V× vËy quan ®iÓm “Th«ng qua ho¹t ®éng vui ch¬i ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng häc
tËp” lµ phï hîp víi nhµ trêng TiÓu häc.
2.3. Ph¬ng ph¸p d¹y häc TiÓu häc phô thuéc vµo c¸c yÕu tè kh¸c.
C¸c ph¬ng tiÖn d¹y häc hç trî kh«ng nhá ®Õn hiÖu qu¶ sö dông c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc TiÓu häc. §iÒu nµy phô thuéc nhiÒu vµo c¬ së vËt chÊt vµ
c¸c ®å dïng d¹y häc ë mçi nhµ trêng. Gi¸o viªn cÇn chó ý sö dông tèi ®a c¸c
ph¬ng tiÖn, ®å dïng d¹y häc g¾n liÒn víi c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc ®Ó giê häc
®¹t hiÖu qu¶ cao vÒ chÊt lîng.
C¸c h×nh thøc tæ chøc d¹y häc thay ®æi (ho¹t ®éng néi kho¸ vµ ho¹t ®éng
ngo¹i kho¸) sÏ kÐo theo sù thay ®æi cña c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc TiÓu häc.
2.4. Ph¬ng ph¸p d¹y häc tiÓu häc phô thuéc vµo vai trß vµ vÞ trÝ cña
nhµ s ph¹m (gi¸o viªn).
Vai trß cña thÇy (c«) gi¸o cã vai trß vÞ trÝ quan träng. §èi víi häc sinh
TiÓu häc thÇy c« lu«n lµ “ngêi mÉu lÝ tëng”. Do vËy mét giê häc thµnh c«ng
hay kh«ng phô thuéc phÇn lín vµo kh¶ n¨ng s ph¹m cña ngêi gi¸o viªn. Víi
ngêi gi¸o viªn TiÓu häc ngoµi n¨ng lùc chuyªn m«n nghiÖp vô, rÊt cÇn cã
ngo¹i h×nh dÔ a, khu«n mÆt, nô cêi ®«n hËu, giäng nãi vµ mét chót n¨ng khiÕu
nghÖ thuËt (móa, h¸t, vÏ…). Nh÷ng ®iÒu kiÖn nµy gióp Ých nhiÒu cho gi¸o viªn
trong qu¸ tr×nh d¹y häc TiÓu häc
3. Ph©n lo¹i ph¬ng ph¸p d¹y häc tiÓu häc.
3.1. VÊn ®Ò ph©n lo¹i ph¬ng ph¸p d¹y häc.
VÒ vÊn ®Ò ph©n lo¹i ph¬ng ph¸p d¹y häc, hiÖn nay tån t¹i nhiÒu quan
®iÓm kh¸c nhau, mçi quan ®iÓm xuÊt ph¸t tõ mét ph¬ng diÖn vµ ph¹m vi
nghiªn cøu kh¸c nhau. §iÒu nµy cho thÊy vÊn ®Ò ph©n lo¹i ph¬ng ph¸p d¹y
häc nãi riªng vµ vÊn ®Ò d¹y häc nãi chung ®îc nh×n nhËn tõ nhiÒu mÆt. Cã thÓ
®Ò cËp ë ®©y mét sè c¸ch ph©n lo¹i:
-Ph©n lo¹i dùa vµo nguån gèc ph¸t sinh tri thøc: Cã nhãm ph¬ng ph¸p
d¹y häc b»ng lêi, nhãm ph¬ng ph¸p d¹y häc b»ng trùc quan, nhãm ph¬ng
ph¸p d¹y häc thùc hµnh.
-Ph©n lo¹i c¨n cø vµo nhiÖm vô lÝ luËn d¹y häc ®îc thùc hiÖn trong
mçi giai ®o¹n cña qu¸ tr×nh d¹y häc: Cã ph¬ng ph¸p tiÕp thu tri thøc, ph¬ng
ph¸p vËn dông tri thøc.
-Ph©n lo¹i c¨n cø vµo ®Æc trng ho¹t ®éng nhËn thøc cña häc sinh: Cã
ph¬ng ph¸p gi¶i thÝch minh ho¹, ph¬ng ph¸p t¸i hiÖn, ph¬ng ph¸p nghiªn cøu.
SVTH: Phan ThÞ Ng¸t – K30B GDTH
12
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
GVHD: Th.s NguyÔn ThÞ Xu©n Lan
Trong c¸ch ph©n lo¹i ®ã th× c¸ch ph©n lo¹i dùa vµo nguån ph¸t sinh tri
thøc lµ phæ biÕn h¬n c¶. Theo c¸c tiªu chÝ nãi trªn, trong ph¹m vi kho¸ luËn
cña m×nh, chóng t«i xin giíi thiÖu c¸c ph¬ng ph¸p ®îc ph©n lo¹i dùa trªn
nguån ph¸t sinh tri thøc.
3.2. HÖ thèng c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc ë TiÓu häc.
3.2.1. Nhãm ph¬ng ph¸p d¹y häc dïng lêi vµ ch÷.
3.2.1.1. Ph¬ng ph¸p kÓ chuyÖn:
Ph¬ng ph¸p kÓ chuyÖn lµ ph¬ng ph¸p dïng lêi ®Ó giíi thiÖu, thuyÕt minh,
miªu t¶ nh©n vËt hµnh ®éng, t©m t t×nh c¶m cña nh©n vËt, kÓ l¹i diÔn biÕn cña
c©u chuyÖn sao cho ngêi häc h×nh dung néi dung vµ ý nghÜa cña c©u chuyÖn.
Ph¬ng ph¸p nµy sö dông chñ yÕu trong ph©n m«n KÓ chuyÖn, §¹o ®øc, phÇn
lÞch sö trong m«n Tù nhiªn vµ X· héi.
3.2.1.2. Ph¬ng ph¸p gi¶ng gi¶i:
Ph¬ng ph¸p gi¶ng gi¶i lµ ph¬ng ph¸p mµ thÇy dïng lêi ®Ó gi¶ng gi¶i cho
häc sinh néi dung d¹y häc. Nã chøa ®ùng yÕu tè gi¶ng gi¶i, minh ho¹ vµ ®îc
sö dông nhiÒu trong m«n Tù nhiªn vµ X· héi (phÇn khoa häc)
3.2.1.3. Ph¬ng ph¸p vÊn ®¸p:
Ph¬ng ph¸p vÊn ®¸p lµ ph¬ng ph¸p mµ thÇy ®a ra hÖ thèng c©u hái ®·
chuÈn bÞ tríc ®Ó häc sinh tr¶ lêi, tiÕp thu bµi häc. Nã ®îc sö dông réng r·i
trong qu¸ tr×nh d¹y häc nh»m gîi më cho häc sinh lµm s¸ng tá nh÷ng vÊn ®Ò
míi, t×m ra nh÷ng tri thøc míi, rót ra nh÷ng cÇn thiÕt tõ nh÷ng tµi liÖu ®· häc
còng nh tõ kinh nghiÖm ®· tÝch luü ®îc trong cuéc sèng, tæng kÕt nh÷ng tri
thøc mµ häc sinh thu lîm ®îc, cñng cè, «n tËp, më réng vµ ®µo s©u tri thøc ®·
häc.
3.2.2. Nhãm ph¬ng ph¸p d¹y häc trùc quan.
3.2.2.1. Ph¬ng ph¸p quan s¸t (trng bµy trùc quan)
Quan s¸t lµ mét ph¬ng ph¸p nhËn thøc c¶m tÝnh tÝch cùc. Nã ®îc sö dông
réng r·i trong qu¸ tr×nh d¹y häc ë TiÓu häc, ®Æc biÖt lµ trong gi¶ng d¹y c¸c
m«n häc tù nhiªn nh To¸n, Tù nhiªn vµ X· héi … Nh»m gióp häc sinh rót ra
®îc nh÷ng kh¸i qu¸t vµ kÕt luËn.
3.2.2.2. Ph¬ng ph¸p tr×nh bµy trùc quan.
Ph¬ng ph¸p tr×nh bµy trùc quan lµ ph¬ng ph¸p sö dông c¸c ph¬ng tiÖn
trùc quan tríc khi, trong khi vµ sau khi n¾m tµi liÖu míi. Nã cßn ®îc sö dông
SVTH: Phan ThÞ Ng¸t – K30B GDTH
13
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
GVHD: Th.s NguyÔn ThÞ Xu©n Lan
trong qu¸ tr×nh «n tËp, cñng cè vµ thËm chÝ c¶ khi kiÓm tra tri thøc, kÜ n¨ng, kÜ
x¶o.
3.2.3. Nhãm c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc thùc hµnh.
Dùa vµo ho¹t ®éng thùc tiÔn cña häc sinh víi t c¸ch lµ nguån ph¸t sinh tri
thøc, ngêi ta x©y dùng c¸c ph¬ng ph¸p: ph¬ng ph¸p lµm thÝ nghiÖm, ph¬ng
ph¸p luyÖn tËp, ph¬ng ph¸p «n tËp, ph¬ng ph¸p trß ch¬i.
3.2.3.1. Ph¬ng ph¸p lµm thÝ nghiÖm.
Ph¬ng ph¸p nµy ®îc sö dông ë TiÓu häc qua m«n Tù nhiªn vµ X· héi. Nã
gióp häc sinh n¾m ®îc tri thøc mét c¸ch v÷ng ch¾c, g©y høng thó, tß mß khoa
häc, tin tëng vµo tÝnh chÝnh x¸c cña c¸c tri thøc khoa häc. Ph¬ng ph¸p nµy cã
liªn hÖ trùc tiÕp víi nhiÒu ph¬ng ph¸p kh¸c nh quan s¸t, luyÖn tËp, gi¶i thÝch.
3.2.3.2. Ph¬ng ph¸p luyÖn tËp.
LuyÖn tËp lµ lÆp ®i lÆp l¹i nhiÒu lÇn nh÷ng hµnh ®éng nhÊt ®Þnh nh»m
h×nh thµnh vµ cñng cè nh÷ng kÜ n¨ng, kÜ x¶o cÇn thiÕt. Trong qu¸ tr×nh luyÖn
tËp, mét ®iÒu cã ý nghÜa to lín lµ båi dìng cho häc sinh n¨ng lùc ®éc lËp di
chuyÓn c¸c kÜ n¨ng, kÜ x¶o.
3.2.3.3. Ph¬ng ph¸p «n tËp.
¤n tËp gióp cho häc sinh n¾m v÷ng tri thøc, kÜ n¨ng, kÜ x¶o, gióp gi¸o
viªn söa ch÷a nh÷ng sai lÇm, lÖch l¹c trong tri thøc cña häc sinh. §¶m b¶o
cho häc sinh trong líp tiÕn bé ®ång ®Òu, rÌn luyÖn nh÷ng kÜ n¨ng, kÜ x¶o lµm
viÖc ®óng ®¾n vµ ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, ®éc lËp t duy cña häc sinh. Gióp häc
sinh më réng, ®µo s©u, kh¸i qu¸t ho¸, hÖ thèng ho¸ nh÷ng tri thøc ®· häc.
3.2.3.4. Ph¬ng ph¸p trß ch¬i.
Trong xu híng ph¸t triÓn cña gi¸o dôc hiÖn ®¹i, ngêi ta ®ang nghiªn cøu
viÖc sö dông trß ch¬i ®Ó gióp häc sinh lÜnh héi tri thøc, kÜ n¨ng, kÜ x¶o vµ c¸c
kÜ n¨ng ho¹t ®éng s¸ng t¹o ®iÓn h×nh. Trß ch¬i trong häc tËp ë TiÓu häc cã
nhiÒu lo¹i: trß ch¬i s¾m vai, trß ch¬i trÝ tuÖ, trß ch¬i nghÖ thuËt … Ph ¬ng ph¸p
nµy thêng ®îc sö dông khi gi¶ng d¹y nhiÒu m«n häc nh: TiÕng viÖt, §¹o ®øc,
Tù nhiªn vµ X· héi, To¸n …
Tuú theo néi dung bµi häc vµ ®Æc ®iÓm løa tuæi cña c¸c em theo tõng
n¨m häc ë TiÓu häc mµ c¸c nhµ s ph¹m khai th¸c, sö dông c¸c lo¹i trß ch¬i
víi ý nghÜa häc tËp tèi ®a. Trß ch¬i lµ mét h×nh thøc tæ chøc d¹y häc hÊp dÉn,
l«i cuèn häc sinh vµo häc tËp tÝch cùc, võa ch¬i, võa häc vµ häc cã kÕt qu¶.
SVTH: Phan ThÞ Ng¸t – K30B GDTH
14
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
GVHD: Th.s NguyÔn ThÞ Xu©n Lan
Ph¬ng ph¸p nµy ®îc nhµ t©m lÝ häc ngêi Thôy SÜ (J.Piaget) rÊt quan t©m vµ
ñng hé: “Th«ng qua ho¹t ®éng vui ch¬i ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng häc tËp”.
4. vÊn ®Ò ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc ë tiÓu häc.
4.1. C¬ së cña viÖc ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc ë TiÓu häc.
4.1.1. XuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm cña thêi ®¹i.
Do sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña cña cuéc c¸c m¹ng khoa häc kÜ thuËt vµ
c«ng nghÖ, do ®ßi hái cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi ®Êt níc nªn nhµ trêng
ph¶i trang bÞ cho häc sinh nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n, hiÖn ®¹i, cËp nhËt víi
nh÷ng thµnh tùu míi mÎ cña khoa häc c«ng nghÖ, gÇn gòi víi ®êi sèng vµ phï
hîp víi tr×nh ®é nhËn thøc cña häc sinh tiÓu häc. Thùc tÕ ®æi míi ph¬ng ph¸p
d¹y häc lµ ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng qu¸ t¶i gi÷a lîng kiÕn thøc cÇn trang bÞ cho häc
sinh víi thêi gian cã h¹n cña nhµ trêng, víi kh¶ n¨ng nhËn thøc cña c¸c em.
MÆt kh¸c, thùc tiÔn nãi trªn còng ®ßi hái gi¸o dôc vµ ®µo t¹o nãi chung vµ d¹y
häc nãi riªng ph¶i ®µo t¹o nh÷ng con ngêi cã phÈm chÊt: linh ho¹t, n¨ng
®éng, s¸ng t¹o, thÝch øng víi ®ßi hái ®a d¹ng vÒ nhu cÇu lao ®éng cña nÒn
kinh tÕ thÞ trêng.
4.1.2. XuÊt ph¸t tõ ®êng lèi, quan ®iÓm gi¸o dôc cña §¶ng
Tõ nghÞ quyÕt 4 Ban chÊp hµnh trung ¬ng §¶ng kho¸ 7, §¶ng ta ®· ®Ò ra
yªu cÇu lµ ph¶i ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc ë tÊt c¶ c¸c bËc häc.
NghÞ quyÕt trung ¬ng 2 kho¸ 8, §¶ng ta ®· nªu râ ph¬ng ph¸p gi¸o dôc ®µo
t¹o chËm ®îc ®æi míi, cha ph¸t huy ®îc tÝnh s¸ng t¹o cña ngêi häc, qu¸n triÖt
t tëng, ®êng lèi cña §¶ng th× ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y vµ häc lµ mét viÖc rÊt
cÇn thiÕt, cÊp b¸ch.
4.1.3. XuÊt ph¸t tõ thùc tr¹ng cña viÖc sö dông c¸cph¬ng ph¸p d¹y
häc ë trêng TiÓu häc.
ë c¸c trêng TiÓu häc hiÖn nay mÆc dï nhiÒu gi¸o viªn ®· cã ý thøc vÒ
viÖc ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc. Song, viÖc ®æi míi cßn chËm vµ cha ®em l¹i
hiÖu qu¶ cao. Víi c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc míi nh»m ph¸t huy tÝnh tÝch cùc,
chñ ®éng, s¸ng t¹o cña häc sinh nh ph¬ng ph¸p trß ch¬i häc tËp, ph¬ng ph¸p
th¶o luËn nhãm, ph¬ng ph¸p d¹y häc nªu vÊn ®Ò… ch a ®îc sö dông nhiÒu vµ
®«i khi viÖc sö dông c¸c ph¬ng ph¸p nµy cña gi¸o viªn còng cha ®¹t kÕt qu¶
cao. Giê häc cßn mang tÝnh chÊt gß bã kh« khan.
4.1.4. XuÊt ph¸t tõ néi dung d¹y häc TiÓu häc.
SVTH: Phan ThÞ Ng¸t – K30B GDTH
15
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
GVHD: Th.s NguyÔn ThÞ Xu©n Lan
Néi dung d¹y häc ®· hiÖn ®¹i ho¸; tÝnh hÖ thèng ngµy cµng cao; møc ®é
ngµy cµng s©u réng. Nªn b»ng ph¬ng ph¸p d¹y häc cò; c¸ch lµm cò, chóng ta
kh«ng thÓ gióp häc sinh n¾m v÷ng néi dung tri thøc hiÖu qu¶.
4.2. Quan niÖm vÒ ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc.
* HiÖn nay cã rÊt nhiÒu quan niÖm vÒ ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc. Theo
PGS. TS §ç §×nh Hoan th× ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc ®îc hiÓu lµ “§a c¸c
ph¬ng ph¸p míi vµo nhµ trêng TiÓu häc trªn c¬ së ph¸t huy mÆt tÝch cùc cña
c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc truyÒn thèng ®Ó n©ng cao chÊt lîng d¹y häc, n©ng
cao hiÖu qu¶ gi¸o dôc ®µo t¹o”.
Theo t¸c gi¶ §µo Quang Trung trong “Ph¸t huy tÝnh tÝch cùc häc tËp cña
häc sinh, con ®êng triÓn väng trong d¹y häc” th× viÖc ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y
häc ph¶i lµm sao ph¸t huy ®îc tÝnh tÝch cùc trong häc tËp cña häc sinh.
Ph¬ng ph¸p d¹y häc thÝch hîp kh«ng chØ gióp häc sinh lÜnh héi mµ ph¶i
tæ chøc ho¹t ®éng t¹o m«i trêng cho häc sinh tÝch cùc häc tËp. V× vËy, ph¬ng
ph¸p d¹y häc võa ph¶i phï hîp víi tr×nh ®é, ®Æc ®iÓm t©m lÝ ®¹o ®øc, nhËn
thøc cã thùc cña häc sinh võa ph¶i tæ chøc m«i trêng häc tËp ®Ó häc sinh
tham gia. Do ®ã, ph¬ng ph¸p d¹y häc cÇn huy ®éng søc lµm viÖc cña tËp thÓ,
sö dông c¸c quy luËt l©y lan c¶m xóc, sù b¾t chíc gãp phÇn n©ng cao tÝnh tÝch
cùc häc tËp cña häc sinh.
VËy ph¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc lµ g×? Theo t¸c gi¶ §µo quang Trung
th× nã lµ mét nhãm ph¬ng ph¸p d¹y häc theo híng ph¸t huy tÝnh tÝch cùc häc
tËp cña häc sinh. Nã lµ mét hÖ thèng c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc nh»m ®¸p øng
c¸c yªu cÇu c¬ b¶n cña môc tiªu gi¸o dôc tæng qu¸t, cã kh¶ n¨ng ®Þng híng
cho viÖc tæ chøc qu¸ tr×nh d¹y häc thµnh qu¸ tr×nh tù häc, qu¸ tr×nh kÕt hîp c¸
nh©n vµ x· héi ho¸ viÖc häc tËp.
Ph¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc bao giê còng næi lªn ®Æc ®iÓm quan träng:
trÎ em lµ ngêi ho¹t ®éng tÝch cùc, lµ diÔn viªn. Ngêi thÇy lµ ngêi ®¹o diÔn tæ
chøc c¸c trß ch¬i, trÎ em ch¬i mµ häc,hµnh ®Ó häc, häc b»ng hµnh ®éng cña
chÝnh m×nh. §©y lµ mét quan niÖm rÊt ®óng ®¾n vµ phï hîp víi quan niÖm
míi.
Trong ch¬ng tr×nh TiÓu häc, ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc ®îc thÓ hiÖn
mét c¸ch cô thÓ nh sau:
a.TËp trung vµo c¸ch häc, ®Æc biÖt lµ gióp häc sinh biÕt c¸ch vµ cã nhu
cÇu tù häc. Trong ch¬ng tr×nh TiÓu häc ®· khuyÕn khÝch d¹y häc c¸ nh©n vµ
SVTH: Phan ThÞ Ng¸t – K30B GDTH
16
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
GVHD: Th.s NguyÔn ThÞ Xu©n Lan
hîp t¸c ®Ó ph¸t triÓn n¨ng lùc theo tèc ®é häc, kh¶ n¨ng häc cña tõng häc sinh
vµ ®Ó tËn dông m«i trêng gi¸o dôc.
b. Coi träng vµ khuyÕn khÝch d¹y häc trªn c¬ së ho¹t ®éng häc tËp tÝch
cùc, chñ ®éng, s¸ng t¹o cña häc sinh, gióp häc sinh tù ph¸t hiÖn vµ tù gi¶i
quyÕt c¸c vÊn ®Ò cña bµi häc. Do ®ã häc sinh cã thÓ tù chiÕm lÜnh c¸c kiÕn
thøc vµ biÕt c¸ch vËn dông chóng víi sù hç trî hîp lÝ cña gi¸o viªn vµ m«i tr êng gi¸o dôc.
Mét trong nh÷ng dÊu hiÖu cña ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc tiÓu häc lµ
häc sinh ph¶i ho¹t ®éng vµ ho¹t ®éng ®ã ph¶i híng tíi sù ph¸t triÓn n¨ng lùc
c¸ nh©n häc sinh. §Ó cã thÓ tæ chøc c¸c ho¹t ®éng nh vËy ®ßi hái ngêi häc
ph¶i tù t×m tßi, kh¸m ph¸, chiÕm lÜnh vµ vËn dông.
c. Sö dông ®óng møc, ®óng lóc, ®óng chç c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc
truyÒn thèng vµ ph¬ng ph¸p d¹y häc hiÖn ®¹i ®Ó ph¸t huy tèi ®a c¸c mÆt m¹nh
cña tõng ph¬ng ph¸p vµ cña sù phèi hîp c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc.
§©y lµ mét quan niÖm ®æi míi rÊt ®óng ®¾n vµ phï hîp víi thùc tÕ. D¹y
häc kh«ng chØ sö dông c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc míi mµ cßn ph¶i kÕt hîp c¸c
ph¬ng ph¸p d¹y häc truyÒn thèng trªn c¬ së c¶i tiÕn phï hîp vµ sö dông ®óng
møc, ®óng lóc, ®óng chç nh»m ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh, häc sinh
®îc h×nh thµnh ph¬ng ph¸p tù häc tù ph¸t hiÖn, tù gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, tù chiÕm
lÜnh kiÕn thøc míi.
4.3. ¦u ®iÓm cña ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc theo híng tÝch cùc.
D¹y häc theo híng tÝch cùc ho¸ ho¹t ®éng nhËn thøc cña häc sinh th× dï
ë thêi ®iÓm nµo vai trß vµ ho¹t ®éng cña ngêi häc còng lu«n ®îc tËp trung vµ
chó ý. MÆt kh¸c, theo ph¬ng ph¸p nµy, ngêi häc-chñ thÓ cña ho¹t ®éng häc
ph¶i tù m×nh t×m ra c¸c kiÕn thøc b»ng hµnh ®éng cña chÝnh m×nh. D¹y häc
theo híng nµy chó träng rÌn luyÖn ph¬ng ph¸p tù häc, tù nghiªn cøu, biÕt vËn
dông nh÷ng ®iÒu ®· häc vµo t×nh huèng míi, biÕt tù lùc ph¸t hiÖn vµ gi¶i
quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò ®· ®Æt ra. Ph¬ng ph¸p nµy cÇn gióp häc sinh ph¸t triÓn
n¨ng lùc tù ®¸nh gi¸ ®Ó hä cã kh¶ n¨ng ®iÒu chØnh ho¹t ®éng häc tËp.
§Ó lµm râ u thÕ cña ph¬ng ph¸p d¹y häc míi theo híng ph¸t huy tÝnh
tÝch cùc, tù lùc, tù gi¸c cña häc sinh ta cã thÓ so s¸nh nh sau:
SVTH: Phan ThÞ Ng¸t – K30B GDTH
17
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
§èi tîng
so
s¸nh
GVHD: Th.s NguyÔn ThÞ Xu©n Lan
Ph¬ng ph¸p tÝch cùc
Ph¬ng ph¸p truyÒn thèng
ChØ tiªu
so s¸nh
ChuÈn bÞ cho häc sinh thÝch Gi¸o viªn cã nhiÖm vô truyÒn
øng víi x· héi, hoµ nhËp víi ®¹t hÕt kiÕn thøc quy ®Þnh trong
1. Môc tiªu
x· héi ph¸t triÓn céng ®ång, ch¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa.
d¹y häc
t«n träng nhu cÇu, lîi Ých vµ
kh¶ n¨ng cña häc sinh.
Chó träng ®Õn c¸c kÜ n¨ng
Néi
thùc hµnh, vËn dông kiÕn thøc
d¹y
lÝ thuyÕt, n¨ng lùc ph¸t hiÖn
vµ gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò thùc
tiÔn.
3. Ph¬ng
ph¸p d¹y
- TËp trung vµo ho¹t ®éng
häc
cña häc sinh (ph¸t huy ho¹t
®éng c¸ nh©n hoÆc theo nhãm
b»ng nh÷ng thÝ nghiÖm thùc
hµnh, quan s¸t thùc tÕ, th«ng
qua trao ®æi, th¶o luËn)
- Gi¸o viªn tæ chøc, híng dÉn
c¸c ho¹t ®éng nhËn thøc cho
häc sinh.
2.
dung
häc
Chó träng nhiÒu ®Õn hÖ thèng
kiÕn thøc lÝ thuyÕt, sù ph¸t triÓn
tuÇn tù cña c¸c kh¸i niÖm, ®Þnh
luËt, häc thuyÕt khoa häc.
- TËp trung vµo ho¹t ®éng cña
gi¸o viªn.
- Gi¸o viªn lo tr×nh bµy cÆn kÏ
néi dung bµi häc, cè g¾ng
truyÒn thô vèn hiÓu biÕt vµ kinh
nghiÖm cña b¶n th©n cho häc
- Häc sinh tÝch cùc t duy, tÝch sinh.
cùc t×m hiÓu vÊn ®Ò, tù m×nh - Häc sinh thô ®éng l¾ng nghe
t×m ®Õn ch©n lÝ khoa häc.
lêi gi¶ng cña thÇy vµ ghi chÐp
lêi thÇy gi¶ng.
- Gi¸o viªn huy ®éng vèn kiÕn
thøc cña häc sinh ®Ó x©y dùng - Gi¸o viªn huy ®éng vèn kiÕn
SVTH: Phan ThÞ Ng¸t – K30B GDTH
18
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
GVHD: Th.s NguyÔn ThÞ Xu©n Lan
bµi. Gi¸o ¸n ®îc thiÕt kÕ theo
kiÓu ph©n nh¸nh. Gi¸o viªn
linh ho¹t ®iÒu chØnh theo diÔn
biÕn cña tiÕt häc víi sù tham
gia tÝch cùc cña häc sinh.
- Giao tiÕp “trß – trß” næi
lªn.
- Gi¸o viªn khuyÕn khÝch häc
sinh nªu ý kiÕn c¸ nh©n vÒ
vÊn ®Ò häc tËp.
- Häc sinh tù lÊy vÝ dô, gi¸o
viªn gióp c¸c em tù gi¸o viªn
huy ®éng vèn kiÕn thøc cña
häc sinh ®Ó x©y dùng bµi.
Gi¸o ¸n ®îc thiÕt kÕ theo kiÓu
ph©n nh¸nh. Gi¸o viªn linh
ho¹t ®iÒu chØnh theo diÔn biÕn
cña tiÕt häc víi sù tham gia
tÝch cùc cña häc sinh.
- Giao tiÕp “trß – trß” næi
lªn.
- Gi¸o viªn khuyÕn khÝch häc
sinh nªu ý kiÕn c¸ nh©n vÒ
vÊn ®Ò häc tËp.
- Häc sinh tù lÊy vÝ dô, gi¸o
viªn gióp c¸c em tù gi¶i quyÕt
bµi tËp theo nh÷ng d¹ng kh¸c
nhau.
- Gi¸o viªn khuyÕn khÝch häc
sinh nªu th¾c m¾c trong khi
gi¶ng.
- KhuyÕn khÝch häc sinh
nhËn xÐt, bæ sung tham gia
gãp ý kiÕn c©u tr¶ lêi cña b¹n
SVTH: Phan ThÞ Ng¸t – K30B GDTH
thøc cña m×nh ®Ó x©y dùng bµi.
Gi¸o ¸n ®îc thiÕt kÕ theo ®êng
th¼ng, ®ång lo¹t cho c¶ líp chñ
®éng thùc hiÖn gi¸o ¸n ®· chuÈn
bÞ.
- Giao tiÕp “thÇy – trß” næi
lªn.
- Gi¸o viªn h¹n chÕ häc sinh
nªu ý kiÕn c¸ nh©n vÒ vÊn ®Ò
häc tËp.
- Gi¸o viªn cho vÝ dô mÉu vµ
yªu cÇu häc sinh gi¶i c¸c bµi tËp
t¬ng tù.
- Gi¸o viªn h¹n chÕ häc sinh
nªu th¾c m¾c trong khi gi¶ng.
- Gi¸o viªn h¹n chÕ häc sinh
nhËn xÐt, bæ sung c©u tr¶ lêi cña
b¹n.
19
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
GVHD: Th.s NguyÔn ThÞ Xu©n Lan
trong qu¸ tr×nh häc tËp.
- NhiÒu bµi häc ®îc tiÕn hµnh - Bµi häc ®îc tiÕn hµnh trong
trong phßng thÝ nghiÖm, ngoµi tiÕt häc, ®iÓm thu hót häc sinh
4.H×nh
trêi, vên thùc nghiÖm, c¬ së lµ gi¸o viªn vµ b¶ng ®en.
thøc
tæ s¶n xuÊt …
chøc
- Bµi häc ®îc bè trÝ theo híng - Häc sinh ngåi theo d·y híng
d¹y häc
häc sinh mÆt ®èi mÆt thuËn lîi lªn b¶ng cè ®Þnh.
cho viÖc th¶o luËn cña tõng
chñ ®Ò.
5. §¸nh gi¸ - Häc sinh tù ®¸nh gi¸ vÒ kÕt - Gi¸o viªn lµ ngêi ®éc nhÊt cã
qu¶ häc tËp cña m×nh, cã sù quyÒn ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp
®¸nh gi¸ lÉn nhau vÒ møc ®é cña häc sinh. ChØ tiªu ®¸nh gi¸
®¹t ®îc môc tiªu cña tõng thêng chó ý nhiÒu ®Õn kh¶ n¨ng
phÇn, kÕt hîp víi ®¸nh gi¸ cña ghi nhí vµ t¸i hiÖn c¸c th«ng tin
gi¸o viªn.
mµ gi¸o viªn ®· cung cÊp.
4.4. mét sè ph¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc.
Ph¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc lµ hÖ thèng c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc nh»m
®¸p øng ®îc c¸c yªu cÇu c¬ b¶n cña môc tiªu gi¸o dôc tæng qu¸t, cã kh¶ n¨ng
®Þnh híng cho viÖc tæ chøc qu¸ tr×nh d¹y häc thµnh qu¸ tr×nh tù häc, qu¸ tr×nh
kÕt hîp c¸ nh©n vµ x· héi ho¸ viÖc häc tËp. Mçi ph¬ng ph¸p cã mét ®Æc trng
riªng. Do ®ã qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y ph¶i biÕt khai th¸c vµ tËn dông nh÷ng mÆt
m¹nh, h¹n chÕ, kh¾c phôc nh÷ng ®iÓm yÕu cña chóng. HÖ thèng c¸c ph¬ng
ph¸p ®ã lµ sù tÝch hîp vµ kÕt hîp cña nhiÒu ph¬ng ph¸p, trong ®ã cã mét sè ph¬ng ph¸p ®iÓn h×nh vµ gÇn gòi nh:
Ph¬ng ph¸p d¹y häc nªu vÊn ®Ò
Ph¬ng ph¸p th¶o luËn nhãm
Ph¬ng ph¸p trß ch¬i
…
5. Ph¬ng ph¸p trß ch¬i.
5.1. Kh¸i niÖm
Trß ch¬i lµ ho¹t ®éng vui ch¬i mang mét chñ ®Ò, mét néi dung nhÊt ®Þnh
vµ cã nh÷ng quy ®Þnh mµ ngêi tham gia ph¶i tu©n thñ.
NÕu vui ch¬i lµ mét thuËt ng÷ chØ mét d¹ng ho¹t ®éng gi¶i trÝ tù nguyÖn
cña mäi ngêi t¹o ra sù s¶ng kho¸i, th gi·n vÒ thÇn kinh, t©m lÝ, th× trß ch¬i lµ
SVTH: Phan ThÞ Ng¸t – K30B GDTH
20
- Xem thêm -