A.Më ®Çu
Trong thêi ®¹i x· héi nµo, nh÷ng ngêi lao ®éng s¶n xuÊt trong c¸c ngµnh
s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, dÞch vô c«ng nghiÖp hay nh÷ng ngêi c«ng nh©n ®Òu cã
vai trß s¸ng t¹o ch©n chÝnh ra lÞch sö vµ lµ nh÷ng ngêi gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh
s¸ng t¹o c«ng cô s¶n xuÊt, gÝa trÞ thÆng d vµ chÝnh trÞ x· héi. Chñ nghÜa x· héi
khoa häc lµ mét trong ba bé phËn cÊu thµnh cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin ®·
nghiªn cøu mét c¸ch toµn diÖn vÒ c¸c quy luËt chÝnh trÞ x· héi cña qu¸ tr×nh
ph¸t sinh, h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña c¸c h×nh th¸i kinh tÕ x· héi céng s¶n
chñ nghÜa. Trong ®ã, chñ nghÜa x· héi khoa häc ®· tËp chung nghiªn có nh÷ng
nguyªn t¾c c¨n b¶n, nh÷ng ®iÒu kiÖn, con ®êng, h×nh thøc, ph¬ng ph¸p ®Êu
tranh cña giai cÊp c«ng nh©n ®Ó thùc hiÖn chuyÓn biÕn tõ chñ nghÜa t b¶n sang
chñ nghÜa x· héi.
Tõ vai trß to lín cña giai cÊp c«ng nh©n, viÖc kh¼ng ®Þnh sø mÖnh
lÞch sö cña giai cÊp c«ng nh©n cã ý nghÜa quan träng c¶ vÒ lý luËn lÉn thùc
tiÔn.
Tríc sù khñng ho¶ng vµ sôp ®æ cña chñ nghÜa x· héi ë §«ng ¢u vµ Liªn
x«, nhiÒu ngêi ®· béc lé sù dao ®éng vµ hoµi nghi vÒ sø mÖnh lÞch sö cña giai
cÊp c«ng nh©n. Bän c¬ héi xÐt l¹i vµ c¸c thÕ lùc chèng céng cã c¬ héi míi ®Ó
phñ nhËn sø mÖnh lÞch sö cña giai cÊp c«ng nh©n, vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng
céng s¶n vµ chñ nghÜa x· héi.
Trong giai ®o¹n míi hiÖn nay, c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸
®ang diÔn ra trªn toµn thÕ giíi, chñ nghÜa x· héi ®ang ë trong thêi kú tho¸i
trµo, thêi ®¹i ngµy nay vÉn ®ang lµ thêi ®¹i qu¸ ®é tõ chñ nghÜa t b¶n lªn chñ
nghÜa x· héi trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi cßn ®ang cã nhiÒu biÕn ®éng, tiªu
cùc... th× vÊn ®Ò lµm s¸ng tá sø mÖnh lÞch sö cña giai cÊp c«ng nh©n ®îc ®Æt ra
trë nªn bøc thiÕt h¬n bao giê hÕt, c¶ trªn hai ph¬ng diÖn: lý luËn vµ thùc tiÔn.
Sø mÖnh lÞch sö cña giai cÊp c«ng nh©n lµ mét ph¹m trï c¬ b¶n nhÊt cña
chñ nghÜa x· héi khoa häc, do ®ã nã ®· ®îc C.M¸c - Ph.¡ngghen vµ Lªnin
nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn hÕt søc hoµn thiÖn trong trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña
lÞch sö thÕ giíi. XÐt trªn ph¬ng diÖn lÞch sö, nh÷ng nhËn ®Þnh vµ lý luËn cña
c¸c «ng vÒ giai cÊp c«ng nh©n cã t¸c dông to lín vµ ®óng ®¾n.Cßn ®èi víi níc
ta, vÊn ®Ò trªn ®îc §¶ng ta rÊt chó träng. V× thÕ, sø mÖnh lÞch sö cña giai cÊp
c«ng nh©n kh«ng chØ thÓ hiÖn râ trong c¸c v¨n kiÖn ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc,
1
mµ ®©y cßn lµ mét trong nh÷ng ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc cña nhiÒu nhµ lý
luËn, nhµ nghiªn cøu lÞch sö, vµ cña nhiÒu thÕ hÖ c«ng nh©n, sinh viªn.
Sù t¸c ®éng cña sø mÖnh lÞch sö cña giai cÊp c«ng nh©n kh«ng chØ
¶nh hëng tíi sù chuyÓn biÕn cña lÞch sö thÕ giíi lµ thay ®æi tõ h×nh th¸i kinh tÕ
nµy sang h×nh th¸i kinh tÕ kh¸c, thay ®æi tõ chÕ ®é kinh tÕ nµy sang chÕ ®é
kinh tÕ kh¸c ... mµ cßn lµm thay ®æi t×nh h×nh kinh tÕ chÝnh trÞ x· héi trªn toµn
thÕ giíi, nã t¸c ®éng tíi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cô thÓ, tíi bé mÆt ph¸t triÓn cña thÕ
giíi.
Nh vËy, vÊn ®Ò ®Æt ra lµ: sø mÖnh lÞch sö cña giai cÊp c«ng nh©n lµ
g×? Néi dung, ®iÒu kiÖn kh¸ch quan quy ®Þnh lµ g×? Trªn ph¬ng diÖn lý luËn
vµ thùc tiÔn, nã ®îc thÓ hiÖn ra sao? Vµ ®Ó cñng cè vµ t¨ng cêng sù l·nh ®¹o
cña giai cÊp c«ng nh©n cÇn ph¶i tiÕn hµnh nh÷ng biÖn ph¸p g×?
2
B.Néi dung
Ch¬ng I : LuËn cø lý luËn
§Ó gi¶i quyÕt c¸c c©u hái trªn, ta xÐt nh÷ng luËn cø vÒ lý luËn .
I. Kh¸i niÖm giai cÊp c«ng nh©n
ChÝnh C.M¸c vµ Ph.¡ngghen chØ râ: “VÊn ®Ò lµ ë chç t×m hiÓu xem giai
cÊp v« s¶n thùc ra lµ g× vµ phï hîp víi tån t¹i Êy cña b¶n th©n nã, giai cÊp v«
s¶n buéc ph¶i lµm g× vÒ mÆt lÞch sö “. §Ó chØ giai cÊp c«ng nh©n, c¸c nhµ kinh
®iÓn dïng nhiÒu kh¸i niÖm nh: giai cÊp v« s¶n, giai cÊp x· héi, giai cÊp c«ng
nh©n ... hoµn toµn chØ dùa vµo viÖc b¸n søc lao ®éng cña m×nh vµ lao ®éng lµm
thuª ë thÕ kû XIX, giai cÊp v« s¶n hiÖn ®¹i, giai cÊp c«ng nh©n hiÖn ®¹i, giai
cÊp c«ng nh©n ®¹i c«ng nghiÖp nh nh÷ng côm tõ ®ång nghÜa ®Ó biÓu thÞ mét
kh¸i niÖm.
Trong c¸c thuËt ng÷ nµy, tuú tõng ®iÒu kiÖn mµ ta sö dông. Tuy nhiªn,
c¸c thuËt ng÷ ®ã ®Òu nãi lªn: Giai cÊp c«ng nh©n- con ®Î cña nÒn ®¹i c«ng
nghiÖp t b¶n chñ nghÜa, giai cÊp ®¹i biÓu cho lùc lîng s¶n xuÊt tiªn tiÕn, cho
ph¬ng thøc s¶n xuÊt hiÖn ®¹i. Ngoµi c¸c thuËt ng÷ trªn, C.M¸c vµ Ph.¡ngghen
cßn dïng nh÷ng thuËt ng÷ cã néi dung hÑp h¬n ®Ó chØ c¸c lo¹i c«ng nh©n
trong c¸c ngµnh kh¸c nhau, trong c¸c giai ®o¹n kh¸c nhau cña c«ng nghiÖp
nh: c«ng nh©n c¬ khÝ lµ c«ng nh©n lµm trong ngµnh c¬ khÝ; c«ng nh©n dÖt lµ
c«ng nh©n lµm trong ngµnh dÖt; c«ng nh©n c«ng trêng thñ c«ng lµ c«ng nh©n
lµm trong c¸c c«ng trêng; c«ng nh©n n«ng nghiÖp lµ c«ng nh©n lµm trong
ngµnh n«ng nghiÖp cã sö dông c¸c trang thiÕt bÞ cña c«ng nghiÖp ...
MÆc dï c¸c thuËt ng÷ trªn cã nhiÒu tªn gäi kh¸c nhau nh thÕ nµo ®i n÷a
th× theo C.M¸c vµ Ph.¡ngghen chóng vÉn chØ mang hai thuéc tÝnh c¨n b¶n.
Thø nhÊt, vÒ ph¬ng thøc lao ®éng, ph¬ng thøc s¶n xuÊt: Giai cÊp c«ng
nh©n lµ lao ®éng trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp vËn hµnh c¸c c«ng cô s¶n xuÊt cã tÝnh
chÊt c«ng nghiÖp ngµy cµng hiÖn ®¹i vµ x· héi ho¸ cao.
Thø hai, vÒ vÞ trÝ trong quan hÖ s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa: ®ã lµ nh÷ng ngêi lao ®éng kh«ng cã t liÖu s¶n xuÊt, ph¶i b¸n søc lao ®éng cho nhµ t b¶n vµ bÞ
nhµ t b¶n bãc lét vÒ gi¸ trÞ thÆng d.
Trong hai tiªu trÝ nµy, C.M¸c vµ Ph.¡ngghen tíi tiªu chÝ mét ®ã lµ c«ng
nh©n c«ng xëng, ®îc coi lµ bé phËn tiªu biÓu cho giai cÊp c«ng nh©n hiÖn ®¹i.
Hai «ng cho r»ng: “C¸c giai cÊp kh¸c ®Òu suy tµn vµ tiªu vong cïng víi sù
ph¸t triÓn cña ®¹i c«ng nghiÖp, cßn giai cÊp v« s¶n l¹i lµ s¶n phÈm cña nÒn ®¹i
3
c«ng nghiÖp”; “c«ng nh©n còng lµ mét ph¸t minh cña thêi ®¹i míi, gièng nh
m¸y mãc còng vËy ... c«ng nh©n Anh lµ ®øa con ®Çu lßng cña nÒn ®¹i c«ng
nghiÖp hiÖn ®¹i”.
Víi tiªu chÝ thø hai, C.M¸c vµ Ph.¡ngghen còng ®Æc biÖt nhÊn m¹nh
v× chÝnh ®iÒu nµy khiÕn cho ngêi c«ng nh©n trë thµnh giai cÊp ®èi kh¸ng víi
giai cÊp t s¶n: “giai cÊp t s¶n, tøc lµ t b¶n, mµ lín lªn th× giai cÊp v« s¶n, giai
cÊp c«ng nh©n hiÖn ®¹i- tøc lµ giai cÊp chØ cã thÓ sèng víi ®iÒu kiÖn lµ kiÕm ®îc viÖc lµm, vµ chØ kiÕm ®îc viÖc lµm, nÕu lao ®éng cña hä lµm t¨ng thªm t
b¶n- còng ph¸t triÓn theo. Nh÷ng c«ng nh©n Êy, buéc ph¶i tù b¸n m×nh ®Ó
kiÕm ¨n tõng b÷a mét, lµ mét hµng hãa, tøc lµ mét mãn hµng ®em b¸n nh bÊt
cø mét mãn hµng nµo kh¸c, v× thÕ hä ph¶i chÞu hÕt sù may rñi cña c¹nh tranh,
mäi sù lªn xuèng cña thÞ trêng”. Tiªu chÝ nµy ®· nãi lªn mét trong nh÷ng ®Æc
trng c¬ b¶n nhÊt cña giai cÊp c«ng nh©n díi chÕ ®é t b¶n, do ®ã C.M¸c vµ Ph.
¡ngghen cßn gäi giai cÊp c«ng nh©n lµ giai cÊp v« s¶n.
T¹i sao C.M¸c vµ Ph.¡ngghen l¹i ®Æc biÖt nhÊn m¹nh hai tiªu chÝ trªn?
Së dÜ nh vËy v× ®©y chÝnh lµ hai vÞ trÝ ph©n biÖt giai cÊp c«ng nh©n víi c¸c giai
cÊp kh¸c trong x· héi. Hä ph¶i kiÕm ®îc viÖc lµm vµ hä ph¶i kiÕm ®îc viÖc
lµm khi hä b¸n ®îc søc lao ®éng.
Gi÷a giai cÊp c«ng nh©n vµ giai cÊp n«ng nh©n cã sù kh¸c nhau. Hai kh¸i
niÖm vÒ hai giai cÊp nµy kh¸c nhau ë chç: N«ng d©n sö dông tÊt c¶ c¸c c«ng
cô s¶n xuÊt ®Ó t¹o ra mét s¶n phÈm hoµn chØnh; s¶n phÈm cña n«ng d©n mang
tÝnh chÊt c¸ nh©n vµ c«ng cô s¶n xuÊt cña hä cßn th« s¬. Cßn giai cÊp c«ng
nh©n cã kh¸c: c«ng cô s¶n xuÊt hiÖn ®¹i; mçi c«ng nh©n lµ mét m¾t kh©u cña
c«ng viÖc s¶n xuÊt; s¶n phÈm cña hä mang tÝnh chÊt x· héi.
Giai cÊp c«ng nh©n còng kh¸c víi v« s¶n lu manh. §ã lµ giai cÊp c«ng
nh©n kh«ng cã t liÖu s¶n xuÊt, hä tån t¹i ®îc lµ nhê bÞ bãc lét gi¸ trÞ thÆng d.
Cßn giai cÊp t s¶n, hä cã nhiÒu t liÖu s¶n xuÊt nhng l¹i kh«ng cã søc lao ®éng,
hä ph¶i thuª giai cÊp c«ng nh©n vµ bãc lét søc lao ®éng cña giai cÊp c«ng
nh©n ®Ó tån t¹i. §©y chÝnh lµ hai mÆt cña mét vÊn ®Ò.
Díi chÕ ®é chñ nghÜa t b¶n, giai cÊp c«ng nh©n l¹i lµ nh÷ng ngêi lao
®éng tù do, nh÷ng ngêi b¸n søc lao ®éng ®Ó sèng, hä lµ nh÷ng ngêi lµm c«ng
¨n l¬ng (hay lµm thuª), lµ lao ®éng trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp.
Ngµy nay, víi sù ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t b¶n trong nöa sau cña thÕ kû
XX, bé mÆt cña giai cÊp c«ng nh©n hiÖn ®¹i cã nhiÒu thay ®æi kh¸c tríc. Tõ
dù kiÕn cña C.M¸c vµ Ph.¡ngghen, giai cÊp c«ng nh©n xÐt vÒ diÖn m¹o cã
nhiÒu biÕn ®æi. ChÝnh sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt x· héi hiÖn nay ®· v-
4
ît xa tr×nh ®é v¨n minh c«ng nghiÖp tríc ®©y, sù x· héi ho¸ vµ ph©n c«ng lao
®éng x· héi míi, c¬ cÊu cña giai cÊp c«ng nh©n hiÖn ®¹i; c¸c h×nh thøc bãc lét
gi¸ trÞ thÆng d ... ®· lµm cho diÖn m¹o cña giai cÊp c«ng nh©n hiÖn ®¹i kh«ng
cßn gièng víi nh÷ng m« t¶ cña C.M¸c trong thÕ kû XIX. Tuy thÕ nhng giai
cÊp c«ng nh©n hiÖn ®¹i vÉn tån t¹i, vÉn cã sø mÖnh lÞch sö cña m×nh trong x·
héi t b¶n hiÖn ®¹i; nh÷ng thuéc tÝnh c¬ b¶n cña giai cÊp c«ng nh©n mµ C.M¸c
®· ph¸t hiÖn ra vÉn cßn nguyªn gi¸ trÞ.
HiÖn nay, c¬ cÊu ngµnh nghÒ cña giai cÊp c«ng nh©n ®· cã nhiÒu thay
®æi to lín. Bªn c¹nh lùc lîng c«ng nh©n truyÒn thèng, xuÊt hiÖn c«ng nh©n
tr×nh ®é tù ®éng ho¸ víi viÖc ¸p dông phæ biÕn c«ng nghÖ th«ng tin vµo s¶n
xuÊt. Bªn c¹nh nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp truyÒn thèng, xuÊt hiÖn c«ng nh©n
ho¹t ®éng ë lÜnh vùc dÞch vô. Thùc tÕ, ë c¸c níc t b¶n, c«ng nh©n trong c¸c
ngµnh dÞch vô nµy chiÕm 50% ®Õn 70% lao ®éng.Tuy nhiªn, ®iÒu nµy kh«ng
hÒ lµm gi¶m vai trß cña giai cÊp c«ng nh©n trong nÒn kinh tÕ vµ ngay c¶ tû
träng cña giai cÊp c«ng nh©n trong d©n c. Bëi v× nh÷ng ngêi lµm thuª trong
c¸c ngµnh dÞch vô g¾n liÒn víi c«ng nghiÖp vµ ho¹t ®éng theo lèi c«ng nghiÖp
vÉn lµ c«ng nh©n xÐt c¶ trªn hai thuéc tÝnh vÒ giai cÊp c«ng nh©n. MÆt kh¸c,
bªn c¹nh tr×nh ®é thÊp cña giai cÊp c«ng nh©n truyÒn thèng ®· xuÊt c«ng nh©n
cã tr×nh ®é cao, cã xu híng “tri thøc ho¸” vµ còng ngµy cµng tiÕp thu thªm
®«ng ®¶o nh÷ng ngêi thuéc tÇng líp trÝ thøc vµo hµng ngò cña m×nh. MÆc dï
vËy, b¶n chÊt vÒ giai cÊp c«ng nh©n còng kh«ng hÒ thay ®æi. NÕu tríc kia,
c«ng nh©n b¸n søc lao ®éng ch©n tay lµ chñ yÕu th× nay, hä b¸n c¶ søc lao
®éng ch©n tay vµ lao ®éng trÝ ãc, gi¸ trÞ ngµy cµng lín vµ do ®ã cµng bÞ bãc lét
gi¸ trÞ thÆng d theo chiÒu s©u. Giai cÊp c«ng nh©n b¾t ®Çu cã sù thay ®æi vÒ tµi
s¶n. PhÇn lín, hä kh«ng cßn lµ nh÷ng ngêi v« s¶n trÇn trôi víi hai bµn tay
tr¾ng, mµ hä ®· cã mét sè t liÖu s¶n xuÊt phô cã thÓ cïng gia ®×nh lµm thªm;
mét sè c«ng nh©n ®· cã cæ phÇn, cæ phiÕu ë xÝ nghiÖp. Tuy vËy nhng nã còng
kh«ng lµm thay ®æi toµn bé lùc lîng s¶n xuÊt c¬ b¶n nhÊt, quyÕt ®Þnh nhÊt ®èi
víi nÒn s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa, hä vÉn bÞ bãc lét díi nh÷ng h×nh thøc kh¸c
nhau.
Giai cÊp c«ng nh©n hiÖn nay kh«ng nh÷ng trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp
mµ trong mäi ngµnh nghÒ kh¸c nhau, cã tr×nh ®é s¶n xuÊt kh¸c nhau cña nÒn
c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i. Hä lµ nh÷ng ngêi trùc tiÕp ®øng m¸y, kh«ng n»m trong
d©y truyÒn s¶n xuÊt tù ®éng, kh«ng kiÓm tra ho¹t ®éng m¸y mãc ... mµ ®ã lµ
nh÷ng chuyªn gia trùc tiÕp ch¨m lo nghiªn cøu, s¸ng chÕ ®Ó kh«ng ngõng c¶i
tiÕn m¸y mãc nh»m n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm, n¨ng suÊt lao ®éng. Hä lµ
5
nh÷ng ngêi ho¹t ®éng ë c¸c ngµnh dÞch vô trùc tiÕp phôc vô cho s¶n xuÊt nh
bu ®iÖn, viÔn th«ng, giao th«ng vËn t¶i,... Hä cßn lµ nh÷ng ngêi lao ®éng lµm
thuª trong c¸c ngµnh dÞch vô ®ang trë thµnh nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp thùc sù
nh du lÞch, ng©n hµng, th«ng tin ... §ã cßn lµ nh÷ng nh©n viªn thõa hµnh lµm
c«ng ¨n l¬ng phôc vô cho hÖ thèng qu¶n lý cña c¸c c«ng ty.
§èi víi giai cÊp c«ng nh©n ë thêi kú ®Õ quèc ta cßn thÊy bé phËn lµm
thuª trong c¸c doanh nghiÖp t nh©n. XÐt vÒ t c¸ch giai cÊp, hä cßn lµ nh÷ng
ngêi lµm chñ, nhng xÐt vÒ gãc ®é c¸ nh©n, nh÷ng ngêi nµy vÉn bÞ bãc lét gi¸
trÞ thÆng d, do ®ã hä vÉn mang hai thuéc tÝnh c¬ b¶n cña giai cÊp c«ng nh©n.
Do vËy hä vÉn n»m trong giai cÊp c«ng nh©n.
Tãm l¹i, c¨n cø vµo hai tiªu chÝ c¬ b¶n cña giai cÊp c«ng nh©n, ta cã
thÓ nãi: nh÷ng ngêi lao ®éng trong c¸c ngµnh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, dÞch vô
c«ng nghiÖp lµ c«ng nh©n, cßn nh÷ng ngêi lµm c«ng ¨n l¬ng phôc vô trong
c¸c ngµnh kh¸c nh y tÕ, gi¸o giôc, v¨n ho¸, dÞch vô( kh«ng liªn quan ®Õn s¶n
xuÊt c«ng nghiÖp) ... lµ nh÷ng ngêi lao ®éng nãi chung, hä ®ang ®îc thu hót
vµo c¸c tæ chøc c«ng ®oµn nghÒ nghiÖp nhng hä kh«ng ph¶i lµ c«ng nh©n.
Díi chñ nghÜa x· héi, giai cÊp c«ng nh©n trë thµnh giai cÊp n¾m chÝnh
quyÒn, thµnh giai cÊp thèng trÞ nhng kh«ng thµnh giai cÊp bãc lét, hä cã
nhiÖm vô l·nh ®¹o cuéc ®Êu tranh c¶i t¹o x· héi cò, x©y dùng x· héi míi, ®¹i
biÓu cho toµn thÓ nh©n d©n lao ®éng lµm chñ nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt c¬ b¶n ®·
®îc c«ng h÷u ho¸.
Sau khi xo¸ bá ®îc mäi giai cÊp, giai cÊp c«ng nh©n sÏ kh«ng cßn n÷a.
Lóc ®ã, c«ng nh©n sÏ nh mäi lao ®éng ®îc gi¶i phãng, ®Òu cã ®iÒu kiÖn ph¸t
triÓn tù do vµ toµn diÖn.
Cã thÓ nãi, nh÷ng quan ®iÓm cña C.M¸c vµ Ph.¡ngghen vÒ hai tiªu
chÝ c¬ b¶n cña giai cÊp c«ng nh©n cho ®Õn nay vÉn cßn nguyªn gi¸ trÞ, vÉn lµ
c¬ së ph¬ng ph¸p luËn ®Ó chóng ta nghiªn cøu giai cÊp c«ng nh©n hiÖn ®¹i,
®Æc biÖt lµ ®Ó lµm s¸ng tá sø mÖnh lÞch sö cña giai cÊp c«ng nh©n trong thêi
®¹i ngµy nay. Tõ hai tiªu chÝ trªn ta cã thÓ ®Þnh nghÜa: “Giai cÊp c«ng nh©n lµ
mét tËp ®oµn x· héi æn ®Þnh, h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cïng víi qu¸ tr×nh h×nh
thµnh vµ ph¸t triÓn cña nÒn c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i, víi nhÞp ®é ph¸t triÓn cña
lùc lîng s¶n xuÊt cã tÝnh chÊt x· héi ho¸ ngµy cµng cao; lµ lùc lîng s¶n xuÊt
c¬ b¶n tiªn tiÕn, trùc tiÕp hoÆc tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, t¸i s¶n xuÊt ra
cña c¶i vËt chÊt vµ c¶i t¹o c¸c quan hÖ x· héi; lµ lùc lîng chñ yÕu cña tiÕn
tr×nh lÞch sö qu¸ ®é tõ chñ nghÜa t b¶n lªn chñ nghÜa x· héi”.
6
II. Néi dung vµ ®iÒu kiÖn kh¸ch quan quy ®Þnh sø mÖnh lÞch sö cña giai
cÊp c«ng nh©n
1. Néi dung
LÞch sö ph¸t triÓn cña thÕ giíi chÝnh lµ lÞch sö ph¸t triÓn cña c¸c h×nh th¸i
kinh tÕ x· héi tõ thÊp ®Õn cao. Trong x· héi cã giai cÊp, ®Ó gi¶i quyÕt m©u
thuÉn gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn ®Õn tr×nh ®é x· héi ho¸ cao víi quan hÖ
s¶n xuÊt cò, gi÷a giai cÊp thèng trÞ víi giai cÊp lao ®éng ph¶i ph¸t triÓn tõ
h×nh th¸i kinh tÕ x· héi thÊp ®Õn cao.
C.M¸c vµ Ph.¡ngghen ®· kh¼ng ®Þnh vai trß cña quÇn chóng nh©n d©n
lao ®éng: lµ ngêi s¸ng t¹o ch©n chÝnh ra lÞch sö; lµ ngêi cã vai trß quyÕt ®Þnh
s¸ng t¹o c«ng cô s¶n xuÊt, gi¸ trÞ thÆng d, chÝnh trÞ x· héi. Khi trong x· héi
cßn tån t¹i giai cÊp bãc lét trong mét ph¬ng thøc s¶n xuÊt víi ®iÒu kiÖn ph¬ng
thøc s¶n xuÊt ®ã cßn gi÷ vÞ trÝ tiªn tiÕn, do ®ã ph¶i ®¶m b¶o quy luËt lÞch sö.
Trong sù chuyÓn biÕn cña h×nh th¸i kinh tÕ trong x· héi, lµ giai cÊp trung
t©m, cã nhiÖm vô ph¶i tho¶ m·n c¸c ®iÒu kiÖn nh: lµ giai cÊp ®¹i diÖn cho mét
ph¬ng thøc s¶n xuÊt tiªn tiÕn; lµ giai cÊp cã hÖ t tëng ®éc lËp; giai cÊp nµy
ph¶i tiÕn hµnh thuyÕt phôc tËp hîp vµ tæ chøc quÇn chóng lµm c¸ch m¹ng. Vµ
hai nhiÖm vô quan träng lµ: tiÕn hµnh xo¸ bá chÕ ®é x· héi cò; x©y dùng h×nh
th¸i kinh tÕ x· héi míi tiÕn bé h¬n.
Khi nghiªn cøu vÒ c¸c giai cÊp, tÇng líp trong h×nh th¸i kinh tÕ x· héi
chñ nghÜa, C.M¸c vµ Ph.¡ngghen ®· rót ra c¸c kÕt luËn:
Mét lµ: giai cÊp t s¶n trong cha ®Çy mét thÕ kû ®· t¹o ra mét lùc lîng s¶n
xuÊt nhiÒu h¬n vµ ®å sé h¬n, víi lùc lîng s¶n xuÊt b»ng tÊt c¶ c¸c x· héi tríc
®Ó l¹i, t¹o ra n¨ng xuÊt lao ®éng cao h¬n nhiÒu. Do ®ã giai cÊp t s¶n ®· tõng
®ãng vai trß tÝch cùc trong lÞch sö lµ t¹o n¨ng suÊt lao ®éng cao.
Hai lµ: khi lùc lîng s¶n xuÊt ®¹t tíi tr×nh ®é x· héi ho¸ cao, xuÊt hiÖn
m©u thuÉn vÒ quan hÖ s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa mµ tËp trung lµ së h÷u t b¶n
chñ nghÜa, k×m h·m sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. Khi lùc lîng s¶n xuÊt
ph¸t triÓn, quan hÖ s¶n xuÊt nh cò th× xuÊt hiÖn giai cÊp míi ®Ó gi¶i phãng
quan hÖ s¶n xuÊt cò, ®ã chÝnh lµ giai cÊp c«ng nh©n.
Ba lµ: viÖc giai cÊp c«ng nh©n ®øng lªn ®Êu tranh ®Ó gi¶i phãng giai cÊp,
®iÒu ®ã kh«ng cã nghÜa chØ gi¶i phãng giai cÊp mµ tËp trung gi¶i phãng x· héi
vµ gi¶i phãng con ngêi v× giai cÊp c«ng nh©n cã lîi Ých phï hîp víi nh©n d©n
lao ®éng, víi d©n téc vµ víi nh©n lo¹i.
Tõ nh÷ng kÕt luËn cña C.M¸c vµ Ph.¡ngghen vµ nh÷ng kh¼ng ®Þnh vÒ
giai cÊp c«ng nh©n hiÖn ®¹i lµ giai cÊp cã tinh thÇn c¸ch m¹ng triÖt ®Ó, cã kh¶
n¨ng tæ chøc vµ l·nh ®¹o toµn thÓ nh©n d©n lao ®éng tiÕn hµnh cuéc c¶i biÕn
7
c¸ch m¹ng, tõ h×nh th¸i kinh tÕ x· héi t b¶n sang h×nh th¸i kinh tÕ x· héi céng
s¶n chñ nghÜa, gi¶i phãng nh©n lo¹i khái ¸ch ¸p bøc, bÊt c«ng vµ mäi h×nh
thøc bãc lét. Hay nãi c¸ch kh¸c, néi dung tæng qu¸t sø mÖnh lÞch sö cña giai
cÊp c«ng nh©n lµ: xo¸ bá chÕ ®é t b¶n chñ nghÜa, xo¸ bá chÕ ®é ngêi bãc lét
ngêi, gi¶i phãng giai cÊp c«ng nh©n, nh©n d©n lao ®éng vµ toµn thÓ nh©n lo¹i
khái sù ¸p bøc bãc lét, nghÌo nµn l¹c hËu, x©y dùng x· héi céng s¶n v¨n
minh.
Ph.¡ngghen viÕt:” Thùc hiÖn sù nghiÖp gi¶i phãng thÕ giíi Êy- ®ã lµ sø
mÖnh lÞch sö cña giai cÊp v« s¶n hiÖn ®¹i ”. Cßn Lªnin ®· chØ râ:” §iÓm chñ
yÕu trong häc thuyÕt cña C.M¸c lµ ë chç nã lµm s¸ng tá vai trß lÞch sö thÕ giíi
cña giai cÊp v« s¶n lµ ngêi x©y dùng x· héi chñ nghÜa”.
Néi dung thùc chÊt cña sø mÖnh lÞch sö cña giai cÊp c«ng nh©n ë ®©y
chÝnh lµ:
Trong lÜnh vùc kinh tÕ: giai cÊp c«ng nh©n tiÕn hµnh xo¸ bá chÕ ®é t h÷u
t nh©n t liÖu s¶n xuÊt, x©y dùng chÕ ®é c«ng h÷u t liÖu s¶n xuÊt, n©ng cao
n¨ng suÊt lao ®éng tho¶ m·n tõng bíc nhu cÇu ph¸t triÓn cña nh©n d©n. Sø
mÖnh lÞch sö cña giai cÊp c«ng nh©n trong lÜnh vùc nµy chØ râ môc tiªu cuèi
cïng cña giai cÊp c«ng nh©n, tho¶ m·n nhu cÇu ngµy cµng ®Çy ®ñ h¬n: lµm
theo n¨ng lùc, hëng theo nhu cÇu. Do ®ã nã cÇn ph¶i ®îc thùc hiÖn mét c¸ch
l©u dµi, gian khæ, tr¶i qua tõng bíc cô thÓ. Xo¸ bá chÕ ®é chiÕm h÷u t nh©n t
liÖu s¶n xuÊt; x©y dùng chÕ ®é c«ng h÷u lµ qu¸ tr×nh phï hîp nhng ph¶i dÇn
dÇn tõ tõ.
T¹i sao ph¶i xo¸ bá chÕ ®é t h÷u? Së dÜ nh vËy v× ®©y lµ c¬ së cña chÕ ®é
ngêi bãc lét ngêi; biÓu hiÖn cao nhÊt cña chÕ ®é chiÕm h÷u t nh©n t liÖu s¶n
xuÊt lµ së h÷u t b¶n chñ nghÜa do ®ã ph¶i xo¸ bá chÕ ®é t h÷u; sau khi xo¸ bá
chÕ ®é t h÷u th× míi thiÕt lËp chÕ ®é c«ng h÷u t liÖu s¶n xuÊt, phï hîp víi
tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt, phï hîp víi yªu cÇu s¶n xuÊt; ®©y
còng lµ c¬ së kinh tÕ cho sù tån t¹i chÕ ®é x· héi míi v× thÕ còng rÊt cÇn ph¶i
xo¸ bá chÕ ®é t h÷u nµy. ChÝnh C.M¸c ®· nãi: ”nh÷ng ngêi céng s¶n cã thÓ
tãm t¾t lùc lîng cña m×nh b»ng mét c«ng thøc lµ xo¸ bá chÕ ®é t h÷u”.
Trong lÜnh vùc chÝnh trÞ: giai cÊp c«ng nh©n ph¶i trë thµnh giai cÊp thèng
trÞ trong x· héi. §ã lµ ph¶i ®Ëp tan chÝnh quyÒn t s¶n; x©y dùng chÝnh quyÒn
nhµ níc(nÒn chuyªn chÝnh v« s¶n): thùc chÊt lµ ®Ó ®¶m b¶o quyÒn lùc chÝnh
trÞ thuéc vÒ nh©n d©n, gi÷ vai trß quan träng lµ c«ng cô x©y dùng x· héi míi,
lµ kiÓu nhµ níc: nhµ níc nöa nhµ níc vµ nhµ níc tù tiªu vong.
8
Trong lÜnh vùc x· héi ®ã lµ: ph¶i tiÕn hµnh xo¸ bá giai cÊp bãc lét; ph¶i
tiÕn hµnh xo¸ bá giai cÊp nãi chung, t¹o ra sù b×nh ®¼ng trong quan hÖ gi÷a
ngêi víi ngêi. ë ®©y xo¸ bá giai cÊp bãc lét víi t c¸ch lµ giai cÊp chø kh«ng
xo¸ bá c¸c c¸ nh©n v× hä cã thÓ lµ nh÷ng c¸ nh©n cã Ých trong x· héi míi.
Cã thÓ nãi néi dung sø mÖnh lÞch sö cña giai cÊp c«ng nh©n bao gåm bèn
sù nghiÖp. §ã lµ sù nghiÖp gi¶i phãng giai cÊp; sù nghiÖp gi¶i phãng x· héi,
d©n téc; sù nghiÖp gi¶i phãng ngêi lao ®éng; vµ sù nghiÖp gi¶i phãng con ngêi. §©y chÝnh lµ nÊc thang ph¸t triÓn trong sù ph¸t triÓn cña h×nh th¸i kinh tÕ
x· héi. Sø mÖnh lÞch sö cña giai cÊp c«ng nh©n ph¶i ®îc thùc hiÖn trªn toµn
thÕ giíi.Vµ ®Ó thùc hiÖn sø mÖnh lÞch sö cña giai cÊp c«ng nh©n lµ mét qu¸
tr×nh l©u dµi, gian khæ, phøc t¹p, nªn nh÷ng ngêi céng s¶n ph¶i kiªn tr×, kh«ng
nãng véi, nã ph¶i ®îc tiÕn hµnh hai giai ®o¹n: tËp trung lùc lîng ®Ó giµnh
chÝnh quyÒn vµ tËp trung lùc lîng ®Ó x©y dùng chÕ ®é x· héi míi.
Trong giai ®o¹n ®Çu, giai cÊp c«ng nh©n vµ chÝnh ®¶ng cña m×nh tiÕn
hµnh cuéc ®Êu tranh giµnh chÝnh quyÒn cña c¸ch m¹ng v« s¶n. C¸c bíc ®Êu
tranh ®ã gåm: thiÕt lËp mét chÝnh ®¶ng céng s¶n, ®Ò ra c¬ng lÜnh chÝnh trÞ, ®êng lèi chiÕn lîc, s¸ch lîc, môc tiªu, ph¬ng híng, biÖn ph¸p, gi¶i ph¸p…;liªn
minh giai cÊp c«ng nh©n, n«ng d©n, x¸c ®Þnh giai cÊp c«ng nh©n lµ giai cÊp
l·nh ®¹o c¸ch m¹ng; t¹o t×nh thÕ nh ®iÒu kiÖn kh¸ch quan trªn thÕ giíi vµ
trong níc…Khi c¸ch m¹ng v« s¶n th¾ng lîi sÏ ®Ëp tan nhµ níc t s¶n, x©y dùng
nhµ níc chuyªn chÝnh v« s¶n; xo¸ bá ph¬ng thøc s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa
(b¶n chÊt lµ chÕ ®é t h÷u t nh©n vÒ t liÖu s¶n xuÊt); kÕ thõa cã chän läc tri thøc
v¨n ho¸ truyÒn thèng d©n téc vµ tri thøc v¨n ho¸ thêi ®¹i.
Trong giai ®o¹n hai, khi ®· giµnh ®îc chÝnh quyÒn – thêi kú qu¸ ®é x©y
dùng chñ nghÜa x· héi: §¶ng céng s¶n vµ giai cÊp c«ng nh©n ph¶i tiÕp tôc ®Êu
tranh giai cÊp trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi, víi môc ®Ých lµ gi÷
v÷ng chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng (x©y dùng vµ b¶o vÖ tæ quèc x· héi chñ
nghÜa):VÒ chÝnh trÞ, quyÒn lùc nhµ níc thÓ hiÖn ý chÝ cña d©n. Nhµ níc v« s¶n
cã hÖ thèng chÝnh trÞ gåm §¶ng céng s¶n, nhµ níc ph¸p quyÒn x· héi chñ
nghÜa vµ c¸c tæ chøc chÝnh trÞ, nh»m b¶o vÖ lîi Ých cña giai cÊp c«ng nh©n vµ
nh©n d©n lao ®éng. Trong c«ng t¸c ®èi néi vµ ®èi ngo¹i sÏ sö dông b¹o lùc
trÊn ¸p thï trong giÆc ngoµi. VÒ kinh tÕ, môc ®Ých lµ ®¹t ®îc n¨ng suÊt lao
®éng cao, nguyªn t¾c ph©n phèi lµ lµm theo n¨ng lùc, hëng theo lao ®éng; sö
dông c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, c¸c h×nh thøc së h÷u: së h÷u toµn d©n (së h÷u
nhµ níc), së h÷u tËp thÓ, së h÷u c¸ thÓ, së h÷u t b¶n nhµ níc, së h÷u t nh©n.
Do ®ã cÇn n¾m v÷ng c¬ chÕ §¶ng céng s¶n l·nh ®¹o, nhµ níc ph¸p quyÒn x·
9
héi chñ nghÜa qu¶n lý, nh©n d©n lao ®éng lµm chñ dùa trªn ph¸p luËt cña nÒn
d©n chñ x· héi chñ nghÜa (nguyªn t¾c tËp trung d©n chñ). VÒ v¨n ho¸ t tëng:
kÕ thõa cã chän läc tri thøc v¨n ho¸ truyÒn thèng d©n téc, kÕt hîp víi tri thøc
v¨n ho¸ cña nh©n lo¹i (khoa häc kü thuËt c«ng nghÖ cña nÒn kinh tÕ tri thøc),
vµ ®Þnh híng x· héi lµ ®Þnh híng t tëng c¸ nh©n. VÒ qu©n sù, x©y dùng chiÕn
lîc quèc phßng toµn d©n vµ an ninh quèc gia. VÒ ngo¹i giao, ph¸t triÓn quan
hÖ song ph¬ng, ®Æt vÊn ®Ò d©n téc vµ lîi Ých lµ trªn hÕt V× vËy ®êng lèi ®Æt ra
ph¶i phï hîp víi quy luËt kh¸ch quan, hîp lßng d©n, chèng thï trong giÆc
ngoµi vµ mäi ©m mu diÔn biÕn hoµ b×nh cña ®Õ quèc.
2. Nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸ch quan
Häc thuyÕt C.M¸c vµ Ph.¡ngghen vÒ sø mÖnh lÞch sö cña giai cÊp c«ng
nh©n lµ luËn chøng khoa häc vÒ ®Þa vÞ kinh tÕ x· héi vµ vai trß lÞch sö cña giai
cÊp c«ng nh©n, vÒ môc tiªu vµ con ®êng ®Ó giai cÊp ®ã hoµn thµnh sø mÖnh
lÞch sö cña m×nh. Häc thuyÕt ®· chøng minh sø mÖnh lÞch sö cña giai cÊp
c«ng nh©n ®îc quy ®Þnh bëi nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ, x· héi kh¸ch quan.
a.VÒ ®Þa vÞ kinh tÕ x· héi:
Díi chñ nghÜa t b¶n, giai cÊp c«ng nh©n lµ s¶n phÈm cña nÒn ®¹i c«ng
nghiÖp t b¶n chñ nghÜa, nã ra ®êi vµ ph¸t triÓn cïng víi sù h×nh thµnh ph¸t
triÓn cña nÒn ®¹i c«ng nghiÖp t b¶n chñ nghÜa, ®îc nÒn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp
hiÖn ®¹i rÌn ròa tæ chøc l¹i thµnh mét lùc lîng x· héi hïng m¹nh. §¹i c«ng
nghiÖp cµng ph¸t triÓn, tËp trung lµm ph¸ s¶n nh÷ng ngêi s¶n xuÊt hµng ho¸
nhá, bæ xung lùc lîng cho giai cÊp c«ng nh©n. MÆt kh¸c, ®¹i c«ng nghiÖp ph¸t
triÓn tiÕp tôc bæ xung lùc lîng cho giai cÊp c«ng nh©n, thu hót lùc lîng lao
®éng tõ nhiÒu ngµnh, nhiÒu nghÒ kh¸c nhau t¹o nªn tËp ®oµn hïng m¹nh. B¶n
th©n sù ph¸t triÓn nÒn ®¹i c«ng nghiÖp còng yªu cÇu cao víi tõng ngêi lao
®éng, tËp thÓ lao ®éng vÒ t¸c phong lao ®éng, kû luËt lao ®éng…
Díi chñ nghÜa t b¶n, giai cÊp c«ng nh©n lµ bé phËn quan träng nhÊt
trong c¸c bé phËn tiªu biÓu cÊu thµnh cña lùc lîng s¶n xuÊt cña x· héi t b¶n.
Hä ®¹i diÖn cho lùc lîng s¶n xuÊt tiªn tiÕn nhÊt víi tr×nh ®é x· héi ho¸ ngµy
cµng cao. Nhng chñ nghÜa t b¶n l¹i ®îc x©y dùng trªn nÒn t¶ng cña chÕ ®é
chiÕm h÷u t nh©n vÒ t lÖu s¶n xuÊt mµ giai cÊp t s¶n lµ ®¹i diÖn. Bëi thÕ, ë ph¬ng thøc s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa lu«n lu«n tån t¹i m©u thuÉn gi÷a lùc lîng
s¶n xuÊt cã tÝnh chÊt x· héi ho¸ ngµy cµng cao (mµ giai cÊp c«ng nh©n lµ ®¹i
diÖn) víi quan hÖ s¶n xuÊt cã tÝnh chÊt chiÕm h÷u t nh©n (mµ giai cÊp t s¶n lµ
®¹i diÖn). §©y lµ m©u thuÉn c¬ b¶n vèn cã vµ kh«ng thÓ kh¾c phôc ®îc nÕu
kh«ng xo¸ bá ®îc chÕ ®é t b¶n. BiÓu hiÖn vÒ mÆt chÝnh trÞ, x· héi cña m©u
10
thuÉn c¬ b¶n ®ã lµ m©u thuÉn gi÷a giai cÊp c«ng nh©n vµ giai cÊp t s¶n. Sù vËn
®éng ph¸t triÓn cña nh÷ng m©u thuÉn tÊt yÕu trªn dÉn ®Õn c¸ch m¹ng x· héi
chñ nghÜa, dÉn tíi sù sôp ®æ cña chñ nghÜa t b¶n vµ th¾ng lîi cña chñ nghÜa x·
héi. Nh vËy giai cÊp c«ng nh©n g¾n liÒn víi nÒn lao ®éng s¶n xuÊt vËt chÊt, ®i
liÒn sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp ngµy cµng hiÖn ®¹i kÓ c¶ khi xuÊt hiÖn nÒn
kinh tÕ tri thøc.
Do kh«ng cã t liÖu s¶n xuÊt, giai cÊp c«ng nh©n ph¶i b¸n søc lao
®éng lµm thuª, bÞ nhµ t b¶n chiÕm ®o¹t gi¸ trÞ thÆng d, bÞ lÖ thuéc hoµn toµn
vµo qu¸ tr×nh ph©n phèi c¸c kÕt qu¶ lao ®éng cña chÝnh hä. Trong nÒn s¶n xuÊt
t b¶n chñ nghÜa, giai cÊp c«ng nh©n bÞ toµn bé giai cÊp t s¶n bãc lét, lµ giai
cÊp trùc tiÕp ®èi kh¸ng víi giai cÊp t s¶n, kh«ng cã quyÒn trong tæ chøc, ®iÒu
hµnh lao ®éng, ph©n phèi s¶n phÈm lao ®éng. Do ®ã giai cÊp c«ng nh©n kh«ng
®îc lµm chñ trong x· héi t b¶n chñ nghÜa. Hä bÞ bÇn cïng ho¸ so víi giai cÊp
t s¶n (bÞ bãc lét trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, ngoµi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ bÞ bãc lét
theo chiÒu s©u).
Giai cÊp c«ng nh©n hiÖn nay ë c¸c níc t b¶n cã ®êi sèng vËt chÊt cao
vÉn bÞ bãc lét, bÇn cïng ho¸ theo ®óng nghÜa cña nã. C«ng nh©n cã cæ phÇn,
tøc lµ ®· ra nhËp vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, ®iÒu hµnh s¶n xuÊt ®ã lµ c«ng nh©n t
b¶n nh©n d©n nhng con sè nµy vÉn cßn rÊt khiªm tèn. Cßn ë c¸c níc t b¶n ph¸
triÓn, c«ng nh©n bÞ bãc lét cao h¬n rÊt nhiÒu, tõ 200% tíi 300% vµ sù chªnh
lÖch giµu nghÌo còng kh¸ cao. Trong tÊt c¶ c¸c giai cÊp ®ang ®èi lËp víi giai
cÊp t s¶n th× chØ cã giai cÊp c«ng nh©n lµ thùc sù c¸ch m¹ng v× nã lµ s¶n phÈm
cña nÒn ®¹i c«ng nghiÖp, ®¹i diÖn cho lùc lîng s¶n xuÊt víi tr×nh ®é x· héi
ho¸ ngµy cµng cao, vµ nã lao ®éng trong nÒn ®¹i c«ng nghiÖp víi tr×nh ®é
c«ng nghÖ ngµy cµng hiÖn ®¹i vµ s¶n xuÊt ra tuyÖt ®¹i cña c¶i cho x· héi.
Tõ ®Þa vÞ giai cÊp c«ng nh©n vµ giai cÊp c«ng nh©n cã lîi Ých c¬ b¶n
thèng nhÊt víi lîi Ých cña ®«ng ®¶o nh©n d©n lao ®éng ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho
giai cÊp c«ng nh©n ®oµn kÕt víi giai cÊp kh¸c, ®i ®Çu trong c«ng cuéc ®Êu
tranh ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh gi¶i phãng d©n téc, gi¶i phãng x· héi. Hä cã kh¶
n¨ng ®oµn kÕt giai cÊp kh¸c (tÊt c¶ giai cÊp v« s¶n) v× giai cÊp c«ng nh©n: cã
cïng lîi Ých c¬ b¶n, thèng nhÊt nhau do bÞ bãc lét gi¸ trÞ thÆng d; cïng tån t¹i
trong mét m«i trêng s¶n xuÊt nh nhau cã tÝnh chÊt c«ng nghiÖp thËm chÝ dÞch
vô; cã cïng t b¶n trong níc vµ quèc tÕ bãc lét; cã cïng môc tiªu, sø mÖnh lÞch
sö tiªu diÖt t s¶n, x©y dùng chñ nghÜa x· héi.
b.VÒ ®Æc ®iÓm chÝnh trÞ, x· héi:
11
Do nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ kinh tÕ chÝnh trÞ x· héi cña giai cÊp c«ng nh©n:
tõ ®Þa vÞ kinh tÕ x· héi cña giai cÊp c«ng nh©n, ®iÒu ®ã còng quy ®Þnh nh÷ng
®Æc ®iÓm x· héi chÝnh trÞ cña giai cÊp c«ng nh©n, do vËy giai cÊp c«ng nh©n
cã vai trß sø mÖnh cao c¶. Nh÷ng ®Æc ®iÓm ®ã lµ:
Giai cÊp c«ng nh©n lµ giai cÊp tiªn tiÕn nhÊt: Giai cÊp c«ng nh©n lµ ®¹i
diÖn cho ph¬ng thøc s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa– ph¬ng thøc s¶n xuÊt tiªn tiÕn
nhÊt vµ lµ lùc lîng s¶n xuÊt cã tr×nh ®é x· héi ho¸ cao.
Giai cÊp c«ng nh©n lu«n ®i ®Çu trong c¸c cuéc c¸ch m¹ng vµ lµm c¸ch
m¹ng cho ®Õn khi th¾ng lîi. Lîi Ých c¬ b¶n cña giai cÊp c«ng nh©n ®èi lËp víi
lîi Ých c¬ b¶n cña giai cÊp t s¶n, nhng phï hîp víi lîi Ých, kh¸t väng gi¶i
phãng cña nh©n d©n lao ®éng. Do ®ã giai cÊp c«ng nh©n cµng cã ®ñ ®iÒu kiÖn,
kh¶ n¨ng trë thµnh lùc lîng tæ chøc l·nh ®¹o c¸c giai cÊp vµ tÇng líp lao ®éng
kh¸c trong c«ng cuéc xo¸ bá ¸p bøc, bãc lét cña chñ nghÜa t b¶n, x©y dùng
thµnh c«ng x· héi x· héi chñ nghÜa vµ céng s¶n chñ nghÜa.
Giai cÊp c«ng nh©n lµ giai cÊp cã tinh thÇn c¸ch m¹ng triÖt ®Ó, tÝnh triÖt
®Ó ®ã ®îc thÓ hiÖn trong c¸c lÜnh vùc kinh tÕ x· héi: VÒ kinh tÕ, lîi Ých cña
giai cÊp c«ng nh©n ®èi lËp víi lîi Ých cña giai cÊp t s¶n, hä lµ nh÷ng ngêi
kh«ng cã t liÖu s¶n xuÊt, lµm thuª cho c¸c nhµ t b¶n vµ bÞ ¸p bøc bãc lét nÆng
nÒ. V× thÕ, hä ph¶i ®øng thùc hiÖn cuéc c¸ch m¹ng v« s¶n thµnh c«ng, ®a hä
tõ ®Þa vÞ cña ngêi lµm thuª trë thµnh ngêi lµm chñ b¶n th©n, vµ lµm chñ x·
héi. VÒ x· héi, khi lµm c¸ch m¹ng, giai cÊp c«ng nh©n ®a c¸ch m¹ng ®Õn
thµnh c«ng, ®Ëp tan nhµ níc t s¶n, thiÕt lËp nhµ níc chuyªn chÝnh v« s¶n –
nhµ níc cña giai cÊp v« s¶n. TÝnh triÖt ®Ó c¸ch m¹ng cña giai cÊp c«ng nh©n
cßn ®îc thÓ hiÖn ë chç nã ®îc vò trang bëi hÖ t tëng tiªn tiÕn lµ häc thuyÕt
M¸c – Lªnin ®îc ®éi ngò tiªn phong cña nã lµ §¶ng céng s¶n l·nh ®¹o.
Giai cÊp c«ng nh©n lµ giai cÊp cã tÝnh tæ chøc kû luËt cao: §iÒu kiÖn s¶n
xuÊt tËp trung vµ tr×nh ®é kü thuËt ngµy cµng hiÖn ®¹i, c¬ cÊu tæ chøc s¶n xuÊt
chÆt chÏ ®· t«i luyÖn cho giai cÊp c«ng nh©n hiÖn ®¹i tÝnh tæ chøc vµ kû luËt
cao, t¸c phong c«ng nghiÖp; trong cuéc ®Êu tranh chèng l¹i giai cÊp t s¶n
thèng trÞ, giai cÊp c«ng nh©n ph¶i ®oµn kÕt l¹i, tæ chøc chÆt chÏ vµ cã tÝnh
c¸ch m¹ng cao v× c¸ch m¹ng ®ßi hái ®óng thêi ®iÓm, thêi c¬ thuËn lîi míi cã
thÓ thµnh c«ng.
Giai cÊp c«ng nh©n lµ giai cÊp cã b¶n chÊt quèc tÕ: G¾n víi nÒn c«ng
nghiÖp hiÖn ®¹i, ch¼ng nh÷ng giai cÊp c«ng nh©n cã tr×nh ®é x· héi ho¸ ngµy
cµng cao ë mçi níc mµ cßn cã mèi quan hÖ quèc tÕ ngµy cµng t¨ng. Giai cÊp
12
c«ng nh©n ë c¸c níc t b¶n nãi chung ®Òu cã ®Þa vÞ kinh tÕ x· héi gièng nhau.
V× vËy hä cã môc tiªu ®Êu tranh chung lµ xo¸ bá chÕ ®é ¸p bøc bãc lét t b¶n
chñ nghÜa, x©y dùng chÕ ®é x· héi chñ nghÜa, kh«ng cßn t×nh tr¹ng ngêi ¸p
bøc bãc lét ngêi. MÆt kh¸c, giai cÊp t s¶n còng lµ mét lùc lîng quèc tÕ vµ ®Ó
duy tr× ®Þa vÞ thèng trÞ cña m×nh, giai cÊp t s¶n lu«n thùc hiÖn sù liªn minh
trªn ph¹m vi quèc tÕ ®Ó chèng l¹i cuéc ®Êu tranh cña giai cÊp c«ng nh©n vµ
c¸c d©n téc bÞ ¸p bøc. Do ®ã muèn hoµn thµnh sù nghiÖp gi¶i phãng, giai cÊp
c«ng nh©n ph¶i ®oµn kÕt l¹i, ®Êu tranh trªn ph¹m vi toµn quèc tÕ. B¶n chÊt
quèc tÕ ®ã thÓ hiÖn tríc hÕt ë viÖc giai cÊp c«ng nh©n l·nh ®¹o nh©n d©n, d©n
téc m×nh hoµn thµnh nhiÖm vô tù gi¶i phãng. Lîi Ých quèc tÕ cña giai cÊp
c«ng nh©n kh«ng t¸ch rêi mµ g¾n bã mËt thiÕt víi lîi Ých ch©n chÝnh cña d©n
téc mµ giai cÊp c«ng nh©n lµm ®¹i diÖn.
LÞch sö thÕ giíi ®· chøng minh nh÷ng kÕt luËn cña C.M¸c, Ph.
¡ngghen vµ Lªnin vÒ sø mÖnh lÞch sö cña giai cÊp c«ng nh©n lµ hoµn toµn
®óng ®¾n. Tuy nhiªn, cuéc ®Êu tranh cña giai cÊp c«ng nh©n nh»m hoµn thµnh
sø mÖnh lÞch sö cña m×nh kh«ng ph¶i diÔn ra mét c¸ch b»ng ph¼ng, thuËn
buåm xu«i giã. Bªn c¹nh nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸ch quan quy ®Þnh, sø mÖnh lÞch
sö cña giai cÊp c«ng nh©n cßn cã nhiÒu quan ®iÓm nh»m phª ph¸n giai cÊp
c«ng nh©n cïng víi sø mÖnh lÞch sö cña hä:
Thø nhÊt, ngµy nay, kÎ thï cña chñ nghÜa x· héi vµ mét sè ngêi c¬ héi
xÐt l¹i ®ang phñ nhËn thuyÕt M¸c – Lªnin vÒ sø mÖnh lÞch sö cña giai cÊp
c«ng nh©n. Theo hä giai cÊp c«ng nh©n ngµy cµng “teo ®i“, ®· “tan biÕn” vµo
c¸c giai cÊp, tÇng líp x· héi kh¸c: ®Þa vÞ kinh tÕ x· héi cña giai cÊp c«ng nh©n
®· thay ®æi nhiÒu, phÇn ®«ng trong giai cÊp nµy ®· trung lu ho¸…Nhng thùc tÕ
®· chøng minh ®ã lµ ý kiÕn hoµn toµn sai lÇm, v× giai cÊp c«ng nh©n hiÖn nay
cã sù biÕn ®æi vÒ sè lîng, dÞch chuyÓn vµo c¸c giai cÊp kh¸c, nhng chÊt lîng
kh«ng thay ®æi. Qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa dï cã hiÖn ®¹i ho¸ ®Õn
®©u, nh÷ng h×nh thøc cña nã cã thay ®æi thÕ nµo ®i ch¨ng n÷a th× nã vÉn
kh«ng ngõng t¸i sinh ra quan hÖ t b¶n chñ nghÜa.
Thø hai, m©u thuÉn gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt trong lßng
chÕ ®é t b¶n chñ nghÜa ®ang diÔn ra hÕt søc gay g¾t. Giai cÊp t s¶n ®· vµ ®ang
t×m mäi c¸ch ®Ó ®iÒu chØnh c¸c quan hÖ t b¶n chñ nghÜa nh»m cøu v·n chÕ ®é
thèng trÞ cña chóng. Chóng cã thÓ ®¹t ®îc mét sè thµnh tùu vµ kÕt qu¶ nµo ®Êy
nhng vÉn kh«ng sao kh¾c phôc ®îc m©u thuÉn c¬ b¶n cña x· héi t b¶n. Dï n¬i
nµy hay n¬i kh¸c, nÒn kinh tÕ t b¶n chñ nghÜa vÉn cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn, nhng ph¶i thêng xuyªn ®¬ng ®Çu víi c¸c cuéc khñng ho¶ng nÆng nÒ, víi nhiÒu
13
c¬n suy tho¸i vµ n¹n thÊt nghiÖp thêng xuyªn kh«ng tr¸nh khái cña hµng chôc
triÖu ngêi. Phong trµo ®Êu tranh cña giai cÊp c«ng nh©n tuy ®ang ®øng tríc
nh÷ng thö th¸ch nÆng nÒ, nhng bøc tranh toµn c¶nh cña sù ph¸t triÓn lùc lîng
s¶n xuÊt thÕ giíi vÉn ®ang chuÈn bÞ nh÷ng tiÒn ®Ò kh¸ch quan cho giai cÊp
c«ng nh©n thùc hiÖn sø mÖnh lÞch sö cña m×nh dï cã tr¶i qua nh÷ng bíc th¨ng
trÇm, quanh co, nhng nã vÉn tiÕp tôc diÔn ra theo quy luËt kh¸ch quan cña lÞch
sö.
Thø ba, hiÖn nay, giai cÊp c«ng nh©n ®·, ®ang vµ sÏ phÊn ®Êu trë thµnh
lùc lîng l·nh ®¹o x· héi, n¾m quyÒn lùc nhµ níc b»ng nhiÒu con ®êng kh¸c
nhau. Bëi lÏ ®©y lµ lùc lîng duy nhÊt ®¹i diÖn cho lùc lîng s¶n xuÊt hiÖn ®¹i,
cho ph¬ng thøc s¶n xuÊt tiªn tiÕn. Giai cÊp c«ng nh©n lµ ngêi ®¹i diÖn cho lîi
Ých vµ quyÒn lùc cña nh©n d©n, cña nh©n lo¹i tiÕn bé.
Thø t, ph¶i ch¨ng, hiÖn nay trong c¸c níc t b¶n ph¸t triÓn, giai cÊp c«ng
nh©n kh«ng cßn bÞ bãc lét nh tríc, ®· “trung lu ho¸” vµ cã cæ phÇn trong xÝ
nghiÖp, cho nªn giai cÊp c«ng nh©n kh«ng cã tinh thÇn c¸ch m¹ng nh tríc,
kh«ng cßn cã thÓ ®ãng vai trß l·nh ®¹o c¸ch m¹ng trong cuéc ®Êu tranh chèng
chñ nghÜa t b¶n. Chñ nghÜa M¸c- Lªnin kh«ng quan niÖm mét giai cÊp cã kh¶
n¨ng l·nh ®¹o c¸ch m¹ng v× nã nghÌo khæ nhÊt. Mu toan ®em sù nghÌo khæ
®Ó luËn gi¶i sø mÖnh lÞch sö cña giai cÊp c«ng nh©n lµ sù xuyªn t¹c tr¾ng trîn
nh÷ng nguyªn lý cña chñ nghÜa M¸c-Lªnin. Sù thùc, ë nh÷ng níc t b¶n ph¸t
triÓn, ®êi sèng cña mét bé phËn kh«ng nhá trong giai cÊp c«ng nh©n ®· ®îc
c¶i thiÖn. Mét bé phËn c«ng nh©n ®· cã møc sèng cao h¬n. Song ®iÒu ®ã
kh«ng cã nghÜa lµ c«ng nh©n ë c¸c níc ®ã kh«ng bÞ bãc lét hoÆc bÞ bãc lét
kh«ng ®¸ng kÓ. Mét sè c«ng nh©n cã cæ phÇn, cæ phiÕu trong c«ng ty nhng
®iÒu ®ã kh«ng hÒ lµm thay ®æi mét sù thËt lµ toµn bé t liÖu s¶n xuÊt t b¶n chñ
nghÜa vÉn n»m trong tay giai cÊp t s¶n. Do ®ã giai cÊp c«ng nh©n vÒ c¬ b¶n
vÉn bÞ bãc lét gi¸ trÞ thÆng d, vµ bÞ bãc lét nhiÒu h¬n tríc.V× vËy mµ giai cÊp t
s¶n chØ bít mét phÇn lîi nhuËn (chÝnh lµ viÖc cho c«ng nh©n mua cæ phÇn, cæ
phiÕu) ®Ó c¶i thiÖn ®êi sèng c«ng nh©n. Vµ thùc tÕ th× ®êi sèng cña giai cÊp
c«ng nh©n ë c¸c níc t b¶n ph¸t triÓn vÉn cßn nhiÒu t×nh tr¹ng nghÌo khæ, thÊt
nghiÖp, thiÕu nhµ ë, mï ch÷, ®êi sèng bÊp bªnh.
Thø n¨m, còng cã quan ®iÓm cho r»ng, luËn ®iÓm cña M¸c vÒ sø mÖnh
lÞch sö cña giai cÊp c«ng nh©n tríc ®©y cã thÓ ®óng nhng kh«ng cã ®óng trong
thêi ®¹i ngµy nay. Theo hä th× thêi ®¹i ngµy nay lµ thêi ®¹i cña nÒn “v¨n minh
trÝ tuÖ”, cña “kinh tÕ tri thøc”, do ®ã tri thøc míi lµ lùc lîng tiªn phong, cã vai
trß l·nh ®¹o c¸ch m¹ng. TÊt nhiªn, trÝ thøc cã vai trß quan träng trong mäi
14
thêi ®¹i.Trong sù nghiÖp x©y dùng x· héi míi, vai trß trÝ thøc ngµy cµng cã ý
nghÜa ®Æc biÖt quan träng. Song, trÝ thøc kh«ng thÓ ®ãng vai trß l·nh ®¹o thay
thÕ vai trß l·nh ®¹o thay thÕ giai cÊp c«ng nh©n. Bëi lÏ: Trong x· héi trÝ thøc
chØ lµ mét tÇng líp ®Æc biÖt vµ kh«ng thuÇn nhÊt. TrÝ thøc cha bao giê vµ
kh«ng bao giê lµ mét giai cÊp. Nã kh«ng ®¹i biÓu cho mét ph¬ng thøc s¶n
xuÊt nµo, kh«ng lµ mét lùc lîng kinh tÕ, chÝnh trÞ ®éc lËp tríc c¸c giai cÊp vµ
tÇng líp x· héi kh¸c. Do ®ã, kh«ng cã hÖ t tëng riªng, kh«ng thÓ lµ ngêi l·nh
®¹o c¸ch m¹ng. MÆt kh¸c, tri thøc kh«ng cã lîi Ých ®èi kh¸ng trùc tiÕp víi giai
cÊp t s¶n. Díi chÕ ®é t b¶n, trÝ thøc còng lµm thuª nhng ®îc giai cÊp t s¶n ®µo
t¹o vµ mét bé phËn ®îc u ®·i.TrÝ thøc kh«ng ph¶i lµ tÇng líp cã tinh thÇn c¸ch
m¹ng triÖt ®Ó nh giai cÊp c«ng nh©n. Thùc tÕ lÞch sö cho thÊy cha bao giê cã
tÇng líp trÝ thøc nµo cã thÓ thay thÕ mét giai cÊp ®Ó l·nh ®¹o c¸ch m¹ng.TrÝ
thøc bao giê còng lµ trÝ thøc cña mét giai cÊp nhÊt ®Þnh vµ thêng lµ cña giai
cÊp thèng trÞ x· héi.
Tõ sù ph©n tÝch vÒ ®Þa vÞ kinh tÕ x· héi vµ nh÷ng ®Æc ®iÓm x· héi chÝnh
trÞ cña giai cÊp c«ng nh©n, chÝnh ®ã lµ nh÷ng c¬ së kh¸ch quan ®Ó kh¼ng ®Þnh
giai cÊp c«ng nh©n cã sø mÖnh lÞch sö lµ ®Êu tranh ®Ó thñ tiªu chÕ ®é t b¶n
chñ nghÜa vµ tõng bíc x©y dùng thµnh c«ng x· héi míi – x· héi x· héi chñ
nghÜa vµ chñ nghÜa céng s¶n trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi.
§Ó hoµn thµnh sø mÖnh lÞch sö ®ã, giai cÊp c«ng nh©n ph¶i tù tæ chøc ra
chÝnh §¶ng cña m×nh, tiÕn hµnh cuéc c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa, thiÕt lËp
chuyªn chÝnh v« s¶n, thùc hiÖn qu¸ tr×nh c¶i t¹o x· héi cò vµ x©y dùng x· héi
míi – x· héi x· héi chñ nghÜa vµ céng s¶n chñ nghÜa.
III. Vai trß cña §¶ng céng s¶n trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn sø mÖnh lÞch sö
cña giai cÊp c«ng nh©n
§Ó thùc hiÖn sø mÖnh lÞch sö cña giai cÊp c«ng nh©n, §¶ng céng s¶n lµ
nh©n tè quyÕt ®Þnh tríc tiªn.
Cuéc ®Êu tranh cña giai cÊp c«ng nh©n chèng giai cÊp t s¶n, tr¶i qua
nhiÒu giai ®o¹n tõ thÊp ®Õn cao, tõ tù ph¸t ®Õn tù gi¸c. YÕu tè cã ý nghÜa
quyÕt ®Þnh sù chuyÓn biÕn vÒ chÊt lµ sù th©m nhËp cña chñ nghÜa M¸c vµo
phong trµo c«ng nh©n. Sù th©m nhËp ®ã dÉn ®Õn sù h×nh thµnh chÝnh §¶ng cña
giai cÊp c«ng nh©n. Sau khi ra ®êi, §¶ng céng s¶n víi vai trß lµ ngêi tiÕp tôc
sù nghiÖp kÕt hîp chñ nghÜa M¸c víi phong trµo c«ng nh©n trªn quy m« lín
h¬n nh»m giµnh th¾ng lîi trong cuéc ®Êu tranh chèng giai cÊp t s¶n, ®· x©y
dùng thµnh c«ng chñ nghÜa x· héi.
15
Trong cuéc ®Êu tranh chèng giai cÊp t s¶n, chØ khi nµo giai cÊp c«ng
nh©n tù tæ chøc ra chÝnh §¶ng cña m×nh ®Ó l·nh ®¹o th× cuéc ®Êu tranh míi cã
thÓ ®¶m b¶o giµnh ®îc th¾ng lîi trän vÑn.
§¶ng céng s¶n lµ bé phËn kh«ng thÓ t¸ch rêi cña giai cÊp c«ng nh©n.Môc
®Ých vµ lîi Ých cña §¶ng vµ cña giai cÊp c«ng nh©n lµ thèng nhÊt. Kh«ng cã
§¶ng céng s¶n – h¹t nh©n chÝnh trÞ cña phong trµo c«ng nh©n, b¶n th©n giai
cÊp c«ng nh©n kh«ng thÓ trë thµnh lùc lîng chÝnh trÞ ®éc lËp, còng kh«ng thÓ
trë thµnh giai cÊp l·nh ®¹o c¸ch m¹ng.
§¶ng céng s¶n lµ ngêi ®¹i diÖn ch©n chÝnh cho lîi Ých cña giai cÊp c«ng
nh©n vµ lîi Ých d©n téc. Trong ph¹m vi mét níc ®ång thêi còng v× lîi Ých
chung cña phong trµo céng s¶n vµ quèc tÕ. ChÝnh v× vËy, giai cÊp c«ng nh©n
díi sù l·nh ®¹o cña §¶ng ®· t¹o ra ®îc c¬ së thèng nhÊt t tëng vµ hµnh ®éng,
ph¸t huy t c¸ch lµ ngêi l·nh ®¹o trong ®Êu tranh chèng ¸p bøc bãc lét x©y
dùng x· héi míi.
Søc m¹nh ®Ó chiÕn th¾ng giai cÊp t s¶n vµ mäi kÎ thï kh¸c, kh«ng ph¶i
chØ lµ ë sè lîng vµ ë tinh thÇn chiÕn ®Êu cña giai cÊp c«ng nh©n mµ chñ yÕu lµ
ë tr×nh ®é tæ chøc vµ gi¸c ngé chÝnh trÞ cña nã. §iÒu ®ã ®îc thÓ hiÖn tËp trung
ë chÝnh §¶ng- mét tæ chøc bao gåm nh÷ng ngêi u tó nhÊt, gi¸c ngé chÝnh trÞ
x· héi cao, cã tinh thÇn ®Êu tranh kiªn quyÕt nhÊt cña giai cÊp c«ng nh©n vµ
nh©n d©n lao ®éng. V× vËy §¶ng céng s¶n lu«n lµ ®éi tiªn phong chÝnh trÞ cña
giai cÊp c«ng nh©n vµ cña toµn x· héi.§¶ng cã nhiÖm vô s¸ng t¹o chñ nghÜa
M¸c – Lªnin, ph©n tÝch ®óng ®¾n hoµn c¶nh lÞch sö cô thÓ trong mçi giai
®o¹n c¸ch m¹ng, ®Ò ra môc tiªu, ph¬ng híng, ®êng lèi, chÝnh s¸ch ®óng, phï
hîp víi yªu ph¸t triÓn kh¸ch quan cña ®Êt níc. §ång thêi §¶ng gi¸o dôc, tæ
chøc, l·nh ®¹o giai cÊp c«ng nh©n vµ toµn thÓ nh©n d©n thùc hiÖn c«ng cuéc
xo¸ bá chÕ ®é x· héi cò, x©y dùng thµnh c«ng chÕ ®é x· héi míi x· héi chñ
nghÜa tiÕn lªn chñ nghÜa céng s¶n.
16
C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa víi
viÖc hoµn thµnh sø mÖnh lÞch sö cña giai cÊp
c«ng nh©n
Trong qu¸ tr×nh giai cÊp c«ng nh©n muèn hoµn thµnh sø mÖnh lÞch sö cña
m×nh, ph¶i th«ng qua c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa.
Tõ c¸ch m¹ng x· héi sang c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa lµ cuéc c¸ch
m¹ng nh»m thay thÕ chÕ ®é t b¶n chñ nghÜa ®· lçi thêi b»ng chÕ ®é x· héi chñ
nghÜa khi ®iÒu kiÖn vËt chÊt vµ tinh thÇn cho sù thay ®æi ®ã ®· ë møc ®é nhÊt
®Þnh, khi ®· hoµn thµnh t×nh thÕ c¸ch m¹ng.B¶n chÊt cña c¸ch m¹ng x· héi
chñ nghÜa lµ cuéc c¸ch m¹ng tiÕn hµnh tÊt c¶ cuéc c¸ch m¹ng x· héi, mang
tÝnh chÊt toµn diÖn, triÖt ®Ó, l©u dµi. ThÓ hiÖn: xo¸ bá tËn gèc chÕ ®é ngêi bãc
lét ngêi, xo¸ bá ph©n chia giai cÊp ¸p bøc giai cÊp vµ bãc lét giai cÊp; v× ®îc
tiÕn hµnh trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc x· héi tõ c¬ së h¹ tÇng tíi kiÕn tróc thîng
tÇng, tõ sinh ho¹t vËt chÊt ®Õ sinh ho¹t tinh thÇn, nªn ®©y lµ cuéc c¸ch m¹ng
l«i cuèn ®îc ®«ng ®¶o quÇn chóng nh©n d©n, ®em l¹i quyÒn lîi cho sè ®«ng
nh©n d©n lao ®éng, nh Lªnin ®· tõng nãi: ”c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa lµ
ngµy héi quÇn chóng”; ®©y lµ cuéc c¸ch m¹ng mang tÝnh chÊt l©u dµi, gian
khæ vµ phøc t¹p v× nã míi vµ cha cã trong lÞch sö, do ®ã ph¶i võa lµm, võa rót
kinh nghiÖm, võa bæ xung…
C.M¸c vµ Ph.¡ngghen coi c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa lµ mét qu¸ tr×nh
liªn tôc vµ nhÊn m¹nh qu¸ tr×nh liªn tôc, nhng ®îc chia lµm hai giai ®o¹n:
giµnh chÝnh quyÒn vµ chuyÓn lªn x©y dùng chñ nghÜa x· héi. Hai «ng ®· ®Æt
hy väng nhiÒu vµo ®iÒu kiÖn næ ra cña c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa: næ ra ë
nh÷ng níc t b¶n ph¸t triÓn vµ th¾ng lîi ®ång lo¹t ë c¸c níc t b¶n ph¸t triÓn.
Víi nh÷ng níc chËm ph¸t triÓn theo C.M¸c vµ Ph.¡ngghen khi nghiªn cøu vÒ
vÊn ®Ò nµy coi ®ã lµ mét bé phËn cña c¸ch m¹ng v« s¶n. NÕu c¸ch m¹ng x·
héi næ ra ë nh÷ng níc nµy th× giai cÊp c«ng nh©n cÇn lµm : ph¶i biÕt kÕt hîp
gi÷a phong trµo c«ng nh©n víi phong trµo n«ng d©n, ®ång thêi kÕt hîp víi lùc
lîng t s¶n ®Ó chèng phong kiÕn (tøc lµ lËt ®æ h×nh th¸i kinh tÕ x· héi cò vµ
thay thÕ vµo ®ã lµ h×nh th¸i kinh tÕ x· héi míi cao h¬n) b»ng ®Êu tranh giai
cÊp hay c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa; trong khi kÕt hîp t s¶n ®¸nh phong kiÕn,
giai cÊp c«ng nh©n ph¶i ñng hé mäi phong trµo d©n chñ, ®ång thêi ®éc lËp vÒ
mÆt ®êng lèi, ph¶i híng tíi môc tiªu x· héi chñ nghÜa; giai cÊp c«ng nh©n
ph¶i l«i kÐo ®îc lùc lîng vµ ph¸t triÓn lùc lîng; trong khi ®i víi giai cÊp t s¶n
®¸nh chÕ ®é phong kiÕn, giai cÊp c«ng nh©n ph¶i ®éc lËp ®êng lèi, chØ cã thÓ
liªn minh t¹m thêi víi giai cÊp phong kiÕn.
17
Cßn víi Lªnin, «ng ®· ph©n tÝch ®iÒu kiÖn cô thÓ níc Nga vµ ®a ra
quan ®iÓm ph¸t triÓn t tëng C.M¸c vµ Ph.¡ngghen. Nh÷ng quan ®iÓm ®ã lµ:
Thø nhÊt:c¸ch m¹ng d©n chñ t s¶n ph¶i do giai cÊp c«ng nh©n l·nh ®¹o
do giai cÊp c«ng nh©n v× yÕu tè thêi ®¹i chi phèi nh giai cÊp t s¶n ®· mÊt vai
trß l·nh ®¹o, chñ nghÜa t b¶n ®· chuyÓn sang chñ nghÜa ®Õ quèc lµm k×m h·m
sù ph¸t triÓn cña lÞch sö ; mÆt kh¸c, giai cÊp c«ng nh©n ®· trëng thµnh, lµ
®iÓm hoµn toµn míi so víi C.M¸c vµ Ph.¡ngghen.
Thø hai: lùc lîng c¸ch m¹ng gåm c¸c giai cÊp ,tÇng líp kh¸c trong x·
giai cÊp tiªn tiÕn nhÊt v× môc tiªu cña hä g¾n liÒn víi viÖc thñ tiªu mét c¸ch
triÖt ®Ó chÕ ®é phong kiÕn. Giai cÊp võa vµ nhá cã tinh thÇn d©n chñ, lµ lùc l îng lõng khõng cÊu kÕt phong kiÕn chèng c¸ch m¹ng, h¹n chÕ tiªu cùc, ph¸t
triÓn tÝch cùc.
Thø ba: c¸ch m¹ng d©n chñ t s¶n ph¶i ®îc tiÕn hµnh cô thÓ råi tiÕn ngay
vµo c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa. Hai cuéc c¸ch m¹ng cã mèi liªn hÖ biÖn
chøng, kh«ng cã bøc têng thµnh nµo ng¨n c¸ch.
Cã thÓ nãi c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa lµ cuéc c¸ch m¹ng s©u s¾c vµ
toµn diÖn trªn mäi lÜnh vùc.
Trªn lÜnh vùc chÝnh trÞ: c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa lµm §¶ng céng s¶n
l·nh ®¹o quÇn chóng nh©n d©n lao ®éng ®Ëp tan chÝnh quyÒn cò ®Ó thµnh lËp
chÝnh quyÒn cña d©n, do d©n vµ v× d©n, da nh©n d©n lªn vÞ trÝ lµm chñ. Sau khi
cã chÝnh quyÒn, chÝnh quyÒn nhµ níc v« s¶n cÇn tËp trung x©y dùng ®êi sèng
chÝnh trÞ, kh¼ng ®Þnh vµ më réng quyÒn lùc nh©n d©n, kh¾c phôc h¹n chÕ vÒ
d©n chñ, n©ng cao ý thøc d©n chñ cho nh©n d©n.
Trªn lÜnh vùc kinh tÕ: c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa xo¸ bá chÕ ®é c«ng
h÷u t nh©n t liÖu s¶n xuÊt cao nhÊt lµ së h÷u t b¶n chñ nghÜa, nh»m môc tiªu
®a ngêi lao ®éng lµm chñ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt; xo¸ bá h×nh thøc së h÷u t
b¶n chñ nghÜa, thµnh lËp c«ng h÷u t liÖu s¶n xuÊt…®a ngêi lao ®éng lªn vÞ trÝ
lµm chñ; t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó kÕt hîp gi÷a t liÖu s¶n xuÊt vµ ngêi lao ®éng; c¶i
thiÖn ®iÒu kiÖn lµm viÖc cña ngêi lao ®éng vµ ®iÒu kiÖn sinh ho¹t vËt chÊt cña
hä; tËp trung ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt, t¨ng nhanh n¨ng xuÊt lao ®éng.
Trªn lÜnh vùc v¨n hãa: t¹o sù chuyÓn biÕn trong ph¬ng thøc vµ néi dung
sinh ho¹t t tëng ®Ó ¶nh hëng tíi sù ph¸t triÓn; kÕ thõa, n©ng cao, ph¸t triÓn gi¸
trÞ truyÒn thèng v¨n ho¸ d©n téc; tiÕp thu tinh hoa v¨n ho¸ nh©n lo¹i; x©y dùng
nÒn v¨n ho¸ míi theo lËp trêng cña giai cÊp c«ng nh©n lµ gi¶i phãng con ngêi
vÒ mÆt tinh thÇn.
18
Sø mÖnh lÞch sö cña giai cÊp c«ng nh©n lµ ®Êu tranh xo¸ bá x· héi t
b¶n vµ tõng bíc x©y dùng thµnh c«ng chñ nghÜa x· héi vµ chñ nghÜa c«ng s¶n
trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi. Qu¸ tr×nh ®ã chØ ®îc thùc hiÖn th«ng qua cuéc c¸ch
m¹ng x· héi chñ nghÜa vµ c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa lµ mét tÊt yÕu lÞch sö
v×: nguyªn nh©n s©u xa dÉn ®Õn c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa lµ m©u thuÉn vèn
cã trong lßng x· héi t b¶n, ®ã lµ m©u thuÉn gi÷a sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n
xuÊt ®Õn tr×nh ®é x· héi hãa cao víi quan hÖ s¶n xuÊt dùa trªn chÕ ®é chiÕm
h÷u t nh©n t liÖu s¶n xuÊt, mµ quan hÖ s¶n xuÊt nµy ®· trë nªn lçi thêi, k×m
h·m sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. BiÓu hiÖn vÒ mÆt chÝnh trÞ x· héi cña
m©u thuÉn c¬ b¶n ®ã lµ m©u thuÉn gi÷a giai cÊp c«ng nh©n víi giai cÊp t s¶n®©y lµ m©u thuÉn ®èi kh¸ng vµ kh«ng thÓ ®iÒu hßa, m©u thuÉn nµy trùc tiÕp
dÉn ®Õ c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa.
Khi chñ nghÜa t b¶n bíc sang giai ®o¹n chñ nghÜa ®Õ quèc th× mét
mÆt nh÷ng m©u thuÉn trªn ph¸t triÓn cµng gay g¾t, ®ång thêi xuÊt hiÖn thªm
nh÷ng m©u thuÉn míi ®ã lµ m©u thuÉn gi÷a chñ nghÜa ®Õ quèc víi c¸c níc
thuéc ®Þa, phô thuéc, gi÷a ®Õ quèc víi ®Õ quèc. TÊt c¶ nh÷ng m©u thuÉn ®ã
cµng ®Èy nhanh tíi sù chÝn muåi cña c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa. Lªnin ®·
chØ râ: “chñ nghÜ© ®Õ quèc lµ ®ªm tríc, lµ phßng chê cña c¸ch m¹ng x· héi
chñ nghÜa”. Tuy nhiªn c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa kh«ng ph¶i diÔn ra mét
c¸ch tù ph¸t, mµ nã lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh ®Êu tranh giai cÊp l©u dµi, gian
khæ cña giai cÊp c«ng nh©n vµ nh©n d©n lao ®éng chèng l¹i sù thèng trÞ cña
giai cÊp t s¶n. C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa chØ diÔn ra ë nh÷ng n¬i cã t×nh thÕ
c¸ch m¹ng. T×nh thÕ c¸ch m¹ng lµ biÓu hiÖn cña sù chÝn muåi cña nh÷ng ®iÒu
kiÖn kh¸ch quan. Cã t×nh thÕ c¸ch m¹ng vÉn cha ®ñ mµ cÇn ph¶i cã nh÷ng
nh©n tè chñ quan, bao gåm sù l·nh ®¹o cña §¶ng tiªn phong vµ tinh thÇn,
hµnh ®éng c¸ch m¹ng cña quÇn chóng. Nh vËy, ®Ønh ®iÓm cña sù chÝn muåi
cña nh÷ng nh©n tè kh¸ch quan vµ chñ quan sÏ ®a ®Õn thêi c¬ c¸ch m¹ng. Giai
c¸p c«ng nh©n th«ng qua §¶ng tiªn phong cña m×nh chän ®óng thêi c¬ ph¸t
®éng quÇn chóng ®øng lªn dïng bao lùc c¸ch m¹ng ®Ó lËt ®æ ¸ch thèng trÞ cña
giai cÊp t s¶n vµ c¸c thÕ lùc ph¶n ®éng giµnh lÊy chÝnh quyÒn nhµ níc, thiÕt
lËp chuyªn chÝnh v« s¶n, më ®êng cho c«ng cuéc c¶i t¹o x· héi cò vµ x©y
dùng x· héi x· héi chñ nghÜa vµ céng s¶n chñ nghÜa.
Do ®ã c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa lµ c¶ mét qu¸ tr×nh bao gåm viÖc
lËt ®æ chÝnh quyÒn nhµ níc cña giai cÊp t s¶n, thiÕt lËp chuyªn chÝnh v« s¶n vµ
dïng chuyªn chÝnh v« s¶n ®Ó c¶i t¹o x· héi cò vµ x©y dùng x· héi míi trªn tÊt
19
c¶ c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi. §ã lµ quy luËt phæ biÕn cña qu¸ tr×nh thùc
hiÖn sø mÖnh lÞch sö cña giai cÊp c«ng nh©n.
Nh vËy, giai cÊp c«ng nh©n sau khi tiÕn hµnh thµnh c«ng c¸ch m¹ng
x· héi chñ nghÜa tøc lµ sÏ hoµn thµnh sø mÖnh lÞch sö cña m×nh. ChÝnh v× vËy
mµ c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa chÝnh lµ néi dung hµnh ®éng quan träng nhÊt
trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn sø mÖnh lÞch sö cña m×nh. ChØ khi c¸ch m¹ng x· héi
chñ nghÜa thµnh c«ng th× giai cÊp c«ng nh©n míi hoµn thµnh sø mÖnh lÞch sö
cña m×nh
V. Nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó cñng cè, t¨ng cêng sù l·nh ®¹o cña giai cÊp
c«ng nh©n
Víi mét §¶ng céng s¶n ch©n chÝnh th× sù l·nh ®¹o cña §¶ng céng s¶n
chÝnh lµ sù l·nh ®¹o cña giai cÊp. §¶ng víi giai cÊp lµ thèng nhÊt, nhng §¶ng
cã tr×nh ®é lý luËn vµ tæ chøc cao nhÊt ®Ó l·nh ®¹o c¶ giai cÊp vµ d©n téc.
§¶ng ®em l¹i gi¸c ngé cho toµn giai cÊp, søc m¹nh ®oµn kÕt, nghÞ lùc c¸ch
m¹ng, trÝ tuÖ vµ hµnh ®éng c¸ch m¹ng cña toµn bé giai cÊp, trªn c¬ së l«i cuèn
tÊt c¶ c¸c tÇng líp nh©n d©n lao ®éng kh¸c vµ c¶ d©n téc ®øng lªn hµnh ®éng
theo ®êng lèi cña §¶ng nh»m hoµn thµnh sø mÖnh lÞch sö cña m×nh. V× vËy,
®Ó t¨ng cêng vµ cñng cè sù l·nh ®¹o cña giai cÊp c«ng nh©n th× chÝnh giai cÊp
c«ng nh©n ph¶i thµnh lËp ra chÝnh §¶ng cña m×nh. Trong ®ã, giai cÊp c«ng
nh©n vµ chÝnh tõng c¸ nh©n mçi c«ng nh©n cÇn ph¶i thêng xuyªn v¬n lªn, trëng thµnh vÒ c¸c mÆt: t tëng, chÝnh trÞ, lËp trêng giai cÊp, v¨n ho¸, khoa häc
kü thuËt, tay nghÒ…MÆt kh¸c, giai cÊp c«ng nh©n cÇn ph¶i liªn minh víi c¸c
giai cÊp, tÇng líp kh¸c trong viÖc x©y dùng vµ b¶o vÖ thµnh qu¶ c¸ch m¹ng vµ
x· héi v¨n minh. Ngµy nay, trong tiÕn tr×nh ph¸t triÓn cña lÞch sö thÕ giíi ngµy
cµng cã nhiÒu biÕn ®éng. V× vËy giai cÊp c«ng nh©n cÇn kh«ng ngõng gi¸c
ngé lý luËn c¸ch m¹ng, n©ng cao c¶nh gi¸c trong mäi t×nh huèng; ®ång thêi
cÇn tæ chøc c¸c c«ng t¸c ®èi néi vµ ®èi ngo¹i mét c¸ch hîp lý, võa më réng
quan hÖ quèc tÕ, võa giao lu víi c¸c tinh hoa v¨n ho¸ nh©n lo¹i phôc vô x©y
dùng x· héi míi. Giai cÊp c«ng nh©n còng ph¶i cã sù ®oµn kÕt nhÊt trÝ cao
trong qu¸ tr×nh l·nh ®¹o cña m×nh, t¹o sù thèng nhÊt gi÷a c¸c giai cÊp trong x·
héi. Bªn c¹nh ®ã, giai cÊp c«ng nh©n còng cÇn ph¶i kh¾c phôc mäi khã kh¨n
trong mäi t×nh h×nh, kh«ng ngõng n©ng cao n¨ng lùc c¶ vÒ chuyªn m«n lÉn
v¨n ho¸ x· héi.
20
- Xem thêm -