a-PhÇn më ®Çu
************************
Xu thÕ héi nhËp vµ më cöa nÒn kinh tÕ võa t¹o cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt
Nam nh÷ng c¬ héi to lín,®ång thêi còng ®Æt ra nh÷ng th¸ch thøc kh«ng nhá.Bªn
c¹nh c¸c c¬ héi ®Ó ph¸t triÓn kinh doanh quèc tÕ,më réng thÞ trêng xuÊt khÈu,c¸c
doanh nghiÖp ViÖt Nam sÏ ph¶i c¹nh tranh gay g¾t vµ b×nh ®¼ng víi nhau kh«ng
chØ víi doanh nghiÖp trong níc mµ c¶ víi c¸c doanh nghiÖp níc ngoµi trªn thÞ trêng trong níc vµ thÕ giíi.§©y thùc sù lµ mét th¸ch thøc rÊt lín.Ho¹t ®éng c¹nh
tranh trªn thÞ trßng quèc tÕ ®îc thùc hiÖn díi nh÷ng h×nh thøc nhÊt ®Þnh,trong ®ã
quan träng h¬n c¶ lµ c¹nh tranh vÒ gi¸ vµ chÊt lîng hµng ho¸,dÞch vô.
Trªn ph¬ng diÖn quèc gia, ViÖt Nam cã tËn dông ®îc nh÷ng c¬ héi kinh
doanh tõ m«i trêng bªn ngoµi vµ vît qua ®îc nh÷ng th¸ch thøc hay kh«ng sÏ phô
thuéc ®¸ng kÓ vµo c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cã n©ng cao ®îc n¨ng lùc c¹nh
tranh cña m×nh hay kh«ng? Lµm thÕ nµo ®Ó n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña
c¸c doanh nghiÖp,tõ ®ã gãp phÇn n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh quèc gia?.Víi sù
hiÓu biÕt cña m×nh,em xin tr×nh bµy bµi luËn :”N©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh
cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ quèc
tÕ”. Bµi luËn gåm 3 phÇn sau:
I/Lý luËn chung vÒ c¹nh tranh
II/Thùc tr¹ng søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ níc ta
III/Gi¶i ph¸p nh»m n¨ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ.
Víi sù hiÓu biÕt cßn h¹n chÕ cña em,em mong thÇy chØ b¶o thªm cho bµi
viÕt cña em ®îc hoµn thiÖn h¬n.
1
b- PhÇn néi dung
**********************
I/ Lý luËn chung VÒ c¹nh tranh:
1./ Kh¸i niÖm c¹nh tranh:
- C¹nh tranh lµ sù ganh ®ua ,®Êu tranh quyÕt liÖt gi÷a c¸c chñ thÓ kinh tÕ
nh»m giµnh giËt nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ m×nh ®Ó thu lîi nhuËn cao nhÊt
-Môc ®Ých cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ trong c¹nh tranh lµ t«Ý ®a ho¸ lîi Ých.§èi
víi nhµ s¶n xuÊt lµ tèi ®a ho¸ lîi nhuËn, víi ngêi tiªu dïng lµ lîi Ých tiªu dïng
vµ sù tiÖn lîi.
-B¶n chÊt cña c¹nh tranh: lµ c¸c chñ thÓ kinh tÕ tËn dông nh÷ng lîi thÕ so
s¸nh, nh÷ng ®iÓm m¹nh cña m×nh ®Ó tiÕn hµnh giµnh giËt nh÷ng ®iÒu kiÖn tèt
nhÊt nh»m tèi ®a ho¸ lîi nhuËn.
2./Ph©n lo¹i c¹nh tranh:
Cã nhiÒu tiªu thøc ®Ó ph©n lo¹i c¹nh tranh
-Díi gãc ®é thÞ trêng th× cã 2 lo¹i:
+C¹nh tranh hoµn h¶o:lµ t×nh tr¹ng c¹nh tranh mµ gi¸ c¶ hµng ho¸ ®îc x¸c
®Þnh b»ng sù c©n ®èi cung-cÇu trªn thÞ trßng.
+C¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o:lµ h×nh thøc c¹nh tranh mµ c¸c nhµ s¶n xuÊt cã
®ñ søc m¹nh chi phèi gi¸ c¶ s¶n phÈm cña m×nh trªn thÞ trêng
-XÐt theo môc tiªu kinh tÕ th× cã c¹nh tranh trong néi bé ngµnh vµ c¹nh tranh
gi÷a c¸c ngµnh.
-XÐt theo ph¹m vi l·nh thæ cã c¹nh tranh trong níc vµ c¹nh tranh quèc tÕ.
3./C¸c nh©n tè quyÕt ®Þnh søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ:
a) Lîi thÕ so s¸nh:
§ã lµ sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c quèc gia vÒ c¸c yÕu tè s¶n xuÊt nh :lao ®éng,®Êt
®ai, tµi nguyªn...Quèc gia nµo tËn dông ®îc lîi thÕ so s¸nh ë nh÷ng ngµnh sö
dông réng r·i c¸c yÕu tè u thÕ cña níc ®ã th× hµng ho¸ sÏ cã søc c¹nh tranh
cao trªn thÞ trêng.Lîi thÕ nµy ®îc h×nh thµnh trªn c¬ së c¸c ®iÒu kiÖn do yÕu
tè vÓ c¬ cÊu kinh tÕ,tr×nh ®é khoa häc c«ng nghÖ,chi phÝ lao ®éng,m«i trêng
quèc tÕ...nªn nã kh«ng ph¶i lµ bÊt biÕn.
ë ViÖt Nam cã c¸c lîi thÕ so s¸nh sau:
-ViÖt Nam cã vÞ trÝ ®Þa lý chiÕn lîc,thuËn lîi giao th¬ng víi nhiÒu níc
-Tµi nguyªn thiªn nhiªn dåi dµo ,®a d¹ng vµ phong phó
-Nguån nh©n lùc dåi dµo víi gi¸ nh©n c«ng rÎ.
b)N¨ng suÊt cña nÒn kinh tÕ quèc gia:
Nã ®îc ®o b»ng gi¸ trÞ hµng ho¸& dÞch vô s¶n xuÊt trªn 1 ®¬n vÞ lao ®éng,vèn
vµ nguån lùc vËt chÊt cña níc ®ã.Quan niÖm vÒ n¨ng suÊt bao hµm c¶ gi¸ trÞ(gi¸
2
c¶)mµ s¶n phÈm cña 1 níc yªu cÇu trªn thÞ truêng vµ hiÖu qu¶ nã mang l¹i.Mµ
theo 1 sè nhµ kinh tÕ “kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña mét níc thÓ hiÖn chñ yÕu ë tiÕn
triÓn cña c¸c lo¹i gi¸ t¬ng ®èi cña níc ®ã”.NÕu gi¸ t¬ng ®èi mµ thÊp th× hµng
ho¸ ®ã cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao h¬n so víi c¸c hµng ho¸ kh¸c. Sù tiÕn triÓn
cña n¨ng suÊt vµ søc c¹nh tranh cña quèc gia phô thuéc vµo: bèi c¶nh chÝnh trÞ
&kinh tÕ vÜ m«;chÊt lîng ho¹t ®éng vµ chiÕn lîc cña doanh nghiÖp; m«i trêng
kinh doanh(th¬ng m¹i,tµi chÝnh ,nh©n lùc,c«ng nghÖ...).
4./ TÝnh tÊt yÕu cña n©ng cao søc c¹nh tranh :
Cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ ®ang thóc ®Èy m¹nh mÏ,s©u s¾c qu¸
tr×nh chuyªn m«n ho¸ vµ hîp t¸c quèc tÕ.§iÒu ®ã lµm cho c¸c quèc gia ngµy
cµng phô thuéc vµo nhau nhiÒu h¬n, kh«ng mét quèc gia nµo cã thÓ ph¸t triÓn
®éc lËp, t¸ch rêi khái hÖ thèng kinh tÕ thÕ giíi.V× thÕ, nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®ang
xuÊt hiÖn ngµy cµng râ mét thÞ trêng hµng ho¸,dÞch vô cã tÝnh chÊt toµn
cÇu.Quèc tÕ ho¸ th¬ng m¹i ®ßi hái ph¶i xo¸ bá rµo c¶n,chÊp nhËn tù do bu«n
b¸n.Tham gia héi nhËp lµ hµng ho¸ ViÖt Nam cã thªm c¬ héi x©m nhËp vµo thÞ
trêng thÕ giíi ,nhng v× søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ níc ta cßn kÐm nªn c¬ héi
x©m nhËp vµo thÞ trêng thÕ giíi míi chØ ë d¹ng tiÒm n¨ng, trong khi ®ã hµng níc
ngoµi víi søc c¹nh tranh cao sÏ cã ®iÒu kiÖn th©m nhËp s©u vµo thÞ trêng ViÖt
Nam.NÕu nh hµng ho¸ ViÖt Nam kh«ng cã thay ®æi vÒ chÊt th× ch¾c ch¾n sÏ
kh«ng thÓ ®øng v÷ng trªn thÞ trêng, ®iÒu ®ã sÏ g©y nguy c¬ tôt hËu vÒ kinh
tÕ.Trong ®iÒu kiÖn nh vËy,tham gia vµo c¹nh tranh quèc tÕ chóng ta rÊt dÔ bÞ thua
thiÖt.§Ó tr¸nh nguy c¬ bÞ tôt hËu, bÞ g¹t ra khái quü ®¹o ph¸t triÓn chung th× ph¶i
nç lùc n©ng cao søc c¹nh tranh kinh tÕ v× sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña m×nh.§ã
chÝnh lµ vÊn ®Ò mang tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh ®Ó tõng bíc æn ®Þnh vµ n©ng cao vÞ thÕ
cña níc ta trong tiÕn tr×nh héi nhËp.
5./Mét sè kinh nghiÖm vÒ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c níc:
Nghiªn cøu chiÕn lîc héi nhËp vµ n©ng cao søc c¹nh tranh ngµnh c«ng nghiÖp
cña NhËt, chóng ta rót ra mét sè kinh nghiÖm sau:
-Tõng bíc thùc hiÖn “tù do ho¸ mËu dÞch” vµ b¶o hé s¶n xuÊt ®Ó t¨ng dÇn søc
c¹nh tranh cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp
-X©y dùng chiÕn lîc ph¸t triÓn vµ t¨ng søc c¹nh tranh cña c¸c ngµnh c«ng
nghiÖp trong níc.ChiÕn lîc ®ã lµ:tËp trung ph¸t triÓn nh÷ng ngµnh cã lîi thÕ so
s¸nh trong t¬ng lai nh nh÷ng ngµnh cã kh¶ n¨ng t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng
nhanh,cã kh¶ n¨ng tiÕp thu c«ng nghÖ hiÖu qu¶;nh÷ng ngµnh cã lîi nhuËn t¨ng
khi nhu cÇu t¨ng nhanh.NhËt cßn ban hµnh nh÷ng chÝnh s¸ch b¶o hé c«ng
nghiÖp vµ x©y dùng chiÕn lîc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng c«ng nghiÖp.
3
Víi mét sè níc kh¸c,chiÕn lîc n©ng cao søc c¹nh tranh cña ngµnh n«ng
nghiÖp nh sau:
-Thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp trªn c¬ së ph¸t huy c¸c lîi thÕ
so s¸nh;®Çu t kÞp thêi vµo c«ng nghÖ chÕ biÕn n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm;
träng t©m vµo c¸c ngµnh hµng s¶n phÈm øng dông c«ng nghÖ cao.
-Phèi hîp ®ång bé c¸c chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p ®Ó ®¹t môc tiªu ®Ò ra
-Nghiªn cøu triÓn khai,øng dông tiÕn bé kü thuËt míi vµo s¶n xuÊt; t¨ng cêng
®Èy m¹nh nghiªn cøu thÞ trêng,t×m thÞ trêng míi.
-Chó träng c«ng t¸c ®µo t¹o nguån nh©n lùc cã chÊt lîng tèt.
II./ Thùc tr¹ng n¨ng lùc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ níc ta:
1./Tæng qu¸t vÒ n¨ng lùc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ níc ta tõ n¨m 1991
®Õn nay:
NÒn kinh tÕ níc ta tõ sau ®æi míi ®· dÇn dÇn khëi s¾c,æn ®Þnh ®îc nÒn kinh tÕ
vÜ m«,®¹t tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ cao vµ liªn tôc.Tõ ®ã t¹o ®µ cho kinh tÕ ph¸t
triÓn cã hiÖu qu¶ vµ n¨ng suÊt cao h¬n.Tuy nhiªn søc c¹nh tranh ë níc ta vÉn cßn
nhiÒu yÕu kÐm:
-Møc ®é c¹nh tranh trong nÒn kinh tÕ ë níc ta cßn thÊp,nhiÒu hµnh vi c¹nh
tranh cha phï hîp víi kinh tÕ kh¸ch quan.
-Nh÷ng chñ thÓ kinh doanh tham gia m«i trßng c¹nh tranh cßn nhá bÐ,ph©n
t¸n.H¬n n÷a,tÝnh ®éc quyÒn trong mét bé phËn doanh nghiÖp Nhµ níc cßn kh¸
cao,h¹n chÕ tham gia c¹nh tranh cña c¸c chñ thÓ kinh doanh kh¸c, lµm thu hÑp
søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ trªn thÞ trêng.
-M«i trêng c¹nh tranh cha th«ng tho¸ng,thuËn lîi,thÓ hiÖn lµ:chÝnh s¸ch qu¶n
lý vÜ m« nhiÒu lóc tá ra bÊt cËp,c¶n trë ho¹t ®éng kinh doanh.
XÐt vÒ n¨ng lùc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ nãi chung,ViÖt Nam cã mét sè
lîi thÕ vÒ lao ®éng, tµi nguyªn n«ng l©m kho¸ng s¶n.Tuy nhiªn c¸c yÕu tè kh¸c
nh c«ng nghÖ ,tr×nh ®é qu¶n lý,c¬ së h¹ tÇng,®é æn ®Þnh vÒ chÝnh s¸ch vµ hÖ
thèng tµi chÝnh ng©n hµng vÉn cßn nhiÒu h¹n chÕ,nªn xÐt vÒ mÆt tæng thÓ,n¨ng
lùc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam vµo lo¹i yÕu.KÓ tõ n¨m 1997,khi lÇn
®Çu tiªn diÔn ®µn kinh tÕ thÕ giíi(WEF) ®a ViÖt Nam vµo danh s¸ch c¸c níc
®ùoc xÕp h¹ng vÒ n¨ng lùc c¹nh tranh quèc gia cho tíi nay,vÞ trÝ cña ViÖt Nam
cha bao giê tho¸t khái nhãm 20 níc cuèi b¶ng(b¶ng1).
N¨m
1997
XÕp h¹ng 49/53
1998
43/53
1999
48/53
2000
53/59
2001
60/75
2002
65/80
2003
65/80
2004
77/104
B¶ng 1:N¨ng lùc c¹nh tranh cña ViÖt Nam theo xÕp h¹ng cñaWEF
4
Ta thÊy n¨m 1997, ViÖt Nam lµ 1 trong 5 níc cã søc c¹nh tranh thÊp nhÊt
trong b¶ng.N¨m 1998,ViÖt Nam ®· v¬n lªn vÞ trÝ 43/53 nhng kh«ng ph¶i do nç
lùc mµ lµ do nhiÒu níc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi l©m vµo khñng ho¶ng tµi
chÝnh tiÒn tÖ.Tõ ®ã tíi n¨m 2001, vÞ trÝ nµy liªn tôc gi¶m khi c¸c nÒn kinh tÕ bÞ
khñng ho¶ng tríc kia nhanh chãng håi phôc,khiÕn n¨ng lùc c¹nh tranh cña ViÖt
Nam liªn tôc suy tho¸i trong t¬ng quan so s¸nh:n¨m 1999 tôt 5 bËc,n¨m 2000 tôt
5 bËc vµ bÞ lo¹i ra khái tèp 50 níc.N¨m 2002,ViÖt Nam vÉn gi÷ v÷ng vÞ trÝ
16 tÝnh tõ cuèi b¶ng xÕp h¹ng(65/80).N¨m 2004 xÕp lo¹i 77/104 nÒn kinh tÕ.
N¨m 2004,n¨ng lùc c¹nh tranh ë tÇm kinh doanh doanh nghiÖp còng bÞ tôt
h¹ng,xÕp 79/103 níc(so víi 50/95 nÒn kinh tÕ n¨m 2003).Møc tôt bËc cña ViÖt
Nam rÊt nhiÒu so víi c¸c nÒn kinh tÕ trong khu vùc,nh Th¸i Lan tôt 2 bËc,Hµn
Quèc gi¶m 11 bËc.
Theo ®iÒu tra cña phßngTh¬ng M¹i & C«ng nghiÖp ViÖt Nam vÒ n¨ng lùc xuÊt
khÈu vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt c«ng nghiÖp,chØ cã
23,8% doanh nghiÖp cã hµng xuÊt khÈu;13,7% DN cã triÓn väng xuÊt khÈu vµ
62,5% DN hoµn toµn cha cã kh¶ n¨ng tham gia xuÊt khÈu.Theo ®¸nh gi¸ cña c¸c
chuyªn gia trong c¸c nghiªn cøu gÇn ®©y th× n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c doanh
nghiÖp VN ®· t¨ng lªn trong nhiÒu ngµnh nhng nh×n chung vÉn cßn thÊp,thÓ hiÖn
qua c¸c khÝa c¹nh:
-N¨ng suÊt lao ®éng cha cao
-ChÊt lîng vµ tÝnh ®éc ®¸o cña s¶n phÈm cßn thÊp
-Tr×nh ®é c«ng nghÖ cßn h¹n chÕ
-ThÞ trêng ®Çu ra cho s¶n phÈm cha æn ®Þnh
-Chi phÝ ®Çu vµo cao,do vËy cã trêng hîp gi¸ c¶ hµng ho¸ cha c¹nh tranh ®îc
víi hµng nhËp khÈu.
2./ Thùc tr¹ng søc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp:
HiÖn nay , c¸c doanh nghiÖp ë níc ta (DN Nhµ Níc,c¸c doanh nghiÖp kh¸c)kh¶
n¨ng c¹nh tranh cßn qu¸ yÕu.ChØ cã c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi
,víi kinh nghiÖm & n¨ng lùc qu¶n lÝ tiªn tiÕn...lµ cã thÓ cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh
khi më cöa nÒn kinh tÕ.Trong khi ®ã,c¸c doanh nghiÖp nhµ níc l¹i chiÕm gi÷
mét vÞ trÝ then chèt trong c¸c ngµnh kinh tÕ quan träng cña ®Êt níc,n¾m gi÷ chñ
yÕu c¸c nguån lùc cña x· héi, cung cÊp s¶n phÈm hµng ho¸ chñ yÕu cho s¶n
xuÊt vµ ®êi sèng.Ph¶i nãi r»ng lµ c¸c doanh nghiÖp nhµ níc ngµy cµng thÝch
øng víi c¬ chÕ thÞ trêng, n¨ng lùc s¶n xuÊt tiÕp tôc t¨ng,c¬ cÊu ngµy cµng hîp
lý,tr×nh ®é qu¶n lý vµ c«ng nghÖ ngµy cµng cã nhiÒu tiÕn bé,hiÖu qu¶ s¶n xuÊt
vµ søc c¹nh trang tõng bíc ®îc n©ng lªn .Ho¹t ®éng cña c¸c DN nhµ níc ®· ®¹t
®îc nh÷ng thµnh tùu nhÊt ®Þnh :n¨m 1999 t¹o ra 40,2% GDP,trªn 50% gi¸ trÞ
5
xuÊt khÈu,®ãng gãp 39,25% trong tæng nép ng©n s¸ch nhµ níc...Tuy nhiªn bªn
c¹nh ®ã còng cßn nh÷ng mÆt h¹n chÕ:
-HiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh thÊp,chi phÝ s¶n xuÊt cao nªn n¨ng lùc c¹nh
tranh cßn thÊp,s¶n phÈm chÊt lîng cßn cha cao,thiÕu thÞ truêng ®Çu ra.N¨ng lùc
ho¹t ®éng thÞ trêng cßn kho¶ng c¸ch kh¸ xa so víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh níc
ngoµi.
-Mét sè ngµnh cßn ®îc Nhµ níc b¶o hé t¹o nªn sù tr«ng chê, û l¹i,cha t¹o ®éng
lùc cho s¶n xuÊt.
-ChÊt lîng s¶n phÈm xuÊt khÈu cßn thÊp,chñ yÕu ë d¹ng th«,¶nh hëng ®Õn kh¶
n¨ng thu hót ®Çu t vµ xuÊt khÈu hµng ho¸ sang níc kh¸c
-C¬ chÕ tæ chøc qu¶n lý cha ®ång bé,cha phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ.
Nãi chung,n¨ng lùc c¹nh tranh trong phÇn lín c¸c doanh nghiÖp níc ta cßn
cha cao,cßn gÆp khã kh¨n khi ph¶i c¹nh tranh víi c¸c doanh nghiÖp níc
ngoµi.Trong thêi gian tíi,chóng ta ph¶i nç lùc ®Çu t n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng
vµ tæ chøc l¹i c¬ chÕ qu¶n lý cho phï hîp h¬n.
3./Thùc tr¹ng n¨ng lùc c¹nh tranh trong nÒn kinh tÕ:
a)Nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®îc:
a.1)Nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®îc trong ph¸t triÓn kinh tÕ ®· t¹o ®µ cho viÖc
t¨ng NSL§,n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ & søc c¹nh tranh:
Trong nh÷ng n¨m võa qua,níc ta ®· duy tr× ®îc nhÞp ®é t¨ng trëng GDP b×nh
qu©n 7%/n¨m-cao h¬n so víi c¸c níc trong khu vùc.
Sè liÖu: Tèc ®é t¨ng trëng GDP chung vµ cña tõng ngµnh
(®¬n vÞ tÝnh: % )
N¨m
GDP grow
N«ng nghiÖp
CN&XD
DÞch vô
2004
7,7
0.92
3,93
2,94
2005
8,43
0,82
4,19
3,42
Tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ kÓ tõ n¨m 1991 còng cã nhiÒu khëi s¾c:thêi k× 91-95
trªn ®µ cao lªn,c¸c n¨m 96-99 cã suy gi¶m nhng kÓ tõ n¨m 2000 ®· dÇn håi phôc
l¹i.N¨m 2001 t¨ng 6,89%;n¨m 2002 t¨ng 7,08%; n¨m 2003 t¨ng 7,24%;n¨m
2004 t¨ng 7,7%; sang n¨m 2005 ®· lµ 8,43%.
Trong c¸c ngµnh;ngµnh nµo,lÜnh vùc nµo còng cã t¨ng trëng:
-Gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp n¨m 2005 t¨ng 17,2% so víi 2004,®¹t 416,8 ngh×n
tû.Gi¸ trÞ s¶n xuÊt t¨ng 10,6%,trong ®ã khu vùc t nh©n t¨ng 24,1%,khu vùc vèn
níc ngoµi t¨ng 0,9%,khu vùc nhµ níc t¨ng 8,7%.
-Gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp t¨ng 4,9%.Gi¸ trÞ s¶n xuÊt t¨ng 4,0%:ngµnh n«ng
nghiÖp t¨ng 3,2%,l©m nghiÖp t¨ng 1,2%,thuû s¶n t¨ng 12,1%.
-Khu vùc dÞch vô t¨ng trëng kh¸:tæng møc lu chuyÓn hµng ho¸& dÞch vô tiªu
dïng ®¹t 475 381 tû,t¨ng 20,5 % so víi 2004.
6
*C¬ cÊu kinh tÕ cã sù chuyÓn dÞch theo híng c«ng nghiÖp ho¸,hiÖn ®¹i
ho¸.Trong GDP,tû träng n«ng nghiÖp gi¶m tõ 38,7%(1990) xuèng 25%
(2000),c«ng nghiÖp t¨ng tõ 27,7% lªn 34,5% ; dÞch vô t¨ng tõ 38,6% lªn 40,5%.
* §iÒu chØnh ®îc c¸c c©n ®èi kinh tÕ chñ yÕu,duy tr× kh¶ n¨ng t¨ng trëng kinh tÕ
vµ æn ®Þnh ®êi sèng.
TiÕt kiÖm tiªu dïng ®Ó t¨ng tÝch luü cho ph¸t triÓn.HÖ thèng tµi chÝnh-tiÒn tÖ cã
tiÕn bé vµ ®æi míi phï hîp:tæng thu ng©n s¸ch 2004 ®¹t 22,7%; t¨ng 17,4% so
víi 2003,®¹t chØ tiªu ®Ò ra.Chi ng©n s¸ch hµng n¨m kho¶ng 23,5% GDP.KiÒm
chÕ ®uîc l¹m ph¸t díi 10%/n¨m.Cã nhiÒu cè g¾ng trong viÖc huy ®éng c¸c
nguån vèn ®Çu t vµ ph¸t triÓn :vèn thùc hiÖn vµ ®¨ng kÝ n¨m 2004 ®¹t cao nhÊt
kÓ tõ sau khñng ho¶ng tµi chÝnh-tiÒn tÖ khu vùc (1997-1998).
a.2)Kinh tÕ ®èi ngo¹i tiÕp tôc cã nh÷ng bíc ph¸t triÓn m¹nh mÏ:
a.2.1) Ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng, xuÊt-nhËp khÈu :
.Kim ng¹ch xuÊt khÈu liªn tôc t¨ng qua c¸c n¨m:
N¨m
XK(tû $)
2000
2001
2002
2003
2004
2005
14,4827
15,027
16,7058
20,1493
26,5042
32,233
Tèc ®é
t¨ng(%)
25,5
3,8
11,2
20,6
31,5
21,6
NK(tû $)
15,6365
16,162
19,733
25,2558
31,9539
36,881
Tèc ®é
t¨ng(%)
33,2
3,4
21,8
27,9
26,5
15,4
NhËp
siªu(tû $)
1,1538
1,135
3,0272
5,1065
5,4497
4,648
Tû lÖ nhËp
siªu(%)
8,0
7,9
18,2
25,3
20,6
14,4
Tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam n¨m 2004 ®¹t 26,6 tû $, n¨m 2005 ®·
t¨ng lªn møc 32 tû $,tøc lµ t¨ng 21,6%.Trong ®ã XK cña DN cã vèn ®Çu t níc
ngoµi(kh«ng kÓ dÇu th«)t¨ng 26,2% vµ chiÕm 34,5% tæng kim ng¹ch xuÊt
khÈu.NÕu tÝnh c¶ dÇu th« th× t¨ng lªn 27,8% so víi 2004.
Kim ng¹ch nhËp khÈu 2005 ®¹t 36,881 tû $,t¨ng 15,4% so víi 2004.Trong ®ã
c¸c DN cã vèn níc ngoµi nhËp khÈu ®¹t 13,687 tû $,t¨ng 23,5%.
Trong ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng, kim ng¹ch X-NK cña ViÖt Nam víi c¸c níc
trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi còng cã bíc tiÕn triÓn: Kim ng¹ch ViÖt Nam -NhËt
n¨m 2005 ®¹t 8,16 tû$.ViÖt Nam xuÊt sang NhËt h¬n 4,5 tû $,xuÊt siªu h¬n 900
triÖu $.Nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ yÕu lµ:dÖt may,t«m,®å gç...
T×nh h×nh ngo¹i th¬ng víi mét sè níc nh sau:
Níc
XuÊt khÈu (triÖu $)
NhËp khÈu (triÖu $)
2004 2005
12/2005 2/2006 2004 2005
12/2005 2/2006
T.Quèc 2735 2961
279,3
202,9 4456 5778,9 586
395,3
Mü
4992 5930,6 611,6
421,3 1127 864,4 75
65,2
NhËt
3502 4411,2 396,5
407,3 3553 4093
380,6
352,8
EU
4915 5551,7 535,1
429,4 2659 2588
240,6
190
7
Do ViÖt Nam ®a d¹ng ho¸ quan hÖ víi c¸c níc kh¸c nh EU, Trung
Quèc,NhËt,Mü... nªn tû träng th¬ng m¹i cña VN víi c¸c níc ASEAN gi¶m dÇn:
nhËp khÈu gi¶m tõ 29%(1995) xuèng25% (2002); xuÊt khÈu gi¶m t¬ng øng tõ
20% xuèng cßn 15%.
Tuy nhiªn,t×nh h×nh xuÊt nhËp khÈu cña níc ta ®· cã t¨ng trëng ngo¹n
môc,®Æc biÖt thÓ hiÖn trong n¨m 2005.Sù vît tréi ®ã ®¹t ®îc ë nhiÒu ®iÓm:
- Kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t quy m« lín nhÊt: n¨m 2005 ®¹t 32,233 triÖu USD,lín
nhÊt tõ tríc tíi nay,cao gÊp trªn 15,4 lÇn n¨m 1991,cao gÊp trªn 5,9 lÇn n¨m
1995 vµ trªn 2,2 lÇn n¨m 2000. Quy m« xuÊt khÈu b×nh qu©n 1 th¸ng ®¹t 2686
triÖu $, cßn cao h¬n møc xuÊt khÈu ®¹t ®îc trong c¶ n¨m 1992 trë vÒ tríc..Tæng
quy m« xuÊt khÈu cña VN hiÖn ®øng thø 42/131 níc vµ vïng l·nh thæ trªn thÕ
giíi cã sè liÖu so s¸nh.
-Møc b×nh qu©n ®Çu ngêi ®¹t gÇn 388$,cao gÊp 12,5 lÇn n¨m 1991,gÊp 5,1 lÇn
n¨m 1995vµ 2,1 lÇn n¨m 2000,vît xa møc 323,1$ cña n¨m 2004.ChØ sè rÊt cao
nµy cña ViÖt Nam ®øng thø 5/11 níc khu vùc §«ng Nam ¸,®øng thø 11/28 ë
ch©u ¸,vµ ®øng thø 84/136 trªn thÕ giíi,vît møc cña n¨m 2000 t¬ng øng lµ thø 7,
thø 17,thø 96.
-Tû lÖ kim ng¹ch XK so víi GDP ®¹t 60,9%,chøng tá ®é më cña nÒn kinh tÕ ®·
kh¸ réng,phï hîp víi ®Þnh híng XK cña nÒn kinh tÕ.H¬n n÷a,®ã lµ tû lÖ cao so
víi tû lÖ chung 20,5% cña toµn thÕ giíi,®øng thø 4 trong khu vùc §NA(sau
Singapore 196,5%,Malaysia 121,2%, Th¸i Lan 67,7%),®øng thø 6 ë ch©u ¸,®øng
thø 9 thÕ giíi.Tèc ®é t¨ng ®¹t 21,6%,võa cao h¬n tèc ®é t¨ng 16% theo môc
tiªu,võa cao gÊp 2,6 lÇn tèc ®é t¨ng GDP,thuéc lo¹i cao so víi c¸c n¨m tríc.B×nh
qu©n 1 n¨m trong thêi k× 2001-2005,tèc ®é t¨ng ®· ®¹t ®îc 17,4%.
-C¶ hai khu vùc kinh tÕ trong níc vµ khu vùc cã vèn ®Çu t níc ngoµi ®Òu t¨ng trëng víi tèc ®é 2 ch÷ sè.Khu vùc kinh tÕ trong níc n¨m 2005 íc ®¹t 13 716 triÖu
$,cao nhÊt tõ tríc tíi nay vµ t¨ng 14,1% so víi n¨m tríc.Khu vùc cã vèn ®Çu t níc ngoµi(kÓ c¶ dÇu th«) cßn ®¹t vµ t¨ng cao h¬n( íc ®¹t 18 517 triÖu $,t¨ng
27,8%,trong ®ã dÇu th« ®¹t 7 387 triÖu $).
-NhiÒu mÆt hµng xuÊt khÈu ®¹t kim ng¹ch lín:
Trong 25 mÆt hµng chñ yÕu,cã 21 mÆt hµng t¨ng so víi n¨m tríc,trong ®ã cã
mét sè mÆt hµng t¨ng cao h¬n tèc ®é chung,nh than ®¸ t¨ng 85,2%,g¹o t¨ng
47,3%,s¶n phÈm nhùa t¨ng 34,2%,®iÖn tö m¸y tÝnh t¨ng 31,1%,d©y ®iÖn vµ c¸p
®iÖn t¨ng 33,7%,s¶n phÈm gç t¨ng 33,2%,cao su t¨ng 31,9%,rau qu¶ t¨ng
30,8%,dÇu th« t¨ng 30,3%,mú ¨n liÒn t¨ng 29%,l¹c t¨ng 23,2%...Mét sè mÆt
hµng kh¸c tuy gÆp khã kh¨n do c¸c vô kiÖn nhng vÉn t¨ng lªn nh thuû s¶n t¨ng
14,2%,giµy dÐp t¨ng 11,7%, dÖt may t¨ng 9,6%.
8
Trong tæng møc t¨ng 5729 triÖu $,møc t¨ng cña mét sè mÆt hµng ®· ®ãng gãp
lín(t¨ng trªn 100 triÖu $):dÇu th« ®ãng gãp lín nhÊt 1718 triÖu $ ,tiÕp ®Õn lµ g¹o
449 triÖu $,dÖt may 421 triÖu$,s¶n phÈm gç 378 triÖu$,®iÖn tö m¸y tÝnh 367 triÖu
$,thuû s¶n 341 triÖu $,than ®¸ 303 triÖu $,cao su 190 triÖu $...
VÒ quy m« kim ng¹ch xuÊt khÈu,cao nhÊt lµ dÇu th« 7378 triÖu $,sau dã lµ dÖt
may 4806 triÖu $...Mét sè mÆt hµng X-NK chñ yÕu ®îc cho trong b¶ng sau:
MÆt hµng
2000 2001 2002 2003 2004 2005
XuÊt khÈu
DÇu th« (ngh×n tÊn)
15424 16732 16870 17143 19501 18084
DÖt may (triÖu $)
1892 1975 2752 3689 4386 4806
Giµy dÐp (triÖu $)
1472 1578 1875 2281 2692 3005
Thuû s¶n (triÖu $)
1479 1816 2036 2200 2397 2771
G¹o (ngh×n tÊn)
3477 3721 3236 3810 4060 5202
Cµ phª (ngh×n tÊn)
734
931
722
749
975
885
§iÖn tö m¸y tÝnh (triÖu $)
789
709
605
855
1075 1442
Cao su (ngh×n tÊn)
273
308
455
432
513
574
Than ®¸ (ngh×n tÊn )
3251 4292 6407 7261 11624 17882
ChÌ (ngh×n tÊn )
56
68
77
59
99
89
L¹c (ngh×n tÊn)
76
78
106
82
45
55
NhËp khÈu
M¸y mãc thiÕt bÞ (triÖu $)
2572 2706 3790 5409 5249 5254
X¨ng dÇu (ngh×n tÊn)
8447 9083 9971 9936 11048 11335
S¾t thÐp (ngh×n tÊn)
2845 3870 4946 4623 5186 5637
Ph©n bãn (ngh×n tÊn)
3971 3288 3820 4135 4079 2908
§iÖn tö,linh kiÖn (triÖu $)
881
667
649
975
1342 1695
Mét sè hµng n«ng s¶n cã gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu n¨m 2005 nh sau:(®¬n
vÞ :triÖu $) G¹o:1399; cµ phª: 880 ;cao su :772: h¹t ®iÒu :535...HÇu hÕt c¸c mÆt
hµng chñ yÕu ®Òu t¨ng,®¸ng chó ý lµ cã 21 mÆt hµng ®¹t trªn 100 triÖu $: 11 mÆt
hµng ®¹t trªn 500 triÖu $,cã 7 mÆt hµng ®¹t trªn 1 tû $, 4mÆt hµng ®¹t >2 tû $.
XuÊt khÈu t¨ng do gi¸ vµ lîng t¨ng: nhãm mÆt hµng mµ lîng céng ®îc víi nhau
th× lîng t¨ng cã than ®¸,g¹o,cao su, chÌ; gi¸ t¨ng cã dÇu th«,g¹o,cµ phª,cao
su,h¹t ®iÒu ,l¹c.
T×nh h×nh xuÊt khÈu mét sè mÆt hµng chñ lùc trong 3 quý ®Çu 2005 nh sau:
+DÇu th«:®¹t 13,3 triÖu tÊn,t¬ng ®¬ng víi 5,45 tû$, t¨ng 33% cïng kú n¨m 2004
do gi¸ thÕ giíi t¨ng cao (+46%).
+g¹o xuÊt khÈu: íc 9 th¸ng ®Çu ®¹t 4,3 triÖu tÊn.®©y lµ lîng g¹o lín nhÊt tõ truíc
®Õn nay.Kim ng¹ch t¨ng so víi cïng kú 2004 (410 triÖu$),trong ®ã t¨ng do gi¸ lµ
160 triÖu,do lîng lµ 250 triÖu$.
+DÖt may:c¸c doanh nghiÖp vÊp ph¶i sù c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t,®Æc biÖt lµ
cña Trung Quèc.N¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng ViÖt Nam yÕu kÐm trong nhiÒu
lÜnh vùc.Hµng dÖt may xuÊt khÈu sang EU ®îc bá h¹n ng¹ch nhng kim ng¹ch
xuÊt khÈu gi¶m do kh«ng c¹nh tranh ®îc víi hµng TQ.Trong 9 th¸ng ®Çu n¨m
2005,kim ng¹ch hµng dÖt may xuÊt khÈu sang Mü íc gi¶m 4,5% so víi cïng kú
9
2004.Do ®©y lµ 2 thÞ trêng chÝnh nªn ®· ¶nh hëng lín ®Õn kim ng¹ch xuÊt khÈu
cña ngµnh.Riªng XK vµo thÞ trßng NhËt t¨ng kh¸ (+16%).
+Giµy dÐp:XuÊt khÈu vµo thÞ trêng lín nhÊt lµ EU t¨ng kh«ng ®¸ng kÓ,kho¶ng
6% so víi cïng kú 2004.
+Thuû s¶n:XuÊt khÈu vµo thÞ trêng Mü cã dÊu hiÖu phôc håi víi mÆt hµng
t«m,t¨ng kho¶ng 16% so víi cïng kú 2004; vµo thÞ trêng NhËt B¶n t¨ng 9%; vµo
EU t¨ng kho¶ng 2 lÇn .
*Trong ngµnh dÞch vô,kh¸ch quèc tÕ ®Õn ViÖt Nam n¨m 2005 ®¹t kho¶ng
3467,8 ngh×n lît ngêi,cao nhÊt tõ tríc tíi nay c¶ vÒ quy m«, c¶ vÒ tèc ®é vµ c¶ vÒ
thu nhËp ngo¹i tÖ.§iÒu ®ã cho thÊy ngµnh dÞch vô ®· cã nh÷ng bíc ®i hîp lý
nh»m ngµy cµng gia t¨ng lîng kh¸ch, n©ng cao søc c¹nh tranh cña m×nh.
VÒ nhËp khÈu,kim ng¹ch 9 th¸ng ®Çu n¨m 2005 ®¹t gÇn 27,4 tû $,t¨ng 19,2%
so víi cïng kú 2004.C¸c mÆt hµng nhËp khÈu t¨ng trong 9 th¸ng ®Çu n¨m nµy
lµ:linh kiÖn,phô tïng «t«(+30,2%), linh kiÖn phô tïng xe m¸y (+26,4%), vi
tÝnh,®iÖn tö, linh kiÖn(+35,8%) ,ho¸ chÊt c¸c lo¹i (+30%) ,giÊy(23%) ,v¶i
(18,7%),x¨ng dÇu c¸c lo¹i(8,2%).Mét sè mÆt hµng gi¶m lµ ph©n bãn c¸c lo¹i (27%),trong ®ã u-rª gi¶m 41%.
-ThÞ trêng xuÊt khÈu tiÕp tôc ®îc më réng:
N¨m 2005,thÞ truêng c¬ b¶n ®îc æn ®Þnh,hÇu hÕt c¸c thÞ truêng ®Òu t¨ng,nhÊt lµ
c¸c thÞ trêng lín.Ch©u ¸ chiÕm h¬n phÇn nöa tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu(16,3 tû
$),t¨ng trªn 22%- cao h¬n tèc ®é chung,trong ®ã §«ng Nam ¸ ®¹t 5,5 tû $,t¨ng
40%; NhËt ®¹t 4,45 tû$, t¨ng 26,9%...ThÞ trêng ch©u Mü ®¹t 6,8 tû $,t¨ng
20,5%,trong ®ã Mü gÇn 6 tû $,t¨ng 19%. Ch©u ¢u chØ t¨ng 7% chñ yÕu do giµy
dÐp vµ xe ®¹p bÞ kiÖn,trong ®ã thÞ trêng §øc ,Anh cã kim ng¹ch lín nhÊt(kho¶ng
1 tû $ mçi thÞ trêng) bÞ gi¶m 1,7% so víi n¨m tríc.XuÊt khÈu sang ch©u §¹i d¬ng vµ ch©u Phi t¨ng nhanh (t¬ng øng lµ 38% vµ 85%) nhng do thÞ phÇn nhá
(kho¶ng 10%) nªn t¸c ®éng kh«ng lín.
Cã ®iÒu ®¸ng nãi lµ c¸c nhµ xuÊt khÈu trong níc ®· kÞp thêi khai th¸c c¸c thÞ
truêng míi theo híng ®a d¹ng hãa,®a ph¬ng ho¸,®ång thêi tiÕp tôc ®Èy m¹nh
xuÊt khÈu vµo c¸c thÞ trêng truyÒn thèng nh NhËt , ASEAN vµ EU.
-NhËp khÈu t¨ng 15,4%; mét sè mÆt hµng ®¹t kim ng¹ch lín hoÆc t¨ng kh¸
cao:x¨ng dÇu ®¹t 4,969 tû $,m¸y mãc thiÕt bÞ ®¹t 5,254 tû $...
-NhËp siªu gi¶m vÒ kim ng¹ch vµ tû lÖ:
Tæng nhËp siªu ®¹t 4,648 tû $,gi¶m 14,7%( gi¶m 802 triÖu) so víi n¨m tríc.Tû
lÖ nhËp siªu cßn 14,4%, thÊp h¬n tû lÖ 20,6% cña n¨m 2004 vµ thÊp nhÊt tõ n¨m
2002 ®Õn nay.Khu vùc kinh tÕ trong níc còng thÊp h¬n (69,1% so víi 73,9% cña
n¨m 2004).
10
-XuÊt khÈu n¨m 2005 vît xa so víi kÕ ho¹ch c¶ vÒ kim ng¹ch tuyÖt ®èi (32,2 tû
$ so víi 30,8 tû$) c¶ vÒ tèc ®é t¨ng(21,6% so víi 16% trong kÕ ho¹ch).TÝnh
chung 5 n¨m, xuÊt khÈu ®· t¨ng 17,4%/n¨m,vît so víi môc tiªu 16%/n¨m do kÕ
ho¹ch ®Ò ra.§©y chÝnh lµ nh÷ng tÝn hiÖu ®¸ng mõng,thÓ hiÖn ®îc sù nç lùc to lín
nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ vµ søc c¹nh tranh cho nÒn kinh tÕ quèc d©n.
a.2.2) Nh÷ng thµnh c«ng trong viÖc thu hót dßng vèn ®Çu t:
Tæng vèn ®Çu t n¨m 2005 ®¹t 324 ngh×n tû ®ång ,t¨ng 18,5% so víi n¨m
2004,®¹t 39,9% GDP. Trong ®ã : thu hót vèn ODA cã chiÒu híng tÝch cùc, dßng
vèn FDI t¨ng kh¸,®¹t 3300 tû $,t¨ng 15,8% so víi n¨m 2004.
11
Cã sè liÖu vÒ tæng vèn FDI theo ®¨ng kÝ nh sau (®.vÞ : triÖu $) :
N¨m
Tæng
vèn FDI
1999
2000
2264,3 2695,7
2001
3230,0
2002
2963,0
2003
3145,5
2004
4222,2
2005
5814,2
Tæng vèn FDI chia theo nhãm ngµnh :
- N«ng,l©m nghiÖp,thuû s¶n : 3795 triÖu $
-C«ng nghiÖp,x©y dùng
: 42903,4 triÖu $
(trong ®ã C«ng nghiÖp lµ
: 37780,4 triÖu $)
-DÞch vô
: 18963,7 triÖu $.
Tèc ®é t¨ng vèn cao ®¹t ®îc ë c¶ 3 nguån: nguån vèn Nhµ níc chiÕm tû träng
lín nhÊt(53,1%),nguån vèn ngoµi quèc doanh t¨ng cao nhÊt.
Nguån vèn FDI ®¨ng kÝ n¨m 2005 ®· ®¹t gÇn 3,9 tû $,nÕu kÓ c¶ vèn bæ sung
gÇn 1,83 tû $ th× tæng céng lµ 5,8 tû $,t¨ng 37,4% so víi 2004 vµ cao nhÊt tõ
n¨m 1998 ®Õn nay
Nguån vèn ODA còng ®¹t møc cao nhÊt tõ tríc tíi nay,tæng vèn nµy n¨m 2005
lªn tíi 33,6 tû $.
Tû lÖ vèn ®Çu t so víi GDP ®¹t cao nhÊt, kho¶ng 38,7% ,(n¨m 2004 lµ
38,4%,n¨m 2003 lµ 37,8%...). Vèn ®Çu t gia t¨ng vÒ lîng vèn vµ kh¸ h¬n vÒ hiÖu
qu¶.SuÊt ®Çu t t¨ng trëng ®¹t 4,6 lÇn,thÊp nhÊt trong 7 n¨m tríc ®ã chøng tá hiÖu
qu¶ ®Çu t ®èi víi t¨ng trëng ®· kh¸ lªn trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y,®ã còng lµ
nh÷ng dÊu hiÖu ®¸ng mõng cho nÒn kinh tÕ níc ta.
b) Nh÷ng h¹n chÕ cßn tån t¹i :
Bªn c¹nh nhiÒu sù vît tréi nh trªn,còng cßn nhiÒu h¹n chÕ,bÊt cËp:
-HiÖu qu¶ vµ søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm xuÊt khÈu cña níc ta cßn thÊp,kh¶
n¨ng c¹nh tranh khi nÒn kinh tÕ cã biÕn ®éng lµ cha cao:
NhiÒu mÆt hµng xuÊt khÈu víi khèi lîng lín ,®øng thø h¹ng cao trªn thÕ
giíi(nh g¹o, h¹t tiªu,h¹t ®iÒu,cao su...),nhng kh«ng nh÷ng kh«ng chi phèi ®îc
gi¸ c¶ trªn thÞ truêng mµ cßn ph¶i b¸n víi gi¸ thÊp h¬n,mét phÇn do hiÖu qu¶,søc
c¹nh tranh cßn thÊp,mét phÇn do cha x©y dùng dîc th¬ng hiÖu,m¹ng líi ph©n
phèi t¹i thÞ trêng níc ngoµi vµ c«ng t¸c tiÕp thÞ,qu¶ng c¸o cßn yÕu,nªn ph¶i b¸n
qua trung gian. NÕu nh hµng ho¸ xuÊt khÈu cña níc ta cã ®îc th¬ng hiÖu vµ ®îc
qua chÕ biÕn th× gi¸ trÞ ch¾c ch¾n sÏ cao h¬n rÊt nhiÒu lÇn.Do ®ã xuÊt khÈu tuy
kh¸ cao nhng cha v¬n tíi tiÒm n¨ng.
-Hµng ho¸ xuÊt khÈu chñ yÕu míi chØ ë d¹ng th« vµ s¬ chÕ,hµm lîng chÊt x¸m
Ýt,gi¸ trÞ xuÊt khÈu cßn cha cao:
Tû träng xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng lµ nguyªn liÖu th«(dÇu th«,than ®¸...),nh÷ng
mÆt hµng n«ng s¶n cha qua chÕ biÕn hoÆc míi s¬ chÕ(g¹o,cµ phª,h¹t ®iÒu, cao
12
su,h¹t tiªu,rau qu¶,l¹c) cßn lín.Nh÷ng mÆt hµng chÕ biÕn nh dÖt may,giµy
dÐp,®iÖn tö,m¸y tÝnh,s¶n phÈm gç...®· t¨ng kh¸,nhng chñ yÕu vÉn lµ hµng gia
c«ng,nguyªn liÖu phô thuéc vµo nhËp khÈu; c«ng nghiÖp phô trî chËm ph¸t
triÓn,nªn gi¸ trÞ gia t¨ng,thùc thu ngo¹i tÖ thÊp.VÝ dô: hµng dÖt may,giµy dÐp
xuÊt khÈu n¨m 2005 ®¹t 7811 triÖu $ nhng nhËp khÈu nguyªn phô liÖu dÖt may:
da 2308 triÖu $,v¶i 2406 triÖu $,sîi dÖt 354 triÖu $,b«ng 162 triÖu $,tæng céng ®·
lµ 5230 triÖu $ (cha kÓ cßn ph¶i nhËp khÈu nhiÒu m¸y mãc thiÕt bÞ,dông cô,phô
tïng,ho¸ chÊt vµ nhiÒu lo¹i nguyªn nhiªn vËt liÖu kh¸c).§iÖn tö m¸y tÝnh xuÊt
khÈu 1442 triÖu $ nhng linh kiÖn nhËp khÈu lµ 1695 triÖu $(tÊt nhiªn cã c¶ hµng
tiªu dïng).S¶n phÈm nhùa xuÊt 350 triÖu $ nhng chÊt dÎo nhËp khÈu 1426 triÖu $
(bao gåm c¶ s¶n xuÊt ra s¶n phÈm dïng trong níc)...Nh vËy trong qu¸ tr×nh c¹nh
tranh víi bªn ngoµi,níc ta cã thÕ m¹nh vÒ nh÷ng hµng ho¸ cã hµm lîng lao ®éng
cao,sö dông nguån tµi nguyªn t¹i chç.Song nh÷ng hµng ho¸ cã hµm lîng trÝ tuÖ
cao h¬n th× s¶n xuÊt trong níc cha ®¸p øng ®îc nhu cÇu c¶ vÒ sè lîng lÉn chÊt lîng còng nh gi¸ c¶.
-Mét sè mÆt hµng lµ thÕ m¹nh cña ViÖt Nam nhng ®ang bÞ c¹nh tranh gay
g¾t.NhiÒu mÆt hµng hiÖn nay ®îc coi lµ thÕ m¹nh cña VN lµ g¹o,dÖt may,giµy
dÐp,cµ phª ®ang cã nguy c¬ bÞ gi¶m sót vÒ søc c¹nh tranh,cha cã nhiÒu hµm lîng
c«ng nghÖ cao vµ gi¸ trÞ gia t¨ng lín.H¬n n÷a,phÇn lín ®ang gÆp khã kh¨n mang
tÝnh c¬ cÊu nh h¹n chÕ vÒ s¶n xuÊt,diÖn tÝch canh t¸c vµ kh¶ n¨ng khai th¸c.Cßn
lîi thÕ c¹nh tranh c¸c mÆt hµng chÕ biÕn nh sö dông nhiÒu lao ®éng,gi¸ nh©n
c«ng rÎ ®ang bÞ c¹nh tranh gay g¾t trong khu vùc.
-XuÊt khÈu vÉn tËp trung chñ yÕu ë mét sè tØnh thµnh phè lín nh Hµ
Néi,TP.HCM,H¶i Phßng,§µ N½ng,B×nh D¬ng,§ång Nai,cßn c¸c ®Þa ph¬ng kh¸c
cßn thÊp vµ cha cã chuyÓn biÕn râ rÖt.
-NhËp siªu vÉn cßn lín,®Æc biÖt lµ nhËp siªu cña khu vùc kinh tÕ trong níc.N¨m
2005,nhËp siªu cña khu vùc nµy lªn tíi 9478 triÖu $, t¨ng 7% (t¨ng 616 triÖu
$).§iÒu ®ã chøng tá khu vc nµy kh«ng nh÷ng cha tranh thñ ®îc c¬ héi mµ cßn
gÆp th¸ch thøc lín h¬n khi níc ta vµ c¸c níc trong khu vùc gi¶m thuÕ suÊt thuÕ
nhËp khÈu theo cam kÕt héi nhËp.
4./Nguyªn nh©n :
-Tr×nh ®é LLSX ë níc ta nãi chung cßn thÊp kÐm,l¹i ph©n bè kh«ng ®Òu.§iÒu ®ã
lµm cho vÞ thÕ trong c¹nh tranh quèc tÕ cña níc ta cha cao,tiÒm lùc cha khai th¸c
®îc hÕt vµ lµm cho sù ph¸t triÓn kh«ng ®ång ®Òu gi÷a c¸c ngµnh ,c¸c vïng.
-N¨ng lùc néi t¹i cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam thÊp kÐm.Sù bÊt lîi vÒ gi¸
c¶,mÉu m·,dÞch vô trong khi c¬ cÊu s¶n phÈm cña VN & ASEAN gièng
nhau.§iÒu ®ã t¹o nªn søc Ðp c¹nh tranh lín,lµm hµng ho¸ dÞch vô cña níc ta ph¶i
c¹nh tranh khèc liÖt trªn thÞ trêng khu vùc & thÕ giíi.
13
-Ngoµi ra cßn ph¶i kÓ ®Õn lµ tr×nh ®é c«ng nghÖ l¹c hËu,tr×nh ®é s¶n xuÊt vµ
qu¶n lý cha tiªn tiÕn lµm cho chi phÝ s¶n xuÊt cao,tõ ®ã lµm gi¸ thµnh s¶n phÈm
trªn thÞ trêng cao h¬n c¸c s¶n phÈm cña níc kh¸c, t¹o sù thua thiÖt trong c¹nh
tranh.§Æc biÖt khi thÞ trêng biÕn ®éng lín,gi¸ c¶ mét sè yÕu tè ®Çu vµo c¬ b¶n
t¨ng lªn cµng lµm cho søc c¹nh tranh gi¶m sót h¬n n÷a.
-C«ng t¸c Marketing cha mang l¹i hiÖu qu¶ ,cha x©y dùng ®îc th¬ng hiÖu vµ
h×nh ¶nh cho s¶n phÈm trªn thÞ truêng thÕ giíi.C¸c chÝnh s¸ch còng cßn nhiÒu
bÊt cËp,cha kÞp ®æi thay cho phï hîp.
§©y lµ mét vµi nguyªn nh©n cho nh÷ng h¹n chÕ nãi trªn.§Ó kh¾c phôc,
chóng ta cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p kh¾c phôc cho phï hîp.
Díi ®©y lµ mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao søc c¹nh tranh trong nÒn kinh tÕ
thêi gian tíi,®Æc biÖt lµ khi ViÖt Nam s¾p gia nhËp WTO vµ sÏ ë vµo thÕ c¹nh
tranh ngµy cµng khèc liÖt.
III./ Nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña nÒn
kinh tÕ níc ta:
1./ Ph¸t triÓn khoa häc vµ c«ng nghÖ nh»m n©ng cao søc c¹nh tranh:
Nh ta ®· biÕt,tr×nh ®é khoa häc vµ c«ng nghÖ cña níc ta cßn ë møc thÊp,thêng
lµ thua kÐm c¸c níc kh¸c vµi chôc n¨m.Trong khi ®ã ,khoa häc& c«ng nghÖ l¹i
lµ yÕu tè quan träng nhÊt cho sù ph¸t triÓn cña mçi quèc gia.§¶ng vµ Nhµ níc ta
nhËn thøc ®îc ®iÒu ®ã nªn ®· chñ tr¬ng ®Çu t ph¸t triÓn trong lÜnh vùc nµy.Tuy
nhiªn,tr×nh ®é c«ng nghÖ níc ta kh«ng ®¸p øng ®îc ®ßi hái cña nÒn kinh tÕ ®ang
®Èy m¹nh héi nhËp vµo khu vùc vµ quèc tÕ,c¬ cÊu KH-CN cßn cha phï hîp víi
c¬ cÊu cña nÒn kinh tÕ,thiÕu sù g¾n kÕt gi÷a ho¹t ®éng nghiªn cøu khoa häcc«ng nghÖ víi ho¹t ®éng kinh tÕ.V× vËy nªn hiÖu qu¶ cßn cha cao,hµm lîng khoa
häc trong s¶n phÈm thÊp dÉn ®Õn gi¸ trÞ xuÊt khÈu thÊp, cha ¸p dông tiÕn bé
khoa häc c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt nªn n¨ng suÊt lao ®éng thÊp,chi phÝ s¶n xuÊt
cao do ph¶i tiªu hao nhiÒu nguån lùc h¬n,gi¸ thµnh cao lµm gi¸ b¸n kh«ng thÓ h¹
thÊp mµ chÊt lîng s¶n phÈm cßn kh«ng ®¹t yªu cÇu th× lµm sao hµng ho¸ cã søc
c¹nh tranh cao ®îc.Tãm l¹i,vÊn ®Ò cèt lâi ë ®©y lµ ph¶i tiÕp tôc ®æi míi c«ng
nghÖ,tiÕp thu nh÷ng c«ng nghÖ phï hîp nhÊt víi tr×nh ®é ph¸t triÓn ®Ó øng dông
®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt.Bªn c¹nh ®ã còng cÇn häc hái dÇn ®Ó lµm chñ c«ng
nghÖ,tiÕp ®ã lµ tù s¸ng t¹o ®îc c«ng nghÖ thÝch hîp víi ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt trong
níc.
2./ N©ng cao chÊt lîng nguån nh©n lùc b»ng c¸ch n©ng cao chÊt lîng gi¸o
dôc:®Èy m¹nh c«ng t¸c ®µo t¹o trong níc,kÕt hîp víi níc ngoµi.Cö c¸n bé ®i häc
ë níc ngoµi,häc hái c¸ch thøc,kinh nghiÖm s¶n xuÊt vµ qu¶n lý tiªn tiÕn cña
14
hä.§ång thêi n©ng cao tay nghÒ cho ®éi ngò lao ®éng ®Ó hä ®¸p øng ®îc yªu cÇu
ngµy cµng cao cña c«ng viÖc.
3./ Hoµn thiÖn c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«:chÝnh s¸ch c¹nh tranh,chÝnh s¸ch
trong ho¹t ®éng xuÊt-nhËp khÈu,chÝnh s¸ch tµi chÝnh-tiÒn tÖ...nh»m t¹o lËp m«i
trêng n©ng cao søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ nh ®¶m b¶o tù do c¹nh tranh,®iÒu
tiÕt c¹nh tranh,duy tr× m«i trêng c¹nh tranh b×nh ®¼ng phï hîp víi lîi Ých chung
cña x· héi,t¹o c¬ chÕ th«ng tho¸ng cho viÖc thu hót vèn ®Çu t níc ngoµi vµo ViÖt
Nam.
4./X©y dùng ho¹t ®éng Marketing tèt,®a d¹ng ho¸ c¸c kªnh ph©n phèi,t¹o lËp th¬ng hiÖu,h×nh ¶nh vµ uy tÝn cho s¶n phÈm trªn thÞ trêng quèc tÕ.Thùc hiÖn ®a
d¹ng ho¸,®a ph¬ng ho¸ c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i.§Èy m¹nh viÖc t×m kiÕm
c¸c thÞ trêng míi,khai th¸c s©u vµo c¸c thÞ trêng tiÒm n¨ng bªn c¹nh viÖc duy tr×
c¸c thÞ trêng truyÒn thèng.Mét ®iÒu n÷a lµ tæ chøc l¹i c¬ cÊu c¸c ngµnh s¶n xuÊt
híng vµo xuÊt khÈu,tËp trung ph¸t triÓn c¸c ngµnh mòi nhän,c¸c ngµnh cã lîi thÕ
so s¸nh vµ n©ng cao hµm lîng chÊt x¸m trong ®ã.Chó ý lµ chØ xuÊt nh÷ng g× thÞ
trßng cÇn chø kh«ng ph¶i xuÊt ®i nh÷ng g× m×nh cã.
5./ Tæ chøc l¹i c¬ cÊu c¸c doanh nghiÖp nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña
chóng.C¬ cÊu ph¶i linh ho¹t,thÝch øng kÞp thêi víi nh÷ng biÕn ®æi cña thÞ trêng.
6./ HiÖn ®¹i ho¸,t¨ng cêng øng dông c«ng nghÖ th«ng tin trong qu¶n lý vµ ®iÒu
hµnh s¶n xuÊt kinh doanh,t¨ng cêng kiÓm so¸t c¸c ho¹t ®éng mét c¸ch cã hiÖu
qu¶,tiÕt kiÖm tèi ®a chi phÝ,gi¶m gi¸ thµnh vµ n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm theo
tiªu chuÈn quèc tÕ.
15
c-
kÕt luËn
****************************
Qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ mét xu thÕ tÊt yÕu toµn cÇu.§èi víi
mét níc ®ang ph¸t triÓn m¹nh mÏ nh níc ta th× qu¸ tr×nh nµy cµng trë nªn thùc
sù quan träng.Trong thêi gian kh«ng xa tíi ,khi ViÖt Nam kÕt thóc ®µm ph¸n ®Ó
gia nhËp tæ chøc th¬ng m¹i lín nhÊt hµnh tinh ( WTO ) th× ®©y chÝnh lµ bíc
ngoÆt v« cïng quan träng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ héi nhËp kinh tÕ cña
m×nh.LÇn ®Çu tiªn tham gia vµo mét s©n ch¬i lín mang tÝnh chÊt toµn cÇu mµ
kh«ng chuÈn bÞ tríc cho m×nh nh÷ng thÕ m¹nh th× rÊt khã cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t
triÓn bÒn v÷ng ®îc. Trong khi nÒn kinh tÕ níc ta ®ang cã nh÷ng bíc chuyÓn
m×nh m¹nh mÏ nh trong thêi gian qua th× còng cßn mét vµi h¹n chÕ bÊt cËp mµ
nÕu kh«ng kh¾c phôc nhanh th× sÏ tù t¹o cho m×nh nh÷ng bÊt lîi.C¬ héi vµ th¸ch
thøc ®· më ra tríc m¾t chóng ta råi,c¬ héi nhiÒu nhng th¸ch thøc còng kh«ng
ph¶i lµ Ýt,chóng ta ph¶i nhanh ch©n lªn n¾m b¾t nh÷ng vËn héi lín ®ã.Kh«ng cßn
c¸ch nµo kh¸c lµ ngay tõ b©y giê ph¶i n©ng cao søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ
®Ó chóng ta cã thÓ ph¸t huy tèi ®a néi lùc cña m×nh vµ ®øng v÷ng trªn thÞ trêng.Do ®ã,viÖc n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh lµ cÊp thiÕt,cã ý nghÜa quan träng
c¶ trong lý luËn vµ thùc tiÔn.Nã t¹o ®µ ph¸t triÓn bÒn v÷ng,t¹o thÕ vµ lùc míi cho
nÒn kinh tÕ ViÖt Nam trong thêi ®¹i míi.
Môc lôc
Trang
A/ PhÇn më ®Çu
..............................
B/ PhÇn néi dung
I/ Lý luËn chung vÒ c¹nh tranh:
1/Kh¸i niÖm
2/Ph©n lo¹i
3/ Nh÷ng nh©n tè ¶nh hëng ®Õn c¹nh tranh
4/ TÝnh tÊt yÕu cña n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh
16
5/ Kinh nghiÖm cña mét sè quèc gia vÒ n©ng cao n¨ng lùc
c¹nh tranh.
II/ Thùc tr¹ng søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ:
1/ Tæng qu¸t vÒ n¨ng lùc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ
2/Thùc tr¹ng søc c¹nh tranh trong c¸c doanh nghiÖp
3/Thùc tr¹ng n¨ng lùc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ níc ta
a) Nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®îc:
a.1) Nh÷ng thµnh tùu trong ph¸t triÓn kinh tÕ
a.2) Nh÷ng thµnh tùu trong kinh tÕ ®èi ngo¹i :
a.2.1) Trong ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng
a.2.2) Trong viÖc thu hót vèn ®Çu t
b) Nh÷ng h¹n chÕ tån t¹i
4/ Nguyªn nh©n
III/ Mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ.
.........................................
C/ PhÇn kÕt luËn
Danh môc tµi liÖu tham kh¶o
-Gi¸o tr×nh Kinh tÕ chÝnh trÞ M¸c-Lªnin.
-T¹p chÝ kinh tÕ ®èi ngo¹i sè 16 (3/2006).
-T¹p chÝ th«ng tin & dù b¸o KT-XH sè 2 (11/2005).
-T¹p chÝ céng s¶n sè 6 (3/2005).
-Thêi b¸o Kinh tÕ ViÖt Nam.
17
- Xem thêm -
.DOC 
17 
14 
123 
