Tài liệu Tiểu luận lạm phát

I - Lêi nãi ®Çu T¨ng tr-ëng kinh tÕ vµ l¹m ph¸t lµ hai vÊn ®Ò c¬ b¶n vµ lín trong kinh tÕ vÜ m«. Sù t¸c ®éng qua l¹i cña t¨ng tr-ëng kinh tÕ vµ l¹m ph¸t hÕt søc phøc t¹p vµ kh«ng ph¶i lóc nµo còng tu©n theo nh÷ng qui t¾c kinh tÕ . L¹m ph¸t lµ mét vÊn ®Ò kh«ng ph¶i xa l¹ vµ lµ mét ®Æc diÓm cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸ vµ ë mçi thêi k× kinh tÕ víi c¸c møc t¨ng tr-ëng kinh tÐ kh¸c nhau sÏ cã nh÷ng møc l¹m ph¸t phï hîp. Do vËy vÊn ®Ò l¹m ph¸t vµ ¶nh h-ëng cña l¹m ph¸t tíi t¨ng tr-ëng kinh tÕ lµ mét ®Ò tµi rÊt hÊp dÉn, ®Æc biÖt trong bèi c¶nh ViÖt Nam ®ang trong qu¸ tr×nh héi nhËp vµ ph¸t triÓn kinh tÕ hiÖn nay vÊn ®Ò nµy cµng trë nªn cÇn thiÕt. ViÖc x¸c ®Þnh mèi quan hÖ t¨ng tr-ëng kinh tÕ vµ l¹m ph¸t ®· vµ ®ang thu hót sù chó ý cña nhiÒu nhµ kinh tÕ. Môc ®Ých chÝnh lµ ph©n tÝch ®Ó kh¼ng ®Þnh vµ tiÕn tíi x¸c lËp mèi quan hÖ ®Þnh h-íng gi÷a t¨ng tr-ëng kinh tÕ víi l¹m ph¸t vµ cã thÓ sö dông l¹m ph¸t lµ mét trong c¸c c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ vÜ m«. §Ó thóc ®Èy t¨ng tr-ëng kinh tÕ th× ®-¬ng nhiªn c¸c gi¶i ph¸p ®iÒu hµnh vÜ m« ®-a ra lµ nh»m n©ng cao l¹m ph¸t cña nÒn kinh tÕ nÕu nh- chóng cã quan hÖ thuËn víi nhau vµ do vËy 1 c¸c gi¶i ph¸p nh- cung øng tiÒn, ph¸ gi¸ ®ång néi tÖ… sÏ ®-îc xem xÐt ë møc ®é hîp lý. Cßn kh«ng, c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ph¶i c©n nh¾c c¸c gi¶i ph¸p vÜ m« ®Ó thóc ®Èy t¨ng tr-ëng kinh tÕ vµ yÕu tè l¹m ph¸t trë thµnh thø yÕu. MÆc dï vÉn ph¶i duy tr× møc ®é kiÓm so¸t. ë n-íc ta trong bèi c¶nh ®æi míi kinh tÕ d-íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng, vÊn ®Ò l¹m ph¸t kh«ng nh÷ng lµ mét tiªu thøc kinh tÕ mµ cßn kiÕn mang ý nghÜa chÝnh trÞ n÷a. Em 2 II - Néi dung Ch-¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ l¹m ph¸t I. Kh¸i niÖm §· cã rÊt nhiÒu quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ l¹m ph¸t vµ mçi quan ®iÓm ®Òu cã sù ch¾c ch¾n vÒ luËn ®iÓm vµ nh÷ng lý luËn cña m×nh. Theo L.V.chandeler, D.C cliner víi tr-êng ph¸i l¹m ph¸t gi¸ c¶ th× kh¼ng ®Þnh :l¹m ph¸t lµ sù t¨ng gi¸ hµng bÊt kÓ dµi h¹n hay ng¾n h¹n , chu kú hay ®ét xuÊt. G.G. Mtrukhin l¹i cho r»ng : Trong ®êi sèng, tæng møc gi¸ c¶ t¨ng tr-íc hÕt th«ng qua viÖc t¨ng gi¸ kh«ng ®ång ®Òu ë tõng nhãm hµng ho¸ vµ rót cuéc dÉn tíi viÖc t¨ng gi¸ c¶ nãi chung. Víi ý nghÜa nh- vËy cã thÓ xem sù mÊt gi¸ cña ®ång tiÒn lµ l¹m ph¸t. ¤ng còng chØ râ: l¹m ph¸t, ®ã lµ h×nh thøc trµn trÒ t- b¶n mét c¸ch tiÒm tµng ( tù ph¸t hoÆc cã dông ý) lµ sù ph©n phèi l¹i s¶n phÈm x· héi vµ thu nhËp quèc d©n th«ng qua gi¸ c¶ gi÷a c¸c khu vùc cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi, c¸c ngµnh kinh tÕ vµ c¸c giai cÊp, c¸c nhãm d©n c- x· héi. 3 ë møc bao qu¸t h¬n P.A.Samuelson vµ W.D.Nordhaus trong cuèn “Kinh tÕ häc” ®± ®­îc dÞch ra tiÕng viÖt, xuÊt b°n n¨m 1989 cho r»ng l¹m ph¸t xÈy ra khi møc chung cña gi¸ c¶ chi phÝ t¨ng lªn. Víi luËn thuyÕt “L³m ph²t l­u th«ng tiÒn tÖ “ J.Bondin v¯ M. Friendman l¹i cho r»ng l¹m ph¸t lµ ®-a nhiÒu tiÒn thõa vµo l-u th«ng lµm cho gi² c° t¨ng lªn. M.Friedman nãi “ l³m ph²t ë mäi lóc moÞ n¬i ®Òu lµ hiÖn t-îng cña l-u th«ng tiÒn tÖ. L¹m ph¸t xuÊt hiÖn vµ chØ cã thÓ xuÊt hiÖn khi nµo sè l-îng tiÒn trong l­u th«ng t¨ng lªn nhanh h¬n so víi s°n xuÊt” Nh- vËy, tÊt c¶ nh÷ng luËn thuyÕt, nh÷ng quan ®iÓm vÒ l¹m ph¸t ®· nªu trªn ®Òu ®-a ra nh÷ng biÓu hiÖn ë mét mÆt nµo ®ã cña l¹m ph¸t, vµ theo quan ®iÓm cña t«i vÒ vÊn ®Ò nµy sau khi nghiªn cøu mét sè luËn thuyÕt ë trªn th× nhËn thÊy ë mét khÝa c¹nh nµo ®ã cña l¹m ph¸t th×: khi mµ l-îng tiÒn ®i vµo l-u th«ng v-ît møc cho phÐp th× nã dÉn ®Õn l¹m ph¸t, ®ång tiÒn bÞ mÊt gi¸ so víi tÊt c¶ c¸c lo¹i hµng ho¸ kh¸c. 2. Kh¸i niÖm l¹m ph¸t trong ®iÒu kiÖn hiÖn ®¹i Trong ®iÒu kiÖn hiÖn ®¹i khi mµ nÒn kinh tÕ cña mét n-íc lu«n ®-îc g¾n liÒn víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi th× biÓu hiÖn cña l¹m ph¸t ®-îc thÓ hiÖn qua mét sè yÕu tè míi. 4 a. Sù mÊt gi¸ cña c¸c loai chøng kho¸n cã gi¸. Song song víi sù t¨ng gi¸ c¶ cña c¸c loai hµng ho¸, gi¸ trÞ c¸c lo¹i chøng kho¸n cã gi¸ trÞ bÞ sôt gi¶m nghiªm träng, V× viÖc mua tÝn phiÕu lµ nh»m ®Ó thu c¸c kho¶n lîi khi ®¸o h¹n. Nh-ng v× gi¸ trÞ cña ®ång tiÒn sôt gi¶m nghiªm träng nªn ng-êi ta kh«ng thÝch tÝch luü tiÒn theo h×nh thøc mua tÝn phiÕu n÷a. Ng-êi ta tÝch tr÷ vµng vµ ngo¹i tÖ. b. Sù gi¶m gi¸ cña ®ång tiÒn so víi ngo¹i tÖ vµ vµng. Trong ®iÒu kiÖn më réng quan hÖ quèc tÕ, vµng vµ ngo¹i tÖ m¹nh ®-îc coi nh- lµ tiÒn chuÈn ®Ó ®o l-êng sù mÊt gi¸ cña tiÒn quèc gia. §ång tiÒn cµng gi¶m gi¸ so víi vµng vµ USD bao nhiªu nã l¹i t¸c ®éng n©ng gi¸ hµng ho¸ lªn cao bÊy nhiªu. ë ®©u ng­êi ta b²n h¯ng dùa trªn c¬ së “qui ®æi” gi² v¯ng hoÆc ngo¹i tÖ m¹nh ®Ó b¸n mµ kh«ng c¨n cø vµo tiÒn quèc gia n÷a (tiÒn giÊy do Ng©n hµng Nhµ n-íc ph¸t hµnh) c. L¹m ph¸t cßn thÓ hiÖn ë chç khèi l-îng tiÒn ghi sæ t¨ng vät nhanh chãng. Bªn c¹nh khèi l-îng tiÒn giÊy ph¸t ra trong l-u th«ng. Nh-ng ®iÒu cÇn chó ý lµ khi khèi l-îng tiÒn ghi sæ t¨ng lªn cã nghÜa lµ khèi l-îng tÝn dông t¨ng lªn, nã cã t¸c ®éng lín ®Õn sù t¨ng tr-ëng cña nÒn kinh tÕ. Nh- vËy l¹m ph¸t trong ®iÒu kiÖn 5 hiÖn ®¹i cßn cã nghÜa lµ sù gia t¨ng c¸c ph-¬ng tiÖn chi tr¶ trong ®ã cã khèi l-îng tÝn dông ng¾n h¹n gia t¨ng nhanh d. L¹m ph¸t trong ®iÒu kiÖn hiªn ®¹i cßn lµ chÝnh s¸ch cña Nhµ n-íc Nh»m kÝch thÝch s¶n xuÊt, chèng l¹i n¹n thÊt nghiÖp, bï ®¾p c¸c chi phÝ thiÕu hôt cña ng©n s¸ch. 3. C¸c Lo¹i h×nh cña l¹m ph¸t Còng nh- ë trªn ®· cã rÊt nhiÒu c¸ch hiÓu ë c¸c gãc ®é kh¸c nhau vÒ l¹m ph¸t th× ë phÇn nµy còng nh- vËy ng-êi ta cã thÓ ph©n lo¹i l¹m ph¸t theo nhiÒu tiªu chÝ kh¸c nhau. C¨n cø vµo møc ®é ng-êi ta chia lam ba lo¹i - L¹m ph¸t võa ph¶i :Loai l¹m ph¸t nµy xÈy ra víi møc t¨ng chËm cña gÝa c¶ ®-îc giíi h¹n ë møc ®é mét con sè hµng n¨m (tøc lµ > 10%). Trong ®iÒu kiÖn l¹m ph¸t thÊp gÝa c¶ t-¬ng ®èi thay ®æi chËm vµ ®-îc coi nh- lµ æn ®Þ - L¹m ph¸t phi m· :Møc ®é t¨ng cña gÝa c¶ ®· ë hai con sè trë lªn hµng n¨m trë lªn. L¹m ph¸t phi m· g©y t¸c h¹i nghiªm träng trong nÒn kinh tÕ. §ång tiÒn mÊt gi¸ mét c¸ch nhanh chãng-l·i suÊt thùc tÕ gi¶m xuèng d-íi 0 (cã n¬i l·i suÊt thùc tÕ gi¶m xuèng tíi 50-100/n¨m), nh©n d©n tr¸nh gi÷ tiÒn mÆt. 6 - Siªu l¹m ph¸t:TiÒn giÊy ®-îc ph¸t hµnh µo ¹t, gÝa c¶ t¨ng lªn víi tèc ®é chãng mÆt trªn 1000 lÇn/n¨m. Siªu l¹m ph¸t lµ thêi k× mµ tèc ®é t¨ng gi¸ v-ît xa møc l¹m ph¸t phi m· vµ v« cïng kh«ng æn ®Þnh. C¨n cø vµo nguyªn nh©n chñ yÕu g©y ra l¹m ph¸t ng-êi ta ph©n biÖt - L¹m ph¸t ®Ó bï ®¾p c¸c thiÕu hôt cña ng©n s¸ch: §©y lµ nguyªn nh©n th«ng th-êng nhÊt do sù thiÕu hôt ng©n s¸ch chi tiªu cña Nhµ n-íc (y tÕ, gi¸o dôc, quèc phßng) vµ do nhu cÇu khuÕch tr-¬ng nÒn kinh tÕ. Nhµ n-íc cña mét quèc gia chñ tr-¬ng ph¸t hµnh thªm tiÒn vµo l-u th«ng ®Ó bï ®¾p cho c¸c chi phÝ nãi trªn ®ang thiÕu hôt. ë ®©y chóng ta thÊy vèn ®Çu t- vµ chi tiªu cña ChÝnh phñ ®-îc bï ®¾p b»ng ph¸t hµnh, kÓ c¶ t¨ng møc thuÕ nã sÏ ®Èy nÒn kinh tÕ ®i vµo mét thÕ mÊt c©n ®èi vùît qu¸ s¶n l-îng tiÒm n¨ng cña nã. Vµ khi tæng møc cÇn cña nÒn kinh tÕ v-ît qu¸ kh¶ n¨ng s¶n xuÊt cña nÒn kinh tÕ (v× c¸c yÕu tè s¶n xuÊt cña mét nÒn kinh tÕ lµ cã giíi h¹n) lóc ®ã cÇu cña ®ång tiÒn sÏ v-ît qu¸ kh¶ n¨ng cung øng hµng ho¸ vµ l¹m ph¸t sÏ xÈy ra, gÝa c¶ hµng ho¸ t¨ng lªn nhanh chãng. -L¹m ph¸t do nguyªn nh©n chi phÝ : Trong ®iÒu kiÖn c¬ chÕ thÞ tr-êng, kh«ng cã quèc gia nµo l¹i cã thÓ duy tr× ®-îc 7 trong mét thêi gian dµi víi c«ng ¨n viªc lµm ®Çy ®ñ cho mäi ng-êi, gÝa c¶ æn ®Þnh vµ cã mét thÞ tr-êng hoµn toµn tù do. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, xu h-íng t¨ng gÝa c¶ c¸c lo¹i hµng ho¸ vµ tiÒn l-¬ng c«ng nh©n lu«n lu«n diÔn ra tr-íc khi nÒn kinh tÕ ®¹t ®-îc mét khèi l-îng c«ng ¨n viÖc lµm nhÊt ®Þnh. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ chi phÝ s¶n xuÊt ®· ®Èy gÝa c¶ t¨ng lªn ngay c¶ trong c¸c yÕu tè s¶n xuÊt ch-a ®-îc sö dông ®Çy ®ñ, l¹m ph¸t xÈy ra. L¹m ph¸t nh- vËy cã nguyªn nh©n lµ do søc ®Èy cña chi phÝ s¶n xuÊt. Mét sè nhµ kinh tÕ t- b¶n cho r»ng viÖc ®Èy chi phÝ tiÒn l-¬ng t¨ng lªn lµ do c«ng ®oµn g©y søc Ðp. Tuy nhiªn mét sè nhµ kinh tÕ kh¸c cho r»ng chÝnh c«ng ®oµn ë n-íc t- b¶n ®· ®ãng vai trß quan träng trong viÖc lµm gi¶m tèc ®é t¨ng cña l¹m ph¸t vµ gi÷ kh«ng cho l¹m ph¸t gi¶m xuèng qu¸ nhanh khi nã gi¶m . V× c¸c hîp ®ång l-¬ng cña c¸c c«ng ®oµn thuêng lµ dµi h¹n vµ khã thay ®æi. Ngoµi ra c¸c cuéc khñng ho¶ng vÒ c¸c loai nguyªn liÖu c¬ b¶n nh- dÇu má, s¾t thÐp...®· lµm cho gi¸ c¶ cña nã t¨ng lªn (v× hiÕm ®i) vµ ®iÒu ®ã ®· ®Èy chi phÝ s¶n xuÊt t¨ng lªn. Nãi chung viÖc t¨ng chi phÝ s¶n xuÊt do nghiÒu nguyªn nh©n, ngay c¶ viÖc t¨ng chi phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh hay nh÷ng chi phÝ ngoµi s¶n 8 xuÊt kh¸c còng lµm cho chi phÝ s¶n xuÊt t¨ng lªn vµ do vËy nã ®Èy gÝa c¶ t¨ng lªn. Cã thÓ nãi nguyªn nh©n ë ®©y lµ s¶n xuÊt kh«ng cã hiÖu qu¶, vèn bá ra nhiÒu h¬n nh-ng s¶n phÈm thu l¹i kh«ng t¨ng lªn hoÆc t¨ng rÊt chËm so víi tèc ®é t¨ng cña chi phÝ. - L¹m ph¸t ú : Lµ l¹m ph¸t chØ t¨ng víi mét tû lÖ kh«ng ®æi hµng n¨m trong mét thêi gian dµi. ë nh÷ng n-íc cã l¹m ph¸t ú xÈy ra, cã nghÜa lµ nÒn kinh tÕ ë n-íc ®ã cã mét sù c©n b»ng mong ®îi, tû lÖ l¹m ph¸t lµ tû lÖ ®-îc tr«ng ®îi vµ d-îc ®-a vµo c¸c hîp ®ång vµ c¸c tho¶ thuËn kh«ng chÝnh thøc. Tû lÖ l¹m ph¸t ®ã ®-îc Ng©n hµng Trung -¬ng, chÝnh s¸ch tµi chÝnh cña Nhµ n-íc, giíi t- b¶n vµ c¶ giíi lao ®éng thõa nhËn vµ phª chuÈn nã. §ã lµ mét sù l¹m ph¸t n»m trong kÕt cÊu biÓu hiÖn mét sù c©n b»ng trung hoµ vµ nã chØ biÕn ®æi khi cã sù chÊn ®éng kinh tÕ x¶y ra (tû lÖ ú t¨ng hoÆc gi¶m). NÕu nhkh«ng cã sù chÊn ®éng nµo vÒ cung hoÆc cÇu th× l¹m ph¸t cã xu h-íng tiÕp tôc theo tû lÖ cò. - L¹m ph¸t cÇu kÐo :L¹m ph¸t cÇu kÐo x¶y ra khi tæng cÇu t¨ng lªn m¹nh mÏ t¹i møc s¶n l-îng ®· ®¹t hoÆc v-ît qu¸ tiÒm n¨ng. Khi x¶y ra l¹m ph¸t cÇu kÐo ng-êi ta th-êng nhËn thÊy l-îng tiÒn kh«ng l-u th«ng vµ khèi l-îng tÝn dông t¨ng ®¸ng kÓ vµ v-ît qu¸ kh¶ n¨ng cã giíi h¹n cña møc cung hµng hãa. B¶n 9 chÊt cña l¹m ph¸t cÇu kÐo lµ chi tiªu qu¸ nhiÒu tiÒn ®Ó mua mét l-îng cung h¹n chÕ vÒ hµng hãa cã thÓ s¶n xuÊt ®-îc trong ®iÒu kiÖn thÞ tr-êng lao ®éng ®· ®¹t c©n b»ng. ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ l¹m ph¸t cã thÓ x¶y ra khi môc tiªu c«ng ¨n viÖc lµm cao. Ngay khi c«ng ¨n viÖc lµm ®Èy ®ñ, thÊt nghiÖp lóc nµo còng tån t¹i do nh÷ng xung ®ét trªn thÞ tr-êng lao ®éng. Tû lÖ thÊt nghiÖp khi cã c«ng ¨n viÖc lµm ®Èy ®ñ (tû lÖ thÊt nghiÖp tù nhiªn) sÏ lín h¬n 0. NÕu Ên ®Þnh mét chØ tiªu thÊt nghiÖp thÊp d-íi tû lÖ thÊt nghiÖp tù nhiªn sÏ t¹o ra mét ®Þa bµn cho mét tû lÖ t¨ng tr-ëng tiÒn tÖ cao h¬n vµ l¹m ph¸t ph¸t sinh.Nh- vËy theo ®uæi mét chØ tiªu s¶n phÈm qu¸ cao hay t-¬ng ®-¬ng lµ mét tû lÖ thÊt nghiÖp qu¸ thÊp lµ nguån gèc sinh ra chÝnh s¸ch tiÒn tÖ l¹m ph¸t. - L¹m ph¸t chi phÝ ®Èy: Ngay c¶ khi s¶n l-îng ch-a ®¹t møc tiÒm n¨ng nh-ng vÉn cã thÓ x¶y ra l¹m phÊt ë nhiÒu n-íc, kÓ c¶ ë nh÷ng n-íc ph¸t triÓn cao. §ã lµ mét ®Æc ®iÓm cña l¹m ph¸t hiÖn t¹i. KiÓu l¹m ph¸t nµy gäi lµ l¹m ph¸t chi phÝ ®Èy, võa l¹m ph¸t võa suy gi¶m s¶n l-îng, t¨ng thªm thÊt nghiÖp nªn còng gäi l¯ “l³m ph²t ®×nh trÖ”. C¸c c¬n sèc gi¸ c¶ cña thÞ tr-êng ®Çu vµo, ®Æc biÖt lµ c¸c vËt t- c¬ b¶n: x¨ng, dÇu, ®iÖn... lµ nguyªn nh©n chñ yÕu ®Èy chi 10 phÝ lªn cao, ®-êng AS dÞch chuyÓn lªn trªn. Tuy tæng cÇu kh«ng thay ®æi nh-ng gi¸ c¶ l¹i t¨ng lªn vµ s¶n l-îng gi¶m xuèng. Gi¸ c¶ s¶n phÈm trung gian (vËt t-) t¨ng ®ét biÕn th-êng do c¸c nguyªn nh©n nh- thiªn t¹i, chiÕn tranh, biÕn ®éng chÝnh trÞ kinh tÕ... L¹m ph¸t chi phÝ còng cã thÓ lµ kÕt qu¶ cña chÝnh s¸ch æn ®Þnh n¨ng ®éng nh»m thóc ®Èy mét møc c«ng ¨n viÖc lµm cao. Nã x¶y ra do nh÷ng có sèc cung tiªu cùc hoÆc do viÖc c¸c c«ng nh©n ®ßi t¨ng l-¬ng cao h¬n g©y nªn C¨n cø vµo qu¸ tr×nh béc lé hiÖn h×nh l¹m ph¸t ng-êi ta ph©n biÖt -L¹m ph¸t ngÇm ®©y lµ lo¹i l¹m ph¸t ®ang ë giai ®o¹n Èn n¸u, bÞ kiÒm chÕ vÒ t èc ®é t¨ng gi¸. -L¹m ph¸t c«ng khai ®©y lµ lo¹i l¹m ph¸t mµ sù t¨ng gi¸ c¶ hµng h¸o, dÞch vô râ rÖt trªn thÞ tr-êng. 4. Nh÷ng hËu qu¶ cña l¹m ph¸t Qua thùc tÕ cña l¹m ph¸t ta thÊy r»ng hËu qu¶ cña nã ®Ó l¹i cho nÒn kinh tÕ lµ rÊt trÇm träng, nã thÓ hiÖn vÒ mäi mÆt cña nÒn kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ mét sè hËu qu¶ sau: - X· héi kh«ng thÓ tÝnh to¸n hiÖu qña hay ®iÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh mét c¸ch b×nh th-êng ®-îc do 11 tiÒn tÖ kh«ng cßn gi÷ ®-îc chøc n¨ng th-íc ®o gi¸ trÞ hay nãi ®óng h¬n lµ th-íc ®o nµy bÞ co gi·n thÊt th-êng. - TiÒn tÖ vµ thuÕ lµ hai c«ng cô quan träng nhÊt ®Ó nhµ n-íc ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ ®· bÞ v« hiÖu ho¸, v× tiÒn mÊt gi¸ nªn kh«ng ai tin vµo ®ång tiÒn n÷a, c¸c biÓu thuÕ kh«ng thÓ ®iÒu chØnh kÞp víi møc ®é t¨ng bÊt ngê cña l¹m ph¸t vµ do vËy t¸c dông ®iÒu chØnh cña thuÕ bÞ h¹n chÕ, ngay c¶ tr-êng hîp nhµ n-íc cã thÓ chØ sè ho¸ luËt thuÕ thÝch hîp víi møc l¹m ph¸t, th× t¸c dông ®iÒu chØnh cña thuÕ còng bÞ h¹n chÕ. - Ph©n phèi l¹i thu nhËp lµm cho mét sè ng-êi n¾m gi÷ c¸c hµng ho¸ cã gi¸ c¶ t¨ng ®ét biÕn giÇu lªn nhanh chãng vµ nh÷ng ng-êi cã c¸c hµng ho¸ mµ gi¸ c¶ cña chóng kh«ng t¨ng hoÆc t¨ng chËm vµ ng-êi gi÷ tiÒn bÞ nghÌo ®i. - KÝch thÝch t©m lý ®Çu c¬ tÝch tr÷ hµng ho¸, bÊt ®éng s¶n, vµng b¹c... g©y ra t×nh tr¹ng khan hiÕm hµng ho¸ kh«ng b×nh th-êng vµ l·ng phÝ. - Xuyªn t¹c, bãp mÐo c¸c yÕu tè cña thÞ tr-êng lµm cho c¸c ®iÒu kiÖn cña thÞ tr-êng bÞ biÕn d¹ng. hÇu hÕt c¸c th«ng tin kinh tÕ ®Òu thÓ hiÖn trªn gi¸ c¶ hµng ho¸, gi¸ c¶ tiÒn tÖ, gi¸ c¶ lao ®éng... mét khi nh÷ng gi¸ c¶ nµy t¨ng hay gi¶m ®ét biÕn vµ liªn tôc , th× c¸c yÕu tè cña thÞ tr-êng kh«ng thÓ tr¸nh khái bÞ thæi phång hoÆc bãp mÐo. 12 - S¶n xuÊt ph¸t triÓn kh«ng ®Òu, vèn ch¹y vµo nh÷ng ngµnh nµo cã lîi nhuËn cao. - Ng©n s¸ch béi chi ngµy cµng t¨ng trong khi c¸c kho¶n thu ngµy cµng gi¶m vÒ mÆt gi¸ trÞ. - §èi víi ng©n hµng, l¹m ph¸t lµm cho ho¹t ®éng b×nh rh-êng cña ng©n hµng bÞ ph¸ vì, ng©n hµng kh«ng thu hót ®-îc c¸c kho¶n tiÒn nhµn rçi trong x· héi. - §èi víi tiªu dïng: lµm gi¶m søc mua thùc tÕ cña nh©n d©n vÒ hµng ho¸ tiªu dïng vµ buéc nh©n d©n ph¶i gi¶m khèi l-îng vÒ hµng ho¸ tiªu dïng, ®Æc biÖt lµ ®êi sèng c¸n bé c«ng nh©n viªn ngµy cµng khã kh¨n. mÆt kh¸c l¹m ph¸t còng lµm thay ®æi nhu cÇu tiªu dïng, khi l¹m ph¸t gay g¾t sÏ g©y nªn hiÖn t-îng mäi ng-êi t×m c¸ch th¸o ch¹y khái ®ång tiÒn tøc lµ kh«ng muèn gi÷ vµ cÊt gi÷ ®ång tiÒn mÊt gi¸ b»ng c¸ch hä xÏ t×m mua bÊt kú hµng ho¸ dï kh«ng cã nhu cÇu ®Ó cÊt tr÷ tõ ®ã lµm giÇu cho nh÷ng ng-êi ®Çu c¬ tÝch tr÷. ChÝnh v× c¸c t¸c h¹i trªn cña l¹m ph¸t nªn viÖc kiÓm so¸t l¹m ph¸t vµ gi÷ l¹m ph¸t ë møc ®é võa ph¶i ®· trë thµnh mét trong nh÷ng môc tiªu lín cña mäi nÒn kinh tÕ hµng ho¸. Tuy nhiªn, môc tiªu kiÒm chÕ l¹m ph¸t kh«ng cã nghÜa lµ ph¶i ®-a l¹m ph¸t ë møc b»ng kh«ng tøc lµ nÒn kinh tÕ kh«ng cã l¹m ph¸t mµ ph¶i duy tr× møc l¹m ph¸t ë mét møc ®é nµo ®ã phï hîp v¬Ý nÒn kinh tÕ bëi v× l¹m ph¸t kh«ng ph¶i hoµn toµn lµ tiªu cùc, nÕu 13 nh- mét quèc gia nµo ®ã cã thÓ duy tr× ®-îc møc l¹m ph¸t võa ph¶i vµ kiÒm chÕ, cã lîi cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ th× ë quèc gia ®ã l¹m ph¸t kh«ng cßn lµ mèi nguy h¹i cho nÒn kinh tÕ n÷a mµ nã ®· trë thµnh mét c«ng cô ®¾c lùc gióp ®iÒu tiÕt vµ ph¸t triÓn kinh tÕ mét c¸ch hiÖu qu¶ . 14 Ch-¬ng II L¹m ph¸t víi t¨ng tr-ëng kinh tÕ trong thùc tiÔn kinh tÕ ë ViÖt Nam. 1. Giai ®o¹n tõ n¨m 1976 -1980: Lµ giai ®o¹n ®-îc coi lµ kh«ng cã l¹m ph¸t theo quan niÖm kinh tÕ chÝnh trÞ phæ biÕn trong c¸c n-íc x· héi chñ nghÜa ®-¬ng thêi vµ kh«ng ®-îc ph¶n ¸nh trong c¸c thèng kª chÝnh thøc .Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ ë viÖt nam khi ®ã v½n cã l¹m ph¸t, thÓ hiÖn á sù khan hiÕm hµng ho¸ ,dÞch vô vµ sù gi¶m sót cña chóng, ®ång thêi ®-îc hi nhËn trong sù diÔn biÕn gia t¨ng gi¸ b¸n lÎ hµng ho¸ vµ dÞch vô tiªu dïng trªn thÞ tr-êng x· héi trªn d-íi 20% trªn mét n¨m vµ ®ã lµ l¹m ph¸t cña nÒn kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn vµ ®ang trong giai ®o¹n chuyÓn ®æi c¬ chÕ , n¬i ®éc quyÒn nhµ n-íc cßn mang ®Ëm tÝnh chÊt phi kinh tÕ vµ ®-îc dung d-ìng bëi c¸c chØ thÞ cña nhµ n-íc vµ tån t¹i thèng trÞ phæ biÕn trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc. Vµo thêi kú nµy khu vùc kinh tÕ nhµ n-íc chiÕm kho¶ng 85 - 87% vèn cè ®Þnh, 95% lao ®éng lµnh nghÒ mµ chØ t¹o ra 30 – 37% tæng s¶n phÈm x· héi. Trong khi ®ã khu vùc kinh tÕ t- nh©n chØ chiÕm 13,2% søc lao 15 ®éng x· héi vµ suèt thêi kú dµi tr-íc n¨m 1986 bÞ nhiÒu søc Ðp kiÒm chÕ , xong l¹i s¶n xuÊt ra tíi 32 – 43% tæng s¶n phÈm x· héi vµ ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt so víi khu vùc kinh tÕ quèc doanh vµ hîp t¸c x·. MÆt kh¸c l¹m ph¸t ë viÖt nam diÔn ra trong suèt nÒn kinh tÕ ®ãng cöa phô thuéc nhiÒu vµo nguån viÖn trî bªn ngoµi.Trªn thùc tÕ , tr-íc n¨m 1988kh«ng cã ®Çu t- trùc tiÕp cña n-íc ngoµI vµo ViÖt Nam. C¸c biªn giíi ®Òu bÞ khÐp l¹i víi chÕ ®é xuÊt nhËp c¶nh còng nh- l-u th«ng hµng ho¸ rÊt nghiªm ngÆt, phiÒn phøc .C¬ cÊu chñ yÕu cã tÝnh h-íng néi ,khÐp kÝn ,thay thÕ hµng nhËp khÈu vµ kh«ng khuyÕt khÝch xuÊt khÈu . Cïng víi chÝnh s¸ch ®Þnh h-íng ph¸t triÓn vµ ®Çu t- cã nhiÒu bÊt cËp , nªn c¬ cÊu kinh tÕ viÖt nam bÞ mÊt c©n ®èi vµ kh«ng hîp lý nghiªm träng gi÷a c«ng nghiÖp – n«ng nghiÖp , c«ng nghiÖp nÆng - c«ng nghiÖp nhÑ, nhÊt lµ ngµnh s¶n xuÊt hµng tiªu dïng , gi÷a s¶n xuÊt – dÞch vô .§ã lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng khan hiÕm hµng ho¸, dÞch vô, t¨ng chi phÝ s¶n xuÊt, thiÕu hôt ng©n s¸ch chiÒn miªn , t¨ng møc cung tiÒn kh«ng tu©n theo quy luËt l-u th«ng tiÒn tÖ …vµ do ®ã g©y ra l¹m ph¸t . 2. Giai ®o¹n 1981-1988 Lµ thêi kú tõ n¨m 1981 ®Õn n¨m 1988: lµ thêi kú l¹m ph¸t chuyÓn tõ d³ng “Èn” sang d³ng “më”.Thùc tÕ cho thÊy r»ng tõ 16 n¨m 1981 ®Õn n¨m 1988 chØ sè t¨ng gi¸ ®Òu trªn 100% mét n¨m . Vµo n¨m 1983 vµ 1984 ®· gi·m xuèng, nh-ng n¨m 1986 ®· t¨ng vät tíi møc cao nhÊt lµ 557% sau ®ã cã gi¶m. Nhu vËy møc l¹m ph¸t cao vµ kh«ng æn ®Þnh . song vÊn ®Ò l¹m ph¸t ch-a ®-îc thõa nhËn trong c¸c v¨n kiÖn chÝnh thøc. VÊn ®Ò nµy chØ ®­îc quy v¯o sö lý c²c khÝa c³nh “gi² - l-¬ng- tiÒn, mµ l¹i chñ yÕu b»ng c¸c gi¶i ph¸p hµnh chÝnh ,nh- xem xÐt vµ ®IÒu chØnh ®¬n gi¶n gi¸ c¶ trong khu vùc thÞ tr-êng cã tæ chøc nh÷ng n¨m 1981,1983,1987,v¯”bï v¯o gi² l­¬ng “dæi tiÒn n¨m 1985…§©y lµ thêi k× xuÊt hiÖn siªu l¹m ph¸t víi 3 ch÷ sè kÐo dµi suèt 3 n¨m 1986-1988,vµ ®¹t ®Ønh cao nhÊt trong lÞch sö kinh tÕ hiÖn ®¹i n-íc ta suèt nöa thÕ kØ nay 3. Giai ®o¹n 1988-1995 Liªn tôc tõ n¨m 1988, mäi nç lùc cña chÝnh phñ ®-îc tËp trung vµo kiÒm chÕ, ®Èy lïi l¹m ph¸t tõ møc 3 ch÷ sè xuèng cßn 1 ch÷ sè. §©y lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh ®æi míi vµ ph¸t triÓn kinh tÕ ë ViÖt Nam. Trong khi l¹m ph¸t ®-îc kÐo xuèng th× kinh tÕ vÉn t¨ng tr-ëng cao vµ kh¸ æn ®Þnh, b×nh qu©n hµng n¨m t¨ng 7 – 8%. 17 T¨ng tr-ëng kinh tÕ vµ l¹m ph¸t (tû lÖ %) N¨m T¨ng 198 198 199 199 199 199 199 199 8 9 0 1 2 3 4 5 5,1 8,0 5,1 6,0 8,6 8,1 8,8 9,5 tr-ëng L¹m 410, 34,8 67,2 67,4 17,2 5,2 ph¸t 9 14,4 12,7 C«ng cuéc chèng l¹m ph¸t ë ViÖt Nam tËp trung chñ yÕu vµo nh÷ng vÊn ®Ò: Nèi láng c¬ chÕ kiÓm so¸t gi¸ c¶, phi tËp trung hãa tiÕn tr×nh ra c¸c quyÕt ®Þnh vÒ kinh tÕ, thèng nhÊt ®iÒu hµnh tû gi¸ theo quan hÖ cung cÇu ngo¹i tÖ, khuyÕn khÝch xuÊt khÈu ®ång thêi thi hµnh mét chÝnh s¸ch l·i suÊt thùc d-¬ng, kÕt hîp th¾t chÆt ®óng møc viÖc cung øng tiÒn trung -¬ng. C¸c gi¶i ph¸p lóc ®Çu ®-îc tiÕp nèi víi sö dông tõng b-íc cã hiÖu qu¶ c¸c c«ng cô tµi chÝnh ®· nhanh chãng ®em l¹i nhiÒu thµnh qu¶ ®¸ng khÝch lÖ trong ®iÒu kiÖn kiÓm so¸t ®-îc l¹m ph¸t. Cô thÓ: - Lßng tin cña d©n chóng vµo ®ång tiÒn ViÖt Nam ®· tõng b-íc ®-îc kh«i phôc. TiÒn tÖ æn ®Þnh khuyÕn khÝch ®Çu t18 trong n-íc vµ n-íc ngoµi t¨ng nhanh. TÝch lòy ®Çu t- cña c¶ n-íc n¨m 1993 b»ng 17,6% GDP, t¨ng ®¸ng kÓ so víi tû lÖ tÝch lòy 11 – 12% nh÷ng n¨m tr-íc. 19 - Ta cã b¶ng sè liÖu sau: N¨m GDP/ng- Tèc ®é Tèc ®é Tû lÖ Tû lÖ ®Ó êi (Tr t¨ng t¨ng tÝch dµnh/G ®ång) GDP tiªu lòy/GD DP (%) (%) dïng P (%) (%) 1989 95 8,0 8,1 11,6 7,2 1990 98 5,1 8,3 12,6 - 1991 109 6,0 3,6 15,0 - 1992 131 8,6 5,4 17,6 6,9 1993 163 8,1 4,4 20,5 15,0 Nguån: Tæng côc thèng kª 1994 - Trong tæng sè tÝch lòy n¨m 1993, tÝch lòy Nhµ n-íc chiÕm 43%, ®Çu t- trùc tiÕp n-íc ngoµi 40%. Tû lÖ ®Çu t- n-íc ngoµi nµy t-¬ng ®-¬ng tû lÖ ®Çu t- n-íc ngoµi vµo Singapo mét nÒn kinh tÕ ®-îc coi lµ më cöa réng nhÊt ë Ch©u ¸ hiÖn nay. 20