MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU
I. Giới thiệu về phương pháp thảo luận nhóm .................................... 1
1. Thảo luận nhóm là gì .................................................................... 1
2. Những ứng dụng của thảo luận nhóm........................................... 2
II. Các hình thức thảo luận nhóm......................................................... 3
1. Nhóm thực thụ (full group)........................................................... 3
2. Nhóm nhỏ (mini group) ................................................................ 4
3. Nhóm qua điện thoại (telephone group) ....................................... 5
III. Các bước thực hiện thảo luận nhóm .............................................. 6
1. Bước chuẩn bị ............................................................................... 6
2. Tiến hành phỏng vấn .................................................................... 8
IV. Ưu điểm và khuyết điểm .............................................................. 12
1. Ưu điểm ...................................................................................... 12
2. Khuyết điểm................................................................................ 12
V. Những yếu tố ảnh hưởng đến cuộc thảo luận nhóm .................... 12
1. Địa điểm...................................................................................... 12
2. Thời gian..................................................................................... 13
3. Thành phần ................................................................................. 13
4. Sắp xếp chỗ ngồi......................................................................... 13
VI. Những trường hợp nên và không nên sử dụng kỹ thuật thảo luận
nhóm ......................................................................................................... 14
KẾT LUẬN
TÀI LIỆU THAM KHẢO
LỜI MỞ ĐẦU
Với mức độ toàn cầu hóa hiện nay, áp lực canh trạnh không chỉ đơn thuần
là cuộc so tài giữa các doanh nghiệp trong nước với nhau mà là cuộc đọ sức mang
tính chất quốc tế. “Những gã khổng lồ quốc tế so tài với các doanh nghiệp trong
nước”. Chiến thắng sẽ thuộc về tay doanh nghiệp nào có thể thấu hiểu hết những
yêu cầu và mong muốn của khách hàng. Để làm được điều đó tất yếu họ phải bắt
tay vào việc nghiên cứu thị trường. Đặc biệt là để khám phá thái độ, thói quen
người tiêu dùng, thử nghiệm thói quen sản phẩm mới, thử thông tin khái
niệm…thì phương pháp nghiên cứu định tính tỏ ra rất hiệu quả. Trong phương
pháp nghiên cứu định tính các kỹ thuật thu thập dữ liệu cơ bản như: Thảo luận tay
đôi, Thảo luận nhóm, Quan sát… Do thời hạn chế về mặt thời gian cũng như khả
năng thực hiện. Bài viết chỉ dừng lại ở việc tìm hiểu về kỹ thuật thu thập dữ liệu
“Thảo luận nhóm”. Để làm rõ hơn bài viết dứơi sẽ đề cập đến các vấn đề cơ bản
của kỹ thuật Thảo luận nhóm. Nội dung của bài viết bao gồm các phần:
I/ Giới thiệu về phương pháp thảo luận nhóm
II/ Các hình thức thảo luận nhóm
III/ Các bước thực hiện thảo luận nhóm
IV/ Ưu điểm và khuyết điểm
V/ Những yếu tố ảnh hưởng đến cuộc thảo luận nhóm
VI/ Những trường hợp nên và không nên sử dụng kỹ thuật thảo luận
nhóm
Chuyên đề: Kỹ năng Thảo luận nhóm
2011
I. Giới thiệu về phương pháp thảo luận nhóm
1. Thảo luận nhóm là gì?
Theo Tiến sĩ Nguyễn Đình Thọ, (giáo trình Nghiên Cứu Thị Trường,
2011, trang 78): “Thảo luận nhóm là một kỹ thuật thu thập dữ liệu phổ
biến nhất trong dự án nghiên cứu định tính. Việc thu thập dữ liệu được
thực hiện qua hình thức thảo luận giữa các đối tượng nghiên cứu với
nhau dưới sự dẫn hướng của nhà nghiên cứu. Nhà nghiên cứu trong
trường hợp này được gọi là người điều khiển chương trình.”
Theo từ điển Wikipedia bản Tiếng Anh thì Thảo luận nhóm được định
nghĩa như sau: “A focus group is a form of qualitative research in
which a group of people are asked about their perceptions, opinions,
beliefs and attitudes towards a product, service, concept, advertisement,
idea, or packaging.”
Vậy ta có thể hiểu một cách ngắn gọn: Thảo luận nhóm là quá trình thảo
luận giữa các thành viên về một vấn đề cụ thể do nhà nghiên cứu đề ra,
nhằm thu thập ý kiến của các thành viên trong nhóm.
GVHD: ThS. Nguyễn Phương Nam
Trang 1
Chuyên đề: Kỹ năng Thảo luận nhóm
2011
Trong quá trình thảo luận nhà nghiên cứu luôn tìm cách đào sâu bằng
cách hỏi gợi ý tiếp cho các thảo luận sâu hơn. Những câu hỏi kích thích
thảo luận, đào sâu giúp thu thập dữ liệu bên trong của đối tượng nghiên
cứu chẳng hạn như:
Bạn có đồng ý với quan điểm này không? Tại sao? Còn gì nữa không? Còn
bạn thì sao? Có những ý kiến nào khác không? …
Người điều khiển chương trình đóng vai trò rất quan trọng đối với sự thành
công của một nhóm thảo luận. Dữ liệu cần thu thập trong các cuộc thảo
luận nhóm có thỏa mãn mục tiêu nghiên cứu hay không tùy thuộc rất nhiều
vào khả năng ứng xử của người điều khiển chương trình. Như đã đề cập
trước đây, người điều khiển chương trình cũng chính là nhà nghiên cứu. Họ
thực hiện công việc thiết kế nghiên cứu và trực tiếp tham gia thu thập dữ
liệu đồng thời diễn giải ý nghĩa của thông tin. Nghệ thuật kích thích người
trả lời tham gia thảo luận đúng mục tiêu nghiên cứu là điều kiện cần có của
người điều khiển chương trình.
2. Những ứng dụng của thảo luận nhóm
1. Khám phá thái độ thói quen tiêu dùng
Để chiến thắng trong cạnh tranh điểm mấu chốt là phải thấu hiểu
khách hàng. Dựa vào đó doanh nghiệp mới có thể đưa ra các chiến
lược phù hợp. Ví dụ như sự khác biệt giữa hai miền :” Người Sài
Gòn “kết” từ ấn tượng đầu bên, Hà Nội đắn đo năm lần bảy lượt.
Miền Bắc coi trọng vẻ bề ngoài, miền Nam ưu tiên giá trị đích thực.
Người miền Nam mua sắm tùy hứng, người miền Bắc lên lịch rõ
ràng.” (Trích Tạp Chí marketing Việt Nam)
2. Phát triển giả thuyết để kiểm nghiệm định lượng tiếp theo
3. Phát triển dữ liệu cho việc thiết kế bảng câu hỏi cho nghiên cứu định
lượng
4. Thử khái niệm sản phẩm mới (product concept test)
Do thị hiếu, nhu cầu tiêu dùng thay đổi nhanh chóng, do công nghệ
biến đổi nhanh, do cạnh tranh nên doanhnghiệp phải luôn luôn quan
GVHD: ThS. Nguyễn Phương Nam
Trang 2
Chuyên đề: Kỹ năng Thảo luận nhóm
2011
tâm đến việc phát triển sản phẩm mới nếu muốn tồn tại. Để sản xuất
ra sản phẩm mới, doanh nghiệp có thể tự nghiên cứu tạo ra sản phẩm
mới, có thể mua bằng sáng chế, giấy phép hoặc mua công ty khác có
sản xuất sản phẩm mới.Sản phẩm mới có thể gồm các dạng sau đây:
• Hoàn toàn mới về nguyên tắc chưa nơi nào có
•Sản phẩm cải tiến từ sản phẩm cũ
•Sản phẩm mới ở các nước khác, chưa được triển khai ở nước ta.
Dịch vụ hoàn toàn mới về nguyên tắc thường thì
5. Thử khái niệm thông tin (communication concept test)
Kỹ thuật này được dùng để tạo ra sự lan truyền thông tin về sản
phẩm hiện có để thay đổi cái nhìn của người tiêu dùng về sản phẩm
hiện tại.
6. Thử bao bì, tên logo, USP của thương hiệu
II. Các hình thức thảo luận nhóm
Thảo luận nhóm có thể chia thành nhiều dạng khác nhau. Chúng ta có thể chia
thành ba dạng chính sau:
1. Nhóm thực thụ ( full group)
Bao gồm khoảng từ tám đến mười thành viên tham gia thảo luận và đống
góp ý kiến
Ưu điểm:
+ Có thể đưa ra nhiều ý tưởng dựa trên cơ sở đóng góp để cùng nhau phát
triển. Những nhóm này thường có những thời gian họp cụ thể và đề tài rõ
rang. Vấn đề được nghiên cứu xâu
+ Có thể chọn được thông tin tốt dựa trên cơ sở đóng góp và bác bõ
GVHD: ThS. Nguyễn Phương Nam
Trang 3
Chuyên đề: Kỹ năng Thảo luận nhóm
2011
+ Tạo tính công khai và thu hút mọi người tham gia vào bàn bạc
Nhược điểm:
+ Thông tin mang tính cá nhân và của nhóm nhiều
+ Chưa tạo tính khách quan về kết quả
+ Có thể gây mất đoàn kết nếu người trưởng nhóm không có khả năng điều
khiển xung đột chức năng
2. Nhóm nhỏ ( minigroup)
Bao gồm khoảng bốn thành viên tham gia thảo luận nhóm
Ưu điểm:
Nhóm nhỏ được sử dụng khi khuyến khích sự tham gia suy nghĩ và phát
biểu tích cực của mọi thành viên trong lớp học.
+ Trong nhóm nhỏ mọi người có cơ hội tham gia nhiều hơn.
+ Các thành viên cũng tự nhiên và tự tin hơn khi tham gia bàn luận trong
nhóm nhỏ hơn là nhóm lớn, khắc phục được tâm lý e ngại
+ Nhóm nhỏ được sử dụng khi vấn đề đưa ra cần được bàn luận sâu và kỹ
GVHD: ThS. Nguyễn Phương Nam
Trang 4
Chuyên đề: Kỹ năng Thảo luận nhóm
2011
lưỡng, hoặc khi bàn về vấn đề có tính nhạy cảm, tế nhị, dễ dàng chia sẻ
kinh nghiệm để đánh giá hay ý tưởng sáng tạo mới
Nhược điểm:
+ Mang tính cá nhân trong vấn đề
+ Chưa tạo tính cụ thể hóa một vấn đề cần nghiên cứu, thông tin có thể
chưa được cập nhật toàn diện
+ Các vấn đề chưa được nghiên cứu xâu và bác bỏ hay đóng góp trên mọi
mặt
3. Nhóm qua điện thoại (telephone group)
Các thành viên tham gia thảo luận về chủ đề nghiên cứu thông qua điện
thoại hội nghị (telephone conference call)
Ưu điểm:
+ đáp ứng kiệp thời một vấn đề cần ra quyết định nhanh chống
+ Các vấn đề được đưa ra trên nhiều mặt mà không sợ bị bát bỏ, có tính
luân phiên của người nói
+ Ý kiến được tôn trọng và được lưu lại trong cuộc gọi
Nhược điểm:
+ Không mang tính chính xác cao vì nhiều nguyên nhân nhiễu. Lỗi về mặt
kỹ thuật nếu đường truyền kém.
+Lời nói không rõ rang
+ Thời gian có thể trên lệch nếu cuộc họp diễn ra trên cấp đa quốc gia.
GVHD: ThS. Nguyễn Phương Nam
Trang 5
Chuyên đề: Kỹ năng Thảo luận nhóm
2011
Ngoài ra chúng ta còn thấy ngày nay internet đan phổ biến quà thông dụng
thì cuộc hợp nhóm qua internet ngày càng thông dụng và được nhiều người
lựa chọn
Ưu điểm:
+ Tiếp kiệm chi phí và đáp ứng nhanh nhu cầu cấp bách
+ Có thể quan sát được biểu hiện các thanh viên trong xuốt quá trình thảo
luận nhóm
+ Tạo tính sôi nỏi và đóng góp tích cực.
Khuyết điểm:
+ Thời gian hạn hẹp và có thể gian lận.
III. CÁC BƯỚC THỰC HIỆN THẢO LUẬN NHÓM
1. Bước chuẩn bị
Xác định mục tiêu của vấn đề nghiên cứu: Việc xác định rõ ràng mục tiêu
nghiên cứu giúp mọi người nhận thấy được cái đích đến của hoạt động, công
trình nghiên cứu cũng như sản phẩm cần phải có sau khi cuộc nghiên cứu
hoàn thành. Qua có đưa ra những giải pháp giúp thực hiện quá trình nghiên
cứu một cách nhanh chóng, liên tục và chuẩn xác.
VD: Để biết được nhân viên y tế có phải là nhóm có nguy cơ cao nhiễm HBV
so với dân chúng hay không, cần phải nghiên cứu tỷ lệ nhiễm HBV ở
nhânviên y tế là bao nhiêu so với dân chúng.
Xác định các đối tượng tham gia thảo luận: Việc hình thành nhóm thảo luận
phải dựa trên việc các thành viên nhóm có cùng một mục tiêu chung hay cùng
chia sẻ sự quan tâm đối với một vấn đề nào đó. Số lượng thành viên nhóm
trong thực tế thường dao động từ 3 đến 13 thành viên, tuy nhiên theo một
nghiên cứu khoa học một nhóm thảo luận lý tưởng là 5 thành viên. Kinh
nghiệm cho thấy một nhóm quá nhiều thành viên thì thường các thành viên ít
có cơ hội phát biểu trao đổi hay tham gia vào các quyết định của nhóm.
Phòng thảo luận nhóm: Thảo luận nhóm được thực hiện trong phòng thảo
luận có diện tích vừa đủ, không quá rộng hay quá chật hẹp; có trang bị đầy đủ
các dụng cụ cần thiết như kính một chiều, hệ thống thu phát hình ảnh, âm
GVHD: ThS. Nguyễn Phương Nam
Trang 6
Chuyên đề: Kỹ năng Thảo luận nhóm
2011
thanh; có cá châm với bên ngoài nhằm nâng cao tập trung trong quá trình thào
luận.
Phát triển đề cương của người điều khiển
Câu hỏi thảo luận: Các câu hỏi thảo luận nên được chuẩn bị trước để hướng
buổi thảo luận đến một mục tiêu rõ rang, nhờ đó các thành viên tham gia sẽ
nhanh chóng nắm bắt được vấn đề, nâng cao hiệu quả làm việc. Các câu hỏi
đặt ra nên là dạng:
Mở.
Dễ hiểu: khi đọc lên chỉ hiểu theo một nghĩa. Câu hỏi chỉ bao hàm từ 1 đến
2 ý mà thôi.
Phù hợp: với sự hiểu biết của các thành viên và mục tiêu thảo luận.
Đúng văn phạm.
Câu hỏi thảo luận thường là những câucódạng:
Hãy nêu…
Hãy cho biết…
Hãy trình bày…….
Làm thế nào…
Liệt kê…
Theo nhóm bạn….
Nếu …. thì…
Theo bạn…….
Lưu ý:Bạn cần biết rõ mục đích khi đặt câu hỏi thảo luận. Đặt câu hỏi để:
Cung cấp kiến thức.
Đào sâu hay làm sáng tỏ một vấn đề nào đó.
Tìm hướng hỗ trợ.
Củng cố kiến thức.
Người hướng dẫn cũng cần chuẩn bị hình thức trình bày phần thảo luận
nhóm để chuẩn bị văn phòng phẩm cho phù hợp.
GVHD: ThS. Nguyễn Phương Nam
Trang 7
Chuyên đề: Kỹ năng Thảo luận nhóm
2011
2. Tiến hành phỏng vấn nhóm
Bươc 1: Sắp xếp vị trí ngồi phù hợp cho các thành viên (nhìn thấy nhau).
Bước 2: Phân nhóm: những thành viên trong nhóm phải được triệu tập, sắp
xếp theo cùng vị thế. Nguyên tắc tuyển chọn thành viên: tính đồng nhất giữa
các thành viên cao; thành viên chưa từng tham gia các cuộc thảo luận tương tự
hoặc trong khoảng 6 tháng đến 1 năm gần đây; thành viên chưa quen biết
nhau.
Bước 3: Mỗi nhóm có phân công trách nhiệm: người điều hành, thư ký ghi
chép trên giấy lớn/nhỏ, người báo cáo lại… THV đúc kết, bổ sung ý kiến,
nhấn mạnh nội dung quan trọng, tóm tắt… (kết luận) .
Bước 4: Người điều khiển đưa ra nội dung, đề tài cần bàn bạc, góp ý kiến,
phân tích … hoặc những việc cần làm.
Bước 5: Xác định lại xem các thành viên trong nhóm đã hiểu rõ đề tài thảo
luận(giải thích chung nếu có nhiều người chưa hiểu, có thể giải thích chung
hoặc nên giải thích riêng nếu chỉ vài cá nhân chưa hiểu).
Bước 6: Người điều khiển làm rõ từng ý kiến được đưa ra ( không lồng ghép
quan điểm cá nhân hoặc nhận xét) để mọi người cùng hiểu. Sau đó sắp xếp và
phân loại các ý kiến, tổng hợp và chỉnh sửa ( nếu cần thiết).
Thời gian thực hiện buổi thảo luận nhóm thường kéo dài từ 1 đến 3 giờ.
Một số nguyên tắc trong thảo luận nhóm:
Không tăng số lượng nhóm vì sẽ làm tăng chi phí mà không giúp ích được
nhiều.
Không lượng hóa kết quả nghiên cứu vì bản chất của nghiên cứu là nghiên
cứu định tính.
Người tham gia thảo luận thường quan tâm các việc sau đây:
Những người phát biểu trước đã được lắng nghe hay chưa và ý kiến của họ
có đượchiểu đúng hay không?
Những ý kiến đã phát biểu có được xem xét một cách nghiêm túc hay
không?
Nếu tham gia thảo luận thì tôi thu được lợi ích gì?
Liệu chúng ta có đưa ra những nhận định đúng đắn hay không?
GVHD: ThS. Nguyễn Phương Nam
Trang 8
Chuyên đề: Kỹ năng Thảo luận nhóm
2011
Tôi sẽ phải làm gì khi ý kiến của bản than không được chấp nhận?
Nên người điều khiển cần chú ý:
Không nên đặt câu hỏi và tự trả lời, đưa ra quá nhiều câu hỏi cùng một lúc,
tập trung hỏi một vài người trong nhóm, đưa ra câu hỏi mang tính phức tạp
ngay từ lúc đầu, bình luận khen chê ý kiến vừa được nêu ra.
Nên thu hút, khuyến khích các cá nhân đóng góp ý kiến; tôn trọng tất cả
mọi ý kiến dù nó có kì quái đến mức nào; hài hước, đồng cảm, khích lệ người
tham gia; kiên nhẫn chờ đợi mọi người đưa ra ý kiến; tranh luận (nếu cần
thiết); kiểm soát, phân bổ thời gian cho từng câu hỏi một cách hiệu quả; đảm
bảo mọi người đều có cơ hội phát biểu như nhau; điều hòa không khí buổi
thảo luận; giải quyết kịp thời những mâu thuẫn tránh dẫn đến tranh cãi căng
thẳng; giải đáp kịp thời mọi băn khoăn.
a. Phân tích dữ liệu
Bao gồm 3 quá trình:
GVHD: ThS. Nguyễn Phương Nam
Trang 9
Chuyên đề: Kỹ năng Thảo luận nhóm
2011
i. Mô tả hiện tượng
Mô tả hiện tượng là việc làm ít tạo sự chú ý trong nghiên cứu thị
trường vì nhiều người cho rằng nó là mức thấp nhất của sản phẩm nghiên cứu.
Tuy nhiên, mô tả hiện tượng nghiên cứu 1 cách đầy đủ và hệ thống là việc làm
cần thiết trong phân tích dữ liệu định tính.
Điều kiện cần cho 1 nghiên cứu đạt chất lượng cao là nhà nghiên
cứu vừa là người trực tiếp thu thập và phân tích dữ liệu. Lý do là ý nghĩa dữ
liệu định tính phụ thuộc vào từng hoàn cảnh cụ thể và không phải luôn luôn
được diễn tả bẳng lời. Nhà nghiên cứu cần phải theo dõi để hiểu và mô tả lại
được những ý nghĩa những phát biểu của đối tượng nghiên cứu.
ii. Phân loại hiện tượng
Sắp xếp, phân loại các hiện tượng thành từng nhóm có cùng những
đặc tính chung để có thể liên kết và so sánh chúng với nhau. Vì vậy, nếu dữ
liệu không được sắp xếp 1 cách có hệ thống, chúng ta sẽ không biết chúng ta
đang phân tích cái gì.
Mô tả và sắp xếp dữ liệu luôn luôn có mục đích cụ thể.
Ví dụ: ‘
Trong nghiên cứu định tính thông qua thảo luận nhóm, về thị
trường dầu gội tại TP.HCM. Môt trong các mục tiêu của nghiên cứu này là
khám phá các yếu tố của bao bì dầu gội mà khách hàng cho là quan trọng và
thái độ của họ đối với từng yếu tố này. Sau khi thu thập dữ liệu, nhà nghiên
cứu mô tả và sắp xếp dữ liệu như sau:
Một cách tổng quá, người tiêu dung chia bao bì dầu gội thành 3
nhóm chính:
Nhóm cao cấp: Đặc trưng của nhóm này là bao bì đẹp, hài hòa giữa
màu sắc và chữ viết và kiểu dáng. Kích thước phù hợp và có nút bật hoặc
bấm, thuận tiện trong sử dụng, phù hợp cho người đi làm mang theo. Bao bì
của nhóm tạo 1 cảm giác chất lượng cao cho người tiêu dùng. Phù hợp với
giới thượng lưu.
GVHD: ThS. Nguyễn Phương Nam
Trang 10
Chuyên đề: Kỹ năng Thảo luận nhóm
2011
Nhóm trung bình: Đặc trung của nhóm này là kiểu dáng, màu sắc và
chữ viết bao bì chấp nhận được, nhưng không sắc sảo. Không tạo được cảm
giác cao cấp cho người tiêu dùng. Nắp đậy bằng cách vặn, làm dễ đổ.
Nhóm bình dân: Đặc trưng của nhóm này là bao bì thô. Nhựa bao bì
trông không đẹp, màu sắc và chữ viết không nét, tạo cho người tiêu dùng có
cảm giác chất lượng kém. Nắp đậy khó sử dụng, phù hợp cho giới bình dân.
iii. Kết nối dữ liệu
Nhà phân tích cần liên kết các khái niêm nghiên cứu lại với nhau.
Ví dụ: về nghiên cứu dầu gội cho chúng ta thấy mối liên kết giữa
các thuộc tính của bao bì (màu sắc, kiểu dáng, tiên dụng) với chất lượng cảm
nhận của khách hàng và khúc thị trường.
Màu sắc
Kiểu dáng
Chất lượng
Khúc thị
trường
Tiện dụng
Trong quá trình phân tích dữ liệu cần chú ý:
Phải luôn ghi nhớ mục đích của nghiên cứu mà khách hàng cần biết
Phải đọc kĩ bàn ghi chép, xem, nghe lại băng ghi âm và ghi hình để liệt kê
được những kết quả chính và những đoạn có thể trích dẫn để minh họa cho kết
quả.
Kết quả phải trực tiếp trả lời các vấn đề khách hàng cần biết và phải được thể
hiện càng gọn gàng, càng đơn giản càng tốt.
Nên tránh dùng các khái niệm kỹ thuật.
GVHD: ThS. Nguyễn Phương Nam
Trang 11
Chuyên đề: Kỹ năng Thảo luận nhóm
2011
IV. Ưu điểm và khuyết điểm của kỹ thuât thảo luận nhóm
1. Ưu điểm
Thu thập dữ liệu đa dạng vì có thể tập trung điều khiển để kích thích họ trả
lời, tạo tâm lý an toàn và tự nhiên cho những người tham gia thảo luận, các
dữ liệu có thể thu thập một cách khách quan và mang tính khoa học.
Đem lại cơ hội khám phá quan điểm của đáp viên trong quá trình tương
tác trực tiếp.
Cung cấp một khối lượng thông tin đáng kể một cách nhanh chóng và rẻ
hơn so với phỏng vấn cá nhân nên tiết kiệm được chi phí và thời gian.
Rất có giá trị trong việc tìm hiểu quan niệm, thái độ và hành vi của một
nhóm người hay cộng đồng.
2. Khuyết điểm
Ứng dụng sai: thảo luận nhóm có thể ứng dụng sai hay bị lạm dụng bằng
việc xem xét kết quả như là một kết luận hơn là một sự thăm dò (vì kết quả
của thảo luận nhóm không thể đại diện cho tổng thể chung mà chỉ cho một
mẫu được phỏng vấn.)
Đánh giá sai: kết quả thảo luận có thể bị đánh giá sai so với kỹ thuật phỏng
vấn khác vì thành kiến của khách hàng cũng như người nghiên cứu (các nhà
phân tích có thể dễ dàng bóp méo hoặc hiểu không đúng dữ liệu thu thập
được ……)
Điều khiển: rất khó điều khiển do việc chọn ra những người điều khiển có
tất cả kỹ năng mong muốn rất khó. Nghiên cứu viên khó kiểm soát động
thái của quá trình thảo luận so với phỏng vấn cá nhân (như : có thể gặp khó
khăn để có được câu trả lời thẳng thắn về một số câu hỏi.)
L ộn xộn: bản chất của các câu trả lời hoàn toàn không theo một cấu trúc
chính thức, do đó việc mã hóa, phân tích và tổng hợp dữ liệu rất khó khăn,
xu hướng dữ liệu lộn xộn (ví dụ: việc chi chép lại thông tin và chi tiết của
cuộc thảo luận nhóm tập trung rất khó và phải sử dụng các thiết bị điện tử
như máy thu âm…………..)
V. Những yếu tố ảnh hưởng đến cuộc thảo luận nhóm:
Địa điểm, thời gian, đối tượng tham dự và hình thức sắp xếp chỗ ngồi là
những nhân tốt quyết định đến cuộc thảo luận nhóm.
1. Địa điểm
Cần tiến hành nơi kín đáo, ít bị làm phiền, tránh ồn ào để nhóm viên có thể
dễ dàng tham dự phát biểu ý kiến. Nơi thảo luận nhóm cần an toàn, tiện
nghi về cơ sở vật chất cũng như khung cảnh và không gian:Phòng thảo luận
phải có diện tích vừa đủ, không quá rộng hay quá chật hẹp và phải cách âm
GVHD: ThS. Nguyễn Phương Nam
Trang 12
Chuyên đề: Kỹ năng Thảo luận nhóm
2011
với bên ngoài để giúp cho việc tập trung trong thảo luận; Phòng thảo luận
phải trang bị đầy đủ các dụng cụ cần thiết như kính một chiều, hệ thống thu
phát hình, âm thanh, vv.
2. Thời gian
Tùy theo mục đích, nội dung và số lượng người tham dự nhưng sẽ tốt hơn
nếu số lượng ít (từ 8 – 10 người). Không kéo dài quá 2 tiếng.
3.
Thành phần
Nên cùng tầng lớp xã hội, cùng trình độ chuyên môn và cùng lứa tuổi.
Nếu có sự khác biệt về văn hóa trong thảo luận nhóm có thể tác động đến
thái độ và cách ứng xử với chủ đề thảo luận nhóm. Bảo đảm sự hòa hợp về
giới tính và cá tính.
4. Sắp xếp chỗ ngồi
Thảo luận nhóm nên sắp xếp chỗ ngồi bàn tròn là tốt nhất làm cho người
tham gia thảo luận nhóm cảm thấy tự nhiên và khuyến khích các thành
viên hăng hái phát biểu ý kiến. Tránh bố trí chỗ ngồi theo địa vị, vị trí
người điều khiển có thể giao tiếp, quan sát với tất cả những người tham gia
thảo luận, kiểm soát toàn bộ cuộc thảo luận nhằm ngăn chặn ảnh hưởng
nổi trôi một số người và khuyến khích những người rụt rè tham gia.
Khoảng cách chỗ ngồi của các thành viên tới vị trí điều khiển nên gần
bằng nhau, khoảng cách không quá xa nhằm khuyến khích ảnh hưởng của
tác động qua lại. Hoạt động tập thể trong nhóm góp phần làm giảm các
cuộc nói chuyện riêng của người ngồi cạnh.
GVHD: ThS. Nguyễn Phương Nam
Trang 13
Chuyên đề: Kỹ năng Thảo luận nhóm
2011
VI. Những trường hợp nào nên và không nên sử dụng phương pháp thảo
luận nhóm
Bảng so sánh phương pháp thảo luận nhóm với các phương pháp nghiên cứu định
tính khác
Phương Phân loại
pháp
Ưu điểm
Phỏng vấn không cấu Cho
phép
nghiên
cứu
trúc
viên linh hoạt
theo ngữ cảnh
và đối tượng
nghiên cứu
Khuyết điểm
Không có mẫu sẵn
rất khó hệ thống
hóa các thông tin và
phân tích số liệu
Được sử dụng
trong nghiên
cứu các chủ đề
nhạy
cảm
(HIV/AIDS,
ma túy, …)
Phỏng vấn bán cấu trúc
Phỏng
vấn sâu
(Thảo
luận
tay đôi)
Sử dụng bản
hướng
dẫn
phỏng vấn
tiết kiệm thời
gian
phỏng
vấn
Cần phải có thời
gian thăm dò trước
để xác định chủ đề
nghiên cứu và thiết
kế câu hỏi phù hợp
Danh mục câu
hỏi giúp xác
định rõ vấn đề
cần thu thấp
thông
tin,
nhưng vẫn cho
phép độ linh
hoạt cần thiết
trong phỏng
vấn
Dễ dàng hệ
thống hóa và
phân
tích
thông tin thu
được
GVHD: ThS. Nguyễn Phương Nam
Trang 14
Chuyên đề: Kỹ năng Thảo luận nhóm
2011
Phỏng vấn có cấu trúc Tương tự Phỏng vấn bán cấu trúc
(Phỏng vấn hệ thống)
Thảo
luận
nhóm
Thảo luận nhóm tập Cung cấp một
khối
lượng
trung
thông tin đáng
Phỏng vấn nhóm không
kể một cách
nhanh chóng
chính thức
và rẻ hơn so
với phỏng vấn
cá nhân.
Rất có giá trị
trong việc tìm
hiểu
quan
niệm, thái độ
và hành vi của
cộng đồng.
Hỗ trợ việc
xác
định
những câu hỏi
phù hợp cho
phỏng vấn cá
nhân.
Quan
sát
Thu
được
chính xác hình
ảnh về hành vi
người
tiêu
dùng vì họ
không hề biết
rằng
mình
đang bị quan
sát.
Thu
thông
GVHD: ThS. Nguyễn Phương Nam
được
tin
Nghiên cứu viên
khó kiểm soát
động thái của
quá trình thảo
luận so với
phỏng vấn cá
nhân.
Thảo luận nhóm
tập trung không
thể đưa ra tần
suất phân bố của
các quan niệm
và hành vi trong
cộng đồng.
Kết quả TLNTT
thường khó phân
tích hơn so với
phỏng vấn cá
nhân.
Số lượng vấn đề
đặt ra trong
TLNTT có thể ít
hơn so với PV
cá nhân.
Việc chi chép lại
thông tin và chi
tiết của cuộc
thảo luận nhóm
tập trung rất
khó, nhất là việc
gỡ băng ghi âm.
Kết quả quan sát
được không có
tính đại diện cho
số đông. Không
thu thập được
những vấn đề
đứng sau hành vi
được quan sát
như động cơ,
thái độ
Trang 15
Chuyên đề: Kỹ năng Thảo luận nhóm
2011
chính xác về
hành vi người
tiêu
dùng
trong khi họ
không thể nào
nhớ nỗi hành
vi của họ một
cách
chính
xác.tượng.
Dựa vào bản so sánh trên ta có thể nhận thấy ở mỗi kỹ thuật thu thập dữ liệu định
tính đều có ưu khuyết điểm riêng. Việc lựa chọn kỹ thuật nào để áp dụng phụ
thuộc vào nhiều yếu tố.
Nhìn chung với các ưu điểm như trên thì thảo luận nhóm là “kỹ thuật thu thập dữ
liệu phổ biến nhất trong dự án nghiên cứu định tính”. Thảo luận nhóm được dùng
ở hầu hết các nghiên cứu định tính nhưng cũng có một số trường hợp Thảo luận
nhóm tỏ ra không phù hợp và không nên sử dụng như:
i. Chủ đề nghiên cứu mang tính cá nhân cao hoặc nhạy cảm không phù hợp
cho việc thảo luận trong môi trường tập thể. Như mức thu nhập cá nhân,
đồ lót……..
ii. Đối tượng nghiên cứu có vị trí cao trong xã hội hay do môi trường làm việc
linh động nên rất khó mời họ tham gia nhóm. Như giám đốc điều hành,
quản lý, nhân viên marketing……..
iii. Vì tính chất cạnh tranh trên thị trường nên đối tượng nghiên cứu không thể
tham gia thảo luận nhóm do không muốn đối thủ cạnh tranh tìm hiểu
được thái độ và hành vi của công ty mình. Đặc biệt là trên lĩnh vực công
nghệ hay thời trang, đòi hỏi sự bảo mật rất cao.
iv. Do tính chất chuyên môn của sản phẩm mà phỏng vấn tay đôi mới có thể
làm rõ và đào sâu được dữ liệu như dược phẩm.
GVHD: ThS. Nguyễn Phương Nam
Trang 16
KẾT LUẬN
Trong bối cảnh nền kinh tế hội nhập và đặc biệt đang khủng hoảng như hiện nay,
chỉ doanh nghiệp có thể cập nhật được nhu cầu, tâm lí khách hàng mới có thể tồn
tại; Một doanh nghiệp trước khi xây dựng chiến lược thương hiệu mới cần phải
biết mình đang ở đâu? Đích doanh nghiệp muốn nhắm tới? Làm cách nào để đạt
được? Và cái gì có thể ảnh hưởng đến doanh nghiệp? Một chiến lược hoàn hảo
phải được xây dựng trên một hệ thống thông tin hoàn chỉnh. Đây là những thông
tin được đo lường thông qua các hoạt động điều tra, nghiên cứu. Có 4 hướng để
thiết lập kế hoạch nghiên cứu này (Nghiên cứu định lượng, nghiên cứu định tính,
nghiên cứu bên ngoài, nghiên cứu bên trong- eBrandium.com) và đặc biệt nghiên
cứu để thu thập các dữ liệu định tính, đã trở thành một hoạt động không thể thiếu
đối với các doanh nghiệp.
Nghiên cứu định tính là một phương pháp mà bạn có thể phỏng vấn trực tiếp hoặc
thảo luận nhóm giữa các đáp ứng viên. Phương pháp này cho phép họ có thể tự do
bày tỏ ý kiến và bạn có thể biết được những động cơ thúc đẩy hành động của họ.
Quan trọng hơn là bạn có thể biết được họ nghĩ thế nào về thương hiệu của bạn.
Bạn còn có thể biết rõ hơn Bạn là ai? Bạn sẽ phải như thế nào?....
Có rất nhiều phương pháp thu thập dữ liệu định tính như Thảo luận tay đôi, Thảo
luận nhóm... trong đó phương pháp Thảo luận nhóm lại được sử dụng phổ biến
hơn cả bởi những những ứng dụng rộng rãi của nó trong việc Khám phá thái độ
thói quen tiêu dùng, Thử nghiệm sản phẩm mới, Thử khái niệm thông tin…
Kỹ thuật thảo luận nhóm trong phương pháp thu thập dữ liệu định tính giúp ta tìm
hiểu sâu vấn đề nghiên cứu. Thu thập dữ liệu đa dạng, có thể tập trung diều khiển
để kích thích họ trả lời, tạo tâm lý an toàn và tự nhiên cho người tham gia thảo
luận, các dữ liệu có thể thu thập một cách khách quan và mang tính khoa học.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Nguyễn Đình Thọ, Nguyễn Thị Mai Trang, 2011, Nghiên cứu thị
trường, NXB Lao Động – Xã Hội
2. Nguyễn Đình Thọ, 2011, Phương pháp nghiên cứu khoa học trong kinh
doanh, NXB Lao Động – Xã Hội
3. Trương Trọng Hoàng: “Phát triển mục tiêu trong nghiên cứu định
tính”
http://www.ytecongcong.com/index.php?page=articles&op=readArticle&i
d=3&title=Pha%CC%81t-tri%26%23234%3B%CC%89n-mu%CC%A3cti%26%23234%3Bu-trong-nghi%26%23234%3Bn-c%C6%B0%CC%81uAe%91i%CC%A3nh-ti%CC%81nh
4. Lê Hoàng Minh: “Xác định vấn đề và mục tiêu nghiên cứu”
http://docs.google.com/viewer?a=v&q=cache:gc3hWKpfEDcJ:www.ihph.
org.vn/view_download.aspx?did%3D38+X%C3%A1c+%C4%91%E1%B
B%8Bnh+m%E1%BB%A5c+ti%C3%AAu+c%E1%BB%A7a+v%E1%B
A%A5n+%C4%91%E1%BB%81+nghi%C3%AAn+c%E1%BB%A9u.&h
l=vi&gl=vn&pid=bl&srcid=ADGEESjiOpwYr9J2ph85muLb5EGPt4DQD
asL_bCjFzQNUxp3Us1p-2Iseb240LyMTZhOBj7WgvV4saTg3wak5gya816MLGqTy7ZFl6hvNc8PfIz4xyCsyeZ4Rx
62P0esOA1Y9HQgBox&sig=AHIEtbSQBqzKogRb8YnKbcEvD7AnaG4pA&pli=1
5. Võ Hải Thủy, “Phương pháp thu thập dữ liệu sơ cấp trong hiện tượng
kinh tế xã hội”
www.ntu.edu.vn/bomon/kinhtecs/privateres/.../ca63c52n.doc.aspx
6. Nguyễn Chí Dũng: “Phương pháp Điều hành thảo luận nhóm theo
trọng tâm” http://ebookbrowse.com/13-hop-nhom-nho-theo-trong-tamdoc-d89823872
7. Quốc Vũ: “Kỹ thuật thảo luận nhóm và sinh họat”
http://thulinhthanhnien.vicongdong.vn/32263530/KY-THUAT-THAOLUAN--SINH-HOAT-NHOM-
- Xem thêm -