1. TiÖn (Turning)
TiÖn lµ ph−¬ng ph¸p gia c«ng c¾t gät th«ng dông nhÊt, nã t¹o nªn h×nh d¹ng chi tiÕt
b»ng hai chuyÓn ®éng gäi lµ chuyÓn ®éng t¹o h×nh. ChuyÓn ®éng quay trßn cña chi tiÕt
(trong mét sè tr−êng hîp lµ chuyÓn ®éng cña dông cô) lµ chuyÓn ®éng chÝnh, chuyÓn
®éng tÞnh tiÕn cña dông cô c¾t ®Ó c¾t hÕt chiÒu dµi chi tiÕt lµ chuyÓn ®éng ch¹y dao.
ChuyÓn ®éng quay (v/p)
ChuyÓn ®éng ch¹y dao (mm/p)
S¬ ®å chuyÓn ®éng t¹o h×nh b»ng ph−¬ng ph¸p tiÖn
TiÖn ®−îc thùc hiÖn chñ yÕu trªn m¸y tiÖn (Lathe). Trong s¶n xuÊt nhá ®«i khi cßn
®−îc thùc hiÖn trªn m¸y khoan, phay, doa. Trong c¸c c¬ së s¶n xuÊt c¬ khÝ, m¸y tiÖn
th−êng chiÕm 20-25% tæng sè m¸y. Cã nhiÒu lo¹i m¸y tiÖn nh−: m¸y tiÖn v¹n n¨ng,
m¸y tiÖn côt, m¸y tiÖn ®øng, m¸y tiÖn R¬ v«n ve, m¸y tiÖn trôc khuûu, m¸y tiÖn CNC v.v
M¸y tiÖn v¹n n¨ng
M¸y tiÖn R¬ v«n ve
M¸y tiÖn CNC
M¸y tiÖn ®øng CNC
Dông cô c¾t sö dông trong nguyªn c«ng tiÖn lµ dao TiÖn. Tuú theo yªu cÇu sö dông
mµ cã nhiÒu lo¹i dao tiÖn kh¸c nhau. KÕt cÊu cña dao tiÖn ®−îc chØ ra trªn h×nh vÏ:
Gãc tr−íc
Dao tr¸i
Dao ph¶i
KÕt cÊu vµ th«ng sè kü
thuËt cña dao tiÖn
Gãc sau
Dao tiÖn g¾n c¸c m¶nh c¾t
G¸ dao lªn æ g¸ dao
ChiÒu dµi nh« ra cho
phÐp cña dao tiÖn
1. Kh¶ n¨ng c«ng nghÖ cña m¸y tiÖn
TiÖn cã thÓ t¹o ra nhiÒu d¹ng bÒ mÆt
kh¸c nhau nh−: c¸c mÆt trô trong vµ
ngoµi; c¸c mÆt c«n trong vµ ngoµi; c¸c
mÆt ren trong vµ ngoµi; c¸c mÆt ®Çu,
vai, c¸c mÆt ®Þnh h×nh trßn xoay.
Khèi l−îng c«ng viÖc cña tiÖn chiÕm
kho¶ng 30 ÷ 40% khèi l−îng gia c«ng
c¬ khÝ. Khi thùc hiÖn nguyªn c«ng
tiÖn, viÖc chän m¸y, chän dao ph¶i c¨n
cø vµo yªu cÇu kü thËt vµ n¨ng suÊt
cÇn ®¹t.
§é chÝnh x¸c gia c«ng khi tiÖn phô
thuéc c¸c yÕu tè sau :
- §é chÝnh x¸c b¶n th©n m¸y tiÖn.
- §é cøng v÷ng cña hÖ thèng c«ng
nghÖ.
- T×nh tr¹ng dao cô.
- Tr×nh ®é tay nghÒ cña c«ng nh©n.
Khi tiÖn mÆt trô cã thÓ ®¹t ®é chÝnh x¸c cÊp 6, ®é nh¸m bÒ mÆt Ra = 0,16µm; tiÖn ren
®¹t ®é chÝnh x¸c cÊp 7, Ra = 1,25µm. §é chÝnh x¸c vÒ vÞ trÝ t−¬ng quan ®Õn 0,01mm.
Nãi chung n¨ng suÊt khi tiÖn thÊp, nhÊt lµ khi gia c«ng c¸c chi tiÕt dµi, nhá, dµi.
2. C¸c biÖn ph¸p c«ng nghÖ khi tiÖn.
ChuÈn vµ c¸c ph−¬ng ph¸p g¸ ®Æt khi tiÖn. ChuÈn phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè.
Th«ng th−êng, khi tiÖn mÆt ngoµi, chuÈn cã thÓ lµ mÆt ngoµi, mÆt trong, hai lç t©m hoÆc
mÆt ngoµi, mÆt trong phèi hîp víi mÆt ®Çu, lç t©m. Khi gia c«ng mÆt trong, chuÈn cã
thÓ lµ mÆt ngoµi hoÆc mÆt ngoµi phèi hîp mÆt ®Çu.
Tuú theo viÖc chän chuÈn mµ cã c¸c ph−¬ng ph¸p g¸ ®Æt sau :
+ G¸ trªn m©m cÆp 3 chÊu tù ®Þnh t©m.
* Dïng gia c«ng chi tiÕt cã L/D < 5.
* Gia c«ng mÆt trong, mÆt ngoµi, xÐn mÆt ®Çu, c¾t døt.
* §¬n gi¶n nh−ng n¨ng suÊt vµ ®é chÝnh x¸c thÊp.
M©m cÆp 3 chÊu tù ®Þnh t©m
G¸ chi tiÕt trªn m©m cÆp 3 chÊu
+ G¸ trªn m©m cÆp 3 chÊu tù ®Þnh t©m, mét ®Çu chèng t©m hoÆc g¸ vµo hai lç t©m.
* Dïng ®Ó gia c«ng chi tiÕt cã 10>L/D>5.
G¸ trªn 2 mòi t©m th× nhanh, chÝnh x¸c nh−ng yÕu do ph¶i dïng Tèc ®Ó truyÒn m«
men c¾t. Nªn viÖc g¸ trªn m©m cÆp 3 chÊu, mét ®Çu chèng t©m ®−îc sö dông nhiÒu
h¬n.
Tèc
G¸ b»ng hai lç t©m
G¸ b»ng m©m cÆp 3 chÊu kÕt hîp víi lç t©m
* Víi trôc cã L/D>12 th× ph¶i dïng thªm luynÐt ®ì ®Ó t¨ng cøng v÷ng. Cã hai lo¹i
luynÐt lµ luynÐt cè ®Þnh vµ luynÐt di ®éng. LuynÐt cè ®Þnh l¾p trªn b¨ng m¸y, luynÐt di
®éng l¾p trªn bµn xe dao.
Luyu nÐt ®éng
Luyu nÐt tÜnh
G¸ chi tiÕt cã sö dông Luynet tÜnh
G¸ chi tiÕt cã sö dông Luynet ®éng
+ G¸ trªn m©m cÆp 4 chÊu.
* G¸ c¸c chi tiÕt cã h×nh d¹ng bÊt kú.
* §é chÝnh x¸c tuú thuéc vµo thî chØnh.
* Ngoµi ra khi gia c«ng c¸c chi tiÕt cã d¹ng èng, d¹ng b¹c, d¹ng ®Üa cã thÓ dïng mòi
t©m lín hoÆc trôc g¸ ®Ó g¸ chi tiÕt.
M©m cÆp 4 chÊu vµ m¸y tiÖn sö dông m©m cÆp 4 chÊu
- G¸ b»ng hai mòi t©m lín cã khÝa nh¸m:
Khi ®ã, cã thÓ sö dông mòi t©m cã khÝa
nh¸m ®Ó truyÒn m« men c¾t mµ kh«ng cÇn
sö dông tèc
- G¸ b»ng trôc g¸:
Dïng ®Ó ®Þnh vÞ vµo mÆt trong khi
gia c«ng mÆt ngoµi.
Trôc g¸ trô
G¸ b»ng trôc g¸
Trôc g¸ c«n
+ G¸ b»ng èng kÑp ®µn håi.
Th−êng dïng cho m¸y tù ®éng vµ m¸y R¬ v«n ve. Ph−¬ng ph¸p nµy cho ®é chÝnh x¸c
®Þnh t©m vµ n¨ng suÊt cao.
G¸ b»ng èng kÑp ®µn håi
Ngoµi viÖc g¸ ®Æt chi tiÕt chÝnh x¸c cßn ph¶i g¸ ®Æt dao chÝnh x¸c, nhÊt
lµ trong c¸c tr−êng hîp tiÖn ren hoÆc tiÖn ®Þnh h×nh.
C¸c ph−¬ng ph¸p c¾t khi tiÖn.
+ Khi tiÖn th« c¸c mÆt trô ngoµi cã thÓ c¾t theo líp, theo ®o¹n hoÆc c¾t phèi hîp. Cã
thÓ sö dông mét hoÆc nhiÒu dao.
C¸c ph−¬ng ph¸p tiÖn trô ngoµi
a) TiÖn theo líp
b) TiÖn theo bËc
c) TiÖn phèi hîp
S¬ ®å c¾t sö dông nhiÒu dao
+ TiÖn lç, vÒ ph−¬ng ph¸p th× gièng tiÖn trôc nh−ng ®é cøng v÷ng thÊp h¬n. Dao tiÖn lç
ph¶i cã gãc sau lín vµ th−êng g¸ cao h¬n t©m.
+ Cã thÓ tiÖn lç trªn m¸y tiÖn hoÆc m¸y doa, cã
khi tiÖn trªn m¸y khoan. Trªn m¸y tiÖn chØ tiÖn c¸c
chi tiÕt nhá, lç ng¾n.
TiÖn lç trªn m¸y tiÖn
TiÖn lç c«n trªn m¸y tiÖn
Víi c¸c lç dµi hoÆc lç tren hép th× qu¸ tr×nh tiÖn lç ®−îc thùc hiÖn trªn m¸y Doa
ngang. Khi ®ã, chuyÓn ®éng chÝnh lµ chuyÓn ®éng quay cña dông cô c¾t, cßn chuyÓn
®éng ch¹y dao ®−îc thùc hiÖn bëi chuyÓn ®éng cña chi tiÕt.
M¸y doa ngang
C¸c s¬ ®å g¸ tiÖn lç trªn m¸y Doa
H×nh b: §é cøng v÷ng cña dao cao nh−ng ®é cøng v÷ng thay ®æi theo tõng vÞ trÝ nªn g©y ra sai
sè h×nh d¸ng khi gia c«ng
H×nh c: §é cøng v÷ng cña dao kh«ng cao nh−ng ®é cøng v÷ng kh«ng thay ®æi theo tõng
vÞ trÝ nªn kh«ng g©y ra sai sè h×nh d¸ng khi gia c«ng
+ TiÖn ren: Lµ mét ph−¬ng ph¸p phæ biÓn trong s¶n xuÊt hµng lo¹t vµ ®¬n chiÕc mÆc
dï n¨ng suÊt thÊp do ph¶i ch¹y dao nhiÒu lÇn. Cã thÓ tiÖn ®−îc: Ren l¾p chÆt, Ren l¾p
kÝn vµ Ren truyÒn ®éng.
Khi tiÖn ren cã thÓ thùc hiÖn theo hai ph−¬ng ph¸p:
TiÕn dao h−íng kÝnh
§Æc ®iÓm: §é nh½n mÆt ren cao h¬n nh−ng
khã tho¸t phoi nªn n¨ng suÊt thÊp.
TiÕn dao nghiªng
§Æc ®iÓm: §iÒu kiÖn c¾t tèt h¬n, n¨ng
suÊt cao h¬n nh−ng ®é nh½n mÆt ren
kÐm h¬n.
Th«ng th−êng khi tiÖn th« th× tiÕn dao nghiªng vµ khi tiÖn th« th× tiÕn dao h−íng kÝnh.
§Ó t¨ng n¨ng suÊt khi tiÖn ren, ng−êi ta cßn sö dông c¸c ph−¬ng ph¸p kh¸c nh−
tiÖn ren giã lèc, tiÖn ren b»ng dao r¨ng l−îc, tiÖn ren trªn m¸y r¬v«nve…
TiÖn c¸c mÆt ®Þnh h×nh.
TiÖn ®Þnh h×nh cã thÓ gia c«ng ®−îc c¸c mÆt ®Þnh h×nh trßn xoay, mÆt trô lÖch t©m
hoÆc c¸c mÆt cam v.v.
Cã hai c¸ch ®Ó tiÖn c¸c mÆt ®Þnh h×nh :
+ TiÖn b»ng dao ®Þnh h×nh: Sö dông dao cã h×nh d¹ng vµ kÝch th−íc gièng nh−
®−êng sinh cña chi tiÕt cÇn gia c«ng, khi tiÖn chØ thùc hiÖn ch¹y dao ngang.
TiÖn ®Þnh h×nh b»ng dao ®Þnh h×nh
Dao ®Þnh h×nh d¹ng thanh
§Æc ®iÓm: ChiÒu dµi chi tiÕt gia c«ng bÞ h¹n chÕ, n¨ng suÊt thÊp, chØ gia c«ng ®−îc c¸c
mÆt trßn xoay.
Dao ®Þnh h×nh d¹ng ®Üa
- Xem thêm -