Tài liệu Tiềm năng, thực trạng và định hướng phát triển du lịch tỉnh tiền giang

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH Nguyễn Hoàng Mẫn TIỀM NĂNG, THỰC TRẠNG VÀ ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN DU LỊCH TỈNH TIỀN GIANG LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÝ HỌC Thành phố Hồ Chí Minh – 2012 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH Nguyễn Hoàng Mẫn TIỀM NĂNG, THỰC TRẠNG VÀ ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN DU LỊCH TỈNH TIỀN GIANG Chuyên ngành: Địa lý học (Trừ Địa lý tự nhiên) Mã số: 60 31 95 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. TRỊNH DUY OÁNH Thành phố Hồ Chí Minh – 2012 LỜI CÁM ƠN Trong qua trình nghiên cứu, tìm tòi các tài liệu để viết hoàn thành luận văn, là sự cố gắn từ bản thân. Ngoài ra, còn được sự giúp đở rất nhiệt tình từ các tập thể và cá nhân trong và ngoài trường Đại học Sư phạm thành phố Hồ Chí Minh. Trước hết, tôi xin chân thành cám ơn TS. Trịnh Duy Oánh – Trường Đại học Sài Gòn đã tận tình hướng dẫn, giúp đở trong suốt quá trình lập đề cương và viết hoàn thành luận văn. Xin chân thành cám ơn quý thầy, cô trường Đại học Sư phạm thành phố Hồ Chí Minh đã tận tình giảng dạy trong suốt khóa học. Đặc biệt là quý thầy, cô trong Bộ môn Địa lý đã góp ý chỉnh sửa trong qua trình bảo vệ đề cương luận văn. Tôi cũng xin chân thành cám ơn Sở Văn hóa – Thể thao và Du lịch Tiền Giang, Cục thống kê Tiền Giang tạo điều kiện cho tôi được nghiên cứu các nội dung và các số liệu có liên quan đến luận văn. Cuối cùng tôi xin cám ơn các bạn bè là đồng nghiệp, các bạn học viên cao học Địa lý học K21 đã góp ý, động viên, trao đổi những thông tin bổ ích trong toàn khóa học. Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 8 năm 2012 Nguyễn Hoàng Mẫn MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cám ơn Mục lục Danh mục các chữ viết tắt Danh mục các bảng số liệu Danh mục các biểu đồ, bản đồ MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1 1.Tính cấp thiết của đề tài ........................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu ............................................................................................... 2 3. Nhiệm vụ nghiên cứu .............................................................................................. 2 4. Phạm vi, giới hạn của đề tài .................................................................................... 2 5. Lịch sử nghiên cứu đề tài ........................................................................................ 3 6. Quan điểm ............................................................................................................... 4 7. Phương pháp nghiên cứu......................................................................................... 5 8. Cấu trúc luận văn .................................................................................................... 7 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ DU LỊCH .......................................................... 8 1.1. CÁC KHÁI NIỆM VỀ DU LỊCH ........................................................................ 8 1.1.1. Khái niệm về du lịch ......................................................................................8 1.1.2. Sản phẩm du lịch và dịch vụ du lịch ............................................................10 1.1.3. Tổ chức lãnh thổ du lịch ..............................................................................10 1.2. VAI TRÒ CỦA DU LỊCH TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI ........ 11 1.2.1. Đối với kinh tế .............................................................................................11 1.2.2. Đối với xã hội ..............................................................................................11 1.2.3. Đối với môi trường, sinh thái ......................................................................12 1.3. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN PHÁT TRIỂN DU LỊCH .................... 13 1.3.1. Khái niệm về tài nguyên du lịch ..................................................................13 1.3.2. Tài nguyên du lịch tự nhiên .........................................................................14 1.3.2.1. Khái niệm ..............................................................................................14 1.3.2.2. Đặc điểm................................................................................................15 1.3.2.3. Phân loại ...............................................................................................15 1.3.3. Tài nguyên du lịch nhân văn ........................................................................22 1.3.3.1. Khái niệm ..............................................................................................22 1.3.3.2. Đặc điểm................................................................................................23 1.3.3.3. Phân loại ...............................................................................................24 1.3.4. Cơ sở hạ tầng và cơ sở vật chất kỹ thuật .....................................................28 1.3.4.1. Cơ sở hạ tầng ........................................................................................28 1.3.4.2. Cơ sở vật chất kỹ thuật ..........................................................................29 1.3.5. Các nhân tố kinh tế - xã hội và chính trị ......................................................31 1.3.5.1. Dân cư và lao động ...............................................................................31 1.3.5.2. Sự phát triển của nền sản xuất xã hội và các ngành kinh tế .................32 1.3.5.3. Cách mạng khoa học – công nghệ và xu hướng hội nhập quốc tế ........33 1.3.5.4. Đô thị hóa ..............................................................................................33 1.3.5.5. Điều kiện sống .......................................................................................33 1.3.5.6. Nhu cầu nghỉ ngơi du lịch .....................................................................34 1.3.5.7. Đường lối, chính sách ...........................................................................35 1.3.5.8. Thời gian rỗi ..........................................................................................36 1.3.5.9. Điều kiện an ninh chính trị và an toàn xã hội .......................................36 Chương 2. TIỀM NĂNG, THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN DU LỊCH ................. 1 TỈNH TIỀN GIANG ............................................................................................... 38 2.1. KHÁI QUÁT VỀ TỈNH TIỀN GIANG............................................................. 38 2.2. TIỀM NĂNG PHÁT TRIỂN DU LỊCH TỈNH TIỀN GIANG ......................... 39 2.2.1. Tài nguyên du lịch tự nhiên .........................................................................39 2.2.1.1. Vị trí địa lý .............................................................................................39 2.2.1.2. Địa hình ................................................................................................40 2.2.1.3. Khí hậu .................................................................................................41 2.2.1.4. Tài nguyên nước ....................................................................................44 2.2.1.5. Sinh vật ..................................................................................................47 2.2.2. Tài nguyên du lịch nhân văn .......................................................................51 2.2.2.1. Các di tích lịch sử - văn hóa..................................................................51 2.2.2.2. Lễ hội .....................................................................................................58 2.2.2.3. Các làng nghề thủ công truyền thống ...................................................59 2.2.2.4. Địa danh du lịch ....................................................................................60 2.2.2.5. Ẩm thực ..................................................................................................62 2.3. THỰC TRẠNG DU LỊCH TỈNH TIỀN GIANG ......................................... 64 2.3.1. Khách du lịch ...............................................................................................64 2.3.2. Doanh thu từ du lịch ...................................................................................69 2.3.3. Cơ sở hạ tầng vật chất – kỹ thuật ................................................................73 2.3.4. Vốn du lịch..................................................................................................75 2.3.5. Các tuyến, điểm du lịch ...............................................................................77 2.3.6. Hoạt động lưu trú .........................................................................................81 2.3.7. Nguồn nhân lực ............................................................................................84 2.3.8. Các dịch vụ bổ trợ ........................................................................................86 2.3.9. Các yếu tố khác ............................................................................................87 Chương 3. ĐỊNH HƯỚNG KHAI THÁC TIỀM NĂNG PHÁT TRIỂN DU LỊCH TỈNH TIỀN GIANG ĐẾN NĂM 2020 ....................................................... 38 3.1. Quan điểm, mục tiêu phát triển du lịch Tiền Giang đến năm 2020 .................. 88 3.1.1. Quan điểm phát triển du lịch ......................................................................88 3.1.2. Mục tiêu phát triển du lịch Tiền Giang đến năm 2020 ................................88 3.1.2.1. Mục tiêu tổng thể ...................................................................................88 3.1.2.2. Mục tiêu cụ thể đến năm 2020 ..............................................................89 3.2. Định hướng phát triển du lịch ........................................................................... 95 3.2.1. Định hướng chung du lịch của Việt Nam ....................................................95 3.2.2. Định hướng du lịch của đồng bằng sông Cửu Long ....................................98 3.2.2.1. Thị trường du lịch ..................................................................................98 3.2.2.2. Sản phẩm du lịch ...................................................................................98 3.2.2.3. Tổ chức không gian du lịch vùng ..........................................................98 3.2.2.4. Các tuyến du lịch vùng ..........................................................................99 3.2.2.5. Định hướng đầu tư: ...............................................................................99 3.2.3. Định hướng du lịch của tỉnh Tiền Giang ...................................................100 3.2.3.1. Định hướng phát triển du lịch theo ngành ..........................................100 3.2.3.2. Định hướng phát triển du lịch theo lãnh thổ .......................................101 3.3. Các giải pháp đề xuất chủ yếu để thực hiện chiến lược phát triển du lịch Tiền Giang đến năm 2020 ............................................................................................... 102 3.3.1. Giải pháp về vốn ........................................................................................102 3.3.1.1. Từ nguồn ngân sách tỉnh .....................................................................102 3.3.1.2. Thu hút đầu tư .....................................................................................102 3.3.2. Giải pháp liên doanh, liên kết các công ty du lịch ....................................103 3.3.3. Giải pháp đào tạo nguồn nhân lực và kiện toàn bộ máy tổ chức ...............104 3.3.3.1. Đào tạo nguồn nhân lực ......................................................................104 3.3.3.2. Kiện toàn bộ máy tổ chức ....................................................................105 3.3.4. Giải pháp phát triển du lịch bền vững ....................................................106 3.3.4.1. Nhóm giải pháp về kinh tế ...................................................................106 3.3.4.2. Nhóm giải pháp về môi trường............................................................107 3.3.4.3. Nhóm giải pháp về xã hội ....................................................................110 3.3.5. Các giải pháp quảng bá – tiếp thị, thu hút khách du lịch quốc tế..........111 KẾT LUẬN ............................................................................................................ 113 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 115 PHỤ LỤC ................................................................................................................... 1 DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT UNWTO : Đại hội đồng Tổ chức du lịch thế giới TP : Thành phố UBND : Ủy ban nhân dân GDP : Tổng sản phẩm quốc nội BO : Hợp đồng xây dựng – kinh doanh BOT : Hợp đồng xây dựng – kinh doanh – chuyển giao ICOR : Tỷ lệ vốn trên sản lượng tăng thêm DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Bảng 2.2. Bảng 2.3. Bảng 2.4. Bảng 2.5. Bảng 2.6. Bảng 2.7. Bảng 2.8. Bảng 2.9. Bảng 2.10. Bảng 2.11. Bảng 2.12. Bảng 2.13. Bảng 2.14. Bảng 2.15. Bảng 2.16. Bảng 2.17. Bảng 3.1. Bảng 3.2. Bảng 3.3. Bảng 3.4. Nhiệt độ, số giờ nắng, độ ẩm trung bình các tháng trong năm ............. 43 Lượng mưa trung bình quân các tháng trong năm (Đơn vị: mm) ......... 44 Số khách do các cơ sở lưu trú phục vụ ở Tiền Giang,........................... 65 Số khách do các cở sở lữ hành phục vụ du lịch ở Tiền Giang, ............. 66 Doanh thu của các cơ sở lưu trú ở Tiền Giang theo giá thực tế phân theo thành phần kinh tế, giai đoạn 2000 – 2010 .................................... 70 Doanh thu của các cơ sở lữ hành ở Tiền Giang theo giá thực tế phân theo thành phần kinh tế, giai đoạn 2000 – 2010 .................................... 71 Doanh thu của các hộ cá thể kinh doanh du lịch (nhà trọ, quán ăn uống), các doanh nghiệp trực tiếp phục vụ du lịch theo giá hiện hành ở Tiền Giang, giai đoạn 2000 – 2010 ........................................... 71 Mức chi tiêu trong ngày của khách du lịch qua các năm ...................... 72 Cơ sở vật chất kỹ thuật hiện có phục vụ du lịch ở Tiền Giang, giai đoạn 2000 – 2010 .................................................................................. 73 Kinh phí đầu tư xây dựng cơ bản phục vụ du lịch Tiền Giang, giai đoạn 2000 – 2010 .................................................................................. 76 Khách du lịch đến các khu, điểm du lịch Tiền Giang qua các năm ...... 80 Số cơ sở lưu trú ở Tiền Giang, giai đoạn 2000 – 2010 ......................... 81 Số phòng nghỉ và số giường phục vụ cho du lịch ở Tiền Giang, giai đoạn 2000 – 2010. ................................................................................. 81 Thời gian khách lưu trú đi du lịch ở Tiền Giang, giai đoạn 2000 – 2010 ....................................................................................................... 82 Tỷ lệ sử dụng phòng nghỉ của khách của các cơ sở lữ hành, ................ 83 Hiện trạng nguồn nhân lực phục vụ du lịch ở Tiền Giang qua các năm ........................................................................................................ 84 Kinh phí và số lượng lao động đào tạo phục vụ du lịch Tiền Giang, giai đoạn 2000 – 2010 ........................................................................... 85 Dự kiến tăng trưởng GDP ngành du lịch thời kỳ 2015 - 2020 (Theo giá so sánh 1994). .................................................................................. 89 Dự kiến tăng trưởng GDP du lịch thời kỳ 2015-2020 ( Theo giá hiện hành) .............................................................................................. 90 Dự kiến nhu cầu vốn đầu tư du lịch thời kỳ 2011-2020 ........................ 93 Chỉ tiêu về doanh thu du lịch, giai đoạn 2013 – 2020 ........................... 94 DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1. Thể hiện khách du lịch trong nước và quốc tế đến Tiền Giang ........ 64 Biểu đồ 2.2. Thể hiện doanh thu du lịch theo giá hiện hành ở Tiền Giang, giai đoạn 2005 – 2010 ....................................................................... 69 Biểu đồ 3.1. Dự kiến tăng trưởng khách du lịch – Phương án I, giai đoạn 2015 – 2020 ...................................................................................... 91 Biểu đồ 3.2. Dự kiến tăng trưởng khách du lịch – Phương án II, giai đoạn 2015 – 2020 ......................................................................................92 DANH MỤC CÁC BẢN ĐỒ Hình 1. Bản đồ hành chính tỉnh Tiền Giang Hình 2. Bản đồ du lịch tỉnh Tiền Giang MỞ ĐẦU 1.Tính cấp thiết của đề tài Trong định hướng phát triển kinh tế - xã hội của mỗi quốc gia trên thế giới đều chú trọng đến quy hoạch và định hướng phát triển ngành du lịch. Bởi lẽ, đây được coi là ngành có sự đóng góp rất lớn đến sự phát triển chung của nền kinh tế. Những năm gần đây, ngành du lịch được chú trọng phát triển rộng khắp trên thế giới. Du lịch đã đem lại nhiều công ăn việc làm cho nhiều người dân cũng như đem lại thu nhập khá cao. Ngày nay, do đời sống được cải thiện, do nhu cầu thay đổi môi trường sống, muốn hướng đến nơi ở mới, nhìn thiên nhiên, cảnh vật, món ăn mới. Đồng thời thích khám phá, nghiên cứu, học tập, nghỉ dưỡng của một số bộ phận dân cư. Từ đó, đã tác động trực tiếp, kích thích ngành du lịch phát triển nhanh chóng. Ở Việt Nam, với thời hội nhập kinh tế quốc tế, hợp tác , giao lưu với bạn bè khắp nơi trên thế giới. Việt Nam muốn quảng bá hình ảnh nước nhà đậm đà bản sắc văn hóa dân tộc, giàu lòng yêu nước, yêu chuộng hòa bình, hợp tác hữu nghị thì hoạt động du lịch là ngành đi tiên phong trong công tác đối ngoại. Mặt khác, đây cũng được coi là ngành góp phần phát triển kinh tế - xã hội của nước nhà rất lớn. Từ đó, thực hiện tốt xu hướng chuyển dịch cơ cấu kinh tế nước ta theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Trước tình hình phát triển du lịch mạnh mẽ của đất nước, ngành du lịch tỉnh Tiền Giang đang từng bước khai thác tiềm năng, xây dựng các sản phẩm du lịch có chất lượng với những lợi thế của mình. Phát triển du lịch cũng là đáp ứng nhu cầu của khách du lịch trong và ngoài nước. Trong quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh đến năm 2020, thì du lịch được coi là ngành trọng tâm phát triển của tỉnh. Tuy nhiên, hiện nay các loại tiềm năng du lịch Tiền Giang chưa khai thác hết chủ yếu là còn ở dạng tiềm năng. Cho nên việc xác định lợi thế tiềm năng để hướng đến các loại hình, sản phẩm, xây dựng các tuyến điểm du lịch là rất quan trọng. Nhằm hướng đến chiến lược phát triển du lịch lâu dài, vấn đề đánh giá thực trạng phát triển du lịch của tỉnh là rất cần thiết. Dựa vào tiềm năng, thực trạng hiện có thì mới hướng tới một định hướng phát triển lâu dài và bền vững. Chính vì các lý do đó mà tôi chọn đề tài “ Tiềm năng, thực trạng và định hướng phát triển du lịch tỉnh Tiền Giang” làm đề tài luận văn tốt nghiệp. 2. Mục đích nghiên cứu Đề tài tập trung giải quyết những vấn đề cơ bản sau: - Tổng quan về một số cơ sở lý luận và thực tiễn du lịch trên thế giới và Việt Nam, vận dụng vào thực tế phát triển du lịch ở tỉnh Tiền Giang. - Phân tích tiềm năng, thực trạng, định hướng phát triển du lịch tỉnh Tiền Giang đến năm 2020. - Trên cơ sở lý luận về phát triển du lịch, các định hướng cũng như giải pháp phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia, của khu vực để định hướng cho phát triển du lịch tỉnh Tiền Giang 3. Nhiệm vụ nghiên cứu Nhiệm vụ quan trọng của đề tài là phải xác định đúng các mục tiêu định hướng phát triển du lịch của tỉnh Tiền Giang. Đồng thời cần phân tích, đánh giá các tiềm năng, thực trạng phát triển du lịch. Nắm bắt các chiến lược, định hướng phát triển du lịch của Việt Nam, của vùng đồng bằng sông Cửu Long, các giải pháp thực hiện cho phát triển du lịch. Qua đó, thực hiện các trọng tâm mà đề tài đề cập đến trong một thời gian nhất định. 4. Phạm vi, giới hạn của đề tài 4.1 Phạm vi Đề tài được thực hiện trong phạm vi phát triển du lịch của tỉnh Tiền Giang. Phân tích, đánh giá không gian ở mức độ tổ chức lãnh thổ du lịch trong phạm vi một tỉnh. 4.2. Giới hạn Đề tài được giới hạn ở mức độ phân tích, đánh tiềm năng, thực trạng và định hướng phát triển du lịch ở tỉnh Tiền Giang đến năm 2020, ngoài các nội dung khác không đề cập đến. Trong quá trình thực hiện đề tài có sử dụng các nội dung khác để làm rõ nội dung trọng tâm nghiên cứu. 5. Lịch sử nghiên cứu đề tài 5.1. Thế giới Các nhà Địa lý học bắt đầu quan tâm đến lĩnh vực du lịch từ những năm 30 (Mc Murray 1930, Jones 1935, Selke 1936) và đặc biệt là sau chiến tranh thế giới thứ hai. Nhiều nhà khoa học người Mỹ, Anh, Canađa đã nghiên cứu về du lịch ở góc độ Địa lý như: Gilbert (1949), Wolfe (1951), Coppock (1977). Đã có nhiều công trình nghiên cứu cũng như các hội thảo, hội nghị về việc nghiên cứu du lịch như các nghiên cứu nổi bật: nghiên cứu về sức chứa và ổn định của các địa điểm du lịch (Kadaxkia, 1972; Sepfer, 1973), nghiên cứu về vùng thích hợp cho mục đích nghĩ dưỡng trên lãnh thổ Liên Xô trước đây do các nhà du lịch cảnh quan Đại học tổng hợp Maxcơva (E.B.Xmirnova, V.B.Nhefedova) hay công trình khai thác lãnh thổ du lịch của I.I.Pirojnic (Belorutxia), Jean Piere (France) về phân tích các điểm du lịch và vùng du lịch. Theo dự báo mới nhất trong báo cáo “Du lịch hướng tới 2030” công bố tại kỳ họp thứ 19 của Đại hội đồng Tổ chức Du lịch Thế giới (UNWTO) diễn ra từ 0814/10/2011 tại Hàn Quốc, lượng khách du lịch quốc tế sẽ tiếp tục tăng lên một cách vững chắc trong hai thập kỷ tới và đạt con số 1,8 tỷ vào năm 2030. "Trong 20 năm tới, du lịch sẽ tiếp tục phát triển với xu hướng vừa phải, có trách nhiệm và toàn diện”, Tổng thư ký UNWTO, Taleb Rifai đã phát biểu, "Sự tăng trưởng này tạo ra những cơ hội to lớn, du lịch có thể đóng vai trò dẫn đầu, dẫn dắt kinh tế tăng trưởng, tiến bộ xã hội và môi trường bền vững" 5.2. Việt Nam Du lịch bắt đầu được nghiên cứu và được nhà nước chủ trương phát triển từ những thập niên 90. Các công trình được coi là điểm khởi đầu cho ngành du lịch nước nhà như dự án VIE/89/003 về kế hoạch chỉ đạo phát triển du lịch Việt Nam do tổ chức Du lịch thế giới (OMT) thực hiện, quy hoạch tổng thể phát triển du lịch Việt Nam giai đoạn 1995 – 2000 do Viện nghiên cứu phát triển du lịch tiến hành (1994). Gần đây Chính phủ phê duyệt " Chiến lược phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030" (2011). Đề án phát triển du lịch Đồng bằng sông Cửu Long do Tổng cục du lịch thực hiện (2010) và các quyển sách đã được biên soạn: Tổ chức lãnh thổ du lịch, Cơ sở địa lý du lịch, Địa lý du lịch, Tổng quan du lịch, Quy hoạch du lịch, Tuyến điểm du lịch, Tài nguyên du lịch,...Trên phạm vi cả nước nhiều công trình nghiên cứu khoa học như: luận văn, luận án, các tạp chí khoa học đã thực hiện rất nhiều bài về du lịch Việt Nam cũng như các địa phương. Ở Tiền Giang, du lịch được chú trọng phát triển. Cụ thể là "Quy hoạch phát triển du lịch tỉnh Tiền Giang đến năm 2020". Du lịch cũng là ngành được Ủy ban nhân dân tỉnh phê duyệt "quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Tiền Giang đến năm 2020". Có nhiều đề tài nghiên cứu về du lịch của các sinh viên và học viên cao học ở các trường đại học như: Đại học Cần Thơ, Đại học kinh tế thành phố Hồ Chí Minh,...Các đề tài này nghiên cứu ở các góc độ tiềm năng hay thực trạng những năm trước đó. Mặt khác, một số đề tài đánh giá du lịch ở góc độ kinh tế nhiều hơn không quan tâm nhiều đến định hướng và đưa ra các giải pháp khai thác ở từng thời gian nhất định để phù hợp với định hướng phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. 6. Quan điểm 6.1. Quan điểm hệ thống Hệ thống lãnh thổ du lịch được cấu thành bởi nhiều phan hệ khác nhau về bản chất nhưng có mối quan hệ mật thiết với nhau. Quan điểm hệ thống giúp chúng ta nắm bắt và điều khiển được hoạt động của mỗi phân hệ nói riêng và toàn bộ hệ thống du lịch nói chung. Hệ thống lãnh thổ du lịch là một hệ thống phức tạp gồm nhiều thành phần có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Đây là một dạng đặc biệt của địa hệ mang tính chất hỗ hợp, có đầy đủ các thành phần: tự nhiên, kinh tế - xã hội và chịu sự chi phối của nhiều quy luật cơ bản. Vì vậy, quan điểm hệ thống luôn được quán triệt trong nghiên cứu luận văn. Du lịch tỉnh Tiền Giang là một bộ phận hợp thành trong hệ thống lãnh thổ du lịch Việt Nam và đồng thời cũng chính là một hệ thống lãnh thổ gồm nhiều thành phần tự nhiên và kinh tế - xã hội cần được phân tích, đánh giá trong quá trình nghiên cứu một cách cụ thể. 6.2. Quan điểm lãnh thổ Khi nghiên cứu địa lý không thể tách rời các đối tượng hợp thành bộ phận lãnh thổ cụ thể đặc trưng cho vùng, miền. Lãnh thổ du lịch tổ chức như một hệ thống liên kết không gian của các đối tượng du lịch và trên cơ sở các nguồn tài nguyên, các dịch vụ cho du lịch. Quan điểm này được vận dụng vào luận văn thông qua việc phân tích các tiềm năng và tác động nhiều mặt đối với lãnh thổ du lịch Tiền Giang. Kết hợp có quy luật trên cơ sở phân tích, tổng hợp các thành phần của hệ thống lãnh thổ du lịch, phát hiện và xác định những đặc thù của chúng. 6.3. Quan điểm lịch sử - viễn cảnh Mọi sự vật, hiện tượng đều có sự vận động, biến đổi và phát triển. Nghiên cứu quá khứ để có cơ sở cho việc đánh giá đúng hiện tại, phân tích nguồn gốc phát sinh, phát triển tạo tiền đề cho việc dự báo tương lai, dự báo xu hướng phát triển tiếp theo. Qua đó, mà đưa ra các định hướng, mục tiêu, giải pháp phát triển du lịch theo đúng với tiềm năng hiện có và khai thác tốt trong du lịch. Quan điểm này được vận dụng trong qua trình phân tích các giai đoạn chủ yếu của quá trình hình thành, phát triển hệ thống du lịch, các phân hệ cũng như xu hướng phát triển của hệ thống lãnh thổ. Cần xem xét thực trạng phát triển du lịch, các nguồn lực phát triển du lịch để thấy được những quy luật phát triển trong quá khứ và hiện tại, đồng thời dự báo được các định hướng, mục tiêu, chiến lược phát triển du lịch trong tương lai. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Phương pháp khảo sát thực địa và thu thập tài liệu Đây là phương pháp truyền thống và đặc thù của việc nghiên cứu địa lý. Phương pháp này được xem là rất quan trọng trong nghiên cứu khoa học nhằm tích lũy kho tài liệu từ thực tế về phát triển du lịch. Trong quá trình viết đề tài, phương pháp này luôn được chú trọng hàng đầu để thực hiện các bước tiến hành để làm thỏa mãn giữa lý luận và thực tiễn. Trong nghiên cứu du lịch, các thông tin thu thập được qua điều tra thực tế giúp các nhà nghiên cứu tổng hợp được nhiều ý kiến và quan điểm của các khách du lịch, các nhà quản lý du lịch một cách khách quan. Đây cũng là phương pháp quan trọng, nhằm nhận được các thông tin xác thực, cần thiết để thành lập ngân hang số liệu làm cơ sở cho các phương pháp khác. 7.2. Phương pháp biểu đồ, bản đồ Đây là phương pháp đặc thù của địa lý nói chung và địa lý du lịch nói riêng. Phương pháp này được sử dụng thường xuyên trong quá trình tìm hiểu, khảo sát, nghiên cứu. Các mối quan hệ về thời gian, không gian, số lượng, chất lượng, quy mô của các đối tượng địa lý du lịch được thể hiện trong luận văn một cách rõ nét thông qua hệ thống biểu đồ, bản đồ. Nhờ phương pháp này mà tác giả sẽ đối chứng, phân tích, đánh giá, so sánh mức độ thay đổi của các đối tượng địa lý du lịch trong một thời gian, không gian nhất định. 7.3. Phương pháp thống kê, phân tích, só sánh tổng hợp và mô hình hóa Các tài liệu được khai thác từ các nguồn khác nhau, nhưng độ tin cậy tương đối cao như: tài liệu lưu trữ quốc gia và trung ương, tài tiệu các cơ quan cấp tỉnh, của ngành du lịch và các tài liệu các ban ngành liên quan khác. Các tài liệu này luôn được bổ sung, cập nhật và được đưa vào các chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước cũng như của tỉnh. Từ các tài liệu này, trong luận văn được phân tích, đánh giá tổng hợp để đưa ra các lý giải, chứng minh cho các vấn đề có liên quan. Đồng thời từ số liệu đưa ra các dạng mô hình hóa khác nhau để nhìn thấy trực quan hơn trong quá trình nghiên cứu. Phương pháp này rất quan trọng trong quá trình nghiên cứu địa lý nói chung và du lịch nói riêng. Đây có thể coi là phương pháp dẫn đến sự thành công của luận văn. Kết quả của phương pháp này là cở sở khoa học cho việc xây dựng, thực hiện các mục tiêu dự báo, các chương trình phát triển, các định hướng, các chiến lược, các giải pháp phát triển của du lịch mang tính khoa học, thực tiễn và đạt hiệu quả cao. 7.4. Phương pháp chuyên gia Phương pháp này chủ yếu lấy ý kiến của các nhà quản lý du lịch. Các đề tài luận văn cấp địa phương, cấp bộ có phân tích xu hướng dự báo phát triển trong tương lai về du lịch. 7.5. Phương pháp cân đối Phương pháp này giúp trong quá trình viết luận văn không mất thời gian mà tính khoa học và lôgic cao . Không sử dụng các tư liệu không có liên quan đưa vào luận văn, các số liệu, dữ liệu đảm bảo vừa phải không thừa cũng không thiếu hợp lý trong giới hạn của đề tài nghiên cứu. Qua đây tác giả đã lộc trích qua nhiều lần để tính khuyết phục trong dẫn chứng cao hơn. 7.6. Phương pháp khai thác thông tin địa lý (GIS) Đây là phương pháp đặc thù của địa lý. Phương pháp này được sử dụng trong việc xây dựng các dữ liệu, quản lý dữ liệu, cập nhật, xử lý các dữ liệu thiết kế các bản đồ, biểu đồ theo những vấn đề muốn đề cặp trong luận văn. 8. Cấu trúc luận văn Chương 1. Cơ sở lý luận về du lịch Chương 2. Tiềm năng, thực trạng du lịch tỉnh Tiền Giang Chương 3. Định hướng phát triển du lịch tỉnh Tiền Giang đến năm 2020 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ DU LỊCH 1.1. CÁC KHÁI NIỆM VỀ DU LỊCH 1.1.1. Khái niệm về du lịch Thuật ngữ du lịch ngày nay được sử dụng phổ biến trên thế giới. Tuy nhiên, có nhiều ý kiến khác nhau về nguồn gốc của thuật ngữ này. Theo một số học giả, du lịch bắt nguồn từ tiếng Hi Lạp “Tonos” nghĩa là đi một vòng. Thuật ngữ này latinh hóa thành “Turnur” và sau đó thành “Tour” (tiếng Pháp), nghĩa là đi vòng quanh, cuộc dạo chơi, còn “Touriste” là người đi dạo chơi. Theo Robert Langquar (năm 1980), từ “Tourism” (du lịch) lần đầu tiêu xuất hiện trong tiếng Anh khoảng năm 1800 và được quốc tế hóa nên nhiều nước đã sử dụng trực tiếp mà không dịch nghĩa. Một số học giả khác lại cho rằng du lịch không phải xuất phát từ tiếng Hi Lạp mà từ tiếng Pháp “le tour”, có nghĩa là một cuộc hành trình đến nơi nào đó và quay trở lại, sau đó từ gốc này ảnh hưởng ra phạm vi toàn thế giới…Như vậy, nhìn chung chưa có sự thống nhất về nguồn gốc thuật ngữ du lịch, song điều cơ bản của thuật ngữ này đều bắt nguồn từ gốc là cuộc hành trình đi một vòng, tự một nơi này đến một nơi khác và có quay trở lại. Trong tiếng Việt, thuật ngữ du lịch được giải nghĩa theo âm Hán – Việt: du có nghĩa là đi chơi, lịch có nghĩa là sự từng trải. Cũng tương tự như vậy, có nhiều quan niệm không giống nhau về khái niệm du lịch. Năm 1811, định nghĩa về du lịch lần đầu tiên xuất hiện tại nước Anh: “Du lịch là sự phối hợp nhịp nhàng giữa lý thuyết và thực hành của các cuộc hành trình với mục đích giải trí”. Khái niệm này tương đối đơn giản và coi giải trí là động cơ chính của hoạt động du lịch. Năm 1930, Glusman người Thụy Sĩ định nghĩa: “Du lịch là sự chinh phục không gian của những người đến một địa điểm, mà ở đó họ không có chỗ cư trú thường xuyên”. Hai học giả Hunziker và Krapf, những người đặt nền móng cho lý thuyết về cung – cầu du lịch, đưa ra ý nghĩa: “Du lịch là tập hợp của các mối quan hệ và các hiện tượng phát sinh trong các cuộc hành trình và lưu trú của những người ngoài địa phương, nếu việc cư trú đó không thành cư trú thường xuyên và không liên quan đến hoạt động kiếm lời”. So với các quan niệm trên, quan niệm của Hunziker và Krapf đã thể hiện tương đối đầy đủ và bao quát các hiện tượng du lịch. Tuy nhiên, quan niệm này chưa làm rõ được đặt trưng của các hiện tượng và của mối quan hệ du lịch (các mối quan hệ nào và hiện tượng nào thuộc loại kinh tế, chính trị, xã hội, văn hóa,…). Ngoài ra, định nghĩa bỏ sót hoạt động của các công ty giữ nhiệm vụ trung gian, nhiệm vụ tổ chức du lịch và nhiệm vụ sản xuất hang hóa, dịch vụ đáp ứng nhu cầu của khách du lịch. Theo I.I Pirojnik (1985) “Du lịch là một hoạt động của dân cư trong thời gian rỗi liên quan với sự di chuyển và lưu trú tạm thời bên ngoài nơi cư trú thường xuyên nhằm nghỉ ngơi, chữa bệnh, phát triển thể chất và tinh thần, nâng cao trình độ nhận thức – văn hóa hoặc thể thao kèm theo việc tiêu thụ những giá trị về tự nhiên, kinh tế và văn hóa”. Tháng 6/1991, tại Otawa (Canada), hội nghị quốc tế về Thống kê Du lịch cũng đưa ra định nghĩa: “Du lịch là hoạt động của con người đi tới một nơi ngoài môi trường thường xuyên (nơi ở thường xuyên của mình), trong một khoảng thời gian ít hơn khoảng thời gian đã được các tổ chức du lịch quy định trước, mục đích của chuyến đi không phải là để tiến hành các hoạt động kiếm tiền trong phạm vi vùng đến thăm”. Hội nghị lần thứ 27 (1993) của Tổ chức Du lịch Thế giới (UNWTO) đã đưa ra khái niệm du lịch thay thế cho khái niệm năm 1963: “Du lịch là hoạt động về chuyến đi đến một nơi khác với môi trường sống thường xuyên (usual environment) của con người và ở lại đó để tham quan, nghie ngơi, vui chơi giải trí hay các mục đích khác ngoài các hoạt động để có thù lao ở nơi đến với thời gian liên tục ít hơn 1 năm”. Trong Luật Du lịch Việt Nam (ban hành năm 2005), tại điều 4, chương I định nghĩa: “Du lịch là các hoạt động có liên quan đến chuyến đi của con người nơi cư trú thường xuyên của mình nhằm đáp ứng nhu cầu tham quan, tìm hiểu, giải trí,