Tài liệu Thuyết quản lý của trường phái quan hệ con người

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Lêi më ®Çu Trong nh÷ng n¨m qua, Níc ta ®· thùc hiÖn vËn hµnh nÒn kinh tÕ theo c¬ chÕ thÞ trrêng. M«i trêng kinh tÕ c¹nh trang ®· t¹o ra triÓn väng vµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp nãi chung vµ c¸c doanh nghiÖp ng©n hµng nãi riªng. Sau khi hÖ thèng ng©n hµng ®îc tæ chøc l¹i, trë thµnh hÖ thèng ng©n hµng hai cÊp theo nghÞ ®Þnh 53/H§BT, c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i ®· ®îc t¸ch ra víi t c¸ch lµ ®¬n vÞ kinh doanh tiÒn tÖ mµ môc tiªu chñ yÕu cña nã lµ tèi ®a ho¸ lîi nhuËn. Nhng ®ång thêi c¬ chÕ thÞ trêng víi ®Çy dÉy nh÷ng rñi ro bÊt tr¾c l¹i ®Æt c¸c doanh nghiÖp (trong ®ã cã doanh nghiÖp ng©n hµng) tríc nh÷ng thö th¸ch khèc liÖt, ngiÖt ng· bëi sù c¹nh tranh ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Rñi do lu«n lµ canh bÖnh bÈm sinh vèn cã cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng. G¾n liÒn víi kh¶ n¨ng thu lîi nhuËn cao th× bao giê còng xuÊt hiÖn nh÷ng tiÒm tµng kh¶ n¨ng rñi ro lín ®èi víi nã. §¸ng chó ý lµ trong lÜnh vùc kÝnh doanh tiÒn tÖ kh¶ n¨ng rñi ro ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ng©n hµng lµ con sè céng kh¶ n¨ng rñi ro c¸c doanh nghiÖp trong c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Bëi v× trong ®iÒu kiÖn c¬ chÕ thÞ trêng, nguån vèn vay ng©n hµng ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh - dÞch vô cña c¸c doanh nghiÖp bao giê còng chiÕm tû träng lín trong tæng nguån vèn s¶n xuÊt kinh doanh cña hä. Nh vËy, bÊt kú sù rñi ro nµo dï lín hay nhá, x¶y ra ë bÊt kú mét doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh nµo cã quan hÖ giao dÞch tÝn dông víi ng©n hµng còng ®Òu g©y ra rñi ro cho ng©n hµng. §iÒu ®ã cho thÊy rñi ro vµ vÊn ®Ò phßng ngõa rñi ro trong ho¹t ®éng kinh doanh tÝn dông cña ng©n hµng bao giê còng lµ mét vÊn ®Ò ®îc quan t©m hµng ®Çu v× nã cã liªn quan vµ t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn sù sèng cßn cña c¸c ng©n hµng. ë níc ta vÊn ®Ò rñi ro tÝn dông vµ c¸c biÖn ph¸p phßng ngõa rñi ro tÝn dông trong kinh doanh cña c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i ®· ®îc ®Ò cËp ®Õn tõ mÊy n¨m nay nhng chñ yÕu míi trªn ph¬ng diÖn lý luËn. CÇn cã sù tæng kÕt, ®óc rót kinh nghiÖm tõ ho¹t ®éng thùc tiÔn cña c¸c ng©n hµng. NhËn thøc ®îc mèi nguy hiÓm vµ hËu qu¶ kh«ng lêng tríc ®îc do c¸c rñi ro tÝn dông ng©n hµng g©y ra, cïng víi nh÷ng kiÕn thøc vµ bµi häc thu ®îc trong ®ît thùc tËp t¹i ng©n hµng c«ng th¬ng hoµn kiÕm, em xin m¹nh d¹n chän Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 ®Ò tµi "Gi¶i ph¸p h¹n chÕ rñi ro tÝn dông ë ng©n hµng c«ng th¬ng hoµn kiÕm" ®Ó nghiªn cøu. Tuy nhiªn, víi thêi gian vµ tr×nh ®é cã h¹n, kinh nghiÖm thùc tiÕn cha nhiÒu nªn b¶n luËn v¨n kh«ng tr¸nh khái thiÕu sãt. Mong cã ®îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy c« vµ b¹n ®äc. Hoµn thµnh b¶n luËn v¨n nµy em xin tr©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì cña c¸c c¸n bé ng©n hµng c«ng th¬ng hoµn kiÕm, ®Æc biÖt lµ c¸c anh chÞ trong phßng kinh doanh tÝn dông. Em xin ®îc bÇy tá lßng biÕt ¬n ®èi víi thÇy TrÇn §¨ng Kh©m lµ ngêi trùc tiÕp híng dÉn em trong viÖc nghiªn cøu vµ hoµn thµnh ®Ò tµi nµy. Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Ch¬ng I Ng©n hµng th¬ng m¹i vµ rñi ro tÝn dông I- Ng©n hµng th¬ng m¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. 1/ Kh¸i niÖm vÒ Ng©n hµng th¬ng m¹i. Ng©n hµng th¬ng m¹i xuÊt hiÖn tríc khi cã chñ nghÜa t b¶n, nã ®îc h×nh thµnh tõ nh÷ng th¬ng nh©n lµm nghÒ kinh doanh tiÒn tÖ. tÝnh chÊt v« danh cña ®ång tiÒn khiÕn cho nh÷ng ngêi kinh doanh tiÒn tÖ cã thÓ chuyÓn tõ viÖc chØ gi÷ hé tiÒn (vµng) sang ®æi hé tiÒn, vËn chuyÓn hé tiÒn vµ dÇn dÇn khi hä tÝch luü ®îc mét sè vèn nhÊt ®Þnh hä sÏ tiÕn hµnh cho vay lÊy l·i. Lóc nµy viÖc gi÷ hé tiÒn thu lÖ phÝ chuyÓn sang ho¹t ®éng huy ®éng vèn ph¶i tr¶ l·i ®Ó khuyÕn khÝch, ®éng viªn sè vèn tiÒn tÖ t¹m thêi nhµn rçi trong x· héi. §ång thêi hä tiÕn hµnh nghiÖp vô thanh to¸n hé kh¸ch hµng. Khi c¶ ba nghiªp vô nî (huy ®éng vèn), nghiÖp vô cã (cho vay) vµ nghiÖp vô trung gian (thanh to¸n) ®îc h×nh thµnh th× lóc ®ã ng©n hµng thùc thô ®· xuÊt hiÖn. Nh vËy cã thÓ nãi Ng©n hµng th¬ng m¹i lµ mét tæ chøc kinh tÕ mµ ho¹t ®éng thêng xuyªn cña nã lµ nhËn tiÒn göi víi tr¸ch nhiÖm hoµn tr¶, sö dông sè tiÒn ®ã ®Ó cho vay vµ thùc hiÖn mét sè dÞch vô thanh to¸n cho kh¸ch hµng . 2- Vai trß cña Ng©n hµng th¬ng m¹i . Ng©n hµng lµ mét tæ chøc kinh doanh tiÒn tÖ .TiÒn võa lµ nguyªn liÖu võa lµ gi¸ trÞ ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ kinh doanh cña ng©n hµng .Díi nÒn kinh tÕ chØ huy ,mäi ho¹t ®éng cña ng©n hµng kh«ng cã hiÖu qu¶ ,c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i ®øng ngoµi s¶n xuÊt ,t¸c ®éng cña ng©n hµng tíi nÒn s¶n xuÊt lµ rÊt yÕu .§· xuÊt hiÖn nhiÒu c¨n bÖnh hiÓm nghÌo do hËu qu¶ ho¹t ®éng cña ng©n hµng kh«ng tèt g©y ra nh :khñng ho¶ng, l¹m ph¸t ... MÆc dï vËy ,ng©n hµng vÉn gi÷ vai trß rÊt to lín trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng .Cô thÓ lµ: 2.1.Ng©n hµng t¹o ra tÝn dông gióp cho nhµ kinh doanh cã ®iÒu kiÖn më réng s¶n xuÊt . Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Ng©n hµng th¬ng m¹i lµ s¶n phÈm cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ,thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô cña m×nh vÒ tiÒn tÖ tÝn dông .Ng©n hµng th¬ng m¹i lµ n¬i tÝch tô vµ tËp trung vèn ,n¬i kh¬i dËy vµ thu hót mäi tiÒm n¨ng cña x· héi, phôc vô cho môc tiªu kinh tÕ x· héi, lµm cho s¶n phÈm x· héi t¨ng lªn .Do vËy gi÷a c¸c ng©n hµng vµ c¸c nghµnh kinh tÕ cã mèi quan hÖ h÷u c¬ víi nhau .Trªn c¬ së nguån tiÒn nhµn rçi t¹m thêi cha sö dông ph¸t sinh trong nÒn kinh tÕ mµ ng©n hµng huy ®éng ®îc ,ng©n hµng tiÕn hµnh ph©n phèi cho nhu cÇu cña nÒn kinh tÕ ,®¸p øng nhu cÇu vÒ vèn ®Ó më réng qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt .C¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ lu«n ph¶i n©ng cao tr×nh ®é khoa häc kÜ thuËt, n©ng cao chÊt lîng, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. PhÇn lín c¸c doanh nghiÖp khi më r«ng s¶n xuÊt bao giê còng thiÕu vèn. Ng©n hµng lµ thÞ trêng vèn b¶o ®¶m cung cÊp ®Çy ®ñ nhu cÇu cña doanh nghiÖp. Ngoµi viÖc bæ sung vèn lu ®éng, ng©n hµng cßn cho vay ®Çu t dµi h¹n, gióp cho hä hiÖn ®¹i ho¸ c¸c qui tr×nh c«ng nghÖ. Nh vËy ng©n hµng lµ cÇu nèi gi÷a tiÕt kiÖm vµ ®Çu t. 2.2- Ng©n hµng gióp cho c¸c tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh qu¶n lý doanh nghiÖp cã hiÖu qu¶. §Æc trng c¬ b¶n cña tÝn dông ng©n hµng lµ sù vËn ®éng trªn c¬ së hoµn tr¶ vµ cã lîi tøc. Chóng ta biÕt r»ng gi¸ c¶ cña hµng ho¸ cho vay chÝnh lµ l·i suÊt tÝn dông. Qua l·i suÊt tÝn dông, ng©n hµng thóc ®Èy c¸c ®¬n vÞ ph¶i h¹ch to¸n kinh doanh, n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn, t¨ng vßng quay cña vèn, gi¶m chi phÝ, t¨ng kh¶ n¨ng sinh lêi ®Ó cã thÓ tr¶ l·i vay ng©n hµng mµ ®¬n vÞ vÉn cã l·i. MÆt kh¸c qua viÖc thÈm ®Þnh ng©n hµng chØ quyÕt ®Þnh cho vay ®èi víi nh÷ng ®¬n vÞ cã kh¶ n¨ng hoµn tr¶ c¶ vèn vµ l·i, ®¬n vÞ nµo ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ th× cho vay nhiÒu vµ ngîc l¹i. Nh vËy mét ®¬n vÞ muèn vay vèn ng©n hµng ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh tríc hÕt ph¶i x¾p xÕp tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh tèt míi lÊy ®îc lßng tin cña ng©n hµng. 2.3- Ng©n hµng khÝch lÖ sù tiÕt kiÖm trong s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp vµ d©n c. L·i xuÊt khÝch lÖ c¸c tæ chøc kinh tÕ còng nh d©n c göi tiÒn vµo ng©n hµng. C¸c nhµ s¶n xuÊt kinh doanh muèn cã lîi nhuËn lín ph¶i tiÕt kiÖm tèi ®a Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 chi phÝ míi ®¶m b¶o tr¶ ®îc l·i vay ng©n hµng. Nh vËy l·i xuÊt tiÒn göi vµ l·i xuÊt cho vay ®ãng vai trß quan träng trong tiÕt kiÖm ®Çu t vµ tiÕt kiÖm tiªu dïng. 2.4- Ng©n hµng gióp cho nÒn kinh tÕ ph©n bæ vèn gi÷a c¸c vïng trong mét quèc gia t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt níc. G÷a c¸c vïng trªn l·nh thæ mét quèc gia thêng cã sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi kh«ng ®ång ®Òu mµ nguyªn nh©n chÝnh lµ do ¶nh hëng cña ®iÒu kiÖn tù nhiªn. N¬i tµi nguyªn nghÌo, ®Þa h×nh hiÓm trë xa x«i, khÝ hËu kh«ng thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ th× nguån vèn huy ®éng t¹i chç ë ®Þa ph¬ng tõ sù tiÕt kiÖm cña d©n c vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ kh«ng ®îc bao nhiªu ®Ó dïng vµo ®Çu t. C¸c ng©n hµng th¬ng m¹i thêng ®îc tæ chøc theo hÖ thèng, trong ®ã Ng©n hµng th¬ng m¹i Ng©n hµng th¬ng m¹i trung ¬ng sÏ ®øng ra ®iÒu hoµ vèn tõ n¬i thõa (huy ®éng mµ kh«ng sö dông hÕt) ®Õn n¬i thiÕu ®¶m b¶o thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ vïng, xo¸ dÇn sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c vïng trªn l·nh thæ vÒ kinh tÕ vµ x· héi. 2.5- Ng©n hµng gãp phÇn chèng l¹m ph¸t vµ lµ mét trong nh÷ng c«ng cô qu¶n lý Nhµ níc cã hiÖu qu¶ t¹o nªn sù c«ng b»ng vµ æn ®Þnh. Cã hai con ®êng dÉn ®Õn l¹m ph¸t, trong ®ã cã mét con ®êng qua l¹m ph¸t tÝn dông. Ng©n hµng víi c¸c biÖn ph¶p cña m×nh ®· ng¨n chÆn lîng tiÒn thõa vµo lu th«ng ,gãp phÇn chèng l¹m ph¸t .Ng©n hµng víi t c¸ch lµ trung t©m tiÒn tÖ tÝn dông ,th«ng qua c¸c nghiÖp vô cña m×nh ®· kiÓm so¸t b»ng tiÒn ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ. Ng©n hµng x¸c ®Þnh ®îc híng ®Çu t vèn ,cã biÖn ph¸p xö lý nh÷ng biÕn ®éng kh«ng hîp lý trong nÒn kinh tÕ, kiÓm so¸t qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, ph©n phèi s¶n phÈm x· héi. Ngoµi ra, ng©n hµng lµ c¬ quan qu¶n lý tiÒn tÖ nªn th«ng qua nghiÖp vô cña m×nh ,®iÒu hoµ lu th«ng tiÒn tÖ, æn ®Þnh søc mua ®ång tiÒn. 2.6-Ng©n hµng th¬ng m¹i lµ cÇu nèi gi÷a trong níc vµ thÕ giíi bªn ngoµi t¹o nªn m«i trêng quyÕt ®Þnh ph¸t triÓn ngo¹i th¬ng, c«ng nghiÖp vµ c¸c ngµnh cã liªn quan . Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, ph¸t triÓn kinh tÕ cña mét níc lu«n g¾n liÒn víi thÞ trêng thÕ giíi, nÒn kinh tÕ ®ãng nhêng bíc cho kinh tÕ më. V× vËy tÝn dông ng©n hµng ®· trë thµnh mét trong nh÷ng ph¬ng tiÖn nèi liÒn kinh tÕ c¸c níc Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 víi nhau. §èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn nãi chung vµ ViÖt Nam nãi riªng, Ng©n hµng th¬ng m¹i ®ãng vai trß quan träng trong viÖc më réng xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸, ®ång thêi nhê nguån tÝn dông bªn ngoµi ®Ó c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Tãm l¹i, trong nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i do ¸p dông nh÷ng thµnh qu¶ khoa häc kü thuËt, ®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ tin häc, kh«ng gian vµ thêi gian ®· thay ®æi. Vèn cho s¶n xuÊt ë mçi níc kh«ng cßn kh¶ n¨ng tù lùc c¸nh sinh mµ cßn ph¶i cã sù hoµ nhËp víi thÞ trêng vèn thÕ giíi. Ng©n hµng th¬ng m¹i chÝnh lµ cÇu nèi cho thÞ trêng trong vµ ngoµi níc. Nh vËy nã kh«ng chØ lµ "Bµ ®ì" cho s¶n xuÊt hµng ho¸ mµ nã cßn chÝnh lµ tr¸i tim lu«n cung cÊp m¸u cho mäi tÕ bµo cña ®êi sèng kinh tÕ. 3- C¸c nghiÖp vô chñ yÕu cña Ng©n hµng th¬ng m¹i . 3.1- Huy ®éng tiÒn göi cña c¸c tæ chøc kinh tÕ vµ c¸ nh©n. §©y lµ mét trong nh÷ng nghiÖp vô chñ yÕu cña ng©n hµng th¬ng m¹i. Thùc hiÖn nghiÖp vô nµy Ng©n hµng th¬ng m¹i ®· thùc hiÖn ®îc mét phÇn chøc n¨ng t¹o tiÒn. NÕu tÝn dông ng©n hµng kh«ng t¹o ®îc tiÒn ®Ó më ra nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ nh÷ng ho¹t ®éng cña nã th× trong nhiÒu trêng hîp ho¹t ®éng s¶n xuÊt kh«ng thùc hiÖn ®îc vµ nguån vèn tÝch luü tõ lîi nhuËn vµ c¸c nguån kh¸c sÏ bÞ h¹n chÕ. H¬n thÕ n÷a c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt cã thÓ g¸nh chÞu t×nh tr¹nh ø ®äng vèn, vèn lu©n chuyÓn kh«ng ®îc sö dông trong nh÷ng giai ®o¹n cô thÓ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, nhng trong c¸c thêi kú cao ®iÓm mang tÝnh thêi vô cña mét doanh nghiÖp l¹i kh«ng ®ñ vèn ®Ó thóc ®Èy nhu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh. Sù ra ®êi cña Ng©n hµng th¬ng m¹i ®· t¹o ra bíc ph¸t triÓn vÒ chÊt trong qu¸ tr×nh kinh doanh tiÒn tÖ. NÕu nh tríc ®©y c¸c tæ chøc kinh doanh tiÒn tÖ gi÷ tiÒn vµ göi tiÒn ®Ó råi cho vay ra còng chÝnh nh÷ng ®ång tiÒn Êy th× kÓ tõ khi ng©n hµng ra ®êi viÖc cho vay kh«ng nhÊt thiÕt lµ tiÒn, vµng, b¹c mµ hä nhËn ®îc tõ ngêi göi. Ng©n hµng th¬ng m¹i ho¹t ®éng b»ng c¸ch "®i vay ®Ó cho vay" kho¶n chªnh lÖch l·i xuÊt, sau khi ®· trõ ®i nh÷ng chi phÝ kh¸c lµ lîi nhuËn cña ng©n hµng. Ng©n hµng th¬ng m¹i cã thÓ huy ®éng vèn nhµn rçi trong x· héi b»ng Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 c¸ch nhËn tiÒn göi cña c¸c doanh nghiÖp vµ c¸ nh©n víi c¸c l·i xuÊt kh¸c nhau nh tiÒn göi cã kú h¹n, tiÒn göi kh«ng kú h¹n, tiÒn göi tiÕt kiÖm... Ngoµi ra khi cÇn thªm vèn ng©n hµng cã thÓ huy ®éng b»ng c¸ch ph¸t hµnh c¸c chøng chØ tiÒn göi hay vay vèn cña ng©n hµng trung ¬ng hoÆc c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c. 3.2- NghiÖp vô ®Çu t tÝn dông. NghiÖp vô ®Çu t tÝn dông cho kh¸ch hµng lµ nghiªp vô kinh doanh mang l¹i lîi nhuËn chñ yÕu cho ng©n hµng. Vèn mµ Ng©n hµng th¬ng m¹i sö dông ®Ó cho vay suÊt ph¸t tõ nguån vèn mµ ng©n hµng huy ®éng ®îc tõ c¸c kho¶n tiÒn nhµn rçi trong nÒn kinh tÕ. Trong viÖc t¹o ra kh¶ n¨ng tÝn dông, c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i ®· vµ ®ang thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng x· héi cña m×nh lµm cho s¶n phÈm x· héi t¨ng lªn, vèn ®Çu t ®îc më réng vµ tõ ®ã dÉn ®Õn lîi nhuËn nhiÒu h¬n, ®êi sèng kinh tÕ cña nh©n d©n ®îc n©ng cao. Râ rµng tÝn dông ng©n hµng cã ý nghÜa quan träng ®èi víi toµn bé ho¹t ®éng cña nÒ kinh tÕ. nã t¹o ra kh¶ n¨ng tµi trî cho ho¹t ®éng c«ng nghiÖp, th¬ng nghiÖp, n«ng nghiÖp cña ®Êt níc. Ho¹t ®éng tÝn dông cña ng©n hµng còng lµ ho¹t ®éng chøa nhiÒu rñi ro nhÊt. v× vËy trong quyÕt ®Þnh sè 198/NH-Q§ ngµy 16/9/1998 cña thèng ®èc ng©n hµng nhµ níc ®· ghi 3 nguyªn t¾c cña tÝn dông Ng©n hµng th¬ng m¹i lµ "vèn vay ph¶i ®îc hoµn tr¶ ®Çy ®ñ c¶ gèc lÉn l·i ®óng thêi h¹n ®· kü; vèn vay ph¶i sö dông ®óng môc ®Ých cã kÕt qu¶; vèn vay ph¶i ®¶m b¶o b»ng hµng ho¸ cã gÝa trÞ t¬ng ®¬ng". 3.3- NghiÖp vô thanh to¸n ViÖc ®a ra mét c¬ chÕ thanh to¸n hay nãi c¸ch kh¸c sù vËn ®éng vèn lµ mét trong nh÷ng chøc n¨ng quan träng do c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i thùc hiÖn . nã cµng trë nªn quan träng khi cã ®îc sù tÝn nhiÖm trong viÖc sö dông sÐc vµ thÎ tÝn dông. PhÇn lín sÐc trong níc ®îc thanh to¸n bï trõ th«ng qua hÖ thèng Ng©n hµng th¬ng m¹i. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt hµng hãa, nghiÖp vô thanh to¸n cña ng©n hµng th¬ng m¹i kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ trung gian thanh to¸n mµ cßn qu¶n lý c¸c ph¬ng tiÖn thanh to¸n mét c¸ch cã hiÖu qu¶. HiÖn nay ë nhiÒu níc ng©n hµng ®· vµ ®ang trang bÞ hÖ thèng m¸y vi tÝnh vµ c¸c ph¬ng tiÖn kü thuËt Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 hiÖn ®¹i kh¸c nh»m lµm cho qu¸ tr×nh thanh to¸n bï trõ, thanh to¸n liªn hµng ®îc thùc hiÖn nhanh chãng, gi¶m bít chi phÝ vµ ®¹t ®é chÝnh x¸c cao . 3.4-Tham gia vµo ho¹t ®éng thÞ trêng hèi ®o¸i . C¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i cã nhiÒu kh¸ch hµng tham gia xuÊt nhËp khÈu, cã thu chi ngo¹i tÖ nhiÒu .Trong sù ph¸t triÓn cña m×nh , c¸c ng©n hµng ®· h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nghiÖp vô kinh doanh ngo¹i tÖ vµ thanh to¸n quèc tÕ .C¸c nghiÖp vô nµy lµ ®éng lùc ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh , xuÊt nhËp khÈu cña c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ .XÐt vÒ mÆt ng©n hµng, viÖc mua b¸n ngo¹i tÖ còng nh viÖc cho vay ngo¹i tÖ ®em l¹i lîi nhuËn trªn c¬ së mua vµo víi gi¸ thÊp , b¸n ra víi gi¸ cao h¬n, hoÆc do sù biÕn ®éng cña tû gi¸ ngo¹i tÖ nªn viÖc mua b¸n ngo¹i tÖ kh«ng th«ng qua ®ång b¶n tÖ hay kinh doanh chªnh lÖch gi¸ còng ®em l¹i lîi nhuËn cho ng©n hµng. 3.5- Tham gia vµo ho¹t ®éng trªn thÞ trêng chøng kho¸n. Ng©n hµng tham gia vµo thÞ trêng chøng kho¸n lµ thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô tµi chÝnh. Trªn thÞ trêng chøng kho¸n, ng©n hµng th¬ng m¹i cã thÓ xuÊt hiÖn víi t c¸ch ngêi mua b¸n chøng kho¸n ,ngêi m«i giíi vµ b¶o l·nh chøng kho¸n cho c¸c chñ ®Çu t, trong ®ã chøc n¨ng ngêi m«i giíi chøng kho¸n cña ng©n hµng trªn thÞ trêng chøng kho¸n lµ chøc n¨ng quan träng nhÊt. 3.6- Thùc hiÖn c¸c dÞch vô ®èi víi kh¸ch hµng . Ho¹t ®éng dÞch vô cña Ng©n hµng th¬ng m¹i ngµy cµng ®em l¹i lîi nhuËn lín cho ng©n hµng .V× vËy c¸c ng©n hµng ngµy cµng ®a d¹ng ho¸ c¸c dÞch vô cña m×nh ®èi víi kh¸ch hµng nh»m n©ng cao lîi nhuËn .Mét sè dÞch vô cña Ng©n hµng th¬ng m¹i nh :nhËn b¶o qu¶n tµi s¶n cho c¸ nh©n , dÞch vô chuyÓn tiÒn, dÞch vô b¶o qu¶n vËt cã gi¸ , qu¶n lý chøng tõ cã gi¸ , t vÊn cung cÊp th«ng tin vÒ kinh tÕ cho kh¸ch hµng ... Víi nh÷ng ho¹t ®éng nµy , Ng©n hµng th¬ng m¹i xøng ®¸ng ®ãng vai trß quan träng ®èi víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn kinh tÕ vµ trë thµnh trung t©m cña ®êi sèng kinh tÕ. II- Rñi ro tÝn dông trong ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng . 1/ Kh¸i niÖm vÒ rñi ro. Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Mäi ho¹t ®éng cña mçi c¸ nh©n còng nh toµn x· héi , ®Òu híng tíi mét môc ®Ých nµo ®ã .Song cã nh÷ng trêng hîp môc ®Ých ®ã kh«ng ®¹t ®îc do trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng gÆp ph¶i rñi ro . VËy rñi ro lµ g× ? §· cã nhiÒu ®Þnh nghÜa vÒ rñi ro nh :"Rñi ro lµ bÊt tr¾c g©y mÊt m¸t , thiÖt h¹i ", "rñi ro lµ sù bÊt tr¾c cô thÓ liªn quan ®Õn viÖc xuÊt hiÖn mét biÕn cè kh«ng mong ®¬Þ "...Nhng nãi chung mäi ®Þnh nghÜa ®Òu ®i ®Õn sù kh¼ng ®Þnh lµ rñi ro lµ sù kiÖn x¶y ra ngoµi ý muèn vµ ®em l¹i nh÷ng hËu qu¶ xÊu . Rñi ro cã thÓ gÆp bÊt cø lóc nµo , ngoµi ý thøc cña con ngêi trong mäi lÜnh vùc cña ®êi sèng , nhÊt lµ trong lÜnh vùc linh tÕ. Trong kinh tÕ , rñi ro ®îc coi lµ nh÷ng tæn thÊt mµ c¸c doanh nghiÖp ph¶i chÊp nhËn khi kinh doanh . Kinh doanh trong lÜnh vùc tiÒn tÖ -tÝn dông c¸c ng©n hµng còng ph¶i chÊp nhËn ®iÒu ®ã . Nhng thùc tÕ ®· chøng minh r»ng kh«ng mét ngµnh kinh doanh nµo mµ kh¶ n¨ng dÉn ®Õn rñi ro nhiªï nh kinh doanh tiÒn tÖ . Rñi ro trong kinh doanh tÝn dông lµ nh÷ng tæn thÊt x¶y ra trong qu¸ tr×nh ng©n hµng thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô kinh doanh tÝn dông cña m×nh, v× tÝn dông lµ viÖc " mét ngêi ®a hoÆc høa ®a vèn cho ngêi kh¸c ,dïng ch÷ kÝ cam kÕt cho ngêi nµy nh b¶o l·nh , b¶o ®¶m hay b¶o chøng mµ cã thu tiÒn " Nh vËy tÝn dông dùa vµo lßng tin vÒ sù hoµn tr¶ sè nî vay vµo mét thêi ®iÓm x¸c ®Þnh trong t¬ng lai . C¬ së cña quan hÖ tÝn dông dùa trªn sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a sù chuûen giao quyÒn sö dông vèn vµ lßng tin , lßng tin nµy xuÊt ph¸t tõ hai phÝa, hai chñ thÓ tÝn dông: Ngêi cung cÊp tÝn dông vµ kh¸ch hµng. Kh¶ n¨ng kinh tÕ, kh¶ n¨ng kü thuËt, uy tÝn cña mçi chñ thÓ lµ c¬ së ®Ó t¹o ra lßng tin gi÷a hä song tÝn dông lu«n chøa ®ùng yÕu tè thêi gian vµ trong t¬ng lai "sè phËn" cña kho¶n tÝn dông sÏ nh thÕ nµo? ®ã lµ mét ®iÒu mµ kh«ng ai cã thÓ kh¼ng ®Þnh ch¾c ch¾n ®îc, nghÜa lµ rñi ro ®ang chê ®ãn hä. Rñi ro kh«ng lo¹i trõ bÊt kú mét lo¹i tÝn dông nµo, song tÝn dông ng©n hµng cã kh¶ n¨ng gÆp ph¶i nhiÒu trë ng¹i, rñi ro h¬n so víi tÝn dông th¬ng m¹i. Bëi v× xem xÐt rñi ro trong tÝn dông th¬ng m¹i chóng ta nhËn thÊy rñi ro ®îc giíi h¹n trong ph¹m vi hµng ho¸, cã nghÜa lµ ngêi ta sÏ kh«ng mua hµng ho¸ nÕu xÐt thÊy kh¶ n¨ng kh«ng b¸n ®îc vµ nh vËy sÏ kh«ng ph¸t sinh quan hÖ tÝn dông vµ kh«ng cã rñi ro. Cßn nÕu xem xÐt rñi ro trong tÝn dông ng©n hµng thi t×nh h×nh l¹i kh¸c h¼n. TÝn dông ng©n hµng lµ tÝn dông b»ng tiÒn, cã ph¹m vi réng r·i hÇu nh kh«ng giíi h¹n. Do vËy nhËn thøc ®óng ®¾n vµ ®Çy ®ñ vÒ rñi ro trong kinh doanh tÝn dông lµ mét vÊn ®Ò cÇn thiÕt ®Ó ®¶m b¶o cho ng©n hµng cã ®îc nh÷ng gi¶i Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 ph¸p h¹n chÕ rñi ro cã hiÖu qu¶, gióp ng©n hµng ®¹t ®îc môc tiªu cña qu¸ tr×nh kinh doanh lµ tèi ®a ho¸ lîi nhuËn. 2- C¸c lo¹i rñi ro chñ yÕu mµ ng©n hµng th¬ng m¹i thêng gÆp. Chóng ta ®Òu biÕt r»ng ho¹t ®éng cña ng©n hµng lµ lo¹i h×nh ho¹t ®éng rÊt cÇn sù cËn träng song vÉn thêng gÆp ph¶i rñi ro. Mét ng©n hµng thµnh c«ng trong ho¹t ®éng cña nã kh«ng chØ cã nh÷ng c¸n bé chuyªn m«n giái mµ cÇn ph¶i am hiÓu nhiÒu lÜnh vùc vµ ®Æc biÖt ph¶i cã phÈm chÊt ®¹o ®øc tèt , cã tinh thÇn tr¸ch nhiÖm víi c«ng viÖc. Tuy nhiªn vÉn ph¶i kh¼ng ®Þnh r»ng kinh doanh ng©n hµng lµ lÜnh vùc gÆp nhiÒu rñi ro nhÊt, trong ®ã tËp trung vµo 5 lo¹i rñi ro sau: 2.1- Rñi ro thuÇn tuý. §ã lµ c¸c rñi ro do t¸c ®éng cña thiªn nhiªn mang l¹i nh: Thiªn tai, ho¶ ho¹n, ®éng ®Êt, hoÆc nh÷ng rñi ro nh lõa ®¶o, trém c¾p, tham nhòng... Lµm thiÖt h¹i hoÆc g©y thÊt tho¸t tµi s¶n cña ng©n hµng. 2.2- Rñi ro l·i suÊt: lo¹i nµy x¶y ra khi cã sù thay ®æi l·i suÊt trùc tiÕp t¸c ®éng tíi lîi nhuËn cña nhµ ng©n hµng. VÝ dô, khi l·i suÊt tiÒn vay gi¶m trong khi l·i suÊt tr¶ cho tiÒn göi hoÆc tr¸i phiÕu gi÷ nguyªn lµm gi¶m thu nhËp cña nhµ ng©n hµng. Nh÷ng thiÖt h¹i do rñi ro l·i suÊt g©y ra lµm gi¶m chi phÝ cho nguån vèn cao h¬n thu nhËp sö dông vèn dÉn ®Õn kinh doanh cña ng©n hµng bÞ lç. 2.3- Rñi ro tÝn dông. §ã lµ lo¹i rñi ro x¶y ra khi ng©n hµng kh«ng thu håi ®îc c¸c kho¶n vay chñ yÕu do t×nh tr¹ng nî khã ®ßi vµ nî kh«ng cã kh¶ n¨ng thu håi. Chóng bao gåm tÊt c¶ c¸c kho¶n cho vay cña ng©n hµng, c¸c kho¶n ®Çu t chøng kho¸n, tÝn dông tµi trî... ®Õn kú h¹n mµ kh¸ch hµng, ngêi ph¸t hµnh kh«ng thanh to¸n hoÆc tr¶ nî ®îc cho ng©n hµng. §©y lµ lo¹i rñi ro lín nhÊt vµ thêng xuyªn x¶y ra. Bëi vËy viÖc ®¸nh gi¸ rñi ro nµy lµ tr¸ch nhiÖm cña chÝnh c¸c ng©n hµng, h¬n 2/3 sè tµi s¶n cã cña ng©n hµng lµ c¸c mãn nî cho vay vµ ®Çu t chøng kho¸n, ®em l¹i thu nhËp chñ yÕu cho nhµ ng©n hµng. Thªm vµo ®ã c¸c ho¹t ®éng ngo¹i b¶ng tæng kÕt tµi s¶n nh: C¸c giao dÞch trªn thÞ trêng hèi ®o¸i, c¸c Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 hîp ®ång trao ®æi, b¶o l·nh tÝn dông, tÝn dông tµi trî... ®Òu rÊt dÔ bÞ rñi ro, thua lç vµ mÊt m¸t. NÕu c¸c mãn vay hoÆc chøng kho¸n ®Õn kú h¹n mµ kh«ng ®îc hoµn tr¶ ng©n hµng sÏ mÊt c¶ vèn lÉn laÜ. NÕu gi¸ trÞ sè thiÖt h¹i qu¸ lín, vît qu¸ sè vèn tù cã cña ng©n hµng th× ch¾c ch¾n ng©n hµng sÏ kh«ng ho¹t ®éng ®îc n÷a vµ l©m vµo t×nh tr¹ng khñng ho¶ng, cã nguy c¬ bÞ ph¸ s¶n. 2.4- Rñi ro hèi ®o¸i. §©y lµ lo¹i rñi ro do biÕn ®éng cña thÞ trêng ngo¹i hèi g©y ra. hiÖn nay c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i thêng cã xu híng ho¹t ®éng ®a n¨ng thùc hienÑ c¶ nghiÖp vô kinh doanh ngo¹i tÖ do ®ã khi cã sù biÕn ®éng vÒ tû gi¸ hèi ®o¸i th× thêng ph¶i chÞu ¶nh hëng ë mét møc ®é nµo ®ã (nÕu sù biÕn ®éng ®ã n»m ngoµi dù kiÕn cña ng©n hµng) NhÊt lµ víi c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i ViÖt Nam, hiÖn nay míi ®ang trong thêi kú s¬ khai, cßn nhiÒu bì ngì, kinh nghiÖm cßn h¹n chÕ do ®ã vÉn ®Ò rñi ro hèi ®o¸i ®ang ®îc c¸c ng©n hµng quan t©m mét c¸ch thÝch ®¸ng. 2.5- Rñi ro nguån vèn ThÓ hiÖn trªn 2 ph¬ng diÖn: Rñi ro do bÞ ®äng vèn vµ rñi ro thiÕu vèn kh¶ dông. * Rñi ro bÞ ®äng vèn: lµ trêng hîp ng©n hµng huy ®éng vèn mµ kh«ng cho vay ra ®îc x¶y ra t×nh tr¹ng mÊt c©n ®èi gi÷a viÖc huy ®éng vµ sö dông vèn. Rñi ro nµy x¶y ra cã thÓ do t¸c ®éng cña l·i suÊt, cña c«ng cô h¹n møc tÝn dông hoÆc do chÊt lîng kinh doanh cña b¶n th©n ng©n hµng. * Rñi ro thiÕu vèn kh¶ dông x¶y ra khi ng©n hµng kh«ng ®¸p øng ®îc nhu cÇu thanh to¸n cña kh¸ch hµng. Nã xuÊt ph¸t tõ chøc n¨ng chuyÓn ho¸n c¸c kú h¹n sö dông vèn vµ gnuån vèn cña ng©n hµng. Rñi ro nµy thÓ hiÖn ng©n hµng thiÕu vèn ho¹t ®éng. Do sù c¹nh tranh gi÷a c¸c thÓ chÕ tµi chÝnh trªn thÞ trêng vèn, nÕu kh¶ n¨ng thanh to¸n cña ng©n hµng kÐm, ng©n hµng l¹i cµng khã lßng huy ®éng ®îc mét nguån vèn dåi dµo, tõ ®ã ph¹m vi ho¹t ®éng cña ng©n hµng bÞ thu hÑp, Ng©n hµng cµng cã nguy c¬ rñi ro, vì nî. V× thÕ lo¹i rñi ro nµy rÊt nguy hiÓm ®èi víi nhµ qu¶n lý ng©n hµng. Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Víi lo¹i rñi ro nµy, Ng©n hµng lu«n ®Ò phßng b»ng viÖc tÝnh to¸n, duy tr× mét hÖ thèng vèn kh¶ dông phï hîp víi ng©n hµng m×nh. HÖ sè nµy ®îc x©y dùng trªn c¬ së ph©n tÝch cô thÓ t×nh h×nh nguån vèn vµ sö dông vèn theo tÝnh chÊt kh¶ chi vµ kh¶ dông thùc sù cña chóng. Ch¼ng h¹n tiÒn göi cã kú h¹n thêng æn ®Þnh h¬n tiÒn göi kh«ng kú h¹n; tiÒn göi gi÷a c¸c ng©n hµng thêng bÊp bªnh h¬n tiÒn göi cña kh¸ch hµng.... Nh vËy, trong n¨m lo¹i rñi ro kÓ trªn, rñi ro tÝn dông lµ cã t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn sù tån t¹i cña ng©n hµng. nÕu nh cho vay lµ chøc n¨ng chÝnh cña nhµ ng©n hµng vµ nã ®em l¹i nguån lîi nhuËn lín th× ®i kÌm víi nã rñi ro tÝn dông còng lu«n thêng trùc vµ khi ®· x¶y ra th× søc c«ng ph¸ cña nã còng rÊt nghiªm träng, nã cã thÓ biÕn Ng©n hµng tõ tr¹ng th¸i ph¸t d¹t ®Õn nguy c¬ bÞ ph¸ s¶n. ChÝnh v× vËy nghiªn cøu vÒ rñi ro tÝn dông vµ t×m ra c¸c gi¶i ph¸p cho nã lu«n lµ mét ®Ò tµi kh«ng bao giê cò ®èi víi c¸c nhµ ph©n tÝch, kinh doanh trong lÜnh vùc ng©n hµng. §èi víi ViÖt Nam nãi chung vµ ng©n hµng c«ng th¬ng Hoµn KiÕm nãi riªng th× h¬n bao giê hÕt, vÊn ®Ò nµy l¹i cµng trë lªn nãng hæi vµ bøc thiÕt. Së dÜ cã ®iÒu nµy v× d nî tÝn dông cña c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i ViÖt Nam trong giai ®o¹n qua liªn tôc t¨ng nhng con sè ®ã cha ®ñ ®Ó lµm c¬ së yªn t©m vµo sù lín m¹nh cu¶ c¸c Ng©n hµng nµy. VÊn ®Ò ë chç sè vèn cho vay ®ã cã ho¹t ®éng hiÖu qu¶ hay kh«ng vµ cã thùc hiÖn ®óng môc ®Ých hay kh«ng. Chóng ta ®ang tiÕn hµnh c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i hãa ®Êt níc v× vËy nhu cÇu vÒ vèn lµ rÊt lín. Lý do ®ã ®ßi hái kh«ng chØ cã gi¶i ph¸p huy ®éng vèn ®¸p øng nhu cÇu mµ cßn ph¶i xem xÐt thùc tr¹ng c¸c nguån vèn vay ®ang ho¹t ®éng ra sao vµ cã an toµn kh«ng. 3- Rñi ro tÝn dông 3.1- Thùc tr¹ng vÒ rñi ro tÝn dông ë c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i. Nh ®· ph©n tÝch ë trªn, rñi ro tÝn dông lµ mét kh¶ n¨ng cã thÓ x¶y ra khi kh¸ch hµng cña ng©n hµng kh«ng d¸p øng ®îc nghÜa vô tr¶ nî theo nh÷ng tho¶ thuËn. Rñi ro cµng cao th× kh¶ n¨ng b¶o toµn vèn tÝn dông cña Ng©n hµng cµng thÊp. - Thêi kú tríc th¸ng 12/1986: HÖ thèng ng©n hµng ho¹t ®éng theo c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp chung mang tÝnh chÊt phôc vô lµ chñ yÕu. V× thÕ vÊn ®Ò rñi ro ng©n hµng kh«ng ®Æt ra xem xÐt. Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 - Thêi kú 1987-1990 : HÖ thèng ng©n hµng bíc ®Çu chuyÓn ®éng trong c¬ chÕ thÞ trêng vµ ®· vÊp ph¶i v« vµn rñi ro. §èi víi hÖ thèng ng©n hµng chuyªn doanh th× hµng ngµn tû ®ång nî qu¸ h¹n kh«ng cã kh¶ n¨ng thu håi. §èi víi hÖ thèng tæ chøc tiÒn tÖ tÝn dông ngoµi quèc doanh: Ra ®êi hµng lo¹t vµ cuèi n¨m 1988. §Õn n¨m 1990 sau c¬n l·i suÊt cao, 12 ng©n hµng cæ phÇn, gÇn 500 quü tÝn dông ®« thÞ, h¬n 7000 HTX tÝn dông l©m vµo t×nh tr¹ng vì nî kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n g©y nçi thÊt väng kinh hoµng cho d©n chóng mµ d ©m cßn cho tíi nay. - Thêi kú 10/1990 ®Õn nay: Lµ thêi kú thùc hiÖn hai ph¸p lÖnh ng©n hµng. Tuy nhiªn rñi ro ng©n hµng vµ nguy c¬ rñi ro vÉn ë møc cao. Trong c¸c n¨m 1995, 1996 phÇn lín c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i quèc doanh ®Òu lç. ChØ sè nî qu¸ h¹n tÝnh chung cho c¶ 4 ng©n hµng lµ 19,5% so víi tæng d nî. Theo sè liÖu cña uû ban thanh to¸n c«ng nî quèc gia ®Õn 31/12/1997 tæng sè nî cña c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i quèc doanh lµ 2433 tû ®ång ®Õn nay míi thu håi ®îc kho¶ng 500 tû, sè cßn l¹i khã cã kh¶ n¨ng thu håi cha kÓ sè nî qu¸ h¹n míi ph¸t sinh tõ ®ã ®Õn nay. C¸c ng©n hµng th¬ng m¹i quèc doanh còng gÆp nhiÒu khã kh¨n trong viÖc huy ®éng vµ cho vay vèn, phÇn lín ho¹t ®éng cÇm chõng, ph¶i göi vèn vµo ng©n hµng Nhµ níc vµ c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i quèc doanh cho vay l¹i. Nh vËy ®iÓm qua ho¹t ®éng cho vay cña hÖ thèng c¸c ngana hµng th¬ng m¹i trong giai ®o¹n võa qua chóng ta thÊy cã 3 vÊn ®Ò nan gi¶i nhÊt sau ®©y: - HiÖn tîng nî qu¸ h¹n ë nhiÒu ng©n hµng cã su híng t¨ng lªn. VÊn ®Ò ®¸ng lo ng¹i hiÖn nay cña nhiÒu ng©n hµng lµ chÊt lîng ho¹t ®éng tÝn dông. T×nh tr¹ng nî qu¸ h¹n trë nªn phæ biÕn, tû träng nî qu¸ h¹n cao, cã su híng ra t¨ng. Theo b¸o c¸o cña Ng©n hµng Nhµ níc th× hÇu hÕt c¸c ng©n hµng ®Òu cã nî qu¸ h¹n. Trong toµn bé hÖ thèng ng©n hµng th¬ng m¹i chØ tÝnh riªng nî qu¸ h¹n khã ®ßi ®· tíi con sè hµng ngµn tû ®ång. N¨m 2000 so víi 1999, d nî qu¸ h¹n cña c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i quèc doanh t¨ng 1,18% nhng do d nî tÝn dông t¨ng nªn xÐt vÒ sè tuyÖt ®èi th× sè nî tÝn dông cña n¨m 2000 sÏ t¨ng h¬n møc d nî qu¸ h¹n cña n¨m 1999 kh«ng ph¶i lµ 1,18% n÷a mµ lµ 1,4%. §iÒu nµy cho thÊy møc ®é thiÖt h¹i cã thÓ x¶y ra cµng lín bëi lÏ d nî tÝn dông t¨ng lªnchñ yÕu nhê vµo nguån vèn tÝn dông t¨ng cßn sè vèn tù cã cña c¸c ngana Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 hµng thêng t¨ng lªn víi mét tèc ®é chËm ch¹p, v× thÕ tû lÖ rñi ro so víi vèn tô cã còng theo su híng t¨ng lªn ,lµm lung lay nÒn t¶ng cña c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i . Còng nh vËy ,c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i cæ phÇn ®ang ph¶i ®èi ®Çu víi tû lÖ nî qu¸ h¹n thêng ë møc 5% trªn tæng d nî ,nhiÒu ng©n hµng tû lÖ nî qu¸ h¹n cßn chiÕm trªn 20 % tæng d nî mét con sè nÕu kh«ng cã biÖn ph¸p ng¨n ngõa kÞp thêi sÏ g©y nªn nh÷ng hËu qu¶ nghiªm träng khã lêng. - Ta biÕt r»ng trong kinh doanh ng©n hµng th× nî qu¸ h¹n lµ mét ®iÒu kh«ng thÓ tr¸nh khái trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. SÏ ch¼ng cã g× ph¶i bµn c·i nÕu nh con sè nî qu¸ h¹n chØ ®¬n thuÇn theo ®óng nghÜa cña nã lµ nî qu¸ h¹n. Song vÊn ®Ò kh«ng chØ dõng l¹i ë ®ã v× trong sè nî qu¸ h¹n trªn 12 th¸ng th× nî khã ®ßi , nî kh«ng cã kh¶ n¨ng thu håi chiÕm tû träng rÊt lín. Khi ph©n tÝch chÊt lîng tÝn dông, ®iÒu lµm ngêi ta lo l¾ng kh«ng ph¶i ®¬n gi¶n chØ lµ sù chËm trÔ, sai hÑn trong viÖc tr¶ nî cña kh¸ch hµng, mÆc dï sù chËm trÔ Êy cã ¶nh hëng ®Õn kÕ ho¹ch sö dông vèn cña ng©n hµng , mµ c¸i chÝnh lµ kh¶ n¨ng kh«ng thu håi cña sè nî ®ã. ChÝnh v× thÕ mµ trong nî qu¸ h¹n ngêi ta cßn chia ra nî qu¸ h¹n trªn mét n¨m , nî khã ®ßi , nî kh«ng cã kh¶ n¨ng thu håi ...vµ còng theo trËt tù ®ã sù lo l¾ng ngµy cµng t¨ng lªn gÊp béi cßn niÒm hy väng th× gi¶m dÇn. Thùc tÕ nh÷ng n¨m gÇn ®©y sè nî qu¸ h¹n trªn mét n¨m, nî khã ®ßi chiÕm tû träng lín trong tæng sè nî qu¸ h¹n ,thêng trªn 50% ,ë mét sè Ng©n hµng th¬ng m¹i cæ phÇn t×nh h×nh cßn ®¸ng sî h¬n nhiÒu: 80%-90% thËm chÝ 100%. Mét con sè lµm kinh hoµng cho tÊt c¶ nh÷ng ai hiÓu vÒ ho¹t ®éng ng©n hµng. -Tuy nhiªn bªn c¹nh hai lo¹i rñi ro tÝn dông trªn mµ ta cho r©õng cã vÊn ®Ò ®¸ng lo ng¹i th× mét lo¹i rñi ro ®îc gäi lµ rñi ro tiÒm Èn còng lµ vÊn ®Ò cÇn quan t©m . §ã lµ lo¹i rñi ro tiÒm Èn trong sè d nî kh«ng cã vÊn ®Ò. NÕu t¸ch hÕt sè d nî qu¸ h¹n ra khái tæng d nî, ta cßn l¹i d nî b×nh thêng, hay d nî kh«ng cã vÊn ®Ò g× ®¸ng lo ng¹i song ë mét sè ng©n hµng sè d nµy vÉn buéc c¸c nhµ ng©n hµng ph¶i quan t©m bëi trong sè d nî tëng chõng nh b×nh thêng ®ã l¹i Èn chøa nhiÒu vÊn ®Ò kh«ng b×nh thêng, kh«ng ®óng qui chÕ ph¸p luËt nh: Sè d nî ®· ®îc gia h¹n nhiÒu lÇn, ®¶o nî nhiÒu lÇn lµ nh÷ng con sè ®¸ng Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 kÓ ®èi víi c¸c nhµ ng©n hµng. VÒ b¶n chÊt nã ®· khã cã kh¶ n¨ng thu håi ngay tõ khi cho vay . DÉu biÕt r»ng trong ho¹t ®éng tÝn dông ng©n hµng ë bÊt k× c¬ chÕ nµo còng ®Òu ph¸t sinh nî qu¸ h¹n lµ vÊn ®Ò b×nh thêng. Trong nî qu¸ h¹n , cã mét bé phËn khã thu håi hoÆc kh«ng thu ®îc lµ rñi ro trong kinh doanh tÝn dông cña nhµ ng©n hµng. §ã còng lµ lÏ tÊt nhiªn nh sù rñi ro cña mäi ngµnh nghÒ kinh doanh kh¸c. ThÕ nhng nÕu xÐt thùc tÕ ë ViÖt Nam hiÖn nay,tû lÖ d nî qu¸ h¹n b×nh qu©n toµn quèc kho¶ng 4% so víi tæng d nî , c¸ biÖt cã mét sè ng©n hµng ë møc trªn 10%. Trong khi th«ng lÖ quèc tÕ chØ cho phÐp ë møc 1-2%. Qu¶ lµ vÊn ®Ò nî qu¸ h¹n ë c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i ViÖt Nam qu¸ nguy hiÓm , cÇn ph¶i ®îc xem xÐt cÈn thËn. VËy nh÷ng nguyªn nh©n nµo dÉn ®Õn t×nh tr¹ng chung nî qu¸ h¹n cao nh vËy? 3.2- Nguyªn nh©n g©y ra rñi ro tÝn dông . 3.2.1. Nguyªn nh©n kh¸ch quan. *M«i trêng ph¸p lý kinh tÕ . C¬ chÕ chÝnh s¸ch thay ®æi thêng xuyªn trong thõi gian qua (chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu, chÝnh s¸ch ®Êt ®ai...) lµm cho m«i trêng kinh tÕ kh«ng æn ®Þnh, ¶nh hëng ®Õn chiÕn lîc kinh doanh cña doanh nghiÖp, lµm ®¶o lén chÝnh s¸ch tÝn dông cña tõng ng©n hµng, lµ nguyªn nh©n t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn sù bÊt æn mµ hiÖn nay c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i cßn ®ang ph¶i kh¾c phôc hËu qu¶. M«i trêng ph¸p lý kinh doanh ng©n hµng cha ®Çy ®ñ, cha ®ång bé , thÓ hiÖn ë viÖc ban hµnh vµ híng dÉn thùc hiÖn c¸c qui ®Þnh, th«ng t híng dÉn cha thèng nhÊt gi÷a c¸c ngµnh liªn quan ®Ó khi thùc hiÖn t¹i ng©n hµng c¬ së cã lóc bÞ vi ph¹m. * HiÖu lùc qu¶n lý cña c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ níc cha cao. HiÖu lùc cña c¬ quan hµnh ph¸p cha cao, cha nhÊt qu¸n trong viÖc thùc thi nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng ng©n hµng. Qu¶n lý cña nhµ níc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nhiÒu lóc cßn s¬ hë, nhµ níc cho phÐp nhiÒu doanh nghiÖp ®îc s¶n xuÊt kinh doanh víi nhiÒu chøc n¨ng, nhiÖm vô vît qu¸ tr×nh Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 ®é n¨ng lùc qu¶n lý , qui m« ho¹t ®éng qu¸ lín so víi kh¶ n¨ng nguån vèn tù cã cña doanh nghiÖp, lµm n¶y sinh nh÷ng ®iÒu kiÖn dÉn ®Õn rñi ro . *Trêng hîp mét sè doanh nghiÖp vµ nhµ s¶n xuÊt gÆp khã kh¨n: hµng ho¸ vËt t tån ®äng, thua lç, mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n nªn ph¸t sinh nî qu¸ h¹n vµ nî khã ®ßi. Mét sè kh¸ch hµng vay vèn lµ nh÷ng phÇn tö xÊu cã hµnh vi lõa ®¶o,chôp giùt, dïng giÊy tê gi¶ m¹o ®Ó thÕ chÊp vay vèn råi bá trèn ...,kh¸ nhiÒu kh¸ch hµng sö dung tiÒn vay kh«ng ®óng môc ®Ých, kh«ng tr¶ nî ng©n hµng ®óng h¹n (vßng®Çu tr¶ nî nghiªm chØnh nhng vßng sau l¹i mang tiÒn ®i ch¬i hôi , ®¸nh ®Ò , bu«n lËu dÉn ®Õn t×nh tr¹ng kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng tr¶ nî tiÒn vay). Trêng hîp phæ biÕn lµ c¸c doanh nghiÖp nhµ níc do vèn tù cã thÊp, nhng l¹i "m¹nh mÏ " trong viÖc x©y dùng vµ mua s¾m tµi s¶n cè ®Þnh, kh«ng nh÷ng sö dông hÕt vèn tù cã , mµ cßn sö dông thªm khèi lîng vèn tÝn dông ng¾n h¹n ®Ó phôc vô s¶n xuÊt kinh doanh vµo mua s¾mtµi s¶n cè ®Þnh . T×nh tr¹ng nµy kÐo dµi cïng víi c¸c hµnh vi tiªu cùc kh¸c trong qu¶n lý cña b¶n th©n doanh nghiÖp lµm cho t×nh h×nh tµi chÝnh cña ®¬n vÞ ®· khã kh¨n l¹i cµng khã kh¨n h¬n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng nî qu¸ h¹n triÒn miªn,nÕu kh«ng cã biÖn ph¸p kh¾c phôc h÷u hiÖu th× mét bé phËn kh«ng nhá vèn vay cña ng©n hµng kh«ng thu håi ®îc. Liªn hiÖp d©u t¬ t»m, xÝ nghiÖp liªn hîp dÖt Nam §Þnh lµ nh÷ng vÝ dô ®iÓn h×nh vÒ viÖc sö dông hµng tr¨m tû ®ång vèn vay ng¾n h¹n vµo môc ®Ých trªn. ë trêng hîp kh¸c, mét sè doanh nghiÖp (bao gåm c¶ quèc doanh vµ ngoµi quèc doanh ) vay vèn ng©n hµng ®Ó kinh doanh, ®¸nglÏ ra sau khi b¸n hµng ph¶i tr¶ nî ng©n hµng l¹i dïng vµo viÖc kh¸c (Kinh doanh bÊt ®éng s¶n, ch¬i ®Ò, ch¬i hôi ...) VÝ dô nh c«ng ty TAMEXCO (quËn T©n B×nh TPHCM) v.v.. DÉn ®Õn thua lç vµ kh«ng cã kh¶ n¨ng tr¶ nî cho ng©n hµng. 3.2.2- nguyªn nh©n chñ quan. Trong sè c¸c rñi ro tÝn dông cña Ng©n hµng th¬ng m¹i th× trªn 80% x¶y ra lµ do nguyªn nh©n chñ quan, chñ yÕu lµ: * H¹ thÊp c¸c tiªu chuÈn cho vay. mÆc dï biÕt r»ng nÕu cho vay sÏ cã nhiÒu rñi ro, nhiÒu ®iÒu kho¶n bÊt lîi vµ cã sù vi ph¹m c¸c nguyªn t¾c tÝn dông lµnh m¹nh nhng do yÕu thÕ khi giao Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 dÞch víi c¸c ®èi tîng cã nhiÒu quyÒn thÕ chÞu ¶nh hëng th©n quen hoÆc tr¸nh va ch¹m ®Õn lîi Ých c¸ nh©n nªn mét sè l·nh ®¹o còng nh c¸n bé tÝn dông cña ng©n hµng vÉn gi¶i quyÕt cho vay. §¸ng chó ý lµ nhiÒu ®èi tîng xin vay vèn nhng kh«ng phôc vô cho môc tiªu t¨ng trëng kinh tÕ, kh«ng t¹o ra cña c¶i vËt chÊt, ngoµi chÕ ®é quy ®Þnh miÔn sao thu håi ®îc gèc vµ l·i. C¬ chÕ thÞ trêng tá ra linh ho¹t nhng nã còng cã nh÷ng mÆt tr¸i nhÊt ®Þnh, nhÊt lµ ë nh÷ng n¬i nh thµnh phè, thÞ x· cã nhiÒu Ng©n hµng th¬ng m¹i vµ tæ chøc tÝn dông ho¹t ®éng. H¬n n÷a ®èi víi c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i quèc doanh l¹i ®ang thùc hiÖn chÕ ®é kho¸n tµi chÝnh kh«ng cho vay th× kh«ng cã l·i vµ kh«ng cã thu nhËp. V× vËy nhiÒu n¬i lîi dông c¬ chÕ ®ã ®· dÉn ®Õn t×nh tr¹ng c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh, cã nh÷ng n¬i cho vay chØ cÇn cã tµi s¶n thÕ chÊp, cã n¬i cho vay bu«n b¸n bÊt ®éng s¶n nhµ cöa ®Êt ®ai vµ sè tiÒn cho vay kh«ng ph¶i lµ nhá. Ngêi vay nÕu lµ doanh nghiÖp Nhµ níc hay t nh©n bá vèn ra kinh doanh l¹i ®îc sù gióp ®ì tËn t×nh cña ng©n hµng vµ nÕu cuéc mua b¸n "th«ng ®ång bÐn giät" lîi nhuËn t¹o ra cho c¶ hai bªn rÊt nhanh chãng, nhng nÕu kh«ng thµnh c«ng cã sù trôc trÆc hoÆc do sù gi¶ m¹o cña giÊy tê th× ng©n hµng kh«ng biÕt ®Õn bao giê míi ®ßi hÕt nî. Võa qua liªn hiÖp d©u t¬ t»m ViÖt Nam l¹i ®îc khoanh nî gÇn 300 tû ®ång trong vßng 5 n¨m do sö dông vèn sai môc ®Ých lÊy vèn ng¾n h¹n ®Ó ®Çu t vµo tµi s¶n cè ®Þnh. Mét nguyªn nh©n n÷a lµ do t×nh tr¹ng ®¶o nî, cho vay mãn míi ®Ó thu håi mãn cò v× cßn cã kho¶n l·i céng vµo, do nî qu¸ h¹n ph¸t sinh kh«ng thu ®îc. ViÖc cho vay nµy võa gi÷ ®îc kh¸ch hµng l¹i võa ®¹t c¸c chØ tiªu cho vay thu nî, thu l·i. Trêng hîp nµy Ng©n hµng ¨n th©m c¶ vµo vèn. Nh vËy trong c¬ chÕ thÞ trêng ®Çy kh¾c nghiÖt, buéc c¸c ng©n hµng ph¶i chñ ®éng linh ho¹t t×m kh¸ch hµng nhng ®Ó cho vay ®îc mµ h¹ thÊp c¸c tiªu chuÈn cho vay qu¶ lµ vÊn ®Ò m¹o hiÓm. V× vËy c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i cÇn ph¶i xem xÐt l¹i chÝnh s¸ch kh¸ch hµng nÕu kh«ng muèn t¨ng c¸c kho¶n nî khã ®ßi. *Th«ng tin kh«ng c©n xøng. Trung t©m th«ng tin tÝn dông ng©n hµng (CIC ) mÆc dï ®· ra ®êi vµ ho¹t ®éng ®îc vµi n¨m trë l¹i ®©y nhng nh×n chung sù ®ãng gãp cña nã cha ®îc lµ Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 bao. §iÒu ®ã ®îc biÓu hiÖn qua con sè nî qu¸ h¹n, cô thÓ lµ nî kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n gi¶m kh«ng ®¸ng kÓ. C¸c ng©n hµng cßn thiÕu nh÷ng th«ng tin chÝnh x¸c vÒ ho¹t ®éng kinh doanh, n¨ng lùc tµi chÝnh cña kh¸ch hµng. ViÖc ngêi ®i vay kinh doanh thua lç ®Ìu cã dÊu hiÖu b¸o tríc, ng©n hµng kh«ng thu ®îc nî lµ do ng©n hµng kh«ng nhËn ®îc nh÷ng th«ng tin ®ã cho nªn kh«ng cã sù theo dâi gi¸m s¸t chÆt chÏ . NÕu cã gi¸m s¸t chÆt chÏ th× sÏ kh«ng cã chuyÖn x¶y ra nh vô ¸n TrÇn Xu©n Hoa : toµn bé kho hµng thÕ chÊp ®îc xuÊt kho mang b¸n mµ ng©n hµng kh«ng hay biÕt, còng kh«ng cã chuyÖn trong gÇn 2 n¨m mét c«ng ty cã tíi 47 lÇn vay víi 47 hå s¬ nhµ ®Êt kh¸c nhau trong ®ã cã tíi 40 hå s¬ gi¶ dïng lµm tµi s¶n thÕ chÊp mµ vÉn vay ®îc chãt lät. *Chñ quan trong cho vay . CÈn träng bao giê còng lµ nguyªn t¾c hµng ®Çu ®èi víi viÖc cho vay. Tuy nhiªn ë mét sè Ng©n hµng th¬ng m¹i ViÖt Nam ®· coi nhÑ nguyªn t¾c nµy. C¸c ng©n hµng cho r»ng®ã lµ nh÷ng kh¸ch hµng ®· quen thuéc nªn khong cÇn gi¸m s¸t chÆt chÏ, gi¶i quyÕt cho vay chØ cÇn dùa vµo nh÷ng th«ng tin cung cÊp qua tê tr×nh thay cho nh÷ng sè liÖu ®¸ng tin cËy. ChØ vµi n¨m tríc ®©y, khi thÊy r»ng ngµnh t¬ t»m ®ang trªn ®µ ph¸t triÓn ,ng©n hµng ®· kh«ng chÇn chõ quyÕt ®Þnh cho liªn hiÖp d©u t¬ t»m vay hµng tr¨m tû ®ång vµ sau ®ã ng©n hµng ®· kh«ng tæ chøc kiÓm tra, gi¸m s¸t chÆt chÏ sè tiÒn cho vay nªn kh«ng hÒ biÕt r»ng phÇn lín sè vèn vay ®ã ®îc dïng vµo x©y dùng c¸c nhµ nghØ, kh¸ch s¹n ®Ó ®Õn b©y giê khi kh¸ch s¹n kh«ng cßn ®îc mïa n÷a th× hµng tr¨m tû ®ång cña ng©n hµng cã nguy c¬ kh«ng ®ßi ®îc. * Cho vay u ®·i qu¸ nhiÒu. Mét phÇn kh«ng nhá trong con sè nî qu¸ h¹n ë c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i cßn do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nh : c¸c ng©n hµng cho vay néi bé qu¸ nhiÒu, ngêi ®îc vay lµ c¸c thµnh viªn trong ban qu¶n trÞ ®iÒu hµnh, vµ thêng lµ nh÷ng kho¶n tiÒn lín kh«ng lµnh m¹nh, thiÕu c«ng b»ng. * Qu¸ tin tëng vµo vËt thÕ chÊp. Cã mét thùc tÕ ë c¸c ng©n hµng lµ : vËt thÕ chÊp ®îc coi lµ vËt ®¶m b¶o an toµn nhÊt khi xÐt duyÖt cho vay. C¸c ng©n hµng ®· cã vËt thÕ chÊp th× rÊt Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 yªn t©m vµ htiÕu sù gi¸m s¸t chÆt chÏ víi c¸c kho¶n cho vay, trong khi tµi s¶n thÕ chÊp cã thÓ bÞ ®¸nh gi¸ sai lÖch vÒ gi¸ trÞ . Trong thùc tÕ thêng x¶y ra nghÞch lý : doanh nghiÖp ®· m¹nh th× tµi s¶n thÕ chÊp l¹i rÊt ngon lµnh trong khi ®ã nh÷ng doanh nghiÖp yÕu cÇn tµi s¶n thÕ chÊp th× tµi s¶n thÕ chÊp cña hä thËm chÝ ch¼ng cã g× mµ thÕ chÊp . MÆt kh¸c , trong mét sè trêng hîp kh¸ch hµng cè t×nh lõa g¹t ng©n hµng ®Ó vay tiÒn th× tµi s¶n thÕ chÊp chØ lµ ®å gi¶ nh vô D¬ng Thuý HiÒn -Gi¸m ®ãc c«ng ty TNHH TuyÕt Thu ë Nam Hµ, trong vßng 2 n¨m ®· dïng 47 hå s¬ nhµ ®Êt ®Ó thÕ chÊp vay h¬n 10 tû ®ång , nhng truy xÐt ra chØ cã 2 hå s¬ trong sã 47 hå s¬ ®ã lµ thËt. Víi nh÷ng tríng hîp nh vËy lÊy g× ®Ó thu nî , ph¸t m¹i ®©y? *§éi ngò c¸n bé ng©n hµng thiÕu tr×nh ®é vµ n¨ng lùc phÈm chÊt. Cã thÓ nãi ®©y lµ nguyªn nh©n lín trong sè c¸c nguyªn nh©n ®em ®Õn rñi ro tÝn dông cho nhµ ng©n hµng. §éi ngò c¸n bé trong ngµnh ng©n hµng võa thiÕu l¹i võa thõa. ThiÕu nh÷ng ngêi c¸n bé thùc sù cã tr×nh ®é vµ n¨ng lùc phÈm chÊt , cßn thõa nhiÒu nh÷ng c¸n bé kh«ng cã chuyªn m«n, thiÕu n¨ng lùc cho nªn kh«ng cã kh¶ n¨ng ph©n tÝch vµ sö lý t×nh huèng ®Ó b¶o vÖ c¸c kho¶n cho vay . Mét sè kh¸c ®¹o ®øc kÐm , tù ®éng c¾t bá c¸c chØ tiªu cho vay ®Ó thu ®îc lîi Ých c¸ nh©n. Nh÷ng con s©u mät Êy ®· lµm thÊt tho¸t cña ®Êt níc nãi chung vµ ngµnh ng©n hµng nãi riªng hµng tr¨m tû ®ång. Bªn c¹nh mét sè c¸n bé ®· bÞ ra hÇu toµ nhng vÉn cßn nhiÒu con s©u mät kh¸c ®ang ®ua nhau ®ôc khoÐt mµ vÉn cha bÞ l«i ra ¸nh s¸ng. 3.3- Nh÷ng dÊu hiÖu cña rñi ro tÝn dông 3.3.1. Nî qu¸ h¹n Nî qu¸ h¹n lµ dÊu hiÖu ®Çu tiªn vµ dÔ g©y ra rñi ro cho nhµ ng©n hµng . V× vËy nãi ®Õn ng©n hµng , nãi ®Õn rñi ro tÝn dông th× ph¶i nãi tíi nî qu¸ h¹n. Cã thÓ hiÓu nî qu¸ h¹n lµ mét kho¶n tÝn dông ®îc nhng kh«ng thÓ thu håi ®óng thêi h¹n do mét sè nguyªn nh©n kh¸ch quan vµ chñ quan kh¸c nhau. Nh chóng ta ®· biÕt, Ng©n hµng th¬ng m¹i lµ mét trung gian tµi chÝnh, lµ chiÕc cÇu giao lu kinh tÕ nèi bªn thõ vèn víi bÕn thiÕu vèn t¹o ®iÒu kiÖn cho s¶n xuÊt vµ t¸i s¶n xuÊt diÕn ra tr«i ch¶y, chÝnh v× vËy hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng trùc tiÕp ¶nh hëng ®Õn thu nhËp cña ng©n hµng vµ kh¸ch hµng. Song xÐt tÇm vÜ m«, nã cßn ¶nh hëng ®Õn c¶ nÒn kinh tÕ. Do ®ã nÕu nî Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 qu¸ h¹n x¶y ra sÏ g©y ra khã kh¨n cho ho¹t ®éng cña ng©n hµng, kh¸ch hµng vµ réng h¬n nÒn kinh tÕ sÏ thiÕu vèn trong mét ph¹m vi thêi gian nhÊt ®Þnh, nÕu nî qu¸ h¹n x¶y ra ë quy m« lín vµ viÖc thu håi gÆp khã kh¨n cã thÓ sÏ g©y ¸p lùc ®Õn l¹m phats, lµm gi¸ c¶ t¨ng, nÒn kinh tÕ bÊt æn. 3.3.1.1- c¸c lo¹i nî qu¸ h¹n. Dùa vµo kh¶ n¨ng cã thÓ thu håi chóng ta chia nî qu¸ h¹n thµnh: a) Nî qu¸ h¹n cã kh¶ n¨ng thu håi. Tríc khi thùc hiÖn mét môc ®Ých kinh doanh nµo ®ã, c¸c c¸ nh©n, doanh nghiÖp thêng x©y dùng mét kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh trong ®ã c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®îc xem xÐt cÈn thËn ®ã lµ chi phÝ, thu nhËp... khi ng©n hµng xem xÐt thÊy kÕ ho¹ch lµ kh¶ thi, Ng©n hµng sÏ cÊp tÝn dông cho kh¸ch hµng. Song trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch kinh doanh cña m×nh kh¸ch hµng cã gÆp nh÷ng khã kh¨n nhÊt thêi th× còng lµ ®iÒu dÔ hiÓu trong trêng hîp nµy kh¸ch hµng thêng xin ra h¹n nî v× cha cã kh¶ n¨ng chi tr¶. Mãn tÝn dông nµy ®îc con lµ mét mãn nî qu¸ h¹n cã kh¶ n¨ng thanh to¸n v× trong thùc tÕ kh¸ch hµng gÆp ph¶i sù bÊt thuËn lîi trong kinh doanh do thêi ®iÓm tung hµng ra b¸n kh«ng phï hîp víi tÝnh thêi vô khiÕn hµng bÞ tån kho; hµng ®· b¸n ®îc song bªn mua cßn chËm thanh to¸n... trong khi t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp lµ tèt, kh«ng cã biÕn ®éng lín. Sau khi kh¸ch hµng (doanh nghiÖp) thu håi ®wocj nî hoÆc b¸n ®îc hµng sÏ thanh to¸n cho ng©n hµng. Nh vËy, Mãn nî qu¸ h¹n nµy cßn cã kh¶ n¨ng thu håi. b) Nî qu¸ h¹n kh«ng cã kh¶ n¨ng thu håi. Lo¹i nµy thêng cã ë c¸c doanh nghiÖp quèc doanh lµm ¨n thua lç, qu¶n lý yÕu kÐm, vi ph¹m nguyªn t¾c chÕ ®é tµi chÝnh, sö dông vèn tÝn dông sai môc ®Ých, tham « cè ý lµm tr¸i... mét sè kh¸c do sù thay ®æi cña c¬ chÕ chÝnh s¸ch, thiªn tai b·o lôt... c¸c doanh nghiÖp ®Õn kú h¹n tr¶ nî nhng kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n víi ng©n hµng, ph¶i xin ra h¹n hoÆc t×m c¸ch "®¶o nî". Kh¶ n¨ng thu håi vèn cña ng©n hµng trong nh÷ng trêng hîp nµy lµ rÊt hiÕm. 3.3.1.2- Nguyªn nh©n ph¸t sinh nî qu¸ h¹n. - C¸c nguyªn nh©n bÊt kh¶ kh¸ng nh thiªn tai, ho¶ ho¹n... ®©y chÝnh lµ rñi ro mµ c¶ bªn ng©n hµng còng nh kh¸ch hµng kh«ng thÓ lêng tríc ®îc ®èi víi