Tài liệu Thực trạng xuất khẩu thuỷ sản của việt nam sang các thị trường chủ yếu

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam sang c¸c thÞ tr-êng chñ yÕu Ch-¬ng I Thùc tr¹ng xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam sang c¸c thÞ tr-êng chñ yÕu : NhËt B¶n, Mü, Trung Quèc, EU Trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi hiÖn nay, xu h-íng më cöa vµ héi nhËp kinh tÕ ®ang diÔn ra m¹nh mÏ vµ ®Çy søc hÊp dÉn ®èi víi nÒn kinh tÕ cña c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn. Xu h-íng ®ã t¹o nªn nhiÒu c¬ héi vµ thêi c¬ cho kinh doanh, cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ chung, ®ång thêi còng ®Æt ra nh÷ng th¸ch thøc míi cho tÊt c¶ c¸c ngµnh, c¸c quèc gia, ®Æc biÖt lµ c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn trong ®ã cã ViÖt Nam. Trong bèi c¶nh ®ã, viÖc xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam ngµy cµng ®-îc më réng, ®· ®ãng gãp mét phÇn kh«ng nhá ®Ó t¨ng thu nhËp b»ng ngo¹i tÖ vµ ®ãng gãp vµo GDP cña ®Êt n-íc. Trong 10 n¨m trë l¹i ®©y, thuû s¶n lµ mét trong 4 mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam (lµ dÇu khÝ, giÇy dÐp, may mÆc, thuû s¶n) ®¹t kim ng¹ch cao ®· t¹o ®µ vµ më réng ®Ó hµng ho¸ ViÖt Nam x©m nhËp vµo thÞ tr-êng thÕ giíi. 1.1. Cung vµ cÇu vÒ thuû s¶n trªn thÕ giíi vµ tiÒm n¨ng cña Viªt Nam 1.1.1 T×nh h×nh thuû s¶n thÕ giíi a. T×nh h×nh chung TrÇn ThÞ HiÒn Thanh A12- K36 E Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam sang c¸c thÞ tr-êng chñ yÕu Theo c«ng bè míi nhÊt cña FAO, tæng s¶n l-îng thuû s¶n thÕ giíi hiÖn nay ®· v-ît qua con sè 100 triÖu tÊn /n¨m, trong ®ã cã 71 triÖu tÊn ®-îc sö dông lµm thùc phÈm cho con ng-êi, 30 triÖu tÊn ®-îc dïng cho môc ®Ých kh¸c. Víi d©n sè thÕ giíi kho¶ng 6 tû ng-êi, møc tiªu thô thuû s¶n b×nh qu©n ®Çu ng-êi ®¹t 13kg/ng-êi/n¨m. Tuy vËy, møc sö dông thuû s¶n thùc phÈm lµ rÊt chªnh lÖch gi÷a c¸c khu vùc vµ c¸c quèc gia. C¸c n-íc c«ng nghiÖp ®øng ®Çu vÒ chØ tiªu møc tiªu thô thuû s¶n theo ®Çu ng-êi lµ NhËt B¶n (67kg/ng-êi/n¨m) sau ®ã lµ Nauy (46kg/ng-êi/n¨m). Tuy nhiªn, do ¶nh h-ëng cña hiÖn t-îng El Nino vµ La Nina, sau khi t¨ng nhÑ 1,8% vµo n¨m 1997, tæng s¶n l-îng thuû s¶n thÕ giíi ®· gi¶m liªn tiÕp trong hai n¨m 1998 vµ 1999. N¨m 1999, s¶n l-îng ®¸nh b¾t thuû s¶n ®¹t 91 triÖu tÊn vµ s¶n l-îng thuû s¶n nu«i trång ®¹t 31 triÖu tÊn. Trong khi s¶n l-îng ®¸nh b¾t gi¶m sót liªn tôc th× khu vùc nu«i trång cã nh÷ng b-íc t¨ng tr-ëng kh¸ cao, kho¶ng 7%/n¨m trong 10 n¨m qua. Nh÷ng n-íc ®øng ®Çu vÒ s¶n l-îng ®¸nh b¾t thuû s¶n lµ Trung Quèc, Pªru, NhËt B¶n, Chilª, Mü, Nga, In®«nªxia, Ên §é, Th¸i Lan, Nauy, aix¬len, Hµn Quèc, chiÕm h¬n mét n÷a tæng s¶n l-îng thÕ giíi. Trong lÜnh vùc nu«i trång thuû s¶n, Trung Quèc chiÕm h¬n 70% tæng s¶n l-îng nh-ng chØ 50% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu. Trong khi ®ã, NhËt B¶n chØ chiÕm 3,7% tæng s¶n l-îng thÕ giíi nh-ng ®¹t gÇn 10% tæng kim ng¹ch trao ®æi thuû s¶n nu«i trång nhê nh÷ng s¶n phÈm cã gi¸ trÞ kinh tÕ rÊt cao nh- ngäc trai, c¸ ngõ… TrÇn ThÞ HiÒn Thanh A12- K36 E Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam sang c¸c thÞ tr-êng chñ yÕu ThÞ tr-êng trao ®æi s¶n phÈm thuû s¶n thÕ giíi rÊt réng lín, bao gåm 195 n-íc xuÊt khÈu vµ 180 quèc gia nhËp khÈu thuû s¶n trong ®ã nhiÒu quèc gia võa xuÊt khÈu võa nhËp khÈu thuû s¶n nh- Mü, Ph¸p, Anh, NhËt… N¨m 1999, lÜnh vùc xuÊt khÈu thuû s¶n thÕ giíi ®¹t h¬n 50 tû ®«la, gi¶m 2,8% so víi 51,4 tû n¨m 1997. HiÖn nay, Th¸i Lan lµ nhµ xuÊt khÈu thuû s¶n lín nhÊt víi kim ng¹ch xuÊt khÈu h¬n 4 tû ®«la, t-¬ng ®-¬ng 8% tæng kim ng¹ch thuû s¶n thÕ giíi. Sau ®ã lµ Mü, Nauy, Trung Quèc, Pªru, §µi Loan… Quèc gia nhËp khÈu lín nhÊt thÕ giíi lµ NhËt B¶n, chiÕm 30% tæng kim ng¹ch bu«n b¸n quèc tÕ v-ît xa møc 14% thÞ phÇn cña n-íc ®øng thø hai lµ Mü. N¨m 1999, nhËp khÈu thuû s¶n cña NhËt B¶n, H«ng K«ng, Singapo…gi¶m sót, nh-ng ®· ®-îc bï ®¾p phÇn nµo bëi nhu cÇu t¨ng m¹nh ë thÞ tr-êng Mü. C¸c n-íc nhËp khÈu thuû s¶n lín cña thÕ giíi ®øng sau NhËt vµ Mü lÇn l-ît lµ Ph¸p, Italia, §øc, Anh, H«ng K«ng, Hµ Lan… b. Dù b¸o t×nh h×nh cung vÒ thuû s¶n cña thÕ giíi C¨n cø vµo c¸c yÕu tè ¶nh h-ëng ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt thuû s¶n thêi gian qua vµ nhu cÇu t¨ng nhanh cña tiªu thô thuû s¶n d-íi t¸c ®éng cña tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµ søc Ðp vÊn ®Ò t¨ng d©n sè vµ t¨ng thu nhËp, tæ TrÇn ThÞ HiÒn Thanh A12- K36 E Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam sang c¸c thÞ tr-êng chñ yÕu chøc n«ng l-¬ng LHQ dù b¸o vÒ s¶n xuÊt thuû s¶n thÕ giíi trung h¹n ®Õn n¨m 2005 nh- sau: s¶n l-îng ®¹t møc 125-135 triÖu tÊn (so víi 118-120 triÖu tÊn n¨m 2000), trong ®ã s¶n l-îng nu«i trång sÏ t¨ng 4-5% ®Ó bï l¹i s¶n l-îng ®¸nh b¾t kh«ng æn ®Þnh hoÆc cã thÓ bÞ gi¶m sót. Møc t¨ng s¶n l-îng thuû s¶n ë c¸c n-íc ph¸t triÓn dù b¸o ®¹t 1-2%/n¨m, con sè nµy ë c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn ®¹t 2-2,5%/n¨m. c. Dù b¸o vÒ cÇu c¸c mÆt hµng thuû s¶n trªn thÕ giíi VÒ kh¶ n¨ng tiªu thô c¸c mÆt hµng thuû s¶n thùc phÈm dù b¸o ®Õn n¨m 2005, khu vùc c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn sÏ n©ng møc tiªu thô c¸c mÆt hang thuû s¶n thùc phÈm lªn tíi 80 triÖu tÊn. Con sè nay cïng kú ë c¸c n-¬c ph¸t triÓn sÏ ®¹t 33-35 triÖu tÊn. Sù gia t¨ng møc tiªu thô thuû s¶n c¸c lo¹i sÏ diÔn ra theo h-íng: T¨ng tiªu thô c¸c lo¹i thuû s¶n t-¬i sèng, c¸c lo¹i thuû s¶n cã gi¸ trÞ dinh d-ìng cao. T¨ng nhu cÇu vÒ thuû s¶n thùc phÈm chÕ biÕn víi chÊt l-îng s¶n phÈm cao, h-¬ng vÞ hÊp dÉn. Vµ c¸c thuû s¶n thùc phÈm ph¶i ®¶m b¶o tèt vÖ sinh an toµn thùc phÈm. 1.1.2 T×nh h×nh s¶n xuÊt, tiªu thô vµ xuÊt nhËp khÈu thuû s¶n ë c¸c thÞ tr-êng chñ yÕu a. ThÞ tr-êng NhËt B¶n NhËt B¶n lµ quèc gia cã møc tiªu thô thuû s¶n b×nh qu©n ®Çu ng-êi cao nhÊt thÕ giíi (67kg/ng-êi /n¨m). Ng-êi NhËt B¶n coi träng nguån cung cÊp protein tõ t«m c¸, ®Æc biÖt trong n¨m, ng-êi NhËt cã tíi hµng tr¨m lÔ héi vµ mçi lÔ héi hÇu nh- cã mét hay vµi mãn ¨n chÕ biÕn tõ thuû s¶n . TrÇn ThÞ HiÒn Thanh A12- K36 E Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam sang c¸c thÞ tr-êng chñ yÕu Nh-ng trong lÞch sö ph¸t triÓn l©u dµi cña m×nh, NhËt B¶n ®· sím lµ mét quèc gia biÓn nªn cã tiÒm n¨ng lín vÒ ®¸nh b¾t vµ nu«i trång thuû s¶n , kim ng¹ch xuÊt khÈu nh÷ng n¨m gÇn ®©y cña NhËt B¶n trªn d-íi 3,6 tû USD, riªng 6 th¸ng ®Çu n¨m 2001, xuÊt khÈu ®¹t 128.377 tÊn, trÞ gi¸ 44,9 tû yªn. NhËt B¶n chñ yÕu xuÊt khÈu mùc, c¸ håi Th¸i B×nh D-¬ng sang Trung Quèc víi khèi l-îng rÊt lín, trªn 90% l-îng c¸ chuån ®-îc xuÊt sang Th¸i Lan lµm nguyªn liÖu cho h¶i s¶n ®ãng hép. MÆt hµng thuû s¶n mµ NhËt B¶n nhËp vÒ chñ yÕu lµ t«m, c¸ ngõ, c¸ mùc, l-¬n, surimi, cua…N¨m 2000, NhËt B¶n nhËp 246.627 tÊn t«m ®«ng l¹nh, gi¶m 3% so víi n¨m 1999. C¸c n-íc xuÊt khÈu t«m sang thi tr-êng NhËt chñ yÕu lµ Ên §é, In®«nªxia vµ ViÖt Nam , c¸ ngõ vµng ®«ng l¹nh vµ c¸ ngõ m¾t to tõ Hµn Quèc vµ §µi Loan, c¸ håi tõ Nauy vµ Chi Lª, l-¬n t- Trung Quèc. b. ThÞ tr-êng Mü Trong thËp kû võa qua, Mü lu«n ®øng thø ba, thø t- trªn thÕ giíi vÒ tæng s¶n l-îng thuû s¶n víi møc kh¸ æn ®Þnh tõ 5,55,9 triÖu tÊn/n¨m. HÇu hÕt c¸c mÆt hµng thuû s¶n cña Mü ®Òu cã chÊt l-îng cao, phong phó vÒ chñng lo¹i víi nhiÒu s¶n phÈm quý nh- c¸ håi, c¸ tuyÕt, c¸ ngõ, t«m hïm, sß, ®iÖp, c¸ nheo...Tuy nhiªn, s¶n l-îng thuû s¶n nªu trªn vÉn ch-a ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng trong n-íc. H¬n thÕ, thÞ hiÕu cña ng-êi tiªu dïng Mü l¹i tËp trung vµo mét sè mÆt hµng nh-: T«m ®«ng bãc ®Çu, c¸ ngõ ®ãng hép, c¸ håi t-¬i §¹i T©y D-¬ng, c¸ phi lª t-¬i, t«m hïm, thÞt ®iÖp...C¸c mÆt hµng nªu trªn cña Mü l¹i cã rÊt Ýt hoÆc cã nh-ng kh«ng ®ñ ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng t¨ng cña ng-êi tiªu dïng. §Æc ®iÓm nµy lµ mét trong nh÷ng ®éng lùc quan träng cho ngo¹i th-¬ng hµng thuû s¶n cña Mü ph¸t triÓn toµn diÖn c¶ vÒ xuÊt khÈu lÉn nhËp khÈu. TrÇn ThÞ HiÒn Thanh A12- K36 E Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam sang c¸c thÞ tr-êng chñ yÕu Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, xuÊt nhËp khÈu thuû s¶n cña Mü ®¹t gi¸ trÞ b×nh qu©n 10 tû USD/n¨m, lín thø 2 trªn thÕ giíi. C¸c mÆt hµng thuû s¶n nhËp khÈu vµo Mü rÊt ®a d¹ng, chñ yÕu lµ thuû s¶n t-¬i sèng vµ ®«ng l¹nh (kho¶ng 88% gi¸ trÞ nhËp khÈu), 73% lµ c¸c mÆt hµng thuû s¶n ®ãng hép, cßn l¹i lµ c¸c mÆt hµng thuû s¶n kh¸c. T«m ®«ng l¹nh lµ mÆt hµng nhËp khÈu quan träng nhÊt vµo Mü, chiÕm tíi 38% gi¸ trÞ nhËp khÈu cña thuû s¶n n-íc nµy, chiÕm gÇn 30% gi¸ trÞ t«m ®«ng l¹nh nhËp khÈu cña thÕ giíi. T«m ®«ng l¹nh nhËp khÈu vµo Mü chñ yÕu lµ t«m bãc ®Çu (chiÕm 55% khèi l-îng vµ 58% gi¸ trÞ) vµ t«m nguyªn liÖu th« (chiÕm 38% khèi l-îng vµ 34% gi¸ trÞ nhËp khÈu t«m ®«ng). Th¸i Lan tiÕp tôc chiÕm lÜnh thÞ tr-êng t«m ®«ng l¹nh ë Mü nh-ng so víi n¨m 1995 th× khèi l-îng gi¶m 7%. Equado l¹i lµ nhµ xuÊt khÈu t«m ®«ng l¹nh thø 2 sang Mü nh-ng vÒ khèi l-îng so víi n¨m 1995 còng gi¶m 8,5%. Sau n÷a lµ ®Õn Trung Quèc vµ mét sè n-íc kh¸c cã kim ng¹ch xuÊt khÈu t«m ®«ng l¹nh kh¸ lín sang thÞ tr-êng Mü. Ngoµi t«m ®«ng l¹nh, mÆt hµng thuû s¶n nhËp khÈu lín thø hai lµ c¸ philª t-¬i vµ -íp ®«ng. MÆc dï Mü cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt c¸ philª nh-ng do ng-êi Mü rÊt -a chuéng c¸ philª cña T©y ¢u vµ Canada, v× vËy Mü ph¶i xuÊt khÈu s¶n phÈm cña m×nh vµ nhËp khÈu s¶n phÈm cña c¸c n-íc kh¸c (Canada, Chi Lª, Na uy, T©y Ban Nha...). Sau t«m ®«ng l¹nh vµ c¸ philª, c¸c mÆt hµng kh¸c nh- : c¸ ngõ nguyªn con, c¸ håi nguyªn con vµ -íp l¹nh, c¸ ngõ ®èng hép...®-îc nhËp khÈu vµo Mü víi gi¸ trÞ hµng n¨m t-¬ng ®èi lín nh»m ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng cña c- d©n n-íc nµy vµ ®Ó t¸i chÕ råi xuÊt sang n-íc kh¸c. c. ThÞ tr-êng Trung Quèc TrÇn ThÞ HiÒn Thanh A12- K36 E Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam sang c¸c thÞ tr-êng chñ yÕu N¨m 2000, s¶n l-îng thuû s¶n c¸c lo¹i cña Trung Quèc ®¹t 42.785 ngµn tÊn trong ®ã s¶n l-îng thuû s¶n khai th¸c tù nhiªn lµ 17.400 ngµn tÊn vµ s¶n l-îng thuû s¶n nu«i trång ®¹t 25.385 ngµn tÊn. Dù kiÕn ®Õn n¨m 2001, s¶n l-îng thuû s¶n cña Trung Quèc sÏ t¨ng lªn ®Õn trªn 50 ngµn tÊn nh»m ®¸p øng nhu cÇu tiªu thô trong n-íc ngµy cµng t¨ng vµ nhu cÇu cho xuÊt khÈu víi khèi l-îng lín. VÒ tiªu thô, do møc sèng cña nh©n d©n Trung Quèc tiÕp tôc t¨ng lªn vµ nhu cÇu vÒ thuû s¶n t-¬i sèng còng t¨ng theo, d-íi ®©y lµ sè liÖu thèng kª cña Trung Quèc cho ta thÊy. B¶ng 1: C¬ cÊu tiªu dïng vµ xuÊt nhËp khÈu thuû s¶n Trung Quèc. N¨m §¬n vÞ 1999 2000 kg/ng-êi 5,82 6,74 - Thµnh thÞ: ,, 10,3 11,7 - N«ng th«n: ,, 3,28 3,92 NhËp khÈu. TÊn 626.000 1.251.000 XuÊt khÈu. ,, 1.296.000 1.485.000 ChØ tiªu Møc tiªu thô b×nh qu©n. TÝnh ®Õn hÕt th¸ng 4/2001, khèi l-îng thuû s¶n mËu dÞch cña Trung Quèc dù tÝnh t¨ng 13% so víi cïng kú n¨m 2000. Nga lµ thÞ tr-êng chÝnh xuÊt khÈu chÝnh ®èi víi mÆt hµng c¸ -íp ®«ng cña Trung Quèc. Trªn 50% khèi l-îng c¸ ®«ng l¹nh nhËp khÈu vµo Trung Quèc lµ tõ thÞ tr-êng Nga, phÇn cßn l¹i ®-îc nhËp khÈu tõ Ên §é vµ c¸c thÞ tr-êng kh¸c. HÇu hÕt c¸ ®«ng l¹nh nhËp khÈu vµo Trung Quèc ®-îc läc x-¬ng vµ t¸i xuÊt. Mùc lµ loµi nhuyÔn thÓ th©n mÒm ®-îc giao dÞch víi khèi l-îng lín, phÇn lín mùc nhËp khÈu vµo Trung Quèc ®-îc chÕ biÕn vµ t¸i TrÇn ThÞ HiÒn Thanh A12- K36 E Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam sang c¸c thÞ tr-êng chñ yÕu xuÊt sang NhËt, Mü vµ Hµn Quèc. Ngoµi ra, Trung Quèc còng xuÊt khÈu mét khèi l-îng lín mùc sèng, t«m ®«ng l¹nh, l-¬n sèng vµ ®«ng l¹nh. d. ThÞ tr-êng EU Liªn minh Ch©u ¢u hiÖn nay bao gåm 15 quèc gia víi h¬n 365 triÖu ng-êi tiªu dïng. Tõ n¨m 1968, EU ®· lµ mét thÞ tr-êng thèng nhÊt vÒ h¶i quan, cã ®Þnh møc thuÕ h¶i quan chung cho tÊt c¶ c¸c n-íc thµnh viªn. Ngµy 7/2/1992 hiÖp -íc Masstricht ®-îc ký kÕt t¹i Hµ Lan më ®Çu cho sù thèng nhÊt vÒ chÝnh trÞ, kinh tÕ tiÒn tÖ gi÷a c¸c n-íc thµnh viªn EU. ThÞ tr-êng EU thèng nhÊt cho phÐp tù do l-u th«ng søc lao ®éng, hµng ho¸ dÞch vô vµ vèn gi÷a c¸c n-íc thµnh viªn. Riªng ®èi víi mÆt hµng thuû s¶n, EU lµ mét trong ba thÞ tr-êng tiªu thô thuû s¶n lín nhÊt thÕ giíi bªn c¹nh NhËt B¶n vµ Mü. Hµng n¨m Liªn minh Ch©u ¢u chiÕm tõ 25-30% nhËp khÈu thuû s¶n cña toµn thÕ giíi. Møc tiªu thô thuû s¶n b×nh qu©n ®Çu ng-êi ë EU lµ 17kg/n¨m vµ t¨ng dÇn hµng n¨m kho¶ng 3%. Gi¸ c¶ mÆt hµng thuû s¶n ë thÞ tr-êng EU còng cao h¬n c¸c thÞ tr-êng Ch©u ¸ trung b×nh kho¶ng tõ 1,1 ®Õn 1,4 lÇn vµ cã tÝnh æn ®Þnh. ThÞ tr-êng thuû s¶n EU cã tÝnh æn ®Þnh cao, víi nhiÒu nhãm cd©n cã nhiÒu yªu cÇu kh¸c nhau trong thãi quen tiªu thô c¸c s¶n phÈm thuû s¶n. Trong khi nhu cÇu vÒ hµng thuû s¶n ®ang ngµy cµng t¨ng, Uû ban nghÒ c¸ cña EU míi ®©y ®· ra tuyªn bè c¾t gi¶m 1/3 s¶n l-îng khai th¸c h¶i s¶n tõ n¨m 1997-2010, nh»m ®Ó b¶o vÖ nguån lîi h¶i s¶n. ChÝnh ®iÒu nµy lµm cho nhu cÇu nhËp khÈu thuû s¶n cña EU ®ang ngµy cµng t¨ng cao. Tuy nhiªn thÞ tr-êng EU thËt sù lµ mét thÞ tr-¬ng khã tÝnh, cã tÝnh chän läc cao víi nh÷ng yªu cÇu nghiªm ngÆt vÒ tiªu chuÈn chÊt l-îng vµ vÖ sinh an toµn thùc phÈm. TrÇn ThÞ HiÒn Thanh A12- K36 E Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam sang c¸c thÞ tr-êng chñ yÕu 1.1.3 TiÒm n¨ng cña thuû s¶n ViÖt Nam a. §¸nh b¾t tù nhiªn ViÖt Nam lµ mét quèc gia cã bê biÓn dµi 3260km víi 112 cöa s«ng, l¹ch; vïng ®Æc quyÒn kinh tÕ réng kho¶ng 1 triÖu km2 víi h¬n 4000 hßn ®¶o lín nhá t¹o ra nhiÒu eo, vÞnh vµ ®Çm ph¸ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc ph¸t triÓn vµ duy tr× nguån lîi thuû s¶n. Theo sè liÖu ®iÒu tra ch-a ®Çy ®ñ, hµng n¨m ViÖt Nam cã thÓ khai th¸c 1,2-1,4 triÖu tÊn h¶i s¶n c¸c lo¹i mµ kh«ng ¶nh h-ëng ®Õn tiÒm n¨ng nguån lîi thuû s¶n. Trong khai th¸c tù nhiªn, nhê cã khoa häc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i nªn cã thÓ x¸c ®Þnh trö l-îng vµ x©y dùng kÕ ho¹ch khai th¸c hîp lý ®èi víi tõng lo¹i thuû s¶n, tõng vïng biÓn vµ tõng mïa vô võa ®¶m b¶o khai th¸c tèi ®a nguån lîi thuû s¶n võa ®¶m b¶o kh¶ n¨ng t¸i t¹o ®Ó æn ®Þnh khai th¸c l©u dµi. Nh÷ng tµu lín ®-îc trang bÞ hiÖn ®¹i, cã kh¶ n¨ng më réng khai th¸c h¶i s¶n xa bê vµ h×nh thµnh nghÒ c¸ viÔn d-¬ng trong t-¬ng lai. b. Nu«i trång thuû s¶n ViÖt Nam cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n còng lµ rÊt lín. ViÖt Nam cã kho¶ng 1,4 triÖu ha mÆt n-íc néi ®Þa, trong ®ã gÇn 30 v¹n ha lµ n¬i thÝch hîp ®Ó nu«i trång thuû s¶n. Ngoµi ra ViÖt Nam cßn cã h¬n 800 ngµn ha eo, vïng, vÞnh biÓn, ®Çm ph¸ tù nhiªn cã thÓ sö dông vµo c«ng t¸c nu«i trång thuû s¶n. C¸c ch-¬ng tr×nh nu«i trång thuû s¶n ®· ph¸t triÓn kh¸ m¹nh mÏ vµ v÷ng ch¾c, tõng b-íc ®Èy lïi viªc nu«i trång manh móm, tù ph¸t theo lèi thñ c«ng truyÒn thèng d-a vµo thiªn nhiªn sang nu«i trång cã quy ho¹ch víi khoa häc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i h¬n, ®-a diÖn tÝch tõ 295.000 ha n¨m 1990 lªn 535.000 ha n¨m 1999. TrÇn ThÞ HiÒn Thanh A12- K36 E Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam sang c¸c thÞ tr-êng chñ yÕu NÕu n¨m 1998 s¶n l-îng nu«i chØ ®-îc 500 ngµn tÊn th× ®Õn n¨m 1999 ®· t¨ng lªn 600 ngµn tÊn vµ cßn cã nhiÒu kh¶ n¨ng ph¸t triÓn h¬n n÷a trong nh÷ng n¨m tíi. c. XuÊt khÈu thuû s¶n Mçi n¨m ViÖt Nam xuÊt sang 62 n-íc hµng ngµn tÊn thuû s¶n trong ®ã chñ yÕu lµ c¸c lo¹i t«m ®«ng, mùc, c¸ ®«ng, c¸ hép, thÞt t«m hçn hîp vµ mét sè lo¹i thuû s¶n kh¸c nh- nhuyÔn thÓ hai m¶nh vá. Bé Thuû s¶n ViÖt Nam ®· sím cã chñ tr-¬ng ®Èy m¹nh khai th¸c, chÕ biÕn h¶i s¶n phôc vô xuÊt khÈu v× vËy hµng thuû s¶n ViÖt Nam ®Õn nay ®· cã thÓ x©m nhËp c¸c thÞ tr-êng khã tÝnh nh- NhËt B¶n, Mü, EU....Bé Thuû s¶n ViÖt Nam tiÕp tôc ®æi míi trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, tiÕp thu nh-ng kü thuËt tiªn tiÕn ®ång thêi kªu gäi ®Çu tvµo lÜnh vùc quan träng nh»m t¨ng c-êng kh¶ n¨ng c¹nh tranh hµng thuû s¶n ViÖt Nam trªn thÞ tr-êng thÕ giíi. Do ®ã, ngµnh Thuû s¶n ViÖt Nam ®· cã nh÷ng b-íc tiÕn quan träng trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc: c. ChÕ biÕn thuû s¶n §· tõng b-íc kh¾c phôc t×nh tr¹ng lao ®éng thñ c«ng lµ chÝnh sang sö dông m¸y mãc c«ng nghÖ kh¸ hiÖn ®¹i vµ ®ång bé. Mét sè c«ng nghÖ míi ®-îc ®-a vµo s¶n xuÊt, nhê ®ã kÐo dµi thêi gian gi÷ chÊt l-îng vµ ®é t-¬i sèng cña hµng thuû s¶n; t¹o ra nhiÒu chñng lo¹i hµng ho¸, träng l-îng, mÈu m· víi chÊt l-îng tèt, sè l-îng nhiÒu, gi¸ thµnh h¹ phôc vô yªu cÇu ¨n ngay, nÊu ngay rÊt tiÖn lîi cña ng-êi tiªu dïng vµ n©ng cao gi¸ trÞ hµng ho¸ thuû s¶n cña ViÖt Nam, më réng thÞ tr-êng tiªu thô. VÝ dô: ë An Giang tr-íc ®©y xuÊt khÈu c¸ ba sa sang Phi- lª ®«ng l¹nh ®¹t hiÖu qu¶ thÊp, nh-ng khi ¸p dông kû thuËt x«ng khãi nguéi cña trung t©m c«ng nghÖ vµ thuû s¶n sinh häc thuû s¶n cña ViÖn nghiªn cøu nu«i trång thuû s¶n II, ®· ®-a gi¸ trÞ th-¬ng m¹i t¨ng tõ 1,5- 2 lÇn vµ më réng thÞ tr-êng TrÇn ThÞ HiÒn Thanh A12- K36 E Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam sang c¸c thÞ tr-êng chñ yÕu tiªu thô. C«ng ty xuÊt nhËp khÈu Kiªn Giang chuyÓn tõ c«ng nghÖ ®«ng tiÕp xóc sang ®«ng rêi nhanh IQF ®· thu chªnh lÖch gi¸ b¸n tõ 0,03- 0,05 USD/kg t«m ®«ng, nÕu mæi n¨m s¶n xuÊt 2.000 tÊn s¶n phÈm sÎ thu chªnh lÖch tõ 60.000- 100.000 USD. NhiÒu s¶n phÈm thuû s¶n tr-íc ®©y kh«ng cã gi¸ trÞ kinh tÕ, nay nhê cã c«ng nghÖ chÕ biÕn tiªn tiÕn ®· t¹o ra nhiÒu hµng ho¸ cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao, thÞ tr-êng ®-îc më réng; nhê ®ã ®· thóc ®Èy viÖc nu«i trång, khai th¸c thuû s¶n vµ c¶ trong dÞch vô hËu cÇn nghÒ c¸ còng ph¸t triÓn theo. 1.2 . T×nh h×nh xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam trong thêi gian qua. 1.2.1. T×nh h×nh chung. Trong ch-¬ng tr×nh ph¸t triÓn xuÊt khÈu thuû s¶n ®Õn n¨m 2005 ®-îc Thñ t-íng phª duyÖt vµo cuèi n¨m 1998, môc tiªu gi¸ trÞ xuÊt khÈu thuû s¶n ®-îc x¸c ®Þnh ph¶i phÊn ®Êu ®¹t 1,1 tû USD vµo n¨m 2000 vµ 2,5 tû USD vµo n¨m 2005. Nh÷ng n¨m qua, v-ît qua biÕt bao thö th¸ch gian nan cña c¶ thiªn nhiªn lÉn thÞ tr-êng, ngµnh Thuû s¶n ViÖt Nam ®· ghi ®-îc mét dÊu Ên quan träng vµo n¨m 2000, n¨m ho¹t ®éng xuÊt khÈu thuû s¶n c¶ n-íc: kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n ®· gia t¨ng v-ît bËc, ®¹t trªn 1,3 tû USD trong 11 th¸ng ®Çu n¨m, c¶ n¨m ®¹t 1,478 tû USD, ®øng thø 3 trong c¸c ngµnh xuÊt khÈu m¹nh nhÊt cña ViÖt Nam chØ sau dÇu th« vµ dÖt may. B¶ng 2. C¬ cÊu mét sè mÆt hµng xuÊt khÈu chñ yÕu §¬n vÞ 2000 7T/2001 tÝnh: tû USD 1998 1999 TrÇn ThÞ HiÒn Thanh A12- K36 E Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam sang c¸c thÞ tr-êng chñ yÕu 9,32 11,54 14,45 9,13 1. DÇu th« 2,76 3,37 3,502 2,10 2. Hµng dÖt may 1,45 1,75 1,892 1,14 3. H¶i s¶n 0,86 0,974 1,478 1,02 4. Dµy dÐp 1,03 1,39 1,464 0,89 5. G¹o 0,70 0,86 0,667 0,41 Tæng kim ng¹ch XK MÆt hµng Nguån: Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t-. Tæng s¶n l-îng thuû s¶n c¶ n-íc n¨m 2000 ®¹t 1.951.350 tÊn, v-ît 15,54% so víi cïng kú n¨m 1999. Trong ®ã, khai th¸c ®¹t 1.308.975 tÊn, v-ît 15% so víi cïng kú, nu«i trång ®¹t 642.375 tÊn, t¨ng 16,6%. Theo nghiªn cøu cña FAO, trong sè 20 n-íc cã s¶n l-îng khai th¸c thuû s¶n hµng n¨m tõ 1 triÖu tÊn trë lªn, n-íc ta ®øng hµng thø 17. NÕu tÝnh 10 n-íc cã s¶n l-îng nu«i trång thuû s¶n cao th× ViÖt Nam ®øng hµng thø 7 ( trªn Mü). Tõ n¨m 1990 ®Õn n¨m 2000, mÆc dï tæng s¶n l-îng thuû s¶n ( kÓ c¶ khai th¸c vµ nu«I trång chØ t¨ng gÇn gÊp ®«i ( tõ 1.019.800 tÊn lªn 1.950.000 tÊn) nh-ng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®· t¨ng gÊp gÇn 7 lÇn ( tõ 205 triÖu USD lªn 1,478 tû USD). NÕu tÝnh tõ n¨m 1998, xuÊt khÈu ®¹t 858 triÖu USD trë l¹i ®©y, th× nhÞp ®é t¨ng tr-ëng b×nh qu©n mçi n¨m trªn 20%, trong khi ®ã s¶n l-îng thuû s¶n t¨ng b×nh qu©n gÇn 5%/n¨m. TrÇn ThÞ HiÒn Thanh A12- K36 E Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam sang c¸c thÞ tr-êng chñ yÕu B¶ng 3: T×nh h×nh s¶n xuÊt – xuÊt khÈu thuû s¶n tõ n¨m 1998-2000 Danh môc 1998 1999 2000 2001 2005 S¶n l-îng thuû s¶n(Tr. tÊn) 1,676 1,80 1,9 1,95 2,2 Trong ®ã: Khai th¸c h¶i s¶n Nu«i trång thuû s¶n 1,138 0,538 1,18 0,62 1,3 0,7 1,20 0,75 1,2 1,0 0,585 0,971 1,47 1,55 2,5 Kim ng¹ch xuÊt khÈu(Tû USD) Nh-ng thµnh tùu c¬ b¶n nhÊt lµ ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn ®· chuyÓn biÕn m¹nh mÏ vÒ chÊt, viÖc c¶i thiÖn s¶n xuÊt, n©ng cao chÊt l-îng vµ ®¶m b¶o tiªu chuÈn an toµn vÖ sinh thùc phÈm thuû s¶n theo HACCAP ®· cã nh÷ng tiÕn bé râ rÖt, ®-îc ghi nhËn b»ng viÖc ViÖt Nam chÝnh thøc vµo danh s¸ch I xuÊt khÈu thuû s¶n vµ nhuyÔn thÓ hai m¶nh vá sang EU ®· t¹o thÕ ®øng vµ uy tÝnh v÷ng ch¾c cho thuû s¶n ViÖt Nam v-¬n xa h¬n n÷a trªn thÞ tr-êng thÕ giíi. a. VÒ c¬ cÊu s¶n phÈm: c¸c nhãm s¶n phÈm xuÊt khÈu ®Òu t¨ng. TrÇn ThÞ HiÒn Thanh A12- K36 E Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam sang c¸c thÞ tr-êng chñ yÕu Nhãm s¶n phÈm t«m ®¹t gi¸ trÞ cao nhÊt (641,3 triÖu USD), chiÕm 47,1% tæng gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n c¶ n-íc, vµ cã tèc ®é t¨ng tr-ëng m¹nh nhÊt (t¨ng 168 triÖu USD) so víi cïng kú n¨m 1999), víi sù tham gia cña 160 doanh nghiÖp chÕ biÕn kinh doanh t«m trong c¶ n-íc. Hai thÞ tr-êng dÉn ®Çu vÒ nhËp khÈu s¶n phÈm nµy tõ ViÖt Nam lµ NhËt vµ Mü. ThÞ tr-êng NhËt ®øng ®Çu vÒ kim ng¹ch, ®¹t 271,1 triÖu USD, t¨ng 23,1% so víi cïng kú n¨m ngo¸i, cßn Mü tuy ë vÞ trÝ thø hai, ®¹t 201 triÖu USD, nh-ng l¹i cã møc t¨ng tr-ëng bÊt ngê, b»ng 220% so víi cïng kú n¨m tr-íc, b¸o hiÖu sù t¨ng tèc trong n¨m 2001 vÒ s¶n phÈm t«m. Nhãm s¶n phÈm c¸ tuy chØ chiÕm tû träng 14,9% trong tæng gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu, víi kim ng¹ch 193,878 triÖu USD trong 11 th¸ng ®Çu n¨m, nh-ng cã møc t¨ng 49,9% so víi cïng kú n¨m tr-íc. C¸ lµ s¶n phÈm thu hót nhiÒu nhÊt sè doanh nghiÖp xuÊt khÈu thuû s¶n trong c¶ n-íc tham gia: 300/600 doanh nghiÖp. N¨m 2000 lµ n¨m chóng ta më ®-îc nhiÒu thÞ tr-êng tiªu thô nhÊt, huy ®éng ®-îc nhiÒu nhÊt nguån nguyªn liÔu c¸ c¸c lo¹i ®-a vµo chÕ biÕn xuÊt khÈu hoÆc xuÊt c¸c s¶n phÈm t-¬i, -íp ®¸. Mü lµ thÞ tr-êng dÉn ®Çu vÒ tiªu thô c¸ cña ViÖt Nam , ®¹t 56,1 triÖu USD, chiÕm xÊp xØ 30% tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu c¸ c¸c lo¹i cña c¶ n-íc. §©y lµ møc kû lôc, b»ng 260% so víi cïng kú n¨m 1999, khiÕn cho NhËt B¶n ph¶i nh-êng vÞ trÝ dÉn ®Çu trong viÖc nhËp khÈu nhãm hµng nµy cho Mü, v× míi ®¹t 20,2% trong tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu c¸. TrÇn ThÞ HiÒn Thanh A12- K36 E Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam sang c¸c thÞ tr-êng chñ yÕu C¬ cÊu s¶n phÈm n¨m 1999-2000 15% 16% 16% 49% 43% 12% 6% 14% 14% 15% Nhãm t«m Hµng kh« S¶n phÈm kh¸c Nhãm c¸ NhuyÔn thÓ Nhãm hµng kh« cã møc t¨ng tr-ëng cao nhÊt trong c¸c nhãm s¶n phÈm thuû s¶n xuÊt khÈu n¨m 2000, t¨ng gÊp 3,8 lÇn so víi cïng kú n¨m 1999, ®¹t gi¸ trÞ 184,5 triÖu USD trong 11 th¸ng ®Çu n¨m 2000, xÊp xØ møc gi¸ trÞ cña s¶n phÈm c¸, ®-a tû träng mÆt hµng nµy v-ît lªn vÞ trÝ thø 3 sau t«m vµ c¸. Cµng vÒ cuèi n¨m nhãm mÆt hµng nay cµng cã sù t¨ng tr-ëng nhanh. §ãng gãp ®¸ng kÓ vµ cã tû träng ngµy cµng lín vµo bøc tranh s¸ng sña cña xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam cßn cã vai trß tÝch cùc cña c¸c nhãm s¶n phÈm kh¸c, ®Æc biÖt lµ c¸c mÆt hµng thùc phÈm chÕ biÕn, nhuyÔn thÓ hai m¶nh vá, cua ghÑ, ®Æc s¶n biÓn. Trong n¨m 2000, c¸c nhãm s¶n phÈm nay ®¹t kim ng¹ch trªn 230 triÖu USD, t¨ng trªn 59% so víi cïng kú n¨m ngo¸i, chiÕm tû träng 16,2% trong kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n . §©y lµ th¾ng lîi cña viÖc ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm, ®a d¹ng ho¸ mÆt hµng, xu h-íng tÝch cùc cÇn ®-îc tiÕp tôc duy tr× vµ ph¸t triÓn trong nh÷ng n¨m tiÕp theo. NhuyÔn thÓ ch©n ®Çu lµ nhãm s¶n phÈm cã tèc ®é t¨ng tr-ëng chËm nhÊt (1,1%/n¨m), tr-íc hÕt v× lý do biÕn ®éng nguån lîi, song còng cßn do t¸c ®éng cña viÖc gi¶m søc mua nhãm s¶n phÈm nµy cña 2 thÞ tr-êng NhËt B¶n vµ Mü. b. VÒ gi¸ thµnh xuÊt khÈu TrÇn ThÞ HiÒn Thanh A12- K36 E Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam sang c¸c thÞ tr-êng chñ yÕu Nh- ta ®· biÕt, viÖc t¨ng s¶n l-îng thuû s¶n cña thÕ giíi nãi chung vµ ViÖt Nam nãi riªng chñ yÕu hy väng vµo viÖc t¨ng s¶n l-îng thuû s¶n nu«i trång, cßn kh¶ n¨ng t¨ng ®¸nh b¾t c¸ tù nhiªn lµ rÊt h¹n chÕ, nhÊt lµ ®èi víi nguån h¶i s¶n ®¸nh b¾t ven bê, v× nguån tµi nguyªn ë ®©y ®· ®-îc khai th¸c qu¸ c«ng suÊt cïng víi vÊn ®Ò « nhiÔm m«i tr-êng nghiªm träng vµ chi phÝ ®¸nh b¾t ®· t¨ng cao h¬n møc cã thÓ chÊp nhËn, nªn quan hÖ cung cÇu ®· mÊt c©n ®èi. Bëi vËy, gi¸ c¶ cña hÇu hÕt c¸c lo¹i thuû s¶n ngµy cµng t¨ng cao, theo dù b¸o cña c¸c nhµ kinh tÕ thÕ giíi, gi¸ cña c¸c mÆt hµng thuû s¶n t¨ng ë møc 20%-25%/n¨m. §©y lµ nh©n tè thuËn lîi gãp phÇn t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua. 1.2.2 T×nh h×nh xuÊt khÈu sang c¸c thÞ tr-êng chñ yÕu §Õn n¨m 2000, hµng thuû s¶n ViÖt Nam ®· cã mÆt ë 62 n-íc ë trªn thÕ giíi, t-¬ng ®-¬ng víi sè l-îng thÞ tr-êng xuÊt khÈu cña n¨m 1999, song kim ng¹ch xuÊt khÈu sang c¸c thÞ tr-êng chÝnh ®Òu t¨ng tr-ëng v-ît bËc. a. ThÞ tr-êng Mü –thÞ tr-êng cã møc t¨ng tr-ëng nhanh nhÊt. Tr-íc n¨m 1994, Mü ®ang thùc hiÖn chÝnh s¸ch cÊm vËn ®èi víi ViÖt Nam, trong thêi gian nµy, xuÊt khÈu thuû s¶n trùc tiÕp vµo Mü hÇu nh- kh«ng ®¸ng kÓ. N¨m 1996, hµng thuû s¶n ViÖt Nam vµo Mü chØ cã 8 triÖu USD, n¨m 1987 t¨ng 4,5 lÇn vµ n¨m 1988 t¨ng 10 lÇn so víi n¨m 1986. Hµng thuû s¶n ViÖt Nam muèn xuÊt khÈu sang Mü ph¶i qua mét n-íc trung gian thø 3 ( chñ yÕu lµ Singapore). §Õn n¨m 1994, sau khi Mü dì bá lÖnh cÊm vËn ®èi víi ViÖt Nam , xuÊt khÈu n«ng s¶n cña ViÖt Nam nãi chung vµ thuû s¶n nãi riªng ®· t¨ng lªn ®¸ng kÓ. C¸c mÆt hµng h¶i s¶n ®øng thø 2 (®¹t 52 triÖu USD/n¨m) sau cafª víi kim ng¹ch lµ100triÖu USD/n¨m . Trong suèt giai ®o¹n 1994-1999, xuÊt khÈu sang thÞ tr-êng Mü chØ chiÕm 4-5% tæng gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµ nhËp khÈu tõ Mü chØ ®¹t 2,4% tæng kim ng¹ch nhËp kh©ñ cña ViÖt Nam . Trong khi ®ã, tû lÖ nµy ë c¸c n-íc trong khu vùc mµ Mü ®· ¸p dông quy chÕ quan hÖ b×nh th-êng nh- Th¸i Lan lµ 17,4% vµ 10,3% vµ Malaixia lµ19,4% vµ TrÇn ThÞ HiÒn Thanh A12- K36 E Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam sang c¸c thÞ tr-êng chñ yÕu 11,9%. N¨m 1999, xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam ®· t¨ng gÇn 18 lÇn so víi n¨m 1986, vµ ®©y lµ mét b-íc tiÕn bé trong qu¸ tr×nh x©m nhËp vµo thÞ tr-êng Mü. XuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam sang Mü. 304 sè doanh nghiÖp 54 80.1 55 39 9.8 5.1 1997 1998 129.5 94 97 13.8 1999 20.6 Gi¸ trÞ xuÊt khÈu (tr.USD) Tû träng XKTS (%) 2000 N¨m 1997, gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thi tr-êng Mü ®¹t 273 triÖu USD, trong ®ã thuû s¶n ®¹t 42,8 triÖu USD, chiÕm 15,7%, trong hai n¨m sau, tû träng thuû s¶n xuÊt khÈu t¨ng dÇn vµ kim ng¹ch t¨ng manh (n¨m 1998 t¨ng gÇn gÊp ®«i n¨m 1997, cßn n¨m 1999 gÊp 3 lÇn ). MÆc dï kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n sang thÞ tr-êng ®· cã nh÷ng b-íc t¨ng tr-ëng ®¸ng kÓ, tuy nhiªn do 2 n-íc ch-a ®-îc ký HiÖp ®Þnh th-¬ng m¹i nªn ch-a ph¸t huy hÕt tiÒm n¨ng vµ thÕ m¹nh cña thuû s¶n ViÖt Nam . ThÞ tr-êng Mü lµ mét thÞ tr-êng tiªu thô nhËp khÈu vµ tiªu thô thuû s¶n lín thø hai thÕ giíi (sau NhËt) , ®©y lµ mét thÞ tr-êng ®a d¹ng vµ cã tiÒm n¨ng rÊt lín. So víi c¸c thÞ tr-êng cã møc tiªu dïng b×nh qu©n ®Çu ng-êi t-¬ng ®-¬ng Mü nh- EU hay NhËt B¶n th× xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam sang Mü chiÕm mét tû lÖ rÊt khiªm tèn. Do thuÕ nhËp khÈu trung b×nh ®èi víi s¶n phÈm n«ng nghiÖp cña c¸c thÞ tr-êng nµy cao h¬n rÊt nhiÒu so víi Mü, vÝ dô ®èi víi EU lµ 45% trong khi Mü lµ 13% nªn khi mµ HiÖp ®Þnh th-¬ng m¹i ®-îc thi hµnh th× xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam sang thÞ tr-êng Mü sÏ cã c¬ héi t¨ng lªn ®¸ng kÓ. B¶ng 4: T×nh h×nh xuÊt khÈu thuû s¶n sang thÞ tr-êng Mü thêi kú 1997-2001. TrÇn ThÞ HiÒn Thanh A12- K36 E Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam sang c¸c thÞ tr-êng chñ yÕu ChØ tiªu 1997 1998 1999 2000 6T/200 1 273,3 468,6 540,1 732,5 502,2 Trong ®ã: Thuû s¶n. 42,9 81,5 125,6 304,4 203,4 Tû träng (%) 15,7 17,4 23,3 41,6 40,5 Tæng kim ng¹ch XK sang Mü (Tr.USD) Nguån: Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t-. N¨m 2000, khi thùc hiÖn HiÖp ®Þnh th-¬ng m¹i, Mü sÏ ¸p dông thuÕ suÊt phï hîp víi quy ®Þnh cña WTO (-íc tÝnh thuÕ nhËp khÈu trung b×nh cña hµng ho¸ ViÖt Nam vµo Mü sÏ gi¶m tõ 40 xuèng cßn 4%), lo¹i bá hµng rµo phi thuÕ quan, c¸c h¹n chÕ ®Þnh l-îng vµ më ®-êng cho hµng ho¸ ViÖt Nam th©m nhËp vµ c¹nh tranh b×nh ®¼ng trªn thÞ tr-êng Mü. VÒ phÝa m×nh, ViÖt Nam cam kÕt sÏ lo¹i bá c¸c rµo c¶n, phi thuÕ quan, gi¶m møc thuÕ ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu tõ Mü vµo ViÖt Nam; do ®ã, t¹o ®iÒu kiÖn cho ng-êi tiªu dïng ViÖt Nam mua hµng ho¸ cña Mü víi gi¸ rÎ h¬n. HiÖp ®Þnh th-¬ng m¹i kh«ng nh÷ng thóc ®Èy t¨ng tr-ëng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµo mét trong nh÷ng thÞ tr-êng lín nhÊt thÕ giíi mµ cßn t¹o thªm ®éng lùc cho t¨ng tr-ëng kinh tÕ cña ViÖt Nam. §èi víi ngµnh thuû s¶n, tr-íc ®ay ph¶i chÞu møc thuÕ nhËp khÈu cao, khã kh¨n th©m nhËp thÞ tr-êng Mü nay ®· cã mét c¬ héi ®Ó ph¸t triÓn vµ thu ®-îc nhiÒu lîi nhuËn do thuÕ nhËp khÈu gi¶m m¹nh. §iÒu nµy ®-îc minh chøng qua kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n vµo thÞ tr-êng Mü n¨m 2000 vµ 6 th¸ng ®Çu n¨m 2001. Ngay ®Çu th¸ng 10/2000, Bé Thuû s¶n ®· häp b¸o c«ng bè ®Õn hÕt th¸ng 9/2000, xuÊt khÈu thuû s¶n ®· v-ît ng-ìng 1 tû USD, ®¹t 90,90% kÕ ho¹ch n¨m, t¨ng 52,4% so víi cïng kú n¨m 1999. §©y lµ mèc son quan träng ®¸nh dÊu b-íc ph¸t triÓn míi cña ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam. Nh-ng ®Õn cuèi n¨m 2000, xuÊt khÈu thuû s¶n ®· ®¹t tíi1,478 tû USD, t¨ng 55% so víi cïng kú n¨m tr-íc vµ gÊp 1,35 lÇn kÕ ho¹ch n¨m.Trong ®ã, Mü chiÕm 305 triÖu USD ( 20,6%), xÕp thø 2 sau NhËt, v-ît qua EU. TrÇn ThÞ HiÒn Thanh A12- K36 E Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam sang c¸c thÞ tr-êng chñ yÕu C¬ cÊu thÞ tr-êng xuÊt khÈu thuû s¶n n¨m 2000 21% 24% 7% 33% 15% Mü. NhËt. Trung Quèc. EU. C¸c thÞ tr-êng kh¸c. Trong b-íc ph¸t triÓn míi cña ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam th× viÖc chiÕm lÜnh thÞ tr-êng Mü cã mét ý nghÜa høa hÑn më ra triÓn väng cho xuÊt khÈu thuû s¶n c¸c n¨m sau, v× thÕ mµ chØ trong 6 th¸ng ®Çu n¨m 2001, xuÊt khÈu thuû s¶n sang Mü ®· lªn tíi 204 triÖu USD, chiÕm 40,5% tång kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n vµo Mü. C¸c mÆt hµng thuû s¶n ViÖt Nam ®-îc ng-êi Mü -a chuéng lµ c¸ basa, c¸ tra, t«m só, r«phi ®¬n tÝnh…HiÖn cã tíi 130 n-íc ®ang b¸n hµng thuû s¶n sang Mü, ViÖt Nam lµ nhµ cung cÊp t«m ®øng hµng thø 10 cho thÞ tr-êng Mü. §-îc biÕt, sau khi kiÓm tra chÊt l-îng nguån vµ m«i tr-êng nu«i c¸ basa ë Ch©u §èc (An Giang), c¸c doanh nghiÖp Mü ®· ký hîp ®ång c¸ basa víi lè l-îng gÊp 2 lÇn theo dù tÝnh. §Æc ®iÓm cña thÞ tr-êng Mü lµ yªu cÇu chÊt l-îng vµ vÖ sinh an toµn thùc phÈm rÊt cao vµ ph¶i ®¶m b¶o c¸c tiªu chuÈn cam kÕt. ThÞ tr-êng nµy cã søc mua lín ®èi víi nh÷ng ®Æc s¶n cã gi¸ trÞ. Theo dù b¸o, doanh sè xuÊt khÈu thuû s¶n sang thÞ tr-êng nµy sÏ tiÕp tôc t¨ng nhanh nhê quy chÕ tèi huÖ quèc. C¸c nhµ ®Çu t- va c¸c c«ng ty n-íc ngoµi tõ Mü vµ c¸c n-íc kh¸c sÏ cïng víi c¸c ®çi t¸c ViÖt Nam tæ chøc s¶n xuÊt nh÷ng mÆt hµnh ®Ó xuÊt khÈu sang thÞ tr-êng Mü. C¸c mèc chÝnh trong quan hÖ thuû s¶n ViÖt – Mü 1994 - Mü chÝnh thøc b·i bá lÖnh cÊm vËn kinh tÕ víi ViÖt Nam - L« hµng thuû s¶n ®Çu tiªn cña ViÖt Nam do c«ng ty xuÊt nhËp khÈu c¶ng biÓn tiÓu bang Florida cña Mü, më quan hÖ th-¬ng m¹i thuû s¶n chÝnh thøc gi÷a hai n-íc TrÇn ThÞ HiÒn Thanh A12- K36 E Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam sang c¸c thÞ tr-êng chñ yÕu 1995 - ThiÕt lËp quan hÖ ngo¹i giao chÝnh thøc gi÷a hai n-íc. 1998 - Héi th¶o vÒ qui dÞnh HACCP cña Mü do Bé thuû s¶n ViÖt Nam phèi hîp víi c«ng ty Darden (Mü) vµ Amanda (Xingapo) tæ chøc cho trªn 100 doanh nghiÖp thuû s¶n ViÖt Nam. - ChuyÕn th¨m Mü cña §oµn Thuû s¶n ViÖt Nam do thø tr-ëng Bé thuû s¶n NguyÔn ThÞ Hång Minh dÉn ®Çu vµ lµm viÖc víi Côc NghÒ c¸ BiÓn Quèc gia (NMFS), gÆp gì HiÖp héi Thuû s¶n Mü (NFI), tham quan Héi chî Quèc tÕ Boston. - ChuyÕn th¨m ViÖt Nam cña §oµn Thuû S¶n Mü, do Côc tr-ëng Côc NghÒ c¸ BiÓn Quèc gia Mü Schmitten dÉn ®Çu. - Täa ®µm ViÖt – Mü vÒ hîp t¸c trong lÜnh vùc thuû s¶n t¹i Hµ Néi. - To¹ ®µm gi÷a HiÖp héi Thuû s¶n Mü (NH) vµ HiÖp héi ChÕ biÕn vµ XuÊt khÈu Thuû s¶n ViÖt Nam (VASEP) - Ký biªn b¶n tho¶ thuËn gîp t¸c gi÷a nghÒ c¸ 2 n-íc. 1998 – Kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n tõ ViÖt Nam sang Mü ®¹t trªn 80 triÖu USD, t¨ng gÊp ®«i so víi n¨m 1997 (40 triÖu USD). 1999 - §oµn Thuû s¶n ViÖt Nam cã gian hµng tham gia Héi chî TriÓn l·m Thuû s¶n Quèc tÕ Boston lÇn ®Çu tiªn - §oµn thanh tra FDA sang ViÖt Nam lµm viÖc víi Bé Thuû s¶n, NAFIQACEN, kh¶o s¸t viÖc ¸p dông HACCP cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam, to¹ ®µm vÒ quy ®Þnh HACCP víi c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n ViÖt Nam t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh. - §µo t¹o vÒ thÈm ®Þnh chÊt l-îng thuû s¶n do Bé Thuû s¶n phèi hîp víi Côc NghÒ c¸ BiÓn Quèc gia Hoa Kú (NMIS) tæ chøc. - Kim ng¹ch thuû s¶n xuÊt khÈu sang Mü v-ît qua ng-ìng 100 triÖu USD/n¨m, ®¹t 130 triÖu USD, t¨ng 62,5% so víi n¨m 1998. 2000 - Ký kÕt HiÖp ®Þnh Th-¬ng m¹i ViÖt – Mü - Gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n sang Mü trong th¸ng 7 ®¹t trªn 45 triÖu USD, v-ît NhËt B¶n, dÉn ®Çu c¸c thÞ tr-êng. - Dù b¸o n¨m 2000 – Kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n sang Mü v-ît con sè 250 triÖu USD, chiÕm trªn 22% kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n c¶ n-íc. TrÇn ThÞ HiÒn Thanh A12- K36 E