Tài liệu Thực trạng vận dụng quan điểm dạy học lấy trẻ làm trung tâm trong tổ chức hoạt động làm quen tác phẩm văn học cho trẻ 5 – 6 tuổi ở một số trường mầm non tại quận thủ đức, thành phố hồ chí minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH Doãn Thanh Đoài THỰC TRẠNG VẬN DỤNG QUAN ĐIỂM DẠY HỌC LẤY TRẺ LÀM TRUNG TÂM TRONG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG LÀM QUEN TÁC PHẨM VĂN HỌC CHO TRẺ 5 – 6 TUỔI Ở MỘT SỐ TRƯỜNG MẦM NON TẠI QUẬN THỦ ĐỨC, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Thành phố Hồ Chí Minh – 2015 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH Doãn Thanh Đoài THỰC TRẠNG VẬN DỤNG QUAN ĐIỂM DẠY HỌC LẤY TRẺ LÀM TRUNG TÂM TRONG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG LÀM QUEN TÁC PHẨM VĂN HỌC CHO TRẺ 5 – 6 TUỔI Ở MỘT SỐ TRƯỜNG MẦM NON TẠI QUẬN THỦ ĐỨC, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Chuyên ngành : Giáo dục mầm non Mã số : 60 14 01 01 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN ĐỨC DANH Thành phố Hồ Chí Minh – 2015 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là hoàn toàn trung thực và chưa từng công bố trong các công trình khác. T.p Hồ Chí Minh, tháng 9 năm 2015 Học viên Doãn Thanh Đoài LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn này, tác giả xin chân thành gửi lời cảm ơn đến: Ban giám hiệu trường Đại học Sư phạm TP.HCM, Quý Thầy Cô giảng dạy tác giả. Những kiến thức và phương pháp Thầy Cô truyền đạt là nền tảng quan trọng để tác giả hoàn thành luận văn này. Quý thầy cô Khoa Giáo dục Mầm non, thầy cô Phòng Sau đại học đã hỗ trợ và tạo điều kiện thuận lợi để tác giả có thể tham gia học tập và hoàn thành luận văn. TS. Nguyễn Đức Danh, người Thầy kính mến đã hết lòng quan tâm, hỗ trợ, hướng dẫn nghiên cứu và động viên để tác giả hoàn thành luận văn một cách tốt nhất. Phòng giáo dục quận Thủ Đức, Ban giám hiệu và giáo viên các trường mầm non: Linh Chiểu, Vành Khuyên, Hồng Ân, Hạnh Phúc đã nhiệt tình cộng tác, giúp đỡ tác giả trong quá trình nghiên cứu đề tài. Tác giả cũng gửi lời cảm ơn đến các bạn Học viên cao học khóa 24, đặc biệt là các bạn trong nhóm 5 đã hợp tác, hỗ trợ và chia sẻ kiến thức. Cuối cùng, tác giả xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến gia đình và người thân đã luôn ở bên ủng hộ, tạo điều kiện và động viên tác giả tham gia học tập, nghiên cứu đề tài. T.p Hồ Chí Minh, tháng 9 năm 2015 Học viên Doãn Thanh Đoài MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục Danh mục các chữ viết tắt Danh mục các bảng biểu Danh mục biểu đồ MỞ ĐẦU ......................................................................................................................... 1 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VIỆC VẬN DỤNG QUAN ĐIỂM DẠY HỌC LẤY TRẺ LÀM TRUNG TÂM TRONG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG LÀM QUEN TÁC PHẨM VĂN HỌC CHO TRẺ 5- 6 TUỔI......................................................................................... 7 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề dạy học lấy trẻ làm trung tâm ................................... 7 1.1.1. Các nghiên cứu trên thế giới ............................................................7 1.1.2. Các nghiên cứu ở Việt Nam ..........................................................12 1.2. Hệ thống các khái niệm ...................................................................................... 16 1.2.1. Dạy học ..........................................................................................16 1.2.2. Vận dụng quan điểm dạy học lấy trẻ làm trung tâm......................17 1.2.3. Tổ chức hoạt động làm quen tác phẩm văn học ............................21 1.3. Lý luận liên quan đến đề tài ............................................................................... 22 1.3.1. Đặc điểm phát triển tâm lý của trẻ 5-6 tuổi ...................................22 1.3.2. Đặc điểm cảm thụ văn học của trẻ 5-6 tuổi ...................................25 1.3.3. Nội dung dạy tác phẩm văn học cho trẻ 5-6 tuổi ...........................26 1.3.4. Đặc trưng của quan điểm dạy học học lấy trẻ làm trung tâm ........26 1.3.5. Nguyên tắc dạy học theo quan điểm dạy học lấy trẻ làm trung tâm ................................................................................................30 1.3.6. Một số hình thức dạy học lấy trẻ làm trung tâm............................37 1.3.7. Vai trò của giáo viên khi tổ chức hoạt động dạy học theo quan điểm dạy học lấy trẻ làm trung tâm ..............................................40 TIỂU KẾT CHƯƠNG 1............................................................................................ 44 Chương 2. THỰC TRẠNG VIỆC VẬN DỤNG QUAN ĐIỂM DẠY HỌC LẤY TRẺ LÀM TRUNG TÂM TRONG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG LÀM QUEN TÁC PHẨM VĂN HỌC CHO TRẺ 5-6 TUỔI Ở MỘT SỐ TRƯỜNG MẦM NON QUẬN THỦ ĐỨCTHÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ............................................................. 45 2.1. Đặc điểm tình hình kinh tế- giáo dục quận Thủ Đức ......................................... 45 2.2. Vài nét về mẫu nghiên cứu................................................................................. 45 2.3. Tiến độ nghiên cứu............................................................................................. 47 2.4. Phương pháp nghiên cứu.................................................................................... 47 2.5. Quá trình tổ chức nghiên cứu ............................................................................. 50 2.6. Kết quả nghiên cứu thực trạng ........................................................................... 51 2.6.1. Nhận thức của giáo viên mầm non về quan điểm dạy học lấy trẻ làm trung tâm ...........................................................................51 2.6.2. Giáo viên mầm non vận dụng quan điểm dạy học lấy trẻ làm trung tâm trong tổ chức hoạt động làm quen tác phẩm văn học cho trẻ 5-6 tuổi ..............................................................................61 2.6.3. Nhận xét kết quả và phân tích nguyên nhân thực trạng vận dụng quan điểm dạy học lấy trẻ làm trung tâm trong tổ chức hoạt động làm quen tác phẩm văn học cho trẻ 5-6 tuổi ở một số trường mầm non tại quận Thủ Đức, thành phố Hồ Chí Minh ..............................................................................................84 2.6.4. Đề xuất của giáo viên về các biện pháp nâng cao hiệu quả việc vận dụng quan điểm dạy học lấy trẻ làm trung tâm trong tổ chức hoạt động làm quen tác phẩm văn học cho trẻ 5-6 tuổi ...................94 TIỂU KẾT CHƯƠNG 2 ......................................................................................... 96 Chương 3. ĐỀ XUẤT BIỆN PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ VIỆC VẬN DỤNG QUAN ĐIỂM DẠY HỌC LẤY TRẺ LÀM TRUNG TÂM TRONG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG LÀM QUEN TÁC PHẨM VĂN HỌC CHO TRẺ 5-6 TUỔI. ........................................... 97 3.1. Cơ sở định hướng cho việc xây dựng các biện pháp ......................................... 97 3.2. Biện pháp nâng cao hiệu quả việc vận dụng quan điểm dạy học lấy trẻ làm trung tâm trong tổ chức hoạt động làm quen tác phẩm văn học cho trẻ 5-6 tuổi.... 98 3.2.1. Biện pháp 1: Tổ chức các buổi tập huấn, sinh hoạt chuyên môn cho BGH, giáo viên về quan điểm dạy học LTLTT .....................98 3.2.2. Biện pháp 2: Tổ chức chuyên đề về vận dụng quan điểm dạy học LTLTT trong tổ chức hoạt động LQTPVH cho trẻ 5-6 tuổi cho giáo viên........................................................................101 3.2.3. Biện pháp 3: Tăng cường tài liệu tham khảo cho giáo viên về quan điểm dạy học LTLTT .........................................................103 3.2.4. Biện pháp 4: Tổ chức hội thi tìm hiểu về quan điểm dạy học LTLTT cho giáo viên..................................................................104 3.2.5. Biện pháp 5: Giảm số lượng trẻ trong một lớp ............................104 3.2.6. Biện pháp 6: Tổ chức các hoạt động trong ngày cho trẻ linh hoạt..............................................................................................105 3.2.7. Biện pháp 7: Thay đổi cách đánh giá hoạt động LQTPVH .........107 3.2.8. Biện pháp 8: Giảm tải công việc ghi chép sổ sách cho GV ........108 3.3. Khảo sát biện pháp nâng cao hiệu quả việc vận dụng quan điểm dạy học lấy trẻ làm trung tâm trong tổ chức hoạt động LQTPVH cho trẻ 5-6 tuổi ............. 110 3.3.1. Tính hiệu quả của các biện pháp: ................................................110 3.3.2. Tính khả thi của các biện pháp: ...................................................111 TIỂU KẾT CHƯƠNG 3.......................................................................................... 114 PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ...................................................................... 115 PHẦN PHỤ LỤC ....................................................................................................... 123 DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT NGHĨA CHỮ VIẾT TẮT BGH Ban giám hiệu DH Dạy học GV Giáo viên GVMN Giáo viên mầm non HĐ Hoạt động LNHLTT Lấy người học làm trung tâm LQTPVH Làm quen tác phẩm văn học LTLTT Lấy trẻ làm trung tâm MN Mầm non T.P Thành phố TPVH Tác phẩm văn học DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 2.1. Đối tượng khảo sát ................................................................................... 46 Bảng 2.2. Kinh nghiệm đứng lớp 5-6 tuổi của GVMN ........................................... 46 Bảng 2.3. Trình độ của GVMN dạy lớp 5-6 tuổi ..................................................... 46 Bảng 2.4. Các kênh thông tin GVMN tìm hiểu về quan điểm dạy học LTLTT ...... 51 Bảng 2.5. Tổ chức hoạt động DH theo quan điểm dạy học LTLTT ....................... 53 Bảng 2.6. Nhận thức của GV về đặc trưng cơ bản của quan điểm dạy học LTLTT ..................................................................................................... 55 Bảng 2.7. Nguyên tắc tổ chức hoạt động DH theo quan điểm dạy học LTLTT ...... 58 Bảng 2.8. Mức độ nhận thức của GVMN về quan điểm dạy học LTLTT ............... 59 Bảng 2.9. Mức độ vận dụng quan điểm dạy học LTLTT trong tổ chức hoạt động LQTPVH......................................................................................... 61 Bảng 2.10. Mức độ quan trọng của các công việc cụ thể trong tổ chức hoạt động LQPVH .................................................................................................... 62 Bảng2.11. Mức thường xuyên thực hiện các công việc trong giờ LQPVH .............. 65 Bảng 2.12. Mức độ hiệu quả khi thực hiện các công việc khi tổ chức HĐ LQPVH .................................................................................................... 67 Bảng 2.13. Mức độ vận dụng quan điểm dạy học LTLTT trong tổ chức hoạt động LQTPVH cho trẻ 5-6 tuổi ............................................................... 69 Bảng 2.14. GV tổ chức các công việc cụ thể trong giờ LQTPVH ............................. 75 Bảng 2.15. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc vận dụng quan điểm dạy học LTLTT trong tổ chức hoạt động LQTPVH cho trẻ 5-6 tuổi ................................. 86 Bảng 2.16. Các vấn đề liên quan đến trẻ ảnh hưởng tới việc vận dụng quan điểm dạy học LTLTT trong tổ chức hoạt động LQTPVH ............................... 92 Bảng 2.17. Sỉ số trẻ trong mỗi lớp 5-6 tuổi của các trường MN................................ 93 Bảng 2.18. Đề xuất của GVMN về các biện pháp nâng cao hiệu quả việc vận dụng quan điểm dạy học LTLTT trong tổ chức hoạt động LQTPVH cho trẻ 5-6 tuổi ......................................................................................... 94 Bảng 3.1. Tính hiệu quả của các biện pháp ........................................................... 110 Bảng 3.2. Tính khả thi của các biện pháp .............................................................. 111 DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1. Các kênh thông tin GV tìm hiểu về quan điểm dạy học LTLTT ........ 52 Biểu đồ 2.2. Nhận thức của GV về tổ chức HĐ dạy học theo quan điểm dạy học LTLTT .......................................................................................... 54 Biểu đồ 2.3. Nhận thức của GV về đặc trưng cơ bản của quan điểm dạy học LTLTT ................................................................................................. 56 Biểu đồ 2.4. Nhận thức của GV về nguyên tắc tổ chức hoạt động DH theo quan điểm dạy học LTLTT .......................................................................... 58 Biểu đồ 2.5. Mức độ nhận thức của GVMN về quan điểm dạy học LTLTT .......... 60 Biểu đồ 2.6. Mức độ vận dụng quan điểm dạy học LTLTT trong tổ chức hoạt động LQTPVH .................................................................................... 62 Biểu đồ 2.7. Đánh giá của GV về mức độ quan trọng của các công việc ............... 64 Biểu đồ 2.8. Mức độ thường xuyên thực hiện các công việc của GV ..................... 67 Biểu đồ 2.9. Sự đánh giá về mức độ hiệu quả các công việc của GV ..................... 69 Biểu đồ 2.10. Mức độ vận dụng quan điểm quan điểm dạy học LTLTT trong giờ LQTPVH ............................................................................................. 70 Biểu đồ 2.11. Mức độ thực hiện các công việc của GV khi vận dụng quan điểm .... 82