Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Thực trạng và một số giải pháp chủ yếu phát triển kinh tế nông hộ tại xã tiền ph...

Tài liệu Thực trạng và một số giải pháp chủ yếu phát triển kinh tế nông hộ tại xã tiền phong - huyện thường tín -tỉnh hà tâ

.DOC
19
52
106

Mô tả:

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Lêi nãi ®Çu ThÕ kû XX s¾p qua ®i víi nh÷ng dÊu Ên kinh tÕ ®Çy Ên tîng cña qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ lùc lîng s¶n xuÊt, sù më réng vµ héi nhËp cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Díi søc Ðp cña xu híng toµn cÇu ho¸, mét lo¹t c¸c tæ chøc, nhãm liªn kÕt ra ®êi ë c¸c lÜnh vùc, ®Æc biÖt lµ kinh tÕ víi mét sè tæ chøc quèc tÕ vµ khu vùc, tiªu biÓu lµ: AFTA, APEC, ASEAN... vµ WTO. WTO (World Trade Organization) - Tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi lµ mét tæ chøc th¬ng m¹i ®a biªn cã vai trß quan träng trong tù do ho¸ th¬ng m¹i. WTO lµ mét tæ chøc mang tÝnh chÊt toµn cÇu mµ th«ng qua ®ã, c¸c quèc gia míi thùc sù hoµ nhËp vµo céng ®ång th¬ng m¹i quèc tÕ, tham gia vµo qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ vµ hîp t¸c ho¸, chuyªn m«n ho¸ vµ ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. Do ®ã, viÖc gia nhËp WTO lµ yªu cÇu kh¸ch quan cña c¸c quèc gia vµ c¸c chñ thÓ kh¸c. ViÖt Nam nh÷ng n¨m thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ chÝnh s¸ch më cöa kinh tÕ vµ héi nhËp víi thÕ giíi còng kh«ng n»m ngoµi xu híng chung ®ã. MÆt kh¸c, gia nhËp WTO còng lµ ®¸p øng nhu cÇu néi t¹i cña ViÖt Nam lµ kiªn tr× môc tiªu héi nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi, n©ng cao vÞ thÕ vµ vai trß cña ViÖt Nam trªn trêng quèc tÕ. Tõ ®ã th«ng qua héi nhËp gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam, ®a nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ph¸t triÓn, thùc hiÖn môc tiªu: dÇn dÇn rót ng¾n kho¶ng c¸ch vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña ViÖt Nam víi c¸c níc kh¸c trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Trong ph¹m vi bµi viÕt nµy, t«i tr×nh bµy tæng quan vÒ Tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) vµ mét sè thuËn lîi, khã kh¨n cña ViÖt Nam trªn tiÕn tr×nh gia nhËp WTO. §Ó hoµn thµnh bµi viÕt nµy, t«i sö dông c¸c ph¬ng ph¸p sau: Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu tµi liÖu, ph¬ng ph¸p ph©n tÝch, ph¬ng ph¸p tæng hîp. 1 C¬ cÊu bµi viÕt nµy nh sau: Ch¬ng I - Tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi. 1.1- Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi 1.2- Môc ®Ých, nguyªn t¾c vµ tæ chøc cña WTO Ch¬ng II - ThuËn lîi vµ khã kh¨n trªn con ®êng gia nhËp WTO cña ViÖt Nam. 2.1- Nh÷ng thuËn lîi cña ViÖt Nam víi t c¸ch lµ thµnh viªn WTO 2.2- Nh÷ng khã kh¨n cña ViÖt Nam víi t c¸ch lµ thµnh viªn WTO 2 Ch¬ng I Tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) 1.1-/ Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi (WTO): TiÕp sau §¹i chiÕn thÕ giíi lÇn thø I, trong khi c¸c níc cßn ®ang kh«i phôc nÒn kinh tÕ sau chiÕn tranh th× ®· bïng næ cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ 1929-1933. Cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ nÆng nÒ nµy ®· ¶nh hëng rÊt lín tíi quan hÖ quèc tÕ. Tríc khñng ho¶ng (tÝnh ®Õn tríc 1930), c¸c quèc gia vÉn cßn dÔ dµng t×m ®îc tiÕng nãi chung mçi khi gÆp mét vÊn ®Ò ph¸t sinh trong quan hÖ quèc tÕ nhng khi khñng ho¶ng x¶y ra cïng víi n¹n thÊt nghiÖp trÇm träng, kÐo dµi, suy tho¸i kinh tÕ phæ biÕn vµ nghiªm träng, sù hîp t¸c kinh tÕ nãi riªng, sù hîp t¸c quèc tÕ nãi chung r¬i vµo mét hoµn c¶nh hÕt søc khã kh¨n. §Ó b¶o vÖ nÒn kinh tÕ trong níc còng nh æn ®Þnh x· héi tríc cuéc khñng ho¶ng, c¸c quèc gia ®· thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p sai lÇm lµ n©ng cao hµng rµo b¶o hé b»ng c¸ch t¨ng thuÕ quan, kiÓm so¸t chÆt chÏ ngo¹i hèi, h¹n ng¹ch nhËp khÈu. Nh÷ng biÖn ph¸p nµy ®· ®Èy sù m©u thuÉn, ®èi chäi vÒ kinh tÕ gi÷a c¸c quèc gia vµ ®©y còng lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chñ yÕu dÉn tíi §¹i chiÕn thÕ giíi lÇn thø hai. Sau ThÕ chiÕn II, c¸c quèc gia t¨ng cêng nç lùc t×m kiÕm c¸c c¬ së bÒn v÷ng cho sù hîp t¸c tµi chÝnh, tiÒn tÖ vµ th¬ng m¹i. Mét lo¹t c¸c hiÖp ®Þnh song biªn, ®a biªn ®îc ký kÕt mµ ®¸ng kÓ nhÊt lµ sù ra ®êi cña Ng©n hµng thÕ giíi (WB) vµ quü tiÒn tÖ quèc tÕ (IMF) vµo n¨m 1944 do 44 quèc gia tham gia héi nghÞ Bretton Wood s¸ng lËp; Tæ chøc Ch©u ¢u vÒ hîp t¸c vµ ph¸t triÓn vµo n¨m 1947 (sau nµy më réng thµnh Tæ chøc hîp t¸c vµ ph¸t triÓn kinh tÕ: OCDE). Th¸ng 12 - 1945 theo ®Ò nghÞ cña Hoa Kú, 15 níc häp bµn vÒ gi¶m hµng rµo thuÕ quan vµ c¸c trë ngo¹i kh¸c trong th¬ng m¹i. Th¸ng 6 - 1946, Héi ®ång kinh tÕ x· héi Liªn hîp quèc (VN) triÖu tËp Héi nghÞ vÒ th¬ng m¹i vµ viÖc lµm vµ th¶o ra hiÕn ch¬ng La Havan, v¨n kiÖn nµy lÏ ra ph¶i dÉn tíi sù thµnh lËp mét tæ chøc th¬ng m¹i quèc tÕ. Tuy nhiªn, Quèc héi Hoa Kú ®· kh«ng phª chuÈn vµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt cña tæ chøc nµy lµ bao trïm tèi thiÓu, 80% th¬ng m¹i thÕ giíi ®· kh«ng ®¹t ®îc. MÆc dï vËy, mét sè níc ph¸t triÓn vÉn quyÕt t©m gi¶m bít thuÕ quan vµ nhãm häp t¹i Geneva (Thuþ SÜ) vµo th¸ng 10 n¨m 1947. T¹i Héi nghÞ nµy, ngµy 23 - 10 - 1947, 23 níc ®· ký HiÖp ®Þnh chung vÒ thuÕ quan vµ mËu dÞch (GATT) vµ hiÖp ®Þnh nµy cã hiÖu lùc tõ 1-1-1948. Ngoµi ra, 23 níc ®· tho¶ thuËn víi nhau vÒ hµng lo¹t vÊn ®Ò liªn quan ®Õn quan thuÕ, ®¹t ®îc 45000 sù nhîng bé nhau vÒ thuÕ g¾n víi 10 tû USD hµng ho¸. Vßng ®µm ph¸n th¬ng m¹i Geneva nµy còng tho¶ thuËn r»ng sù nhîng bé vÒ thuÕ ®ã sÏ ®îc b¶o vÖ b»ng viÖc chÊp nhËn vµ phæ biÕn réng r·i c¸c nguyªn t¾c vÌe th¬ng m¹i ®îc ghi trong b¶n dù th¶o HiÕn ch¬ng cña tæ chøc th¬ng m¹i 3 quèc tÕ (ITO). Nh÷ng nhîng bé vÒ thuÕ vµ c¸c nguyªn t¾c th¬ng m¹i quèc tÕ ®ã ®· t¹o ra mét khung ph¸p luËt th¬ng m¹i quèc tÕ ®a biªn ®îc AD ¸p dông réng r·i tõ th¸ng 1/1948. B¶n HiÕn c¬ng cña ITO ®· ®îc chÊp nhËn vµo th¸ng 3/1948 t¹ héi nghÞ Havanan mét sè níc kh«ng phª chuÈn nªn ITO ®· ®îc thµn lËp trªn thùc tÕ. MÆc dï vËy, GATT vÉn lµ mét c«ng cô ph¸p lý ®a biªn duy nhÊt ®iÒu chØnhn nÒn th¬ng m¹i quèc tÕ tõ n¨m 1948cho tíi khi WTO ®îc thµnh lËp. Trong suèt thêi gian tån t¹i c¶ m×nh gåm, GATT vÉn cã hiÖu lùc nh n¨m 1948 vµ còng ®îc cñng cè, bæ xung díi h×nh thøc ®a ph¬ng b»ng sù gia t¨ng sè lîng thµnh viªn, c¸c hiÖp ®Þnh ®a biªn vµ c¸c tho¶ thuËn nh»m gi¶m thuÕ th«ng qua hµng lo¹t vßng ®µm ph¸n th¬ng m¹i. Trong sè c¸c vßng ®µm ph¸n ®ã ph¶i kÓ ®Õn vãng ®µm ph¸n Anence(1949) Torgoay(1951) Geneva(1956), Dillon(1960 - 1961), Kenedy(1964-1967), Tokyo(1973 - 1979) vµ urugoay(1986 - 1994). PhÇn lín c¸c vßng ®µm ph¸n tõ 1947 ®Õn 1964 tËp trung vµo ®îc viÖc g¶m thuÕ quan, Tõ vßng ®µm ph¸n Kenedy trë ®i c¸c vÊn ®Ò ®a ra ®µm ph¸n réng h¬n, phong phó h¬n. ë vßng Kenedy 62 níc tham gia ®µm ph¸n ®· thèn nhÊt ®îc hiÖp ®Þnh ®a biªn vÒ chèng ph¸ gi¸ vµ tho¶ thuËn g¶m 50% sau 5 n¨m 37% thuÕ víi 75% khèi lîng hµng trao ®æi, gi÷ nguyªn chÝnh s¸ch b¶o hé ®èi víi hµng nh¹y c¶m (n«ng s¶n, thuû s¶n, hµng dÖt, da,...) ë vßng Tokyo, ngoµi vÊn ®Ò quan thuÕ, 102 níc tham gia ®µm ph¸n ®· thèng nhÊt ®îc mét lo¹t c¸c hiÖp ®Þnh vµ tho¶ thuËn vÒ c¸c biÖn ph¸p phi quan thuÕ vµ c¸c hiÖp ®Þnh khung. §ã lµ gi¶m trung b×nh 34% thuÕ víi møc kh«ng ®Òu, c¸c níc cã biÓu thuÕ cao gi¶m nhiÒu h¬n, hµng nh¹y c¶m cã ®îc gi¶m thuÕ nh÷ng ë møc thÊp. C¸c bªn thõa nhËn sù ph¸t triÓn cña hµng rµo phi thuÕ quan, c«ng nhËn sù cÇn thiÕt vµ cho phÐp ®·i ngé u ®·i dµnh cho c¸c níc ®ang vµ chËm ph¸t triÓn. Nh÷ng t tëng lín vÒ vãng ®µm ph¸n urugoay ®· ®îc ®Þnh h×nh ngay sau vßng Tokyo vµ ®îc ®a ra t¹i Héi nghÞ Bé trëng c¸c níc thµnh viªn GATT th¸ng 11/1982 t¹i Geneva. Tuy vËy, ph¶i ®Õn tríc héi nghÞ c¸c Bé trëng th¸ng 9/986 t¹i Puntadel Este (Urugoay) ch¬ng tr×nh héi nghÞ cña vßng ®µm ph¸n nµy míi ®îc chÊp nhËn. Ch¬ng tr×nh nµy bao gåm mét tæng thÓ lín c¸c vÊn ®Ò th¬ng m¹i nh dÞch vô, ®Çu t vµ quyÒn sö h÷u trÝ tuÖ. T¹i sao l¹i ®Æt ra nh÷ng vÊn ®Ò mang tÝnh cÊp thiÕt vµ më réng nh vËy t¹i vßng ®µm ph¸n nµy. §ã lµ do GATT ®· ®îc béc lé nh÷ng h¹n chÕ cña m×nh sau mét thêi gian dµi ho¹t ®éng . Trong n¨m 1989, v¨n phßng ®¹i diÖn th¬ng m¹i Hoa Kú íc tÝnh r»ng trong sè 3730 tû USD ho¹t ®éng th¬ng m¹i trªn thÕ giíi, chØ cã 2/3 sè nµy ¸p dông c¸c ®iÒu lÖ cña GATT tøc lµ 1/3 c¸c ho¹t ®éng th¬ng m¹i víi c¸c s¶n phÈm mµ c¸c níc sö dông ngo¹i lÖ ®Ó kh«ng chÞu gi¶m tµn diÖn trong h¹n chÕ. C¸cho¹t ®éng vÒ th¬ng m¹i dÞch vô, tµi chÝnh vÉn n»m trong sù b¶o hé cña nhµ níc. 4 LÜnh vùc dÞch vô phøc t¹p ®Õn mçi ngêi ta rÊt Ýt khi tho¶ thuËn dîc ngay c¶ vÖc l¸m sao ®Ó b¾ ®aµu cuéc ®µm ph¸n. H¬n n÷a, quy chÕ láng lÎo cña GATT ®· lµm cho hÖ thèng mËu dÞch híng tíi tù do ho¸ bÞ suy yÕu: + Qua c¸c hiÖp ®Þnh song biªn c¸c bªn dµnh cho nhau c¸c quy chÕ u ®·i riªng. + C¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ vÒ sè lîng vµ hµng rµo thuÕ quan t¨ng lªn. + C¸c trë ng¹i phi thuÕ quan mäc lªn nhanh chãng. Vßng ®µm ph¸n urugoay kÐo dµi ®Õn 15/12/1993 ®Ó kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ cña GATT, ®i ®Õn thèng nhÊt nh÷ng vÊn ®Ò míi mang tÝnh th¬ng m¹i toµn cÇu. Ngµy 15/4/1994, v¨n kiÖn cuèi cïng cña vßng ®µm ph¸n urugoay ®· ®îc 123 níc tham gia kÝ t¹i cuéc häp ë Marraesh (Morocco). Tuyªn bè Marrakesh ngµy 15/4/1994 ®· kh¼ng ®Þnh kÕt qu¶. Vßng ®µm ph¸n urugoay lµ nh»m t¨ng cêng nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ thóc ®Èy th¬ng m¹i, ®Çu t, t¨ng viÖc lµm vµ thu nhËp trªn toµn thÕ giíi vµ thµnh lËp tæ chøc th¬g m¹i thÕ gíi (Wold trade organision, ViÕt t¾t cña WTO ) WTO lµ mét thiÕt chÕ ph¸p lý cña hÖ thèng th¬ng m¹i ®a biªn. ThuËt ng÷ “®a biªn” theo gi¶i thÝch c¶ WTO lµ thuËt ng÷ ®îc sö dông ®Ó thay cho nh÷ toµn cÇu hoÆc ch÷ “thÕ giíi” mµ tríc ®©y quen dïng. WTO ®a ra c¸c nghÜa vô cã tÝnh nguyªn t¾c ®Ó chÝnh phñ c¸c níc th«ng qua c¸c cuéc th¶o luËn, th¬ng lîng vµ ph¸n xÐt cã tÝnh tËp thÓ. 1.2-/ Môc ®Ých, nguyªn t¾c vµ tæ chøc cña WTO 1.2.1- Môc ®Ých WTO cã ba môc ®Ých c¬ b¶n sau. Thø nhÊt gióp cho dßng th¬ng m¹i cµng tù do ®îc bao nhiªu cµng tèt bÊy nhiªu. §Ó lµm ®îc nh vËy, ngêi ta cè g¾ng ®Ó mäi c¸i cã thÓ râ rµng mµ kh«ng tr×u tîng, cã thÓ cã nhËn biÕt vµ dù b¸o tríc ®¬c. §iÒu ®ã cßn cã nghÜa WTO ph¶i phÊn ®Êu ®Ó ®¶m b¶o cho c¸c c¸ nh©n doanh nghiÖp vµ ChÝnh Phñ c¸c níc hiÓu r»ng c¸c quy t¾c th¬ng m¹i mµ kh«ng mét níc nµo ®îc ®ét nhiªn thay ®æi chÝnh s¸ch th¬ng m¹i mµ kh«ng mét c¸ nh©n tæ chøc cña níc nµo kh¸c ®îc biÕt tríc. Nãi mét c¸ch kh¸c lµ c¸c quy t¾c th¬ng m¹i ph¶i “trong s¸ng, râ rµng” vµ cã thÓ lêng tríc ®îc mäi thay ®æi. Thø hai: Thùc hiÖn chøc n¨ng cña trung t©m giµn xÕp, th¬ng lîng vµ tho¶ thuËn c¸c chÝnh s¸ch qui t¾c th¬ng m¹i ®a biªn. Thø ba: Trung t©m ®Ó gi¶i quyÕt c¸c bÊt ®ång, c¸c tranh chÊp ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng th¬ng m¹i quèc tÕ. 1.2.2. Nguyªn t¾c 5 HÖ thèng c¸c hiÖp ®Þnh cña WTO kh¸ lín ®ång bé, bao qu¸t c¶ mét ph¹m vi réng lín c¸c ho¹t ®éng th¬ng m¹i. C¸c hiÖp ®Þnh ®ã liªn quan ®Õn n«ng nghiÖp, hµng dÖt vµ may mÆc, ng©n hµng, v« tuyÕn viÔn th«ng, mua s¾m cña ChÝnh phñ c¸c tiªu chuÈn c«ng nghiÖp, c¸c qui ®Þnh vÒ vÖ sinh thùc phÈm, ®Õn së h÷u trÝ tuÖ vµ c¸c lÜnh vùc kh¸c. Tuy vËy, c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n, c¸c nguyªn t¾c nÒn t¶ng cña WTO xuyªn suèt toµn bé c¸c hiÖp ®Þnh, c¸c nguyªn t¾c ®ã lµ c¬ së cña hÖ thèng th¬ng m¹i ®a biªn c¸c nguyªn t¾c ®ã lµ: a- Nguyªn t¾c th¬ng m¹i kh«ng ph©n biÖt ®èi sö. Th¬ng m¹i thÕ giíi ph¶i ®îc thùc hiÖn mét c¸ch c«ng b»ng, kh«ng ph©n biÖt ®èi xö. C¸c níc thµnh viªn WTO cam kÕt giµnh cho nhau chÕ ®é ®·i ngé tèi huÖ quèc (MNF) tøc lµ chÕ ®é ®·i ngé ë lÜnh vùc m×nh dµnh cho hµng hãa cña mét níc b¹n hµng nµy kh«ng kÐm phÇn thuËn lîi h¬n so víi chÕ ®é ®·i ngé ë lÜnh vùc ®ã giµnh cho bÊt kú níc thø ba nµo. C¸c níc thµnh viªn WTO cam kÕt giµnh cho nhau chÕ ®é ®·i ngé quèc gia (NT), tøc lµ chÕ ®é kh«ng ph©n biÖt ®èi xö gi÷a hµng nhËp khÈu vµ hµng s¶n xuÊt trong níc, khi hµng nhËp khÈu ®îc ®a vµo thÞ trêng trong níc. C¸c quèc gia cã chÝnh s¸ch ®èi xö nh thÕ nµo víi hµng ho¸ s¶n xuÊt trong níc th× còng ph¶i ®èi xö nh vËy ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu tõ c¸c níc thµnh viªn WTO. HiÖn nay, chÕ ®é tèi huÖ quèc vµ chÕ ®é ®·i ngé quèc gia chñ yÕu giµnh cho hµng ho¸. Tuy nhiªn, c¸c níc thµnh viªn mong muèn vµ ®ang xóc tiÕn, vËn ®éng më réng chÕ ®é tèi huÖ quèc ¸p dông ®èi víi c¶ th¬ng nh©n kh«ng riªng trong lÜnh vùc hµng ho¸ mµ cßn trong lÜnh vùc b¶o hé quyÒn së h÷u trÝ tuÖ. b. Nguyªn t¾c tù do ho¸ mËu dÞch. C¸c níc thµnh viªn WTO ph¶i x©y dùng chÝnh s¸ch vµ khung ph¸p luËt nh»m thùc hiÖn, ®¸p øng yªu cÇu c¾t gi¶m dÇn dÇn tõng bíc hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan, ®Ó ®Õn mét lóc nµo ®ã trong t¬ng lai sÏ xo¸ bá hoµn toµn, më ®êng cho th¬ng m¹i ph¸t triÓn. Tù do ho¸ mËu dÞch g¾n víi ph¸p luËt, thÓ lÖ vµ kh¶ n¨ng cô thÓ cña tõng níc. c. Nguyªn t¾c b¶o hé mËu dÞch trong níc b»ng hµng rµo quan thuÕ. Nguyªn t¾c nµy tr¸i ngîc víi nguyªn t¾c tù do ho¸ mËu dÞch nhng WTO chñ tr¬ng vÉn giµnh cho mét sè níc thµnh viªn trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh vÉn ®îc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p b¶o hé mËu dÞch ®èi víi hµng ho¸ trong níc b»ng hµng rµo thuÕ quan. Cã chñ tr¬ng ®ã lµ do hiÖn nay vµ trong mét thêi gian n÷a cha kh¾c phôc ngay ®îc sù ph¸t triÓn kh«ng ®ång ®Òu 6 gi÷a c¸c quèc gia thµnh viªn. Nguyªn t¾c nµy cã néi dung b¶o hé b»ng hµng rµo thuÕ quan, kh«ng ñng hé b¶o hé mËu dÞch b»ng hµng rµo phi thuÕ quan hoÆc c¸c biÖn ph¸p hµnh chÝnh. MÆc dï vËy, c¸c níc ¸p dông nguyªn t¾c nµy cã nghÜa vô ph¶i c«ng bè møc thuÕ trÇn cam kÕt, ®Ó råi tõ ®ã cïng víi c¸c níc WTO kh¸c th¬ng lîng theo chiÒu híng gi¶m dÇn mµ kh«ng cã t¨ng. NÕu c¸c níc t¨ng qu¸ møc thuÕ trÇn cam kÕt th× ph¶i båi thêng nhanh chãng, kÞp thêi vµ tho¶ ®¸ng cho c¸c níc bÞ thiÖt h¹i. Ngoµi ra, mçi níc ph¶i cam kÕt mèc thêi gian thùc hiÖn lé tr×nh c¾t gi¶m dÇn ®Ó tiÕn tíi môc tiªu xo¸ bá hµng rµo quan thuÕ. d. Nguyªn t¾c æn ®Þnh th¬ng m¹i WTO chñ tr¬ng th¬ng m¹i quèc tÕ ph¶i ®îc tiÕn hµnh c¬ së æn ®Þnh, râ rµng minh b¹ch, kh«ng Èn ý. Theo nguyªn t¾c nµy, c¸c quèc gia thµnh viªn ph¶i th«ng qua ®µm ph¸n, ®a ra c¸c cam kÕt víi nh÷ng lé tr×nh thùc hiÖn cô thÓ. Tuy thõa nhËn quyÒn cña mçi níc thµnh viªn ®îc ®µm ph¸n l¹i cam kÕt cña m×nh WTO qui ®Þnh nghÜa vô ph¶i ®Òn bï c¸c thiÖt h¹i cã thÓ x¶y ra cho c¸c thµnh viªn kh¸c. Khi x©y dùng chÝnh s¸ch vµ khung ph¸p luËt nµy ph¶i ®îc c«ng bè c«ng khai ®Ó mäi ®èi tîng quan t©m nµy ph¶i lÊy ý kiÕn réng r·i cña c¸c tÇng líp x· héi vµ sau ®ã míi tiÕn hµnh söa ®æi còng nh dµnh thêi gian thÝch hîp ®Ó tuyªn bè hiÖu lùc cña c¸c söa ®æi bæ xung ®ã: e. Nguyªn t¾c t¨ng cêng c¹nh tranh lµnh m¹nh. Néi dung cña nguyªn t¾c nµy lµ sù c¹nh tranh hµng ho¸ dÞch vô ph¶i trªn c¬ së lµnh m¹nh, kh«ng ®îc dïng quyÒn lùc nhµ níc ®Ó ¸p ®Æt, bãp mÐo tÝnh lµnh m¹nh, c«ng b»ng cña c¹nh tranh trªn thÞ trêng quèc tÕ. Nguyªn t¾c nµy ®îc nhÊn m¹nh trong c¸c lÜnh vùc nh quyÒn lîi vµ nghÜa vô cña doanh nghiÖp nhµ níc, quyÒn cÊp giÊy phÐp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu; cÊp h¹n ng¹ch. g. Nguyªn t¾c kh«ng h¹n chÕ sè lîng hµng ho¸ nhËp khÈu Qui ®Þnh nµy nh»m chèng l¹i nh÷ng h¹n chÕ nhËp khÈu ®Æc biÖt lµ víi mét sè mÆt hµng. Tuy vËy, vÉn cã ngo¹i lÖ ®îc ¸p dông cho c¸c quèc gia thµnh viªn trong nh÷ng trêng hîp ®Æc biÖt nghÜa lµ WTO vÉn cho phÐp c¸c quèc gia nµy ®îc phÐp h¹n chÕ hµng ho¸ nhËp khÈu khi gÆp nh÷ng khã kh¨n vÒ c¸n c©n thanh to¸n do tr×nh ®é ph¸t triÓn thÊp cña nÒn kt trong níc hoÆc v× nh÷ng lý do vÒ m«i trêng, an ninh quèc gia. ViÖc ¸p dông ngo¹i lÖ nµy chØ cã tÝnh chÊt t¹m thêi vµ ®îc ¸p dông kh«ng ph©n biÖt gi÷a c¸c níc b¹n hµng kh¸c nhau, khi cã ®iÒu kiÖn ph¶i xo¸ bá viÖc ¸p dông qui ®Þnh nµy. h. Nguyªn t¾c gi¶i quyÕt tranh chÊp, bÊt ®ång th¬ng m¹i qua th¬ng lîng hoµ gi¶i. 7 Nguyªn t¾c nµy nh»m ®¶m b¶o an toµn vµ c«ng b»ng cho c¸c quan hÖ th¬ng m¹i. C¸c tranh chÊp gi÷a c¸c bªn tríc tiªn ph¶i ®îc gi¶i quyÕt th«ng qua th¬ng lîng vµ hoµ gi¶i trªn c¬ së thiÖn chÝ. Trong trêng hîp, ®· ¸p dông c¸c biÖn ph¸p nh vËy mµ c¸c bªn thÊy vÉn kh«ng tho¶ ®¸ng th× cã thÓ ®Ö tr×nh lªn ban héi thÈm cña WTO. Khi ®ã mét héi ®ång träng tµi gåm 3 chuyªn gia tõ c¸c níc kh«ng cã liªn quan tíi c¸c bªn tranh chÊp ®îc lËp ra ®Ó xem xÐt c¸c vÊn ®Ò bÊt ®ång vµ ®a ra ý kiÕn cho ban héi thÈm xem xÐt. Sau khi xem xÐt, ban héi thÈm ra quyÕt ®Þnh vµ quyÕt ®Þnh vµ quyÕt ®Þnh cña ban héi thÈm mang tÝnh chÊt rµng buéc ®èi víi c¸c bªn. i. Nguyªn t¾c vÒ quyÒn ®îc tõ chèi vµ tù vÖ trong trêng hîp khÈn cÊp Nguyªn t¾c nµy ®îc ghi nhËn trong GATT 1994. Theo ®ã, trong mét sè trêng hîp ®Æc biÖt, quèc gia thµnh viªn cã thÓ tõ chèi viÖc thùc hiÖn mét hoÆc mét sè nghÜa vô ®· cam kÕt (®iÒu 25 GATT 1994), nhng chØ ®îc thùc hiÖn quyÒn nµy nÕu ®îc WTO t¸n thµnh. VÒ quyÒn tù vÖ c¨n cø vµo néi dung ®iÒu 1919 cña GATT 1994 th× quèc gia thµnh viªn cã thÓ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ trong trêng hîp khÈn cÊp, nh»m b¶o hé s¶n xuÊt hµng hãa trong níc nh t¨ng thuÕ xuÊt nhËp khÈu vît møc trÇn ®· cam kÕt, ¸p dông h×nh thøc h¹n chÕ sè lîng hµng nhËp khÈu vît khÈu; trî gi¸ ®èi víi hµng ho¸ s¶n xuÊt trong níc. Tuy vËy, biÖn ph¸p nµy chØ cã tÝnh t¹m thêi vµ ph¶i tæ chøc quèc tÕ vµ khu vùc. k. Nguyªn t¾c t«n träng c¸c tæ chøc quèc tÕ vµ khu vùc WTO lµ ®¹i diÖn cho th¬ng m¹i toµn cÇu, nhng vÉn thõa nhËn nh÷ng tæ chøc kinh tÕ khu vùc ho¹t ®éng trong lÜnh vùc ho¹t ®éng trong lÜnh vùc th¬ng m¹i quèc tÕ, miÔn lµ nh÷ng tæ chøc nµy tu©n thñ nguyªn t¾c tù do ho¸ th¬ng m¹i, thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ më, híng ngo¹i, kh«ng co côm thùc hiÖn viÖc lo¹i bá dÇn hoÆc gi¶m dÇn c¸c hµng rµo quan thuÕ, phi quan thuÕ g©y c¶n trë cho dßng th¬ng m¹i toµn cÇu. Do vËy, nguyªn t¾c MFN ®îc miÔn trõ trong quan hÖ gi÷a c¸c níc thµnh viªn cña tæ chøc kinh tÕ, th¬ng m¹i khu vùc díi h×nh thøc liªn minh quan thuÕ hoÆc kh©u mËu dÞch tù do. l. Nguyªn t¾c giµnh ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n cho c¸c níc ®ang ph¸t triÓn vµ chËm ph¸t triÓn . Theo nguyªn t¾c nµy, WTO thõa nhËn ph¶i giµnh cho c¸c níc ®ang ph¸t triÓn vµ chËm ph¸t triÓn nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n trong th¬ng m¹i quèc tÕ hµng ho¸ vµ dÞch vô. §èi víi nh÷ng níc nµy, c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn sÏ kh«ng yªu cÇu cã ®i cã l¹i trong c¸c cam kÕt, gi¶m hoÆc bá hµng rµo quan thuÕ hoÆc phi quan thuÕ ®Ó c¸c níc ®ã cã thÓ tham gia ®Çy ®ñ th¬ng m¹i quèc tÕ. 1.2.3 Tæ chøc cña WTO 8 WTO ®îc tæ chøc vµ ho¹t ®éng bëi ChÝnh phñ cña c¸c níc thµnh viªn. TÊt c¶ c¸c quyÕt ®Þnh quan träng ®Òu ®îc x©y dùng vµ th«ng qua bëi c¸c Bé trëng hoÆc c¸c quan chøc c¸c níc chñ yÕu trªn c¬ së nguyªn t¾c nhÊt trÝ (Consensus). §Õn th¸ng 12/1998, WTO cã 132 thµnh viªn chÝnh thøc, hai thµnh viªn dù bÞ (Kirgizistan vµ Latva) 34 níc quan s¸t viªn. §Ó ®¶m b¶o nguyªn t¾c nhÊt trÝ, sù c«ng b»ng b×nh ®¼ng gi÷a c¸c níc thµnh viªn trong tiÕn tr×nh tù do ho¸ th¬ng m¹i, sù ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ v× lîi Ých cña c¸c níc thµnh viªn WTO ®· cã mét c¬ cÊu tæ chøc chÆt chÏ bao gåm nhiÒu héi ®ång, uû ban bao trïm nhiÒu lÜnh vùc trong th¬ng m¹i quèc tÕ. - C¬ quan cao nhÊt WTO lµ héi nghÞ cÊp bé trëng, bao gåm tÊt c¶ c¸c ®¹i diÖn cña c¸c níc thµnh viªn, ®ùoc tæ chøc Ýt nhÊt 2 n¨m mét lÇn. Héi nghÞ quyÕt ®Þnh tÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò liÖn quan ®Õn c¸c hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ®a biªn. - §Ó gi¶i quyÕt c«ng viÖc hµng ngµy cña WTO gi÷a hai kú häp Héi nghÞ cÊp bé trëng cã h«i ®ång chung bao gåm tÊt c¶ c¸c thµnh viªn cña WTO. Héi ®ång chung cã nhiÖm vô b¸o c¸o cho Héi nghÞ cÊp bé trëng. Héi nghÞ chung häp víi tÝnh c¸ch lµ c¬ quan gi¶i quyÕt tranh chÊp. Héi ®ång chung ®îc chia thµnh 2 uû ban: uû ban gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp vµ uû ban ®¸nh gi¸ chÝnh s¸ch th¬ng m¹i ®Ó ®¸nh gi¸ thêng xuyªn c¸c chÝnh s¸ch th¬ng m¹i cña tõng níc thµnh viªn Héi ®ång vÒ th¬ng m¹i hµng ho¸, héi ®ång vÒ th¬ng m¹i dÞch vô vµ héi ®ång vÒ vÊn ®Ò liªn quan ®Õn së h÷u trÝ tuÖ. Ba uû ban kh¸c ®îc thµnh lËp bëi héi nghÞ Bé trëng cã nhiÖm vô b¸o c¸o lªn Héi ®ång chung. §ã lµ uû ban vÒ th¬ng m¹i vµ ph¸t triÓn, uû ban vÒ c¸n c©n thanh to¸n, uû ban vÒ dù to¸n, tµi chÝnh vµ hµnh chÝnh. Mçi hiÖp ®Þnh trong 4 hiÖp ®Þnh ®a ph¬ng cña WTO - hiÖp ®Þnh vÒ hµng kh«ng d©n dông, hiÖp ®Þnh mua s¾m ChÝnh Phñ, hiÖp ®Þnh s¶n phÈm s÷a vµ hiÖp ®Þnh thÞt bß - cã c¬ quan qu¶n lý riªng b¸o lªn Héi ®ång chung. C«ng viÖc cña WTO ®îc thùc hiÖn bëi c¸c ®¹i diÖn cña c¸c níc thµnh viªn, do ®ã phÇn lín c¸c níc ®Òu cã ®¹i diÖn ngo¹i giao t¹i Genneva, ®«i khi cã c¶ ®¹i sø t¹i WTO. Do kÕt qu¶ cña tiÕn tr×nh khu vùc ho¸ kinh tÕ díi nhiÒu h×nh thøc, cã nhiÒu tæ chøc lµ thµnh viªn hoÆc m«t nhãm níc chØ cö mét ®¹i diÖn duy nhÊt t¹i c¸c cuéc häp vµ th¬ng lîng cña WTO. §¬n cö, trong khi c¸c níc thµnh viªn ®iÒu phèi, vÞ trÝ cña m×nh t¹i Brussels vµ Genneva th× uû ban Ch©u ¢u lµ ®¹i diÖn duy nhÊt cho toµn EU t¹i hÇu hÕt c¸c cuéc häp cña WTO. Ngoµi ra ph¶i kÓ ®Õn HiÖp héi c¸c níc §«ng Nam ¸ (ASEAN) nhãm Ch©u phi, vïng Caribe vµ Th¸i B×nh D¬ng (ACP), NAFTA(gåm Mü, Canada vµ Mexico), MERCOSUR(gåm Brasil, Argentina, Pargoay vµ Urugoay...). C¸c ®¹i diÖn nµy dù rÊt nhiÒu cuéc th¬ng lîng vµ gÆp gì c¸c quan chøc l·nh ®¹o WTO t¹i trô së WTO. §«i khi 9 c¸c ®¹i diÖn cÊp chuyªn viªn ®îc göi tíi tõ c¸c níc ®Ó tr×nh bµy nh÷ng ®¸nh gi¸ cña ChÝnh Phñ m×nh vÒ nh÷ng vÊn ®Ò cô thÓ. VÒ viÖc th«ng qua c¸c quyÕt ®Þnh cña WTO vÉn tiÕp tôc truyÒn thèng lau ®êi cña GATT lµ th«ng qua c¸c quyÕt ®Þnh b»ng sù nhÊt trÝ hay nãi c¸ch kh¸c theo nguyªn t¾c Consensus. Theo nguyªn t¾c nµy, th× m«t quyÕt ®Þnh sÏ ®îc th«ng qua nÕu kh«ng cã thµnh viªn nµo ph¶n ®èi chÝnh thøc. Mét khi kh«ng ®¹t ®îc sù nhÊt trÝ, WTO cho phÐp bá phiÕu theo nguyªn t¾c ®a sè. Nh÷ng quyÕt ®Þnh sau sÏ ®îc th«ng qua nÕu cã 3/4 sè níc thµnh viªn t¸n thµnh: mét sù gi¶i thÝch bÊt kú cña c¸c hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ®a biªn; quyÕt ®Þnh phñ quyÕt mét sù tõ bá nghÜa vô cña mét thµnh viªn t¸n thµnh th× nh÷ng quyÕt ®Þnh sau sÏ ®îc th«ng qua; quyÕt ®Þnh söa ®æi c¸c ®iÒu kho¶n cña c¸c hiÖp ®Þnh ®a biªn (nhng chØ cã t¸c dông sau sÏ ®îc th«ng qua: QuyÕt ®Þnh söa ®æi c¸c ®iÒu kho¶n cña c¸c níc thµnh viªn t¸n thµnh; quyÕt ®Þnh phñ quyÕt mét sù tõ bá nghÜa vô cña mét thµnh viªn cô thÓ trong mét hiÖp ®Þnh da biªn. NÕu 2/3 sè níc thµh viªn t¸n thµnh th× nh÷ng quyÕt ®Þnh ®a biªn (nhng chØ cã t¸c dông ®èi víi c¸c níc tµnh viªn t¸n thµnh); quyÕt ®Þnh kÕt n¹p thµnh viªn míi . §Ó phôc vô c¸c níc chøc n¨ng cña WTO liªn quan ®Õn c¸c cuéc th¬ng lîng vµ viÖc thi hµnh c¸c hiÖp ®Þnh, trong tæ chøc cña WTO cßn Ban th ký va fng©n s¸ch WTO. Ban th ký cña WTO ®ãng t¹i Genneva BAn nµy ®Õn cuèi thµng 12/1998 cã kho¶ng 5000 c¸n bé trong biªn chÕ ®øng ®Çu lµ Tæng gi¸m ®èc, «ng Renato Ruggiero vµ phã Tæng gi¸m ®èc. Ban th ký cßn gióp gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn ®µm ph¸n gian nhËp WTO c¸c níc vµ t vÊn cho c¸c ChÝnh phñ xem xÐt t c¸ch c¸c thµnh viªn míi. Ng©n s¸ch cña WTO ®Õn hÕt 31/12/1998 lµ 116 triÖu Frans Thuþ Sü ®îc h×nh thµnh tõ sù ®ãng gãp cña c¸c thµnh viªn theo tû lÖ trong tæng sè ho¹t ®éng th¬ng m¹i cña thµnh viªn ®ã. Mét phÇn ng©n s¸ch cña WTO dîc dïng ®Ó chi cho ho¹t ®éng cña trung t©m th¬ng m¹i quèc tÕ. 1.1.3 C¬ chÕ gi¶i quyÕt tranh chÊp cña WTO C¬ chÕ gi¶i quyÕt tranh chÊp cña WTO v« cïng quan träng trong viÖc b¶o vÖ quyÒn vµ nghÜa vô cña c¸c níc thµnh viªn, tõ ®ã thùc hiÖn tù do ho¸ th¬ng m¹i mét c¸ch b×nh ®¼ng, c«ng b»ng gi÷a c¸c quèc gia. Ph¬ng ph¸p truyÒn thèng tõ GATT 1947 cña WTO quy ®Þnh kh¸ cô thÓ vÒ c¬ chÕ gi¶i quyÕt tranh chÊp, trong ®ã cã kh¼ng ®Þnh tÝnh cô thÓ vÒ c¬ chÕ gi¶i quyÕt tranh chÊp, trong ®ã kh¼ng ®Þnh tÝnh ut iªn ph¬ng ph¸p th¬ng lîng, hoµ gi¶i. Quy t¾c va thñ tôc ®iÒu chØnh viÖc gi¶i quyÕt tanh chÊp (sau ®©y gäi lµ tho¶ thuËn DSU) vÒ ph¹m vi ¸p dông, tho¶ thuËn DSU dîc ¸p dông ®èi víi c¸c tranh chÊp ®îc ®a ra gi¶i quyÕt theo nguyªn t¾c tham vÊn dîc yªu cÇu tham vÊn vµ chØ ®îc ®Æt ra khi c¸c hiÖp ®Þnh cña WTO cã hiÖu lùc. VÒ biÖn ph¸p, c¸c bªn tranh chÊp bÊt cø lóc nµo còng cã thÓ yªu cÇu gi¶i quyÕt 10 tranh chÊp bÊt cø lóc nµo còng cã thÓ yªu cÇu gi¶i quyÕt tranh chÊp b»ng biÖn ph¸p m«i giíi, trung gian, hoµ gi¶i. Trong trêng hîp, c¸c biÖn ph¸p nµy kh«ng ®a l¹i kÕt qu¶ mong muèn, c¸c bªn cã thÓ yªu cÇu thµnh lËp ban héi thÈm. Bªn c¹nh c¸c c¬ quan nµy, WTO cßn cã c¬ quan phóc thÈm cã thÈm quyÒn xem xÐt l¹i c¸c quyÕt ®Þnh cña ban héi thÈm vµ c¬ quan gi¶i quyÕt tranh chÊp cã chøc n¨ng t¸c nghiÖp ®èi víi hÖ thèng gi¶i quyÕt tranh chÊp hîp nhÊt. VÒ viÖc thi hµnh c¸c quyÕt ®Þnh hoÆc khuyÕn nghÞ DSB th× theo quyÕt ®Þnh t¹i ®iÒu 21 tho¶ thuËn DSU, c¸c bªn ph¶i thi hµnh ngay lËp tøc nh»m b¶o ®¶m hiÖu qu¶ cña viÖc gi¶i quyÕt tranh chÊp. Tuy nhiªn, c¬ chÕ gi¶i quyÕt tranh chÊp vÉn qui ®Þnh kho¶ng thêi gian thi hµnh hîp lý tuú theo yªu cÇu cña DSU, ®ã lµ thêi gan thi hµnh kh«ng qu¸ 12 th¸ng nÕu quyÕt ®Þnh ®ã kh«ng cã viÖc xem xÐt phóc thÈm, kh«ng qu¸ 15 th¸ng nÕu xem xÐt phóc thÈm. Mét vÊn ®Ò ®Æt ra lµ khi thùc hiÖn c¸c quyÕt ®Þnh cÇn tÝnh ®Õn quyÒn lîi cña c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. TÝnh b¾t buéc thi hµnh c¸c quyÕt ®Þnh thÓ hiÖn ë c¬ së vô tranh chÊp ph¶i ®îc coi nh cha kÕt thóc nÕu c¸c vÊn ®Ò cha ®îc gi¶i quyÕt triÖt ®Ó. Cã thÓ nãi c¬ chÕ gi¶i quyÕt tranh chÊp cña WTO kh¸ hiÖu qu¶ vµ n¨ng ®éng nhng kh«ng kÐm phÇn cøng r¾n, kiªn quyÕt trong mäi trêng hîp. 11 Ch¬ng II ThuËn lîi vµ khã kh¨n trªn con ®êng gia nhËp WTO cña ViÖt Nam 2.1-/ Nh÷ng thuËn lîi cña ViÖt Nam víi t c¸ch lµ thµnh viªn cña WTO . Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña ViÖt Nam trong 10 n¨m gÇn ®©y chØ ra r»ng, sù thµnh c«ng kinh tÕ cña ViÖt Nam phô thuéc rÊt nhiÒu ë møc ®é tham gia cña ®Êt níc vµo nÒn kinh tÕ cña khu vùc vµ thÕ giíi mµ GATT vµ WTO lµ tæ chøc lín nhÊt hiÖn nay. §Æc biÖt, sau khi ®· nghiªn cøu c¸c kÕt qu¶ cña vßng ®µm ph¸n Urugoay, th¸ng 1/1995, ChÝnh phñ ViÖt nam quyÕt ®Þnh nµy sÏ gióp ®Êt níc ®æi míi kinh tÕ cã hiÖu qu¶ h¬n, ®ång thêi gãp phÇn më réng h¬n n÷a c¸c quan hÖ kinh tÕ víi c¸c níc kh¸c. 2.1.1-/Nh÷ng thuËn lîi cña ViÖt Nam trªn tiÕn tr×nh gia nhËp WTO ViÖc gia nhËp WTO kh«ng chØ thÊy ®îc nh÷ng lîi Ých sÏ ®¹t ®îc mµ gia nhËp mµ b¶n th©n néi t¹i cña c¸c quèc gia ®ã, tæ chøc ®ã ph¶i cã nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh lµm tiÒn ®Ò cho qu¸ tr×nh gia nhËp. ViÖt Nam tuy míi c¶i c¸ch nÒn kinh tÕ dîc h¬n 10 n¨m nhng ®· thu ®îc nh÷ng thµnh c«ng nhÊt ®Þnh vµ ®ã lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sù gia nhËp WTO cña ViÖt Nam. ViÖt Nam ®îc xem lµ mét níc æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ, ph¸t triÓn nhanh vÒ kinh tÕ. Møc t¨ng trëng kinh tÕ cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua kh¸ nhanh, møc t¨ng trëng kinh tÕ b×nh qu©n giai ®o¹n 1986 - 1995 la fh¬n 7% l¹m ph¸t gi¶m tõ h¬n 400% vèn ®Çu t níc ngoµi ®îc thùc hiÖn t¨ng tõ 600 triÖu USD n¨m 1990 lªn 3,8 tû USD n¨m 1994; 6,8 tû USD n¨m 1995. C¸c xu híng kinh tÕ chØ ra r»ng, ViÖt Nam cã thÓ thùc hiÖn ®îc môc tiªu t¨ng GDP lªn gÊp ®«i so víi nh÷ng n¨m 1990 vµo n¨m 2000. Nh÷ng chÝnh s¸ch lu«n c¶i c¸ch, ®æi míi më cöa nÒn kinh tÕ ViÖt Nam cña §¶ng vµ nhµ níc ®· ®a ViÖt Nam ngµy cµng tiÕn nhanh héi nhËp víi thÕ giíi. Nh÷ng nç lùc cña ViÖt Nam trong viÖc c¶i thiÖn mèi quan hÖ quèc tÕ víi c¸c quèc gia, ®Æc biÖt lµ Hoa Kú còng lµ mét ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ViÖt Nam gia nhËp WTO. Mét sù kiÖn kh¸c cã ý nghÜa rÊt løn trong viÖc tham gia WTO cña ViÖt Nam lµ ngµy 28/5/1995 ViÖt Nam chÝnh thøc trë thµnh thµnh viªn thø 7 c¶ ASEAN vµ ®· ký hiÖp ®Þnh ®Ó gia nhËp khu vùc mËu dÞch tù do AFTA. 2.1.2-/ Nh÷ng lîi Ých cña ViÖt Nam víi t c¸ch lµ thµnh viªn WTO . 12 Còng gièng nh c¸c níc thµnh viªn WTO lµ thµnh viªn cña WTO, ViÖt Nam sÏ thu ®îc nhiÒu lîi Ých, ch¼ng h¹n sù ®èi sö MFN kh«ng ®iÒu kiÖn, thuÕ quan thÊp cho hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam, c¶i thiÖn c¬ chÕ gi¶i quyÕt tranh chÊp th¬ng m¹i víi c¸c cêng cuèc th¬ng m¹i chÝnh, sù ®èi xö theo hÖ thèng u ®·i phæ cËp cho c¸c níc ®ang ph¸t triÓn thµnh viªn vµ quan träng h¬n lµ cñng cè nh÷ng c¶i c¸ch kinh tÕ cña ViÖt Nam. §Æc biÖt lµ khi ViÖt Nam trë thµnh viªn WTO, c¸c hiÖp ®Þnh cña vßng Uru quay cã thÓ ®em l¹i cho ViÖt Nam c¸c lîi Ých: - §Èy m¹nh th¬ng m¹i vµ c¸c quan hÖ cña ViÖt Nam víi c¸c thµnh viªn kh¸c trong WTO vµ ®¶m b¶o n©ng cao dÇn vai trß quan träng cña ViÖt Nam trong c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ vµ chÝnh trÞ toµn cÇu nh lµ mét thµnh viªn cña WTO. - ViÖc b·i bá HiÖp ®Þnh ®a sîi MFA sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc xuÊt khÈu hµng dÖt vµ s¶n phÈm may mÆc cña ViÖt Nam. Nhng nhµ xiÊt khÈu hµng dÖt ViÖt Nam sÏ ®îc ®¶m b¶o trong vßng 10 n¨m sau khi trë thµnh thµnh viªn cña WTO, c¸c níc nhËp khÈu sÏ kh«ng cã h¹n chÕ MFA ®èi víi hµng dÖt vµ hµng may mÆc cña ViÖt Nam. - Gia nhËp WTO trong khi ®ang lµ níc xuÊt khÈu giao ®øng thø 3 trªn thÕ giíi ViÖt Nam sÏ cã nhiÒu thÞ trêng xuÊt khÈu h¬n v× c¸c h¹n chÕ vÒ sè lîng ®èi víi g¹o vµ c¸c n«ng s¶n kh¸c sÏ ®îc chuyÓn thµnh thuÕ vµ thuÕ sÏ ph¶i c¾t gi¶m theo hiÖp ®Þnh vÒ n«ng nghiÖp cña WTO. - ViÖt Nam sÏ cã lîi cho viÖc c¾t gi¶m thuÕ ®èi víi c¸c s¶n phÈm cÇn nhiÒu nh©n c«ng, mµ vÒ mÆt nµy, ViÖt Nam cã lîi thÕ. - Lµ mét níc ®ang ph¸t triÓn (thu nhËp díi 1000 USD/ngêi), ViÖt Nam sÏ cã lîi v× xe nhËn ®îc mét sè u ®·i ®Æc biÖt mµ WTO quy ®Þnh ®èi víi c¸c níc ph¸t triÓn. - ViÖt Nam sÏ cã lîi kh«ng trùc tiÕp tõ yªu cÇu cña WTO vÒ viÖc c¶i c¸ch hÖ thèng ngo¹i th¬ng, b¶o ®¶m tÝnh thèng nhÊt cña c¸c chÝnh sµch th¬ng m¹i, c¸c quy ®Þnh cña WTO sÏ lo¹i bá dÇn dÇn nh÷ng bÊt hîp lý trong th¬ng m¹i thóc ®Èu c¶i thiÖn hÖ thèng kinh tÕ, ®Èy nhanh qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi tõ hÖ thèng kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang thÞ trêng. - So víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn kh¸c, ViÖt Nam sÏ cã lîi h¬n tõ c¸c hiÖp ®Þnh cña vßng Uru quay bëi v×: thø nhÊt, theo quy ®Þnh cña WTO hµng xuÊt khÈu díi d¹ng c¬ chÕ cña c¸c níc ®ang ph¸t triÓn sang c¸c níc ph¸t triÓn thêng kh«ng ph¶i chÞu thuÕ hoÆc thuÕ thÊp mµ ViÖt Nam lµ thuÕ quan vµ phi thuÕ quan ®Ó ®¸p øng ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn ®· tham gia hÖ thèng u ®·i phæ cÊp gi¸ s¶n phÈm cña nh÷ng HiÖp íc (Tiªn s mµy) hÖ thèng u ®·i khu vùc EU sÏ kh«ng ®îc nhËn u ®¹i vÒ thuÕ MFN cña vßng Uru quay nªn ViÖt Nam sÏ cã lîi tõ viÖc lo¹i bá u ®·i nµy. 13 2.2.-/ Nh÷ng khã kh¨n cña ViÖt Nam víi t c¸ch lµ thµnh viªn WTO. 2.2.1-/ Bªn c¹ch nh÷ng lîi Ých mµ ViÖt Nam sÏ cã khi ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn cña WTO, ViÖt Nam còng sÏ ®îc yªu cÇu cam kÕt thùc hiÖn mét lo¹t c¸c nghÜa vô §ã lµ: - ViÖt Nam sÏ t¹o thuËn lîi cho c¸c thµnh viªn kh¸c cña WTO th©m nhËp thÞ trêng díi h×nh thøc gi¶m thuÕ nhËp khÈu cho hµng n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp. - ViÖt Nam sÏ ph¶i më cöa thÞ trêng dÞch vô cho c¸c nhµ kinh doanh níc ngoµi nh ng©n hµng, b¶o hiÓm, vËn t¶i, th«ng tin, kü thuËt vµ t vÊn... - ViÖt Nam sÏ ph¶i cam kÕt b¶o vÖ ë møc ®é phï hîp vÒ së h÷u trÝ tuÖ b»ng c¸c thñ tôc ph¸p lý trong níc ®¸p øng c¸c tiªu chuÈn quèc tÕ. - ViÖt Nam sÏ ph¶i söa ®æi c¸c quy ®Þnh vÒ ®Çu t, cam kÕt thùc hiÖn c¸c nghÜa vô quèc gia vµ gi¶m hay lo¹i bá c¸c h¹n chÕ vÒ ®Çu t níc ngoµi. - ViÖt Nam ph¶i tiÕp tôc c¶i c¸ch kinh tÕ phï hîp víi yªu cÇu cña WTO c¸c nghÜa vô kh¸c mµ ViÖt Nam sÏ cam kÕt thùc hiÖn lµ ¸p dông thèng nhÊt cho c¸c chÝnh s¸ch th¬ng m¹i trªn ph¹m vi toµn quèc. 2.2.2-/ ViÖc thùc hiÖn c¸c nghÜa vô trªn ®Ó trë thµnh thµnh viªn WTO ®· ®Æt ViÖt Nam ®øng tríc nh÷ng th¸ch thøc lín. Kh«ng mét quèc gia nµo cã thÓ nhËn ®îc c¸c lîi Ých do c¬ héi më réng th¬ng m¹i vµ c¸c ®iÒu kiÖn thuËn lîi kh¸c cña WTO nÕu kh«ng tù cam kÕt gi¶m thuÕ quan vµ c¸c c«ng cô phi thuÕ quan; ®ång thêi dÇn dÇn më réng thÞ trêng cña m×nh cho c¹nh tranh quèc tÕ. C©u hái ®Æc ra lµ: trong khi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam cßn yÕu kÐm, hµng ho¸ cha ®ñ søc c¹nh tranh trªn th¬ng trêng quèc tÕ th× liÖu më cöa thÞ trêng néi ®Þa cã dÉn ®Õn sù gi¶m sót vµ hi sinh nÒn c«ng nghiÖp néi ®Þa hay kh«ng, còng nh lµm thÕ nµo ®Ó nÒn c«ng nghiÖp cña mét quèc gia ®ang ph¸t triÓn nh ViÖt Nam cã thÓ mang l¹i kÕt qu¶ g× ? cÇn ph¶i nghiªn cøu kü lìng ®Ó t×m ra c©u tr¶ lîi x¸c ®¸ng cho vÊn ®Ò c¸i ®îc c¸i mÊt tríc khi thùc hiÖn c¸c yªu cÇu cña WTO. Mét khã kh¨n kh«ng nhá trong tiÕn tr×nh gia nhËp WTO chÝnh lµ xuÊt ph¸p tõ nÕp nghÜ, t©m lý mong muèn tiÕp tôc vÒ thêi h¹n viÖc b¶o hé nhiÒu ngµnh s¶n xuÊt h¹n chÕ viÖc tù do th¬ng m¹i do sî bÞ c¹nh tranh, bÞ trong khi ®ã, chóng t l¹i mong muèn c¸c níc kh¸c h¹ thÊp hµng rµo thuÕ quan vµ khi quan thuÕ ®Ó, chóng ta cã thÓ ®Èy m¹nh ®îc xuÊt khÈu. Nh÷ng viÖc gi¶m vµ tiÕn tíi xo¸ bá hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan ®Ó ®¸p øng ®iÒu kiÖn gia nhËp WTO l¹i ®Æt ViÖt Nam tríc mét vÊn ®Ò nam gi¶i: ViÖc gi¶m thuÕ còng nh kh«ng h¹n chÕ hµng nhËp cã lµm nÒn kinh tÕ ViÖt Nam suy yÕu do hµng néi kh«ng ®ñ søc c¹nh tranh víi hµng ngo¹i ? ®ã 14 lµ cha tÝnh tíi nÕu trë thµnh thµnh viªn WTO, ViÖt Nam cã thÓ sÏ ph¶i chÊp nhËn ®iÒu kho¶n b¶o vÖ lùa chän mµ c¸c níc ®a vµo nghÞ ®Þnh th gia nhËp WTO cña ViÖt Nam ®èi víi c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu cã thÕ m¹nh cña ViÖt Nam. §Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò nªu trªn, ViÖt Nam cÇn ph¶i x©y dùng ®îc mét chÝnh s¸ch phï hîp sao cho võa gi¶i quyÕt ®îc nh÷ng vÊn ®Ò trªn võa ®¸p øng ®îc ®iÒu kiÖn cña WTO. PhÇn lín c¸c chÝnh s¸ch th¬ng m¹i cña ViÖt Nam hiÖn nay ®iÒu mamg tÝnh chÊt manh món kh«ng mang tÝnh hÖ thèng, thèng nhÊt vµ dù b¸o cao. C¸c v¨n b¶n ph¸p luËn ®îc ban hµnh dêng nh chØ mang tÝnh ®èi phã hay biÖn ph¸p t×nh thÕ. MÆc kh¸c, tÝnh kh¶ thi cña c¸c chÝnh s¸ch nµy cha cao. ViÖc ban hµnh chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ thùc hiÖn chÝnh s¸ch cha cã sù phèi hîp hiÖu qu¶, g¾n bã ®Ó chÝnh s¸ch ph¸p luËn thùc sù “sèng” trong thùc tiÔn. ViÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ë tÇm vÜ m« còng nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i ®ßi hái mét tr×nh ®é chuyªn m«n, qu¶n lý cao vµ nguån nh©n lùc dåi dµo cã tr×nh ®é. §©y lµ mét vÊn ®Ò yÕu kÐm c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ níc ta. §Ó viÖc t¹o ®iÒu kiÖn cho ViÖt Nam gia nhËp WTO, tËn dông c¬ héi vµ vît qua nh÷ng khã kh¨n kh«ng chØ phô thuéc vµo chÝnh s¸ch ph¸p luËt, kinh tÕ cña c¸c nhµ chÝnh trÞ kinh tÕ quèc gia mµ cßn phô thuéc rÊt nhiÒu vµo tr×nh ®é qu¶n lý, tr×nh ®é c«ng nghÖ, tr×nh ®é lao ®éng cña c¶ ®éi ngò qu¶n lý vµ lùc lîng lao ®éng. Trong khi ®ã nguån nh©n lùc cña ViÖt Nam tuy dåi dµo nh÷ng tr×nh ®é kÐm, nhiÒu nhµ qu¶n lý giái nhng cha biÕt nh×n xa tr«ng réng, vÉn gi÷ nÕp t©m lý chØ biÕt ®Õn c¬ së kinh tÕ m×nh qu¶n lý. §ã còng lµ mét th¸ch thøc lín ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. 2.2.3-/ Nh÷ng kiÕn nghÞ. §Ó ViÖt Nam sím ®îc c«ng nhËn lµ thµnh viªn WTO, vît qua ®îc nh÷ng thö th¸ch vµ khã kh¨n, ViÖt Nam cÇn gi¶i quyÕt mét c¸ch chñ ®éng vµ cã hiÖu qu¶ mét lo¹t c¸c vÊn ®Ò lín sau: + Thø nhÊt: tiÕp tôc ®Èy nhanh c«ng cuéc c¶i c¸ch, tèi ®a ho¸ kh¶ n¨ng ®¸p øng yªu cÇu cña WTO. C¸c lÜnh vùc u tiªn do c¶i c¸ch tiÕp theo ph¶i ®îc x¸c ®Þnh phï hîp víi c¸c yªu cÇu cña WTO. C¸c chÝnh s¸ch th¬ng m¹i hiÖn hµnh mµ kh«ng phï hîp víi WTO ph¶i ®îc sö ®æi hoÆc b·i bá. + Thø hai: ph¶i thiÕt lËp mét hÖ thèng ph¸p luËt phï hîp mµ theo ®ã, vît hÖ thèng th¬ng m¹i vËn hµnViÖt Nam cÇn khÈn tr¬ng x©y dùng mét c¬ cÊu luËt ®Çu t, cã kh¶ n¨ng ®¶m b¶o cho ho¹t ®éng th¬ng m¹i quèc tÕ gi÷a ViÖt Nam vµ c¸c thµnh viªn WTO kh¸c phï hîp víi c¸c tiªu chuÈn vµ thùc tiÔn quèc tÕ. MÆt kh¸c, nh»m ®¶m b¶o cho c¸c chÝnh s¸ch c¬ cÊu nµy ®îc thi hµnh triÖt ®Ó ®îc ¸p dông trong thùc tiÔn cÇn x©y dùng mét bé m¸y 15 vÒ hµng ph¸p, t ph¸p ngµy cµng hoµn chØnh nhÊt lµ ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé vÒ c«ng t¸c qu¶n lý. + Thø ba: Ph¶i duy tr× tÊt c¶ c¸c quyÒn ®Ó ®îc ®èi xö ®Æc biÖt nh lµ mét níc thµnh viªn WTO ®ang ph¸t triÓn. + Thø t: ViÖt Nam ph¶i dù tÝnh mét tho¶ thuËn chuyÓn ®æi khi tham gia WTO c¸c c¶i c¸ch th¬ng m¹i cña ViÖt Nam ph¶i g¾n víi sù híng dÉn cña WTO trong thêi kú chuyÓn ®æi. + Thø n¨m: ViÖt Nam phØa chuÈn bÞ ®a ra ch¬ng tr×nh thuÕ cho c¸c hµng ho¸ c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp, còng nh c¸c ch¬ng tr×nh dÞch vô tiÕn tíi møc trung b×nh cña c¸c níc ®ang ph¸t triÓin. ViÖt Nam còng sÏ ph¶i c¾t gi¶m hoÆc lo¹i bá c¸c hµng rµo phÝ thuÕ quan ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng th©m nhËp thÞ trêng cho c¸c b¹n hµng th¬ng m¹i. + Thø s¸u: ViÖt Nam nªn tæ chøc c¬ cÊu kinh tÕ vµ nhÞp ®é më cöa nÒn kinh tÕ. §Èy m¹nh c¹nh tranh hµng ho¸ trong níc b»ng c¸c biÖn ph¸p: §Èy m¹nh tèc ®é quy tr×nh ®Çu t vµ ®æi míi c«ng nghÖ th«ng qua thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ chÝnh s¸ch kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, x©y dùng c¸c chÝnh s¸ch vµ thÓ chÕ nh»m khuyÕn khÝch mäi thµnh phÇn kinh tÕ thùc hiÖn kinh doanh, thu hót vèn nhµn rçi trong nh©n d©n. Xö lý cã hiÖu qu¶ víi doanh nghiÖp Nhµ níc b»ng c¸ch c¶i c¸ch triÖt ®Ó thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ mét c¸ch nhanh chãng, quyÕt liÖt ViÖt Nam cÇn ph¶i x©y dùng chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ, trong ®ã tËp trung vµo mét sè ngµnh mòi nhän vµ tiÕp tôc ®æi míi c«ng nghÖ, chuyÓn dÞch m¹nh mÏ c¬ cÊu nÒn kinh tÕ tõ s¶n xuÊt sang dÞch vô, tõ tiªu dïng trong níc sang xuÊt khÈu, n©ng cao hµm lîng c«ng nghÖ trong hµng ho¸. + Thø bÈy: ViÖt Nam cÇn ph¶i chèng l¹i viÖc ¸p dông c¸c b¶o vÖ lùa chän cña c¸c níc kh¸c, kiªn tr× ý kiÕn cña m×nh víi lý do ViÖt Nam ®ang trong thêi kú chuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng, v× vËy c¸c b¶o vÖ lùa chän ph¶i bÞ b·i bá. + Thø t¸m: X©y dùng x· héi b»ng ph¸p luËt, gi¶i quyÕt triÖt ®Ó hiÖn tîng tham nhòng vµ mét sè hiÖn tîng x· héi kh¸c. §¶m b¶o x©y dùng mét m«i trêng tx· héi thuËn lîi cho ho¹t ®éng kinh doanh th¬ng m¹i. KÕt luËn ViÖc gia nhËp WTO lµ mét c¬ héi vµ th¸ch thøc ®èi víi ViÖt Nam. Víi t c¸ch lµ thµnh viªn cña WTO, ViÖt Nam sÏ thu ®îc nhiÒu lîi Ých mµ quan träng nhÊt lµ ®a nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ph¸t triÓn, hoµ 16 nhËp víi nÒn kinh tÕ chung cña thÕ giíi, n©ng cao vÞ thÓ cña kinh tÕ ViÖt Nam trªn trêng quèc tÕ. Nhng lµ thµnh viªn cña WTO, ViÖt Nam còng sÏ gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n do ®Þa vÞ kinh tÕ, ®Æc ®iÓm x· héi chÝnh trÞ lµ mét níc ®ang ph¸t triÓn mÆc dï vËy, thÊy râ vai trß to lín cña tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi vµ nh÷ng c¬ hæi tèt mµ ViÖt Nam sÏ cã ®îc, ViÖt Nam vÉn cè g¾ng thùc hiÖn c¸c môc tiªu ®Ò ra ®Ó sím ®îc c«ng nhËn lµ thµnh viªn chÝnh thøc cña WTO. 17 Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 1. Tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi vµ mét sè vÊn ®Ò ph¸p lý ®Æt ra ®èi víi ViÖt Nam khi gia nhËp tæ chøc quèc tÕ nµy (PTS. Hoµng Phíc HiÖp). 2. Bé th¬ng m¹i; mét sè vÊn ®Ò tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi WTO vµ triÓn vßng gia nhËp cña ViÖt Nam. Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia, n¨m 1998. 3. Gia nhËp WTO vµ bµi häc kinh nghiÖm víi ViÖt Nam (NguyÔn Huy Tó. T¹p chÝ nghiªn cøu kinh tÕ sè 5 n¨m 1998). 18 môc lôc Lêi nãi ®Çu.................................................................. 1 Ch¬ng I Tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi (WTO)...................................3 1.1-/. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi (WTO ):....................................................................3 1.2-/ Môc ®Ých, nguyªn t¾c vµ tæ chøc cña WTO.................6 1.2.1- Môc ®Ých......................................................................6 1.2.2. Nguyªn t¾c..................................................................6 1.2.3 Tæ chøc cña WTO.......................................................10 1.1.3 C¬ chÕ gi¶i quyÕt tranh chÊp cña WTO.........................12 Ch¬ng II ThuËn lîi vµ khã kh¨n trªn con ®êng gia nhËp WTO cña ViÖt Nam..................................................................... 14 2.1-/..Nh÷ng thuËn lîi cña ViÖt Nam víi t c¸ch lµ thµnh viªn cña WTO ......................................................................14 2.1.1-/Nh÷ng thuËn lîi cña ViÖt Nam trªn tiÕn tr×nh gia nhËp WTO..................................................................................14 2.1.2-/ Nh÷ng lîi Ých cña ViÖt Nam víi t c¸ch lµ thµnh viªn WTO .................................................................................15 2.2.-/ Nh÷ng khã kh¨n cña ViÖt Nam víi t c¸ch lµ thµnh viªn WTO.............................................................................16 2.2.1-/ Bªn c¹ch nh÷ng lîi Ých mµ ViÖt Nam sÏ cã khi ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn cña WTO, ViÖt Nam còng sÏ ®îc yªu cÇu cam kÕt thùc hiÖn mét lo¹t c¸c nghÜa vô...........................16 2.2.2-/ ViÖc thùc hiÖn c¸c nghÜa vô trªn ®Ó trë thµnh thµnh viªn WTO ®· ®Æt ViÖt Nam ®øng tríc nh÷ng th¸ch thøc lín.........17 2.2.3-/ Nh÷ng kiÕn nghÞ.......................................................18 KÕt luËn..................................................................... 20 Doanh môc tµi liÖu tham kh¶o..............................21 môc lôc...................................................................... 22 19
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan