Tài liệu Thực trạng và giải pháp cho vay tiêu dùng tại ngân hàng và phát triển nông thôn chi nhánh 9

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC KỸ THUẬT CÔNG NGHỆ TP.HCM KHOA KẾ TOÁN TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP VỀ CHO VAY TIÊU DÙNG TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN CHI NHÁNH 9 Ngành: KẾ TOÁN Chuyên ngành: KẾ TOÁN NGÂN HÀNG GV hướng dẫn: ThS. PHÙNG HỮU HẠNH SV thực hiện: NGUYỄN THỊ HỒNG THUẬN MSSV: 0954030541 Lớp: 09DKNH2 TP. HỒ CHÍ MINH - 2013 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là đề tài nghiên cứu của tôi. Những kết quả và các số liệu trong khóa luận tốt nghiệp được thực hiện tại Ngân hàng Nông Nghiệp & Phát Triển Nông Thôn 9 Thành phố Hồ Chí Minh, không sao chép bất kỳ nguồn nào khác. Tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm trước nhà trường về sự cam đoan này. TP Hồ Chí Minh, ngày tháng Tác giả Nguyễn Thị Hồng Thuận năm 2013 LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành khóa luận này, tôi xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến thầy ThS.Phùng Hữu Hạnh đã tận tình hướng dẫn tôi trong suốt quá trình viết khoá luận tốt nghiệp. Tôi xin chân thành cảm ơn tất cả quý thầy cô khoa Kế Toán – Tài Chính – Ngân hàng đã truyền đạt cho tôi những kiến thức vô cùng quý báu. Với vốn kiến thức được tiếp thu trong quá trình học tập không chỉ là nền tảng cho quá trình nghiên cứu khóa luận mà còn là hành trang quý báu để tôi tự tin bước vào đời. Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến Ban Giám Đốc cùng toàn thể cán bộ nhân viên Ngân hàng Agribank CN9 đã tạo điều kiện cho tôi tiếp xúc thực tế và cung cấp những tài liệu cần thiết cho tôi hoàn thành chuyên đề thực tập này. Sau cùng, xin kính chúc quý thầy cô khoa Kế Toán – Tài Chính – Ngân Hàng và thầy Phùng Hữu Hạnh gặt hái được nhiều thành công trong công tác giảng dạy. Kính chúc Ngân hàng Agribank CN9 ngày càng phát triển và thành công trên con đường hội nhập. Trân trọng kính chào! MỤC LỤC DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT..................................................................... iv DANH SÁCH CÁC BẢNG SỬ DỤNG ...................................................................v DANH SÁCH CÁC BIỂU ĐỒ, ĐỒ THỊ, SƠ ĐỒ ................................................. vi LỜI MỞ ĐẦU ............................................................................................................1 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG CHO VAY TIÊU DÙNG .................................................................................................................................4 1.1 Khái quát về cho vay tiêu dùng ...............................................................4 1.1.1 Khái niệm và đặc điểm cho vay tiêu dùng .........................................4 1.1.2 Nguyên tắc cho vay tiêu dùng ............................................................5 1.1.3 Đối tượng cho vay tiêu dùng ..............................................................5 1.1.4 Vai trò của cho vay tiêu dùng trong nền kinh tế...............................6 1.2 Phân loại cho vay tiêu dùng.....................................................................7 1.2.1 Căn cứ vào mục đích khoản vay ............................................................7 1.2.2 Căn cứ vào hình thức đảm bảo tiền vay ................................................8 1.2.3 Căn cứ vào nguồn gốc của khoản nợ ....................................................8 1.2.4 Căn cứ vào phương thức hoàn trả nợ .............................................10 1.3 Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả tín dụng ...................................................11 1.3.1 Hệ số thu nợ ..........................................................................................11 1.3.2 Tỷ lệ nợ quá hạn trên tổng dư nợ.........................................................11 1.3.3 Tỷ lệ nợ xấu ...........................................................................................11 1.4Các nhân tố ảnh hƣởng đến hoạt động cho vay tiêu dùng của NHTM ............................................................................................................................12 1.4.1 Các yếu tố thuộc về ngân hàng ............................................................12 1.4.2 Các yếu tố thuộc về khách hàng ......................................................14 1.4.3 Môi trường tự nhiên .........................................................................15 i 1.4.4 Môi trường pháp lý ...........................................................................15 1.4.5 Môi trường kinh tế ...........................................................................16 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG CHO VAY TIÊU DÙNG TẠI AGRIBANK CN9 .................................................................................................17 2.1. Giới thiệu chung về Agribank CN9 ......................................................17 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển .................................................17 2.1.2. Cơ cấu tổ chức và chiến lược phát triển trong tương lai ...............18 2.1.3. Kết quả hoạt động kinh doanh qua 3 năm của Agribank CN9 ......19 2.2. Thực trạng hoạt động cho vay tiêu dùng tại Agribank CN9 .............23 2.2.1. Quy trình cho vay tại Agribank CN9 ...............................................23 2.2.2. Các sản phẩm cho vay tiêu dùng tại Agribank CN9 .......................23 2.2.3. Thực trạng hoạt động cho vay tiêu dùng tại Agribank CN9 ..........25 2.2.4. Một số chỉ tiêu đánh giá hiệu quả hoạt động cho vay tiêu dùng 37 2.2.5. Tỷ lệ lãi cận biên ...........................................................................40 2.2.6. So sánh Agribank với NHTM khác ..............................................42 2.3. Đánh giá hoạt động cho vay tiêu dùng tại Agribank CN9 .................44 2.3.1 Kết quả đạt được ...............................................................................44 2.3.2 Nhược điểm .......................................................................................45 2.3.3 Nguyên nhân tồn tại các nhược điểm .............................................46 CHƢƠNG 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG TIÊU DÙNG CỦA AGRIBANK CN9..............................................................................50 3.1. Định hƣớng phát triển của Agribank CN9 ..........................................50 3.2. Quan điểm của Agribank CN 9 về hoạt động cho vay tiêu dùng. .....51 3.3. Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động cho vay tiêu dùng tại Agribank CN9 ....................................................................................54 3.3.1. Giải pháp trực tiếp ...............................................................................54 3.3.2. Giải pháp gián tiếp ...............................................................................57 ii 3.4. Kiến nghị .................................................................................................60 3.4.1. Đối với NHNo & PTNT 9 ....................................................................60 3.4.2. Đối với Ủy ban nhân dân Quận 9 .......................................................61 3.4.3. Đối với hệ thống Ngân hàng nhà nước ..............................................63 KẾT LUẬN ..............................................................................................................65 TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................66 PHỤ LỤC .................................................................................................................66 iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT AGRIBANK CN9 : Chi nhánh Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn 9 TP Hồ Chí Minh CBTD : cán bộ tín dụng CIC : Trung tâm thông tin tín dụng ĐVT : Đơn vị tính GDP : tổng sản phẩm quốc nội HĐQT : hội đồng quản trị HĐTD : Hợp đồng tín dụng NHNN : Ngân hàng nhà nước NHNo& PTNT : Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn NHTM : Ngân hàng thương mại PGD : phòng giao dịch SXKD : Sản xuất kinh doanh TD : tín dụng TMCP : Thương mại cổ phần TSĐB : tài sản đảm bảo iv DANH SÁCH CÁC BẢNG SỬ DỤNG Bảng 2.1 Kết quả hoạt động kinh doanh Agribank CN9 từ 2010-2012 .................199 Bảng 2.2 Tổng nguồn vốn huy động tại chi nhánh ...................................................20 Bảng 2.3 Tổng dư nợ tại chi nhánh ..........................................................................20 Bảng 2.4: Lợi nhuận qua 3 năm (2010-2012) .........................................................211 Bảng 2.5 Tình hình cho vay tiêu dùng ở Agribank giai đoạn 2010-2012...............266 Bảng 2.6 Tình hình cho vay tiêu dùng năm 2012 ở một số NHTM .......................277 Bảng 2.7 Tình hình cho vay mua nhà giai đoạn 2010-2012 tại Agribank CN9 .....288 Bảng 2.8 Tỷ trọng dư nợ vay mua nhà theo thời hạn tại Agribank CN9 giai đoạn 2010-2012................................................................................................................309 Bảng 2.9 Tình hình lãi suất cho vay mua nhà bình quân trong năm tại Agribank CN9 giai đoạn 2010-2012 .........................................................................................30 Bảng 2.10 Tình hình cho vay mua xe giai đoạn 2010-2012 tại Agribank CN9 .......32 Bảng 2.11 Tình hình lãi suất cho vay mua nhà bình quân trong năm tại Agribank CN9 giai đoạn 2010-2012 .....................................................................................3303 Bảng 2.12 Tỷ trọng dư nợ cho vay mua xe theo thời hạn vay tại Agribank CN9 giai đoạn 2010-2012 .........................................................................................................34 Bảng 2.13 Tình hình cho vay khác giai đoạn 2010-2012 tại Agribank CN9............35 Bảng 2.14 Chỉ tiêu đánh giá hiệu quả hoạt động cho vay tiêu dùng tại Agribank CN9 (2010-2012) ......................................................................................................38 Bảng 2.15 Tình hình TSĐB trên tổng dư nợ cho vay tiêu dùng tại Agribank CN9 .38 Bảng 2.16 Tỷ lệ lãi cận biên của Agribank CN9 giai đoạn 2010-2012 ....................41 Bảng 2.17 So sánh một số chỉ tiêu giữa Agribank CN9 với các NHTM khác .........42 v DANH SÁCH CÁC BIỂU ĐỒ, ĐỒ THỊ, SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1 Cho vay tiêu dùng gián tiếp ........................................................................8 Sơ đồ 1.2 Cho vay tiêu dùng trực tiếp.........................................................................9 Sơ đồ 2.1 Bộ máy quản lý tại Agribank CN……………………………………….18 Biểu đồ 2.1 Kết quả hoạt động kinh doanh Agribank CN9 từ 2010-2012 ...............21 Biểu đồ 2.2 Tình hình lợi nhuận giai đoạn 2010-2012 .............................................22 Biểu đồ 2.3 Tình hình cho vay tiêu dùng ở Agribank giai đoạn 2010-2012 ............26 Biểu đồ 2.4 Tình hình cho vay mua nhà giai đoạn 2010-2012 tại Agribank CN9 ...28 Biểu đồ 2.5 Tình hình cho vay mua xe giai đoạn 2010-2012 tại Agribank CN9 .....31 Biểu đồ 2.6 Cơ cấu cho vay khác trong cho vay tiêu dùng tại Agribank CN9 .........36 Biểu đồ 2.7 Dự báo dân số Việt Nam .......................................................................48 Biểu đồ 3.1 Cơ cấu vốn huy động của Agribank CN9..............................................52 Biểu đồ 3.2 Kế hoạch tăng trưởng tín dụng bán buôn và tiêu dùng .........................53 Biểu đồ 3.3 Cơ cấu tín dùng bán buôn và tiêu dùng trong tổng dư nợ .....................54 vi LỜI MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong những năm gần đây, nền tăng trưởng kinh tế luôn có những khó khăn, điều này đã ảnh hưởng không ít đến hoạt động tín dụng của ngân hàng thương mại. Nền kinh tế hiện nay thể hiện sự bất ổn thông qua biến động của lạm phát, lúc trồi, lúc sụt. Tăng trưởng GDP giảm, các Doanh nghiệp đóng cửa, phá sản tăng. Bên cạnh đó là con số nợ xấu cao, nay lại thêm hàng tồn kho mà tập trung nhiều là bất động sản. Chỉ tính riêng Hà Nội và TP HCM, tồn kho bất động sản đã chiếm hơn 50% cả nước. Chính sách thắt chặt tiền tệ của Chính Phủ đã góp phần khôi phục nền kinh tế nhưng kéo theo đó là việc các Doanh nghiệp đã rất e dè đối với hoạt động tín dụng nhằm mở rộng sản xuất, có chăng là những cố gắng để duy trì Doanh nghiệp đứng trụ trước sự khủng hoảng này. Trước tình hình này, các NHTM muốn tồn tại và phát triển thì phải không ngừng tự hoàn thiện để phù hợp với quy luật phát triển chung. Đó chính là phát triển nhu cầu tín dụng bán lẻ đặc biệt là mảng tín dụng tiêu dùng, một thị phần tín dụng đầy tiềm năng và ngày một phát triển hơn theo mức độ phát triển của nhu cầu đời sống người dân. Qua thời gian thực tập tại Agribank CN9, em đã có điều kiện tìm hiểu và nghiên cứu về hoạt động kinh doanh của ngân hàng, đặc biệt là hoạt động cho vay tiêu dùng. Làm sao để cùng với việc tăng trưởng dư nợ là chất lượng cho vay tiêu dùng không ngừng được nâng cao. Đó chính là lý do em chọn đề tài: “Thực trạng và giải pháp cho vay tiêu dùng tại Agribank CN9” làm đề tài khóa luận tốt nghiệp của mình. 2. Tình hình nghiên cứu Kinh tế Việt Nam đang trong giai đoạn khó khăn. Nhiều doanh nghiệp phá sản hoặc phát triển chậm nên mặc dù NHNN liên tục đưa ra các mức giảm lãi suất tín dụng để khuyến khích Doanh nghiệp nhưng tăng trưởng tín dụng vẫn ở mức thấp. Các NHTM muốn phát triển tín dụng thì không chỉ chú trọng vào tín dụng doanh 1 nghiệp mà còn cần phát triển ở mảng tín dụng tiêu dùng. Hoạt động cho vay tiêu dùng chưa phát triển mạnh ở Việt Nam nhưng đây là thị trường đầy hứa hẹn. 3. Mục đích nghiên cứu Với hy vọng có thể giúp Agribank mở rộng và phát triển mảng dịch vụ cho vay tiêu dùng nhằm nâng cao hơn nữa năng lực cạnh tranh của Agribank trong giai đoạn kinh tế khó khăn như hiện nay. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu - Làm rõ các vấn đề có tính lý luận và thực tiễn về hoạt động cho vay tiêu dùng tại các NHTM - Đánh giá thực trạng hoạt động cho vay tiêu dùng tại Agribank CN9, những kết quả đạt được, tồn tại và nguyên nhân tồn tại trong thời gian qua. - Đề xuất những giải pháp hoàn thiện hoạt động cho vay tiêu dùng tại Agribank CN9. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu - Phương pháp nghiên cứu của đề tài dựa trên các vấn đề mang tính lý luận về nghiệp vụ cho vay tiêu dùng. Tổng hợp các số liệu thực tế từ đó phân tích, đánh giá và đưa ra những đề xuất, kiến nghị. 6. Dự kiến kết quả nghiên cứu - Hệ thống hóa cơ sở lý thuyết về hoạt động cho vay tiêu dùng của NHTM trong nền kinh tế thị trường. - Phân tích khá đầy đủ và khách quan thực trạng hoạt động cho vay tiêu dùng của Ngân hàng Nông nghiệp & Phát triển Nông thôn Việt Nam 9 (Agribank chi nhánh 9), từ đó chỉ ra những tồn tại trong hoạt động cho vay tiêu dùng của Ngân hàng Nông nghiệp & Phát triển Nông thôn Việt Nam 9. - Trên cơ sở phân tích đánh giá những ưu, nhược điểm của Ngân hàng Nông nghiệp & Phát triển Nông thôn Việt Nam 9, phân tích đánh giá tiềm năng thị trường cho vay tiêu dùng Việt Nam, đề ra một số giải pháp để phát triển cho vay tiêu dùng tại Agribank CN9. 2 7. Kết cấu khóa luận Chương 1: Cơ sở lý luận hoạt động cho vay tiêu dùng của ngân hàng thương mại Chương 2: Thực trạng hoạt động cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam chi nhánh 9 Chương 3: Giải pháp và kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động cho vay tiêu dùng tại Agribank – chi nhánh 9 3 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG CHO VAY TIÊU DÙNG 1.1 Khái quát về cho vay tiêu dùng 1.1.1 Khái niệm và đặc điểm cho vay tiêu dùng 1.1.1.1 Khái niệm Cho vay tiêu dùng của NHTM là một hình thức tài trợ của ngân hàng cho chính sự tiêu dùng của cá nhân và hộ gia đình. Ngân hàng sẽ chuyển cho cá nhân và hộ gia đình một khoảng tiền với những điều kiện nhất định được thỏa thuận trong hợp đồng nhằm phục vụ mục đích tiêu dùng của khách hàng. Như vậy, cho vay tiêu dùng là một sản phẩm tín dụng cần thiết trong cuộc sống hiện đại bởi nó giúp khách hàng có thể sử dụng hàng hóa trước khi họ có khả năng chi trả. 1.1.1.2 Đặc điểm cho vay tiêu dùng - Quy mô mỗi khoản vay thường nhỏ nhưng số lượng vay nhiều vì những hàng hóa tiêu dùng có giá trị không lớn so với những nguyên liệu, công cụ, dụng cụ dùng trong kinh doanh. Tuy nhiên các khoản cho vay tiêu dùng lại có số lượng rất lớn, đa dạng do nhu cầu của con người không bao giờ có giới hạn. - Cho vay tiêu dùng thường có rủi ro cao hơn so với các khoản vay khác nên lãi suất cho vay tiêu dùng thường cao hơn so với lãi suất của các loại cho vay trong lĩnh vực này. Tuy nhiên, rủi ro lại phân tán rộng nên khi xảy ra rủi ro thường ít ảnh hưởng tới hoạt động kinh doanh của ngân hàng. - Nhu cầu vay tiêu dùng của khách hàng thường phụ thuộc vào chu kỳ của nền kinh tế. Nó tăng lên trong thời kỳ nền kinh tế mở rộng. Ngược lại, khi nền kinh tế rơi vào suy thoái, hoạt động này sẽ giảm. - Mức thu nhập và trình độ học vấn là hai biến số có quan hệ rất mật thiết tới nhu cầu vay tiêu dùng của khách hàng. - Chất lượng các thông tin tài chính của khách hàng vay thường không cao. - Nguồn trả nợ chủ yếu của người đi vay có thể biến động lớn, phụ thuộc vào quá trình làm việc, kỹ năng và kinh nghiệm đối với công việc của ngững người này. 4 - Tư cách của khách hàng là yếu tố khó xác định song lại rất quan trọng, quyết định sự hoàn trả của khoản vay. 1.1.2 Nguyên tắc cho vay tiêu dùng Cho vay tiêu dùng là một bộ phận của tín dụng ngân hàng nói chung nên tất nhiên có những nguyên tắc như tín dụng ngân hàng: - Tín dụng có hoàn trả vốn và lãi sau một thời gian nhất định. Đây là nguyên tắc đảm bảo thực chất của tín dụng. Tính chất tín dụng sẽ bị phá vỡ nếu nguyên tắc này không được thực hiện đầy đủ. Chủ thể khi vay vốn phải cam kết trả đủ vốn và lãi sau một thời gian nhất định, cam kết này được ghi trong khế ước vay nợ hoặc hợp đồng tín dụng. - Tín dụng có giá trị tương đương làm đảm bảo. Các giá trị tương đương làm đảm bảo có thể là hàng hóa, nhà cửa, xe ô tô của khách hàng, số dư trên tài khoản tiền gửi, lương, thậm chí có thể là uy tín của khách hàng. Giá trị đảm bảo là cơ sở của khả năng trả nợ, là cơ sở hạn chế rủi ro trong hoạt động tín dụng, là điều kiện để thực hiện nguyên tắc thứ nhất trong nhiều trường hợp khác nhau. - Tín dụng có mục đích, theo kế hoạch thoả thuận từ trước (theo hợp đồng đã ký kết). Quan hệ tín dụng phản ánh nhu cầu về vốn và lợi nhuận của khách hàng. Nó liên quan chặt chẽ tới quá trình SXKD, làm dịch vụ của các khách hàng, hay tiêu dùng cá nhân song lại mang tính thoả thuận rất lớn. Do đó nó phải được pháp luật bảo hộ. HĐTD phản ánh nhu cầu tín dụng của doanh nghiệp, của khách hàng là cơ sở pháp lý cho các bên tham gia quan hệ tín dụng, là điều kiện để Ngân hàng cũng như doanh nghiệp, khách hàng tính toán các yếu tố và hiệu quả của quá trình kinh doanh. 1.1.3 Đối tượng cho vay tiêu dùng Trong cho vay tiêu dùng, đối tượng chính là khách hàng cá nhân và hộ gia đình, có đầy đủ năng lực pháp lý, đáp ứng được điều kiện vay vốn của ngân hàng. Có thể chia theo mức độ tài chính của khách hàng như sau: 5 - Đối tượng có thu nhập thấp thường nhu cầu vay để tiêu dùng không cao vì giới hạn bởi thu nhập hạn chế việc vay vốn nhằm tạo sự cân đối giữa thu nhập và chi tiêu. - Đối tượng có thu nhập trung bình thì nhu cầu vay vốn có xu hướng tăng mạnh để thỏa mãn những nhu cầu về cuộc sống đầy đủ ở hiện tại mà chỉ khả năng thanh toán trong tương lai mới đáp ứng được. - Đối tượng có thu nhập cao là nhóm khách hàng thường xuyên cần chi tiêu trong mục đích tiêu dùng với số tiền lớn. Vì vậy, các NHTM thường quan tâm chú ý đến nhóm này hơn. 1.1.4 Vai trò của cho vay tiêu dùng trong nền kinh tế  - Đối với nền kinh tế Tín dụng tiêu dùng đã góp phần làm giảm khối lượng tiền lưu hành trong nền kinh tế, đặc biệt là tiền mặt trong tay các tầng lớp dân cư, làm giảm áp lực lạm phát, nhờ vậy góp phần làm ổn định tiền tệ. Mặt khác, do cung ứng vốn tín dụng hỗ trợ cho tiêu dùng đã kích cầu cho nền kinh tế, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp hoàn thành kế hoạch SXKD, làm cho sản xuất ngày càng phát triển, sản phẩm hàng hoá dịch vụ làm ra ngày càng nhiều, đáp ứng được nhu cầu ngày càng tăng của xã hội. Và có sự tác động trở lại là với năng suất, sản lượng tăng thì doanh nghiệp sẽ mở rộng lao động, nâng cao tiền công, tiền lương tăng thu nhập cho người lao động chính là những khách hàng vay tiêu dùng của ngân hàng. Chính nhờ đó mà góp phần làm ổn định thị trường giá cả trong nước, một xã hội phát triển mạnh, ai cũng có công ăn việc làm đó là tiền đề quan trọng để ổn định trật tự xã hội.  - Đối với ngân hàng Việt Nam với dân số gần 90 triệu người là một thị trường đầy tiềm năng đối với các NHTM, đặc biệt là các sản phẩm dịch vụ cá nhân. Mức sống người dân ngày càng cao tạo sức hấp dẫn cho các ngân hàng thu hút vốn (dưới dạng tiền gửi thanh toán, tiền tiết kiệm), thu phí dịch vụ thanh toán (chuyển tiền, phí kiểm đếm tiền, phí giữ hộ) và lợi nhuận từ cấp tín dụng. Tín dụng và dịch vụ là hai nguồn thu chính của các NHTM. 6 - Cho vay tiêu dùng là một kênh thuận lợi cho các ngân hàng tiếp cận khách hàng giúp mở rộng quan hệ với khách hàng, từ đó làm tăng khả năng khách hàng sử dụng các tiện ích của ngân hàng, như: tiền gửi, tiền thanh toán, các dịch vụ chuyển tiền, chuyển khoản, kiểm đếm, giữ hộ, tạo điều kiện cho ngân hàng thực hiện đa dạng hoá hoạt động kinh doanh, nâng cao thu nhập đồng thời giúp ngân hàng phân tán rủi ro tín dụng.  - Đối với khách hàng vay Với nền kinh tế phát triển, khoa học – kỹ thuật hiện đại ngày nay, sản xuất ra nhiều hàng hóa đa dạng, phong phú đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong xã hội. Tín dụng tiêu dùng mở rộng sẽ hỗ trợ cho người dân trong việc chi tiêu (mua, xây sửa chữa nhà, mua xe, tiêu dùng, du lịch, du học) nhằm nâng cao mức sống, trình độ dân trí của họ. Nhu cầu chi tiêu được đáp ứng sẽ giúp cho người lao động được thỏa mãn, tái tạo sức lao động, kích thích người dân lao động làm việc tích cực, sáng tạo, năng suất cao. - Mở rộng cho vay tiêu dùng qua các ngân hàng sẽ làm giảm đi các hiện tượng cho vay nặng lãi, giúp những người nghèo giảm bớt gánh nặng trong việc trả lãi tiền vay mượn. Qua hoạt động cho vay tiêu dùng, người dân có thể tiết kiệm tích lũy để đầu tư, phát triển nâng cao đời sống. 1.2 Phân loại cho vay tiêu dùng 1.2.1 Căn cứ vào mục đích khoản vay - Cho vay tiêu dùng cư trú: Là các khoản cho vay nhằm tài trợ cho nhu cầu mua sắm, xây dựng hoặc cải tạo nhà ở của khách hàng là cá nhân hoặc hộ gia đình. - Cho vay tiêu dùng phi cư trú: Là các khoản cho vay tài trợ cho việc trang trải các chi phí mua sắm xe cộ, đồ dùng gia đình, chi phí học hành, giải trí và du lịch. 7 1.2.2 Căn cứ vào hình thức đảm bảo tiền vay - Tín dụng không có đảm bảo: Là loại tín dụng mà người vay không buộc phải sử dụng tới tài sản thế chấp, cầm cố hoặc sự bảo lãnh của người thứ ba, mà việc cho vay chỉ dựa vào uy tín của bản thân khách hàng. - Tín dụng có đảm bảo: Là loại tín dụng mà người cho vay đòi hỏi người vay vốn phải có tài sản cầm cố, thế chấp hoặc bảo lãnh của bên thứ ba. 1.2.3 Căn cứ vào nguồn gốc của khoản nợ  Cho vay tiêu dùng gián tiếp: là hình thức cho vay trong đó ngân hàng mua lại các khoản nợ phát sinh do những công tu bán lẻ đã bán chịu hàng hóa hay dịch vụ cho người tiêu dùng. Hình thức này được thực hiện theo sơ đồ sau (1) NGÂN HÀNG CÔNG TY BÁN LẺ (4) (5) (6) NGƯỜI TIÊU DÙNG (2) (3) Sơ đồ 1.1 Cho vay tiêu dùng gián tiếp (1) Ngân hàng ký hợp đồng mua bán nợ với công ty bán lẻ (2) Công ty bán lẻ ký hợp đồng bán trả chậm với người tiêu dùng (3) Công ty bán lẻ giao tài sản, hàng hóa cho người tiêu dùng (4) Công ty bán lẻ bán bộ chứng từ bán chịu hàng hóa cho ngân hàng (5) Ngân hàng thanh toán tiền cho công ty bán lẻ (6) Người tiêu dùng thanh toán tiền cho ngân hàng - Ưu điểm của hình thức cho vay tiêu dùng gián tiếp  Các NHTM dễ dàng mở rộng và tăng doanh số cho vay. 8  Ngân hàng sẽ cắt giảm được chi phí và tiết kiệm thời gian cho vay, như: giảm chi phí tiếp thị, quảng bá thương hiệu, tiết kiệm thời gian tìm kiếm khách hàng.  Là điều kiện để các NHTM mở rộng quan hệ tốt với các doanh nghiệp và phát triển các sản phẩm khác của ngân hàng. - Nhược điểm của hình thức cho vay tiêu dùng gián tiếp  Khi cho vay các NHTM không tiếp xúc trực tiếp với khách hàng (Bên vay) mà thông qua doanh nghiệp đã bán chịu hàng hoá, dịch vụ. Do đó, các khoản vay này có mức rủi ro cao hơn so với các khoản vay trực tiếp.  Ngân hàng khó kiểm soát được các khoản vay (trước, trong và sau khi vay vốn). Nhằm hạn chế rủi ro của hình thức cho vay gián tiếp, các NHTM thường mua lại các khoản nợ với hình thức truy đòi toàn bộ hoặc một phần từ các doanh nghiệp trong trường hợp khách hàng (Bên vay) không trả nợ cho ngân hàng.  Cho vay tiêu dùng trực tiếp Ngân hàng và khách hàng sẽ trực tiếp gặp nhau để tiến hành đàm phán, ký kết HĐTD; khách hàng sẽ nhận tiền vay từ ngân hàng hoặc chuyển vào tài khoản của doanh nghiệp mà họ sẽ mua hàng hóa, dịch vụ, hoặc các chủ nợ của họ. NGÂN HÀNG CÔNG TY BÁN LẺ (3) (1) (5) NGƯỜI TIÊU DÙNG (2) Sơ đồ 1.2 Cho vay tiêu dùng trực tiếp (1) Ngân hàng và người tiêu dùng ký HĐTD 9 (4) (2) Người tiêu dùng trả trước một phần số tiền mua hàng cho công ty bán lẻ (3) Ngân hàng thanh toán số tiền còn thiếu cho công ty bán lẻ (4) Công ty bán lẻ giao hàng cho người tiêu dùng (5) Người tiêu dùng thanh toán tiền vay cho ngân hàng Với hình thức cho vay tiêu dùng trực tiếp giúp ngân hàng tiếp xúc trực tiếp với khách hàng. Điều này tạo cho ngân hàng có điều kiện tìm hiểu và lựa chọn khách hàng, từ đó đưa ra quyết định phù hợp với lợi ích hai bên. Vì vậy, chất lượng tín dụng của những khoản vay trực tiếp thường cao hơn so với gián tiếp. Hơn nữa, việc quan hệ trực tiếp với khách hàng còn giúp ngân hàng có điều kiện giới thiệu các sản phẩm, dịch vụ mới. 1.2.4 Căn cứ vào phương thức hoàn trả nợ - Cho vay tiêu dùng trả góp: khách hàng sẽ tiến hành trả gốc và lãi theo định kỳ đã thỏa thuận với ngân hàng. Loại hình thức cho vay này thường áp dụng với những khoản vay có giá trị lớn hoặc thu nhập định kỳ của khách hàng không đủ để thanh toán hết một lần. Thông thường, ngân hàng sẽ cho vay một khoản nhất định giá trị tài sản mà khách hàng cần mua sắm và người cho vay phải có trách nhiệm một phần trên tổng tài sản. - Cho vay trả một lần: là khoản cho mà khách hàng phải thanh toán một lần khi đến hạn. Loại tài sản này thường có giá trị nhỏ, thời hạn sử dụng không dài. - Cho vay tiêu dùng tuần hoàn: ngân hàng cho phép khách hàng sử dụng thẻ tín dụng mà chủ thẻ có thể sử dụng vào mục đích cá nhân và sẽ thanh toán cho ngân hàng sau. Trong thời hạn cho vay thỏa thuận trước, căn cứ vào nhu cầu chi tiêu và thu nhập trong từng thời kỳ, khách hàng được ngân hàng cho phép thực hiện việc vay và trả nợ nhiều kỳ một cách tuần hoàn theo một hạn mức tín dụng. Trong tất cả các khoản vay tiêu dùng, mức lãi suất của cho vay tuần hoàn là cao nhất. Lãi phải trả trong mỗi kỳ có thể dựa trên một trong ba cách sau: 10 o Lãi trước được tính trên số dư nợ đã được điều chỉnh, theo phương pháp này số dư nợ được dùng để tính lãi là số dư nợ cuối cùng của mỗi thời kỳ khi khách hàng đã được thanh toán nợ cho ngân hàng. o Lãi được tính trên số dư nợ trước khi điều chỉnh: theo cách này số dư nợ dùng để tính lãi là số dư nợ mỗi kỳ có trước khi khoản nợ được thanh toán. o Lãi được tính trên cơ sở nợ bình quân. 1.3 Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả tín dụng 1.3.1 Hệ số thu nợ Đây là một trong những chỉ tiêu quan trọng thể hiện sự an toàn của đồng vốn khi ngân hàng cho vay. Hệ số này thể hiện mối quan hệ giữa doanh số thu nợ và doanh số cho vay. Nghĩa là trên 100 đồng vốn ngân hàng bỏ ra cho vay thì sẽ thu lại bao nhiêu đồng. Hệ số này càng lớn thì độ an toàn càng cao và công tác thu nợ càng khả quan. Hệ số thu nợ = X 100% 1.3.2 Tỷ lệ nợ quá hạn trên tổng dư nợ Đây là chỉ tiêu đo lường chất lượng tín dụng của ngân hàng và cũng là chỉ tiêu mà các ngân hàng sử dụng để so sánh chất lượng tín dụng của nhau để tìm biện pháp nâng cao chất lượng tín dụng, tăng khả năng cạnh tranh. Đồng thời, hệ số còn phản ánh tình trạng nợ quá hạn ở ngân hàng tốt hay xấu, công tác quan tâm đến tín dụng như thế nào Tỷ lệ nợ quá hạn trên tổng dư nợ = X 100% 1.3.3 Tỷ lệ nợ xấu Tổng nợ xấu của ngân hàng bao gồm nợ dưới tiêu chuẩn, nợ nghi ngờ, nợ có khả năng mất vốn. Chỉ tiêu này cho thấy thực chất tình hình chất lượng tín dụng tại 11