Më ®Çu
1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi:
ChiÕn l-îc më cöa ®Ó ®-a dÇn nÒn kinh tÕ n-íc ta héi nhËp vµo nÒn
kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi ®· ®-îc §¶ng vµ Nhµ n-íc ta chñ tr-¬ng thùc hiÖn
c¸ch ®©y h¬n 13 n¨m. Mét trong nhiÒu néi dung quan träng cña chÝnh s¸ch
më cöa lµ (chñ tr-¬ng) nh÷ng gi¶i ph¸p thu hót FDI, ®Æc biÖt quan träng lµ
chÝnh s¸ch, c¸c gi¶i ph¸p nh»m thu hót FDI vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt hµng xuÊt
khÈu cã vai trß then chèt trong chiÕn l-îc ph¸t triÓn kinh tÕ cña ViÖt Nam.
Thu hót FDI vµo lÜnh vùc ph¸t triÓn hµng xuÊt khÈu kh«ng chØ nh»m
t¨ng thªm vèn ®Çu t- ph¸t triÓn s¶n xuÊt mµ cßn t¹o thªm nhiÒu c«ng ¨n viÖc
lµm cho ng-êi lao ®éng, cung cÊp cho n-íc nhµ nh÷ng m¸y mãc kü thuËt vµ
quy tr×nh c«ng nghÖ tiªn tiÕn, s¶n xuÊt ra nhiÒu mÆt hµng cã chÊt l-îng cao,
gãp phÇn t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ®Êt n-íc, t¨ng nguån thu ngo¹i tÖ gãp
phÇn æn ®Þnh nÒn tµi chÝnh tiÒn tÖ quèc gia, thóc ®Èy kinh tÕ ph¸t triÓn…
ChÝnh v× vËy, viÖc x©y dùng m«i tr-êng ®Çu t- hÊp dÉn ®Ó thu hót FDI
vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu cã vai trß v« cïng quan träng trong viÖc
ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ViÖt Nam tr-íc thÒm thÕ kú 21. §ång thêi còng lµ nh©n
tè quan träng ®Ó ®-a ®Êt n-íc ta tõ mét quèc gia nghÌo nµn l¹c hËu trë thµnh
mét n-íc c«ng nghiÖp, ®Ó ®-a chñ tr-¬ng cña §¶ng ta x©y dùng mét n-íc
ViÖt Nam giµu m¹nh, x· héi c«ng b»ng v¨n minh sím trë thµnh hiÖn thùc.
2. Môc ®Ých cña ®Ò tµi.
Môc ®Ých nghiªn cøu nh»m ®¸nh gi¸ kh¸i qu¸t vµ ph©n tÝch tæng thÓ vÒ
®Æc ®iÓm, xu h-íng ®Çu t- trùc tiÕp n-íc ngoµi vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt hµng
xuÊt khÈu cña ViÖt Nam.
Nghiªn cøu thùc tr¹ng, x¸c ®Þnh tiÒm n¨ng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt
Nam nãi chung vµ cña c¸c doanh nghiÖp FDI t¹i ViÖt Nam nãi riªng. Tõ néi
dung nghiªn cøu vÒ nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n trong qu¸ tr×nh xuÊt khÈu
hµng ho¸ ®Ó rót ra nh÷ng bµi häc thùc tiÔn gãp phÇn nhá bÐ vµo c«ng cuéc
ph¸t triÓn hµng xuÊt khÈu cña n-íc nhµ. Qua ®©y lµm s¸ng tá qu¸ tr×nh thu hót
cã kÕt qu¶ FDI t¹i ViÖt Nam.
§Ò ¸n ph©n tÝch cô thÓ nh÷ng gi¶i ph¸p ®Çy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu
cña c¸c doanh nghiÖp FDI. Qua ®ã nh»m ®-a ra nh÷ng ®Ò xuÊt ph¸t triÓn cho
c¸c doanh nghiÖp FDI t¹i ViÖt Nam trong thêi gian tíi.
3. KÕt cÊu cña ®Ò ¸n.
Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn, danh môc c¸c tµi liÖu tham kh¶o …®Ò ¸n
gåm 3 phÇn.
PhÇn I: Lý luËn chung vÒ xuÊt khÈu vµ vai trß cña ®Çu t- trùc tiÕp n-íc
ngoµi ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸.
PhÇn II: Thùc tr¹ng thùc hiÖn xuÊt khÈu trong c¸c doanh nghiÖp FDI t¹i
ViÖt Nam thêi gian võa qua.
PhÇn III: Mét sè gi¶i ph¸p trong viÖc ®Çy m¹nh xuÊt khÈu cña c¸c
doanh nghiÖp FDI t¹i ViÖt Nam trong thêi gian tíi.
Néi dung
PhÇn I: Lý luËn chung vÒ xuÊt khÈu vµ vai trß
cña ®Çu t- trùc tiÕp n-íc ngoµi ®èi víi ho¹t ®éng
xuÊt khÈu hµng ho¸.
I. Vai trß xuÊt khÈu ®èi víi nÒn kinh tÕ.
1. Kh¸i niÖm ho¹t ®éng xuÊt khÈu.
Ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸ lµ viÖc mua b¸n hµng ho¸ vµ dÞch vô cña
n-íc nµy ®èi víi n-íc kh¸c vµ ngo¹i tÖ ®-îc lÊy lµm ph-¬ng tiÖn thanh to¸n.
Sù mua b¸n trao ®æi nµy lµ h×nh thøc cña mèi quan hÖ x· héi vµ ph¶n ¸nh sù
phô thuéc lÊn nhau vÒ kinh tÕ gi÷a ng-êi s¶n xuÊt hµng ho¸ riªng biÖt cña c¸c
quèc gia.
Ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®èi víi mét quèc gia lµ cÇn thiÕt v× lý do c¬ b¶n lµ
khai th¸c ®-îc lîi thÕ so s¸nh cña c¸c n-íc xuÊt khÈu vµ më ra tiªu dïng
trong n-íc xuÊt khÈu. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ ho¹t ®éng kinh doanh bu«n b¸n
ë ph¹m vi quèc tÕ cã ®iÒu kiÖn kh«ng gian vµ thêi gian . Nã kh«ng ph¶i lµ
hµnh vi mua b¸n riªng lÎ mµ nã cã mét hÖ thèng c¸c quan hÖ mua b¸n trong
mét nÒn th-¬ng m¹i cã tæ chøc c¶ bªn trong vµ bªn ngoµi. Song ho¹t ®éng
mua b¸n ë ®©y cã nh÷ng sù kh¸c biÖt phøc t¹p h¬n mua b¸n trong n-íc, c¸c
chñ thÓ thùc hiÖn hµnh vi mua b¸n cã c¸c quèc tÞch kh¸c nhau vµ hµng ho¸ ®Ó
mua b¸n ®-îc tíi mét quèc gia kh¸c.
Mét thùc tÕ cho thÊy mét quèc gia còng nh- mét c¸ nh©n kh«ng thÓ
sèng riªng lÎ tù cung tù cÊp mµ cã thÓ ®Çy ®ñ. NÒn th-¬ng m¹i quèc tÕ cã tÝnh
chÊt sèng cßn cho phÐp ®a d¹ng ho¸ c¸c mÆt hµng tiªu dïng ®Ó cã sè l-îng
nhiÒu h¬n, chÊt l-îng cao h¬n, cã thÓ tiªu thô cïng víi ranh giíi cña kh¶ n¨ng
s¶n xuÊt trong n-íc cao h¬n khi thùc hiÖn chÕ ®é tù cung tù cÊp kh«ng bu«n
b¸n.
Cïng víi sù tiÕn bé cña khoa häc kü thuËt th× ph¹m vi chuyªn m«n ho¸
ngµy cµng t¨ng, sè s¶n phÈm dÞch vô phôc vô nh»m ®¸p øng nhu cÇu cña con
ng-êi ngµy mét nhiÒu h¬n, ®ång thêi sù phô thuéc lÉn nhau gi÷a c¸c n-íc
còng t¨ng lªn. Nãi c¸ch kh¸c, chuyªn m«n ho¸ thóc ®Çy nhu cÇu mËu dÞch vµ
ng-îc l¹i, mét quèc gia kh«ng thÓ chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt nÕu kh«ng cã
ho¹t ®éng trao ®æi mua b¸n víi quèc gia kh¸c. chuyªn m«n ho¸ lµ biÓu hiÖn
sinh ®éng cña quy luËt lîi thÕ so s¸nh. Quy luËt nµy nhÊn m¹nh sù kh¸c nhau
vÒ chi phÝ s¶n xuÊt, coi ®ã lµ ch×a kho¸ cña c¸c ph-¬ng thøc th-¬ng m¹i. Quy
luËt nµy còng kh¼ng ®Þnh nÕu mçi n-íc chuyªn m«n h¬n vµo c¸c s¶n phÈm
mµ n-íc ®ã cã lîi thÕ t-¬ng ®èi hay hiÖu qu¶ s¶n xuÊt so s¸nh cao nhÊt th×
th-¬ng m¹i cã lîi cho c¶ hai bªn.
Sù kh¸c biÖt nhau vÒ s¶n xuÊt còng gi¶i thÝch phÇn nµo viÖc bu«n b¸n
gi÷a c¸c n-íc, nªn sÏ cã lîi thÕ khi mçi n-íc chuyªn m«n ho¸ ®Ó s¶n xuÊt c¸c
mÆt hµng thÝch hîp cho xuÊt khÈu vµ nhËp c¸c mÆt hµng cÇn thiÕt tõ c¸c n-íc
kh¸c nhau. Chuyªn m«n ho¸ quy m« lín lµm cho chi phÝ s¶n xuÊt gi¶m.
Ho¹t ®éng xuÊt khÈu cã thÞ tr-êng kh¸ réng, khã kiÓm so¸t, thµnh phÇn
trung gian trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu chiÕm tû träng kh¸ lín, hµng ho¸ ph¶i
vËn chuyÓn qua biªn giíi, cöa khÈu. C¸c quèc gia khi tham gia vµo ho¹t ®éng
xuÊt khÈu ®Òu ph¶i tu©n theo c¸c tËp qu¸n th«ng lÖ quèc tÕ còng nh- c¸c quy
®Þnh ë ®Þa ph-¬ng n¬i hä ®-a hµng ho¸ ®Õn. §ång tiÒn thanh to¸n th-êng lµ
ngo¹i tÖ m¹nh hoÆc ®æi l¹i hµng ho¸.
Ho¹t ®éng xuÊt khÈu ë n-íc ta lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò ®-îc coi
träng hµng ®Çu trong qu¸ tr×nh ®æi míi nÒn kinh tÕ. Do vËy §¶ng vµ Nhµ n-íc
®· cã chñ tr-¬ng më réng, ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i trong ®ã chó träng ®Õn
lÜnh vùc th-¬ng m¹i hµng ho¸ dÞch vô.
2. Vai trß cña xuÊt khÈu ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n.
XuÊt khÈu ®· ®-îc thõa nhËn lµ ho¹t ®éng rÊt c¬ b¶n cña ho¹t ®éng
kinh tÕ ®èi ngo¹i lµ ph-¬ng tiÖn thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. ViÖc më réng
xuÊt khÈu dÓ t¨ng thu nhËp ngo¹i tÖ cho tµi chÝnh vµ cho nhu cÇu nhËp khÈu
còng nh- t¹o c¬ së cho ph¸t triÓn c¸c h¹ tÇng lµ mét môc tiªu quan träng nhÊt
cña chÝnh s¸ch th-¬ng m¹i Nhµ n-íc ®· vµ ®ang thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p thóc
®Èy c¸c ngµnh kinh tÕ theo h-íng xuÊt khÈu, khuyÕn khÝch khu vùc t- nh©n
më réng xuÊt khÈu ®Ó gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm vµ t¨ng thu ngo¹i tÖ cho ®Êt
n-íc. HiÖn nay ViÖt Nam ®· ký thiÕt lËp quan hÖ ngo¹i giao víi 165 quèc gia
vµ cã quan hÖ bu«n b¸n víi trªn 100 n-íc, hîp t¸c ®Çu t- víi h¬n 50 n-íc.
Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i ViÖt Nam rÊt coi träng quan hÖ
xuÊt khÈu, bëi.
Thø nhÊt, xuÊt khÈu t¹o ViÖt Nam chñ yÕu khã xuÊt khÈu va tÝch luü
ph¸t triÓn s¶n xuÊt phôc vô c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt n-íc. C«ng nghiÖp ho¸ ®Êt
n-íc theo nh÷ng b-íc ®i thÝch hîp lµ con ®-êng tÊt yÕu ®Ó kh¾c phôc t×nh
tr¹ng nghÌo vµ chËm ph¸t triÓn cña n-íc ta. §Ó c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt n-íc
trong thêi gian ng¾n, ®ãi hái ph¶i cã sè vèn rÊt lín ®Ó xuÊt khÈu m¸y mãc,
thiÕt bÞ, kü thuËt vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn. ViÖt Nam ®Ó nhËp khÈu cã thÓ ®-îc
h×nh thµnh tõ c¸c nguån nh- ®Çu t- n-íc ngoµi, vay nî, vay viÖn trî, thu tõ
ho¹t ®éng du lÞch, dÞch vô thu ngo¹i tÖ, xuÊt khÈu søc lao ®éng… c¸c nghiÖp
vô nh- ®Çu t- n-íc ngoµi, vay nî vµ viÖn trî…tuy quan träng, nh-ng råi còng
ph¶i tr¶ b»ng c¸ch nµy hay c¸ch kh¸c ë thêi kú sau nµy. Nguån vèn quan
träng nhÊt ®Ó nhËp khÈu, c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt n-íc lµ xuÊt khÈu. XuÊt khÈu
quyÕt ®Þnh quy m« vµ tèc ®é t¨ng cña nhËp khÈu. Trong t-¬ng lai, nguån vèn
bªn ngoµi sÏ t¨ng lªn. Nh-ng mäi c¬ héi ®Çu t- vµ vay nî cña n-íc ngoµi vµ
c¸c tæ chøc quèc tÕ chØ thuËn lîi khi c¸c chñ ®Çu t- vµ ng-êi cho vay thÊy
®-îc kh¶ n¨ng nhËp khÈu nguån vèn duy nhÊt ®Ó tr¶ nî – trë thµnh hiÖn
thùc.
Thø hai, ®Çy m¹nh xuÊt khÈu ®-îc xem nh- lµ mét yÕu tè quan träng
kÝch thÝch sù t¨ng tr-ëng kinh tÕ, viÖc ®Çy m¹nh xuÊt khÈu cho phÐp më réng
quy m« s¶n xuÊt, nhiÒu ngµnh nghÒ kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn theo kÕt qu¶ t¨ng
tæng s¶n phÈm x· héi vµ nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nhanh. Ch¼ng h¹n nh- gia c«ng
hµng may mÆc xuÊt khÈu ph¸t triÓn, kÐo theo sù ph¸t triÓn cña ngµnh dÖt,
ngµnh trång b«ng, c¸c ngµnh s¶n xuÊt phô kiÖn phôc vô cho gia c«ng… hoÆc
ph¸t triÓn xuÊt khÈu g¹o, ch¼ng h¹n nh÷ng ngµnh trång lóa thùchiÖn më réng
diÖn tÝch, t¨ng vô ®Ó t¨ng s¶n l-îng g¹o xuÊt khÈu, mµ c¸c ngµnh kh¸c nhdÖt bao ®ay ®Ó ®ùng g¹o, ngµnh trång ®ay, ngµnh xay x¸t, ngµnh ch¨n nu«i
®Òu ph¸t triÓn theo.
Thø ba, xuÊt khÈu cã vai trß kÝch thÝch ®æi míi trang thiÖt bÞ vµ c«ng
nghÖ s¶n xuÊt: Bëi vËy ®Ó ®¸p øng yªu cÇu cao cña thÞ tr-êng thÕ giíi vÒ quy
c¸ch chÊt l-îng s¶n phÈm th× mét mÆt s¶n xuÊt ph¶i ®æi míi trang thiÕt bÞ
c«ng nghÖ, mÆt kh¸c ng-êi lao ®éng ph¶i nanag cao tay nghÒ, häc hái nh÷ng
kinh nghiÖm s¶n xuÊt tiªn tiÕn. Thùc tiÔn ë ngµnh may mÆc hoÆc may da xuÊt
khÈu sau nh÷ng n¨m mÊt ®i thÞ tr-êng §«ng ¢U vµ Liªn X« cho thÊy, muèn
t×m thÞ tr-êng míi ë c¸c n-íc t- b¶n ®ßi hái hµng lo¹t nh÷ng xÝ nghiÖp gia
c«ng ph¶i thay ®æi m¸y mãc xay x¸t cña ta rÊt th« s¬, g¹o kh«ng cÇn ®¸nh
bãng, sµng läc tÊm…th× nay chuyÓn sang xuÊt khÈu g¹o ®Ó ®ñ tiªu chuÈn xuÊt
khÈu th× hÖ thèng m¸y xay x¸t ph¶i thay ®æi.
Thø t-, xuÊt khÈu ®ãng gãp vµo viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, thóc
®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn, c¬ cÊu s¶n xuÊt vµ tiªu dïng trªn thÕ giíi ®· vµ ®ang
thay ®æi v« cïng m¹nh mÏ. §ã lµ thµnh qu¶ cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc
c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. Sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp
ho¸ phï hîp víi xu h-íng ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÕ giíi lµ tÊt yÕu ®èi víi
n-íc ta. Cã hai c¸ch nh×n nhËn vÒ t¸c ®éng cña xuÊt khÈu ®èi víi s¶n xuÊt vµ
chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. Mét lµ, xuÊt khÈu chØ lµ viÖc tiªu thô nh÷ng s¶n
phÈm thõa do s¶n xuÊt v-ît qu¸ nhu cÇu néi ®Þa. Trong tr-êng hîp nÒn kinh tÕ
cßn l¹c hËu vµ chËm ph¸t triÓn nh- n-íc ta, s¶n xuÊt vÒ c¬ b¶n cßn ch-a ®ñ
tiªu dïng nªn chØ thô ®éng chê ë sù “thõa ra” cða s°n xuÊt th× xuÊt khÈu sÏ
vÉn cø nhá bÐ vµ t¨ng tr-ëng chËm ch¹p. s¶n xuÊt vµ sù thay ®æi c¬ cÊu kinh
tÕ sÏ rÊt chËm ch¹p. Hai lµ coi thÞ tr-êng vµ ®Æc biÖt thÞ tr-êng thÕ giíi lµ
h-íng quan träng ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt. §iÒu ®ã cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn
chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Sù t¸c ®éng nµy ®Õn
s¶n xuÊt thÓ hiÖn ë:
- XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ngµnh kh¸c cã c¬ héi ph¸t triÓn thuËn
lîi. Ch¼ng h¹n, khi ph¸t triÓn ngµnh dÖt xuÊt khÈu sÏ t¹o c¬ héi ®Çy ®ñ cho
viÖc ph¸t triÓn ngµnh s¶n xuÊt nguyªn liÖu nh- b«ng hay thuéc nhuém. Sù
ph¸t triÓn cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn thùc phÈm xuÊt khÈu cã thÓ sÏ kÐo
theo sù ph¸t triÓn cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ t¹o thiÕt bÞ phôc vô cho nã.
- XuÊt khÈu t¹o ra kh¶ n¨ng më réng thÞ tr-êng tiªu thô gãp phÇn cho
s¶n xuÊt ph¸t triÓn vµ æn ®Þnh
- XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn më réng kh¶ n¨ng cung cÊp ®Çu vµo cho s¶n
xuÊt, n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt trong n-íc
- XuÊt khÈu t¹o ra nh÷ng tiÒn ®Ò kinh tÕ – kü thuËt nh»m c¶i t¹o vµ
n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt trong n-íc. §iÒu nµy muèn nãi ®Õn xuÊt khÈu lµ
ph-¬ng tiÖn quan träng t¹o ra vèn vµ kü thuËt, c«ng nghÖ thÕ giíi bªn ngoµi
vµo ViÖt Nam, nh»m hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ cña ®Êt n-íc, t¹o ra mét n¨ng
lùc s¶n xuÊt míi.
- Th«ng qua xuÊt khÈu hhcña ta sÏ tham gia vµo cuéc c¹nh tranh trªn thÞ
tr-êng thÕ giíi vÒ gi¸ c¶, chÊt l-îng. Cuéc c¹nh tranh nµy ®ái hái chóng ta
ph¶i tæ chøc l¹i s¶n xuÊt, h×nh thµnh c¬ cÊu s¶n xuÊt lu«n thÝch nghi ®-îc víi
thÞ tr-êng.
- XuÊt khÈu cßn ®ái hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i lu«n ®æi míi vµ hoµn
thiÖn c«ng viÖc qu¶n trÞ s¶n xuÊt kinh doanh.
N¨m lµ, xuÊt khÈu lµ c¬ së më réng vµ thóc ®Èy c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi
ngo¹i cña n-íc ta. §Èy m¹nh xuÊt khÈu cã vai trß t¨ng c-êng sù hîp t¸c quèc
tÕ gi÷a c¸c n-íc, ch¼ng h¹n, xuÊt khÈu vµ c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ xuÊt
khÈu thóc ®Èy qua hÖ tÝn dông, ®Çu t-, më réng vËn t¶i quèc tÕ. MÆt kh¸c nã
cßn gãp phÇn n©ng cao ®Þa vÞ vµ vai trß cña n-íc ta trªn tr-êng quèc tÕ. Nhê
kh¶ n¨ng xuÊt khÈu dÇu th« vµ g¹o cña chóng ta lín mµ nhiÒu n-íc muèn
thiÕt lËp quan hÖ bu«n b¸n vµ ®Çu t- víi ta.
S¸u lµ, xuÊt khÈu cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn viÖc gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc
lµm vµ c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n. T¸c ®éng cña xuÊt khÈu ®Õn ®êi sèng bao
gåm nhiÒu mÆt. Tr-íc hÕt s¶n xuÊt hµng ho¸ xuÊt khÈu lµ n¬i thu hót hµng
triÖu lao ®éng vµo lµm viÖc vµ cã thu nhËp kh«ng thÊp. XuÊt khÈu cßn t¹o ra
nguån vèn ®Ó nhËp khÈu vËt phÈm tiªu dïng thiÕt yÕu phôc vô ®êi sèng vµ ®¸p
øng ngµy mét phong phó thªm nhu cÇu tiªu dïng cña nh©n d©n.
Tãm l¹i, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu ®-îc coi lµ vÊn ®Ò cã ý nghÜa chiÕn l-îc
®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ vµ thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt n-íc.
II. XuÊt khÈu trong c¸c doanh nghiÖp FDI.
1. Doanh nghiÖp FDI.
1.1. Kh¸i niÖm:
Doanh nghiÖp lµ chñ thÓ kinh tÕ ®éc lËp, cã t- c¸ch ph¸p nh©n, thùc
hiÖn c¸c ho¹t ®éng kinh doanh trªn thÞ tr-êng nh»m môc ®Ých lµm t¨ng gi¸ trÞ
ts cña chñ së h÷u.
Doanh nghiÖp FDI lµ doanh nghiÖp sö dông vèn d-íi d¹ng tiÒn hoÆc
hiÖn vËt cña c¸c tæ chøc c¸ nh©n n-íc ngoµi vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh nh»m thu lîi nhuËn.
1.2.Ph©n lo¹i
§Çu t- n-íc ngoµi ®-îc th«ng qua nhiÒu h×nh thøc nh-: hîp ®ång hîp
t¸c kinh doanh, doanh nghiÖp liªn doanh, doanh nghiÖp 100% vèn ®Çu t- n-íc
ngoµi, hîp ®ång x©y dùng – kinh doanh – chuyÓn giao (BOT), hîp ®ång
ph©n chia s¶n phÈm (PSC), cho thuª thiÕt bÞ.
Ngoµi ra c¸c nhµ ®Çu t- n-íc ngoµi cßn ®-îc ®Çu t- vµo c¸c khu c«ng
nghiÖp, khu chÕ xuÊt, khu c«ng nghÖ cao d-íi c¸c h×nh thøc hîp ®ång hîp t¸c
kinh doanh, liªn doanh hoÆc doanh nghiÖp 100% vèn n-íc ngoµi.
D-íi h×nh thøc sÏ lµ 2 lo¹i h×nh doanh nghiÖp FDI phæ biÕn nhÊt.
* Liªn doanh: Lµ h×nh thøc ®Çu t- do hai bªn cïng nhau gãp vèn theo
mét tû lÖ nhÊt ®Þnh ®Ó thµnh lËp mét doanh nghiÖp míi cã héi ®ång qu¶n trÞ
vµ ban gi¸m ®èc ®iÒu hµnh riªng vµ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh
doanh cña doanh nghiÖp, ¨n chia lîi nhuËn vµ g¸nh chÞu rñi ro theo tû lÖ vèn
gãp.
VÒ thùc chÊt ®Êy lµ sù chung vèn gi÷a nhµ ®Çu t- trùc tiÕp n-íc ngoµi
víi nhµ ®Çu t- n-íc së t¹i ®Ó h×nh thµnh nªn mét doanh nghiÖp thèng nhÊt vÒ
c¬ cÊu tæ chøc, kinh tÕ kü thuËt. Nãi cô thÓ h¬n, ®ã lµ sù gãp riªng thµnh mét
vèn chung, t¹o nªn mét c¬ së vËt chÊt chung ®Ó thùc hiÖn mét nhiÖm vô
chung, cïng h-ëng l·i vµ chÞu sÎ rñi ro theo phÇn vèn gãp.
H×nh thøc nµy th-êng ®-îc tiÕn hµh khi c¶ hai bªn cïng cã lîi. §ã lµ
lóc mµ nhµ ®Çu t- n-íc ngoµi cÇn dùa vµo ®èi t¸c n-íc së t¹i ®Ó cã thÓ tiÕp
xóc víi m«i tr-êng ®Çu t- míi khi mµ hä ch-a thËt sù hiÓu biÕt nhiÒu vÒ nã,
mét n¬i mµ tuy høa hÑn nhiÒm tiÒm n¨ng nh-ng rÊt cã thÓ còng Èn ch-a nhiÒu
rñi ro vµ nguy c¬.
H×nh thøc liªn doanh còng gióp cho c¸c chñ ®Çu t- n-íc ngoµi cã thÓ
nhanh chãng gi¶i quyÕt c¸c thñ tôc cÇn thiÕt cho viÖc ®Çu t-. Cã thÓ nãi b»ng
h×nh thøc nµy hä ®± t³o ra ®îc mét “Tay trong”, ngêi am hiÓu vÒ luËt ph²p,
th«ng lÖ vµ tËp qu¸n cña n-íc së t¹i, vµ lµ mét yÕu tè quan träng gióp hä
nhanh chãng thùc hiÖn ®-îc nguyÖn väng ®Çu t- cña m×nh, ®iÒu mµ mét
m×nh hä khã cã thÓ thùc hiÖn ®-îc. Cßn nhµ ®Çu t- trong n-íc cÇn ®ñ vèn ®Ó
hä ®-îc phÐp kinh doanh trong nh÷ng ngµnh nghÒ cã møc vèn tèi thiÓu theo
quy ®Þnh, cÇn khoa häc c«ng nghÖ vµ c¶ kinh nghiÑm qu¶n lý, th«ng tin vÒ thÞ
tr-êng, vÒ b¹n hµng… do ®ã h×nh thøc hïn vèn kinh doanh lµ h×nh thøc ®-îc
c¶ hai bªn lùa chän, ®Æc biÖt lµ khi b¾t ®Çu ®Çu t- vµo thÞ tr-êng míi. ChÝnh
phñ c¸c quèc gia chËm ph¸t triÓn rÊt cäi träng h×nh thøc nµy v× nã gióp n-íc
së t¹i tiÕn bé nhanh vÒ nhiÒu mÆt nh- t¹o thªm c«ng ¨n viÖc lµm, gióp tiÕp thu
c«ng nghÖ míi, ph-¬ng ph¸p qu¶n lý hiÖn ®¹i, ý thøc tæ chøc kû luËt vµ t¸c
phong lµm viÖc c«ng nghiÖp. H¬n n÷a, sù cã mÆt trùc tiÕp cña thµnh viªn n-íc
së t¹i cã thÓ n¾m b¾t ®-îc ý ®å ®Çu t- cña c¸c chñ t- b¶n n-íc ngoµi vµ kÞp
thêi ®iÒu hµnh nÕu ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp nµy lµm ph-¬ng h¹i ®Õn lîi
Ých quèc gia, ®Õn lîi Ých cña ng-êi lao ®éng n-íc m×nh…..®ång thêi còng
th«ng qua ho¹t ®éng ®iÒu hµnh qu¶n lý doanh nghiÖp mµ cã thÓ nhanh chãng
n¾m b¾t ®-îc thÞ tr-êng, ®-îc b¹n hµng quen cña c¸c chñ ®Çu t- n-íc ngoµi
®Ó cã thÓ v-¬n lªn lµm chñ t-¬ng lai.
* §Çu t- ®éc lËp, t¹o ra c¸c doanh nghiÖp 100% vèn n-íc ngoµi. §©y lµ
h×nh thøc ®éc lËp ®Çu t- cña c¸c chñ ®Çu t- n-íc ngoµi, lµ viÖc c¸c chñ ®Çu tn-íc ngoµi bá 100% vèn, x©y dùng doanh nghiÖp cña m×nh trªn l·nh thæ cña
n-íc së t¹i vµ chÞu hoµn toµn tr¸ch nhiÖm vÒ kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh
còng nh- tù m×nh g¸nh chÞu mäi rñi ro nÕu cã. N-íc së t¹i kh«ng gãp phÇn
vèn nh-ng cung cÊp cho bªn n-íc ngoµi c¸c dÞch vô cÇn thiÕt vµ cho thuª ®Êt
®ai, søc lao ®éng… Tuy nhiªn doanh nghiÖp lo¹i nµy còng cã nhiÒu lo¹i cã
lo¹i ho¹t ®éng nh- mét doanh nghiÖp néi ®Þa cã lo¹i ho¹t ®éng trong khu c«ng
nghiÖp, khu chÕ xuÊt, khu c«ng nghÖ cao, khu mËu dÞch tù do.
Mçi lo¹i h×nh ®Çu t- nãi trªn cã nh÷ng mÆt -u ®iÓm vµ nh-îc ®iÓm nhÊt
®Þnh ®èi víi nhµ ®Çu t- còng nh- ®èi víi n-íc chñ nhµ. C¸c nhµ ®Çu t- th-êng
thÝch h×nh thøc ®éc lËp, tøc lµ bá 100% vèn ®Ó h×nh thµnh doanh nghiÖp.
Nh-ng ®«i khi ®éc lËp còng sÏ g©y khã kh¨n vµ cã hi ph¶i g¸nh giô nhiÒu rñi
ro ®Æc biÖt khi ®Çu t- vµo mét m«i tr-êng míi, mµ ë ®ã mäi luËt lÖ ch-a râ
rµng hoÆc hay thay ®æi. Trong tr-êng hîp nµy nhµ ®Çu t- th-êng chän biÖn
ph¸p mÒm dÎo h¬n ®ã lµ liªn doanh.
Tuy nhiªn khi nh÷ng tÝnh to¸n nµy kh«ng ®-îc c¸c nhµ ®Çu t- n-íc
ngoµi chÊp nhËn sÏ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng bªn ®èi t¸c n-íc ngoµi rót lui, ®i t×m thÞ
tr-êng ®Çu t- kh¸c th«ng tho¸ng h¬n, cã lîi cho hä h¬n vµ nh- vËy môc tiªu
®Ò ra lµ thu hót FDI sÏ kh«ng thùc hiÖn ®-îc. V× thÕ ph¶i tÝnh to¸n sao cho c¶
hai bªn cïng cã lîi.
2. Môc ®Ých thu hót FDI.
§¶ng vµ Nhµ n-íc ta rÊt quan t©m ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu, ngay tõ
thêi gian ®Çu thùc hiÖn ®êng lèi “®æi míi” nÒn kinh tÕ víi 3 chð tr¬ng kinh
tÕ lín trong ®ã cã chñ tr-¬ng s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. T¹i v¨n kiÖn héi nghÞ
lÇn thø 7 ban chÊp h¯nh Trung ¬ng kho² VII ®± kh¼ng ®Þnh “Thùc hiÖn chiÕn
l-îc vÒ xuÊt khÈu lµ chÝnh, ®ång thêi thay thÕ nhËp khÈu nh÷ng s¶n phÈm
trong n-íc s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ …” hay “… xuÊt khÈu cµng ph¸t triÓn kh¶
n¨ng thu hót ®Çu t- n-íc ngoµi cµng lín ….” ®± cho ta thÊy mét chð tr¬ng
nhÊt qu¸n, mét quyÕt t©m m¹nh mÏ mong muèn ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt
khÈu hµng ho¸ ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n-íc.
* Thu hót FDI nh»m t¨ng c-êng thªm nguån vèn cho ®Çu t- s¶n xuÊt
hµng xuÊt khÈu víi bÊt cø mét ch-¬ng tr×nh kinh tÕ nµo ®-îc ®Ò ra, muèn ®¹t
®-îc hiÖu qu¶ th× viÖc ®ßi hái ®Çu tiÒn lµ mét hÖ thèng chñ tr-¬ng chÝnh s¸ch
vµ ph¸p luËt ®-îc ®Ò ra mét c¸ch ®ång bé vµ hoµn chØnh phï hîp víi ®iÒu kiÖn
kinh tÕ trong n-íc vµ xu h-íng ph¸t triÓn cña thÕ giíi, mÆt kh¸c ph¶i cã tµi
chÝnh ®Ó triÓn khai thùc hiÖn ch-¬ng tr×nh kinh tÕ ®ã. Còng nh- c¸c chñ
tr-¬ng kinh tÕ kh¸c, chÝnh s¸ch s¶n xuÊt hµng ho¸ xuÊt khÈu còng cÇn rÊt
nhiÒu vèn, vèn cho xóc tiÕn th-¬ng m¹i.
Trong bèi c¶nh nÒn kinh tÕ ViÖt Nam nhiÒu khã kh¨n, nhÊt lµ thiÕu vèn
cho nhiÒu nhu cÇu cña nÒn kinh tÕ th× viÖc dµnh vèn cho chñ tr-¬ng s¶n xuÊt
hµng ho¸ xuÊt khÈu lµ mét viÖc kh«ng ®¬n gi¶n. Do ®ã Nhµ n-íc ta ®· cã chñ
tr-¬ng kªu gäi c¸c nhµ ®Çu t- n-íc ngoµi ®Çu t- vµo c¸c ngµnh s¶n xuÊt hµng
xuÊt khÈu. ChÝnh v× -u tiªn cho chñ tr-¬ng s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu cho nªn
trong c¸c ®iÒu kho¶n cña ®-êng lèi chÝnh s¸ch ®· quy ®Þnh c¸c møc ®é kh¸c
nhau vÒ tû lÖ xuÊt khÈu s¶n phÈm ®èi víi c¸c doanh nghiÖp FDI t¹i ViÖt Nam.
C¸c nhµ ®Çu t- n-íc ngoµi nhËn thÊy ë thÞ tr-êng ViÖt Nam cã mét ®éi
ngò lao ®éng hïng hËu, cã tr×nh ®é v¨n ho¸, cã tay nghÒ ë møc chÊp nhËn
®-îc vµ cã møc l-îng kh¸ thÊp so víi c¸c n-íc trong khu vùc. MÆt kh¸c ViÖt
Nam cã -u thÕ lµ mét n-íc giÇu tµi nguyªn, thiªn nhiªn -u ®·i, cã vÞ trÝ ®Þa lý
thuËn tiÖn cho viÖc giao l-u bu«n b¸n vµ cã chÕ ®é chÝnh trÞ æn ®Þnh. §©y lµ
yÕu tè t¹o nªn sù hÊp dÉn cña thÞ tr-êng t- ViÖt Nam so víi c¸c n-íc trong
khu vù vµ trªn thÕ giíi.
§Ó ®Èy nhanh kim ng¹ch xuÊt khÈu, Nhµ n-íc ViÖt Nam ®· giµnh
nhiÒu -u tiªn cho c¸c nhµ ®Çu t- n-íc ngoµi nh- -u ®·i vÒ thuÕ xuÊt nhËp
khÈu, -u ®·i vÒ c¸c kho¶n trÝch nép lîi nhuËn …Nhµ n-íc ®· thµnh lËp ra c¸c
khu c«ng nghiÖp, c¸c khu chÕ xuÊt víi mét c¬ së h¹ tÇng hoµn chØnh nh-:
®-êng giao th«ng, hÖ thèng ®iÖn n-íc, th«ng tin liªn l¹c… vµ c¸c biÖn ph¸p
qu¶n lý th«ng tho¸ng ®Ó c¸c nhµ ®Çu t- triÓn khai s¶n xuÊt, gia c«ng, l¾p r¸p
c¸c s¶n phÈm ®Ó giµnh cho s¶n xuÊt. KÕt qu¶ cña c¸c biªn ph¸p khuyÕn khÝch
trªn ®· t¹o ra nhiÒu c¬ héi cho c¸c nhµ ®Çu t- n-íc ngoµi ®Çu t- vµo s¶n xuÊt
hµng xuÊt khÈu ë ViÖt Nam vµ doanh sè xuÊt nhËp khÈu kh«ng ngõng gia t¨ng
trong khu vùc c¸c doanh nghiÖp FDI t¹i ViÖt Nam, trong ®ã kim ng¹ch xuÊt
nhËp khÈu ®· cã tû träng ngµy cµng lín trong tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp
kha¶u n-íc nhµ.
* Thu hót FDI nh»m gia t¨ng tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu n-íc nhµ
®Æc biÖt lµ ®ãng gãp cho kim ng¹ch xuÊt khÈu, lµm lµnh m¹nh c¸n c©n thanh
to¸n th-¬ng m¹i.
Khi c¸c doanh nghiÖp FDI t¹i ViÖt Nam ®i vµo thùc hiÖn th× còng lµ lóc
c¸c nhµ ®Çu t- triÓn khai c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng ®Æt nÒn mãng cho viÖc lµm ¨n
lÇu dµi t¹i ViÖt Nam, c¸c lÜnh vùc ®ã bao gåm: TriÓn khai x©y dùng c¬ së h¹
tÇng nh- nhµ x-ëng, ®iÖn n-íc… bá vèn ra nhËp khÈu m¸y mãc kü thuËt vµ
quy tr×nh c«ng nghÖ, nhËp khÈu nguyªn nhiªn vËt liÖu mµ t¹i n-íc ta ch-a cã
®iÒu kiÖn ®Ó ®¸p øng…Nh- vËy ngay tõ ®Çu khi b¾t tay vµo viÖc triÓn khai dù
¸n ®Çu t-, c¸c doanh nghiÖp FDI t¹i ViÖt Nam ®· tham gia vµo ho¹t ®éng
nhËp khÈu, sè kim ng¹ch nhËp khÈu nµy ®-îc tÝnh chung cho tæng sè kim
ng¹ch nhËp khÈu cña ViÖt Nam mµ Nhµ n-íc ta kh«ng ph¶i bá ra hÕt tæng sè
ngo¹i tÖ nhËp khÈu, ®©y lµ mét -u ®iÓm mµ ®Çu t- trùc tiÕp Nhµ n-íc mang l¹i
cho n-íc ®-îc nhËn ®Çu t-. NhËp khÈu cña doanh nghiÖp FDI kh«ng ®Ó nh»m
tho¶ m·n nhu cÇu tiªu dïng trong n-íc mµ nh»m ®Ó s¶n xuÊt ra hµng ho¸
phôc vô tiªu dïng vµ xuÊt khÈu. Khi Nhµ n-íc ta cã chñ tr-¬ng khuyÕn khÝch
c¸c doanh nghiÖp h-íng m¹nh vÒ xuÊt khÈu nh- gi¶m thuÕ vµ mét sè kho¶n
®ãng gãp, cã quü hç trî xuÊt khÈu…c¸c nhµ ®Çu t- Nhµ n-íc ®· tranh thñ c¸c
-u ®·i cña Nhµ n-íc ta ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. Do cã -u thÕ h¬n c¸c doanh
nghiÖp trong n-íc, nªn kÕt qu¶ xuÊt nhËp khÈu ®· nhanh chãng ®¹t ®-îc
nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ, nhÊt lµ kim ng¹ch xuÊt khÈu bëi s¶n phÈm cã
søc c¹nh tranh cao trªn th-¬ng tr-êng quèc tÕ.
ChØ sau mét thêi gian ng¾n triÓn khai c¸c dù ¸n ®Çu t-, c¸c doanh
nghiÖp FDI t¹i ViÖt Nam ®· tõng b-íc t¨ng nhanh kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng
ho¸ ra thÞ tr-êng bªn ngoµi vµ ®· gãp phÇn ®ãng gãp ngµy cµng t¨ng ®¸ng kÓ
vµo tæng sè kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam.
Tuy kim ng¹ch xuÊt khÈu ch-a t-¬ng xøng víi kim ng¹ch xuÊt khÈu
nhËp khÈu, thêi gian ®Çu kim ng¹ch xuÊt khÈu t¹i c¸c doanh nghiÖp FDI t¹i
ViÖt Nam ch-a cã vµ kim ng¹ch nhËp khÈu l¹i gia t¨ng nhanh chãng, ®Õn
nh÷ng n¨m gÇn ®©y kim ng¹ch nhËp khÈu vÉn t¨ng vµ ®ång thêi kim ng¹ch
xuÊt khÈu h×nh thµnh vµ gia t¨ng víi tèc ®é nhanh h¬n s¬ víi tèc ®é cña kim
ng¹ch nhËp khÈu, ®©y lµ mét tÝn hiÖu ®¸ng mõng, nã chøng minh cho mét
®iÒu lµ t¨ng nhËp khÈu ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. T¨ng nhËp khÈu thiÕt bÞ m¸
mãc ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt, t¨ng nhËp khÈu nguyªn nhiªn liÖu trong n-íc ch-a
cã ®iÒu kiÖn ®¸p øng ®Ó s¶n xuÊt ra hµng ho¸ phôc vô tiªu dungf x· héi vµ thÕ
giíi xuÊt khÈu khi kim ng¹ch xuÊt khÈu ®-îc gi¸ t¨ng t-¬ng xøng sÏ lµ b»ng
chøng cô thÓ ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña nhËp khÈu. B-íc tiÕp theo cña t¨ng
xuÊt khÈu nh»m t¨ng s¶n xuÊt trong n-íc vµ t¨ng s¶n xuÊt ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt
khÈu, ®©y lµ mét chu tr×nh cã quan hÖ h÷u c¬ vµ quan hÖ nh©n qu¶ víi nhau.
Thùc tiÔn ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cña c¸c doanh nghiÖp FDI t¹i ViÖt Nam
®· gãp phÇn lµm s¸ng tá luËn cø nµy.
T¨ng c¸n c©n xuk lµ gãp phÇn gi¶m th©m hôt th-¬ng m¹i, tiÕn tíi c©n
b»ng vµ thÆng d- trao ®æi mËu dÞch quèc tÕ cña n-íc nhµ, ®©y lµ mét ®Þnh
h-íng ®óng ®¾n mµ nÒn kinh tÕ ViÖt Nam cÇn h-íng tíi, khi cã sù trî gióp
cña c¸c doanh nghiÖp FDI t¹i ViÖt Nam th× ®Þnh h-íng nµy ngµy cµng cã c¬
së ®Ó thùc hiÖn.
T¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu nãi chung vµ cña doanh nghiÖp FDI nãi
riªng sÏ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó t¨ng dù tr÷ ngo¹i tÖ cho quèc gia, gãp phÇn æn ®Þnh
tµi chÝnh tiÒn tÖ, t¹o m«i tr-êng lµnh m¹nh ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n-íc.
* Ngoµi ra, thu hót FDI cßn nh»m cung cÊp nh÷ng dÞch vô cã chÊt
l-îng cao gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo thóc ®Èy c«ng t¸c xuÊt khÈu cña Nhµ n-íc,
nh÷ng dÞch vô ®ã bao gåm:
- DÞch vô tµi chÝnh Ng©n hµng, gióp cho viÖc thanh to¸n quèc tÕ ®-îc
dÔ dµng thuËn tiÖn, t¹o lßng tin cho kh¸ch hµng cã quan hÖ bu«n b¸n víi ViÖt
Nam.
- DÞch vô vËn t¶i chuyªn chë, ®©y còng lµ mét lÜnh vùc c¸c doanh
nghiÖp FDI t¹i ViÖt Nam ®ãng gãp bæ xung cho c«ng t¸c dÞch vô vËn t¶i
chuyªn chá cña n-íc nhµ, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c«ng t¸c xuÊt khÈu hµng
ho¸.
- DÞch vô b¶o hiÓm: §©y lµ mét yªu cÇu quan träng cña c«ng t¸c xuÊt
khÈu bëi thùc hiÖn b¶o hiÓm cho hµng ho¸ xuÊt khÈu tèt, sÏ gãp phÇn tr¸nh
nh÷ng rñi ro tæn thÊt cho c¸c nhµ xuÊt khÈu vµ gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt
n-íc.
- Ngoµi ra cßn cã c¸c dÞch vô t- vÊn vÒ ph¸p luËt, cung cÊp th«ng tin,
marketing thÞ tr-êng …hç trî cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu Nhµ n-íc.
3. VÞ trÝ xuÊt khÈu ®èi víi doanh nghiÖp FDI:
Tr-íc hÕt xuÊt khÈu ®-îc coi lµ ph-¬ng tiÖn thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña
c¸c doanh nghiÖp FDI, nã cã thÓ ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao còng nh- g©y ra
sù tæn thÊt lín cho doanh nghiÖp.
Thø hai, xuÊt khÈu cho phÐp ph¸t huy néi lùc cña nÒn kinh tÕ, sù s¸ng
t¹o cña mäi ng-êi, tæ chøc, ®Þa ph-¬ng trong x· héi bëi v× xuÊt khÈu dÔ thu
®-îc hiÖu qu¶ cao do ®-îc nhiÒu c¸ nh©n vµ tæ chøc thùc hiªnj, c¸c luång
th«ng tin ®-îc khai th«ng, c¸c mçi quan hÖ ®-îc sö dông cã hiÖu qu¶.
Thø ba, viÖc xuÊt khÈu trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu
thµnh phÇn tÊt yÕu dÉn ®Õn c¹nh tranh, theo dâi, kiÓm so¸t lÉn nhau rÊt chÆt
chÏ gi÷a c¸c chñ thÓ tham gia xuÊt khÈu. ChÝnh nhê sù c¹nh tranh nµy lµm
cho chÊt l-îng hµng ho¸ ®-îc n©ng cao, ¸p dông ®-îc tiÕn bé khoa häc kü
thuËt.
Cuèi cïng xuÊt khÈu dÉn ®Õn sù liªn kÕt chÆt chÏ gi÷a c¸c nhµ s¶n xuÊt
vµ c¸c nhµ khoa häc mét c¸ch thiÕt thùc tõ phÝa c¸c nhµ s¶n xuÊt, nã kh¬i
th«ng nhiÒu nguån chÊt x¸m c¶ trong vµ ngoµi n-íc.
4. Nh©n tè ®Èy m¹nh xuÊt khÈu.
* YÕu tè ph¸p luËt: Ho¹t ®éng xuÊt khÈu diÔn ra víi sù tham gia cña
c¸c chñ thÓ ë c¸c quèc gia kh¸c nhau. ë mçi quèc gia ®Òu cã nh÷ng bé luËt
riªng, tèc ®é luËt ph¸p, hµnh ph¸p, t- ph¸p phô thuéc vµo tr×nh ®é ph¸t triÓn
kinh tÕ ë c¸c quèc gia ®ã. C¸c yÕu tè luËt ph¸p kh«ng chØ chi phèi ho¹t ®éng
kinh doanh ë trªn chÝnh c¸c quèc gia ®ã mµ nã cßn ¶nh h-ëng tíi c¸c ho¹t
®éng kinh doanh quèc tÕ.
§Ó cã thÓ tham gia vµo ho¹t ®éng th-¬ng m¹i quèc tÕ th× tr-íc hÕt
doanh nghiÖp ph¶i hiÓu râ m«i tr-êng ph¸p luËt ë chÝnh quèc gia m×nh vµ
quèc gia cña ®èi t¸c cïng c¸c th«ng lÖ quèc tÕ hiÖn hµnh, v× chÝnh c¸c c¬ héi
míi cho doanh nghiÖp ®Ó t¨ng doanh sè b¸n hµng, t¨ng lîi nhuËn kinh doanh,
khai th¸c ®-îc c¸c c¬ héi trong kinh doanh, më réng ho¹t ®éng trªn thÞ tr-êng
thÕ giíi.
* YÕu tè kinh tÕ: YÕu tè kinh tÕ bao gåm c¸c yÕu tè sau; chÝnh s¸ch
tiÒn tÖ, chÝnh s¸ch tµi chÝnh, vÊn ®Ò l¹m phat, thuÕ quan. YÕu tè kinh tÕ ¶nh
h-ëng tíi c¬ cÊu tæ chøc vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. Cßn ë tÇm
vÜ m«, yÕu tè kinh tÕ t¸c ®äng ®Õn ®Æc ®iÓm vµ sù ph©n bè cña c¸c c¬ héi kinh
doanh quèc tÕ vµ quy m« thÞ tr-êng quèc tÕ.
* YÕu tè khoa häc c«ng nghÖ: Mét doanh nghiÖp muèn cã nh÷ng s¶n
phÈm ®¹t chÊt l-îng cao ®Ó tù kh¼ng ®Þnh m×nh khi tham gia vµo qu¸ tr×nh
th-¬ng m¹i quèc tÕ th× kh«ng ¸p dông nh÷ng thµnh tùu cña hoa häc vµo qu¸
tr×nh s¶n xuÊt.
C¸c yÕu tè khoa häc c«ng nghÖ cã mèi quan hÖ kh¸ chÆt chÏ víi c¸c
yÕu tè kinh tÕ nãi chung vµ víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu nãi riªng. Khi khoa häc
c«ng nghÖ ph¸t triÓn sÏ cho phÐp doanh nghiÖp thùc hiÖn c«ng viÖc chuyªn
m«n ho¸ ë møc cao h¬n, tay nghÒ cña ng-êi lao ®éng ngµy cµng ®-îc cñng cè
vµ n©ng cao.
Khoa häc c«ng nghÖ t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp cã ®-îc sù nh¹y
bÐn trong viÖc nhËn biÕt c¸c th«ng tin, sù viÖc ®ang x¶y ra xung quanh. Khoa
häc c«ng nghÖ phÇn nµo gióp c¸c doanh nghiÖp hiÓu ®-îc thÞ hiÕu, nhu cÇu,
së thÝch cña kh¸ch hµng ®Ó tõ ®ã ®-a ra ph-¬ng ¸n thÝch hîp kÞp thêi víi sù
biÕn ®æi cña thÞ tr-êng.
Khoa häc c«ng nghÖ ®Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc m¸y tÝnh, ®iÖn gia dông,
c¸c s¶n phÈm gi¶i trÝ vµ hÖ thèng th«ng tin liªn l¹c toµn cÇu ®· lµm t¨ng kh¶
n¨ng truyÒn ®¹t vµ nhËn biÕt c¸c th«ng tin vÒ ý t-ëng c¶i tiÕn hoÆc ®æi míi
s¶n phÈm, gióp cho doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng b¾t kÞp víi sù ph¸t triÓn chung,
®Èy lïi l¹c hËu, t¨ng søc c¹nh tranh trªn thÞ tr-êng quèc tÕ.
Khoa häc c«ng nghÖ gióp cho doanh nghiÖp t×m hiÓu vµ n¾m b¾t chÝnh
x¸c vÒ b¹n hµng, kh¸ch hµng ®èi t¸c lµm ¨n vÒ c¸c ph-¬ng diÖn ®Ó tõ ®ã cã
thÓ h¹n chÕ ®-îc rñi ro trong kinh doanh.
H¬n n÷a, doanh nghiÖp cã thÓ ¸p dông thµnh tùu cña khoa häc vµo viÖc
thiÕt kÕ, thö nghiÖm, c¶i tiÕn s¶n phÈm, ph©n tÝch vµ dù b¸o xu h-íng biÕn
®éng cña thÞ tr-êng vµ kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp.
* YÕu tè chÝnh trÞ: YÕu tè chÝnh trÞ cã thÓ lµ yÕu tè khuyÕn khÝch hoÆc
yÕu tè h¹n chÕ qu¸ tr×nh xuÊt khÈu.
ViÖc dì bá c¸c hµng rµo thuÕ quan vµ phÝ thuÕ quan, thiÕt lËp c¸c quan
hÖ lµ sù t¸c ®éng mang tÝnh tÝch cùc, lµm t¨ng c-íng sù liªn kÕt c¸c thÞ tr-êng
vµ thóc ®Èy tèc ®é t¨ng tr-ëng cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu.
ChÝnh s¸ch cña ChÝnh phñ ®Æt ra ®Ó b¶o vÖ c¸c doanh nghiÖp trong n-íc
vµ thÞ tr-êng néi ®Þa bëi sù c¹nh tranh cua Nhµ n-íc víi chÝnh s¸ch kinh tÕ cã
lîi cho doanh nghiÖp trong n-íc b»ng c¸c h×nh thøc nh- hµng rµo thuÕ quan.
Nh-ng ng-îc l¹i, sù kh«ng æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ sÏ lµm chËm tèc ®é t¨ng
tr-ëng kinh tÕ vµ kim ng¹ch h·n c¸c mçi quan hÖ quèc tÕ.
NhiÒu n¬i trªn thÕ giíi hiÖn nay, sù bÊt æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ vµ c¸c cuéc
chiÕn tranh s¾c téc diÔn ra liªn tôc. T¹i ®©y sù an toµn trong kinh doanh lµ
kh«ng cao hoÆc kh«ng cã. §iÒu nµy ®· lµm cho c¸c doanh nghiÖp ®ang ho¹t
®éng t¹i ®ã ph¶i t¹m ngõng ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh. Hä ph¶i ®¸nh gi¸
l¹i c¸c c¬ héi kinh doanh trªn thÞ tr-êng vµ ph©n bæ l¹i nguån lùc sang c¸c thÞ
tr-êng kh¸c n¬i cã ®é an toµn cao h¬n.
Mét x· héi ph¸t triÓn khi mµ ChÝnh phñ thÓ hiÖn sù quan t©m cña m×nh
tíi ®êi sèng cña nh©n d©n. Còng nh- vËy, c¸c doanh nghiÖp muèn ®¹t ®-îc
môc tiªu kinh tÕ th× ph¶i tho¶ m·n ®-îc nhu cÇu cña ng-êi tiªu dïng. Do ®ã
sù quan t©m cña x· héi ®-îc thÓ hiÖn qua môc tiªu vÒ x· héi nh- Nhµ n-íc
t¨ng c-êng c¸c quy ®Þnh vÒ c¹nh tranh, c¸c quy ®Þnh vÒ tiªu chuÈn s¶n phÈm,
nh·n hiÖu, an toµn vÖ sinh.
NÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung chuyÓn dÇn sang nÒn kinh tÕ thÞ
tr-êng, ViÖt Nam còng nh c²c níc tiÕn h¯nh “më cöa” nÒn kinh tÕ víi sù hç
trî vÒ gi¸ cña Nhµ n-íc, t¹o ra mét c¬ chÕ ®Þnh gi¸ theo thÞ tr-êng. Sù chuyÓn
®æi nµy ¶nh h-ëng tíi c-êng ®é c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp ®ang ho¹t
®éng vµ më ra c¸c c¬ héi kinh doanh míi trong c¸c thÞ tr-êng bÞ h¹n chÕ tr-íc
®©y. C¸c doanh nghiÖp kh«ng cã ph¶n øng linh ho¹t sÏ chÞu quy luËt ®µo th¶i
cña sù c¹nh tranh.
VËy c¸c yÕu tè chÝnh trÞ cã ¶nh h-ëng tíi viÖc më réng ph¹m vi tiªu thô
s¶n phÈm vµ më ra c¸c c¬ héi kinh doanh míi cho doanh nghiÖp. Song chÝnh
c¸c yÕu tè chÝnh trÞ còng cã thÓ lµ chiÕc rµo ch¾n giíi h¹ sù tù do ho¹t ®éng
cña c¸c doanh nghiÖp trªn thÞ tr-êng thÕ giíi.
*YÕu tè v¨n ho¸ x· héi: C¸c yÕu tè v¨n ho¸ x· héi cã thÓ lµ lèi sèng,
phong tôc, tËp qu¸n, t«n gi¸o, tÝn ng-ìng, thÞ hiÕu…cña ng-êi tiªu dïng.
C¸c yÕu tè v¨n ho¸ x· héi t¸c ®éng m¹nh mÏ tíi nhu cÇu thÞ tr-êng lµm
nÒn t¶ng cho sù xuÊt hiÖn thÞ hiÕu tiªu dïng, nã cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh ®Õn
ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp.
Ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®-îc coi lµ ho¹t ®éng hÕt søc phøc t¹p v× ho¹t
®éng xuÊt khÈu chÞu sù t¸c ®éng cña nÒn v¨n ho¸ x· héi cña nhiÒu quèc gia cã
quan hÖ ngo¹i giao.
* YÕu tè thuéc vÒ doanh nghiÖp: §©y lµ yÕu tè ¶nh h-ëng trùc tiÕp tíi
ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña doanh nghiÖp.
Ban l·nh ®¹o doanh nghiÖp: §©y lµ bé phËn ®Çu n·o cña doanh nghiÖp,
lµ n¬i x©y dùng chiÕn l-îc kinh doanh cña doanh nghiÖp ®Ó ®Ò ra c¸c môc
tiªu, chiÕn l-îc ph¸t triÓn C«ng ty, ®ång thêi gi¸n s¸t, kiÓm tra vµ ®¸nh gi¸
viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch ®Ò ra. Ban l·nh ®¹o cã ¶nh h-ëng trùc tiÕp ®Õn ho¹t
®éng xuÊt khÈu khi ®-a ra chiÕn l-îc kinh doanh.
C¬ cÊu tæ chøc bé m¸y: Mét c¬ cÊu tæ chøc hîp lý sÏ lo¹i trõ sù bÊt hîp
lý cïng c¸c nhiÔm trong sù truyÒn t¶i th«ng tin tõ ban l·nh ®¹o ®Õn c¸c thµnh
viªn trong doanh nghiÖp. C¬ cÊu tæ chøc nµy còng cã thÓ söa ®æi bæ xung
l-îng th«ng tin kÞp thêi, chÝnh x¸c ®óng vÞ trÝ mét c¸ch nhanh chãng. §ång
thêi c¬ cÊu tæ chøc còng ¶nh h-ëng ®Õn viÖc ra quyÕt ®Þnh trong kinh doanh
bëi c¸ch tæ chøc theo tõng lo¹i c¬ cÊu nh-: Trùc tuyÕn, chøc n¨ng, trùc tuyÕn
tham m-u … c¬ cÊu tæ chøc ph¶i t×m ®-îc c¸ch tæ chøc hîp lý sao cho ph¸t
huy ®-îc hÕt søc m¹nh cña tõng ban ngµnh, bé phËn, t¹o hiÖu qu¶ kinh doanh
cao nhÊt.
Nguån lùc cña ®Çu t-: ho¹t ®éng xuÊt khÈu chØ cã thÓ tiÕn hµnh tèt khi
®· cã sù nghiªn cøu thÞ tr-êng. Do ®ã vÊn ®Ò ë ®©y lµ ph¶i cã ®-îc ®éi ngò
c¸n bé kinh doanh cã chuyªn m«n trong lÜnh vùc nµy, cã kiÕn thøc vÒ thÞ
tr-êng quèc tÕ còng nh- c¸ch gi¶i quyÕt c¸c thñ tôc hµnh chÝnh trong ho¹t
®éng xuÊt khÈu.
Ngoµi ra, mét doanh nghiÖp ho¹t ®éng ®-îc tèt th× còng cÇn cã hÖ
thèng c¬ së vËt chÊt hoµn chØnh nh- v¨n phßng, nhµ x-ëng, trang thiÕt bÞ…
phôc vô cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh.
* YÕu tè vÒ s¶n phÈm: Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, mçi s¶n phÈm ®-îc
s¶n xuÊt ra ®Ó xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu cña thÞ tr-êng. Nhµ s¶n xuÊt cÇn ph¶i biÕt
thÞ tr-êng cÇn g×, trªn c¬ së ®ã s¶n xuÊt kÞp thêi ®Ó phôc vô. Doanh nghiÖp
ph¶i thùc hiÖn theo ph-¬ng ch©m s¶n xuÊt c¸i g× mµ thÞ tr-êng cÇn chø kh«ng
ph¶i s¶n xuÊt c¸i g× mµ nhµ s¶n xuÊt cã. Cã nh- vËy th× hµng ho¸ cña doanh
nghiÖp míi cã thÓ thu hót ®-îc kh¸ch hµng.
* YÕu tè ®ång tiÒn thanh to¸n: Ph-¬ng tiÖn thanh to¸n lu«n g¾n liÒn víi
ho¹t ®éng xuÊt khÈu. Ngo¹i tÖ m¹nh lµ ph-¬ng tiÖn thanh to¸n chñ yÕu trong
quan hÖ th-¬ng m¹i quèc tÕ. NÕu dång ngo¹i tÖ biÕn ®éng th× còng sÏ ¶nh
h-ëng ®Õn c¸c bªn tham gia. Mét hoÆc mét sè c¸c bªn tham gia sÏ bÞ thiÖt
còng nh- lîi tuú theo ®ång tiÒn giao dÞch mÊt gi¸ hay ®-îc gia so víi ®ång
tiÒn cña m×nh. §ång tiÒn giao dÞch cÇn ®-îc æn ®Þnh ®Ó cho c¸c bªn tham gia
cïng cã lîi.
5. Kh¶ n¨ng xuÊt khÈu trong c¸c doanh nghiÖp FDI.
LuËt ®Çu t- n-íc ngoµi ®· ®-îc thùc thi 13 n¨m ®Õn nay ®· cã trªn 70
n-íc vµ vïng l·nh thæ, víi nhiÒu tËp ®oµn kinh tÕ – tµi chÝnh lín ®Çu t- vµo
n-íc ta. Cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng chñ tr-¬ng thu hót ®Çu t- trùc tiÕp cña n-íc
ngoµi lµ ®óng ®¾n, gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ quèc gia, tõng b-íc héi nhËp
kinh tÕ quèc tÕ.
VÒ ph-¬ng diÖn xuÊt khÈu, c¸c doanh nghiÖp FDI chñ ®éng ®Çu ra,
tr-êng vèn, c«ng nghÖ cao, m« h×nh qu¶n lý tiªn tiÕn, gän nhÑ, cã hiÖu qu¶ ®·
®ãng gãp ngµy cµng nhiÒu vµo xuÊt khÈu toµn quèc c¶ vÒ trÞ sè tuyÖt ®èi vµ tû
träng. N¨m 1995 lµ 440 triÖu USD b»ng 8% kim ng¹ch c¶ n-íc, ®Õn n¨m
2000 hai chØ sè t-¬ng øng lµ 3,3 tû USD vµ 22% 6 th¸ng ®Çu n¨m 2001 kim
ng¹ch v-ît xuÊt khÈu cña FDI c¶ n¨m 1997 (c¸c sè liÖu trªn kh«ng kÓ phÇn
xuÊt khÈu dÇu th« cña liªn doanh DÇu KhÝ ViÖt – X«).
Do c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®· lu«n ®-îc c¶i tiÕn luËt ®Çu t- n-íc ngoµi t¹i
ViÖt Nam ban hµnh n¨m 1987 cïng víi c¸c v¨n b¶n kÌm theo liªn tôc ®-îc
söa ®æi, bæ xung theo h-íng th«ng tho¸ng h¬n qua c¸c n¨m 1990, 92,96 vµ
gÇn ®©y, trªn nÒn t¶ng luËt ®Çu t- n-íc ngoµi (söa ®æi) th¸ng 6/2001. NghÞ
®Þnh 24 cña ChÝnh phñ vµ th«ng t- 22 cña bé th-¬ng m¹i ®· më réng khung
ho¹t ®éng xuÊt khÈu cñacc doanh nghiÖp FDI nh-: b·i bá viÖc duy kÕ ho¹ch
xuÊt khÈu, ®-îc mua hµng ho¸ ®Ó xuÊt khÈu, c¸c doanh nghiÖp chÕ xuÊt ®-îc
tiªu thô néi ®Þa, xuÊt khÈu t¹i chç… vµ c¸c doanh nghiÖp FDI tõng b-íc ®-îc
h-ëng c¸c lîi Ých t-¬ng øng c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam nh- ®-îc xÐt th-ëng
vÒ thµnh tÝch xuÊt khÈu. Do ®ã tØ lÖ ®Çu t- n-íc ngoµi vµo ViÖt Nam ngµy
cµng nhiÒu, xuÊt khÈu ngµy mét gia t¨ng.
ViÖc c¶i c¸ch c¸c thñ tôc hµnh chØnh ®· ®-îc b-íc tiÕn quan träng b»ng
viÖc Bé th-¬ng m¹i uû quyÒn c¸c së th-¬ng m¹i vµ c¸c ban qu¶n lý c¸c khu
c«ng nghiÖp ®Þa ph-¬ng, gi¶i quyÕt mét sè chøc tr¸ch vÒ qu¶n lý Nhµ n-íc
®èi víi c¸c doanh nghiÖp FDI. Vµ c¸c c¬ quan ®ã tiÕp nhËn su«n sÎ, gÇn nhkh«ng x¶y ra ¸ch t¾c trong thêi ®iÓm chuyÓn giao tr¸ch nhiÖm ®· kÝch thÝch
c¸c nhµ ®Çu t- n-íc ngoµi, ®Çu t- vµo c¸c doanh nghiÖp, thóc ®Èy c¸n c©n
xuÊt nhËp khÈu.
Víi nhiÒu dù ¸n ®Çu t- trùc tiÕp n-íc ngoµi, ngµnh c«ng nghiÖp nãi
cung vµ ®Æc biÖt lµ dÖt may, da giµy, ®iÖn tö t¨ng nhanh vÒ s¶n xuÊt vµ xuÊt
khÈu. Kim ng¹ch xuÊt khÈu 3 n¨m mÆt hµng nµy th-êng chiÕm tõ 1 ®Õn 2/3
tæng kim ng¹ch cña c¸c doanh nghiÖp FDI vµ gãp phÇn ®-a ba mÆt hµng ®ã
thµnh nh÷ng mñi nhän trªn mÆt trËn xuÊt khÈu nãi chung. Bªn c¹nh ®ã còng
®· xuÊt hiÖn nhiÒu dù ¸n ®Çu t- vµo c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu nh÷ng
mÆt hµng sö dông nhiÒu lao ®éng trong n-íc, tËn dông nhiÒu nguyªn liÖu t¹i
chç.
Nh- vËy, kh¶ n¨ng xuÊt khÈu trong c¸c doanh nghiÖp FDI lµ rÊt lín.
Trong nh÷ng n¨m qua xuÊt khÈu ë c¸c doanh nghiÖp nµy ®· ®¹t ®-îc nh÷ng
thµnh tùu ®¸ng kÓ vµ tiÕp tôc n©ng cao kh¶ n¨ng xuÊt khÈu trong nh÷ng n¨m
tiÕp theo.
PhÇn II: Thùc tr¹ng thùc hiÖn xuÊt khÈu trong
c¸c doanh nghiÖp FDI t¹i ViÖt Nam thêi gian qua
I. Thùc tr¹ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam trong
thêi gian võa qua.
1. XuÊt khÈu thêi kú 1991-2000.
Trong nh÷ng n¨m qua, nh×n chung kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam
th-êng ®¹t tèc ®é t¨ng cao (trõ hai n¨m 1991vµ 1998 )
B¶ng 2.1: T×nh h×nh xuÊt khÈu thêi kú 1991-2000
N¨m
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
Kim ng¹ch (triÖu USD)
2.087
2.580
2.985
4.054
5.448
7.255
9.185
9.361
11.523
15.308
Tèc ®é t¨ng (%)
-13,2
23,7
15,7
35,8
34,4
33,2
26,6
1,9
23,1
23,9
Nguån: Niªn gi¸m thèng kª 1998 vµ B¸o c¸o cña bé th-¬ng m¹i.
TÝnh chung thêi kú 1991-1999, kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng b×nh qu©n
20,4%, cao h¬n tèc ®é t¨ng tr-ëng kinh tÕ (®¹t kho¶ng 7,5%). Kim ng¹ch xuÊt
khÈu tÝnh trªn ®Çu ng-êi t¨ng nhanh, n¨m 1991 míi ®¹t 30 USD, n¨m 1995
®¹t 73USD, n¨m 1997 lµ 119 USD, n¨m 1999 lµ 150 USD vµ ®Õn n¨m 2000
con sè nµy ®· t¨ng lªn 148 USD, v-ît qua ng-ìng mét n-íc cã nÒn ngo¹i
th-¬ng kÐm ph¸t triÓn (170 USD). C¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam
®· cã sù chuyÓn biÕn tÝch cùc phï hîp theo sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo
h-íng c«ng nghiÖp ho¸. Tû träng cña nhãm c¸c mÆt hµng ®· qua chÕ biÕn
t¨ng tû träng cña c¸c mÆt hµng th« vµ s¬ chÕ gi¶m dÇn.
B¶ng 2.2. C¬ cÊu hµng xuÊt khÈu thêi kú 1991-1991(%)
MÆt hµng
1991
C«ng nghiÖp nÆng 33,4
vµ kho¸ng s¶n
C«ng nghiÖp nhÑ vµ 14,4
tiÓu thñ c«ng nghiÖp
N«ng, l©m, thuû s¶n 52,2
1992
37
1993
34
1994
28,8
1995
25,3
1996 1997 1998 1999
28,7 28
23,8 25
13,8
17,6
23,1
28,4
29
36,7
35,8
36,8
49,5
48,4
48,1
46,3
42,3
35,3
40,4
38,2
Nguån: Niªn gi¸m thèng kª 1998 vµ b¸o c¸o Bé th-¬ng m¹i
Sè liÖu b¶ng 2.2 cho thÊy, tû träng nhãm hµng n«ng l©m – thuû s¶n,
kho¸ng s¶n vµ hµng c«ng nghiÖp nÆng b×nh qu©n tõ 79% thêi kú 1991-1995
xuuèng cßn 64,6% thêi kú 1996-1999, tû träng nhãm hµng c«ng nghiÖp nhÑ
vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp tõ 21% lªn 35,4%. §iÒu ®ã ph¶n ¸nh c¬ cÊu xuÊt khÈu
ViÖt Nam ®· ®-îc c¶i thiÖn theo h-íng t¨ng dÇn tõ chiÒu s©u vµ chuyªn m«n
ho¸ theo ph©n c«ng lao ®éng x· héi, ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh gi÷a c¸c vïng
kinh tÕ, n©ng cao chÊt l-îng hµng xuÊt khÈu, phï hîp víi tiÕn tr×nh héi nhËp
vµ t¨ng tr-ëng æn ®Þnh, lµm trô cét cho chiÕn l-îc xuÊt khÈu cña ViÖt Nam
trong hiÖn t¹i còng nh- trong t-¬ng lai, ®ã lµ DÇu th«, g¹o, cµ phª, cao su, h¶i
s¶n, dÖt may, giÇy dÐp vµ than ®¸. (b¶ng 2).
ThÞ tr-êng xuÊt khÈu cña n-íc ta ®· chuyÓn biÕn kÞp thêi vµ kh«ng
ngõng ®-îc më réng. Tõ n¨m 1991, sau khi thÞ tr-êng truyÒn thèng lµ Liªn
X« (cò) vµ c¸c n-íc XHCN §«ng ¢u tan r·, ChÊu ¸ lµ thÞ tr-êng xuÊt khÈu
chÝnh cña n-íc ta, chiÕm trªn 60% tæng kim ng¹ch. Tû träng xuÊt khÈu sang
c¸c khu vùc ¢u – Mü ®Òu t¨ng kh¸ nhanh, nhÊt lµ thÞ tr-êng c¸c n-íc EU vµ
Mü.träng thÞ tr-êng T©y ¢u t¨ng tõ 6% n¨m 1991 lªn 24% n¨m 1999, cßn tû
träng thÞ tr-êng Ch©u Mü t¨ng 0,3% n¨m 1991 lªn 5,3% n¨m 1999. Sù
chuyÓn dÞch c¬ cÊu thÞ tr-êng nµy mang tÝnh tÝch cùc vµ phï hîp víi chÊt
l-îng ®a ph-¬ng ho¸ thÞ tr-êng ®a d¹ng ho¸ c¸c mÆt hµng cña ta. §iÒu nµy
còng cho thÊy kh¶ n¨ng tham gia thÞ tr-êng thÕ giíi cña ta ®ang t¨ng lªn.
Trong thêi gian qua, sù ®æi míi vÒ chÝnh s¸ch, c¬ chÕ xuÊt khÈu theo
h-íng th¸o gì vµ t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng kinh doanh ®·
thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phµan kinh tÕ kh¸c nhau tham gia
ho¹t ®éng xuÊt khÈu. XuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp FDI t¨ng tr-ëng nhanh
h¬n c¸c doanh nghiÖp trong n-íc víi kim ng¹ch tõ 161 triÖu USD n¨m 1994
lªn 2,577 triÖu USD n¨m 1999. Tû träng xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp FDI
còng t¨ng dÉn, 4% n¨m 1994 lªn 19% n¨m 1997 vµ 22,4% n¨m 1999 còng
t¨ng dÇn, 4% n¨m 1994 lªn 19% n¨m 1997 vµ 22,4% n¨m 1999.
Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu ®· ®¹t ®-îc, ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt
Nam thêi gian qua còng béc lé nhiÒu h¹n chÕ, tû träng chiÕm tíi 60% tæng
kim ng¹ch xuÊt khÈu. HiÖn nay, hµng ho¸ ViÖt Nam ®· cã mÆt t¹i nhiÒu thÞ
tr-êng lín, mét sè mÆt hµng cã tèc ®é t¨ng tr-ëng cao nh- dÖt may, dÇu th«,
da dµy, cao s-… Tuy nhiªn, tèc ®é t¨ng tr-ëng kh«ng æn ®Þnh do phô thuéc
qu² nhiÒu v¯o “thêi tiÕt” cða tõng thÞ trêng v¯ do kh° n¨ng c³nh tranh cða
hµng xuÊt khÈu ViÖt Nam vÉn cßn yÕu kÐm.
2. Nh÷ng biÖn ph¸p ®-îc Nhµ n-íc thùc hiÖn nh»m thóc ®Èy m¹nh
xuÊt khÈu.
2.1. Nh÷ng chñ tr-¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n-íc ®· më ®-êng
cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu ph¸t triÓn:
Tõ chñ tr-¬ng ®æi míi cña §¶ng vµo n¨m 1996, mét lo¹t c¸c biÖn ph¸p
vµ chÝnh s¸ch kinh tÕ ®· ®-îc Nhµ n-íc triÓn khai thùc hiÖn theo th«ng qua
c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vµ tiÕn hµnh tæ chøc lo¹i nÒn s¶n xuÊt trong n-íc, x©y
dùng c¸c mèi quan hÖ quèc tÕ theo h-íng nÒn kinh tÕ më. Trong thêi kú më
cöa, nhiÒu chñ tr-¬ng cña §¶ng ®· ®-îc Nhµ n-íc ta thÓ chÕ b»ng ph¸p luËt,
t¹o ra hµnh lang ph¸p lý cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong n-íc vµ quèc tÕ
tham gia vµo ph¸t triÓn kinh tÕ n-íc nhµ. V¨n b¶n ph¸p luËt nµy võa mang
tÝnh th«ng tho¸ng, võa phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ nªn tÝch cùc hç trî ho¹t
®éng xuÊt khÈu ph¸t triÓn. Trong bèi c¶nh nÒn kinh tÕ hiÖn nay,nnmootj mÆt
tæ chøc l¹i c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ trong n-íc, theo h-íng kinh tÕ thÞ tr-êng vµ cho
phÐp mäi thµnh phÇn cña xÝ nghiÖp tham gia s¶n xuÊt kinh doanh, kªu gäi vµ
khuyÕn khÝch FDI t¹i ViÖt Nam, tõng b-íc níi láng qu¶n lý xuÊt khÈu, cho
®Õn nay ®· cho phÐp c¸c doanh nghiÖp trong n-íc tham gia ho¹t ®éng xuÊt
khÈu theo ®¨ng ký kinh doanh cña m×nh.
MÆt kh¸c, Nhµ n-íc ta ®· lÇn l-ît tham gia vµo c¸c tæ chøc kinh tÕ khu
vùc vµ thÕ giíi t¹o m«i tr-êng thuËn lîi cho ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i ph¸t
triÓn, t¹o ra thÞ tr-êng réng lín ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu.
2.2, Nhµ n-íc ta t¨ng c-êng ®Çu t-, ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ nh©n lùc
trong n-íc ®Ó lµm c¬ së ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu:
Th«ng qua c¸c c«ng tr×nh kinh tÕ lín nh-: S¶n xuÊt l-¬ng thùc vµ thùc
phÈm, s¶n xuÊt hµng tiªu dïng vµ c«ng tr×nh s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, nh»m
thùc hiÖn mét chiÕn l-îc dµi h¹n cña §¶ng vµ Nhµ n-íc ta lµ c«ng nghiÖp ho¸
hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc.
- VÒ ch-¬ng tr×nh l-¬ng thùc vµ thùc phÈm, do ®-îc §¶ng vµ ChÝnh
phñ quan tam ®Çu t- ph¸t triÓn tõ hÖ thèng thuû lîi, ®Õn c¬ së h¹ tÇng nh®-êng giao th«ng, ®-êng ®iÖn, khai hoang më réng diÖn tÝch gieo trång… tõ
viÖc ®Çu t- ®Ó sö dông c¸c lo¹i gièng cho n¨ng suÊt cao ®Õn ®Çu t- cho gia
c«ng chÕ biÕn …nh÷ng cè g¨ng to lín ®ã ®· ®-îc ®Òn ®¸p xøng ®¸ng, kÕt qu¶
chØ sau 3 n¨m ®æi míi, c¶ n-íc ta kh«ng nh÷ng cã ®ñ l-¬ng thùc cho tiªu
dïng trong n-íc mµ cßn cã d- ®Ó xuÊt khÈu.
- VÒ chñ tr-¬ng s¶n xuÊt hµng tiªu dïng: Khi thùc hiÖn ®-êng lèi ®æi
míi, ®©y lµ lÜnh vùc ®-îc Nhµ n-íc -u tiªn ®Çu t- ph¸t triÓn trong mét thêi
gian ng¾n, do cã nhiÒu doanh nghiÖp triÓn khai thùc hiÖn. Trong ®ã cã c¶ c¸c
doanh nghiÖp FDI còng h-ëng øng nªnhh cho nhu cÇu tiªu dïng cña x· héi
ngµy cµng ®a d¹ng vµ phong phó, gi¸ c¶ hµng ho¸ æn ®Þnh tho¶ m·n nhu cÇu
tiªu dïng cña x· héi gióp cho ®Êt n-íc tiÕt kiÖm ®-îc nhiÒu ngo¹i tÖ, giµnh
ngo¹i tÖ nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ kü thuËt vµ quy tr×nh c«ng nghÖ tiªn tiÕn
®Ó ®Çu t- cho s¶n xuÊt.
- Chñ tr-¬ng hµng xuÊt khÈu: Chñ tr-¬ng ®Çy m¹nh s¶n xuÊt hµng s¶n
xuÊt ®Ó ViÖt Nam cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi tham gia vµo th-¬ng m¹i quèc tÕ
ngµy cµng cã hiÖu qu¶ h¬n. Tr¶i qua h¬n 10 n¨m ®Çu t- vµ ph¸t triÓn, chñ
tr-¬ng kinh tÕ nµy ®· thu ®-îc nh÷ng kÕt qu¶ rÊt ®¸ng phÊn khëi, kim ng¹ch
xuÊt khÈu ngµy mét gia t¨ng, gióp cho n-íc nhµ thu vÒ nh÷ng kho¶n ngo¹i tÖ
lín ®Ó ph¸t triÓn ®Êt n-íc.
Trong bÊt kú lÜnh vùc nµo kinh tÕ nµo, yÕu tè con ng-êi vÉn gi÷ vai trß
quan träng trong quyÕt ®Þnh ®Õn th¾ng lîi cña c¸c ch¬ng tr×nh kinh tÕ ®-îc ®Æt
ra, ViÖt Nam víi d©n sè gÇn 80 triÖu ng-êi, ®©y võa lµ thÞ tr-êng tiªu thô, võa
lµ thÞ tr-êng nh©n lùc quan träng cña khu vùc vµ thÕ giíi. Khi b-íc vµo x©y
dùng mét nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, §¶ng vµ Nhµ n-íc ta gÊp rót ®Çu t- cho viÖc
®µo t¹o nh©n lùc, ®µo t¹o nh©n tµi ®Ó ®¸p øng ®-îc nhu cÇu cña nÒn kinh tÕ
trong thêi kú më cöa vµ héi nhËp. C¸n bé cña chóng ta ®· tõng b-íc n¾m
v÷ng ®-îc kiÕn thøc, t«i luyÖn trªn th-¬ng tr-êng ®· gãp phÇn ®¾c lùc vµo
viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n-íc, ph¸t triÓn ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña n-íc nhµ.
II. Thùc tr¹ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu trong doanh nghiÖp
FDI t¹i ViÖt Nam.
1. Nh÷ng thµnh c«ng ®· ®¹t ®-îc.
1.1. Tæng quan vÒ kÕt qu¶ ho¹t ®éng xuÊt khÈu trong c¸c doanh nghiÖp
FDI.
KÓ tõ khi cã luËt ®Çu t- n-íc ngoµi t¹i ViÖt Nam n¨m 1987, ®Õn nay ®·
®-îc h¬n 13 n¨m vµ trong kho¶ng thÕ giíi nµy ®· cã hµng ngh×n nhµ ®Çu tn-íc ngoµi vµo lµm ¨n ë n-íc ta, hä x©y dùng c¬ së s¶n xuÊt t¹i n-íc ta vµ
- Xem thêm -
.PDF 
42 
65288 
194 
