Tài liệu Thực trạng thu hút và sử dụng nguồn vốn oda tại việt nam

Lêi nãi ®Çu Vèn lu«n ®îc coi lµ mét trong nh÷ng nh©n tè quyÕt ®Þnh cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh vµ t¨ng trëng kinh tÕ cña c¸c quèc gia. §Æc biÖt lµ ®Ó ®¹t t¨ng trëng kinh tÕ cao, vÊn ®Ò t¹o nguån vèn vµ sö dông nã mét c¸ch cã hiÖu qu¶ cµng trë nªn cÇn thiÕt ®èi víi tÊt c¶ c¸c quèc gia muèn trë thµnh níc c«ng nghiÖp ho¸ víi thêi gian ng¾n nhÊt. C«ng cuéc c¶i c¸ch kinh tÕ cña ViÖt Nam ®· qua mét chÆng ®êng h¬n 10 n¨m. NÒn kinh tÕ ®· thu ®îc nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng kh¶ quan nh tèc ®é t¨ng trëng nhanh, l¹m ph¸t ë møc cã thÓ kiÓm so¸t ®îc, nhng ®Ó duy tr× tèc ®é t¨ng trëng nh vËy th× nhu cÇu vÒ vèn ®Çu t lµ rÊt lín. Trong khi ®ã nÒn kinh tÕ níc ta l¹i cã xuÊt ph¸t ®iÓm thÊp, nghÌo nµn, l¹c hËu nªn nguån vèn trong níc kh«ng thÓ ®¸p øng hÕt nhu cÇu vÒ vèn ®Çu t ®ã. V× vËy, nguån vèn ®Çu t níc ngoµi nãi chung vµ nguån vèn hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA) nãi riªng lµ rÊt quan träng. Nguån vèn ODA ®· gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo viÖc ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu kinh tÕ x· héi cña ®Êt níc. §Ó cã thÓ thu hót vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån ODA trong ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p cô thÓ vµ toµn diÖn. Em xin tr×nh bµy mét sè hiÓu biÕt cña em vÒ ODA trong bµi nµy. 1 Ch¬ng I Tæng quan vÒ nguån vèn hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA). I. Kh¸i niÖm chung vÒ ODA. 1. Kh¸i niÖm. Theo c¸ch hiÓu chung nhÊt, ODA lµ tÊt c¶ c¸c kho¶n hç trî kh«ng hoµn l¹i vµ c¸c kho¶n tÝn dông u ®·i (cho vay dµi h¹n vµ l·i suÊt thÊp cña c¸c ChÝnh phñ, c¸c tæ chøc thuéc hÖ thèng LiÖp hîp quèc, c¸c tæ chøc phi ChÝnh phñ (NGO), c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ (IMF, ADB, WB...) giµnh cho c¸c níc nhËn viÖn trî. ODA ®îc thùc hiÖn th«ng qua viÖc cung cÊp tõ phÝa c¸c nhµ tµi trî c¸c kho¶n viÖn trî kh«ng hoµn l¹i, vay u ®·i vÒ l·i suÊt vµ thêi h¹n thanh to¸n (theo ®Þnh nghÜa cña OECD, nÕu ODA lµ kho¶n vay u ®·i th× yÕu tè cho kh«ng ph¶i ®¹t 25% trë lªn). VÒ thùc chÊt, ODA lµ sù chuyÓn giao mét phÇn GNP tõ bªn ngoµi vµo mét quèc gia, do vËy ODA ®îc coi lµ mét nguån lùc tõ bªn ngoµi. ODA cã c¸c h×nh thøc sau: Hç trî c¸n c©n thanh to¸n: Thêng lµ tµi trî trùc tiÕp (chuyÓn giao tiÒn tÖ. Nhng ®«i khi l¹i lµ hiÖn vËt (hç trî hµng ho¸) nh hç trî nhËp khÈu b»ng hµng hoÆc vËn chuyÓn hµng ho¸ vµo trong níc qua h×nh thøc hç trî c¸n c©n thanh to¸n hoÆc cã thÓ chuyÓn ho¸ thµnh hç trî ng©n s¸ch. TÝn dông th¬ng m¹i: Víi c¸c ®iÒu kho¶n "mÒm" (l·i suÊt thÊp, h¹n tr¶ dµi) trªn thùc tÕ lµ mét d¹ng hç trî hµng ho¸ cã rµng buéc. ViÖn trî ch¬ng tr×nh (gäi t¾t lµ viÖn trî phi dù ¸n): lµ viÖn trî khi ®¹t ®îc mét hiÖp ®Þnh víi ®èi t¸c viÖn trî nh»m cung cÊp mét khèi lîng ODA cho mét môc ®Ých tæng qu¸t víi thêi h¹n nhÊt ®Þnh, mµ kh«ng x¸c ®Þnh mét c¸ch chÝnh x¸c nã sÏ ®îc sö dông nh thÕ nµo. Hç trî c¬ b¶n chñ yÕu lµ vÒ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng. Th«ng thêng, c¸c dù ¸n nµy cã kÌm theo mét bé phËn kh«ng viÖn trî kü thuËt díi d¹ng thuª chuyªn gia níc ngoµi ®Ó kiÓm tra nh÷ng ho¹t ®éng nhÊt ®Þnh nµo ®ã hoÆc ®Ó so¹n th¶o, x¸c nhËn c¸c b¸o c¸o cho ®èi t¸c viÖn trî. Hç trî kü thuËt: chñ yÕu tËp trung vµo chuyÓn giao tri thøc hoÆc t¨ng cêng c¬ së lËp kÕ ho¹ch, cè vÊn nghiªn cøu t×nh h×nh c¬ b¶n, nghiªn cøu khi ®Çu t. ChuyÓn giao tri thøc cã thÓ lµ chuyÓn giao c«ng nghÖ nh thêng lÖ nhng quan träng h¬n lµ ®µo t¹o vÒ kü thuËt, ph©n tÝch kinh tÕ, qu¶n lý, thèng kª, th¬ng m¹i, hµnh chÝnh nhµ níc, c¸c vÊn ®Ò x· héi. 2. Ph©n lo¹i ODA: Tuú theo ph¬ng thøc ph©n lo¹i mµ ODA®îc xem cã mÊy lo¹i: 2 a. Ph©n theo ph¬ng thøc hoµn tr¶: ODA cã 3 lo¹i. - ViÖn trî kh«ng hoµn l¹i: bªn níc ngoµi cung cÊp viÖn trî (mµ bªn nhËn kh«ng ph¶i hoµn l¹i) ®Ó bªn nhËn thùc hiÖn c¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n theo sù tho¶ thuËn tríc gi÷a c¸c bªn. ViÖn trî kh«ng hoµn l¹i thêng ®îc thùc hiÖn díi c¸c d¹ng: + Hç trî kü thuËt. + ViÖn trî nh©n ®¹o b»ng hiÖn vËt. - ViÖn trî cã hoµn l¹i: nhµ tµi trî cho níc cÇn vèn vay mét kho¶n tiÒn (tuú theo mét quy m« vµ môc ®Ých ®Çu t) víi møc l·i suÊt u ®·i vµ thêi gian tr¶ nî thÝch hîp. Nh÷ng ®iÒu kiÖn u ®·i thêng lµ: + L·i suÊt thÊp (tuú thuéc vµo môc tiªu vay vµ níc vay). + Thêi h¹n vay nî dµi (tõ 20 - 30 n¨m) + Cã thêi gian ©n h¹n (tõ 10 - 12 n¨m) - ODA cho vay hçn hîp: lµ c¸c kho¶n ODA kÕt hîp mét phÇn ODA kh«ng hoµn l¹i vµ mét phÇn tÝn dông th¬ng m¹i theo c¸c ®iÒu kiÖn cña tæ chøc Hîp t¸c kinh tÕ vµ ph¸t triÓn. b. NÕu ph©n lo¹i theo nguån cung cÊp, ODA cã hai lo¹i: - ODA song ph¬ng: Lµ c¸c kho¶n viÖn trî trùc tiÕp tõ níc nµy ®Õn níc kia th«ng qua hiÖp ®Þnh ®îc ký kÕt gi÷a hai ChÝnh phñ. - ODA ®a ph¬ng: lµ viÖn trî chÝnh thøc cña mét tæ chøc quèc tÕ (IMF, WB1...) hay tæ chøc khu vùc (ADB, EU,...) hoÆc cña mét ChÝnh phñ cña mét níc dµnh cho ChÝnh phñ cña mét níc nµo ®ã, nhng cã thÓ ®îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c tæ chøc ®a ph¬ng nh UNDP (Ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn Liªn hiÖp quèc), UNICEF (quÜ nhi ®ång Liªn HiÖp quèc)... cã thÓ kh«ng. C¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ cung cÊp ODA chñ yÕu: + Ng©n hµng thÕ giíi (WB). + QuÜ tiÒn tÖ quèc tÕ (IMF). + Ng©n hµng ph¸t triÓn Ch©u ¸ (ADB) c. Ph©n lo¹i theo môc tiªu sö dông, ODA cã 4 lo¹i: Hç trî c¸n c©n thanh to¸n: gåm c¸c kho¶n ODA cung cÊp ®Ó hç trî ng©n s¸ch cña ChÝnh phñ, thêng ®îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c d¹ng: chuyÓn giao trùc tiÕp cho níc nhËn ODA hay hç trî nhËp khÈu (viÖn trî hµng ho¸). TÝn dông th¬ng nghiÖp: t¬ng tù nh viÖn trî hµng ho¸ nhng cã kÌm theo ®iÒu kiÖn rµng buéc. 3 ViÖn trî ch¬ng tr×nh (viÖn trî phi dù ¸n): Níc viÖn trî vµ níc nhËn viÖn trî kÕ hiÖp ®Þnh cho mét môc ®Ých tæng qu¸t mµ kh«ng cÇn x¸c ®Þnh tÝnh chÝnh x¸c kho¶n viÖn trî sÏ ®îc sö dông nh thÕ nµo. ViÖn trî dù ¸n: chiÕm tû träng lín nhÊt trong tæng vèn thùc hiÖn ODA. §iÒu kiÖn ®îc nhËn viÖn trî dù ¸n lµ "ph¶i cã dù ¸n cô thÓ, chi tiÕt vÒ c¸c h¹ng môc sÏ sö dông ODA". 3. C¸c nguån cung cÊp ODA chñ yÕu: * Trong thêi kú chiÕn tranh l¹nh vµ ®èi ®Çu §«ng T©y: Trªn thÕ giíi tån t¹i 3 nguån ODA chñ yÕu: - Liªn x« cò, §«ng ¢u. - C¸c níc thuéc tæ chøc OECD. - C¸c tæ chøc quèc tÕ vµ phi ChÝnh phñ. * HiÖn nay, trªn thÕ giíi cã hai nguån ODA chñ yÕu: c¸c nhµ tµi trî ®a ph¬ng, vµ c¸c tæ chøc viÖn trî song ph¬ng. * C¸c nhµ tµi trî ®a ph¬ng gåm c¸c tæ chøc chÝnh thøc sau: - C¸c tæ chøc thuéc hÖ thèng Liªn HiÖp Quèc bao gåm: + Ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn cña Liªn HiÖp Quèc (UNDP). + QuÜ nhi ®ång Liªn HiÖp Quèc (UNICEF). + Tæ chøc N«ng nghiÖp vµ l¬ng thùc (FAO) + Ch¬ng tr×nh l¬ng thùc thÕ giíi (WFP) + QuÜ d©n sè Liªn HiÖp Quèc (UNFPA) + Tæ chøc y tÕ thÕ giíi (WHO) + Tæ chøc ph¸t triÓn c«ng nghiÖp cña Liªn HiÖp Quèc (UNIDO) + QuÜ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp quèc tÕ (IFDA). - C¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ: + QuÜ tiÒn tÖ quèc tÕ (IMF) + Ng©n hµng thÕ giíi (WB) + Ng©n hµng ph¸t triÓn Ch©u ¸ (ADB) - Liªn minh Ch©u ¢u (EU). - C¸c tæ chøc phi ChÝnh phñ (NGO) - Tæ chøc xuÊt khÈu dÇu mì (OPEC) - QuÜ C« - OÐt. * C¸c níc viÖn trî song ph¬ng: 4 - C¸c níc thµnh viªn Uû ban Hç trî ph¸t triÓn (DAC) cña tæ chøc Hîp t¸c vµ ph¸t triÓn kinh tÕ (OECD). - C¸c níc ®ang ph¸t triÓn. 4. Quy tr×nh thùc hiÖn dù ¸n ODA. Mçi quèc gia cã nh÷ng quy ®Þnh riªng ®èi víi c¸c c¸ch qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh nguån vèn nµy. Díi ®©y lµ mét sè néi dung vÒ quy ®Þnh cña ph¸p luËt ViÖt Nam liªn quan ®Õn c¸c vÊn ®Ò xung quanh c¸c ho¹t ®éng thu hót vµ sö dông nguån vèn ODA. 1. Quy ho¹ch ODA. Bé kÕ ho¹ch - §Çu t c¨n cø vµo chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi; quy ho¹ch tæng thÓ vµ kÕ ho¹ch hµng n¨m chñ tr× viÖc ®iÒu phèi víi c¸c Bé, c¸c c¬ quan ngang Bé, c¸c c¬ quan thuéc ChÝnh phñ cã liªn quan ®Ó nghiªn cøu chñ tr¬ng vµ ph¬ng híng vËn ®éng ODA, so¹n th¶o quy ho¹ch ODA vµ lËp c¸c danh môc ch¬ng tr×nh, dù ¸n u tiªn sö dông ODa tr×nh ChÝnh phñ phª duyÖt. 2. VËn ®éng ODA. Sau khi quy ho¹ch ODA vµ c¸c danh môc c¸c ch¬ng tr×nh dù ¸n u tiªn sö dông ODA ®îc ChÝnh phñ phª duyÖt; Bé KÕ ho¹ch - §Çu t phèi hîp víi c¸c c¬ quan liªn quan chuÈn bÞ vµ tæ chøc c¸c ho¹t ®éng vËn ®éng ODA th«ng qua: - Héi nghÞ nhãm t vÊn hµng n¨m. - C¸c héi nghÞ ®iÒu phèi viÖn trî ngµnh. - C¸c cuéc trao ®æi ý kiÕn vÒ hîp t¸c ph¸t triÓn víi c¸c nhµ tµi trî. Tríc khi tiÕn hµnh vËn ®éng ODA, c¸c c¬ quan, ®Þa ph¬ng liªn quan cÇn ph¶i trao ®æi ý kiÕn víi Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t vÒ chÝnh s¸ch, kh¶ n¨ng vµ thÕ m¹nh cña c¸c nhµ tµi trî liªn quan. 3. ChuÈn bÞ néi dung c¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n ODA. Sau khi ®¹t ®îc sù cam kÕt hç trî cña c¸c nhµ tµi trî ®èi víi c¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n cô thÓ, Bé KÕ ho¹ch - §Çu t sÏ phèi hîp cïng c¸c ®èi t¸c tiÕn hµnh chuÈn bÞ néi dung c¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n ODA bao gåm lËp ®Ò ¸n, lËp b¸o c¸o tiÒn kh¶ thi, b¸o c¸o kh¶ thi... 4. ThÈm ®Þnh, phª duyÖt ch¬ng tr×nh, dù ¸n ODA. ViÖc thÈm ®Þnh vµ phª duyÖt c¸c dù ¸n sö dông nguån ODA nh sau: - C¸c dù ¸n ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n ph¶i thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña §iÒu lÖ qu¶n lý x©y dùng c¬ b¶n hiÖn hµnh (NghÞ ®Þnh 52/CP, 12/CP vµ c¸c v¨n b¶n híng dÉn thuéc lÜnh vùc nµy). - §èi víi c¸c dù ¸n hç trî ng©n s¸ch, ®µo t¹o, t¨ng cêng thÓ chÕ... Bé KÕ ho¹ch - §Çu t chñ tr×, phèi hîp víi c¸c c¬ quan chøc n¨ng cã liªn quan tiÕn 5 hµnh thÈm ®Þnh, tr×nh Thñ tíng ChÝnh phñ quyÕt ®Þnh. Trong qu¸ tr×nh thÈm ®Þnh cã ®Ò cËp tíi ý kiÕn tham gia cña c¸c bªn cung cÊp ODA. - C¸c dù ¸n cña c¸c tæ chøc phi ChÝnh phñ thùc hiÖn theo QuyÕt ®Þnh sè 80/CT ngµy 28/3/1991 cña Chñ tÞch Héi ®ång Bé trëng (nay lµ thñ tíng ChÝnh phñ). 5. §µm ph¸n ký kÕt. Sau khi néi dung ®µm ph¸n víi bªn níc ngoµi ®îc Thñ tíng ChÝnh phñ phª duyÖt, Bé KÕ ho¹ch - §Çu t chñ tr× víi sù tham gia cña V¨n phßng ChÝnh phñ, Bé Tµi chÝnh, Bé Ngo¹i giao, Ng©n hµng nhµ níc ViÖt Nam vµ c¸c c¬ quan liªn quan tiÕn hµnh ®µm ph¸n víi bªn níc ngoµi. Trong trêng hîp Thñ tíng ChÝnh phñ chØ ®Þnh mét c¬ quan kh¸c chñ tr× ®µm ph¸n víi c¸c bªn níc ngoµi th× c¬ quan nµy ph¶i thèng nhÊt ý kiÕn víi Bé KÕ ho¹ch - §Çu t vÒ néi dung ®µm ph¸n vµ víi Bé Tµi chÝnh vÒ h¹n møc vµ ®iÒu kiÖn vay tr¶ (nÕu lµ ODA hoµn l¹i). KÕt thóc ®µm ph¸n, nÕu ®¹t ®îc c¸c tho¶ thuËn víi bªn níc ngoµi th× c¬ quan chñ tr× ®µm ph¸n ph¶i b¸o c¸o Thñ tíng ChÝnh phñ vÒ néi dung lµm viÖc, kÕt qu¶ ®µm ph¸n vµ nh÷ng ý kiÕn ®Ò xuÊt cã liªn quan. NÕu v¨n b¶n ODA ký víi bªn níc ngoµi lµ NghÞ ®Þnh th, HiÖp ®Þnh hoÆc v¨n kiÖn kh¸c vÒ ODA cÊp ChÝnh phñ th× c¬ quan ®îc Thñ tíng ChÝnh phñ chØ ®Þnh ®µm ph¸n ph¶i b¸o c¸o Thñ tíng ChÝnh phñ néi dung v¨n b¶n dù ®Þnh ký kÕt vµ c¸c ®Ò xuÊt ngêi thay mÆt ChÝnh phñ ký c¸c v¨n b¶n ®ã. V¨n b¶n tr×nh Thñ tíng ChÝnh phñ ph¶i kÌm theo ý kiÕn chÝnh thøc b»ng v¨n b¶n cña Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t (trêng hîp c¬ quan kh¸c tr×nh Thñ tíng ChÝnh phñ), Bé ngo¹i giao, Bé T ph¸p, Bé Tµi chÝnh. Trong trêng hîp NghÞ ®Þnh th vµ HiÖp ®Þnh hoÆc c¸c v¨n b¶n kh¸c vÒ ODA yªu cÇu ph¶i ký kÕt víi danh nghÜa Nhµ níc C«ng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam, Bé KÕ ho¹ch - §Çu t (hoÆc c¬ quan kh¸c víi ChÝnh phñ chØ ®Þnh ®µm ph¸n) ph¶i b¸o c¸o víi v¨n phßng Chñ tÞch níc ngay tõ khi b¾t ®Çu ®µm ph¸n víi bªn níc ngoµi vÒ néi dung c¸c v¨n kiÖn dù ®Þnh ký kÕt, ®ång thêi thùc hiÖn c¸c thñ tôc Quy ®Þnh t¹i ®iÒu 6 kho¶n 3, ®iÒu 7 vµ ®iÒu 8 cña NghÞ ®Þnh 182/H§BT ngµy 28/5/1992 cña ChÝnh phñ. 6. Qu¶n lý thùc hiÖn. Bé KÕ ho¹ch - §Çu t phèi hîp cïng víi Bé Tµi chÝnh vµ Ng©n hµng Nhµ níc ViÖt Nam lËp kÕ ho¹ch bè trÝ vèn ®èi øng trong kÕ ho¹ch Ng©n s¸ch nhµ níc vµ thùc hiÖn cÊp ph¸t theo ®óng cam kÕt t¹i c¸c §iÒu íc Quèc tÕ vÒ ODA ®· ký vµ c¸c quyÕt ®Þnh phª duyÖt ch¬ng tr×nh, dù ¸n ®Çu t sö dông vèn ODA. §ång thêi cã tr¸ch nhiÖm theo dâi, kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn, xö lý nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan thuéc thÈm quyÒn trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn vµ kiÕn nghÞ Thñ 6 tíng ChÝnh phñ xem xÐt vµ quyÕt ®Þnh c¸c biÖn ph¸p xö lý, b¸o c¸o tæng hîp t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n sö dông vèn ODA. Bé Tµi chÝnh ®îc x¸c ®Þnh lµ ®¹i diÖn chÝnh thøc cho "ngêi vay" hoÆc lµ Nhµ níc hoÆc ChÝnh phñ níc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam trong c¸c ®iÒu íc quèc tÕ cô thÓ vÒ ODA cho vay, cã tr¸ch nhiÖm phèi hîp víi c¸c c¬ quan liªn quan x©y dùng c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh (cÊp ph¸t, cho vay l¹i, thu håi vèn...) ®èi víi c¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n ODA. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn, Ng©n hµng nhµ níc cã tr¸ch nhiÖm phèi hîp víi Bé Tµi chÝnh chØ ®Þnh c¸c Ng©n hµng Th¬ng m¹i ®Ó uû quyÒn thùc hiÖn viÖc cho vay l¹i tõ vèn ODA nh ®· nªu t¹i ®iÓm ®iÒu kho¶n 3 ®iÒu 14 cña Quy chÕ vÒ qu¶n lý vµ sö dông ODA ban hµnh kÌm theo NghÞ ®Þnh 87/CP ngµy 5/8/1997 cña ChÝnh phñ, thu håi vèn tr¶ nî ng©n s¸ch, ®ång thêi tæng hîp theo ®Þnh kú th«ng b¸o cho Bé Tµi chÝnh vµ c¬ quan liªn quan t×nh h×nh thùc tÕ vÒ rót vèn, thanh to¸n... th«ng qua hÖ thèng tµi kho¶n ®îc më t¹i ng©n hµng cña c¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n sö dông vèn ODA. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ch¬ng tr×nh, dù ¸n ODA... tïy theo quy ®Þnh vµ tho¶ thuËn víi bªn níc ngoµi, c¸c chñ tr¬ng, dù ¸n chÞu tr¸ch nhiÖm tæ chøc c¸c cuéc kiÓm ®Þnh kú hoÆc ®ét xuÊt. §¹i diÖn cña Bé KÕ ho¹ch - §Çu t, Bé Tµi chÝnh, Bé ngo¹i giao, Ng©n hµng nhµ níc ViÖt Nam, v¨n phßng ChÝnh phñ lµ ®¹i diÖn cña ChÝnh phñ t¹i c¸c cuéc kiÓm ®iÓm nµy. C¸c Bé, c¬ quan ngang Bé, UBND tØnh thµnh phè trùc thuéc Trung ¬ng vµ c¸c chñ ch¬ng tr×nh, dù ¸n lËp b¸o c¸o 6 th¸ng vµ hµng n¨m vÒ t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c ch¬ng tr×nh vµ dù ¸n ODA göi vÒ Bé KÕ ho¹ch - §Çu t, Bé Tµi chÝnh, Ng©n hµng nhµ níc ViÖt Nam, Bé ngo¹i giao, vµ V¨n phßng ChÝnh phñ. 7. §¸nh gi¸. Sau khi kÕt thóc, gi¸m ®èc ch¬ng tr×nh, dù ¸n ODA ph¶i lµm b¸o c¸o vÒ t×nh h×nh thùc hiÖn vµ cã ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ dù ¸n víi sù x¸c nhËn cña c¬ quan chñ qu¶n vµ göi vÒ Bé KÕ ho¹ch - §Çu t, Bé Tµi chÝnh, Ng©n hµng Nhµ níc ViÖt Nam, Bé Ngo¹i giao, vµ V¨n phßng ChÝnh phñ. II. §Æc ®iÓm vµ vai trß cña ODA. 1. §Æc ®iÓm cña ODA. Trong giai ®o¹n hiÖn nay ®· xuÊt hiÖn mét sè ®Æc ®iÓm quan träng sau: Thø nhÊt, tØ träng ODA song ph¬ng cã xu thÕ t¨ng lªn, ODA ®a ph¬ng cã xu thÕ gi¶m ®i. Qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ thÕ giíi vµ xu thÕ héi nhËp ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c quan hÖ kinh tÕ, chÝnh trÞ... gi÷a c¸c quèc gia ngµy cµng ®îc ®Èy m¹nh vµ t¨ng cêng. Ho¹t ®éng cña mét sè tæ chøc ®a ph¬ng tá ra kÐm hiÖu qu¶ lµm cho mét sè nhµ tµi trî ngÇn ng¹i ®ãng gãp cho c¸c 7 tæ chøc nµy. §iÒu ®ã lµ nguyªn nh©n chÝnh t¹o nªn sù chuyÓn dÞch, tØ träng ODA song ph¬ng cã xu thÕ t¨ng lªn, ODA ®a ph¬ng cã xu híng gi¶m ®i. §iÒu ®ã ®· ®îc chøng minh trªn thùc tÕ lµ trong c¸c n¨m 1980 - 1994 trong tæng sè ODA cña thÕ giíi, tØ träng ODA song ph¬ng tõ 67% t¨ng lªn 69% trong khi ®ã tØ träng ODA ®a ph¬ng gi¶m tõ 33% xuèng 31%. (Nguån: Bé KÕ ho¹ch - §Çu t). Thø hai, sù c¹nh tranh ngµy cµng t¨ng trong qu¸ tr×nh thu hót ODA. Trªn thÕ giíi, mét sè níc míi giµnh ®îc ®éc lËp hoÆc míi t¸ch ra tõ c¸c nhµ níc liªn bang t¨ng lªn ®¸ng kÓ vµ cã nhu cÇu lín vÒ ODA. Mét sè níc c«ng hoµ thuéc Nam T cò vµ mét sè níc Ch©u Phi bÞ tµn ph¸ nÆng nÒ trong chiÕn tranh s¾c téc ®ang cÇn ®Õn sù hç trî quèc tÕ. ë Ch©u ¸, Trung Quèc, c¸c níc §«ng D¬ng, Myanmar... còng ®ang cÇn ®Õn nguån ODA lín ®Ó x©y dùng kinh tÕ, ph¸t triÓn x· héi. Sè níc cã nhu cÇu tiÕp nhËn ODA lµ rÊt lín v× vËy sù c¹nh tranh gi÷a c¸c níc ngµy cµng trë nªn gay g¾t. C¸c vÊn ®Ò mµ c¸c níc cung cÊp ODA quan t©m ®Õn t¹o nªn sù c¹nh tranh gi÷a c¸c níc tiÕp nhËn lµ n¨ng lùc kinh tÕ cña quèc gia tiÕp nhËn, c¸c triÓn väng ph¸t triÓn, ngoµi ra cßn chÞu nhiÒu t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè kh¸c nh: Nh·n quan chÝnh trÞ, quan ®iÓm céng ®ång réng r·i, dùa trªn sù quan t©m nh©n ®¹o vµ hiÓu biÕt vÒ sù cÇn thiÕt ®ãng gãp vµo æn ®Þnh kinh tÕ - x· héi quèc tÕ. Cïng mèi quan hÖ truyÒn thèng víi c¸c níc thÕ giíi thø ba cña c¸c níc ph¸t triÓn, hay tÇm quan träng cña c¸c níc ®ang ph¸t triÓn víi t c¸ch lµ b¹n hµng (thÞ trêng, n¬i cung cÊp nguyªn liÖu, lao ®éng). MÆt kh¸c, chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i, an ninh vµ lîi Ých chiÕn lîc, tr¸ch nhiÖm toµn cÇu hay c¸ biÖt... còng lµ nh©n tè t¹o nªn xu híng ph©n bæ ODA trªn thÕ giíi theo vïng. Ngoµi ra cßn cã thªm lý do ®ã lµ sù chuÈn bÞ ®¸p øng nhu cÇu riªng biÖt vÒ thñ tôc, quy chÕ, chiÕn lîc, viÖn trî ... kh¸c nhau cña c¸c nhµ tµi trî trªn thÕ giíi còng t¹o nªn sù chªnh lÖch trong qu¸ tr×nh thu hót vµ sö dông ODA gi÷a c¸c quèc gia hÊp thô nguån vèn nµy. ChÝnh sù c¹nh tranh gay g¾t ®· t¹o nªn sù t¨ng gi¶m trong tiÕp nhËn viÖn trî cña c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. KÓ tõ n¨m 1970, ODA chñ yÕu híng vµo TiÓu vïng Sahara vµ Trung §«ng kÓ c¶ Ai CËp. Bªn c¹nh ®ã, Trung Mü lµ vïng nhËn ®îc tû träng viÖn trî t¨ng lªn chót Ýt, tû träng nµy ®· thùc sù bÞ c¾t gi¶m m¹nh ®èi víi c¸c vïng Nam ¸ (®Æc biÖt lµ Ên §é) vµ §Þa Trung H¶i trong vßng 10 n¨m, tõ tµi kho¸ 1983/1984 ®Õn 1993/1994, tû träng thu hót ODA thÕ giíi cña tiÓu vïng Sahara ®· t¨ng tõ 29,6% lªn 36,7%, cña Nam vµ Trung ¸ kh¸c vµ Ch©u §¹i D¬ng tõ 20,3% lªn 22,9%; Ch©u Mü La Tinh vµ vïng Caribª tõ 12% lªn 14% (nguån: Bé KÕ ho¹ch - §Çu t). Thø ba, sù ph©n phèi ODA theo khu vùc nghÌo cña thÕ giíi kh«ng ®ång ®Òu. Nguyªn nh©n t¹o nªn sù kh¸c biÖt nh vËy cã thÓ cã rÊt nhiÒu lý gi¶i kh¸c nhau, cã thÓ lµ do nh÷ng mong muèn cña c¸c quèc gia ®i viÖn trî nh më réng 8 quan hÖ hîp t¸c vÒ chÝnh trÞ hay kinh tÕ, môc ®Ých x· héi, ®iÒu ®ã phô thuéc rÊt nhiÒu vµo ý muèn chñ quan cña nhµ tµi trî. Lóc ®Çu hä chØ quan t©m ®Õn viÖc thiÕt lËp c¸c mèi quan hÖ víi c¸c níc l¸ng giÒng cña m×nh, nhng sau hä l¹i nhËn thÊy r»ng cÇn thiÕt lËp c¸c quan hÖ víi c¸c níc kh¸c trªn thÕ giíi ®Ó t×m kiÕm thÞ trêng trao ®æi bu«n b¸n hay ®Çu t mµ viÖc ®Çu tiªn thiÕt lËp quan hÖ ngo¹i giao b»ng c¸ch viÖn trî ODA. MÆt kh¸c chÝnh nh÷ng yÕu tè trong néi bé cña quèc gia còng t¹o nªn nh÷ng kh¸c biÖt lín trong qu¸ tr×nh nhËn viÖn trî nh c¸c mèi quan hÖ víi c¸c níc ph¸t triÓn, hay nh÷ng thµnh tÝch trong ph¸t triÓn ®Êt níc hay còng cã thÓ lµ do nhu cÇu hÕt søc cÇn thiÕt nh chiÕn tranh, thiªn tai... Thø t, triÓn väng gia t¨ng nguån vèn ODA Ýt l¹c quan. MÆc dï §¹i héi ®ång Liªn Hîp Quèc ®· khuyÕn nghÞ dµnh 1% GNP cña c¸c níc ph¸t triÓn ®Ó cung cÊp ODA cho c¸c níc nghÌo. Nhng níc cã khèi lîng ODA lín nh NhËt B¶n, Mü... th× tû lÖ nµy míi chØ ®¹t ë møc trªn díi 0,3% trong nhiÒu n¨m qua. Tuy cã mét sè níc nh Thôy §iÓn, Na uy, PhÇn Lan, §an M¹ch... ®· cã tû lÖ ODA chiÕm h¬n 1% GNP, song khèi lîng ODA tuyÖt ®èi cña c¸c níc nµy kh«ng lín. Thªm vµo ®ã t×nh h×nh kinh tÕ phôc håi chËm ch¹p ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn còng lµ mét trë ng¹i gia t¨ng ODA. Ngoµi ra, hµng n¨m c¸c níc cung cÊp ODA dùa vµo kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ cña m×nh ®Ó xem xÐt khèi lîng ODA cã thÓ cung cÊp ®îc. Nhng hiÖn nay c¸c níc ph¸t triÓn ®ang cã nh÷ng dÊu hiÖu ®¸ng lo ng¹i trong nÒn kinh tÕ cña m×nh nh khñng ho¶ng kinh tÕ hay hµng lo¹t c¸c vÊn ®Ò x· héi trong níc, chÞu søc Ðp cña d luËn ®ßi gi¶m viÖn trî ®Ó tËp trung gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò trong níc. Tuy nhiªn, ë c¸c níc ph¸t triÓn, kinh tÕ t¨ng b×nh qu©n 6%/n¨m trong c¸c n¨m 1991 - 1994 (4%/n¨m trong thËp kû 80). §êi sèng nh©n d©n ®ang ®îc c¶i thiÖn râ rÖt. Do sù phôc håi kinh tÕ ë c¸c níc ph¸t triÓn, nguån vèn chuyÓn dÞch vµo c¸c níc ®ang ph¸t triÓn cã thÓ sÏ gi¶m sót trong c¸c n¨m tíi, ODA lµ mét kho¶n vèn mµ c¸c níc ph¸t triÓn hç trî cho c¸c níc ®ang ph¸t triÓn nã ®îc thùc hiÖn tõ rÊt l©u, qua c¸c giai ®o¹n nhÊt ®Þnh, cã nh÷ng xu thÕ vËn ®éng riªng, nh×n chung l¹i, xu híng vËn ®éng hiÖn nay hµm chøa c¶ c¸c yÕu tè thuËn lîi lÉn khã kh¨n cho mét sè níc ®ang ph¸t triÓn nh níc ta ®ang t×m kiÕm nguån hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc, tuy nhiªn c¸c yÕu tè thuËn lîi lµ c¬ b¶n. XÐt trªn ph¹m vi quèc tÕ, ODA cã thÓ huy ®éng ®îc l¹i tuú thuéc voµ chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i kh«n khÐo vµ kh¶ n¨ng hÊp thô vèn níc ngoµi cña chÝnh nÒn kinh tÕ níc ®ã. Qua ®ã ta cã thÓ thÊy râ ®îc nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng biÖt cña ODA so víi c¸c nguån vèn kh¸c. 2. Vai trß cña ODA. ODA thÓ hiÖn mèi quan hÖ ®èi ngo¹i gi÷a hai bªn cung cÊp vµ bªn tiÕp nhËn. Tuy vËy, ®èi víi mçi bªn nã sÏ mang mét ý nghÜa kh¸c nhau. 9 a. §èi víi níc xuÊt khÈu vèn. ViÖn trî song ph¬ng t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c c«ng ty cña bªn cung cÊp ho¹t ®éng thuËn lîi h¬n t¹i c¸c níc nhËn viÖn trî mét c¸ch gi¸n tiÕp. Cïng víi sù gia t¨ng cña vèn ODA, c¸c dù ¸n ®Çu t cña nh÷ng níc viÖn trî còng t¨ng theo víi nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi, ®ång thêi kÐo theo sù gia t¨ng vÒ bu«n b¸n gi÷a hai quèc gia. Ngoµi ra, níc viÖn trî cßn ®¹t ®îc nh÷ng môc ®Ých vÒ chÝnh trÞ, ¶nh hëng cña hä vÒ mÆt kinh tÕ - v¨n ho¸ ®èi víi níc nhËn còng sÏ t¨ng lªn. Nguån ODA ®a ph¬ng mÆc dï còng cã u ®iÓm gióp c¸c níc tiÕp nhËn kh«i phôc vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, nhng nã còng cã mÆt tiªu cùc ë chç dÔ t¹o ra n¹n tham nhòng trong c¸c quan chøc ChÝnh phñ hoÆc ph©n phèi giµu nghÌo trong c¸c tÇng líp d©n chóng nÕu kh«ng cã nh÷ng chÝnh s¸ch kiÓm so¸t vµ qu¶n lý chÆt chÏ viÖc sö dông nguån vèn nµy trong níc. §iÒu nguy hiÓm nhÊt cã thÓ x¶y ra cña viÖn trî ODA lµ c¸c níc cung cÊp kh«ng nh»m c¶i t¹o nÒn kinh tÕ - x· héi cña níc ®ang ph¸t triÓn mµ nh»m vµo c¸c môc ®Ých qu©n sù. b. §èi víi c¸c níc tiÕp nhËn: TÇm quan träng cña ODA ®èi víi c¸c níc ®ang vµ kÐm ph¸t triÓn lµ ®iÒu kh«ng thÓ phñ nhËn. §iÒu nµy ®îc thÓ hiÖn râ qua nh÷ng thµnh c«ng mµ c¸c níc tiÕp nhËn ODA ®· ®¹t ®îc. §Çu tiªn, trong khi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ®a phÇn lµ trong t×nh tr¹ng thiÕu vèn trÇm träng nªn th«ng qua ODA song ph¬ng cã thªm vèn ®Ó phôc vô cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. ODA mang l¹i nguån lùc cho ®Êt níc. Thø n÷a, theo c¸c nhµ kinh tÕ, viÖc sö dông viÖn trî ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn nh»m lo¹i bá sù thiÕu vèn vµ ngo¹i tÖ, t¨ng ®Çu t vèn ®Õn ®iÓm mµ ë ®ã sù t¨ng trëng kinh tÕ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c níc nµy ®¹t ®îc ®Õn qu¸ tr×nh tù duy tr× vµ ph¸t triÓn. T¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c níc tiÕp nhËn cã thÓ vay thªm vèn cña c¸c tæ chøc quèc tÕ, thùc hiÖn viÖc thanh to¸n nî tíi h¹n qua sù gióp ®ì cña ODA. ODA cßn cã thÓ gióp c¸c níc ®ang l©m vµo t×nh tr¹ng ph¸ gi¸ ®ång néi tÖ cã thÓ phôc håi ®ång tiÒn cña níc m×nh th«ng qua nh÷ng kho¶n hç trî lín cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ mang l¹i. ODA gióp c¸c níc nhËn hç trî t¹o ra nh÷ng tiÒn ®Ò ®Çu tiªn, ®Æt nÒn mãng cho sù ph¸t triÓn vÒ l©u dµi th«ng qua lÜnh vùc ®Çu t chÝnh cña nã lµ n©ng cÊp c¬ së h¹ tÇng vÒ kinh tÕ. ODA t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña c¸c ®Þa ph¬ng vµ vïng l·nh thæ, ®Æc biÖt lµ ë c¸c thµnh phè lín: nguån vèn nµy trùc tiÕp gióp c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn vÒ vÖ sinh y tÕ, cung cÊp níc s¹ch, b¶o vÖ m«i trêng. §ång 10 thêi nguån ODA còng gãp phÇn tÝch cùc trong viÖc ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng n«ng th«n, ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo... ODA gióp c¸c doanh nghiÖp nhá trong níc cã thªm vèn, t¹o ®iÒu kiÖn n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t cho s¶n xuÊt kinh doanh, dÇn dÇn më réng qui m« doanh nghiÖp. Ngoµi ra ODA cßn gióp c¸c níc nhËn viÖn trî cã c¬ héi ®Ó nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ cÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc, tõ c¸c níc ph¸t triÓn. Th«ng qua níc cung cÊp ODA níc nhËn viÖn trî cã thªm nhiÒu c¬ héi míi ®Ó tham gia vµo c¸c tæ chøc tµi chÝnh thÕ giíi, ®¹t ®îc sù gióp ®ì lín h¬n vÒ vèn tõ c¸c tæ chøc nµy. Bªn c¹nh nh÷ng mÆt tÝch cùc, ODA còng cã kh«ng Ýt nh÷ng mÆt h¹n chÕ. H¹n chÕ râ nhÊt cña viÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc ODA lµ c¸c níc nÕu muèn nhËn ®îc nguån vèn nµy ph¶i ®¸p øng c¸c yªu cÇu cña bªn cÊp viÖn trî. Møc ®é ®¸p øng cµng cao th× viÖn trî t¨ng lªn cµng nhiÒu. Ngay ë trong mét níc, t×nh tr¹ng tËp trung ODA vµo c¸c thµnh phè träng ®iÓm còng t¹o nªn sù mÊt c©n ®èi trong c¬ cÊu kinh tÕ - x· héi cña quèc gia ®ã, lµm cho hè ng¨n c¸ch giµu nghÌo thµnh thÞ vµ n«ng th«n cµng trë nªn c¸ch biÖt. Cho ®Õn nay, mÆc dï bèi c¶nh quèc tÕ ®· cã nhiÒu biÕn ®æi, song môc tiªu vµ lîi Ých cña c¸c níc cÊp vèn theo ®uæi hÇu nh kh«ng thay ®æi so víi tríc ®©y: tËp trung cho an ninh cña hÖ thèng TBCN, tuyªn truyÒn d©n chñ kiÓu ph¬ng t©y, trãi buéc sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c quèc gia phô thuéc thÕ giíi thø ba vµo trong mét trËt tù tù do mµ c¸c trung t©m tù b¶n ®· s¾p ®Æt khuyÕn khÝch tù do ho¸ kinh tÕ ®Ó më ®êng cho t b¶n níc ngoµi trµn vµo... III. T×nh h×nh cung cÊp vµ tiÕp nhËn ODA trªn thÕ giíi: 1. T×nh h×nh chung: Nguån ODA song ph¬ng ®îc ph©n bè réng kh¾p trªn thÕ giíi do c¸c nhµ tµi trî mét mÆt ph¶i thùc hiÖn nghÜa vô quèc tÕ nh qui ®Þnh b¾t buéc cña Liªn HiÖp Quèc, mÆt kh¸c b¶n th©n c¸c nhµ tµi trî còng muèn n©ng cao vÞ thÕ cña m×nh, v¬n réng tÇm ¶nh hëng ra c¸c khu vùc kh¸c. H¬n n÷a, trËt tù an ninh mµ c¸c nhµ tµi trî chñ tr¬ng thiÕt lËp t¹i níc nhËn viÖn trî dùa trªn mong muèn mét nÒn kinh tÕ phô thuéc vµo nÒn kinh tÕ cña hä. ë Ch©u ¸: NhËt lµ níc ®Çu t lín nhÊt. Trung Quèc vµ §«ng Nam ¸ lµ khu vùc thu hót nhiÒu ODA nhÊt. Ch©u Phi: Lµ khu vùc tËp trung hÇu hÕt c¸c níc nghÌo, kÐm ph¸t triÓn nªn nguån viÖn trî chñ yÕu lµ viÖn trî kh«ng hoµn l¹i vµ thêng chiÕm tØ lÖ cao. 2. Nhµ tµi trî lín nhÊt: a. ODA song ph¬ng: 11 Môc ®Ých cña c¸c níc cung cÊp viÖn trî ®Òu lµ x¸c lËp vÞ trÝ toµn diÖn vµ ¸p ®Æt vai trß cña m×nh ë khu vùc muèn th«n tÝnh. Do ®ã viÖc ph©n bæ ODA diÔn ra kh¸c nhau gi÷a c¸c khu vùc. Trong sè c¸c níc cung cÊp ODA song ph¬ng, Hoa Kú vµ NhËt B¶n lµ nh÷ng níc dÉn ®Çu thÕ giíi. Cô thÓ: - ë Ch©u ¸ : NhËt B¶n víi môc tiªu lµ ph¶i thiÕt lËp ®îc mèi quan hÖ tèt ®Ñp gi÷a c¸c níc trong khu vùc, sao cho NhËt sÏ lµ níc ®ãng vai trß chñ ®¹o vÒ kinh tÕ nªn ®øng ®Çu trong danh s¸ch c¸c nhµ tµi trî ë Ch©u ¸ lµ NhËt B¶n. - Ch©u Phi: Níc cung cÊp ODA chiÕm tØ lÖ cao nhÊt lµ Ph¸p. - Ch©u Mü La Tinh: Mü lµ níc cã tØ lÖ viÖn trî lín nhÊt. - Ch©u §¹i D¬ng: Ph¸p ®øng ®Çu víi tØ lÖ viÖn trî 46,9%. - Trung §«ng: Mü cã tØ lÖ viÖn trî ODA cao nhÊt. b. ODA song ph¬ng: C¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ thêng lµ nh÷ng nhµ tµi trî lín víi lîng vèn cung cÊp lín h¬n nhiªï lÇn so víi c¸c quü cña Liªn hiÖp quèc. Mét sè tæ chøc ®a ph¬ng cung cÊp ODA NhiÒu nhÊt trong n¨m 1996. (Nguån: Bé kÕ ho¹ch - §Çu t - th¸ng 7/1997). 12 Mét sè tæ chøc ®a ph¬ng cung cÊp ODA nhiÒu nhÊt trong n¨m 1996 Tæ chøc ®a ph¬ng Quü tiÒn tÖ quèc tÕ (IMF) Ng©n hµng thÕ giíi (WB) C«ng ty tµi chÝnh quèc tÕ (IFC) §¬n vÞ tÝnh: tØ USD Tæng ODA tµi trî 61,5 B×nh qu©n 28,6 tØ/n¨m 17,9 (tõ th¸ng 7/1996 - 6/1997) 5,8 Ng©n hµng ph¸t triÓn Ch©u ¸ (ADB) Ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn cña Liªn 2,186 hîp quèc (UNDP) Ch¬ng tr×nh l¬ng thùc thÕ giíi B×nh qu©n 1,5 tØ /n¨m (WFP) Cao uû LHQ vÒ ngêi tÞ n¹n 1,3 (UNHCR) (Nguån: Bé KÕ ho¹ch - §Çu t - th¸ng 7/1997) 3. Khu vùc tiÕp nhËn nhiÒu nhÊt: Tríc ®©y, khi Liªn x« vµ §«ng ©u cha tan r·, viÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc ODA ®îc ph©n bè theo chÕ ®é chÝnh trÞ cña tõng níc. ThÕ giíi lóc bÊy giê chia lµm 2 cùc do Liªn x« vµ Mü ®øng ®Çu lu«n cã sù c¹nh tranh vµ thï ®Þch. Khèi SEV (héi ®ång t¬ng trî kinh tÕ) , ®øng ®Çu lµ Liªn x«, tËp trung viÖn trî gióp ®ì c¸c níc trong hÖ thèng x· héi chñ nghÜa cßn khèi t b¶n chñ nghÜa do Mü ®øng ®Çu còng ra søc dïng c¸c kho¶n viÖn trî ®Ó mua chuéc sö trung thµnh cña c¸c níc thuéc thÕ giíi thø ba theo nh÷ng quan ®iÓm cña Mü. Tõ ®Çu thËp niªn 90 víi sù kÕt thóc chiÕn tranh l¹nh, nguån vèn ODA ®îc më réng ra kh¾p c¸c níc trªn thÕ giíi kh«ng kÓ thuéc hÖ thèng chÝnh trÞ nµo. C¸c níc nhËn ®îc nguån hç trî nhiÒu hay Ýt cßn tuú thuéc vµo vÞ thÕ kinh tÕ cña tõng khu vùc, tõng níc. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, vèn ODA trªn thÕ 0giíi cã chiÒu híng tËp trung vµo Ch©u ¸, ®Æc biÖt lµ khu vùc §«ng Nam ¸. Trung quèc lµ níc thu hót nhÒu ODA nhÊt trong khu vùc nµy. 13 Ch¬ng II Thùc tr¹ng thu hót vµ sö dông nguån vèn ODA t¹i ViÖt Nam I. T×nh h×nh thu hót ODA: 1. Giai ®o¹n tríc th¸ng 10/1993. Tríc ®©y, níc ta nhËn ®îc hai nguån ODA song ph¬ng chñ yÕu. Mét tõ c¸c níc thuéc tæ chøc SEV (Héi ®ång t¬ng trî kinh tÕ) trong ®ã chñ yÕu lµ Liªn x« (cò). Hai lµ tõ c¸c níc thuéc tæ chøc DAC (Uû ban hç trî ph¸t triÓn) vµ mét sè níc kh¸c, trong ®ã chñ yÕu lµ Thuþ ®iÓn, PhÇn Lan, §an m¹ch, Nauy, Ph¸p, Ên ®é... C¸c kho¶n ODA trªn gióp chóng ta x©y dùng mét sè ngµnh quan träng nhÊt cña sù nghiÖp x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ níc ta. Sau cuéc khñng ho¶ng chÝnh trÞ ë Liªn x« cò vµ §«ng ©u, SEV gi¶i thÓ ®· lµm cho nguån viÖn trî tõ c¸c níc nµy chÊm døt dÉn tíi rÊt nhiÒu khã kh¨n cho níc ta, nhiÒu kÕ ho¹ch kh«ng cã vèn ®Ó hoµn thµnh. 3/2/1994 Hoa Kú xo¸ bá cÊm vËn víi ViÖt Nam. Cïng vãi c¸c chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i më réng quan hÖ hîp t¸c trªn c¸c lÜnh vùc t¹o ®iÒu kiÖn cho ViÖt Nam nhËn ®îc mét sè lîng viÖn trî lín tõ c¸c níc ph¸t triÓn vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ. 2. Giai ®o¹n ph¸t triÓn hîp t¸c míi tõ th¸ng 10/1993: B¸o hiÖu ®¸ng mõng cho giai ®o¹n nµy ®îc b¾t ®Çu b»ng sù kiÖn rÊt quan träng vµo th¸ng 10/1993, quan hÖ cña ta víi quü tiÒn tÖ quèc tÕ (IMF), Ng©n Hµng thÕ giíi (WB), Ng©n hµng Ch©u ¸ (ADB) ®îc khai th«ng. Th¸ng 11/1993 Héi nghÞ c¸c nhµ tµi trî cho ViÖt Nam häp t¹i Pari më ra giai ®o¹n hîp t¸c ph¸t triÓn míi gi÷a níc ta vµ céng ®ång c¸c nhµ tµi trî, t¹o ra c¸c c¬ héi quan träng ®Ó hç trî ViÖt Nam tiÕn hµnh c«ng cuéc ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng thµnh c«ng cña héi nghÞ thÓ hiÖn ë chç ViÖt Nam ®· tranh thñ ®îc sù ®ång t×nh vµ ñng hé m¹nh mÏ cña céng ®ång quèc tÕ vµo c«ng cuéc ®æi míi ph¸t triÓn cña ViÖt Nam th«ng qua ®èi ngo¹i, b»ng c¸ch cam kÕt dµnh ODA cho ViÖt Nam . Thu hót ODA qua c¸c n¨m 1993 - 1999. (§¬n vÞ tÝnh tû USD) N¨m Tæng møc cam kÕt ODA 1993 1,18 1994 1995 1996 1997 1998 1999 1,94 2,26 2,43 2,4 2,2 2,7 Nguån: Bé kÕ ho¹ch - §Çu t 14 Tæng sè 15,14 Nh÷ng con sè trªn lµ t¬ng ®èi kh¶ quan. Tuy nhiªn, trong nh÷ng n¨m tíi, nguån vèn ODA cña c¸c níc cung cÊp cho ViÖt Nam cã thÓ sÏ gi¶m xuèng. Së dÜ cã nhËn ®Þnh nh vËy lµ do ¶nh hëng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ë khu vùc Ch©u ¸, võa qua lµm cho nÒn kinh tÕ cña mét sè níc cung cÊp viÖn trî gÆp khã kh¨n dÉn ®Õn viÖc c¸c níc cã thÓ c¾t gi¶m lîng viÖn trî ODA hµng n¨m. §ång thêi, do sù c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t cña c¸c níc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi trong viÖc thu hót ODA. ViÖc h×nh thøc ho¸ c¸c ch¬ng tr×nh , dù ¸n ODA bao gåm nhiÒu t¸c nghiÖp kh¸c nhau nh thÈm ®Þnh vµ phª duyÖt dù ¸n, ChÝnh phñ ViÖt Nam vµ c¸c nhµ tµi trî kÝ kÕt c¸c ®iÒu íc quèc tÕ (B¶n ghi nhí (MOU), HiÖp ®Þnh, ch¬ng tr×nh, NghÞ ®Þnh th,...) c¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n ®· ®îc ký kÕt ®¹t h¬n 10 tû USD, chiÕm gÇn 70% tæng sè vèn ODA ®· cam kÕt. ViÖt Nam dµnh ®îc sù quan t©m, gióp ®ì cña céng ®ång tµi trî quèc tÕ vµ c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi sÏ kh«ng quan t©m tíi ViÖt Nam nÕu nh hä kh«ng tin tëng vµo triÓn väng ph¸t triÓn tèt ®Ñp ë ®Êt níc ta. §iÒu quan träng chÝnh lµ sù ®¸nh gi¸ cao cña céng ®ång quèc tÕ vÒ nh÷ng g× mµ ViÖt Nam ®· lµm trong giai ®o¹n ®Çu cña c«ng cuéc ®æi míi nÒn kinh tÕ, trong kÕ ho¹ch 5 n¨m lÇn thø nhÊt (®©y lµ kÕ ho¹ch hoµn thµnh qu¸ tr×nh c¶i tæ vµ ®Çu t vµo nhngx ngµnh träng ®iÓm cña nÒn kinh tÕ nh»m x©y dùng mét nÒn kinh tÕ cã hiÖu qu¶ ®Ó hoµ nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc, th× cÇn ph¶i cã nhiÒu sù trî gióp h¬n n÷a). TiÕp theo ®ã lµ nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng mõng trong giai ®o¹n nµy. II. T×nh h×nh gi¶i ng©n (sö dông ) ODA: T×nh h×nh gi¶i ng©n lµ biÓu hiÖn bíc ®Çu hiÖu qu¶ cña nguån vèn ODA. Tæng møc gi¶i ng©n ®· t¨ng ®Òu tõ 0,413 tû USD n¨m 1993 ®Õn 1,452 tû USD n¨m 1999. Trong thêi gian qua ®· cã 1 sè ch¬ng tr×nh, dù ¸n ODA ®· thùc hiÖn xong vµ hiÖn ®ang ph¸t huy t¸c dông tÝch cùc trong sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ViÖt Nam nh nhµ m¸y ®iÖn tö dông khÝ thiªn thiªn phó Mü 2 - giai ®o¹n 1, nhiÒu bÖnh viÖn ë c¸c thµnh phè, c¸c trêng häc....®· ®îc c¶i t¹o vµ n©ng cÊp. Nguån ODA còng ®· hç trî t¨ng cêng n¨ng lùc ph¸t triÓn thÓ chÕ cho nhiÒu lÜnh vùc quan träng nh tµi chÝnh, ng©n hµng... §èi víi nhiÒu ch¬ng tr×nh, dù ¸n ODA ®· thùc hiÖn ph¬ng thøc ®Êu thÇu c¹nh tranh quèc tÕ, do ®ã c¬ quan hëng thô ViÖt Nam ®· lùa chän ®îc c¸c c«ng ty thùc hiÖn dù ¸n võa ®¸p øng ®îc yªu cÇu kü thuËt vµ c«ng nghÖ, võa tiÕt kiÖm ®îc vèn vay. III. Nh÷ng khã kh¨n vµ thuËn lîi trong c«ng t¸c huy ®éng vµ tiÕp nhËn ODA ë ViÖt Nam. 1. Trong c«ng t¸c huy ®éng: 15 a. ThuËn lîi: - Bèi c¶nh quèc tÕ t¹o ra nh÷ng quan ®iÓm míi tÝch cùc h¬n vÒ viÖc níc giµu hç trî vèn cho ph¸t triÓn cña c¸c níc nghÌo. - T×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi trong níc diÔn biÕn theo chiÒu híng kh¶ quan khiÕn c¸c nhµ tµi trî tin tëng vµo sù ®æi míi cña ViÖt Nam, ®ã lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó gióp chóng ta huy ®éng vèn thuËn lîi h¬n. b. Khã kh¨n. - DiÔn biÕn nÒn kinh tÕ toµn cÇu cã nh÷ng t¸c ®éng xÊu ®Õn nguån hç trî mµ c¸c nhµ tµi trî dµnh cho c¸c níc nghÌo. - Qu¸ tr×nh lËp kÕ ho¹ch ®Ó xin hç trî ë ViÖt Nam ®«i khi so¹n th¶o thiÕu chi tiÕt, tÝnh thuyÕt phôc cha cao nªn møc ®é huy ®éng kh«ng phï hîp víi yªu cÇu thùc hiÖn nay ë ViÖt Nam. - C¹nh tranh víi c¸c níc trªn thÕ giíi vµ trong khu vùc diÔn ra ngµy cµng m¹nh mÏ trong khi ViÖt Nam cha cã nhiÒu kinh nghiÖm trong viÖc xin hç trî nguån vèn ODA. 2. Trong c«ng t¸c tiÕp nhËn: a. ThuËn lîi: Qu¸ tr×nh tiÕp nhËn vµ sö dông vèn ODA ®· diÔn ra ë nhiÒu n¬i trªn thÕ giíi vµ c¶ ë ViÖt Nam tõ nhiÒu n¨m tríc, gióp c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chiÕn lîc cã thªm ®iÒu kiÖn nghiªn cøu, rót ra nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm vÒ thµnh c«ng vµ víng m¾c khi tiÕp nhËn vµ sö dông nguån vèn ODA, tõ ®ã kÞp thêi ®iÒu chØnh ®Ó cã kÕ ho¹ch tiÕp nhËn s¸t thùc vµ h÷u hiÖu h¬n. b. Khã kh¨n: - MÆc dï ViÖt Nam ®· ®îc nhËn ODA tõ nh÷ng n¨m 50, nhng chØ b¾t ®Çu tõ n¨m 1993 nã míi thùc sù ph¸t huy t¸c dông, v× vËy chóng ta cßn ph¶i tõng bíc võa lµm võa tù t×m ra lèi ®i thÝch hîp cho m×nh, nÒn thêi gian rót vèn th êng bÞ kÐo dµi, tèc ®é gi¶i ng©n chËm so víi c¸c níc kh¸c trªn thÕ giíi. - Khã kh¨n trong viÖc tiÕp nhËn ODA mét phÇn xuÊt ph¸t tõ bªn cung cÊp viÖn trî: + §«i khi nhµ tµi trî ®Æt ra nh÷ng yªu cÇu rÊt chi tiÕt vµ chuÈn mùc trong khi ViÖt Nam cha cã ®ñ kinh nghiÖm tiÕp nhËn vµ kÜ thuËt cÇn thiÕt ®Ó ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu ®ã. + Thñ tôc gi¶i ng©n do c¸c nhµ tµi trî ®Ò ra kh¸ phøc t¹p. 16 + Mét sè dù ¸n do c¸c nhµ tµi trî thiÕt kÕ kh«ng s¸t víi t×nh h×nh thùc tiÔn ë ViÖt Nam nªn phÝa ViÖt Nam l¹i mÊt thêi gian ®Ó ®iÒu chØnh cho phï hîp h¬n. IV. Nh÷ng tån t¹i trong qu¸ tr×nh sö dông vèn ODA: - C¬ chÕ qu¶n lÝ vµ sö dông c¸c nguån viÖn trî cßn nhiÒu ®iÓm chång chÐo, rêm rµ nªn ®«i lóc dÉn ®Õn t×nh tr¹ng chËm trÔ trong viÖc thµnh lËp c¸c ban qu¶n lý dù ¸n. - Sù thèng nhÊt gi÷a c¸c c¬ quan liªn quan víi cÊp bé vµ ban qu¶n lý dù ¸n cha ®îc chó träng. - C¸c thñ tôc xem xÐt vµ tr×nh tù duyÖt dù ¸n cßn phøc t¹p, ph¶i qua nhiÒu cÊp , nhÊt lµ kh©u ®Êu thÇu vµ chÊm thÇu khiÕn cho thêi gian dù ¸n bÞ chËm l¹i. - NhiÒu ngêi coi viÖn trî lµ cña “cho” nªn viÖc sö dông vµ qu¶n lÝ c¸c nguån viÖn trî thêng kh«ng ®îc ®¶m b¶o ®óng chÕ ®é tµi chÝnh, thËm chÝ hÕt søc l·ng phÝ vµ tuú tiÖn dÉn ®Õn gãp phÇn lµm gi¶m hiÖu qu¶ sö dông nguån vèn ODA. - Nh©n sù vµ kÜ n¨ng nh©n sù trong c«ng t¸c ®iÒu hµnh sö dông vèn ODA ë nh÷ng cÊp kh¸c nhau hiÖn ®ang thiÕu vÒ sè lîng vµ yÕu vÒ chÊt lîng dÉn ®Õn lµm cho hiÖu qu¶ sö dông vèn ODA gi¶m... 17 Ch¬ng III Mét sè gi¶i ph¸p t¨ng cêng thu hót vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn ODA ë ViÖt Nam. 5 n¨m kh«ng ph¶i lµ thêi gian qu¸ ng¾n nhng còng cha ®ñ ®Ó chóng ta cã thÓ rót ra ®Çy ®ñ nh÷ng kinh nghiÖm còng nh hoµn chØnh c¸c biÖn ph¸p thu hót vµ sö dông nguån vèn ODA mét c¸ch hoµn h¶o, mµ ChÝnh phñ cßn ph¶i tiÕp tôc thùc hiÖn nhiÒu biÖn ph¸p c¶i c¸ch h¬n n÷a nh»m tranh thñ nhiÒu h¬n sù ñng hé cña céng ®ång quèc tÕ. Trong t×nh h×nh c¶ 2 bªn - c¸c nhµ tµi trî vµ ChÝnh phñ ViÖt Nam - cïng tiÕn hµnh nhiÒu biÖn ph¸p nh»m phèi hîp chÆt chÏ ®Ó ®a ra nh÷ng thñ tôc hîp lÝ, tho¶ m·n yªu cÇu cña bªn cung cÊp vµ bªn tiÕp nhËn. Sau ®©y em xin nªu mét sè gi¶i ph¸p t¨ng cêng thu hót vµ sö dông nguån vèn ODA nh sau: 1. VÒ thu hót vèn: - TiÕp tôc hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lÝ vµ ®iÒu hµnh c«ng t¸c tiÕp nhËn ODA. - T¨ng cêng c«ng t¸c c¸n bé, ®Çu t ®µo t¹o ®Ó n©ng cao n¨ng lùc cho nh÷ng c¸n bé thuéc bé phËn liªn quan ®Õn viÖc x¸c ®Þnh nhu cÇu ®µm ph¸n, kÝ kÕt nh÷ng hiÖp ®Þnh víi ®èi t¸c níc ngoµi nh»m n©ng cao h¬n n÷a c¶ vÒ sè luîng vµ chÊt lîng cña nguån vèn thu hót ®îc. - Më líp ®µo t¹o ng¾n vÒ nh÷ng kiÕn thøc cã liªn quan ®Õn ODA, tËp huÊn vÒ nh÷ng quy ®Þnh vµ thñ tôc, ®iÒu kiÖn cung cÊp ODA cña c¸c nhµ tµi trî. - Nh÷ng ngµnh vµ ®Þa ph¬ng cã nhu cÇu vÒ cung cÊp vèn ODA cÇn nghiªn cøu kÜ nh÷ng chÝnh s¸ch u tiªn cña c¸c ®èi t¸c níc ngoµi còng nh quy chÕ qu¶n lÝ vµ sö dông vèn ODA cña ChÝnh phñ ViÖt Nam ®Ó tranh thñ sù gióp ®ì cña ChÝnh phñ vµ c¸c c¬ quan cã liªn quan trong viÖc lËp hå s¬ dù ¸n vµ c¸c thñ tôc xin viÖn trî phï hîp víi ®èi tîng u tiªn. 2. VÒ sö dông vèn: ViÖt Nam lµ mét níc ®ang ph¸t triÓn do ®ã nguån vèn ODA cã vai trß rÊt quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt níc. §©y sÏ lµ nguån tµi nguyªn chñ yÕu ®Ó ChÝnh phñ ®Çu t t¸i thiÕt c¬ së h¹ tÇng ®ang trªn ®µ xuèng cÊp, l¹c hËu nghiªm träng vµ cÇn ®îc khÈn tr¬ng n©ng cÊp, ®æi míi ®Ó ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi nãi chung vµ më réng thu hót vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi nãi riªng. ODA còng lµ nguån tµi trî cÇn thiÕt cho c¸c ho¹t 18 ®éng nghiªn cøu, kh¶o s¸t, ®¸nh gi¸ tiÒm n¨ng cña c¸c nguån tµi nguyªn, thùc tr¹ng kinh tÕ x· héi, t×nh h×nh cña c¸c ngµnh, l·nh vùc trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, nh÷ng th«ng tin thu thËp, ®îc sÏ lµ c¨n cø x¸c ®¸ng cho qu¶n lý vÜ m«. NhËn thøc ®îc vai trß cña nguån vèn ODA ®èi víi c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt níc, chóng ta ®· cã mét sè thµnh c«ng lín trong c«ng t¸c vËn ®éng ®Çu t vµ lµ dÊu hiÖu chøng tá sù ñng hé cña quèc tÕ ®èi víi c«ng cuéc c¶i c¸ch kinh tÕ x· héi ®ang ®îc thùc hiÖn cã kÕt qu¶ t¹i ViÖt Nam. Tuy nhiªn cã ®îc nguån vèn míi chØ lµ tiÒn ®Ò, ®iÒu quan träng h¬n hÕt lµ lµm thÕ nµo ®Ó hÊp thô, sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn nãi trªn. §Ó gãp phÇn xö lÝ vÊn ®Ò nµy cÇn ph¶i thùc hiÖn cho ®îc nh÷ng biÖn ph¸p sau: Thø nhÊt, cÇn thay ®æi nhËn thøc vÒ vai trß vµ b¶n chÊt cña viÖn trî níc ngoµi. TÝnh chÊt u ®·i cña nguån vèn ODA (thêi gian, l·i suÊt ) thêng lµm cho c¸c c¬ quan trong níc (qu¶n lÝ tiÕp nhËn) cã quan niÖm hÕt søc dÔ d·i vµ chñ quan vÒ sù ph©n phèi vµ sö dông nguån vèn nµy. Hä kh«ng chó ý ®Õn yªu cÇu hiÖu qu¶, bá qua yÕu tè chi phÝ thêi c¬ trong thÈm ®Þnh, ®¸nh gi¸ dù ¸n, cha quan t©m ®Çy ®ñ ®Õn viÖc x¸c ®Þnh c¸c u tiªn ®Çu t, vÉn cßn dùa dÉm chñ yÕu vµo nguån vèn níc ngoµi vµ xem nhÑ sù ®èi øng cña nguån vèn trong níc, triÓn khai dù ¸n chËm cã khi cßn l·ng phÝ. Nh÷ng quan niÖm sai lÇm trªn cÇn sím ®îc chÊn chØnh, lu«n lu«n lu ý r»ng ®©y lµ nguån vèn ph¶i hoµn tr¶ vèn gèc vµ l·i v× vËy nÕu sö dông kÐm hiÖu qña vÉn cã thÓ r¬i vµo khñng ho¶ng nî nÇn nh ®· x¶y ra ë nhiÒu níc. - Thø hai, thiÕt lËp c¸c ®Þnh híng u tiªn ®Çu t vµ tiÕn hµnh nghiªn cøu kh¶ thi tõng dù ¸n chÆt chÏ. CÇn tr¸nh xu híng dµn tr¶i viÖn trî níc ngoµi trªn mét diÖn réng bao qu¸t nhiÒu l·nh vùc, ngµnh hay ®Þa ph¬ng. Trong ®iÒu kiÖn nguån vèn h¹n chÕ, ®Ó nguån vèn ph¸t huy hiÖu qu¶ nhanh vµ réng, nªn tËp trung ®Çu t vµo mét sè lÜnh vùc, vïng l·nh thæ cã lîi thÕ t¬ng ®èi vµ cã kh¶ n¨ng g©y t¸c ®éng ph¸t triÓn lín. - Thø ba: t¨ng cêng nguån lùc ®èi øng trong níc. Kh¶ n¨ng hÊp thô viÖn trî tuú thuéc vµo møc ®é ®¸p øng cña nguån lùc trong níc. NÕu c¸c nguån lùc trong níc qu¸ yÕu kÐm (®îc thÓ hiÖn qua nguån vèn trong níc nhá bÐ, n¨ng lùc c¸n bé h¹n chÕ, c¸c yÕu tè ®Çu vµo thiÕu thèn, hÖ thèng ph¸p lý kh«ng râ rµng, chÆt chÏ...) th× sÏ ph¸t sinh hiÖn tîng viÖn trî níc ngoµi qu¸ t¶i vµ kh«ng ®îc sö dông mét c¸ch cã hiÖu qu¶. §Ó hÊp thô hoµn toµn vµ cã hiÖu qu¶ nguån ODA mµ céng ®ång quèc tÕ ®· cam kÕt cÇn sím kh¾c phôc vµ c¶i thiÖn nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i nªu trªn. - Thø t: C¶i tiÕn c¬ chÕ qu¶n lý vµ ®iÒu phèi viÖn trî. ViÖn trî níc ngoµi cã liªn quan ®Õn nhiÒu c¬ quan chøc n¨ng ë trong níc kÓ tõ lóc vËn ®éng kinh tµi trî cho ®Õn khi hoµn tÊt cam kÕt hoµn tr¶ cho nªn 19 thiÕt lËp mét c¬ chÕ nh»m ®¶m b¶o sù phèi hîp nhÞp nhµng , th«ng suèt cña c¶ mét hÖ thèng tæ chøc cã liªn quan ®Õn viÖc trî lµ vÊn ®Ò cã ý nghÜa quan träng. Ngoµi ra cßn ph¶i x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng tr¶ nî c¶ gèc vµ l·i trong t¬ng lai ®Ó x©y dùng kÕ ho¹ch tr¶ nî, cËp nhËt c¸c th«ng tin trong vµ ngoµi níc vÒ sù biÕn ®éng cña c¸c nh©n tè cã kh¶ n¨ng t¸c ®éng ®Õn nguån vèn vay ®Ó xö lý kÞp thêi vµ cã nh÷ng quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n tr¸nh t×nh tr¹ng lç do nh÷ng t¸c ®éng cña nh÷ng nh©n tè kh¸ch quan khi dù ¸n ®· ®i vµo ho¹t ®éng. 20