Tài liệu Thực trạng thu - chi quỹ bhxh tại phòng bhxh huyện giao thuỷ

Tài liệu được sưu tầm từ nguồn internet và chính tác giả chia 1 sẻ TaiLieuTongHop.Com - Kho tài liệu trực tuyến miễn phí LỜI NÓI ĐẦU Bảo hiểm xã hội (BHXH) là một trong những loại hình bảo hiểm ra đời sớm ở nƣớc ta. Đây là một loại hình bảo hiểm đặc biệt, nó ít mang tính chất kinh doanh thƣơng mại mà chủ yếu là tính nhân dạo và nhân văn cao cả. Kể từ khi ra đời đến nay, nó đã góp phần làm ổn định đời sống cho cán bộ công nhân viên chức Nhà nƣớc, quân nhân, những ngƣời lao động làm việc trong các thành phần kinh tế của đất nƣớc; ổn định chính trị – xã hội, thúc đẩy quá trình xây dựng, phát triển và bảo vệ tổ quốc. Hiện nay, đƣợc sự quan tâm của Nhà nƣớc mà chính sách BHXH ngày càng đƣợc thực hiện tốt và hiệu quả hơn với các đối tƣợng tham gia nói trên. Để việc thực hiện BHXH tồn tại và phát huy đƣợc tác dụng của nó cần phải có một quỹ BHXH và quỹ đó phải hoạt động đúng mục đích tức là cơ quan BHXH phải thực hiện tốt công tác thu – chi quỹ BHXH. Qua thời gian thực tập tại phòng BHXH huyện Giao Thuỷ em thấy BHXH huyện Giao Thuỷ đã đạt đƣợc những kết quả thiết thực về hoạt động thu – chi quỹ BHXH nhƣ: Chi đúng ngƣời, đúng đối tƣợng, kịp thời; thu quỹ BHXH ngày càng tăng v.v…Tuy nhiên bên cạnh dó vẫn còn một số tồn tại nhất định nhƣ: Thu BHXH chƣa dứt điểm, số nợ đọng vẫn còn, http://tailieutonghop.com Tài liệu được sưu tầm từ nguồn internet và chính tác giả chia 2 sẻ TaiLieuTongHop.Com - Kho tài liệu trực tuyến miễn phí một vài cơ sở còn trốn nộp BHXH làm cho hoạt động quỹ BHXH tại phòng BHXH huyện Giao Thuỷ chƣa đạt đƣợc kết quả cao, tăng gánh nặng cho ngân sách nhà nƣớc. Nhận thức đƣợc tầm quan trọng của công tác quản lý thu – chi quỹ BHXH nhƣ vậy, em đã chọn đề tài : “Thực trạng thu - chi quỹ BHXH tại phòng BHXH huyện Giao Thuỷ (Nam Định)” với mong muốn đƣợc góp phần nhỏ bé của mình nhằm hoàn thiện công tác quản lý thu – chi quỹ BHXH tại phòng BHXH huyện Giao Thuỷ nói riêng và trong hệ thống BHXH Việt Nam nói chung. Trong quá trình hoàn thành chuyên đề, do thời gian và nhận thức còn nhiều hạn chế nên không thể tránh khỏi những thiếu sót. Em rất mong đƣợc sự chỉ bảo của các thầy cô giáo. Qua đây em xin gửi lời cảm ơn tới thầy giáo PGS.TS Hồ Sĩ Sà đã tận tình giúp đỡ em hoàn thành chuyên đề này. Hà Nội ngày 15 tháng 4 năm 2004 Sinh viên: Trần Văn Phác http://tailieutonghop.com Tài liệu được sưu tầm từ nguồn internet và chính tác giả chia 3 sẻ TaiLieuTongHop.Com - Kho tài liệu trực tuyến miễn phí CHƢƠNG I TỔNG QUAN VỀ BHXH VÀ QUỸ BHXH I. SỰ CẦN THIẾT PHẢI CÓ BHXH 1 – Sự ra đời của BHXH Nền sản xuất hàng hoá càng phát triển thì vấn đề thuê mƣớn nhân công diễn ra càng phổ biến, mâu thuẫn giữa chủ và thợ ngày càng gia tăng. Đặc biệt khi ngƣời lao động không may gặp rủi ro, sự cố nhƣ: ốm đau, bệnh tật, tai nạn lao động, mất việc làm…phải nghỉ việc. Khi rơi vào những trƣờng hợp này, các nhu cầu cần thiết không những không mất đi mà còn tăng lên, thậm chí còn phát sinh ra nhiều nhu cầu mới nhƣ: cần đƣợc khám chữa bệnh, điều trị khi ốm đau; cần ngƣời nuôi dƣỡng, chăm sóc khi gặp tai nạn, thƣơng tật… Tổng thời gian nghỉ việc ngƣời chủ http://tailieutonghop.com Tài liệu được sưu tầm từ nguồn internet và chính tác giả chia 4 sẻ TaiLieuTongHop.Com - Kho tài liệu trực tuyến miễn phí không trả lƣơng, làm cho ngƣời lao động càng gặp nhiều khó khăn hơn và không yên tâm làm việc. Vì vậy, lúc đầu ngƣời chủ chỉ cam kết trả công lao động nhƣng sau đó đã phải cam kết cả việc bảo đảm cho ngƣời lao động có một số thu nhập nhất định để họ trang trải khi không may gặp những khó khăn đó. Trong thực tế, nhiều khi các rủi ro trên không xẩy ra và ngƣời chủ không phải chi ra đồng nào nhƣng cũng có khi xảy ra dồn dập, buộc họ phải bỏ ra một khoản tiền rất lớn mà họ không muốn. Do đó mâu thuẫn chủ thợ càng trở nên vô cùng gay gắt. Khi những mâu thuẫn này kéo dài Nhà nƣớc phải đứng ra can thiệp bằng cách: buộc giới chủ phải có trách nhiệm hơn đối với ngƣời lao động mà mình sử dụng, thể hiện ở việc phải trích ra một phần thu nhập của mình để hình thành quỹ. Sau đó dùng nguồn quỹ này để trợ cấp cho ngƣời lao động và gia đình họ, khi ngƣời lao động không may gặp những rủi ro và sự cố bất ngờ. Đồng thời Nhà nƣớc đứng ra bảo trợ cho quỹ. Bằng cách đó cả chủ và thợ đều thấy mình có lợi và tự giác thực hiện, cuộc sống của ngƣời lao động đƣợc đảm bảo.Ngƣời chủ đƣợc bảo vệ việc sản xuất kinh doanh diễn ra bình thƣờng, tránh đƣợc những xáo trộn không cần thiết. Mối quan hệ ba bên nêu trên đƣợc thế giới quan niệm là BHXH cho ngƣời lao động. Nhƣ vậy BHXH là một chế độ pháp định bảo vệ ngƣời lao động, bằng cách thông qua việc tập trung nguồn tài chính đƣợc huy động từ sự đóng góp của ngƣời lao động, ngƣời sử dụng lao động (nếu có), sự tài http://tailieutonghop.com Tài liệu được sưu tầm từ nguồn internet và chính tác giả chia 5 sẻ TaiLieuTongHop.Com - Kho tài liệu trực tuyến miễn phí trợ của Nhà nƣớc nhằm trợ cấp vật chất cho ngƣời đƣợc bảo hiểm và gia đình họ trong trƣờng hợp bị giảm hoặc mất thu nhập do gặp các rủi ro ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hết tuổi lao động theo quy định của pháp luật hoặc tử vong… 2 - Sự cần thiết phải có hệ thống BHXH Trong cuộc sống cũng nhƣ trong các hoạt động sản xuất hàng ngày, mặc dù không muốn nhƣng ngƣời lao động không thể tránh khỏi hết những rủi ro bất ngờ xảy ra nhƣ: ốm đau; bệnh tật, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp…Tất cả những nguyên nhân đó xảy ra đều ít nhiều làm ảnh hƣởng đến đời sống vật chất và tinh thần cho bản thân cũng nhƣ gia đình; ngƣời thân của họ. Muốn khắc phục đƣợc khó khăn do các rủi ro nêu trên gây ra, ngƣời lao động cần phải đƣợc sự bảo trợ của tập thể số đông. Đặc biệt để ngƣời lao động yên tâm tham gia sản xuất tạo điều kiện phát triển kinh tế đất nƣớc thì nhà nƣớc cần phải can thiệp vào nhằm làm giảm bớt những khó khăn cho ngƣời lao động trong các trƣờng hợp: ốm đau, thai sản, tai nạn lao động – bệnh nghề nghiệp, chết, mất việc làm khi về già…Từ đó BHXH đƣợc ra đời nhƣ một tất yếu khách quan khi mà mọi thành viên trong xã hội đều cảm thấy cần phải tham gia hệ thống BHXH này. II . VAI TRÕ VÀ NHỮNG NGUYÊN TẮC CỦA BHXH 1 – Vai trò của BHXH http://tailieutonghop.com Tài liệu được sưu tầm từ nguồn internet và chính tác giả chia 6 sẻ TaiLieuTongHop.Com - Kho tài liệu trực tuyến miễn phí 1.1) Đối với người lao động Trong giai đoạn hiện nay khi đất nƣớc đang ngày càng hoàn thiện quá trình công nghiệp hoá- hiện đại hoá thì những "rủi ro" nhƣ ốm đau, tai nạn lao động- bệnh nghề nghiệp, thai sản, mất việc làm…lại diễn ra một cách thƣờng xuyên và ngày càng phổ biến hơn, phức tạp hơn. Khi những rủi ro này xảy ra sẽ gây khó khăn cho ngƣời lao động vế cả vật chất lẫn tinh thần, ảnh hƣởng không tốt cho cả cộng đồng. Với tƣ cách là một trong những chính sách kinh tế xã hội của Nhà nƣớc, BHXH sẽ góp phần trợ giúp cho cá nhân những ngƣời lao động gặp phải rủi ro, bất hạnh bằng cách tạo ra cho họ những thu nhập thay thế, những điều kiện lao động thuận lợi…giúp họ ổn định cuộc sống, yên tâm công tác, tạo cho họ một niềm tin vào tƣơng lai. Từ đó góp phần quan trọng vào việc tăng năng suất lao động cũng nhƣ chất lƣợng công việc cho xí nghiệp nói riêng và cho toàn xã hội nó chung. 1.2) Đối với người sử dụng lao động Để có đƣợc sản phẩm phục vụ cho cuộc sống của con ngƣời và sự phát triển của xã hội thì cần phải có ngƣời tạo ra sản phẩm và nhờ vào quá trình lao động sản xuất để tạo ra sản phẩm cần thiết cho con ngƣời, cho xã hội. Những ngƣời biết vận dụng sức lao động để sản xuất ra sản phẩm, đó chính là những ngƣời chủ sử dụng lao động. Muốn cho hoạt động sản xuất kinh doanh đƣợc đảm bảo thì ngƣời chủ phải tạo đƣợc mối quan hệ tốt với ngƣời lao động, giải quyết những vấn đề thuộc phạm vi trách nhiệm của http://tailieutonghop.com Tài liệu được sưu tầm từ nguồn internet và chính tác giả chia 7 sẻ TaiLieuTongHop.Com - Kho tài liệu trực tuyến miễn phí mình đối với ngƣời lao động thật tốt để họ yên tâm lao động sản xuất và có niềm tin vào cuộc sống từ đó họ lao động sản xuất hăng hái hơn, tạo ra nhiều sản phẩm tốt hơn làm cho quá trình sản xuát kinh doanh của ngƣời chủ sử dụng lao động hoạt động đạt kết quả cao. Muốn vậy ngƣời chủ sử dụng lao động phải tham gia đóng BHXH cho những ngƣời lao động của mình để có thể đảm bảo những khoản chi trả cần thiết, kịp thời đến ngƣời lao động khi họ gặp những rủi ro bất chắc. Việc tham gia đóng góp BHXH cho ngƣời lao động của ngƣời chủ sử dụng lao động là góp vào quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp ngày càng phát triển hơn, nâng cao năng suất, hiệu quả lao động sản xuất của doanh nghiệp cũng nhƣ nâng cao thu nhập cho ngƣời lao động và góp vào việc phát triển nền kinh tế của đất nƣớc. 1.3) Đối với xã hội Thứ nhất, cần phải khẳng định rằng hoạt động BHXH là một hoạt động dịch vụ, cơ quan BHXH là một “doanh nghiệp” sản xuất ra những dịch vụ “ bảo hiểm” cho ngƣời lao động, một loại dịch vụ mà bất cứ ai cũng cần đến (không phải chỉ cán bộ, công nhân viên chức mới cần). Nếu các doanh nghiệp này càng sản xuất ra nhiều loại bảo hiểm (đáp ứng đa dạng các nhu cầu) thì giá trị của những sản phẩm dịch vụ này cũng đƣợc tính trực tiếp vào tổng sản phẩm xã hội. Thứ hai, với tƣ cách là một trong những chính sách kinh tế xã hội của Nhà nƣớc, BHXH sẽ “ bảo hiểm” cho ngƣời lao động, hoạt động BHXH sẽ http://tailieutonghop.com Tài liệu được sưu tầm từ nguồn internet và chính tác giả chia 8 sẻ TaiLieuTongHop.Com - Kho tài liệu trực tuyến miễn phí giải quyết những “ trục trặc”, “ rủi ro” xảy ra đối với những ngƣời lao động, góp phần tích cực của mình vào việc phục hồi năng lực làm việc, khả năng sáng tạo của sức lao động. Sự góp phần này tác động trực tiếp đến việc nâng cao năng suất lao động cá nhân, đồng thời góp phần tích cực của mình vào việc nâng cao năng suất lao động xã hội. Với sự trợ giúp của ngƣời lao động khi gặp phải rủi ro bằng cách tạo ra thu nhập thay thế thì BHXH đã gián tiếp tác động đến chính sách tiêu dùng quốc gia làm tăng sự tiêu dùng cho xã hội. Thứ ba, với tƣ cách là một quỹ tiền tệ tập trung, BHXH tác động mạnh mẽ tới hệ thống tài chính ngân sách Nhà nƣớc, tới hệ thống tín dụng tiền tệ ngân hàng. Chính vì vậy, đặt ra một yêu cầu cho quỹ BHXH phải tự bảo tồn và phát triển quỹ bằng nhiều hình thức khác nhau, trong đó có hình thức đầu tƣ phát triển phần “ nhàn rỗi” của quỹ. Phần này có tác động không nhỏ tới sự phát triển đất nƣớc, góp phần tạo ra những cơ sở sản xuất kinh doanh mới, việc làm mới góp phần quan trọng trong việc tạo ra việc làm cho ngƣời lao đông. Từ đó góp phần giải quyết tình trạng thất nghiệp của đất nƣớc, góp phần tăng thu nhập cá nhân cho ngƣời lao động nói riêng và tăng tổng sản phẩm quốc nội cũng nhƣ tổng sản phẩm quốc dân nói chung. Thứ tư, BHXH góp phần vào việc thực hiện công bằng xã hội, là công cụ phân phối lại thu nhập giữa những nguời tham gia BHXH. Sự phân phối lại thu nhập này đƣợc tiến hành thông qua hai cách: Phân phối lại theo http://tailieutonghop.com Tài liệu được sưu tầm từ nguồn internet và chính tác giả chia 9 sẻ TaiLieuTongHop.Com - Kho tài liệu trực tuyến miễn phí chiều ngang giữa ngƣời khoẻ và ngƣời già, ngƣời đang làm việc với ngƣời đã nghỉ hƣu, ngƣời trẻ tuổi với ngƣời lớn tuổi, giữa nam với nữ, ngƣời đang hƣởng trợ cấp với ngƣời chƣa hƣởng trợ cấp; phân phối lại theo chiều ngang là mục tiêu quan trọng của chính sách kinh tế xã hội, giữa những ngƣời có thu nhập cao và ngƣời có thu nhập thấp. BHXH không bao hàm ý phân phối bình quân, cũng không hàm ý lấy của ngƣời giàu chia cho ngƣời nghèo một cách võ đoán. Ý tƣởng của BHXH nhiễu điều phủ lấy giá gƣơng, là đoàn kết tƣơng trợ, phát huy tính tự thân, sống hoà nhập có tình có nghĩa giữa các nhóm, các giới bạn trong cùng cộng đồng với nhau mà vốn là tiềm lực của dân tộc ta đã đƣợc lịch sử chứng minh. 2 – Những nguyên tắc của BHXH 2.1) Mọi ngưòi lao động trong mọi trường hợp bị giảm hoặc mất khả năng lao động hoặc mất việc làm đều có quyền được BHXH . Quyền đựơc BHXH của ngƣời lao động là một trong những biểu hiện cụ thể của quyền con ngƣời. Nhƣng khi muốn xây dựng hệ thống BHXH thì đầu tiên Nhà nƣớc phải tạo điều kiện và môi trƣờng kinh tế xã hội, về chính sách và luật pháp, về tổ chức và cơ chế quản lý cần thiết. Đồng thời, những ngƣời sử dụng lao động và ngƣời lao động phải thực hiện trách nhiệm đóng góp tài chính của mình. Không phải là cái có sẵn nên trƣớc hết phải tìm cách tạo ra nó. Ở mỗi nƣớc không có sự đóng góp này thì chính sách BHXH có hay đến mấy cũng không bao giờ có BHXH trong thực tiễn. http://tailieutonghop.com Tài liệu được sưu tầm từ nguồn internet và chính tác giả chia10 sẻ TaiLieuTongHop.Com - Kho tài liệu trực tuyến miễn phí Vì vậy, thực hiện trách nhiệm đóng góp tài chính BHXH là điều kiện cơ bản nhất để ngƣời lao động đƣợc hƣởng quyền BHXH. 2.2) Nhà nước và người sử dụng lao động có trách nhiệm phải BHXH đối với người lao động, người lao động cũng phải tự bảo hiểm cho mình. Đây là mối quan hệ ba bên trong nền kinh tế thị trƣờng, trong đó Nhà nƣớc có vai trò quản lý vĩ mô mọi hoạt động kinh tế xã hội trên phạm vi cả nƣớc. Với vai trò này Nhà nƣớc có trong tay mọi điều kiện vật chất của toàn xã hội, đồng thời cũng có mọi công cụ cần thiết để thực hiện vai trò của mình. Cùng với sự tăng trƣởng sự phát triển kinh tế xã hội, cũng có những kết quả bất lợi không mong muốn. Những kết quả bất lợi này trực tiếp hoặc gián tiếp sẽ dẫn đến những rủi ro cho ngƣời lao động. Khi xảy ra tình trạng nhƣ vậy nếu không có BHXH thì Nhà nƣớc vẫn phải chi Ngân sách để giúp đỡ ngƣời lao động dƣới một dạng khác. Sự giúp đỡ đó chẳng những làm cho đời sống ngƣời lao động ổn định mà còn làm cho sản xuất kinh tế xã hội của đất nƣớc ổn định. Vì vậy, khi trong xã hội loài ngƣời xuất hiện BHXH – một dạng đảm bảo đời sống tiến bộ hơn đối với ngƣời lao động- so với các dạng giúp đỡ truyền thống thì Nhà nƣớc càng có điều kiện và càng có trách nhiệm tổ chức và tham gia dạng hoạt động đó. Đối với ngƣời sử dụng lao động, mọi khía cạnh đặt ra cũng tƣơng tự nhƣ trên nhƣng chỉ trong phạm vi một số doanh nghiệp. Ở đó giữa ngƣời lao động và ngƣời sử dụng lao động có mối quan hệ rất chặt chẽ. Ngƣời sử dụng lao động muốn ổn định và sản xuất kinh doanh thì ngoài việc chăm lo http://tailieutonghop.com Tài liệu được sưu tầm từ nguồn internet và chính tác giả chia11 sẻ TaiLieuTongHop.Com - Kho tài liệu trực tuyến miễn phí đầu tƣ để có máy móc thiết bị hịên đại, công nghệ tiên tiến còn phải chăm lo tay nghề và đời sống của ngƣời lao động mà mình sử dụng. Khi ngƣời lao động làm việc bình thƣờng thì phải trả lƣơng (trả công) thoả đáng cho ngƣời lao động. Khi họ gặp rủi ro, ốm đau, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp.. trong đó có rất nhiều trƣờng hợp gắn với quá trình lao động, với những điều kiện lao động cụ thể của doanh nghiệp thì phải có trách nhiệm BHXH cho họ. Chỉ có nhƣ vậy ngƣời lao động mới yên tâm tích cực lao động sản xuất góp phần tăng năng suất lao động, tăng hiệu quả kinh tế cho doanh nghiệp. Đối với ngƣời lao động khi gặp những rủi ro không muốn và không phải hoàn toàn hay trực tiếp do lỗi của ngƣời khác thì trƣớc hết đó là rủi ro của bản thân. Vì thế, nếu muốn đƣợc BHXH tức là muốn nhiều ngƣời khác hỗ trợ cho mình, là dàn trải rủi ro của mình cho nhiều ngƣời khác thì tự mình phải gánh chịu trực tiếp và trƣớc hết đã...Điều đó có nghĩa là bản thân ngƣời lao động phải có trách nhiệm tham gia BHXH để tự bảo hiểm cho mình. 2.3) BHXH phải dựa trên sự đóng góp của các bên tham gia để hình thành lên quỹ BHXH Ở nguyên tắc trên đã thấy rõ tính khách quan của trách nhiệm phải tham gia BHXH đối với ngƣời lao động của cả ba bên (Nhà nƣớc, ngƣời sử dụng lao động và ngƣời lao động) trong nền kinh tế thị trƣờng. Biểu hiện cụ thể của trách nhiệm này là đóng phí BHXH đầu kỳ. Nhờ sự đóng góp đó http://tailieutonghop.com Tài liệu được sưu tầm từ nguồn internet và chính tác giả chia12 sẻ TaiLieuTongHop.Com - Kho tài liệu trực tuyến miễn phí mà phƣơng thức riêng có của BHXH là dàn trải rủi ro theo nhiều chiều, tạo điều kiện để phân phối thu nhập theo cả chiều dọc và chiều ngang mới đƣợc thực hiện. Hơn nữa nó còn tạo ra mối quan hệ ràng buộc chặt chẽ giữa trách nhiệm với quyền lợi góp phần phòng chống những hiện tƣợng nhiễu trong hệ thống hoạt động mang lại nhiều lợi ích cho mọi ngƣời có liên quan này. 2.4) Phải tuân theo quy luật số lớn BHXH là một trong các nguyên tắc, các cơ chế an toàn xã hội, trƣớc hết là sự trợ giúp cho ngƣời lao động trong các trƣờng hợp bị giảm hoặc bị mất thu nhập tạm thời khi họ bị ốm đau, thai sản… hoặc hết tuổi lao động theo quy định của pháp luật. Trong cả cuộc đời của ngƣời lao động thƣờng thì thời gian lao động dài hơn thời gian ngƣời lao động bị tạm thời mất khả năng lao động hoặc thời gian từ khi hết tuổi lao động đến lúc chết. Vả lại tất cả những ngƣời tham gia BHXH cùng một lúc có nhu cầu bảo hiểm, vì vậy nguyên tắc trƣớc hết của BHXH là lấy số đông bù số ít, lấy quãng đời lao động có thu nhập để bảo hiểm cho khi giảm hoặc mất khả năng lao động. 2.5) Kết hợp giữa các loại lợi ích, các khả năng và phương thức đáp ứng nhu cầu BHXH Trong BHXH cả ba bên tham gia: Ngƣời sử dụng lao động, ngƣời lao động và Nhà nƣớc đều nhận đƣợc nhiều lợi ích. Nhƣng lợi ích nhận đƣợc không phải luôn luôn nhƣ nhau, thống nhất với nhau mà trái lại có lợi ích http://tailieutonghop.com Tài liệu được sưu tầm từ nguồn internet và chính tác giả chia13 sẻ TaiLieuTongHop.Com - Kho tài liệu trực tuyến miễn phí có lúc lại mâu thuẫn với nhau. Chẳng hạn việc tăng mức trợ cấp hoặc tăng thời hạn nghỉ làm việc và hƣởng trợ cấp BHXH sẽ rất có lợi cho ngƣời lao động nhƣng lại gây khó khăn cho ngƣời chủ sử dụng lao động, nếu giảm hậu quả bất lợi cho ngƣời sử dụng lao động thì Nhà nƣớc lại phải gánh chịu. 2.6) Mức trợ cấp BHXH phải đảm bảo thấp hơn tiền lương khi đang đi làm, nhưng cũng phải lớn hơn mức lương tối thiểu Trợ cấp BHXH nói ở đây là loại trợ cấp thay thế cho tiền lƣơng nhƣ trợ cấp ốm đau, thai sản, hƣu trí tuổi già chứ không phải là trợ cấp bù đắp hoặc trợ cấp BHXH. Nhƣ đã biết, tiền lƣơng là khoản tiền mà ngƣời sử dụng lao động trả cho ngƣời lao động khi họ thực hiện công việc nhất định. Nghĩa là, chỉ ngƣời lao động có sức khoẻ bình thƣờng, có việc làm bình thƣờng và thực hiện công việc nhất định mới có tiền lƣơng. Khi đã bị ốm đau, tai nạn hay tuổi già không thực hiện đƣợc công việc nhất định hoặc không việc làm mà trƣớc đó có tham gia BHXH thì chỉ có trợ cấp BHXH và trợ cấp đó không thể bằng tiền lƣơng tạo ra đƣợc. Còn nếu cố tìm cách trả trợ cấp BHXH bằng hoặc cao hơn tiền lƣơng thì không một ngƣời lao động nào phải cố gắng có việc làm và tích cực làm việc để có lƣơng mà ngƣợc lại họ sẽ cố gắng ốm đau, thai sản để hƣởng trợ cấp. Hơn nữa cách lập quỹ, phƣơng thức dàn trải rủi ro của BHXH cũng không cho phép trả trợ cấp BHXH bằng tiền lƣơng lúc đang đi làm. Vì trả trợ cấp bằng tiền http://tailieutonghop.com Tài liệu được sưu tầm từ nguồn internet và chính tác giả chia14 sẻ TaiLieuTongHop.Com - Kho tài liệu trực tuyến miễn phí lƣơng thì chẳng khác gì bị rủi ro đem rủi ro của mình dàn trải hết cho những ngƣời khác. Nhƣ vậy, mức trợ cấp BHXH phải thấp hơn mức tiền lƣơng lúc đang đi làm. Tuy nhiên do mục đích, bản chất và cách làm của BHXH thì mức trợ cấp thấp nhất cũng không thể thấp hơn mức sống tối thiểu hàng ngày. Chỉ khi đó BHXH mới có tính nhân văn cao cả. 2.7) Kết hợp giữa BHXH bắt buộc với BHXH tự nguyện Bảo hiểm xã hội áp dụng hình thức bắt buộc để đảm bảo quy luật số lớn và số có hệ số an toàn cao nhằm đảm bảo cuộc sống của ngƣời lao động. Tuy nhiên, có những trƣờng hợp, ngƣời lao động muốn hƣởng trợ cấp hƣu trí ở mức cao hơn mức đƣợc hƣởng dƣới hình thức bắt buộc, hoặc khi cân nhắc thấy họ đóng thêm vào BHXH cũng là một hình thức gửi tiền tiết kiệm, và có khi còn lợi hơn gửi vào ngân hàng, thì họ sẽ có nhu cầu đóng phí BHXH nhiều hơn mức quy định. Chính vì vậy, khi đáp ứng nhu cầu đó cũng thực hiện đƣợc đảm bảo tốt hơn cuộc sống cho ngƣời lao động đồng thời quy luật số lớn vẫn đƣợc tôn trọng. 2.8) Phải đảm bảo tính thống nhất BHXH trên phạm vi cả nước, đồng thời phải phát huy tính đa dạng, năng động của các bộ phận cấu thành Hệ thống BHXH của một nƣớc thƣờng gồm nhiều bộ phận cấu thành. Trong đó bộ phận lớn nhất do Nhà nƣớc tổ chức và bảo hộ đặc biệt bao trùm toàn bộ những ngƣời hƣởng lƣơng từ Ngân sách Nhà nƣớc và những ngƣời lao động thuộc những khu vực kinh tế quan trọng của đất nƣớc. Các http://tailieutonghop.com Tài liệu được sưu tầm từ nguồn internet và chính tác giả chia15 sẻ TaiLieuTongHop.Com - Kho tài liệu trực tuyến miễn phí bộ phận nhỏ hơn do các đơn vị kinh tế và tƣ nhân tổ chức ra để bảo hiểm cho một số đối tƣợng hạn chế do pháp luật quy định. Trong bộ phận do Nhà nƣớc tổ chức còn có thể có một số bộ phận BHXH chuyên ngành nhƣ: BHXH đối với công chức, BHXH đối với quân nhân hƣởng lƣơng và một số bộ phận BHXH theo ngành kinh tế có tính chất đặc thù (đƣờng sắt, khai thác mỏ...). Các bộ phận BHXH đựơc tổ chức nhƣ thế nào, nhiều hay ít là do đi ều kiện kinh tế, chính trị, xã hội và do Nhà nƣớc quy định. Ở nƣớc ta do những diều kiện kinh tế xã hội chƣa cho phép các tổ chức và cá nhân thực hiện BHXH mà chỉ có BHXH của Nhà nƣớc. Để BHXH hoạt động có hiệu quả nhất thiết phải bảo đảm tính thống nhất trên những vấn đề lớn hoặc cơ bản nhất để tránh tuỳ tiện, tính cục bộ hoặc những mâu thuẫn nảy sinh. Đồng thời cũng phải có cơ chế để mỗi bộ phận cấu thành có thể năng động trong hoạt động để chúng có thể bù đắp, bổ xung những ƣu điểm cho nhau. 2.9) BHXH phải được phát triển dần từng bước phù hợp với các điều kiện kinh tế xã hội của đất nước trong từng giai đoạn phát triển cụ thể BHXH của một nƣớc gắn rất chặt với trạng thái kinh tế, với các điều kiện kinh tế xã hội, với cơ chế và trình độ quản lý đặc biệt là với sự điều chỉnh, sự đồng bộ của nền pháp chế của nƣớc đó. Trong tình hình nƣớc ta, kinh tế thị trƣờng theo định hƣớng XHCN đang hình thành, nhiều mặt kinh tế xã hội đang chuyển động mạnh. Vì vậy, việc xây dựng và phát triển http://tailieutonghop.com Tài liệu được sưu tầm từ nguồn internet và chính tác giả chia16 sẻ TaiLieuTongHop.Com - Kho tài liệu trực tuyến miễn phí BHXH phải bảo đảm chắc chắn, tính toán thận trọng và có bƣớc đi phù hợp. III. QUỸ BHXH 1 – Vai trò của quỹ BHXH Trong đời sống kinh tế xã hội, có rất nhiều loại quỹ khác nhau nhƣ: quỹ tiêu dùng, quỹ sản xuất, quỹ dự phòng, quỹ tiền lƣơng, quỹ tiền thƣởng, quỹ phúc lợi, quỹ tiết kiệm...Tất cả các loại quỹ này đều có một điểm chung là tập hợp các phƣơng tiện tài chính cho những hoạt động nào đó theo mục tiêu định trƣớc. Quỹ lớn hay quỹ nhỏ biểu thị khả năng về mặt phƣơng tiện và vật chất để thực hiện công việc cần làm. Tất cả các quỹ đều không chỉ tồn tại với một khối lƣợng tĩnh tại một thời điểm mà luôn biến động tăng lên ở đầu vào với các nguồn thu và giảm đi ở đầu ra với các khoản chi nhƣ một dòng chảy liên tục. Để đảm bảo cho đầu ra ổn định, ngƣời ta thiết lập một lƣợng dự trữ. Bởi vậy, để nắm và điều hành đƣợc một quỹ nào đó thì không phải chỉ nắm đƣợc khối lƣợng của nó tại một thời điểm nhất định, mà quan trọng hơn là phải nắm đƣợc lƣu lƣợng của nó trong một khoảng thời gian nhất định. Theo những quan niệm về quỹ nói chung nhƣ trên, thì quỹ BHXH là tập hợp những đóng góp bằng tiền của những ngƣời tham gia BHXH hình thành một quỹ tài chính độc lập, tập trung nằm ngoài Ngân sách Nhà nƣớc http://tailieutonghop.com Tài liệu được sưu tầm từ nguồn internet và chính tác giả chia17 sẻ TaiLieuTongHop.Com - Kho tài liệu trực tuyến miễn phí để chi trả cho những ngƣời đƣợc BHXH và gia đình họ khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do bị giảm hoặc mất khả năng lao động, mất việc làm. Nhƣ vậy, quỹ BHXH là một quỹ tiêu dùng đồng thời là một quỹ dự phòng, nó vừa mang tính kinh tế, vừa mang tính xã hội rất cao và là điều kiện hay cơ sở vật chất quan trọng đảm bảo cho toàn bộ hệ thống BHXH tồn tại và phát triển. Quỹ BHXH hình thành và hoạt động đã tạo ra khả năng giải quyết những rủi ro của tất cả những ngƣời tham gia với tổng dự trữ ít nhất, giúp cho việc dàn trải rủi ro đƣợc thực hiện theo cả hai chiều không gian và thời gian, đồng thời giúp giảm tối thiểu thiệt hại kinh tế cho ngƣời sử dụng lao động, tiết kiệm chi cho cả ngân sách Nhà nƣớc và ngân sách gia đình. 2 – Nguồn quỹ BHXH Quỹ BHXH tập trung những đóng góp bằng tiền của những ngƣời tham gia BHXH hình thành một quỹ tiền tệ tập trung để chi trả cho những ngƣời đƣợc hƣởng BHXH và gia đình họ khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do bị giảm, mất khả năng lao động hoặc mất việc làm. Nhƣ vậy quỹ BHXH là một quỹ tiêu dùng, đồng thời là một quỹ dự phòng; nó vừa mang tính kinh tế vừa mang tính xã hội rất cao và là điều kiện hay cơ sở vật chất quan trọng nhất đảm bảo cho toàn bộ hệ thống BHXH tồn tại và phát triển. http://tailieutonghop.com Tài liệu được sưu tầm từ nguồn internet và chính tác giả chia18 sẻ TaiLieuTongHop.Com - Kho tài liệu trực tuyến miễn phí Quỹ BHXH hình thành và hoạt động đã tạo khả năng giải quyết những rủi ro của tất cả những ngƣời tham gia với tổng dự trữ ít nhất, giúp cho việc giàn trải rủi ro đƣợc thực hiện theo cả hai chiều không gian và thời gian, đồng thời giúp giảm thiểu thiệt hại kinh tế cho ngƣời sử dụng lao động, tiết kiệm chi cho cả Ngân sách nhà nƣớcvà ngân sách gia đình. Quỹ đƣợc hình thành từ nhiều nguồn khác nhau: - Thứ nhất, đó là phần đóng góp của ngƣời sử dụng lao động, ngƣời lao động và Nhà nƣớc, đây là nguồn chiếm tỉ trọng lớn nhất và cơ bản của quỹ. - Thứ hai, là phần tăng thêm do bộ phận nhàn rỗi tƣơng đối của quỹ đƣợc tổ chức BHXH chuyên trách đƣa vào hoạt động sinh lời. - Thứ ba, là phần nộp phạt của những cá nhân và tổ chức kinh tế vi phạm luật lệ về BHXH. Phần lớn các nƣớc trên thế giới, quỹ BHXH đều đƣợc hình thành từ các nguồn nêu trên. Tuy nhiên phƣơng thức đóng góp và mức đóng góp của các bên tham gia có khác nhau. 2 - Mục đích sử dụng quỹ BHXH Quỹ BHXH đƣợc sử dụng chủ yếu cho hai mực đich sau đây: - Chi trả và trợ cấp cho các chế độ BHXH - Chi phí cho sự nghiệp quản lý BHXH Theo khuyến nghị của Tổ chức lao động quốc tế (ILO) quỹ BHXH đƣợc sử dụng để trợ cấp cho các đối tƣợng tham gia BHXH, nhằm ổn định cuộc sống cho bản thân và gia đình họ, khi đối tƣợng tham gia BHXH gặp http://tailieutonghop.com Tài liệu được sưu tầm từ nguồn internet và chính tác giả chia19 sẻ TaiLieuTongHop.Com - Kho tài liệu trực tuyến miễn phí rủi ro. Thực chất là trợ cấp cho 9 chế độ mà tổ chức này đã nêu lên trong công ƣớc 102 tháng 6 năm 1952 tại Giơnevơ: 1. Chăm sóc y tế 2. Trợ cấp ốm đau 3. Trợ cấp thất nghiệp 4. Trợ cấp tuổi già 5. Trợ cấp tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp 6. Trợ cấp gia đình 7. Trợ cấp sinh đẻ 8. Trợ cấp khi tàn phế 9. Trợ cấp cho ngƣời còn sống ( trợ cấp mất ngƣời nuôi dƣỡng) 9 chế độ trên hình thành một hệ thống các chế độ BHXH . Tuỳ điều kiện kinh tế xã hội mà mỗi nƣớc tham gia công ƣớc Giơnevơ thực hiện khuyến nghị đó ở mức độ khác nhau, nhƣng ít nhất phải thực hiện đƣợc ba chế độ. Trong đó, ít nhất phải có một trong năm chế độ: (3), (4), (5), (8), (9). Mỗi chế độ trong hệ thống trên khi xây dựng đều dựa trên những cơ sở kinh tế xã hội tài chính, thu nhập, tiền lƣơng .v.v…Đồng thời tuỳ từng chế độ khi xây dựng còn phải tính đến các yếu tố sinh học; tuổi thọ bình quân của quốc gia, nhu cầu dinh dƣỡng; xác suất tử vong… Tuy nhiên, cơ sở để xác định điều kiện hƣởng BHXH phải tính đến một loạt các yếu tố liên quan đến toàn bộ hệ thống các chế độ cũng nhƣ từng chế độ BHXH cụ thể. Chẳng hạn khi xác định điều kiện hƣởng trợ cấp http://tailieutonghop.com Tài liệu được sưu tầm từ nguồn internet và chính tác giả chia20 sẻ TaiLieuTongHop.Com - Kho tài liệu trực tuyến miễn phí BHXH tuổi già phải dựa vào cơ sở sinh học là tuổi đời và giới tính, của ngƣời lao động là chủ yếu. Bởi vì tuổi già để hƣởng trợ cấp hƣu trí của mỗi giới, mỗi vùng, mỗi quốc gia có những khác biệt nhất định. Do đó, co những nƣớc quy định: Nam 60 tuổi và Nữ 55 tuổi sẽ đƣợc nghỉ hƣu. Nhƣng cũng có những nƣớc quy định: Nam 65 tuổi và Nữ 60 tuổi.v.v…Hoặc khi xác định điều kiện hƣởng trợ cấp cho chê độ tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp phải tính đến các yếu tố nhƣ: Điều kiện và môi trƣờng lao động; bảo hộ lao động v.v…Các yếu tố này thƣờng có quan hệ và tác động qua lại với nhau ít nhiều ảnh hƣởng đến điều kiện BHXH của từng chế độ và toàn bộ hệ thống các chế độ BHXH. Thời gian hƣởng trợ cấp và mức hƣởng trợ cấp BHXH nói chung phụ thuộc vào từng trƣờng hợp cụ thể và thời gian đóng phí BHXH của ngƣời lao động trên cơ sở tƣơng ứng giữa đóng và hƣởng. Đồng thời mức trợ cấp còn phụ thuộc vào khả năng thanh toán chung của từng quỹ tài chính BHXH; mức sống chung của các tầng lớp dân cƣ và ngƣời lao động. Nhƣng về nguyên tắc, mức trợ cấp này không cao hơn mức tiền lƣơng hoặc tiền công khi ngƣời lao động đang làm việc và nó chỉ bằng một tỷ lệ phần trăm nhất định so với mức tiền lƣơng hay tiền công. Ở các nƣớc kinh tế phát triển do mức lƣơng cao nên tỷ lệ này thƣờng thấp và ngƣợc lại ở những nƣớc đang phát triển do mức tiền lêong còn thấp nên phải áp dụng một tỷ lệ khá cao. Ví dụ, ở pháp mức trợ cấp hƣu trí chỉ bằng 50% mức lƣơng cao nhất ( với điều kiện đóng BHXH đủ 37,5 năm ), ốm đau đƣợc http://tailieutonghop.com