Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Thực trạng quan hệ phân phối và những giải pháp cơ bản góp phần hoàn thiện quan ...

Tài liệu Thực trạng quan hệ phân phối và những giải pháp cơ bản góp phần hoàn thiện quan hệ phân phối trong thời gian tới ở nước ta.

.PDF
30
80
146

Mô tả:

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 A. Lêi më ®Çu Trong bÊt kú nÒn s¶n xuÊt x· héi nµo th× ph©n phèi còng lµ kh©u kh«ng thÓ thiÕu. NÕu cã h×nh thøc ph©n phèi phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi sÏ gãp phÇn thóc ®Èy x· héi ph¸t triÓn. Do ®ã víi mçi x· héi kh¸c nhau, cã mét ph-¬ng thøc ph©n phèi kh¸c nhau. Mçi x· héi ®Òu lu«n vËn ®éng ph¸t triÓn do ®ã sau mét thêi gian khi lùc l-îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn ®-a x· héi chuyÓn lªn mét h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi míi th× lóc ®ã h×nh thøc ph©n phèi cò sÏ ®-îc thay thÕ b»ng h×nh thøc ph©n phèi míi phï hîp h¬n. N-íc ta ®ang trong giai ®o¹n x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng theo ®Þnh h-íng XHCN cã sù qu¶n lý cña nhµ n-íc, th× vai trß cña ph©n phèi cµng trë nªn quan träng. Ph©n phèi ®óng ®¾n sÏ t¹o ra c¬ héi tËn dông mäi nguån lùc trong x· héi. Do ®ã ph©n phèi cã vai trß ®éng lùc thóc ®Èy nÒn s¶n xuÊt x· héi, t¹o nªn sù t¨ng tr-ëng bÒn v÷ng cña nÒn kinh tÕ vµ gãp phÇn thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi. §Ò ¸n nghiªn cøu vÒ quy luËt ph©n phèi ë n-íc ta. Trong ®ã cã nªu lªn mét sè t×nh tr¹ng thùc tÕ trong ®ã cã nh÷ng h¹n chÕ vµ gi¶i ph¸p kh¾c phôc. §Ò ¸n chØ ®Ò cËp ®Õn nÒn kinh tÕ ViÖt Nam trong nh÷ng thËp niªn gÇn ®©y. §Ò ¸n ®-îc chia thµnh 2 ch-¬ng: Ch-¬ng 1: Mét sè vÊn ®Ò lÝ luËn chung vÒ quan hÖ ph©n phèi. Ch-¬ng 2: Thùc tr¹ng quan hÖ ph©n phèi vµ nh÷ng gi¶i ph¸p c¬ b¶n gãp phÇn hoµn thiÖn quan hÖ ph©n phèi trong thêi gian tíi ë n-íc ta. §-îc sù gióp ®ì cña thÇy giao em ®· hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy. Trong ®Ò ¸n khã tr¸nh khái nh÷ng sai sãt, em rÊt mong ®-îc sù th«ng c¶m vµ gióp ®ì cña thÇy. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n! 1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 B. Néi dung Ch-¬ng 1: Mét sè vÊn ®Ò lÝ luËn chung vÒ quan hÖ ph©n phèi 1. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña quan hÖ ph©n phèi BÊt cø nÒn kinh tÕ nµo ®Òu ph¶i cã qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, t¸i s¶n xuÊt, t¸i s¶n xuÊt më réng ®Ó duy tr× vµ ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng t¨ng lªn trong ®êi sèng kinh tÕ x· héi. Mçi qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt ®Òu diÔn ra theo c¸c kh©u s¶n xuÊt - trao ®æi - ph©n phèi - tiªu dïng. Gi÷a c¸c kh©u nµy cã mèi liªn hÖ mËt thiÕt víi nhau. §Ó nãi lªn mèi quan hÖ gi÷a chóng M¸c viÕt: "s¶n xuÊt thÓ hiÖn ra lµ ®iÓm xuÊt ph¸t, tiªu dïng lµ ®iÓm cuèi cïng, ph©n phèi vµ trao ®æi lµ ®iÓm trung gian". NhvËy mçi kh©u, mçi yÕu tè cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt kh«ng tån t¹i mét c¸ch ®éc lËp riªng rÏ mµ lu«n cã sù t¸c ®éng ¶nh h-ëng m¹nh mÏ tíi nhau. S¶n xuÊt thÓ hiÖn ra lµ ®iÓm xuÊt ph¸t nh-ng chÝnh s¸ch s¶n xuÊt còng trùc tiÕp lµ tiªu dïng, tiªu dïng t- liÖu s¶n xuÊt. §ång thêi tiªu dïng còng trùc tiÕp lµ s¶n xuÊt, th«ng qua tiªu dïng th× mét sè yÕu tè nh- lao ®éng míi ®-îc t¸i s¶n xuÊt. Nh- vËy s¶n xuÊt lµ ®Ó dµnh cho tiªu dïng, chØ cã tiªu dïng th× s¶n phÈm míi thùc sù trë thµnh s¶n phÈm, tiªu dïng l¹i t¹o ra nhu cÇu vÒ mét s¶n phÈm míi, chÝnh tiªu dïng l¹i t¸i s¶n xuÊt ra nhu cÇu. Nh- vËy s¶n xuÊt vµ tiªu dïng cã quan hÖ chÆt chÏ víi nhau. Nh-ng nÕu chØ cã s¶n xuÊt vµ tiªu dïng th× d©y chuyÒn t¸i s¶n xuÊt còng kh«ng thÓ thùc hiÖn ®-îc. D©y chuyÒn nµy ®ßi hái ph¶i cã sîi d©y liªn kÕt gi÷a s¶n xuÊt vµ tiªu dïng, ®ã chÝnh lµ trao ®æi, ph©n phèi. Ph©n phèi võa phôc vô thóc ®Èy s¶n xuÊt võa phôc vô thóc ®Èy tiªu dïng. Trong ®ã mèi quan hÖ gi÷a ph©n phèi vµ s¶n xuÊt lµ hÕt søc chÆt chÏ. ë mét chõng mùc nµo ®ã th× cã thÓ nãi r»ng ph©n phèi cã tr-íc s¶n xuÊt vµ nã quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt. §ã lµ v× s¶n xuÊt ph¶i xuÊt ph¸t tõ mét sù ph©n phèi nhÊt ®Þnh vÒ c¸c c«ng cô s¶n xuÊt nªu theo ý nghÜa ®ã, ph©n phèi ph¶i cã tr-íc s¶n xuÊt, lµ tiÒn ®Ò cña s¶n xuÊt. NhiÒu nhµ kinh tÕ häc cho r»ng ph©n phèi lµ kh©u quan träng nhÊt cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt vµ chÝnh ph©n phèi míi ®-îc xem lµ ®èi t-îng thùc sù cña kinh tÕ chÝnh trÞ häc hiÖn ®¹i. Nh- vËy ph©n phèi lµ thµnh phÇn thiÕt yÕu trong t¸i s¶n xuÊt x· héi. MÆt kh¸c quan hÖ ph©n phèi còng lµ mét thµnh phÇn quan träng cÊu thµnh nªn quan hÖ 2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 s¶n xuÊt ®Æc tr-ng cña mét nÒn kinh tÕ. Nh- chóng ta ®· biÕt trong mèi quan hÖ gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt víi lùc l-îng s¶n xuÊt th× lùc l-îng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh quan hÖ s¶n xuÊt nh-ng quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp sÏ thóc ®Èy lùc l-îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Do ®ã khi quan hÖ ph©n phèi ph¸t triÓn sÏ thóc ®Èy quan hÖ s¶n xuÊt ph¸t triÓn theo tõ ®ã t¸c ®éng tíi sù ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt. Mçi mét h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi ®Òu ®-îc ®Æc tr-ng bëi mét ph-¬ng thøc s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh. §Õn l-ît nã mçi ph-¬ng thøc s¶n xuÊt còng cã mét h×nh thøc ph©n phèi riªng cña nã. Mçi khi ph-¬ng thøc s¶n xuÊt cò biÕn ®i thay thÕ b»ng mét ph-¬ng thøc s¶n xuÊt míi phï hîp h¬n th× ph-¬ng thøc ph©n phèi còng biÕn ®æi theo ®Ó phï hîp víi ph-¬ng thøc s¶n xuÊt míi. Ph©n phèi lµ mét lÜnh vùc lín trong kinh tÕ. §Ó ®i ®Õn nh÷ng nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ ph©n phèi vµ vÒ vai trß cña nã trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt x· héi, ®· cã kh«ng Ýt nh÷ng quan niÖm kh¸c nhau vÒ ph©n phèi. Cã quan niÖm cho r»ng ph©n phèi chØ ®¬n gi¶n lµ ph©n phèi s¶n phÈm. Theo quan niÖm nµy th× ph©n phèi hoµn toµn ®øng bªn ngoµi s¶n xuÊt, ®éc lËp víi s¶n xuÊt. Theo hä nh÷ng quan hÖ ph©n phèi vµ ph-¬ng thøc ph©n phèi chØ lµ mÆt tr¸i cña c¸c nh©n tè s¶n xuÊt. C¬ cÊu cña sù ph©n phèi hoµn toµn do c¬ cÊu cña s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh. B¶n th©n sù ph©n phèi lµ s¶n vËt cña s¶n xuÊt. Kh«ng nh÷ng vÒ mÆt néi dung mµ c¶ vÒ h×nh thøc, v× ph-¬ng thøc nhÊt ®Þnh cña viÖc tham gia vµo s¶n xuÊt quy ®Þnh h×nh th¸i ®Æc thï cña ph©n phèi. Nh- vËy theo quan niÖm nµy s¶n xuÊt lµ ®èi t-îng quan träng vµ duy nhÊt cña kinh tÕ chÝnh trÞ häc, cßn ph©n phèi chØ ®-îc coi lµ biÓu hiÖn râ nhÊt ghi l¹i c¸c nh©n tè cña s¶n xuÊt trong mét x· héi nhÊt ®Þnh. §ã lµ mét quan niÖm ch-a ®óng ®¾n, nã ®· tuyÖt ®èi h¬n vai trß cña s¶n xuÊt, ng-îc l¹i, cã quan niÖm l¹i tuyÖt ®èi ho¸ vai trß cña ph©n phèi mµ phñ nhËn s¶n xuÊt. Nh÷ng ng-êi nµy l¹i cho r»ng ph©n phèi lu«n lu«n quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt, s¶n xuÊt chØ lµ biÓu hiÖn lµ hÖ qu¶ cña ph©n phèi. §ã lµ nh÷ng quan niÖm ch-a ®óng ®¾n. §Õn chñ nghÜa M¸c, M¸c cho r»ng ph©n phèi lµ kh©u quan träng kh«ng thÓ thiÕu cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi. Tuy nhiªn nã kh«ng ph¶i lµ nh©n tè duy nhÊt mµ nã ®-îc ®øng trong mèi quan hÖ 3 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 víi s¶n xuÊt, tiªu dïng. M¸c chØ râ r»ng ph©n phèi lµ kh©u quan träng nèi liÒn s¶n xuÊt víi tiªu dïng. Vµ ph©n phèi tr-íc khi thÓ hiÖn thµnh ph©n phèi s¶n phÈm th× ph©n phèi lµ ph©n phèi nh÷ng c«ng cô s¶n xuÊt vµ ph©n phèi c¸c thµnh viªn x· héi theo nh÷ng lo¹i s¶n xuÊt kh¸c nhau. Ph©n phèi s¶n phÈm chØ lµ kÕt qu¶ cña sù ph©n phèi ®o, sù ph©n phèi nµy ®· bao hµm trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ quyÕt ®Þnh c¬ cÊu cña s¶n xuÊt. §¶ng vµ Nhµ n-íc ta ®· thõa nhËn r»ng quan niÖmcña M¸c vÒ ph©n phèi lµ hoµn toµn ®óng ®¾n vµ chóng ta ®· xuÊt ph¸t tõ quan niÖm nµy ®Ó x©y dùng ph-¬ng thøc ph©n phèi phï hîp ë n-íc ta. 2. B¶n chÊt cña quan hÖ ph©n phèi 2.1. B¶n chÊt cña quan hÖ ph©n phèi Nh- ®· nãi ë trªn ph©n phèi tr-íc tiªn lµ mét kh©u quan träng kh«ng thÓ thiÕu trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt, nã nèi s¶n xuÊt víi tiªu dïng. MÆt kh¸c quan hÖ ph©n phèi còng lµ mét mÆt quan träng cña quan hÖ s¶n xuÊt. Qua quan hÖ ph©n phèi cã thÓ t¸c ®éng ®iÒu chØnh quan hÖ s¶n xuÊt cho phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn hiÖn t¹i cña lùc l-îng s¶n xuÊt trong x· héi. Ph©n phèi bao hµm trong nã lµ sù ph©n phèi nh÷ng nguån lùc cho s¶n xuÊt vµ sù ph©n phèi s¶n phÈm. Ph©n phèi cho s¶n xuÊt lµ sù b¶o ®¶m c¸c yÕu tè ®Çu vµo vÒ t- liÖu s¶n xuÊt, vÒ lao ®éng cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt trong c¸c ngµnh kinh tÕ. Nh- vËy ph©n phèi cho s¶n xuÊt chÝnh lµ mét nh©n tè quyÕt ®Þnh hiÖu qu¶ cña s¶n xuÊt, quy m« c¬ cÊu vµ tèc ®é cña s¶n xuÊt. ChØ cã ®¶m b¶o ®Çy ®ñ c¸c nguån lùc cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt th× s¶n xuÊt míi cã hiÖu qu¶. BiÕt ph©n phèi cho s¶n xuÊt mét c¸ch phï hîp sÏ cã thÓ s¶n xuÊt ra mét l-îng s¶n phÈm lín h¬n trªn mét ®¬n vÞ ®Çu vµo, qua ®ã cã thÓ kÕt luËn r»ng ph©n phèi cho s¶n xuÊt chÝnh lµ mét nh©n tè quyÕt ®Þnh hiÖu qu¶ s¶n xuÊt. Nh- vËy tõ sù ph©n phèi nh÷ng c«ng cô s¶n xuÊt, ph©n phèi lao ®éng gi÷a c¸c ngµnh kinh tÕ sÏ t¹o ra s¶n phÈm, do ®ã râ rµng ph©n phèi s¶n phÈm chØ lµ kÕt qu¶ cña sù ph©n phèi cho s¶n xuÊt, sù ph©n phèi nµy ®· bao hµm trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ quyÕt ®Þnh c¬ cÊu s¶n xuÊt. Toµn bé s¶n phÈm x· héi lµm ra kh«ng ph¶i ®Òu ®-îc sö dông cho tiªu dïng c¸ nh©n, mµ tr-íc hÕt nã ®-îc trÝch ra ®Ó ph©n phèi cho bï ®¾p nh÷ng t- liÖu s¶n xuÊt ®· hao phÝ ®Ó më 4 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 réng s¶n xuÊt, lËp quü dù phßng. PhÇn cßn l¹i lµ ®Ó tiªu dïng. PhÇn nµy ®-îc ph©n phèi thµnh phÇn chi phÝ cho qu¶n lý hµnh chÝnh, phóc lîi x· héi, phÇn cßn l¹i míi ®-îc ph©n phèi cho tiªu dïng c¸ nh©n. Nh- vËy tæng s¶n phÈm x· héi võa ®-îc ph©n phèi ®Ó tiªudïng cho s¶n xuÊt võa ®-îc ph©n phèi ®Ó tiªu dïng cho c¸ nh©n. 2.2. Mét sè nguyªn t¾c ph©n phèi chñ yÕu ë n-íc ta Tõ b¶n chÊt cña quan hÖ ph©n phèi ë n-íc ta ®· h×nh thµnh mét sè nguyªn t¾c ph©n phèi chñ yÕu. Mét lµ ph©n phèi theo lao ®éng. N-íc ta ®ang trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi. Trong giai ®o¹n nµy th× h×nh thøc ph©n phèi theo lao ®éng lµ h×nh thøc ph©n phèi c¨n b¶n lµ nguyªn t¾c ph©n phèi chñ yÕu thÝch hîp nhÊt, víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ dùa trªn chÕ ®é së h÷u c«ng h÷u vÒ t- liÖu s¶n xuÊt. ChÝnh sù gi¶i phãng vÒ lao ®éng ®· ®ßi hái r»ng c«ng cô lao ®éng ph¶i ®-îc n©ng lªn thµnh tµi s¶n chung cña x· héi vµ lao ®éng tËp thÓ ph¶i ®-îc c«ng x· ®iÒu tiÕt víi sù ph©n phèi s¶n phÈm mét c¸ch c«ng b»ng. C«ng cô lao ®éng ®-îc n©ng lªn thµnh tµi s¶n chung, ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ sù c«ng h÷u vÒ t- liÖu s¶n xuÊt. ChÝnh quan hÖ c«ng h÷u vÒ t- liÖu s¶n xuÊt ®· quyÕt ®Þnh ph©n phèi theo lao ®éng ph¶i trë thµnh tÊt yÕu n¾m vai trß to lín. Mçi lao ®éng x· héi trong qu¸ tr×nh lao ®éng ®Òu t¹o ra ®-îc mét l-îng s¶n phÈm nhÊt ®Þnh víi mét l-îng gi¸ trÞ nhÊt ®Þnh nh-ng ta chØ xÐt l-îng gi¸ trÞ ®-îc chÝnh ng-êi lao ®éng ®ã mang l¹i cho s¶n phÈm ph©n phèi theo lao ®éng chÝnh lµ sô ph©n phèi dùa trªn c¬ së sù kh¸c nhau vÒ gi¸ trÞ mµ mçi lao ®éng mang l¹i cho s¶n phÈm cña hä hay sù hao phÝ søc lao ®éng. Nh÷ng ng-êi kh«ng lao ®éng kh«ng ®-îc ph©n phèi, nh÷ng ng-êi cã gi¸ trÞ lao ®éng kh¸c nhau ®-îc ph©n phèi kh¸c nhau, nh÷ng ng-êi cã gi¸ trÞ lao ®éng nh- nhau. §ã chÝnh lµ nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng. Trong hoµn c¶nh n-íc ta th× ph©n phèi theo lao ®éng lµ hoµn toµn phï hîp. ë n-íc ta chÕ ®é c«ng h÷u vµ t- h÷u s¶n xuÊt ®· ®-îc thiÕt lËp do ®ã ph©n phèi theo lao ®éng lµ hoµn toµn phï hîp víi quan sÖ s¶n xuÊt ë n-íc ta. MÆt kh¸c ®óng trong thêi kú qu¸ ®é n-íc ta cßn nhiÒu lo¹i lao ®éng kh¸c nhau cã lao ®éng gi¶n ®¬n, lao ®éng kü thuËt, lao ®éng trÝ ãc, lao ®éng ch©n tay. ChÝnh sù 5 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 kh¸c biÖt trong c¸c lo¹i lao ®éng mµ kÕt qu¶ lao ®éng cã sù kh¸c nhau. §iÒu nµy ®ßi hái ph¶i dùa vµo kÕt qu¶ lao ®éng ®Ó ph©n phèi. MÆt kh¸c n÷a, trong x· héi cßn tån t¹i nh÷ng ng-êi cã t- t-ëng û l¹i ¨n b¸m do ®ã ph¶i ph©n phèi theo lao ®éng ®Ó ®¶m b¶o c«ng b»ng. Trong hoµn c¶nh n-íc ta nÒn kinh tÕ cßn nghÌo nµn, cßn sù ®åi nghÌo, l-îng s¶n phÈm x· héi kh«ng thÓ tho¶ m·n nhu cÇu cña tÊt c¶ mäi ng-êi, h¬n n÷a lao ®éng ch-a trë thµnh nhu cÇu mµ nã vÉn chØ lµ ph-¬ng kÕ sinh nhau cña mçi ng-êi, trong hoµn c¶nh n»y th× ph©n phèi theo lao ®éng lµ hoµn toµn phï hîp. Th«ng qua ph©n phèi theo lao ®éng cã thÓ thóc ®Èy mäi ng-êi lao®éng tÝch cùc h¬n qua ®ã thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. §Ó ph©n phèi theo lao ®éng ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu ph¶i c¨n cø vµo sè l-îng, chÊt l-îng lao ®éng cña mçi ng-êi ®Ó tr¶ c«ng cho lao ®éng,ph¶i tr¶ c«ng b»ng nhau cho lao ®éng nh- nhau, tr¶ c«ng kh¸c nhau cho lao ®éng kh¸c nhau kh«ng kÓ giµ, trÎ, trai, g¸i, d©n téc… MÆt kh¸c ph¶i gi¶i quyÕt tèt mäi mèi quan hÖ gi÷a lîi Ých vËt chÊt víi ®éng viªn tinh thÇn cho ng-êi lao ®éng. §¸p øng ®Çy ®ñ nh÷ng yªu cÇu ®ã ph©n phèi theo lao ®éng míi ph¸t huy t¸c dông thóc ®Èy x· héi ph¸t triÓn. §Ó thùc hiÖn tèt nh÷ng yªu cÇu nµy chóng ta cÇn ®Êu tranh chèng lai sai lÇm phæ biÕn lµ chñ nghÜa b×nh qu©n vµ khuynh h-íng ®æi míi réng qu¸ møc kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c thang l-¬ng bËc l-¬ng hay sù -u ®·i ®Æc biÖt cho mét sè ®èi t-îng mµ kh«ng cã c¬ së kinh tÕ. Thùc hiÖn tèt ph©n phèi theo lao ®éng ë n-íc ta hiÖn nay sÏ mang l¹i nhiÒu t¸c dông to lín, nã sÏ gãp phÇn t¹o sù c«ng b»ng trong x· héi, khuyÕn khÝch ng-êi lao ®éng tÝch cùc lao ®énghÕt n¨ng lùc vµ kh«ng ngõng n©ng cao tr×nh ®é b¶n th©n, qua ®ã t¹o ®iÒu kiÖn ph©n bè lao ®éng hîp lý gi÷a c¸c ngµnh kinh tÕ thóc ®Èy nÒn s¶n xuÊt x· héi ph¸t triÓn. Hai lµ ph©n phèi theo tµi s¶n vèn vµ nh÷ng ®ãng gãp kh¸c cïng víi ph©n phèi theo lao ®éng, nguyªn t¾c ph©n phèi nµy còng rÊt phï hîp ë n-íc ta. Ph©n phèi theo vèn, tµi s¶n hay nh÷ng ®ãng gãp kh¸c ®ã chÝnh lµ h×nh thøc ph©n phèi hay tr¶ c«ng cho vèn, tµi s¶n vµ nh÷ng ®ãng gãp, nã ®-îc thÓ hiÖn th«ng qua l·i suÊt, lîi tøc, lîi nhuËn. Trong hoµn c¶nh n-íc ta ®ang ®i lªn CNXH tõ mét nÒn s¶n xuÊt nhá lÎ vµ manh món. T×nh tr¹ng thiÕu vèn ch-a cao. Mét phÇn t-¬ng ®èi 6 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 lín nguån vèn hiÖn nay cßn n»m ph©n t¸n r¶i r¸c trong tay nh÷ng ng-êi lao ®éng s¶n xuÊt nhá, nh÷ng nhµ t- s¶n nhá. §Ó huy ®éng nguån vèn trong d©n c- tËp trung cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt x· héi, Nhµ n-íc kh«ng thÓ ®¸p øng c¸c biÖn ph¸p hµnh chÝnh c-ìng chÕ v× nã lµm suy gi¶m lùc l-îng s¶n xuÊt vèn cã cña x· héi. Do ®ã, chóng ta chØ cã thÓ dïng c¸c biÖn ph¸p kinh tÕ mÒm dÎo ®ã lµ th«ng qua c¸c h×nh thøc vay vèn, gãp vèn, gãp vãn cæ phÇn víi møc l·i hîp lý. Nh÷ng c¸ch lµm nµy ®· huy ®éng ®-îc mét l-îng vèn lín h¬n nhiÒu so víi vèn cã vµ ®· ®-a së h÷u t- nh©n nh-ng sö dông vèn l¹i mang tÝnh x· héi. Nh- vËy trong hoµn c¶nh thùc tÕ n-íc ta ®Ó huy ®éng nguån vèn trong d©n c- chóng ta cÇn t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, c¸c thµnh viªn trong x· héi, m¹nh d¹n ®Çu t- vèn vµo s¶n xuÊt kinh doanh ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n-íc. Ba lµ ph©n phèi ngoµi thu lao lao ®éng th«ng qua c¸c quü phóc lîi x· héi. Nguyªn t¾c ph©n phèi nµy cïng víi nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng, ph©n phèi theo vèn tµi s¶n vµ nh÷ng ®ãng gãp t¹o nªn sù thóc ®Èy nÒn s¶n xuÊt x· héi ph¸t triÓn vµ t¹o lËp sù c©n b»ng gi÷a c¸c thµnh viªn trong x· héi nguyªn t¾c ph©n phèi nµy lµ hoµn toµn phï hîp víi hoµn c¶nh n-íc ta. Khi trong x· héi ngoµi nh÷ng ng-êi cã søc khoÎ cã ®ñ n¨ng lùc lao ®éng, ®Ó nhËn ®-îc ph©n phèi theo lao ®éng hay nh÷ng ng-êi cã cña c¶i do vay ®Ó ®-îc ph©n phèi theo vèn, tµi s¶n th× còng cã kh«ng Ýt nh÷ng ng-êi kh«ng cã tµi s¶n cho vay l¹i kh«ng cã ®ñ n¨ng lùc s¶n xuÊt hä ph¶i sèng dùa vµo gia ®×nh, vµo x· héi. Do ®ã ®èi víi nh÷ng gia ®×nh cã thu nhËp qu¸ thÊp tÝnh theo ®Çu ng-êi th× x· héi ph¶i thùc hiÖn phÇn trî cÊp ®Ó gióp hä cã cuéc sèng b×nh th-êng tèi thiÓu. MÆt kh¸c qua ®ã còng t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn toµn diÖn cho mäi thµnh viªn trong x· héi, n©ng cao tr×nh ®é lao ®éng x· héi. Nh- vËy trong hoµn c¶nh n-íc ta ph©n phèi ngoµi thï lao lao ®éng theo c¸c quü phóc lîi x· héi lµ hÕt søc cÇn thiÕ. §¶ng vµ Nhµ n-íc ta ®· nhËn thøc ®óng ®¾n ®iÒu nµy, ®¹i héi VII cña §¶ng ®· nªu bËt hai quan ®iÓm lín. §ã lµ coi môc tiªu ph¸t triÓn toµn diÖn con ng-êi lµ ®éng lùc cña mäi ho¹t ®éng kinh tÕ – x· héi, vµ ®¶m b¶o thèng nhÊt gi÷a chÝnh s¸ch kinh tÕ vµ chÝnh s¸ch x· héi. NhvËy trong khi n¨ng suÊt lao ®éng x· héi cßn thÊp, nguån thu ng©n s¸ch cßn h¹n 7 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 chÕ chóng ta cÇn ®Èy m¹nh x· héi ho¸ viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh s¸ch x· héi, huy ®éng mäi kh¶ n¨ng cña nh©n d©n. 2.3. Mét sè h×nh thøc thu nhËp chñ yÕu ë n-íc ta. Trong nÒn kinh tÕ x· héi n-íc ta hiÖn nay, th«ng qua qu¸ tr×nh ph©n phèi mµ h×nh thµnh c¸c h×nh thøc thu nhËp kh¸c nhau cña tÇng líp d©n c-, trong ®ã cã c¸c h×nh thøc thu nhËp chñ yÕu. a. Mét lµ h×nh thøc tiÒn l-¬ng. TiÒn l-¬ng lµ mét phÇn thu nhËp quèc d©n mµ doanh nghiÖp nhµ n-íc tr¶ cho c¸n bé c«ng nh©n viªn chøc d-íi h×nh thøc tiÒn tÖ c¨n cø vµo sè l-îng, chÊt l-îng, hay kÕt qu¶ lao ®éng. C¬ cÊu tiÒn l-¬ng gåm 2 phÇn: phÇn tiÒn l-¬ng c¬ b¶n vµ phÇn tiÒn l-¬ng bæ xung hay tiÒn th-ëng. TiÒn l-¬ng c¬ b¶n cã c¨n cø x¸c ®Þnh lµ dùa vµo sè l-îng chÊt l-îng thang l-¬ng bËc l-¬ng thèng nhÊt cña Nhµ n-íc, ®-îc tÝnh vµo trong chi phÝ s¶n xuÊt, nã cã vai trß lµm cho ng-êi lao ®éng v× lîi Ých b¶n th©n mµ quan t©m ®Õn kÕt qu¶ lao ®éng cña m×nh tõ ®ã ng-êi lao ®éng lu«n cã ý thøc n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n cña b¶n th©n. Cßn tiÒn th-ëng kh«ng tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt, nã phô thuéc vµo kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp do ®ã còng kÝch thÝch ng-êi lao ®éng quan t©m ®Õn kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. HÖ thèng c¸c bËc l-¬ng, thang l-¬ng ®-îc Nhµ n-íc quy ®Þnh thèng nhÊt trªn c¬ së ph©n tÝch t×nh h×nh chung cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt x· héi trong c¶ n-íc, còng nh- tham kh¶o ng¹ch bËc tiÒn l-¬ng c¶u ng-êi lao ®éng, nã gióp cho viÖc ph©n lo¹i tiÒn l-¬ng cña ng-êi lao ®éng cã tÝnh ®Ðn tr×nh ®é chuyªn m«n, ®iÒu kiÖn lao ®éng vµ c¶ tÇm quan träng c¶u ngµnh s¶n xuÊt. TiÒn l-¬ng ®-îc thÎ hiÖn qua 2 ph¹m trï lµ tiÒn l-¬ng danh nghÜa vµ tiÒn l-¬ng thùc tÕ. TiÒn l-¬ng danh nghÜa lµ phÇn tiÒn tÖ mµ ng-êi lao ®éng nhËn ®-îc, nã biÓu hiÖn b»ng sè tiÒn nhÊt ®Þnh mµ thu nhËp quèc d©n dµnh cho tiªu dïng c¸ nh©n phï hîp víi sù hao phÝ søc lao ®éng mµ hä ®· bá ra. NÕu trong ®iÒu kiÖn vËt gi¸ Ýt biÕn ®æi th× sù t¨ng lªn cña tiÒn l-¬ng danh nghÜa còng ®¶m b¶o n©ng cao møc sèng cña ng-êi lao ®éng. Cßn trong ®iÒu kiÖn gi¸ c¶ biÕn ®éng th× tiÒn l-¬ng danh nghÜa khong ph¶i lµ tr-íc ®o 8 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 chÝnh x¸c sù thay ®æi møc sèng cña ng-êi lao ®éng. Khi ®ã chóng ta ta cÇn quan t©m ®Õn tiÒn l-¬ng thùc tÕ. TiÒn l-¬ng thùc tÕ ®-îc biÓu hiÖn qua hiÖn vËt, nã lµ toµn bé l-îng gi¸ trÞ thu ®-îc tõ vËt phÈm sinh ho¹t vµ dÞch vô mµ ng-êi lao ®éng cã thÓ mua ®-îc b»ng tiÒn l-¬ng danh nghÜa c¶u m×nh. Sù biÕn ®éng cña tiÒn l-¬ng danh nghÜa phô thuéc vµo sù gia t¨ng cña vËt gi¸ khi gi¸ c¶ t¨ng lªn cã nghÜa lµ voøi l-îng tiÒn c«ng danh nghÜa nhÊt ®Þnh th× tiÒn c«ng thùc tÕ gi¶m ®i, ng-îc l¹i tiÒn l-¬ng thùc tÕ sÏ t¨ng lªn nÕu nh- t¨ng tiÒn kh¸c cña ng-êi lao ®éng. T¨ng tiÒn l-¬ng thùc tÕ biÓu hiÖn sù t¨ng lªn cña ®êi sèng x· héi, t¨ng tiÒn l-¬ng thùc tÕ lu«n lµ mét ®ßi hái ®Ó n©ng cao thu nhËp thùc tÕ cña d©n c-. Nh- vËy tiÒn l-¬ng cã ¶nh h-ëng rÊt lín tíi ®êi sèng cña ng-êi lao ®éng, do ®ã th«ng qua chÝnh s¸ch tiÒn l-¬ng cã thÓ t¸c ®éng m¹nh ®Õn ®êi sèng ng-êi lao ®éng. NghÞ quyÕt ®¹i héi VII cña §¶ng ®· kh¼ng ®Þnh ®èi víi chÝnh s¸ch tiÒn l-¬ng vµ thu nhËp, khuyÕn khÝch mäi ng-êi t¨ng thu nhËp vµ lµm giµu dùa vµo kÕt qu¶ lao ®éng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ, b¶o vÖ c¸c nguån thu nhËp hîp ph¸p, ®iÒu tiÕt hîp lý thu nhËp gi÷a c¸c bé phËn d©n c- c¸c ngµnh, c¸c vïng. §Êu tranh ng¨n chÆn thu nhËp phi ph¸p. b. H×nh thøc tiÒn c«ng Lµ mét h×nh thøc thu nhËp còng gÇn gièng tiÒn l-¬ng. TiÒn c«ng lµ mét phÇn tiÒn do c¸c doanh nghiÖp kinh tÕ ngoµi nhµ n-íc tr¶ cho ng-êi lao ®éng t-¬ng øng víi sù hao phÝ søc lao ®éng cña hä. Nh- vËy tiÒn c«ng còng lµ mét thøc ®o gi¸ trÞ lao ®éng nã c¨n cø vµo sù hao phÝ søc lao ®éng, ®Ó tr¶ c«ng cho ng-êi lao ®éng. Nh- vËy tiÒn c«ng còng cã t¸c dông vµ yªu cÇu nh- tiÒn l-¬ng. Nã còng lµ mét ®éng lùc kÝch thÝch ng-êi lao ®éng v× lîi Ých b¶n th©n mµ quan t©m ®Õn kÕt qu¶ lao ®éng cña m×nh. c. H×nh thøc lîi nhuËn, lîi tøc. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng c¸i µm doanh nghiÖp quan t©m hµng ®Çu lu«n lµ lîi nhuËn. Lîi nhuËn chÝnh lµ thÓ hiÖn cña kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµ hiÖu qu¶ hay kh«ng hiÖu qu¶. Lîi nhuËn chÝnh lµ phÇn chªnh lÖch gi÷a doanh thu vµ tæng chi phÝ s¶n xuÊt. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng víi tcs ®éng to lín, lîi nhuËn chÝnh 9 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 lµ ®éng lùc chi phÝ phèi hµnh vi s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. §Ó thu ®-îc lîi nhuËn cao c¸c doanh nghiÖp b»ng mäi c¸ch c¹nh tranh víi nhau t×m mäi c¸ch gi¶m chi phÝ ®Ó thu lîi nhuËn cao. V× lîi nhuËn c¸c doanh nghiÖp lu«n quan t©m ®Õn thÞ tr-êng,hä sÏ s¶n xuÊt nh÷ng hµng ho¸ mµ ng-êi tiªu dïng -a thÝch n¬i vµ tõ bá c¸c khu vùc hµng ho¸ mµ ng-êi tiªu dïng kh«ng -a thÝch, do ®ã t¹o ra c¬ cÊu hµng ho¸ phï hîp víi nhu cÇu cña thÞ tr-êng. Nh- vËy trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh c¸c doanh nghiÖp thu ®-îc lîi nhuËn. Nã chÝnh lµ th-íc ®o gi¸ trÞ lao ®éng cña hä, nã võa ph¶n ¸nh thµnh qu¶ lao ®éng cña mçi ng-êi ®ång thêi ph¶n ¸nh thµnh qu¶ lao ®éng cña c¶ tËp thÓ. Nh- vËy lîi nhuËn còng lµ bé phËn ®ãng gãp kh«ng nhá vµo thu nhËp. §Ó t¨ng tr-ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ cÇn n©ng cao søc s¸ng t¹o cña ng-êi s¶n xuÊt kinh doanh. Muèn vËy ph¶i kh«ng ngõng n©ng cao thu nhËp cña hä trong ®ã cã lîi nhuËn. Do ®ã ph¶i kh«ng ngõng c¶i tiÕn c¬ chÕ qu¶n lý vµ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ ®Æc biÖt lµ chÝnh s¸ch ph©n phèi lîi nhuËn. Lîi tøc chÝnh lµ mét phÇn lîi nhuËn mµ Nhµ n-íc hay c¸c tæ chøc kinh tÕ tr¶ cho ng-êi së h÷u tiÒn tÖ ®Ó ®-îc sö dông vèn tiÒn tÖ cña hä. Nh- vËy lîi tøc cã nguån gèc tõ lîi nhuËn, nã lµ mét phÇn lîi nhuËn ®-îc s¶n xuÊt ra trong c¸c doanh nghiÖp. Trong thùc tÕ c¸c doanh nghiÖp lu«n lu«n sö dông mét phÇn nî vaydo ®ã lu«n ph¶i tr¶ phÇn lîi tøc cho ng-êi cho vay theo møc tû suÊt lîi tøc ®· tháa thuËn. Møc thùc tÕ cña tû suÊt lîi tøc do quan hÖ gi÷a cung vµ cÇu vÒ tiÒn tÖ trªn thÞ tr-êng tiÒn tÖ quyÕt ®Þnh. Trong thùc tÕ lu«n lu«n cã mét bé phËn tiÒn tÖ nhµn rçi trong d©n c- do ®ã, lîi tøc sÏ lµ mét biÖn ph¸p huy ®éng nh÷ng nguån vèn nhµn rçi nµy cho c¸c ho¹t ®éng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Nh- vËy lîi tøc lµ mét h×nh thøc thu nhËp cã Ých cña mäi tÇng líp d©n c- trong x· héi. Trong nÒn kinh tÕ n-íc ta ®· vµ ®ang xuÊt hiÖn c«ng ty cæ phÇn trong ®ã kªu gäi ng-êi cã nguån vèn nhµn rçi hoÆc ®Çu t- kh«ng hiÖu qu¶, mua cæ phiÕu ®Ó qua ®ã ®-îc sö dông vèn cña hä. Ng-êi mua cæ phiÕu sÏ nhËn ®-îc lîi tøc cæ phÇn lîi tøc cæ phÇn hoµn toµn phô thuéc vµo lîi nhuËn cña doanh nghiÖp vµ tæ cæ 10 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 phiÕu ®· ph¸t hµnh. Nh- vËy lîi tøc cæ phÇn còng lµ mét trong c¸c h×nh thøc thu nhËp ®a d¹ng ë n-íc ta hiÖn nay. d. H×nh thøc thu nhËp tõ c¸c quü tiªu dïng c«ng céng. §ã lµ phÇn thu nhËp mµ ng-êi lao ®éng nhËn ®-îc tõ quü tiªu dïng chung cña x· héi nh÷ng kho¶n -u ®·i nhÊt ®Þnh nh- tiÒn trî cÊp, tiÒn b¶o hiÓm, c¸c kho¶n -u ®·i: ®ã chÝnh lµ phÇn thu nhËp mµ chÝnh phñ trÝch ng©n s¸ch ®Ó hç trî nh÷ng c¸ nh©n nh÷ng gia ®×nh cã møc thu nhËp qu¸ thËp. §©y lµ h×nh thøc thu nhËp bæ sung thu nhËp qu¸ thÊp. §©y lµ h×nh thøc thu nhËp cÇn thiÕt bæ xung thu nhËp cho ng-êi lao ®éng trong hoµn c¶nh c¸c nguån thu cßn h¹n chÕ. c, Ngoµi ra cßn cã h×nh thøc thu nhËp tõ kinh tÕ gia ®×nh. §ã lµ nh÷ng ng-êi lao ®éng ngoµi nh÷ng giê lao ®éng ë c¸c c¬ quan, hä cã thÓ lao ®éng s¶n xuÊt ®Ó t¨ng nguån thu cho gia ®×nh. §©y còng lµ mét h×nh thøc thu nhËp phï hîp víi hoµn c¶nh n-íc ta. 3. Kinh nghiÖm thùc hiÖn ph©n phèi ë mét sè n-íc trªn thÕ giíi. 3.1. Liªn X«. Trong thêi kú sau c¸ch m¹ng th¸ng m-êi Liªn X« ®· x©y dùng nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung. Liªn X« ®· tæ chøc s¶n xuÊt theo kiÓu XHCN, tæ chøc nh÷ng c«ng ®oµn, uû ban c«ng x-ëng nhµ m¸y, thùc hµnh qu¶n lý d-íi sù l·nh ®¹o chung cña chÝnh quyÒn x« viÕt – ng-êi duy nhÊt cã toµn quyÒn. Trong c¸c ngµnh vËn t¶i vµ ph©n phèi Liªn X« còng thùc hiÖn t-¬ng tù. §ã lµ tr-íc hÕt thùc hµnh chÕ ®é ®éc quyÒn nhµ n-íc ®èi víi th-¬ng nghiÖp råi hoµn toµn thay thÕ th-¬ng nghiÖp b»ng ph©n phèi cã tæ chøc theo mét kÕ ho¹ch vµ th«ng qua c¸c c«ng ®oµn c«ng nh©n viªn chøc th-¬ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp d-íi sù l·nh ®¹o cña chÝnh quyÒn X« ViÕt. Tæ chøc c-ìng b¸ch toµn thÓ d©n c- vµo c«ng x· tiªu dïng vµ s¶n xuÊt. Quy ®Þnh c¸c ho¹t ®éng bu«n b¸n trao ®æi ph¶i th«ng qua c¸c c«ng x· nµy, ¸p dông nghÜa vô lao ®éng víi toµn d©n víi môc tiªu c¸i kh«ng lµm th× kh«ng ®-îc ph©n phèi tËp trung hoµn toµn qu¶n lý ng©n hµng vµo Nhµ n-íc. §ång thêi ®Ó kÝch thÝch s¶n xuÊt Nhµ n-íc ®· tæ chøc thi ®ua s¶n xuÊt gi÷a c¸c c«ng x· tiªu dïng s¶n xuÊt trong n-íc. B»ng nh÷ng biÖn ph¸p nµy Liªn X« ®· x©y dùng ®-îc 11 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 nÒn kinh tÕ ®¸p øng ®-îc nhu cÇu cña cuéc chiÕn, sau chiÕn tranh khi mµ tinh thÇn cña ng-êi lao ®éng vÉn cßn cao th× ®· ®-a ®-îc nÒn s¶n xuÊt ph¸t triÓn nhanh chãng v-¬n lªn nhãm kinh tÕ dÉn ®Çu thÕ giíi. Nh-ng khi kinh tÕ ph¸t triÓn h¬n, tinh thÇn t- t-ëng ng-êi dÉn ®æi kh¸c th× c¸c chÝnh s¸ch, c¬ chÕ kinh tÕ l¹i chËm söa ®æi ®Ó phï hîp. Do ®ã nÒn kinh tÕ cña Liªn X« l¹i ph¸t triÓn chËm dÇn. 3.2. Kinh nghiÖm ph©n phèi ë c¸c n-íc ASEAN. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y nhiÒu n-íc trong nhãm ASEAN ®· ®· ®-îc tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ nhanh, ®· cã nhiÒu cè g¾ng chèng ®ãi nghÌo nh»m ®¹t tíi mét sù ph©n phèi c«ng b»ng h¬n. ë In®onesia gi¸o dôc ®-îc quan t©m hµng ®Çu sau ®ã lµ viÖc lµm. ChÝnh phñ võa gi¸o dôc phæ th«ng võa ®Èy m¹nh gi¸o dôc h-íng nghiÖp trong ®ã cã ®µo t¹o c«ng nh©n kü thuËt. VÒ viÖc lµm chÝnh phñ tiÕn hµnh c¸c ch-¬ng tr×nh t¨ng c-êng viÖc lµm ë khu vùc n«ng th«n cø mét phÇn kinh phÝ do ng©n s¸ch cÊp. Môc tiªu ë ch-¬ng tr×nh lµ t¨ng s¶n xuÊt l-¬ng thùc, më ra c¬ héi cã viÖc lµm vµ t¹o ra sù ph©n phèi thu nhËp c«ng b»ng h¬n. B»ng c¸ch nµy, chÝnh phñ t¹o ra ®-îc nhiÒu viÖc lµm, trong giai ®o¹n 1976 ®Õn 1987 sè d©n sèng d-íi møc nghÌo khæ gi¶m tõ 54 triÖu xuèng 30 triÖu. Mét vÊn ®Ò n¶y sinh lµ d©n chóng ngµy cµng phô thuéc nhiÒu vµo chÝnh phñ. §Ó kh¾c phôc In®onªsia ®· thùc hiÖn ch-¬ng tr×nh ®iÒu tiÕt ho¸, trong ®ã c¸c tæ chøc phi chÝnhphñ cã ®ãng gãp to lín trong viÖc tiÕp cËn gióp ®ì tÇng líp nghÌo khæ, ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc trung gian nµy gåm 4d¹ng chÝnh huÊn luyÖn, nghiªn cøu, ph¸t triÓn vµ thùc hiÖn cac ch-¬ng tr×nh nh- s¶n xuÊt, tvÊn… c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ cã ý nghÜa rÊt quan träng, hä lµ lùc l-îng trung gian gióp chuyÓn nh÷ng nguyÖn väng cña ng-êi nghÌo ®Õn c¸c c¬ quan chÝnh phñ. - ë Maliasia Trong nh÷ng thËp niªm 60 -70 t×nh tr¹ng bÊt b×nh ®¼ngtrong ph©n phèi thu nhËp ë Malaisia rÊt nÆng nÒ. HËu qu¶ lµ c¸c quan hÖ x· héi c¨ng th¼ng, b¹o lo¹n næ ra kh¾p n¬i. Khi n¾m ®-îc chÝnh quyÒn nh÷ng ng-êi ®-îc goi lµ ** ®· ®-îc ra chÝnh s¸ch kinh tÕ míi, ®· ®-a ra chÝnh s¸ch t¸c ph©nphèi thu nhËp c«ng b»ng 12 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 h¬n. KÕt qu¶ tû lÖ ng-êi nghÌo khæ ë Malaisia ®· gi¶m xuèng. ë Malaisia chi phÝ ng©n s¸ch cho c¸c dÞch vô x· héi t¨ng liªn tôc trong suèt thêi kú 1976 – 1980 chiÕm 24% ng©n s¸ch tõ 1981 – 1985 chiÕm 35%, tõ 1986 – 1988 chiÕm 37%. Trong ®ã gi¸o dôc ®-îc -u tiªnpt hµng ®Çu tiÕp ®Õn lµ nhµ ë, y tÕ…. nhê thuÕ tr×nh ®é gi¸o dôc chung trong d©n c- ®-îc t¨ng lªn, ng-êi dÉn ®· ®-îc cung cÊp c¸c dÞch vô x· héi tèt h¬n tuy hiªn vÉn cßn tån t¹i nhiÒu h¹n chÕ. ë Phi lÝp pin Lµ mét n-íc tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ kh¸ sím trong asean tuy nhiªn còng gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n trong kinh tÕ, thêi kú 1965 – 1985 thu nhËp thùc tÕ cña hé gia ®×nh gi¶m 6,2% tû lÖ d©n nghÌo khæ t¨ng cao. §Ó gi¶m sù nghÌo khæ nµy philÝppin thùc hiÖn ch-¬ng tr×nh ph©n phèi thu nhËp c«ng b»ng h¬n trªn c¬ së ph©n phèi mét c¸ch hîp lý h¬n vÒ c¸c tµi nguyªn kinh tÕ vµ t¹o viÖc lµm ®Èy m¹nh ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ë n«ng th«n. §Ó lµm ®-îc ®iÒu ®ã, cã sù phèi hîp c¸c c«ng cô ®a d¹ng cña chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«. ChÝnh s¸ch d©n sè còng ®-îc coi träng, môc tiªu sinh ®Î cã kÕ ho¹ch ®-îc ®Ò cao. ë singapore Lµ mét n-íc cã thu nhËp cao do ®ã viÖc xo¸ bá tû lÖ nghÌi khæ ë Singapore Ýt khã kh¨n h¬n. ChiÕn l-îc chèng nghÌo khæ ë ®©y lµ ®Çu t- vµo con ng-êi, coi ph¸t triÓn chÊt l-îng lao ®éng lµ môc tiªu hµng ®Çu, chi phÝ cho gi¸o dôc t¨ng m¹nh khuyÕn khÝch c«ng nh©n cã tay nghÒ cao. Tuy nhiªn nh÷ng biÖn ph¸p nµy kh«ng gióp t¹o ra sù c«ng b»ng cho x· héi cã chØ gióp nh÷ng ng-êi lao ®éng cã c¬ héi nhËn ®-îc møc thu nhËp xøng ®¸ng. ë Th¸i Lan Nh÷ng n¨m gÇn ®©y Th¸i Lan ®· thµnh c«ng trong ph¸t triÓn kinh tÕ, tèc ®é t¨ng tr-ëng nhanh thu nhËp theo ®Çu ng-êi t¨ng æn ®Þnh. ChÝnh phñ Ýt can thiÖp vµo ®êi sèng kinh tÕ x· héi. Do ®ã c¸c lÜnh vùc cung cÊp dÞch vô Ýt ®-îc quan t©m c¬ së vËt chÊt trong c¸c lÜnh vùc c«ng céng xuèng cÊp. Tuy nhiªn Th¸i Lan còng ®· cã nh÷ng chuyÓn ®æi tÝch cùc ®Ó n©ng cao chÊt l-îng cuéc sèng con ng-êi. 13 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 3.3. Mét bµi häc kinh nghiÖm rót ra tõ thùc tiÔn ph©n phèi ë c¸c n-íc ASEAN lµ sù thµnh c«ng trong ph¸t triÓn phô thuéc vµo sù can thiÖp mét c¸ch cã hiÖu qu¶ cña Nhµ n-íc vµo ®êi sèng thùc tÕ v× lîi Ých cña ®¹i bé phËn nh©n d©n. Thµnh c«ng cña c¸c n-íc nµy th-êng ®i kÌm víi sù gia t¨ng v÷ng chøc cña tiÒn l-¬ng thùc tÕ, n¨ng suÊt vµ sù tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ cña ®¹i ®a sè d©n chóng. Tõ h×nh ¶nh ph©n phèi ë Liªn X« chóng ta cµng thÊy râ r»ng ph¶i lu«n xem xÐt lùa chän h×nh thøc ph©n phèi phï hîp víi ®iÒu kiÖn hoµn c¶nh thùc tÕ, víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt hiÖn t¹i. Ch-¬ng II: Thùc tr¹ng quan hÖ ph©n phèi vµ nh÷ng gi¶i ph¸p c¬ b¶n gãp phÇn hoµn thiÖn quan hÖ ph©n phèi ë n-íc ta trong thêi gian tíi. 1. Thùc tr¹ng quan hÖ ph©n phèi trong nÒn kinh tÕ n-íc ta. 1.1. Mét sè nÐt vÒ quan hÖ ph©n phèi trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam./ a. NÒn kinh tÕ n-íc ta ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn biÕn tõ nÒn kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn mang nÆng tÝnh tù cÊp tù tóc vµ qu¶n lý theo c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang nÒn kinh tÕ hµng ho¸ vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr-êng. Chóng ta ®· tr¶i qua mét thêi gian dµi cña nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung. HËu qu¶ cña nã ®Ó l¹i trong nÒn kinh tÕ vÉn cßn rÊt nÆng nÒ. Tr¶i qua mét thêi gian dµi cña thêi kú cÊp ph¸t, tem phiÕu ng-êi d©n ®· quen víi t- t-ëng chÊp hµnh, mÖnh lÖnh mét sè cã t- c¸ch dùa dÉm vµo ®Æc biÖt lµ mang nÆng t¸c phong cña sù s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nhá bÐ, thiÕu h¼n t¸c phong c«ng nghiÖp. KÕt qu¶ nÒn kinh tÕ ®Êt n-íc ph¸t triÓn chËm ch¹p. N-íc ta ®-îc ®¸nh gi¸ ë tr×nh ®é chËm ph¸t triÓn so víi thÕ giíi thËm chÝ cã nguy c¬ tôt hËu xa vÒ kinh tÕ so víi kinh tÕ thÕ giíi. Thªm vµo ®ã lµ mét c¬ chÕ qu¶n lý cøng nh¾c cång kÒnh lµm c¶n trë b-íc tiÕn cña nÒn kinh tÕ, c¸c quèc liªn hÖ kinh tÕ x¬ cøng ®êi sèng nh©n d©n ë møc thÊp. §Ó xo¸ bá nh÷ng hËu qu¶ nµy, §¶ng vµ Nhµ n-íc ta ®· ®-a nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ dùa trªn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ®· tá râ nh÷ng -u thÕ cña nã trong hoµn c¶nh n-íc ta. Nã thóc ®Èy x· héi ho¸ s¶n xuÊt, ®-a ph©n c«ng lao ®éng x· héi, chuyªn m«n ho¸ ngµy cµng s©u s¾c, thóc ®Èy sù ph¸t triÓn 14 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 cña lùc l-îng s¶n xuÊt, g¾n s¶n xuÊt víi thÞ tr-êng thóc ®Èy qu¸ tr×nh tÝch cùc tËp trung s¶n xuÊt, gi¶i phãng c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ ra khái sù ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt. MÆt kh¸c chóng ta còng ®ang ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ theo h-íng më cöa, më réng quan hÖ hîp t¸c, kinh tÕ ®èi ngo¹i víi n-íc ngoµi. §iÒu nµy lµ phï hîp víi xu thÕ khu vùc ho¸ toµn cÇu ho¸. Mét nÒn kinh tÕ h-íng ngo¹i sÏ gióp chóng ta tËn dông ®-îc c¸c nguån lùc trong n-íc ®ång thêi tranh thñ ®-îc c¸c nguån lùc bªn ngoµi ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n-íc. NÒn kinh tÕ n-íc ta lµ nÒn kinh tÕ cã sù qu¶n lý cña nhµ n-íc theo ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa. Trong giai ®o¹n nµy sù qu¶n lý cña nhµ n-íc lµ hÕt søc cÇn thiÕt. V× trong giai ®o¹n nµy c¸c hiÖn t-îng tiªu cùc vÉn cßn tån t¹i, ®ã lµ t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp, l¹m ph¸t khñng ho¶ng ph©n ho¸ bÊt b×nh ®¼ng « nhiÔm… MÆt kh¸c chóng cßn cã xu h-íng gia t¨ng, t¸c ®éng xÊu tíi nÒn kinh tÕ, k×m h·m sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. Do ®ã sù qu¶n lý cña nhµ n-íc vÒ kinh tÕ sÏ gãp phÇn ng¨n chÆn nh÷ng t×nh tr¹ng nµy, t¹o sù ph¸t triÓn æn ®Þnh bÒn v÷ng trong nÒn kinh tÕ. Nh- vËy sù ph¸t triÓn mét nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn vÒ c¬ b¶n lµ phï hîp víi hoµn c¶nh n-íc ta. Nã ®· tá ra cã nhiÒu -u ®iÓm song bªn c¹nh ®ã nã còng thÓ hiÖn ra nh÷ng ®iÓm yÕu cÇn ®-îc kh¾c phôc. §ã lµ mÆt tr¸i cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng. Do ®ã chóng ta còng cÇn ®Èy m¹nh h¬n n÷a vai trß qu¶n lý cña nhµ n-íc ph¶i lu«n nghiªn cøu ®Ò ra nh÷ng chÝnh s¸ch kinh tÕ phï hîp ®Ó thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn trong ®iÒu kiÖn khèng chÕ ®-îc c¸c khuyÕt tËt cña nã. Cã nh- vËy míi cã thÓ t¹o ra sù t¨ng tr-ëng bÒn v÷ng cho nÒn kinh tÕ ®-a nÒn kinh tÕ n-íc nhµ tho¸t khái nguy c¬ tôt hËu. b. Ph©n phèi theo lao ®éng mét h×nh thøc ph©n phèi c¬ b¶n trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®Þnh h-íng XHCN ë ViÖt Nam. Ph©n phèi theo lao ®éng theo M¸c nã chØ cã ë h×nh thøc XHCN nhËn thøc ®-îc ®iÒu nµy nh-ng do ®· qu¸ nãng véi, §¶ng vµ Nhµ n-íc ta muèn nhanh chãng ¸p dông nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng vµo n-íc ta khi nÒn kinh tÕ cßn trong c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung. Trong thêi kú nµy sù ph¸t triÓn cña lùc 15 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 l-îng s¶n xuÊt cßn thÊp kÐm, mäi sù chuÈn bÞ vÒ tiÒn ®Ò vËt chÊt cßn ch-a chÝn chÝn muåi, nªn trong thêi kú nµy ph©n phèi theo lao ®éng ®· kh«ng ®¹t ®-îc hiÖu qu¶, chóng ta ®· ®ång nhÊt CNXH vµo së h÷u toµn d©n ®Õn hµnh ®éng nh»m c¶i t¹o c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c b»ng mäi gi¸. MÆt kh¸c chóng ta l¹i tiÕn hµnh ph©n phèi b»ng hiÖn vËt lµm thñ tiªu vai trß cña tiÒn tÖ vµ th-íc ®o lao ®éng b»ng gi¸ trÞ. KÕt qu¶ chóng ta ®· kh«ng thùc hiÖn ®-îc ph©n phèi ®óng cho lao ®éng, mÆt kh¸c cßn dÉn tíi sù ph©n phèi b×nh qu©n t¹o kÏ hë cho nh÷ng kÎ l-êi nh¸c, û l¹i dùa dÉm, lµm mÊt ®i ®éng lùc cña lao ®éng tÝch cùc, mäi ng-êi kh«ng lao ®éng hÕt lßng, kh«ng lµm hÕt n¨ng lùc cña m×nh do ®ã ®Èy x· héi vµo con ®-êng tr× trÖ,l¹c hËu, nghÌo nµn, nhËn thøc râ nh÷ng sai lÇm t hiÕu sãt §¶ng Nhµ n-íc ta chuyÓn h-íng nÒn kinh tÕ tËp trung sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®Þnh h-íng XHCN cã sù qu¶n lý cña Nhµ n-íc, ®a d¹ng ho¸ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong ®ã lÊy kinh tÕ quèc doanh lµm nßng cèt, kinh tÕ tËp thÓ kh«ng ngõng ®-îc më réng theo nguyªn t¾c hiÖu qu¶ tù nguyÖn. C¬ chÕ thÞ tr-êng th«ng tho¸ng h¬n ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ph¸t triÓn, ®-a n¨ng lùc s¶n xuÊt t¨ng lªn ®¸ng kÓ, ng-êi lao ®éng cã thÓ tù do lùa chän ngµnh nghÒ phï hîp vµ mÆc c¶ møc l-¬ng chÊp nhËn ®-îc. TÊt c¶ nh÷ng sù chuyÓn biÕn nµy ®· t¹o tiÒn ®Ò cho ph¸t huy hiÖu qu¶ cña nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng. Tuy nhiªn c¬ chÕ thÞ tr-êng còng lµm n¶y sinh nh÷ng mèi quan hÖ nh÷ng sung lùc míi gay g¾t gi÷a thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh, tËp thÓ víi ®èi thñ c¹nh tranh c¶u nã lµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ c¸ thÓ, t- b¶n. Trong giai ®o¹n nµy khi mµ chñ tr-¬ng cña ta lµ ph¸t triÓn m¹nh thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh ®· lµm nßng cèt ph¸t triÓn theo ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa tõ khi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu ®-îc tù do ph¸t triÓn, thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh kh«ng cßn nhËn ®-îc sù -u ®·i hay n©ng ®ì cña nhµ n-íc th× thµnh phÇn kinh tÕ vèn lµ mét hÖ thèng kinh tÕ lín n¾m gi÷ gi¸ trÞ tµi s¶n lín nhÊt cña quèc gia l¹i trë nªn suy yÕu. Chóng th-êng g¾n víi nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh cò kü l¹c hËu c¶ bé m¸y qu¶n lý cång kÒnh kÐm hiÖu qu¶, mÆt kh¸c kinh tÕ tËp thÓ còng bÞ gi¶i thÓ ë nhiÒu n¬i. Trong khi ®ã khu vùc kinh tÕ c¸ thÓ, t- b¶n l¹i n¨ng ®éng thÝch øng víi hoµn 16 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 c¶nh tèt h¬n, chóng ph¸t triÓn nhanh chãng thèng qua c¶i tiÕn kü thuËt, c«ng nghÖ, qu¶n lý hiÖu qu¶ gióp thÝch øng nhanh chãng c¶ sù vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng. §©y chÝnh lµ sù m©u thuÉn c¬ b¶n trong x· héi, lµm n¶y sinh nh÷ng nghÞch lý. §ã lµ trong khi thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh cÇn ®-îc ph¸t triÓn m¹nh lµm lý luËn c¬ së chñ nghÜa, lµm c¬ së kinh tÕ - x· héi ®Ó thùc hiÖn ph©n phèi theo lao ®éng lµm c¬ së ®Ó t¹o lËp mét c¬ së h¹ tÇng ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa th× kinh tÕ quèc doanh l¹i suy yÕu trÇm träng. Chñ trong cã Ýt n¨m cña thêi kú më cöa c¶ vÒ c¬ cÊu s¶n xuÊt vÒ thu nhËp cña nÒn kinh tÕ nµy suy gi¶m nghiªm träng trong khi ®ã thµnh phÇn kinh tÕ c¸ thÓ t- b¶n l¹i t¨ng lªn râ rÖt tõ 16% n¨m 1988 lªn 43% n¨m 1992. Tuy cßn ph¸t sinh nh÷ng m©u thuÉn, nh÷ng nghÞch lý trong sù vËn ®éng cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. Song víi nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng ta ®· lµm lµ ®éng lùc to lín l«i cuèn ®¹i bé phËn quÇn chóng nh©n d©n vµo c«ng cuéc x©y dùng x· héi míi. §¶ng vµ Nhµ n-íc ta ®· vËn dông s¸ng t¹o nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng cña chñ nghÜa M¸c vµo hoµn c¶nh cô thÓ n-íc ta ®· t¹o ra ®éng lùc to lín cho sù nghiÖp gi¶i phãng cña quÇn chóng lao ®éng nh»m c¶i t¹o x· héi cò, x©y dùng x· héi míi tèt ®Ñp h¬n, c«ng b»ng h¬n. c. Mét sè h×nh thøc thu nhËp chñ yÕu ë n-íc ta. H×nh htøc tiÒn l-¬ng. TiÒn l-¬ng lµ mét h×nh thøc thu nhËp lao ®éng, nã lµ h×nh thøc thu nhËp chñ yÕu vµ cã vai trß quan träng ë n-íc ta. Do ®ã ®Ó gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò quan hÖ ph©n phèi, ph¸t triÓn kinh tÕ chóng ta ph¶i cã chÝnh s¸ch tiÒn l-¬ng hîp lý. Tr-íc 9/1985 chÕ ®é tiÒn l-¬ng n-íc ta lµ chÕ ®é tiÒn l-¬ng ®-îc ban hµnh n¨m 1960 vµ ®-îc bæ sung n¨m 1963. §ã lµ chÕ ®é cung cÊp c¸c mÆt hµng thiÕt yÕu ®Þnh h-íng theo tem phiÕu. Nh- vËy trong giai ®o¹n nµy l-¬ng ®-îc thÓ hiÖn qua hiÖn vËt, ®ång thêi nhµ n-íc thùc hiÖn chÕ ®é b¸n cung cÊp vÒ nhµ ë, ®iÖn n-íc sinh ho¹t. Sau n¨m 1980 gi¸ c¶ t¨ng lªn nh-ng tiÒn l-¬ng danh nghÜa kh«ng t¨ng. Do ®ã ®Ó gi¶m bít khã kh¨n cho c¸nbé c«ng nh©n viªn nhµ n-íc thùc hiÖn phô cÊp l-¬ng t¹m thêi, ®ång thêi còng gi¶m dÇn ®Þnh h-íng cung cÊp. Nh- vËy 17 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 trong giai ®o¹n nµy chÕ ®é tiÒn l-¬ng võ ®-îc thùc hiÖn qua hiÖn vËt vÒ tiÒn víi gi¸ thÊp, ®· g©y ra nhiÒu tiªu cùc, kh«ng ph¸t huy n¨ng lùc s¸ng t¹o ng-êi lao ®éng. Do ®ã nhµ n-íc ®· ban hµnh nghÞ ®Þnh 223/H§BT ngµy 1/9/1985 vÒ nh÷ng biÖn ph¸p tiÒn l-¬ng. N¨m 1986 ®· diÔn ra hai lÇn ®iÒu chØnh tiÒn l-¬ng danh nghÜa b»ng chÕ ®é phô cÊp 15% vµ 40%, ¸p dông trë l¹i chÕ ®é b¸n 6 mÆt hµng ®Þnh h-íng theo gi¸ thÊp vµ theo ba nhãm møc l-¬ng. §Õn 1987 trî cÊp thªm b»ng 100% trªn møc l-¬ng cÊp bËc tõ th¸ng 5 ®Õn th¸ng 9/1987. Tõ 10/1987 ®iÒu chØnh l¹i møc l-¬ng theo gi¸ mét sè mÆt hµng tÝnh l-¬ng. §èi víi c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh hÖ sè ®iÒu chØnh b»ng 13 -15 lÇn, hµnh chÝnh sù nghiÖp 10 -68 lÇn c¸c lùc l-îng vò trang 11-51 lÇn. §Õn 1988 ®iÒu chØnh thèng nhÊt hÖ sè tiÒn l-¬ng cña c«ng nh©n viªn chøc hµnh chÝnh sù nghiÖp vµ lùc l-îng vò trang lªn 13-15 lÇn thùc hiÖn 3 lÇn phô cÊp cö møc 30%, 60%, 90% trªn tiÒn l-¬ng ®· tÝnh l¹i theo hÖ sè 13 -15 lÇn, duy tr× tiÕp tôc 6 mÆt hµng nh-ng chØ tÝnh bï gi¸ vµo l-¬ng theo rót gi¸ thÞ tr-êng. N¨m 1989 tiÒn l-¬ng, trî cÊp sinh ho¹t cña ng-êi h-ëng l-¬ng vµ ®èi t-îng chÝnh s¸ch x· héi ®-îc tÝnh l¹i trªn c¬ së møcl-¬ng tèi thiÓu vµ 22.500®/ th¸ng. N¨m 1990 bï gi¸ nh÷ng mÆt hµng nhµ n-íc ®iÒu chØnh gÝa, bæ xung, söa ®æi mét sè chÕ ®é bÊt hîp lý quy ®Þnh t¹i nghÞ ®Þnh 235/H§BT bæ sung mét sè chÕ ®é víi ®èi t-îng chÝnh s¸ch x· héi nhµ n-íc trùc tiÕp ®Þnh møc lao ®éng ®Þnh møc tiÒn l-¬ng duyÖt quü l-¬ng, quy ®Þnh thang l-¬ng, bËc l-¬ng cô thÓ cho c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh ph¶i thùc hiÖn, Nhµ n-íc khèng chÕ l-¬ng tèi thiÓu, kh«ng khèng chÕ thu nhËp tèi ®a. Trong khu vùc hµnh chÝnh sù nghiÖp, Nhµ n-íc më réng cho phÐp c¸c ®¬n vÞ ®-îc tæ chøc c¸c ho¹t ®éng dÞch vô ®êi sèng ®Ó t¨ng thªm thu nhËp, c¸c c¬ quan nghiªn cøu khoa häc ®-îc phÐp trùc tiÕp ký hîp ®ång víi c¸c c¬ quan ®¬n vÞ cã nhu cÇu ®Ó t¨ng thªm thu nhËp. Trong qu¸ tr×nh chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng cã sù ®iÒu tiÕt vÜ m« cña nhµ n-íc, cã lÜnh vùcchuyÓn nhanh nh- x¸c ®Þnh tù chñ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ c¬ së, cã lÜnh vùc chuyÓn chËm nh- luËt ph¸p nãi chung cã lÜnh vùc ch-a chuyÓn nh- c¬ 18 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 chÕ kiÓm so¸t ®iÒu tiÕt tiÒn l-¬ng… Trong c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh tån t¹i hai kiÓu h¹ch to¸n, mét lµ tæng doanh thu trõ tæng chi phÝ, mét lµ ®¬n gi¸ tiÒn l-¬ng tÝnh trªn s¶n phÈm dÉn ®Õn kÕt qu¶ lµ c¸c doanh nghiÖp vËn dông h×nh thøc h¹ch to¸n phï hîp víi m×nh nhÊt®Ó gi¶m phÇn thuÕ cho nhµ n-íc do ®ã l·i doanh nghiÖp h-ëng cßn lç nhµ n-íc chÞu. ChÝnh s¸ch tiÒn l-¬ng theo nghÞ ®Þnh 235 H§BT chØ gi÷ ®-îc trong mét thêi gian ng¾n sau ®ã tiÒn l-¬ng thùc tÕ b¾t ®Çu gi¶m m¹nh vµ gi¶m liªn tôc tèc ®é t¨ng l-¬ng danh nghÜa chËm h¬n tèc ®é t¨ng gi¸. So víi n¨m 1985 ta thÊy. N¨m ChØ sè l-¬ng ChØ sè vËt gi¸ danh nghÜa ChØ sè l-¬ng thùc tÕ 1986 1,5 5,872 0,255 1987 3,1 29,42 0,127 1988 13,16 100,51 0,131 1989 102,27 176,90 0,478 Theo sè liÖu cña tæng côc thèng kª 1/1989 th× chØ sè gi¸ thÞ tr-êng x· héi t¨ng 39,6% l-¬ng thùc tÕ tÝnh chung c¶ n-íc cßn 71,6% trong ®ã miÒn B¾c cßn 70%, miÒn Nam cßn 73%. T×nh h×nh thùc tÕ ®êi sèng ng-êi d©n ngµy cµng sa sót ®· g©y ra sù ph¶n øng cña c¸c ®èi t-îng trong x· héi. ë nhiÒu ®Þa ph-¬ng cã n¬i tù ®Þnh l¹i møc l-¬ng tèi thiÓu, ë c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh ®Òu tù ý t×m mäi c¸ch t¨ng thu nhËp cho m×nh. Tuy nhiªn còng chØ mét sè Ýt doanh nghiÖp lµm ¨n thùc sù cã l·i ë c¸c ®¬n vÞ hµnh chÝnh sù nghiÖp ®-îc phÐp më c¸c dÞch vô ®êi sèng ®Ó t¨ng thu nhËp. Toµn bé nh÷ng thùc tÕ nµy ®· t¹o nªn sù chªnh lÖch lín vÒ thu nhËp. ë ngoµi x· héi trong khi møc l-¬ng tèi thiÓu nhµ n-íc quy ®Þnh lµ 22.500®/ th¸ng th× ngoµi x· héi tiÒn c«ng lao ®éng tr¶ cho lao ®éng th-êng lµ 3000 ®Õn 5000®/ c«ng, ë ®ã tiÒn c«ng ®· ®-îc tiÒn tÖ ho¸ hoµn toµn vµ ®· tÝnh ®Õn quan hÖ cung cÇu vÒ lao ®éng. Ngoµi ra nhµ n-íc cßn thùc hiÖn ph©n phèi gi¸n tiÕp qua ng©n s¸ch cho c«ng nh©n viªn chøc. 19 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Nh- vËy vÊn ®Ò tiÒn l-¬ng ë n-íc ta cho tíi thêi kú nµy lµ cßn ch-a phï hîp víi nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn ®ang ho¹t ®éng trong mét thÞ tr-êng thèng nhÊt. TiÒn l-¬ng ch-a thùc sù lµ th-íc ®o gi¸ trÞ søc lao ®éng, ch-a ®¶m b¶o t¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n vµ më réng søc lao ®éng kh«ng ngõng, ch-a trë thµnh nguån thu nhËp chñ yÕu cña ng-êi lao ®éng lµm c«ng ¨n l-¬ng, do ®ã trong thêi gian nµy ng-êi lao ®éng kh«ng lµm hÕt n¨ng lùc thùc sù cña m×nh. TiÒn l-¬ng võa mang tÝnh b×nh qu©n, võa mang tÝnh bao cÊp, nhµ n-íc ch-a hoµn toµn lµm chñ trong viÖc kiÓm so¸t vµ qu¶n lý tiÒn l-¬ng vµ thu nhËp nãi chung cña ng-êi lao ®éng. Tõ nh÷ng n¨m 1990 trë l¹i ®©y §¶ng, Nhµ n-íc ta còng ®· nhiÒu lÇn t¨ng møc tiÒn l-¬ng tèi thiÕu, c¶i c¸ch chÕ ®é tiÒn l-¬ng. Nh÷ng thay ®æi nµy ®· mang l¹i nh÷ng hiÖu qu¶ tÝch cùc, ®· gi¶m bít nh÷ng sù bÊt hîp lý trong ph©n phèi tiÒn l-¬ng nãi riªng hay trong ph©n phèi thu nhËp nãi chung. H×nh thøc ®Þa t« §Þa t« lµ phÇn thu nhËp cña chñ së h÷u ruéng ®Êt. Tõ tr-íc tíi nay n«ng nghiÖp vÉn lu«n lµ ngµnh kinh tÕ quan träng chiÕm tØ lÖ lín trong gi¸ trÞ tæng s¶n phÈm quèc d©n. Do ®ã ph©n phèi ®Þa t« cã ¶nh h-ëng trùc tiÕp ®Õn ®êi sèng kinh tÕ. Ph©n phèi ®Þa t« chñ yÕu ®-îc thùc hiÖn qua ®Þa t« chªnh lÖch I vµ ®Þa t« chªnh lÖch II. Tõ tr-íc tíi nay ®Þa t« chªnh lÖch I tËp trung chñ yÕu vµo tay nhµ n-íc qua hai h×nh thøc lµ gi¸ trÞ thu mua vµ thuÕ n«ng nghiÖp. Ph©n phèi ®Þa t« chªnh lÖch qua gi¸ thu mua ®-îc thùc hiÖn theo hai gi¸, gi¸ nghÜa vô vµ gi¸ khuyÕn khÝch. Ph©n phèi ®Þa t« chªnh lÖch I qua thuÕ n«ng nghiÖp, chÝnh s¸ch thuÕ n«ng nghiÖp n-íc ta ®· ¸p dông ®èi víi miÒn B¾c tõ tr-íc, ®Õn 1976 ¸p dông víi c¶ n-íc. Tr-íc 1983 thuÕ n«ng nghiÖp thu trªn s¶n l-îng hµng n¨m cña diÖn tÝch ®Êt sö dông. §Õn 1983 ph¸p lÖnh míi vÒ thuÕ n«ng nghiÖp quy ®Þnh c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh h¹ng ®Êt tÝnh thuÕ dùa vµo n¨ng suÊt trung b×nh ®¹t ®-îc trong ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt b×nh th-êng cña c©y trång. Thùc tÕ thuÕ thu gép c¶ thuÕ sö dông ®Êt vµ thuÕ hoa lîi trªn ®Êt do ®ã kh«ng khuyÕn khÝch ®Çu t- th©m canh t¨ng n¨ng suÊt. 20
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan