Tài liệu Thực trạng quan hệ phân phối và những giải pháp cơ bản góp phần hoàn thiện quan hệ phân phối trong thời gian tới ở nước ta.

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 A. Lêi më ®Çu Trong bÊt kú nÒn s¶n xuÊt x· héi nµo th× ph©n phèi còng lµ kh©u kh«ng thÓ thiÕu. NÕu cã h×nh thøc ph©n phèi phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi sÏ gãp phÇn thóc ®Èy x· héi ph¸t triÓn. Do ®ã víi mçi x· héi kh¸c nhau, cã mét ph¬ng thøc ph©n phèi kh¸c nhau. Mçi x· héi ®Òu lu«n vËn ®éng ph¸t triÓn do ®ã sau mét thêi gian khi lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn ®a x· héi chuyÓn lªn mét h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi míi th× lóc ®ã h×nh thøc ph©n phèi cò sÏ ®îc thay thÕ b»ng h×nh thøc ph©n phèi míi phï hîp h¬n. Níc ta ®ang trong giai ®o¹n x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng XHCN cã sù qu¶n lý cña nhµ níc, th× vai trß cña ph©n phèi cµng trë nªn quan träng. Ph©n phèi ®óng ®¾n sÏ t¹o ra c¬ héi tËn dông mäi nguån lùc trong x· héi. Do ®ã ph©n phèi cã vai trß ®éng lùc thóc ®Èy nÒn s¶n xuÊt x· héi, t¹o nªn sù t¨ng trëng bÒn v÷ng cña nÒn kinh tÕ vµ gãp phÇn thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi. §Ò ¸n nghiªn cøu vÒ quy luËt ph©n phèi ë níc ta. Trong ®ã cã nªu lªn mét sè t×nh tr¹ng thùc tÕ trong ®ã cã nh÷ng h¹n chÕ vµ gi¶i ph¸p kh¾c phôc. §Ò ¸n chØ ®Ò cËp ®Õn nÒn kinh tÕ ViÖt Nam trong nh÷ng thËp niªn gÇn ®©y. §Ò ¸n ®îc chia thµnh 2 ch¬ng: Ch¬ng 1: Mét sè vÊn ®Ò lÝ luËn chung vÒ quan hÖ ph©n phèi. Ch¬ng 2: Thùc tr¹ng quan hÖ ph©n phèi vµ nh÷ng gi¶i ph¸p c¬ b¶n gãp phÇn hoµn thiÖn quan hÖ ph©n phèi trong thêi gian tíi ë níc ta. §îc sù gióp ®ì cña thÇy giao em ®· hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy. Trong ®Ò ¸n khã tr¸nh khái nh÷ng sai sãt, em rÊt mong ®îc sù th«ng c¶m vµ gióp ®ì cña thÇy. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n! 1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 B. Néi dung Ch¬ng 1: Mét sè vÊn ®Ò lÝ luËn chung vÒ quan hÖ ph©n phèi 1. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña quan hÖ ph©n phèi BÊt cø nÒn kinh tÕ nµo ®Òu ph¶i cã qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, t¸i s¶n xuÊt, t¸i s¶n xuÊt më réng ®Ó duy tr× vµ ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng t¨ng lªn trong ®êi sèng kinh tÕ x· héi. Mçi qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt ®Òu diÔn ra theo c¸c kh©u s¶n xuÊt - trao ®æi - ph©n phèi - tiªu dïng. Gi÷a c¸c kh©u nµy cã mèi liªn hÖ mËt thiÕt víi nhau. §Ó nãi lªn mèi quan hÖ gi÷a chóng M¸c viÕt: "s¶n xuÊt thÓ hiÖn ra lµ ®iÓm xuÊt ph¸t, tiªu dïng lµ ®iÓm cuèi cïng, ph©n phèi vµ trao ®æi lµ ®iÓm trung gian". Nh vËy mçi kh©u, mçi yÕu tè cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt kh«ng tån t¹i mét c¸ch ®éc lËp riªng rÏ mµ lu«n cã sù t¸c ®éng ¶nh hëng m¹nh mÏ tíi nhau. S¶n xuÊt thÓ hiÖn ra lµ ®iÓm xuÊt ph¸t nhng chÝnh s¸ch s¶n xuÊt còng trùc tiÕp lµ tiªu dïng, tiªu dïng t liÖu s¶n xuÊt. §ång thêi tiªu dïng còng trùc tiÕp lµ s¶n xuÊt, th«ng qua tiªu dïng th× mét sè yÕu tè nh lao ®éng míi ®îc t¸i s¶n xuÊt. Nh vËy s¶n xuÊt lµ ®Ó dµnh cho tiªu dïng, chØ cã tiªu dïng th× s¶n phÈm míi thùc sù trë thµnh s¶n phÈm, tiªu dïng l¹i t¹o ra nhu cÇu vÒ mét s¶n phÈm míi, chÝnh tiªu dïng l¹i t¸i s¶n xuÊt ra nhu cÇu. Nh vËy s¶n xuÊt vµ tiªu dïng cã quan hÖ chÆt chÏ víi nhau. Nhng nÕu chØ cã s¶n xuÊt vµ tiªu dïng th× d©y chuyÒn t¸i s¶n xuÊt còng kh«ng thÓ thùc hiÖn ®îc. D©y chuyÒn nµy ®ßi hái ph¶i cã sîi d©y liªn kÕt gi÷a s¶n xuÊt vµ tiªu dïng, ®ã chÝnh lµ trao ®æi, ph©n phèi. Ph©n phèi võa phôc vô thóc ®Èy s¶n xuÊt võa phôc vô thóc ®Èy tiªu dïng. Trong ®ã mèi quan hÖ gi÷a ph©n phèi vµ s¶n xuÊt lµ hÕt søc chÆt chÏ. ë mét chõng mùc nµo ®ã th× cã thÓ nãi r»ng ph©n phèi cã tríc s¶n xuÊt vµ nã quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt. §ã lµ v× s¶n xuÊt ph¶i xuÊt ph¸t tõ mét sù ph©n phèi nhÊt ®Þnh vÒ c¸c c«ng cô s¶n xuÊt nªu theo ý nghÜa ®ã, ph©n phèi ph¶i cã tríc s¶n xuÊt, lµ tiÒn ®Ò cña s¶n xuÊt. NhiÒu nhµ kinh tÕ häc cho r»ng ph©n phèi lµ kh©u quan träng nhÊt cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt vµ chÝnh ph©n phèi míi ®îc xem lµ ®èi tîng thùc sù cña kinh tÕ chÝnh trÞ häc hiÖn ®¹i. 2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Nh vËy ph©n phèi lµ thµnh phÇn thiÕt yÕu trong t¸i s¶n xuÊt x· héi. MÆt kh¸c quan hÖ ph©n phèi còng lµ mét thµnh phÇn quan träng cÊu thµnh nªn quan hÖ s¶n xuÊt ®Æc trng cña mét nÒn kinh tÕ. Nh chóng ta ®· biÕt trong mèi quan hÖ gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt víi lùc lîng s¶n xuÊt th× lùc lîng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh quan hÖ s¶n xuÊt nhng quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp sÏ thóc ®Èy lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Do ®ã khi quan hÖ ph©n phèi ph¸t triÓn sÏ thóc ®Èy quan hÖ s¶n xuÊt ph¸t triÓn theo tõ ®ã t¸c ®éng tíi sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. Mçi mét h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi ®Òu ®îc ®Æc trng bëi mét ph¬ng thøc s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh. §Õn lît nã mçi ph¬ng thøc s¶n xuÊt còng cã mét h×nh thøc ph©n phèi riªng cña nã. Mçi khi ph¬ng thøc s¶n xuÊt cò biÕn ®i thay thÕ b»ng mét ph¬ng thøc s¶n xuÊt míi phï hîp h¬n th× ph¬ng thøc ph©n phèi còng biÕn ®æi theo ®Ó phï hîp víi ph¬ng thøc s¶n xuÊt míi. Ph©n phèi lµ mét lÜnh vùc lín trong kinh tÕ. §Ó ®i ®Õn nh÷ng nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ ph©n phèi vµ vÒ vai trß cña nã trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt x· héi, ®· cã kh«ng Ýt nh÷ng quan niÖm kh¸c nhau vÒ ph©n phèi. Cã quan niÖm cho r»ng ph©n phèi chØ ®¬n gi¶n lµ ph©n phèi s¶n phÈm. Theo quan niÖm nµy th× ph©n phèi hoµn toµn ®øng bªn ngoµi s¶n xuÊt, ®éc lËp víi s¶n xuÊt. Theo hä nh÷ng quan hÖ ph©n phèi vµ ph¬ng thøc ph©n phèi chØ lµ mÆt tr¸i cña c¸c nh©n tè s¶n xuÊt. C¬ cÊu cña sù ph©n phèi hoµn toµn do c¬ cÊu cña s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh. B¶n th©n sù ph©n phèi lµ s¶n vËt cña s¶n xuÊt. Kh«ng nh÷ng vÒ mÆt néi dung mµ c¶ vÒ h×nh thøc, v× ph¬ng thøc nhÊt ®Þnh cña viÖc tham gia vµo s¶n xuÊt quy ®Þnh h×nh th¸i ®Æc thï cña ph©n phèi. Nh vËy theo quan niÖm nµy s¶n xuÊt lµ ®èi tîng quan träng vµ duy nhÊt cña kinh tÕ chÝnh trÞ häc, cßn ph©n phèi chØ ®îc coi lµ biÓu hiÖn râ nhÊt ghi l¹i c¸c nh©n tè cña s¶n xuÊt trong mét x· héi nhÊt ®Þnh. §ã lµ mét quan niÖm cha ®óng ®¾n, nã ®· tuyÖt ®èi h¬n vai trß cña s¶n xuÊt, ngîc l¹i, cã quan niÖm l¹i tuyÖt ®èi ho¸ vai trß cña ph©n phèi mµ phñ nhËn s¶n 3 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 xuÊt. Nh÷ng ngêi nµy l¹i cho r»ng ph©n phèi lu«n lu«n quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt, s¶n xuÊt chØ lµ biÓu hiÖn lµ hÖ qu¶ cña ph©n phèi. §ã lµ nh÷ng quan niÖm cha ®óng ®¾n. §Õn chñ nghÜa M¸c, M¸c cho r»ng ph©n phèi lµ kh©u quan träng kh«ng thÓ thiÕu cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi. Tuy nhiªn nã kh«ng ph¶i lµ nh©n tè duy nhÊt mµ nã ®îc ®øng trong mèi quan hÖ víi s¶n xuÊt, tiªu dïng. M¸c chØ râ r»ng ph©n phèi lµ kh©u quan träng nèi liÒn s¶n xuÊt víi tiªu dïng. Vµ ph©n phèi tríc khi thÓ hiÖn thµnh ph©n phèi s¶n phÈm th× ph©n phèi lµ ph©n phèi nh÷ng c«ng cô s¶n xuÊt vµ ph©n phèi c¸c thµnh viªn x· héi theo nh÷ng lo¹i s¶n xuÊt kh¸c nhau. Ph©n phèi s¶n phÈm chØ lµ kÕt qu¶ cña sù ph©n phèi ®o, sù ph©n phèi nµy ®· bao hµm trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ quyÕt ®Þnh c¬ cÊu cña s¶n xuÊt. §¶ng vµ Nhµ níc ta ®· thõa nhËn r»ng quan niÖmcña M¸c vÒ ph©n phèi lµ hoµn toµn ®óng ®¾n vµ chóng ta ®· xuÊt ph¸t tõ quan niÖm nµy ®Ó x©y dùng ph¬ng thøc ph©n phèi phï hîp ë níc ta. 2. B¶n chÊt cña quan hÖ ph©n phèi 2.1. B¶n chÊt cña quan hÖ ph©n phèi Nh ®· nãi ë trªn ph©n phèi tríc tiªn lµ mét kh©u quan träng kh«ng thÓ thiÕu trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt, nã nèi s¶n xuÊt víi tiªu dïng. MÆt kh¸c quan hÖ ph©n phèi còng lµ mét mÆt quan träng cña quan hÖ s¶n xuÊt. Qua quan hÖ ph©n phèi cã thÓ t¸c ®éng ®iÒu chØnh quan hÖ s¶n xuÊt cho phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn hiÖn t¹i cña lùc lîng s¶n xuÊt trong x· héi. Ph©n phèi bao hµm trong nã lµ sù ph©n phèi nh÷ng nguån lùc cho s¶n xuÊt vµ sù ph©n phèi s¶n phÈm. Ph©n phèi cho s¶n xuÊt lµ sù b¶o ®¶m c¸c yÕu tè ®Çu vµo vÒ t liÖu s¶n xuÊt, vÒ lao ®éng cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt trong c¸c ngµnh kinh tÕ. Nh vËy ph©n phèi cho s¶n xuÊt chÝnh lµ mét nh©n tè quyÕt ®Þnh hiÖu qu¶ cña s¶n xuÊt, quy m« c¬ cÊu vµ tèc ®é cña s¶n xuÊt. ChØ cã ®¶m b¶o ®Çy ®ñ c¸c nguån lùc cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt th× s¶n xuÊt míi cã hiÖu qu¶. BiÕt ph©n phèi cho s¶n xuÊt mét c¸ch phï hîp sÏ cã thÓ s¶n xuÊt ra mét lîng s¶n phÈm lín h¬n trªn mét ®¬n vÞ ®Çu vµo, qua 4 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ®ã cã thÓ kÕt luËn r»ng ph©n phèi cho s¶n xuÊt chÝnh lµ mét nh©n tè quyÕt ®Þnh hiÖu qu¶ s¶n xuÊt. Nh vËy tõ sù ph©n phèi nh÷ng c«ng cô s¶n xuÊt, ph©n phèi lao ®éng gi÷a c¸c ngµnh kinh tÕ sÏ t¹o ra s¶n phÈm, do ®ã râ rµng ph©n phèi s¶n phÈm chØ lµ kÕt qu¶ cña sù ph©n phèi cho s¶n xuÊt, sù ph©n phèi nµy ®· bao hµm trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ quyÕt ®Þnh c¬ cÊu s¶n xuÊt. Toµn bé s¶n phÈm x· héi lµm ra kh«ng ph¶i ®Òu ®îc sö dông cho tiªu dïng c¸ nh©n, mµ tríc hÕt nã ®îc trÝch ra ®Ó ph©n phèi cho bï ®¾p nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt ®· hao phÝ ®Ó më réng s¶n xuÊt, lËp quü dù phßng. PhÇn cßn l¹i lµ ®Ó tiªu dïng. PhÇn nµy ®îc ph©n phèi thµnh phÇn chi phÝ cho qu¶n lý hµnh chÝnh, phóc lîi x· héi, phÇn cßn l¹i míi ®îc ph©n phèi cho tiªu dïng c¸ nh©n. Nh vËy tæng s¶n phÈm x· héi võa ®îc ph©n phèi ®Ó tiªudïng cho s¶n xuÊt võa ®îc ph©n phèi ®Ó tiªu dïng cho c¸ nh©n. 2.2. Mét sè nguyªn t¾c ph©n phèi chñ yÕu ë níc ta Tõ b¶n chÊt cña quan hÖ ph©n phèi ë níc ta ®· h×nh thµnh mét sè nguyªn t¾c ph©n phèi chñ yÕu. Mét lµ ph©n phèi theo lao ®éng. Níc ta ®ang trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi. Trong giai ®o¹n nµy th× h×nh thøc ph©n phèi theo lao ®éng lµ h×nh thøc ph©n phèi c¨n b¶n lµ nguyªn t¾c ph©n phèi chñ yÕu thÝch hîp nhÊt, víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ dùa trªn chÕ ®é së h÷u c«ng h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt. ChÝnh sù gi¶i phãng vÒ lao ®éng ®· ®ßi hái r»ng c«ng cô lao ®éng ph¶i ®îc n©ng lªn thµnh tµi s¶n chung cña x· héi vµ lao ®éng tËp thÓ ph¶i ®îc c«ng x· ®iÒu tiÕt víi sù ph©n phèi s¶n phÈm mét c¸ch c«ng b»ng. C«ng cô lao ®éng ®îc n©ng lªn thµnh tµi s¶n chung, ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ sù c«ng h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt. ChÝnh quan hÖ c«ng h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt ®· quyÕt ®Þnh ph©n phèi theo lao ®éng ph¶i trë thµnh tÊt yÕu n¾m vai trß to lín. Mçi lao ®éng x· héi trong qu¸ tr×nh lao ®éng ®Òu t¹o ra ®îc mét lîng s¶n phÈm nhÊt ®Þnh víi mét lîng gi¸ trÞ nhÊt ®Þnh nhng ta chØ xÐt lîng gi¸ trÞ ®îc chÝnh ngêi lao ®éng ®ã mang l¹i cho s¶n phÈm ph©n phèi theo lao ®éng chÝnh lµ sô ph©n phèi dùa trªn c¬ së sù 5 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 kh¸c nhau vÒ gi¸ trÞ mµ mçi lao ®éng mang l¹i cho s¶n phÈm cña hä hay sù hao phÝ søc lao ®éng. Nh÷ng ngêi kh«ng lao ®éng kh«ng ®îc ph©n phèi, nh÷ng ngêi cã gi¸ trÞ lao ®éng kh¸c nhau ®îc ph©n phèi kh¸c nhau, nh÷ng ngêi cã gi¸ trÞ lao ®éng nh nhau. §ã chÝnh lµ nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng. Trong hoµn c¶nh níc ta th× ph©n phèi theo lao ®éng lµ hoµn toµn phï hîp. ë níc ta chÕ ®é c«ng h÷u vµ t h÷u s¶n xuÊt ®· ®îc thiÕt lËp do ®ã ph©n phèi theo lao ®éng lµ hoµn toµn phï hîp víi quan sÖ s¶n xuÊt ë níc ta. MÆt kh¸c ®óng trong thêi kú qu¸ ®é níc ta cßn nhiÒu lo¹i lao ®éng kh¸c nhau cã lao ®éng gi¶n ®¬n, lao ®éng kü thuËt, lao ®éng trÝ ãc, lao ®éng ch©n tay. ChÝnh sù kh¸c biÖt trong c¸c lo¹i lao ®éng mµ kÕt qu¶ lao ®éng cã sù kh¸c nhau. §iÒu nµy ®ßi hái ph¶i dùa vµo kÕt qu¶ lao ®éng ®Ó ph©n phèi. MÆt kh¸c n÷a, trong x· héi cßn tån t¹i nh÷ng ngêi cã t tëng û l¹i ¨n b¸m do ®ã ph¶i ph©n phèi theo lao ®éng ®Ó ®¶m b¶o c«ng b»ng. Trong hoµn c¶nh níc ta nÒn kinh tÕ cßn nghÌo nµn, cßn sù ®åi nghÌo, lîng s¶n phÈm x· héi kh«ng thÓ tho¶ m·n nhu cÇu cña tÊt c¶ mäi ngêi, h¬n n÷a lao ®éng cha trë thµnh nhu cÇu mµ nã vÉn chØ lµ ph¬ng kÕ sinh nhau cña mçi ngêi, trong hoµn c¶nh n»y th× ph©n phèi theo lao ®éng lµ hoµn toµn phï hîp. Th«ng qua ph©n phèi theo lao ®éng cã thÓ thóc ®Èy mäi ngêi lao®éng tÝch cùc h¬n qua ®ã thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. §Ó ph©n phèi theo lao ®éng ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu ph¶i c¨n cø vµo sè lîng, chÊt lîng lao ®éng cña mçi ngêi ®Ó tr¶ c«ng cho lao ®éng,ph¶i tr¶ c«ng b»ng nhau cho lao ®éng nh nhau, tr¶ c«ng kh¸c nhau cho lao ®éng kh¸c nhau kh«ng kÓ giµ, trÎ, trai, g¸i, d©n téc… MÆt kh¸c ph¶i gi¶i quyÕt tèt mäi mèi quan hÖ gi÷a lîi Ých vËt chÊt víi ®éng viªn tinh thÇn cho ngêi lao ®éng. §¸p øng ®Çy ®ñ nh÷ng yªu cÇu ®ã ph©n phèi theo lao ®éng míi ph¸t huy t¸c dông thóc ®Èy x· héi ph¸t triÓn. §Ó thùc hiÖn tèt nh÷ng yªu cÇu nµy chóng ta cÇn ®Êu tranh chèng lai sai lÇm phæ biÕn lµ chñ nghÜa b×nh qu©n vµ khuynh híng ®æi míi réng qu¸ møc kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c thang l¬ng bËc l¬ng hay sù u ®·i ®Æc biÖt cho mét sè ®èi tîng mµ kh«ng cã c¬ së kinh tÕ. Thùc hiÖn tèt ph©n phèi theo lao ®éng ë níc ta hiÖn nay sÏ mang l¹i 6 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 nhiÒu t¸c dông to lín, nã sÏ gãp phÇn t¹o sù c«ng b»ng trong x· héi, khuyÕn khÝch ngêi lao ®éng tÝch cùc lao ®énghÕt n¨ng lùc vµ kh«ng ngõng n©ng cao tr×nh ®é b¶n th©n, qua ®ã t¹o ®iÒu kiÖn ph©n bè lao ®éng hîp lý gi÷a c¸c ngµnh kinh tÕ thóc ®Èy nÒn s¶n xuÊt x· héi ph¸t triÓn. Hai lµ ph©n phèi theo tµi s¶n vèn vµ nh÷ng ®ãng gãp kh¸c cïng víi ph©n phèi theo lao ®éng, nguyªn t¾c ph©n phèi nµy còng rÊt phï hîp ë níc ta. Ph©n phèi theo vèn, tµi s¶n hay nh÷ng ®ãng gãp kh¸c ®ã chÝnh lµ h×nh thøc ph©n phèi hay tr¶ c«ng cho vèn, tµi s¶n vµ nh÷ng ®ãng gãp, nã ®îc thÓ hiÖn th«ng qua l·i suÊt, lîi tøc, lîi nhuËn. Trong hoµn c¶nh níc ta ®ang ®i lªn CNXH tõ mét nÒn s¶n xuÊt nhá lÎ vµ manh món. T×nh tr¹ng thiÕu vèn cha cao. Mét phÇn t¬ng ®èi lín nguån vèn hiÖn nay cßn n»m ph©n t¸n r¶i r¸c trong tay nh÷ng ngêi lao ®éng s¶n xuÊt nhá, nh÷ng nhµ t s¶n nhá. §Ó huy ®éng nguån vèn trong d©n c tËp trung cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt x· héi, Nhµ níc kh«ng thÓ ®¸p øng c¸c biÖn ph¸p hµnh chÝnh cìng chÕ v× nã lµm suy gi¶m lùc lîng s¶n xuÊt vèn cã cña x· héi. Do ®ã, chóng ta chØ cã thÓ dïng c¸c biÖn ph¸p kinh tÕ mÒm dÎo ®ã lµ th«ng qua c¸c h×nh thøc vay vèn, gãp vèn, gãp vãn cæ phÇn víi møc l·i hîp lý. Nh÷ng c¸ch lµm nµy ®· huy ®éng ®îc mét lîng vèn lín h¬n nhiÒu so víi vèn cã vµ ®· ®a së h÷u t nh©n nhng sö dông vèn l¹i mang tÝnh x· héi. Nh vËy trong hoµn c¶nh thùc tÕ níc ta ®Ó huy ®éng nguån vèn trong d©n c chóng ta cÇn t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, c¸c thµnh viªn trong x· héi, m¹nh d¹n ®Çu t vèn vµo s¶n xuÊt kinh doanh ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt níc. Ba lµ ph©n phèi ngoµi thu lao lao ®éng th«ng qua c¸c quü phóc lîi x· héi. Nguyªn t¾c ph©n phèi nµy cïng víi nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng, ph©n phèi theo vèn tµi s¶n vµ nh÷ng ®ãng gãp t¹o nªn sù thóc ®Èy nÒn s¶n xuÊt x· héi ph¸t triÓn vµ t¹o lËp sù c©n b»ng gi÷a c¸c thµnh viªn trong x· héi nguyªn t¾c ph©n phèi nµy lµ hoµn toµn phï hîp víi hoµn c¶nh níc ta. Khi trong x· héi ngoµi nh÷ng ngêi cã søc khoÎ cã ®ñ n¨ng lùc lao ®éng, ®Ó nhËn ®îc ph©n phèi theo lao 7 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ®éng hay nh÷ng ngêi cã cña c¶i do vay ®Ó ®îc ph©n phèi theo vèn, tµi s¶n th× còng cã kh«ng Ýt nh÷ng ngêi kh«ng cã tµi s¶n cho vay l¹i kh«ng cã ®ñ n¨ng lùc s¶n xuÊt hä ph¶i sèng dùa vµo gia ®×nh, vµo x· héi. Do ®ã ®èi víi nh÷ng gia ®×nh cã thu nhËp qu¸ thÊp tÝnh theo ®Çu ngêi th× x· héi ph¶i thùc hiÖn phÇn trî cÊp ®Ó gióp hä cã cuéc sèng b×nh thêng tèi thiÓu. MÆt kh¸c qua ®ã còng t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn toµn diÖn cho mäi thµnh viªn trong x· héi, n©ng cao tr×nh ®é lao ®éng x· héi. Nh vËy trong hoµn c¶nh níc ta ph©n phèi ngoµi thï lao lao ®éng theo c¸c quü phóc lîi x· héi lµ hÕt søc cÇn thiÕ. §¶ng vµ Nhµ níc ta ®· nhËn thøc ®óng ®¾n ®iÒu nµy, ®¹i héi VII cña §¶ng ®· nªu bËt hai quan ®iÓm lín. §ã lµ coi môc tiªu ph¸t triÓn toµn diÖn con ngêi lµ ®éng lùc cña mäi ho¹t ®éng kinh tÕ – x· héi, vµ ®¶m b¶o thèng nhÊt gi÷a chÝnh s¸ch kinh tÕ vµ chÝnh s¸ch x· héi. Nh vËy trong khi n¨ng suÊt lao ®éng x· héi cßn thÊp, nguån thu ng©n s¸ch cßn h¹n chÕ chóng ta cÇn ®Èy m¹nh x· héi ho¸ viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh s¸ch x· héi, huy ®éng mäi kh¶ n¨ng cña nh©n d©n. 2.3. Mét sè h×nh thøc thu nhËp chñ yÕu ë níc ta. Trong nÒn kinh tÕ x· héi níc ta hiÖn nay, th«ng qua qu¸ tr×nh ph©n phèi mµ h×nh thµnh c¸c h×nh thøc thu nhËp kh¸c nhau cña tÇng líp d©n c, trong ®ã cã c¸c h×nh thøc thu nhËp chñ yÕu. a. Mét lµ h×nh thøc tiÒn l¬ng. TiÒn l¬ng lµ mét phÇn thu nhËp quèc d©n mµ doanh nghiÖp nhµ níc tr¶ cho c¸n bé c«ng nh©n viªn chøc díi h×nh thøc tiÒn tÖ c¨n cø vµo sè lîng, chÊt lîng, hay kÕt qu¶ lao ®éng. C¬ cÊu tiÒn l¬ng gåm 2 phÇn: phÇn tiÒn l¬ng c¬ b¶n vµ phÇn tiÒn l¬ng bæ xung hay tiÒn thëng. TiÒn l¬ng c¬ b¶n cã c¨n cø x¸c ®Þnh lµ dùa vµo sè lîng chÊt lîng thang l¬ng bËc l¬ng thèng nhÊt cña Nhµ níc, ®îc tÝnh vµo trong chi phÝ s¶n xuÊt, nã cã vai trß lµm cho ngêi lao ®éng v× lîi Ých b¶n th©n mµ quan t©m ®Õn kÕt qu¶ lao ®éng cña m×nh tõ ®ã ngêi lao ®éng lu«n cã ý thøc n©ng cao tr×nh ®é 8 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 chuyªn m«n cña b¶n th©n. Cßn tiÒn thëng kh«ng tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt, nã phô thuéc vµo kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp do ®ã còng kÝch thÝch ngêi lao ®éng quan t©m ®Õn kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. HÖ thèng c¸c bËc l¬ng, thang l¬ng ®îc Nhµ níc quy ®Þnh thèng nhÊt trªn c¬ së ph©n tÝch t×nh h×nh chung cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt x· héi trong c¶ níc, còng nh tham kh¶o ng¹ch bËc tiÒn l¬ng c¶u ngêi lao ®éng, nã gióp cho viÖc ph©n lo¹i tiÒn l¬ng cña ngêi lao ®éng cã tÝnh ®Ðn tr×nh ®é chuyªn m«n, ®iÒu kiÖn lao ®éng vµ c¶ tÇm quan träng c¶u ngµnh s¶n xuÊt. TiÒn l¬ng ®îc thÎ hiÖn qua 2 ph¹m trï lµ tiÒn l¬ng danh nghÜa vµ tiÒn l¬ng thùc tÕ. TiÒn l¬ng danh nghÜa lµ phÇn tiÒn tÖ mµ ngêi lao ®éng nhËn ®îc, nã biÓu hiÖn b»ng sè tiÒn nhÊt ®Þnh mµ thu nhËp quèc d©n dµnh cho tiªu dïng c¸ nh©n phï hîp víi sù hao phÝ søc lao ®éng mµ hä ®· bá ra. NÕu trong ®iÒu kiÖn vËt gi¸ Ýt biÕn ®æi th× sù t¨ng lªn cña tiÒn l¬ng danh nghÜa còng ®¶m b¶o n©ng cao møc sèng cña ngêi lao ®éng. Cßn trong ®iÒu kiÖn gi¸ c¶ biÕn ®éng th× tiÒn l¬ng danh nghÜa khong ph¶i lµ tríc ®o chÝnh x¸c sù thay ®æi møc sèng cña ngêi lao ®éng. Khi ®ã chóng ta ta cÇn quan t©m ®Õn tiÒn l¬ng thùc tÕ. TiÒn l¬ng thùc tÕ ®îc biÓu hiÖn qua hiÖn vËt, nã lµ toµn bé lîng gi¸ trÞ thu ®îc tõ vËt phÈm sinh ho¹t vµ dÞch vô mµ ngêi lao ®éng cã thÓ mua ®îc b»ng tiÒn l¬ng danh nghÜa c¶u m×nh. Sù biÕn ®éng cña tiÒn l¬ng danh nghÜa phô thuéc vµo sù gia t¨ng cña vËt gi¸ khi gi¸ c¶ t¨ng lªn cã nghÜa lµ voøi lîng tiÒn c«ng danh nghÜa nhÊt ®Þnh th× tiÒn c«ng thùc tÕ gi¶m ®i, ngîc l¹i tiÒn l¬ng thùc tÕ sÏ t¨ng lªn nÕu nh t¨ng tiÒn kh¸c cña ngêi lao ®éng. T¨ng tiÒn l¬ng thùc tÕ biÓu hiÖn sù t¨ng lªn cña ®êi sèng x· héi, t¨ng tiÒn l¬ng thùc tÕ lu«n lµ mét ®ßi hái ®Ó n©ng cao thu nhËp thùc tÕ cña d©n c. Nh vËy tiÒn l¬ng cã ¶nh hëng rÊt lín tíi ®êi sèng cña ngêi lao ®éng, do ®ã th«ng qua chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng cã thÓ t¸c ®éng m¹nh ®Õn ®êi sèng ngêi lao ®éng. NghÞ quyÕt ®¹i héi VII cña §¶ng ®· kh¼ng ®Þnh ®èi víi chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng vµ thu nhËp, khuyÕn khÝch mäi ngêi t¨ng thu nhËp vµ lµm giµu dùa vµo kÕt qu¶ lao 9 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ®éng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ, b¶o vÖ c¸c nguån thu nhËp hîp ph¸p, ®iÒu tiÕt hîp lý thu nhËp gi÷a c¸c bé phËn d©n c c¸c ngµnh, c¸c vïng. §Êu tranh ng¨n chÆn thu nhËp phi ph¸p. b. H×nh thøc tiÒn c«ng Lµ mét h×nh thøc thu nhËp còng gÇn gièng tiÒn l¬ng. TiÒn c«ng lµ mét phÇn tiÒn do c¸c doanh nghiÖp kinh tÕ ngoµi nhµ níc tr¶ cho ngêi lao ®éng t¬ng øng víi sù hao phÝ søc lao ®éng cña hä. Nh vËy tiÒn c«ng còng lµ mét thøc ®o gi¸ trÞ lao ®éng nã c¨n cø vµo sù hao phÝ søc lao ®éng, ®Ó tr¶ c«ng cho ngêi lao ®éng. Nh vËy tiÒn c«ng còng cã t¸c dông vµ yªu cÇu nh tiÒn l¬ng. Nã còng lµ mét ®éng lùc kÝch thÝch ngêi lao ®éng v× lîi Ých b¶n th©n mµ quan t©m ®Õn kÕt qu¶ lao ®éng cña m×nh. c. H×nh thøc lîi nhuËn, lîi tøc. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng c¸i µm doanh nghiÖp quan t©m hµng ®Çu lu«n lµ lîi nhuËn. Lîi nhuËn chÝnh lµ thÓ hiÖn cña kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµ hiÖu qu¶ hay kh«ng hiÖu qu¶. Lîi nhuËn chÝnh lµ phÇn chªnh lÖch gi÷a doanh thu vµ tæng chi phÝ s¶n xuÊt. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng víi tcs ®éng to lín, lîi nhuËn chÝnh lµ ®éng lùc chi phÝ phèi hµnh vi s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. §Ó thu ®îc lîi nhuËn cao c¸c doanh nghiÖp b»ng mäi c¸ch c¹nh tranh víi nhau t×m mäi c¸ch gi¶m chi phÝ ®Ó thu lîi nhuËn cao. V× lîi nhuËn c¸c doanh nghiÖp lu«n quan t©m ®Õn thÞ trêng,hä sÏ s¶n xuÊt nh÷ng hµng ho¸ mµ ngêi tiªu dïng a thÝch n¬i vµ tõ bá c¸c khu vùc hµng ho¸ mµ ngêi tiªu dïng kh«ng a thÝch, do ®ã t¹o ra c¬ cÊu hµng ho¸ phï hîp víi nhu cÇu cña thÞ trêng. Nh vËy trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh c¸c doanh nghiÖp thu ®îc lîi nhuËn. Nã chÝnh lµ thíc ®o gi¸ trÞ lao ®éng cña hä, nã võa ph¶n ¸nh thµnh qu¶ lao ®éng cña mçi ngêi ®ång thêi ph¶n ¸nh thµnh qu¶ lao ®éng cña c¶ tËp thÓ. Nh vËy lîi nhuËn còng lµ bé phËn ®ãng gãp kh«ng nhá vµo thu nhËp. §Ó t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ cÇn n©ng cao søc s¸ng t¹o cña ngêi s¶n xuÊt kinh doanh. Muèn vËy ph¶i kh«ng ngõng n©ng cao thu nhËp 10 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 cña hä trong ®ã cã lîi nhuËn. Do ®ã ph¶i kh«ng ngõng c¶i tiÕn c¬ chÕ qu¶n lý vµ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ ®Æc biÖt lµ chÝnh s¸ch ph©n phèi lîi nhuËn. Lîi tøc chÝnh lµ mét phÇn lîi nhuËn mµ Nhµ níc hay c¸c tæ chøc kinh tÕ tr¶ cho ngêi së h÷u tiÒn tÖ ®Ó ®îc sö dông vèn tiÒn tÖ cña hä. Nh vËy lîi tøc cã nguån gèc tõ lîi nhuËn, nã lµ mét phÇn lîi nhuËn ®îc s¶n xuÊt ra trong c¸c doanh nghiÖp. Trong thùc tÕ c¸c doanh nghiÖp lu«n lu«n sö dông mét phÇn nî vaydo ®ã lu«n ph¶i tr¶ phÇn lîi tøc cho ngêi cho vay theo møc tû suÊt lîi tøc ®· tháa thuËn. Møc thùc tÕ cña tû suÊt lîi tøc do quan hÖ gi÷a cung vµ cÇu vÒ tiÒn tÖ trªn thÞ trêng tiÒn tÖ quyÕt ®Þnh. Trong thùc tÕ lu«n lu«n cã mét bé phËn tiÒn tÖ nhµn rçi trong d©n c do ®ã, lîi tøc sÏ lµ mét biÖn ph¸p huy ®éng nh÷ng nguån vèn nhµn rçi nµy cho c¸c ho¹t ®éng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Nh vËy lîi tøc lµ mét h×nh thøc thu nhËp cã Ých cña mäi tÇng líp d©n c trong x· héi. Trong nÒn kinh tÕ níc ta ®· vµ ®ang xuÊt hiÖn c«ng ty cæ phÇn trong ®ã kªu gäi ngêi cã nguån vèn nhµn rçi hoÆc ®Çu t kh«ng hiÖu qu¶, mua cæ phiÕu ®Ó qua ®ã ®îc sö dông vèn cña hä. Ngêi mua cæ phiÕu sÏ nhËn ®îc lîi tøc cæ phÇn lîi tøc cæ phÇn hoµn toµn phô thuéc vµo lîi nhuËn cña doanh nghiÖp vµ tæ cæ phiÕu ®· ph¸t hµnh. Nh vËy lîi tøc cæ phÇn còng lµ mét trong c¸c h×nh thøc thu nhËp ®a d¹ng ë níc ta hiÖn nay. d. H×nh thøc thu nhËp tõ c¸c quü tiªu dïng c«ng céng. §ã lµ phÇn thu nhËp mµ ngêi lao ®éng nhËn ®îc tõ quü tiªu dïng chung cña x· héi nh÷ng kho¶n u ®·i nhÊt ®Þnh nh tiÒn trî cÊp, tiÒn b¶o hiÓm, c¸c kho¶n u ®·i: ®ã chÝnh lµ phÇn thu nhËp mµ chÝnh phñ trÝch ng©n s¸ch ®Ó hç trî nh÷ng c¸ nh©n nh÷ng gia ®×nh cã møc thu nhËp qu¸ thËp. §©y lµ h×nh thøc thu nhËp bæ sung thu nhËp qu¸ thÊp. §©y lµ h×nh thøc thu nhËp cÇn thiÕt bæ xung thu nhËp cho ngêi lao ®éng trong hoµn c¶nh c¸c nguån thu cßn h¹n chÕ. c, Ngoµi ra cßn cã h×nh thøc thu nhËp tõ kinh tÕ gia ®×nh. 11 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 §ã lµ nh÷ng ngêi lao ®éng ngoµi nh÷ng giê lao ®éng ë c¸c c¬ quan, hä cã thÓ lao ®éng s¶n xuÊt ®Ó t¨ng nguån thu cho gia ®×nh. §©y còng lµ mét h×nh thøc thu nhËp phï hîp víi hoµn c¶nh níc ta. 3. Kinh nghiÖm thùc hiÖn ph©n phèi ë mét sè níc trªn thÕ giíi. 3.1. Liªn X«. Trong thêi kú sau c¸ch m¹ng th¸ng mêi Liªn X« ®· x©y dùng nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung. Liªn X« ®· tæ chøc s¶n xuÊt theo kiÓu XHCN, tæ chøc nh÷ng c«ng ®oµn, uû ban c«ng xëng nhµ m¸y, thùc hµnh qu¶n lý díi sù l·nh ®¹o chung cña chÝnh quyÒn x« viÕt – ngêi duy nhÊt cã toµn quyÒn. Trong c¸c ngµnh vËn t¶i vµ ph©n phèi Liªn X« còng thùc hiÖn t¬ng tù. §ã lµ tríc hÕt thùc hµnh chÕ ®é ®éc quyÒn nhµ níc ®èi víi th¬ng nghiÖp råi hoµn toµn thay thÕ th¬ng nghiÖp b»ng ph©n phèi cã tæ chøc theo mét kÕ ho¹ch vµ th«ng qua c¸c c«ng ®oµn c«ng nh©n viªn chøc th¬ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp díi sù l·nh ®¹o cña chÝnh quyÒn X« ViÕt. Tæ chøc cìng b¸ch toµn thÓ d©n c vµo c«ng x· tiªu dïng vµ s¶n xuÊt. Quy ®Þnh c¸c ho¹t ®éng bu«n b¸n trao ®æi ph¶i th«ng qua c¸c c«ng x· nµy, ¸p dông nghÜa vô lao ®éng víi toµn d©n víi môc tiªu c¸i kh«ng lµm th× kh«ng ®îc ph©n phèi tËp trung hoµn toµn qu¶n lý ng©n hµng vµo Nhµ níc. §ång thêi ®Ó kÝch thÝch s¶n xuÊt Nhµ níc ®· tæ chøc thi ®ua s¶n xuÊt gi÷a c¸c c«ng x· tiªu dïng s¶n xuÊt trong níc. B»ng nh÷ng biÖn ph¸p nµy Liªn X« ®· x©y dùng ®îc nÒn kinh tÕ ®¸p øng ®îc nhu cÇu cña cuéc chiÕn, sau chiÕn tranh khi mµ tinh thÇn cña ngêi lao ®éng vÉn cßn cao th× ®· ®a ®îc nÒn s¶n xuÊt ph¸t triÓn nhanh chãng v¬n lªn nhãm kinh tÕ dÉn ®Çu thÕ giíi. Nhng khi kinh tÕ ph¸t triÓn h¬n, tinh thÇn t tëng ngêi dÉn ®æi kh¸c th× c¸c chÝnh s¸ch, c¬ chÕ kinh tÕ l¹i chËm söa ®æi ®Ó phï hîp. Do ®ã nÒn kinh tÕ cña Liªn X« l¹i ph¸t triÓn chËm dÇn. 3.2. Kinh nghiÖm ph©n phèi ë c¸c níc ASEAN. 12 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y nhiÒu níc trong nhãm ASEAN ®· ®· ®îc tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ nhanh, ®· cã nhiÒu cè g¾ng chèng ®ãi nghÌo nh»m ®¹t tíi mét sù ph©n phèi c«ng b»ng h¬n. ë In®onesia gi¸o dôc ®îc quan t©m hµng ®Çu sau ®ã lµ viÖc lµm. ChÝnh phñ võa gi¸o dôc phæ th«ng võa ®Èy m¹nh gi¸o dôc híng nghiÖp trong ®ã cã ®µo t¹o c«ng nh©n kü thuËt. VÒ viÖc lµm chÝnh phñ tiÕn hµnh c¸c ch¬ng tr×nh t¨ng cêng viÖc lµm ë khu vùc n«ng th«n cø mét phÇn kinh phÝ do ng©n s¸ch cÊp. Môc tiªu ë ch¬ng tr×nh lµ t¨ng s¶n xuÊt l¬ng thùc, më ra c¬ héi cã viÖc lµm vµ t¹o ra sù ph©n phèi thu nhËp c«ng b»ng h¬n. B»ng c¸ch nµy, chÝnh phñ t¹o ra ®îc nhiÒu viÖc lµm, trong giai ®o¹n 1976 ®Õn 1987 sè d©n sèng díi møc nghÌo khæ gi¶m tõ 54 triÖu xuèng 30 triÖu. Mét vÊn ®Ò n¶y sinh lµ d©n chóng ngµy cµng phô thuéc nhiÒu vµo chÝnh phñ. §Ó kh¾c phôc In®onªsia ®· thùc hiÖn ch¬ng tr×nh ®iÒu tiÕt ho¸, trong ®ã c¸c tæ chøc phi chÝnhphñ cã ®ãng gãp to lín trong viÖc tiÕp cËn gióp ®ì tÇng líp nghÌo khæ, ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc trung gian nµy gåm 4d¹ng chÝnh huÊn luyÖn, nghiªn cøu, ph¸t triÓn vµ thùc hiÖn cac ch¬ng tr×nh nh s¶n xuÊt, t vÊn… c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ cã ý nghÜa rÊt quan träng, hä lµ lùc lîng trung gian gióp chuyÓn nh÷ng nguyÖn väng cña ngêi nghÌo ®Õn c¸c c¬ quan chÝnh phñ. - ë Maliasia Trong nh÷ng thËp niªm 60 -70 t×nh tr¹ng bÊt b×nh ®¼ngtrong ph©n phèi thu nhËp ë Malaisia rÊt nÆng nÒ. HËu qu¶ lµ c¸c quan hÖ x· héi c¨ng th¼ng, b¹o lo¹n næ ra kh¾p n¬i. Khi n¾m ®îc chÝnh quyÒn nh÷ng ngêi ®îc goi lµ ** ®· ®îc ra chÝnh s¸ch kinh tÕ míi, ®· ®a ra chÝnh s¸ch t¸c ph©nphèi thu nhËp c«ng b»ng h¬n. KÕt qu¶ tû lÖ ngêi nghÌo khæ ë Malaisia ®· gi¶m xuèng. ë Malaisia chi phÝ ng©n s¸ch cho c¸c dÞch vô x· héi t¨ng liªn tôc trong suèt thêi kú 1976 – 1980 chiÕm 24% ng©n s¸ch tõ 1981 – 1985 chiÕm 35%, tõ 1986 – 1988 chiÕm 37%. Trong ®ã gi¸o dôc ®îc u tiªnpt hµng ®Çu tiÕp ®Õn lµ nhµ ë, y tÕ…. nhê thuÕ tr×nh ®é gi¸o 13 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 dôc chung trong d©n c ®îc t¨ng lªn, ngêi dÉn ®· ®îc cung cÊp c¸c dÞch vô x· héi tèt h¬n tuy hiªn vÉn cßn tån t¹i nhiÒu h¹n chÕ. ë Phi lÝp pin Lµ mét níc tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ kh¸ sím trong asean tuy nhiªn còng gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n trong kinh tÕ, thêi kú 1965 – 1985 thu nhËp thùc tÕ cña hé gia ®×nh gi¶m 6,2% tû lÖ d©n nghÌo khæ t¨ng cao. §Ó gi¶m sù nghÌo khæ nµy philÝppin thùc hiÖn ch¬ng tr×nh ph©n phèi thu nhËp c«ng b»ng h¬n trªn c¬ së ph©n phèi mét c¸ch hîp lý h¬n vÒ c¸c tµi nguyªn kinh tÕ vµ t¹o viÖc lµm ®Èy m¹nh ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ë n«ng th«n. §Ó lµm ®îc ®iÒu ®ã, cã sù phèi hîp c¸c c«ng cô ®a d¹ng cña chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«. ChÝnh s¸ch d©n sè còng ®îc coi träng, môc tiªu sinh ®Î cã kÕ ho¹ch ®îc ®Ò cao. ë singapore Lµ mét níc cã thu nhËp cao do ®ã viÖc xo¸ bá tû lÖ nghÌi khæ ë Singapore Ýt khã kh¨n h¬n. ChiÕn lîc chèng nghÌo khæ ë ®©y lµ ®Çu t vµo con ngêi, coi ph¸t triÓn chÊt lîng lao ®éng lµ môc tiªu hµng ®Çu, chi phÝ cho gi¸o dôc t¨ng m¹nh khuyÕn khÝch c«ng nh©n cã tay nghÒ cao. Tuy nhiªn nh÷ng biÖn ph¸p nµy kh«ng gióp t¹o ra sù c«ng b»ng cho x· héi cã chØ gióp nh÷ng ngêi lao ®éng cã c¬ héi nhËn ®îc møc thu nhËp xøng ®¸ng. ë Th¸i Lan Nh÷ng n¨m gÇn ®©y Th¸i Lan ®· thµnh c«ng trong ph¸t triÓn kinh tÕ, tèc ®é t¨ng trëng nhanh thu nhËp theo ®Çu ngêi t¨ng æn ®Þnh. ChÝnh phñ Ýt can thiÖp vµo ®êi sèng kinh tÕ x· héi. Do ®ã c¸c lÜnh vùc cung cÊp dÞch vô Ýt ®îc quan t©m c¬ së vËt chÊt trong c¸c lÜnh vùc c«ng céng xuèng cÊp. Tuy nhiªn Th¸i Lan còng ®· cã nh÷ng chuyÓn ®æi tÝch cùc ®Ó n©ng cao chÊt lîng cuéc sèng con ngêi. 3.3. Mét bµi häc kinh nghiÖm rót ra tõ thùc tiÔn ph©n phèi ë c¸c níc ASEAN lµ sù thµnh c«ng trong ph¸t triÓn phô thuéc vµo sù can thiÖp mét c¸ch cã hiÖu qu¶ cña Nhµ níc vµo ®êi sèng thùc tÕ v× lîi Ých cña ®¹i bé phËn nh©n d©n. Thµnh c«ng 14 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 cña c¸c níc nµy thêng ®i kÌm víi sù gia t¨ng v÷ng chøc cña tiÒn l¬ng thùc tÕ, n¨ng suÊt vµ sù tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ cña ®¹i ®a sè d©n chóng. Tõ h×nh ¶nh ph©n phèi ë Liªn X« chóng ta cµng thÊy râ r»ng ph¶i lu«n xem xÐt lùa chän h×nh thøc ph©n phèi phï hîp víi ®iÒu kiÖn hoµn c¶nh thùc tÕ, víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt hiÖn t¹i. Ch¬ng II: Thùc tr¹ng quan hÖ ph©n phèi vµ nh÷ng gi¶i ph¸p c¬ b¶n gãp phÇn hoµn thiÖn quan hÖ ph©n phèi ë níc ta trong thêi gian tíi. 1. Thùc tr¹ng quan hÖ ph©n phèi trong nÒn kinh tÕ níc ta. 1.1. Mét sè nÐt vÒ quan hÖ ph©n phèi trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam./ a. NÒn kinh tÕ níc ta ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn biÕn tõ nÒn kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn mang nÆng tÝnh tù cÊp tù tóc vµ qu¶n lý theo c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang nÒn kinh tÕ hµng ho¸ vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng. Chóng ta ®· tr¶i qua mét thêi gian dµi cña nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung. HËu qu¶ cña nã ®Ó l¹i trong nÒn kinh tÕ vÉn cßn rÊt nÆng nÒ. Tr¶i qua mét thêi gian dµi cña thêi kú cÊp ph¸t, tem phiÕu ngêi d©n ®· quen víi t tëng chÊp hµnh, mÖnh lÖnh mét sè cã t c¸ch dùa dÉm vµo ®Æc biÖt lµ mang nÆng t¸c phong cña sù s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nhá bÐ, thiÕu h¼n t¸c phong c«ng nghiÖp. KÕt qu¶ nÒn kinh tÕ ®Êt níc ph¸t triÓn chËm ch¹p. Níc ta ®îc ®¸nh gi¸ ë tr×nh ®é chËm ph¸t triÓn so víi thÕ giíi thËm chÝ cã nguy c¬ tôt hËu xa vÒ kinh tÕ so víi kinh tÕ thÕ giíi. Thªm vµo ®ã lµ mét c¬ chÕ qu¶n lý cøng nh¾c cång kÒnh lµm c¶n trë bíc tiÕn cña nÒn kinh tÕ, c¸c quèc liªn hÖ kinh tÕ x¬ cøng ®êi sèng nh©n d©n ë møc thÊp. §Ó xo¸ bá nh÷ng hËu qu¶ nµy, §¶ng vµ Nhµ níc ta ®· ®a nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ dùa trªn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ®· tá râ nh÷ng u thÕ cña nã trong hoµn c¶nh níc ta. Nã thóc ®Èy x· héi ho¸ s¶n xuÊt, ®a ph©n c«ng lao ®éng x· héi, chuyªn m«n ho¸ ngµy cµng s©u s¾c, thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt, g¾n s¶n xuÊt víi thÞ trêng thóc ®Èy qu¸ tr×nh tÝch cùc tËp trung s¶n xuÊt, gi¶i phãng c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ ra khái sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. 15 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 MÆt kh¸c chóng ta còng ®ang ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ theo híng më cöa, më réng quan hÖ hîp t¸c, kinh tÕ ®èi ngo¹i víi níc ngoµi. §iÒu nµy lµ phï hîp víi xu thÕ khu vùc ho¸ toµn cÇu ho¸. Mét nÒn kinh tÕ híng ngo¹i sÏ gióp chóng ta tËn dông ®îc c¸c nguån lùc trong níc ®ång thêi tranh thñ ®îc c¸c nguån lùc bªn ngoµi ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt níc. NÒn kinh tÕ níc ta lµ nÒn kinh tÕ cã sù qu¶n lý cña nhµ níc theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. Trong giai ®o¹n nµy sù qu¶n lý cña nhµ níc lµ hÕt søc cÇn thiÕt. V× trong giai ®o¹n nµy c¸c hiÖn tîng tiªu cùc vÉn cßn tån t¹i, ®ã lµ t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp, l¹m ph¸t khñng ho¶ng ph©n ho¸ bÊt b×nh ®¼ng « nhiÔm… MÆt kh¸c chóng cßn cã xu híng gia t¨ng, t¸c ®éng xÊu tíi nÒn kinh tÕ, k×m h·m sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. Do ®ã sù qu¶n lý cña nhµ níc vÒ kinh tÕ sÏ gãp phÇn ng¨n chÆn nh÷ng t×nh tr¹ng nµy, t¹o sù ph¸t triÓn æn ®Þnh bÒn v÷ng trong nÒn kinh tÕ. Nh vËy sù ph¸t triÓn mét nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn vÒ c¬ b¶n lµ phï hîp víi hoµn c¶nh níc ta. Nã ®· tá ra cã nhiÒu u ®iÓm song bªn c¹nh ®ã nã còng thÓ hiÖn ra nh÷ng ®iÓm yÕu cÇn ®îc kh¾c phôc. §ã lµ mÆt tr¸i cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Do ®ã chóng ta còng cÇn ®Èy m¹nh h¬n n÷a vai trß qu¶n lý cña nhµ níc ph¶i lu«n nghiªn cøu ®Ò ra nh÷ng chÝnh s¸ch kinh tÕ phï hîp ®Ó thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn trong ®iÒu kiÖn khèng chÕ ®îc c¸c khuyÕt tËt cña nã. Cã nh vËy míi cã thÓ t¹o ra sù t¨ng trëng bÒn v÷ng cho nÒn kinh tÕ ®a nÒn kinh tÕ níc nhµ tho¸t khái nguy c¬ tôt hËu. b. Ph©n phèi theo lao ®éng mét h×nh thøc ph©n phèi c¬ b¶n trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN ë ViÖt Nam. Ph©n phèi theo lao ®éng theo M¸c nã chØ cã ë h×nh thøc XHCN nhËn thøc ®îc ®iÒu nµy nhng do ®· qu¸ nãng véi, §¶ng vµ Nhµ níc ta muèn nhanh chãng ¸p dông nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng vµo níc ta khi nÒn kinh tÕ cßn trong c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung. Trong thêi kú nµy sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt cßn thÊp kÐm, mäi sù chuÈn bÞ vÒ tiÒn ®Ò vËt chÊt cßn cha chÝn chÝn muåi, nªn 16 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 trong thêi kú nµy ph©n phèi theo lao ®éng ®· kh«ng ®¹t ®îc hiÖu qu¶, chóng ta ®· ®ång nhÊt CNXH vµo së h÷u toµn d©n ®Õn hµnh ®éng nh»m c¶i t¹o c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c b»ng mäi gi¸. MÆt kh¸c chóng ta l¹i tiÕn hµnh ph©n phèi b»ng hiÖn vËt lµm thñ tiªu vai trß cña tiÒn tÖ vµ thíc ®o lao ®éng b»ng gi¸ trÞ. KÕt qu¶ chóng ta ®· kh«ng thùc hiÖn ®îc ph©n phèi ®óng cho lao ®éng, mÆt kh¸c cßn dÉn tíi sù ph©n phèi b×nh qu©n t¹o kÏ hë cho nh÷ng kÎ lêi nh¸c, û l¹i dùa dÉm, lµm mÊt ®i ®éng lùc cña lao ®éng tÝch cùc, mäi ngêi kh«ng lao ®éng hÕt lßng, kh«ng lµm hÕt n¨ng lùc cña m×nh do ®ã ®Èy x· héi vµo con ®êng tr× trÖ,l¹c hËu, nghÌo nµn, nhËn thøc râ nh÷ng sai lÇm t hiÕu sãt §¶ng Nhµ níc ta chuyÓn híng nÒn kinh tÕ tËp trung sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc, ®a d¹ng ho¸ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong ®ã lÊy kinh tÕ quèc doanh lµm nßng cèt, kinh tÕ tËp thÓ kh«ng ngõng ®îc më réng theo nguyªn t¾c hiÖu qu¶ tù nguyÖn. C¬ chÕ thÞ trêng th«ng tho¸ng h¬n ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ph¸t triÓn, ®a n¨ng lùc s¶n xuÊt t¨ng lªn ®¸ng kÓ, ngêi lao ®éng cã thÓ tù do lùa chän ngµnh nghÒ phï hîp vµ mÆc c¶ møc l¬ng chÊp nhËn ®îc. TÊt c¶ nh÷ng sù chuyÓn biÕn nµy ®· t¹o tiÒn ®Ò cho ph¸t huy hiÖu qu¶ cña nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng. Tuy nhiªn c¬ chÕ thÞ trêng còng lµm n¶y sinh nh÷ng mèi quan hÖ nh÷ng sung lùc míi gay g¾t gi÷a thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh, tËp thÓ víi ®èi thñ c¹nh tranh c¶u nã lµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ c¸ thÓ, t b¶n. Trong giai ®o¹n nµy khi mµ chñ tr¬ng cña ta lµ ph¸t triÓn m¹nh thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh ®· lµm nßng cèt ph¸t triÓn theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa tõ khi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu ®îc tù do ph¸t triÓn, thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh kh«ng cßn nhËn ®îc sù u ®·i hay n©ng ®ì cña nhµ níc th× thµnh phÇn kinh tÕ vèn lµ mét hÖ thèng kinh tÕ lín n¾m gi÷ gi¸ trÞ tµi s¶n lín nhÊt cña quèc gia l¹i trë nªn suy yÕu. Chóng thêng g¾n víi nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh cò kü l¹c hËu c¶ bé m¸y qu¶n lý cång kÒnh kÐm hiÖu qu¶, mÆt kh¸c kinh tÕ tËp thÓ còng bÞ gi¶i thÓ ë nhiÒu n¬i. Trong khi ®ã khu vùc kinh tÕ c¸ thÓ, t b¶n l¹i n¨ng ®éng thÝch øng víi hoµn c¶nh tèt h¬n, chóng ph¸t 17 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 triÓn nhanh chãng thèng qua c¶i tiÕn kü thuËt, c«ng nghÖ, qu¶n lý hiÖu qu¶ gióp thÝch øng nhanh chãng c¶ sù vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng. §©y chÝnh lµ sù m©u thuÉn c¬ b¶n trong x· héi, lµm n¶y sinh nh÷ng nghÞch lý. §ã lµ trong khi thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh cÇn ®îc ph¸t triÓn m¹nh lµm lý luËn c¬ së chñ nghÜa, lµm c¬ së kinh tÕ - x· héi ®Ó thùc hiÖn ph©n phèi theo lao ®éng lµm c¬ së ®Ó t¹o lËp mét c¬ së h¹ tÇng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa th× kinh tÕ quèc doanh l¹i suy yÕu trÇm träng. Chñ trong cã Ýt n¨m cña thêi kú më cöa c¶ vÒ c¬ cÊu s¶n xuÊt vÒ thu nhËp cña nÒn kinh tÕ nµy suy gi¶m nghiªm träng trong khi ®ã thµnh phÇn kinh tÕ c¸ thÓ t b¶n l¹i t¨ng lªn râ rÖt tõ 16% n¨m 1988 lªn 43% n¨m 1992. Tuy cßn ph¸t sinh nh÷ng m©u thuÉn, nh÷ng nghÞch lý trong sù vËn ®éng cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. Song víi nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng ta ®· lµm lµ ®éng lùc to lín l«i cuèn ®¹i bé phËn quÇn chóng nh©n d©n vµo c«ng cuéc x©y dùng x· héi míi. §¶ng vµ Nhµ níc ta ®· vËn dông s¸ng t¹o nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng cña chñ nghÜa M¸c vµo hoµn c¶nh cô thÓ níc ta ®· t¹o ra ®éng lùc to lín cho sù nghiÖp gi¶i phãng cña quÇn chóng lao ®éng nh»m c¶i t¹o x· héi cò, x©y dùng x· héi míi tèt ®Ñp h¬n, c«ng b»ng h¬n. c. Mét sè h×nh thøc thu nhËp chñ yÕu ë níc ta. H×nh htøc tiÒn l¬ng. TiÒn l¬ng lµ mét h×nh thøc thu nhËp lao ®éng, nã lµ h×nh thøc thu nhËp chñ yÕu vµ cã vai trß quan träng ë níc ta. Do ®ã ®Ó gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò quan hÖ ph©n phèi, ph¸t triÓn kinh tÕ chóng ta ph¶i cã chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng hîp lý. Tríc 9/1985 chÕ ®é tiÒn l¬ng níc ta lµ chÕ ®é tiÒn l¬ng ®îc ban hµnh n¨m 1960 vµ ®îc bæ sung n¨m 1963. §ã lµ chÕ ®é cung cÊp c¸c mÆt hµng thiÕt yÕu ®Þnh híng theo tem phiÕu. Nh vËy trong giai ®o¹n nµy l¬ng ®îc thÓ hiÖn qua hiÖn vËt, ®ång thêi nhµ níc thùc hiÖn chÕ ®é b¸n cung cÊp vÒ nhµ ë, ®iÖn níc sinh ho¹t. Sau n¨m 1980 gi¸ c¶ t¨ng lªn nhng tiÒn l¬ng danh nghÜa kh«ng t¨ng. Do ®ã ®Ó gi¶m bít khã kh¨n cho c¸nbé c«ng nh©n viªn nhµ níc thùc hiÖn phô cÊp l¬ng t¹m 18 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 thêi, ®ång thêi còng gi¶m dÇn ®Þnh híng cung cÊp. Nh vËy trong giai ®o¹n nµy chÕ ®é tiÒn l¬ng võ ®îc thùc hiÖn qua hiÖn vËt vÒ tiÒn víi gi¸ thÊp, ®· g©y ra nhiÒu tiªu cùc, kh«ng ph¸t huy n¨ng lùc s¸ng t¹o ngêi lao ®éng. Do ®ã nhµ níc ®· ban hµnh nghÞ ®Þnh 223/H§BT ngµy 1/9/1985 vÒ nh÷ng biÖn ph¸p tiÒn l¬ng. N¨m 1986 ®· diÔn ra hai lÇn ®iÒu chØnh tiÒn l¬ng danh nghÜa b»ng chÕ ®é phô cÊp 15% vµ 40%, ¸p dông trë l¹i chÕ ®é b¸n 6 mÆt hµng ®Þnh híng theo gi¸ thÊp vµ theo ba nhãm møc l¬ng. §Õn 1987 trî cÊp thªm b»ng 100% trªn møc l¬ng cÊp bËc tõ th¸ng 5 ®Õn th¸ng 9/1987. Tõ 10/1987 ®iÒu chØnh l¹i møc l¬ng theo gi¸ mét sè mÆt hµng tÝnh l¬ng. §èi víi c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh hÖ sè ®iÒu chØnh b»ng 13 -15 lÇn, hµnh chÝnh sù nghiÖp 10 -68 lÇn c¸c lùc lîng vò trang 11-51 lÇn. §Õn 1988 ®iÒu chØnh thèng nhÊt hÖ sè tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n viªn chøc hµnh chÝnh sù nghiÖp vµ lùc lîng vò trang lªn 13-15 lÇn thùc hiÖn 3 lÇn phô cÊp cö møc 30%, 60%, 90% trªn tiÒn l¬ng ®· tÝnh l¹i theo hÖ sè 13 -15 lÇn, duy tr× tiÕp tôc 6 mÆt hµng nhng chØ tÝnh bï gi¸ vµo l¬ng theo rót gi¸ thÞ trêng. N¨m 1989 tiÒn l¬ng, trî cÊp sinh ho¹t cña ngêi hëng l¬ng vµ ®èi tîng chÝnh s¸ch x· héi ®îc tÝnh l¹i trªn c¬ së møcl¬ng tèi thiÓu vµ 22.500®/ th¸ng. N¨m 1990 bï gi¸ nh÷ng mÆt hµng nhµ níc ®iÒu chØnh gÝa, bæ xung, söa ®æi mét sè chÕ ®é bÊt hîp lý quy ®Þnh t¹i nghÞ ®Þnh 235/H§BT bæ sung mét sè chÕ ®é víi ®èi tîng chÝnh s¸ch x· héi nhµ níc trùc tiÕp ®Þnh møc lao ®éng ®Þnh møc tiÒn l¬ng duyÖt quü l¬ng, quy ®Þnh thang l¬ng, bËc l¬ng cô thÓ cho c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh ph¶i thùc hiÖn, Nhµ níc khèng chÕ l¬ng tèi thiÓu, kh«ng khèng chÕ thu nhËp tèi ®a. Trong khu vùc hµnh chÝnh sù nghiÖp, Nhµ níc më réng cho phÐp c¸c ®¬n vÞ ®îc tæ chøc c¸c ho¹t ®éng dÞch vô ®êi sèng ®Ó t¨ng thªm thu nhËp, c¸c c¬ quan nghiªn cøu khoa häc ®îc phÐp trùc tiÕp ký hîp ®ång víi c¸c c¬ quan ®¬n vÞ cã nhu cÇu ®Ó t¨ng thªm thu nhËp. Trong qu¸ tr×nh chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù ®iÒu tiÕt vÜ m« cña nhµ níc, cã lÜnh vùcchuyÓn nhanh nh x¸c ®Þnh tù 19 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 chñ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ c¬ së, cã lÜnh vùc chuyÓn chËm nh luËt ph¸p nãi chung cã lÜnh vùc cha chuyÓn nh c¬ chÕ kiÓm so¸t ®iÒu tiÕt tiÒn l¬ng… Trong c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh tån t¹i hai kiÓu h¹ch to¸n, mét lµ tæng doanh thu trõ tæng chi phÝ, mét lµ ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng tÝnh trªn s¶n phÈm dÉn ®Õn kÕt qu¶ lµ c¸c doanh nghiÖp vËn dông h×nh thøc h¹ch to¸n phï hîp víi m×nh nhÊt®Ó gi¶m phÇn thuÕ cho nhµ níc do ®ã l·i doanh nghiÖp hëng cßn lç nhµ níc chÞu. ChÝnh s¸ch tiÒn l¬ng theo nghÞ ®Þnh 235 H§BT chØ gi÷ ®îc trong mét thêi gian ng¾n sau ®ã tiÒn l¬ng thùc tÕ b¾t ®Çu gi¶m m¹nh vµ gi¶m liªn tôc tèc ®é t¨ng l¬ng danh nghÜa chËm h¬n tèc ®é t¨ng gi¸. So víi n¨m 1985 ta thÊy. N¨m ChØ sè l¬ng danh ChØ sè vËt gi¸ ChØ sè l¬ng thùc 1986 1987 1988 1989 nghÜa 1,5 3,1 13,16 102,27 5,872 29,42 100,51 176,90 tÕ 0,255 0,127 0,131 0,478 Theo sè liÖu cña tæng côc thèng kª 1/1989 th× chØ sè gi¸ thÞ trêng x· héi t¨ng 39,6% l¬ng thùc tÕ tÝnh chung c¶ níc cßn 71,6% trong ®ã miÒn B¾c cßn 70%, miÒn Nam cßn 73%. T×nh h×nh thùc tÕ ®êi sèng ngêi d©n ngµy cµng sa sót ®· g©y ra sù ph¶n øng cña c¸c ®èi tîng trong x· héi. ë nhiÒu ®Þa ph¬ng cã n¬i tù ®Þnh l¹i møc l¬ng tèi thiÓu, ë c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh ®Òu tù ý t×m mäi c¸ch t¨ng thu nhËp cho m×nh. Tuy nhiªn còng chØ mét sè Ýt doanh nghiÖp lµm ¨n thùc sù cã l·i ë c¸c ®¬n vÞ hµnh chÝnh sù nghiÖp ®îc phÐp më c¸c dÞch vô ®êi sèng ®Ó t¨ng thu nhËp. Toµn bé nh÷ng thùc tÕ nµy ®· t¹o nªn sù chªnh lÖch lín vÒ thu nhËp. ë ngoµi x· héi trong khi møc l¬ng tèi thiÓu nhµ níc quy ®Þnh lµ 22.500®/ th¸ng th× ngoµi x· héi tiÒn c«ng lao ®éng tr¶ cho lao ®éng thêng lµ 3000 ®Õn 5000®/ c«ng, ë ®ã tiÒn c«ng ®· ®îc tiÒn tÖ ho¸ hoµn toµn vµ ®· tÝnh ®Õn quan hÖ cung cÇu vÒ lao ®éng. Ngoµi ra nhµ níc cßn thùc hiÖn ph©n phèi gi¸n tiÕp qua ng©n s¸ch cho c«ng nh©n viªn chøc. 20