Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
MỤC LỤC
Danh mục viết tắt
Danh mục các bảng, biểu
Lời nói đầu...........................................................................................................1
Nội Dung...............................................................................................................3
Chương I : Tổng quan về ảnh hưởng của biến động dân số đến phát triển
kinh tế - xã hội......................................................................................................3
1.1 Một số khái niệm về dân số và biến động dân số.............................................3
1.1.1 Dân số..........................................................................................................3
1.1.2 Biến động dân số..........................................................................................3
1.1.2.1 Biến động dân số tự nhiên...................................................................4
1.1.2.2 Biến động dân số cơ học.....................................................................4
1.1.3 Các yếu tố gây ra biến động dân số..............................................................5
1.1.3.1 Mức sinh và các yếu tố ảnh hưởng......................................................5
1.1.3.2 Mức chết và các yếu tố ảnh hưởng......................................................8
1.1.3.3 Di dân...............................................................................................10
1.2 Phát triển kinh tế bền vững.............................................................................12
1.2.1 Tăng trưởng kinh tế....................................................................................12
1.2.2 Phát triển kinh tế.........................................................................................12
1.2.3 Phát triển kinh tế bền vững.........................................................................12
1.2.4 Đặc điểm của phát triển bền vững.............................................................13
1.3 Ảnh hưởng của biến động dân số đến phát triển kinh tế - xã hội................13
1.3.1 Ảnh hưởng đối với phát triển kinh tế..........................................................13
1.3.1.1 Lao động...........................................................................................14
1.3.1.2 Dân số tăng nhanh trong khi kinh tế tăng chậm hơn sẽ làm cho mức
sống dân cư chậm được cải thiện..................................................................15
1.3.1.3 Phân bố lao động..............................................................................15
1.3.2 Ảnh hưởng đối với phát triển xã hội...........................................................16
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
1.3.2.1 Lương thực, thực phẩm và nhà ở.......................................................16
1.3.2.2 Giáo dục – đào tạo............................................................................16
1.3.2.3 Y tế....................................................................................................17
1.3.2.4 An ninh tật tự xã hội và các yếu tố xã hội khác.................................18
1.3.3 Ảnh hưởng đối với môi trường:..................................................................18
Kết luận chương I..............................................................................................20
Chương II : Thực trạng dân số tỉnh Lào Cai..................................................21
2.1 Lịch sử hình thành và phát triển của Lào Cai...............................................21
2.2 Tình hình biến động dân số Lào Cai từ 1991 đến nay...................................22
2.2.1 Xu thế.........................................................................................................24
2.2.2 Nguyên nhân của biến động dân số............................................................25
2.3 Ảnh hưởng của biến động dân số đến sự phát triển kinh tế - xã hội Lào Cai:
................................................................................................................................. 26
2.3.1 Đối với kinh tế............................................................................................26
2.3.1.1 Lao động...........................................................................................26
2.3.1.2 Cải thiện đời sống dân cư.................................................................29
2.3.1.3 Phân bố lao động..............................................................................29
2.3.2 Đối với xã hội.............................................................................................30
2.3.2.1 Lương thực thực phẩm và nhà ở........................................................30
2.3.2.2 Giáo dục............................................................................................30
2.3.2.3 Y tế....................................................................................................32
2.3.2.4 An ninh – trật tự và các yếu tố xã hội khác.......................................33
2.3.3 Đối với môi trường.....................................................................................34
Kết luận chương II............................................................................................35
Chương III : Giải pháp và đề xuất, kiến nghị.................................................36
3.1 Các chính sách tác động đến biến động dân số của Tỉnh Lào Cai...............36
3.2 Một số đề xuất của bản thân...........................................................................40
Kết Luận.............................................................................................................42
Tài liệu tham khảo.............................................................................................43
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Danh mục viết tắt
CN – XD
Công nghiệp – Xây dựng
CNH – HĐH
Công nghiệp hóa – Hiện Đại Hóa
QLNN
Quản lý Nhà nước
SLLTBQ
Sản lượng lương thực bình quân
ANTTXH
An ninh trật tự xã hội
SKSS
Sức khỏe sinh sản
MTQG
Môi trường quốc gia
DS-KHHGĐ
Dân số - kế hoạch hóa gia đình
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Danh mục các bảng, biểu
Bảng 2.1 Dân số trung bình phân theo giới tính và phân theo thành thị, nông thôn
..................................................................................................................................... 22
Bảng 2.2 Tỷ lệ dân số Lào Cai phân theo khu vực..................................................24
Bảng 2.3 Tỷ lệ sinh, chết và tăng tự nhiên dân số tỉnh Lào Cai...................................25
Bảng 2.4 Cân đối lao động xã hội có đến 1/7 hàng năm..............................................27
Bảng 2.5 Diện tích và sản lượng lương thực có hạt.....................................................30
Bảng 2.6 Tình hình giáo dục tỉnh Lào Cai...................................................................31
Bảng 2.7 Tình hình dịch vụ y tế của tỉnh Lào Cai giai đoạn 2000-2008......................32
Bảng 2.8 Chi ngân sách cho ANTTXH........................................................................33
Biểu 1 Cơ cấu lao động theo ngành của tỉnh Lào Cai..................................................28
Biểu 2 Tỷ lệ học sinh đi học trong độ tuổi quy định....................................................32
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
1
Ảnh hưởng của biến động dân số đến phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Lào Cai
Lời nói đầu
1.Lý do chọn đề tài
Con người hoạt động trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, mỗi hoạt động đó đều
ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đến cuộc sống của chính con người. Ảnh hưởng đó
đối với một vùng, một quốc gia sẽ được tính trên qoàn bộ người dân. Dân số của một
vùng, một quốc gia không ở trạng thía tĩnh mà biến đổi không ngừng. Sự biến đổi dân
số của một vùng lãnh thổ trong một khoảng thời gian nhất định được gọi là biến động
dân số.
Biến động dân số là nguyên nhân chủ yếu và cơ bản nhất làm thay đổi xã hội. Biến
đông dân số được quan tâm nghiên cứu nhiều vì nó ảnh hưởng trực tiếp, sâu sắc đến
hoạt động của toàn xã hội. Mỗi cá nhân trong cuộc đời của mình thường thay đổi nghề
nghiệp, nâng cao trình độ văn hóa, trình độ chuyên môn kỹ thuật… Chính những sự
thay đổi này theo thời gian là sự biến động xã hội của dân số. Nghiên cứu cơ cấu xã hội
ở những thời điểm khác nhau cho thấy khuynh hướng biến động xã hội của dân số
trong thời khoảng đó.
Yếu tố cơ bản của tăng trưởng và phát triển kinh tế - xã hội là nguồn nhân lực, mà
nguồn nhân lực luôn luôn gắn liền với sự biến đổi dân số cả về số lượng và chất lượng.
Mục tiêu của sự phát triển suy cho cùng là con người. Thông qua việc nghiên cứu biến
động dân số của một lãnh thổ, một quốc gia giúp ta đánh giá được chất lượng và tiềm
năng lao động của dân số, giúp dự đoán được các nhu cầu và chiều hướng phát triển
của dân số trong tương lai, các tác động đối với môi trường – xã hội, từ đó, giúp tính
toán hay hoạch định các chiến lược phát triển kinh tế - xã hội cho tương lai.
Với những lý do như trên, tôi đã chọn nghiên cứu đề tài : “Ảnh hưởng của biến động
dân số đến phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Lào Cai ” để làm đề tài thực tập tốt
nghiệp.
2.Mục đích nghiên cứu
Mục đích của việc nghiên cứu là làm rõ những ảnh hưởng của quá trình biến động dân
số đối với các mặt kinh tế, xã hội, môi trường của tỉnh Lào Cai để từ đó giúp đưa ra
những giải pháp nhằm phát huy ảnh hưởng tích cực và hạn chế, khắc phục ảnh hưởng
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
2
Ảnh hưởng của biến động dân số đến phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Lào Cai
tiêu cực. Cuối cùng đây sẽ là một trong những căn cứ để chính quyền của tỉnh đưa ra
các hoạch định chính sách, xây dưng chiến lược và kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội
được phát triển bền vững.
3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu là dân số của tỉnh Lào Cai.
Phạm vi nghiên cứu chủ yếu là trong phạm vi diện tích tỉnh Lào Cai.
4. Phuơng pháp nghiên cứu
Trong quá trình nghiên cứu chuyên đề có sử dụng các phương pháp nghiên cứu khoa
học để phân tích vấn đề: Phương pháp thống kê và toán học; Phương pháp phân tích,
tổng hợp.
5. Kết cấu đề tài:
Đề tài gồm 3 chương:
Chương I : Tổng quan về ảnh hưởng của biến động dân số đến phát triển kinh tế xã hội
Chương II : Thực trạng dân số tỉnh Lào Cai
Chương III : Giải pháp và đề xuất, kiến nghị
Em xin chân thành cảm ơn cô giáo TS. Bùi Hoàng Lan và các cán bộ văn phòng
HĐND và UBND đã giúp đỡ để em hoàn thành chuyên đề thực tập tốt nghiệp này. Do
còn có những hạn chế nhất định về hiểu biết và kiến thức nên không tránh khỏi thiếu
sót trong bài chuyên đề, rất mong mọi người và các thầy cô góp ý để em có thể hoàn
thiện tốt hơn đề tài này.
Lời cam đoan : Tôi xin cam đoan nội dung báo cáo đã viết là do bản thân thực hiện,
không sao chép, cắt ghép các báo cáo hoặc luận văn của người khác; nếu sai phạm tôi
xin chịu kỷ luật với Nhà trường.
Hà Nội, ngày 10 tháng 5 năm 2010
Ký tên
Hoàng Kiên Thành
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
3
Ảnh hưởng của biến động dân số đến phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Lào Cai
Nội Dung
Chương I : Tổng quan về ảnh hưởng của biến động dân số đến
phát triển kinh tế - xã hội
1.1 Một số khái niệm về dân số và biến động dân số
1.1.1 Dân số
Dân số bao gồm toàn bộ số người sinh sống trong phạm vi một lãnh thổ nhất định: một
vùng, một nước, một nhóm nước hoặc cả thế giới (toàn cầu). Quy mô dân số biểu thị
khái quát tổng số dân của một vùng, một nước hay của các khu vực khác nhau trên thế
giới (giáo trình dân số học)
Còn theo pháp lệnh dân số năm 2003 (Pháp lệnh số 03/2003/PL-UBTVQH11 của Ủy
ban Thường vụ Quốc hội ngày 9/1/2003 về dân số), dân số là tập hợp người sinh sống
trong một quốc gia, khu vực, vùng địa lý kinh tế hoặc một đơn vị hành chính. Quy mô
dân số là số người sống trong một quốc gia, khu vực, vùng địa lý kinh tế hoặc một đơn
vị hành chính tại thời điểm nhất định.
1.1.2 Biến động dân số
Khái niệm: Biến động dân số là sự thay đổi số lượng dân số của một quốc gia, khu vực,
vùng địa lý kinh tế hoặc một đơn vị hành chính theo thời gian do tác động của ba quá
trình sinh, tử và di dân.
Biến động dân số được chia làm 2 loại: biến động dân số tự nhiên và biến động dân số
cơ học
Khảo sát sự biến động dân số nhằm mục đích tìm hiểu quá trình phát triển dân số của
một quốc gia, một địa phương để biết dân số của vùng lãnh thổ đó thay đổi như thế
nào: theo chiều hướng tăng, theo chiều hướng giảm, không tăng, không giảm hay phát
triển quá nhanh dẫn đến bùng nổ dân số. Từ đó, đưa ra các giải pháp để cân bằng sự
phát triển dân số với sự phát triển kinh tế - xã hội
1.1.2.1 Biến động dân số tự nhiên
Là sự chênh lệch giữa mức sinh và mức tử của dân số một quốc gia, khu vực, vùng địa
lý kinh tế hoặc một đơn vị hành chính trong một thời kỳ nhất định.
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
4
Ảnh hưởng của biến động dân số đến phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Lào Cai
1.1.2.2 Biến động dân số cơ học
Là sự chênh lệch giữa xuất cư và nhập cư do quá trình di dân của một quốc gia, khu
vực, vùng địa lý kinh tế hoặc một đơn vị hành chính trong một thời kỳ nhất định.
Di dân là sự di chuyển dân số từ quốc gia này đến cư trú ở quốc gia khác, từ đơn vị
hành chính này tới cư trú ở đơn vị hành chính khác mang đặc trưng thay đổi nơi cư trú,
theo những chuẩn mực không gian và thời gian nhất định. Di dân có 2 loại: di dân quốc
tế và di dân trong nước.
*Di dân quốc tế bao gồm (theo hội nghị dân số thế giới ở Mêhicô):
-Di dân hợp quy tắc
-Di dân không hợp quy tắc
-Hiện tượng “chảy máu chất xám”
-Người tị nạn
Ngoài ra còn có phân loại khác như : theo đặc trưng địa lý (di dân trong khu vực và
liên khu vực, di dân trong châu lục và liên châu lục); theo đặc trưng phát triển (di dân
giữa các nước phát triển, giữa các nước đang phát triển, giữa các nước phát triển –đang
phát triển).
*Di dân trong nước bao gồm:
-Theo cấp hành chính: Mỗi nước có những quy định phân cấp hành chính riêng.
Ở nước ta chính thức có 3 cấp: tỉnh (thành phố), huyện (quận, thị xã), xã (phường, thị
trấn). Vùng và miền không phải cấp hành chính song cũng được quan tâm nghiên cứu
di dân. Ở cấp xã, di chuyển trong nội bộ xã nói chung không phải là di dân nhưng sự di
chuyển mang ý nghĩa đặc thù khai phá đất mới, lập thôn mới lại được coi là di dân.
-Theo trình độ phát triển: đặc trưng rõ nhất là phân chia thành thị, nông thôn.
Như vậy sẽ có 4 kiểu di dân:
(1)Nông thôn – Nông thôn
(2)Nông thôn – Thành thị
(3)Thành thị – Thành thị
(4)Thành thị – Nông thôn
Về hình thức, đây chỉ là những cặp hoán vị của 2 phạm trù. Song nội dung phản ánh
thực trạng xu hướng vận động phát triển của lịch sử di dân. Khi chưa chưa phát triển
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
5
Ảnh hưởng của biến động dân số đến phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Lào Cai
thì (1) là hình thức di dân chủ yếu. Quá trình công nghiệp hóa – hiện đại hóa tạo nên
hình thức (2). Sau đó sự phát triển mạnh mẽ hình thành nhiều đô thị mới nên (3) là
hình thức chủ yếu. Cuối cùng khi sự phát triển đạt đến mức cao nhất định thì xu hướng
(4) chiếm ưu thế. Các xu hướng lịch sử này hiện đang chi phối hầu như tất cả các quốc
gia, vùng và địa phương.
1.1.3 Các yếu tố gây ra biến động dân số
Phương trình cơ bản của biến động dân số
Ba quá trình sinh, tử và di dân kết hợp lại sẽ tạo nên phương trình căn bản của biến
động dân số:
Pt = P0 + B - D + I - O
Trong đó:
- Pt là dân số ở thời điểm t cần khảo sát.
- Po là dân số ở thời điểm gốc.
- B, D, I, O lần lượt là số trẻ em được sinh ra, số người chết, số người nhập cư, số
người xuất cư trong thời kỳ (0, t).
1.1.3.1 Mức sinh và các yếu tố ảnh hưởng
Sinh sản là yếu tố cơ bản ảnh hưởng đến quá trình biến động tự nhiên dân số. Nó
không chỉ ảnh hưởng đến quy mô cơ cấu, tốc độ tăng dân số mà còn ảnh hưởng lớn đến
quá trình phát triển kinh tế - xã hội. Mức sinh chịu sự tác động của nhiều yếu tố, nhưng
vẫn diễn ra theo một xu hướng nhất định. Để điều tiết mức sinh phải biết xu hướng
biến động và những yếu tố ảnh hưởng đến nó. Trong dân số học, sinh sản chỉ sự sinh
sản của phụ nữ, liên quan tới số trẻ đẻ ra mà một phụ nữ thực sự có.
Có hai cách tiếp cận nghiên cứu mức sinh : mức sinh theo thời kỳ và mức sinh theo
đoàn hệ (thế hệ). Nói chung, phân tích theo thời kỳ đơn giản hơn, hay được dùng hơn.
*Các yếu tố ảnh hưởng đến mức sinh :
Mức sinh sản không chỉ phụ thuộc vào khả năng sinh sản của các cặp vợ chồng mà
chịu ảnh hưởng bởi một loạt các yếu tố khác như : tuổi kết hôn, thời gian chung sống
của các cặp vợ chồng, ý muốn về số con, trình độ phát triển kinh tê – xã hội, địa vị của
người phụ nữ, việc sử sụng các biện pháp tránh thai ... Như vậy mức sinh chịu ảnh
hưởng của nhiều biến số trực tiếp hoặc gián tiếp. Ta có thể chia thành 3 loại bao gồm:
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
6
Ảnh hưởng của biến động dân số đến phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Lào Cai
những biến số trung gian (nhân tố quyết định gần); những biến số liên quan đặc tính và
hoàn cảnh gia đình; biến số môi trường.
-Những biến số trung gian (nhân tố quyết định gần):
Theo Davis và Blake, 2 nhà nghiên cứu đã tạo ra 1 hệ thống biến số có vai trò trung
gian giữa các biến số hành vi và mức sinh, cho rằng có 3 loại biến số trung gian cần
thiết cho tái sinh sản là :
+Xác suất giao hợp (tuổi kết hôn).
+Xác suất thụ thai nếu có quan hệ tình dục (biện pháp tránh thai ...).
+Xác suất thụ thai dẫn đến sinh con sống (sẩy thai, nạo thai ...).
Còn Bongaarts, nhà nghiên cứu dân số học đã trình bày một cách hệ thống các biến số
trung gian, ảnh hưởng của chúng đối với tình trạng mức sinh cao và mức sinh thấp, cho
rằng có 4 loại biến số trung gian là :
+Tỷ lệ dân số trong quan hệ tình dục.
+Tỷ lệ người quan hệ sử dụng biện pháp tránh thai và độ hiệu quả của những
biện pháp đó.
+Độ phổ biến nạo thai trong dân số.
+Khoảng thời gian trung bình cho con bú của dân số.
-Những biến số liên quan đặc tính gia đình và hoàn cảnh gia đình:
Trong nhóm này có nhiều loại biến số : tuổi, mức chết, ngân sách của gia đình, những
chi phí và thuận lợi có con, địa vị phụ nữ, thu nhập và sở thích.
+Tuổi là 1 trong những biến số quan trọng nhất giải thích mức sinh của cá nhân
trong phạm vi vi mô. Cơ cấu tuổi là 1 trong những biến số quan trọng nhất khi giải
thích mức sinh phạm vi vĩ mô. Tại cả 2 phạm vi, tuổi liên quan đến kết hôn, ly hôn,
góa, tuổi dậy thì, bắt đầu khả năng sinh đẻ, tần suất giao hợp, xác suất thụ thai và mãn
kinh.
+Mức chết ảnh hưởng tới mức sinh thông qua 1 số cơ chế. Thứ nhất, ảnh hưởng
đến số người sống trong tuổi sinh đẻ qua cơ cấu tuổi – giới tính. Thứ hai, mức chết trẻ
sơ sinh và trẻ em có thể ảnh hưởng đến mức sinh qua cơ chế sinh học và hành vi.
+Ngân sách, tài sản và thời gian của gia đình cũng ảnh hưởng đến mức sinh.
Ngân sách giới hạn những hàng hóa mua được. Quỹ thời gian là số giờ hoặc ngày có
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
7
Ảnh hưởng của biến động dân số đến phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Lào Cai
thể làm việc. Do đó yêu cầu khi có con đòi hỏi có cả vật chất và sử dụng thời gian. Yêu
cầu có những chi phí và thuận lợi khi có con trong một gia đình có thể ảnh hưởng đến
mức sinh.
+Địa vị người phụ nữ, theo nhiều nhà nghiên cứu là nhân tố quyết định chủ chốt
ảnh hưởng đến mức sinh. Địa vị người phụ nữ có thể ảnh hưởng đến mức sinh thông
qua tuổi kết hôn, những lựa chọn sinh con trong hôn nhân và mức sinh tự nhiên. Trình
độ học vấn, sự tham gia vào lực lượng lao động, khả năng quyết định trong gia đình và
tình trạng sức khỏe là những nhân tố hay được nghiên cứu khi nói đến địa vị phụ nữ và
mức sinh. Hai nhân tố quan trọng nhất là trình độ học vấn và công việc. Sự khác biệt
mức sinh của các nước đang phát triển và cac nước phát triển đều cho thấy 1 quan hệ
nghịch giữa trình độ học vấn của người mẹ và mức sinh. Quan hệ này mạnh nhất ở lứa
tuổi trẻ và rõ nhất ở những bậc học cao. Trình độ học vấn ảnh hưởng nhiều đến biến số
trung gian tuổi kết hôn và việc sử dụng biện pháp tránh thai. Bên cạnh đó tồn tại mâu
thuẫn giữa vai trò làm mẹ và vai trò làm việc của một người phụ nữ. Trong tình trang
người phụ nữ có cơ hội làm việc, khi công việc không cho phép nuôi con đồng thời thì
người phụ nữ chọn ít có con hơn. Mặc dù tại các nước phát triển có nhiều bằng chứng
rằng có quan hệ nghịch giữa công việc phụ nữ và mức sinh, nhưng tại các nước đang
phát triển bằng chứng chưa rõ ràng.
+Thu nhập hoặc thu nhập bình quân mỗi người được dùng làm chỉ tiêu đo mức
độ hiện đại hóa. Khi nói đến mức sinh, vai trò của thu nhập hết sức phức tạp. Ở cấp độ
vĩ mô hoặc vi mô, thu nhập không cản trở trực tiếp việc sinh con, vì sinh con không
phải là hành động thị trường, tuy nhiên những khó khăn trong việc nuôi dạy con khôn
lớn trưởng thành lại liên quan nhiều tới thu nhập. Thu nhập là chỉ tiêu giới hạn ngân
quỹ gia đình phải chịu, hạn chế số lượng vật chất có được. Khi tính thu nhập của vợ
trong tổng nguồn tài sản gia đình, sinh đẻ, nuôi dạy con cái ảnh hưởng đến công việc
của vợ thì quan hệ giữa mức sinh và thu nhập càng trở nên phức tạp hơn.
+Sở thích cũng ảnh hưởng đến mức sinh. Sở thích thường khác nhau giữa các cá
nhân này với cá nhân khác. Có người thích sống ấm no với gia đình. Có người lại thích
tự do giao du nhiều. Đo lường sở thích rất khó.
-Môi trường: hoàn cảnh bên ngoài ảnh hưởng đến quyết định gia đình, gồm 2 biến số
về tình hình kinh tế - chính trị - xã hội của cộng đồng (như thể chế xã hội, trình độ phát
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
8
Ảnh hưởng của biến động dân số đến phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Lào Cai
triển kinh tế, chế độ chính trị ...) và các chính sách – chương trình dân số. Bởi các gia
đình không thể sống tách ra khỏi xã hội. Gia đình chịu ảnh hưởng bởi cộng đồng xung
quanh và bởi những chuẩn mực giá trị và mong đợi của hàng xóm. Điều kiện kinh tế
gia đình phụ thuộc vào sản xuất và việc làm trong cộng đồng chung. Hệ thống chính trị
ảnh hưởng đến quan hệ dân số và chính quyền địa phương, mỗi chính quyền địa
phương có thể ảnh hưởng đến việc thành lập những chương trình kế hoạch hóa gia
đình. Do đó các chính sách và chương trình của Nhà nước cũng có vai trò ảnh hưởng
quan trọng đến mức sinh. Các chương trình kế hoạch hóa gia đình khuyến khích sử
dụng biện pháp tránh thai, cấm phá thai hoặc cho phép phá thai, quy định tuổi kết
hôn ... đều là những chính sách của Nhà nước có ảnh hưởng đối với mức sinh. Ngoài ra
các chính sách lĩnh vực khác cũng có thể ảnh hưởng tới mức sinh.
1.1.3.2 Mức chết và các yếu tố ảnh hưởng
Chết là hiện tượng tự nhiên, là điều không thể tránh khỏi đối với mỗi cơ thể sống. Tuy
nhiên, mức độ chết và nguyên nhân chết không giống nhau. Theo Liên hợp quốc và tổ
chức y tế thế giới, chết là sự mất đi vĩnh viễn tất cả những biểu hiện của sự sống ở một
thời điểm nào đó, sau khi có sự kiện sinh sống xảy ra (sự chấm dứt tất cả những biểu
hiện của sự sống mà không một khả năng nào khôi phục lại được.
Một sự kiện sinh sống là sự lấy ra từ cơ thể người mẹ một sản phẩm sau thời gian thai
nghén mà không chú ý đến độ dài thời gian mang thai, và sau khi tách biệt khỏi cơ thể
của người mẹ, sản phẩm này có biểu hiện của sự sống là hơi thở, nhịp đập của trái tim,
rung động của cuống rốn, hoặc những cử động tự nhiên của bắp thịt ... Mỗi sự kiện như
vậy được coi là một sự kiện sinh sống.
Chết gắn liền với sự kiện sinh sống là chết con người. Ngoài ra còn có chết bào thai,
đây là trường hợp chết trước khi có sự kiện sinh sống (chết từ trong bụng mẹ).
Sinh và chết là 2 mặt đối lập của mỗi sinh vật nói chung và con người nói riêng nhưng
có tác động qua lại lẫn nhau và là 2 yếu tố chủ yếu của quá trình tái sản xuất dân số.
Chết cũng là yếu tố tác động rất lớn đến quy mô, cơ cấu và tốc độ tăng dân số. Do vậy
việc phấn đấu giảm mức chết là nhiệm vụ nhân khẩu hàng đầu mỗi nước, mỗi thời kỳ.
Nghiên cứu mức độ chết của dân cư phải chú ý đến một công cụ phân tích qaun trọng
là bảng sống, đó là bảng thống kê phản ánh đầy đủ mức chết của dân cư ở các độ tuổi
khác nhau và khả năng sống khi chuyển từ độ tuổi này sang độ tuổi khác. Nghiên cứu
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
9
Ảnh hưởng của biến động dân số đến phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Lào Cai
mức chết là 1 trong những căn cứ để tính toán tiềm năng gia tăng dân số, biết các
nguyên nhân cơ bản ảnh hưởng đến mức chết, từ đó đề xuất các biện pháp giảm thấp
mức chết, nâng cao tuổi thọ bình quân người dân ... để từ đó xây dựng kế hoạch phát
triển kinh tế - xã hội, các chương trình y tế công cộng.
*Các yếu tố ảnh hưởng đến mức chết : mức độ chết cũng ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố.
Song chủ yếu gồm có : giới tính, tình trạng hôn nhân, nơi ở, dân tộc, tầng lớp xã hội.
-Giới tính:
Là một trong những đặc tính di truyền dễ phân biệt nhất giữa các cá nhân. Nhưng khi
nói đến sự khác biệt mức chết giữa nam và nữ không chỉ đề cập đến lý do di truyền mà
còn phải đề cập đến lý do tâm lý, kinh tế - xã hội. Chỉ tiêu đơn giản và thông dụng nhất
là chênh lệch kì vọng sống trung bình khi sinh ra. Ở các nước phát triển, tuổi thọ trung
bình nữ luôn luôn cao hơn nam. Sự khác biệt về mức chết giữa nam và nữ ở các độ tuổi
có thể được đo bằng chỉ số xác suất chết nam trên xác suất chết nữ ở các độ tuổi. Chỉ
số này cho thấy ở độ tuổi nào mức chết nam cao hơn nữ và ngược lại. Ở các nước phát
triển, mức chết nam và nữ gần nhau ở độ tuổi mới sinh đến khoảng 4 tuổi và ở tuổi già,
chênh lệch nhất là ở độ tuổi thanh niên và ở giai đoạn sau tuổi sinh đẻ. Có nhiều
nguyên nhân gây ra chênh lệch mức chết giữa nam và nữ như : gen, mức sinh, điều
kiện vệ sinh, xã hội trọng giới tính, hút thuốc, rượu bia ...
-Tình trạng hôn nhân:
Nghiên cứu sự khác biệt mức chết giữa những tình trạng hôn nhân khó hơn giới tính vì
tình trạng hôn nhân thay đổi theo tuổi còn giới tính thì không. Có thể áp dụng tuổi thọ
trung bình của các tình trạng hôn nhân để so sánh, thường phân biệt nam – nữ. Ngoài
ra có thể tính tỉ số xác suất chết của những tình trạng hôn nhân ứng với các trạng thái:
độc thân, trong giá thú, ly thân, ly dị, góa. Sự khác nhau mức chết giữa những trạng
thái này có thể do cách sống khác nhau theo những tình trạng hôn nhân khác nhau và
do sự thay đổi tình trạng hôn nhân gây ra.
-Vùng cư trú:
Nghiên cứu vùng cư trú nhằm mục đích đo lường đơn thuần sự khác biệt mức chết dân
cưu ở hai nơi (sau khi chuẩn hóa chỉ tiêu chết theo cơ cấu tuổi), kết quả sẽ phản ánh sự
khác nhau về đặc tính của người dân ở hai địa phương đó. Khi nghiên cứu sự khác biệt
theo địa lý, mục tiêu chính muốn biết nơi nào có mức chết cao hơn, mặc dù có sự khác
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
10
Ảnh hưởng của biến động dân số đến phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Lào Cai
nhau trong nhiều đặc tính của dân cư vùng đó. Thường khi so sánh phải dùng các chỉ
tiêu đã chuẩn hóa theo tuổi, phải tính riêng cho nam và nữ. Phân chia địa lý có thể theo
nông thôn – thành thị, theo các vùng địa lý, hoặc theo vùng hành chính, hoặc hai nơi
được nghiên cứu.
-Dân tộc:
Là một nhóm người có những đặc tính văn minh, ví dụ : văn hóa, tập quán, ngôn
ngữ ... So sánh hai dân tộc có thể thấy đơn thuần tỷ suất chết khác nhau giữa các dân
tộc và nguyên nhân chết cũng khác nhau. Trong đó điều kiện kinh tế - xã hội là yếu tố
quan trọng, ảnh hưởng rõ nhất.
-Tầng lớp xã hội:
Sự khác biệt về mức chết giữa các tầng lớp xã hội là một sự quan tâm của Nhà nước để
đề ra các chính sách xã hội cho phù hợp. Nếu chỉ phân theo những người trí thức, công
nhân, người nghèo, dân tộc, nhóm nghề ... thì rất phức tạp do các chỉ tiêu này thường
đan xen nhau. Các nhà nghiên cứu quan tâm đến vấn đề này đã phải tạo ra những hệ
thống phức tạp để chia các tầng lớp xã hội theo các chỉ tiêu khác nhau, ví dụ : nghề
nghiệp, trình độ học vấn ... Sự khác biệt về mức chết theo nhóm xã hội có thể giải thích
thông qua việc phân tích các nguyên nhân chết theo y học, hoặc do xã hội (thuốc lá,
rượu bia, tính chất rủi ro ...).
1.1.3.3 Di dân
Di dân là sự di chuyển dân số từ quốc gia này đến cư trú ở quốc gia khác, từ đơn vị
hành chính này tới cư trú ở đơn vị hành chính khác mang đặc trưng thay đổi nơi cư trú,
theo những chuẩn mực không gian và thời gian nhất định. Di dân có 2 loại: di dân quốc
tế và di dân trong nước.
*Các chỉ tiêu tính toán di dân : số lượng người di dân và khả năng di dân
*Tính chất của di dân: thực chất là tìm hiểu các xu hướng, hiện tưởng ảnh hưởng gây
ra quá trình di dân. Theo dân số học thì di dân có 7 tính chất:
(1)Quan sát theo giới và tuổi:
Nhận xét chung, trong những điều kiện tương đối giống nhau, nam di chuyển nhiều
hơn nữ, thanh niên di chuyển nhiều hơn các nhóm tuổi còn lại
(2)Quan sát theo học vấn:
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
11
Ảnh hưởng của biến động dân số đến phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Lào Cai
Người di dân thường có học vấn cao hơn bộ phận không di dân. Nguyên nhân thường
là do tiếp nhận được nhiều thông tin, có cơ hội việc làm mới, thu nhập mới cao hơn,
nhu cầu văn hóa xã hội.
(3)Quan sát theo tình trạng việc làm:
Người di dân có khả năng tìm kiếm việc làm cao hơn, tốt hơn, gần với mong đợi bản
thân. Ở cả hai giới quan sát này không khác nhau nhiều.
(4)Quan sát theo trình độ phát triển xã hội:
Xu hướng di dân tăng lên cùng chiều với phát triển xã hội. So sánh giữa các quốc gia
có trình độ phát triển cao cũng thường có tỉ lệ di dân cao.
(5)Sức đẩy và sức hút trong di dân:
D.J.Bagne là người đầu tiên đề xướng nghiên cứu sức đẩy/ sức hút (Push/Pull) trong di
dân. Trong tác phẩm “Nguyên lý dân số”, New York, 1969, ông viết : “Di dân thường
chỉ diễn ra khi có yếu tố hút dương ở đầu đến và bị đẩy bởi các yếu tố đẩy âm ở đầu
đi”. Xác định dấu + cho di dân đến, dấu – cho di dân đi. Những nghiên cứu mô phỏng
phác họa trạng thái định cư – không di chuyển, con người bị ràng buộc vào nơi cư trú
hiện tại tương tự như điện tử bị lực hạt nhân giữ lại trong nguyên tử. Để tách khỏi môi
trường cũ cần có sức đẩy và sức hút mới. Khi chỉ có lực đẩy, có hiện tượng ra đi nhưng
chưa biết nơi đến (chiến tranh, thiên tai, dịch bệnh, đói kém ...). Ngược lại khi chỉ có
sức hút, hiện tượng rời bỏ quê hương bất chấp những hợp lý của chính nơi đó, hậu quả
tạo ra nhiều bất hợp lý hơn (đô thị hóa quá mức, chảy máu chất xám ...).
(6)Lực hấp dẫn và khoảng cách:
G.K.Zipf là tác giả đầu tiên đặt cơ sở lý luận cho vấn đề lực hấp dẫn và khoảng cách
trong di dân. Ông cho rằng số lượng người di dân trực tiếp tỉ lệ thuân với tích dân số
hai vùng đi, đến và tỉ lệ nghịch với khoảng cách hai vùng đó.
(7)Người di dân luôn hướng tới nơi có điều kiện sống tốt hơn:
Nhiều tài liệu kể đến sự đóng góp của V.I.Lênin phát hiện tính quy luật này khi nghiên
cứu di dân giữa các vùng nước Nga cuối thế kỷ 19. Theo ông, sự di cư của công nhân
không chỉ là xu hướng phân phối công nhân cho bình quân hơn trong một lãnh thổ nhất
định mà còn có xu hướng tới chỗ nào đời sống dễ chịu hơn (V.I.Lênin toàn tập, NXB
Sự thật, 1962, tr.290). Điều này cũng dễ hiểu vì con người luôn đấu tranh để cải thiện
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
12
Ảnh hưởng của biến động dân số đến phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Lào Cai
điều kiện sống. Tuy nhiên, đối với mỗi nhóm người thì chuẩn mực giá trị điều kiện
sống khác nhau nên cần tính toán theo yêu cầu riêng của từng nhóm.
1.2 Phát triển kinh tế bền vững
1.2.1 Tăng trưởng kinh tế
Là sự gia tăng thu nhập của nền kinh tế trong một khoảng thời gian nhất định ( thường
là một năm ).
1.2.2 Phát triển kinh tế
Là quá trình tăng tiến về mọi mặt của nền kinh tế. Phát triển kinh tế được xem như là
quá trình biến đổi cả về chất và lượng.
Nội dung của phát triển kinh tế bao gồm:
-sự gia tăng tổng mức thu nhập của nền kinh tế và mức gia tăng thu nhập bình quân
trên một đầu người.
-sự biến đổi theo đúng cơ cấu kinh tế.
-sự biến đổi ngày càng tốt hơn về các vấn đề xã hội: dịch vụ, y tế, nước sạch …
1.2.3 Phát triển kinh tế bền vững
Từ thập niên 70, 80 của thế kỷ trước, khi tăng trưởng kinh tế của nhiều nước trên thế
giới đã đạt được một tốc độ khá cao, người ta bắt đầu có lo nghĩ đến ảnh hưởng tiêu
cực của sự tăng trưởng nhanh đó đến tương lai con người và vấn đề phát triển bền vững
được đặt ra.
Năm 1987, vấn đề phát triển bền vững được ngân hàng thế giới (WB) đề cập lần đầu
tiên, theo đó phát triển bền vững là sự phát triển đáp ứng các nhu cầu hiện tại mà
không làm nguy hại đến khả năng đáp ứng nhu cầu của các thế hệ tương lai.
Tại hội nghị thượng đỉnh Thế giới về phát triển bền vững tổ chức ở Johannesbug (Cộng
hòa Nam Phi) năm 2002 đã xác định : Phát triển bền vững là quá trình phát triển có sự
kết hợp chặt chẽ, hợp lý, hài hòa giữa 3 mặt của sự phát triển, gồm tăng trưởng kinh tế,
cải thiện các vấn đề xã hội và bảo vệ môi trường.
1.2.4 Đặc điểm của phát triển bền vững
Phát triển bền vững là quá trình phát triển nhằm thực hiện 4 nhóm mục tiêu lớn:
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
13
Ảnh hưởng của biến động dân số đến phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Lào Cai
-Mục tiêu kinh tế: đòi hỏi nền kinh tế phải tăng trưởng GDP và GDP bình quân đầu
người cao; cơ cấu kinh tế hợp lý, đảm bảo cho tăng trưởng GDP ổn định; lấy hiệu quả
kinh tế làm tiêu chí phấn đấu cho tăng trưởng.
-Mục tiêu xã hội: phát triển phải mang tính nhân văn, giúp mở rộng và nâng cao năng
lực lựa chọn cho mọi người, mọi người cùng tham gia và hưởng lợi ích lâu dài của quá
trình phát triển.
-Mục tiêu môi trường: đối với loài người thì môi trường có 3 chức năng ( là không gian
sinh tồn cảu con người; là nơi cung cấp tài nguyên cần thiết cho cuộc sống và hoạt
động sản xuất của con người; là nơi chứa đựng tái chế các loại phế thải của con
người ), vì vậy môi trường bền vững là khi thay đổi nhưng vẫn giữ được 3 chức năng
nói trên.
-Mục tiêu an ninh – quốc phòng: đảm bảo an ninh quốc phòng bình yên, chống lại sự
xâm nhập, phá hoại từ các thế lực bên ngoài.
1.3 Ảnh hưởng của biến động dân số đến phát triển kinh tế - xã hội
1.3.1 Ảnh hưởng đối với phát triển kinh tế
Con người vừa là lực lượng lao động trực tiếp sản xuất ra của cải vật chất vừa là lực
lượng tiêu thụ các sản phẩm và dịch vụ được sản xuất ra.
Mỗi con người chỉ hoạt động sản xuất trong một độ tuổi giới hạn nhất định, từ 15 đến
60 hoặc 65 tuổi. Xét dưới góc độ người tiêu dùng, con người tiêu thụ của cải, dịch vụ
kéo dài trong suốt cuộc đời mình, từ lúc ra đời cho đến lúc chết. Do đó, quy mô dân số,
cơ cấu dân số theo tuổi và giới tính là cơ sở để xác định nhu cầu xã hội, từ đó xác lập
quy mô sản xuất. Cùng với chính sách dân số, sự phát triển kinh tế là nhân tố có ý
nghĩa then chốt làm giảm mức sinh, mức tử vong, qua đó làm giảm tốc độ gia tăng số
lượng, đồng thời nâng cao chất lượng con người cả về thể chất và trí tuệ. Khi nền kinh
tế phát triển, công nghiệp hoá, tự động hóa đòi hỏi chất lượng cao của người lao động,
chứ không cần số lượng nhiều, đã tác động tới nhận thức của người dân, họ dễ chấp
nhận mô hình ít con. Kinh tế phát triển, thu nhập và mức sống cao, tạo điều kiện cho
người dân được học hành, nâng cao trình độ hiểu biết, họ dễ chấp nhận sử dụng các
biện pháp kỹ thuật nhằm hạn chế mức sinh. Mặt khác, sự phát triển của kinh tế và hệ
thống chăm sóc sức khỏe còn góp phần làm giảm mức tử vong và tăng tuổi thọ, có chế
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
14
Ảnh hưởng của biến động dân số đến phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Lào Cai
độ baảo hiểm xã hội cho người già khá tốt, bố mẹ không phải nhờ cậy con cái về kinh
tế khi già yếu nên không cần sinh nhiều con. Mức sống cao cùng với lối sống đô thị đã
lôi cuốn người dân vào các hoạt động văn hóa, xã hội, thể thao giải trí và du lịch cũng
góp phần làm giảm mức sinh và gia tăng quá trình chuyển cư.
Tuy nhiên, quan hệ giữa dân số và kinh tế không đơn thuần chỉ là quan hệ toán học. Sự
phát triển kinh tế còn phụ thuộc nhiều điều kiện: tài nguyên, vốn tài sản cố định, điều
kiện địa lý, khí hậu, đất đai, điều kiện thị trường, giá cả, tài chính, dịch vụ… và cả yếu
tố ổn định chính trị.
1.3.1.1 Lao động
Là một nguồn lực sản xuất chính và không thể thiếu được trong các hoạt động kinh tế.
Lực lượng lao động tăng nhanh do được bổ sung hàng năm làm tăng sức ép nhu cầu
việc làm, đưa đến hậu quả làm giảm giá sức lao động, thất nghiệp gia tăng. Về mặt lý
thuyết trong hoạt động kinh tế, cầu lao động hay người sử dụng lao động luôn dựa trên
nguyên lý DL=MPL=MC. Lao động bao hàm những lợi ích như : tăng thu nhập, cải
thiện đời sống, giảm đói nghèo (thông qua các chính sách tạo việc làm, tổ chức lao
động có hiệu quả) ... Bên cạnh đó lao động cũng là một bộ phận của dân số, các chiến
lược phát triển kinh tế - xã hội đều phải đặt trọng tâm vào chiến lược phát triển con
người. Nghiên cứu biến động dân số để có các biện pháp cơ cấu lao động hợp lý, giảm
thất nghiệp, tăng năng suất trong sản xuất và tái sản xuất kinh tế, tận dụng tối đa nguồn
nhân lực hiện có và tương lai ...
1.3.1.2 Dân số tăng nhanh trong khi kinh tế tăng chậm hơn sẽ làm cho mức sống
dân cư chậm được cải thiện
Điều này xảy ra bởi dân số tăng thì gây sức ép lên nền kinh tế, “tỷ lệ dân số phụ thuộc”
tăng lên là gánh nặng cho lực lượng lao động tham gia kinh tế, làm hạn chế việc tích
lũy để tái sản xuất mở rộng do phải tăng quỹ tiêu dùng. Tỷ số phụ thuộc càng cao, càng
ảnh hưởng tiêu cực đến sản xuất, làm căng thẳng thêm mối quan hệ giữa tiêu dùng và
tích lũy. Dân số tăng nhanh làm giảm quỹ tích lũy và tỷ lệ tiết kiệm, gây nên tình trạng
thiếu vốn để mở rộng sản xuất và đầu tư chiều sâu (khoa học, công nghệ và giáo
dục ...), do vậy khó nâng cao năng suất lao động xã hội và tốc độ tăng sản phẩm, hạn
chế khả năng tạo thêm việc làm cho nền kinh tế.
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
15
Ảnh hưởng của biến động dân số đến phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Lào Cai
Mối quan hệ giữa mức thu nhập và tốc độ gia tăng dân số được lượng hóa bằng công
thức: Tỷ lệ tăng GNP/người = tỷ lệ tăng GNP - tỷ lệ tăng dân số.
Như vậy muốn tăng GNP bình quân đầu người thì phải tăng quy mô của tổng thu nhập
quốc dân hoặc phải giảm tỷ lệ tăng dân số. Tuy nhiên, quan hệ giữa dân số và kinh tế
không đơn thuần chỉ là quan hệ toán học. Sự phát triển kinh tế còn phụ thuộc nhiều
điều kiện: tài nguyên, vốn tài sản cố định, điều kiện địa lý, khí hậu, đất đai, điều kiện
thị trường, giá cả, tài chính, dịch vụ… và cả yếu tố ổn định chính trị.
1.3.1.3 Phân bố lao động
Việc thống kê về di dân trong nước, khu vực cho thấy khả năng thu hút lao động của
nơi nghiên cứu, có thể đánh giá khái quát về trình độ phát triển của nơi đó, các yếu tố
ảnh hưởng di dân (đến và đi) như điều kiện sống, tâm lý, cơ hội việc làm ... Nắm được
bức tranh của sự phân bố dân cư của vùng, miền và quốc gia là cơ sở để đưa ra chính
sách phù hợp phát triển hài hòa giữa các vùng, miền, đóng góp sự phát triển chung cho
quốc gia, xa hơn nữa là quốc tế. Từ thành thị phát triển thành nhiều thành thị, thành thị
hóa nông thôn, mở ra nhiều vùng phát triển khác. Giảm thiểu tác động tiêu cực về cơ
cấu kinh tế (do di dân nông thôn – đô thị gây nên hiện tượng hoang hóa đồng ruộng ,
nhiều tiềm năng nông nghiệp thiếu lực lượng khai thác). Tìm hiểu được nguyên nhân
khiến cho xuất cư (nhập cư) của nơi nghiên cứu để cả nơi xuất (nhập) có biện pháp hạn
chế tình trạng thừa (thiếu) lao động.
Di dân giúp cho khai thác tài nguyên hiệu quả hơn, vì dòng lao động di cư thường tìm
đến những nơi cần mình, những nơi đang cần lao động trong một lĩnh vực nào đó. Nhờ
vậy, việc thiếu lao động tại các ngành nghề cũng được cải thiện ít nhiều. Nếu lao động
nhập cư có trình độ chuyên môn đáp ứng tốt thì tạo đà cho nơi đó phát triển mạnh
(giảm được chi phí đào tạo, bồi dưỡng ...), góp phần hoàn thiện được cơ cấu lao động.
1.3.2 Ảnh hưởng đối với phát triển xã hội
1.3.2.1 Lương thực, thực phẩm và nhà ở
Tổ chức FAO đã tính rằng, nếu dân số tăng 1% thì lương thực phải tăng 2,5%. Quy mô
và tốc độ tăng dân số ảnh hưởng trực tiếp đến lương thực thực phẩm thông qua sản
lượng lương thực trên đầu người. Khi dân số tăng quá nhanh làm giảm diện tích đất
nông nghiệp canh tác do chuyển sang đất ở hoặc sản xuất dẫn đến lương thực thực
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
.DOC 
48 
86 
71 
