Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Thực trạng bạo hành với người cao tuổi trong các gia đình đô thị hiện nay ( nghi...

Tài liệu Thực trạng bạo hành với người cao tuổi trong các gia đình đô thị hiện nay ( nghiên cứu tại thành phố vinh, nghệ an)

.PDF
131
585
64

Mô tả:

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN -------------------------------- PHẠM THỊ OANH THỰC TRẠNG BẠO HÀNH VỚI NGƢỜI CAO TUỔI TRONG CÁC GIA ĐÌNH ĐÔ THỊ HIỆN NAY (Nghiên cứu tại thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An) LUẬN VĂN THẠC SĨ CÔNG TÁC XÃ HỘI Hà Nội – 12.2014 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ---------------------------------- PHẠM THỊ OANH THỰC TRẠNG BẠO HÀNH VỚI NGƢỜI CAO TUỔI TRONG CÁC GIA ĐÌNH ĐÔ THỊ HIỆN NAY (Nghiên cứu tại phường Hưng Dũng và phường Bến Thủy, thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An) LUẬN VĂN THẠC SĨ CHUYÊN NGÀNH CÔNG TÁC XÃ HỘI Mã số:60 90 01 01 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Thế Huệ Hà Nội-12.2014 Để hoàn thành được khoá luận tốt nghiệp tôi xin được gửi lời cảm ơn tới ban chủ nhiệm và các thầy cô giáo trong Khoa Xã hội học– trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn đã cung cấp cho tôi những kiến thức và kỹ năng trong suốt quá trình học tập tại trường. Đặc biệt tôi xin cảm ơn TS. Nguyễn Thế Huệ– Người đã nhiệt tình hướng dẫn, chỉ bảo giúp tôi hoàn thành khoá luận. Tôi xin được gửi lời cảm ơn Hội người cao tuổi tỉnh Nghệ An, Hội người cao tuổi phường Hưng Dũng và phường Bến Thủy, Uỷ ban nhân dân phường Hưng Dũng và phường Bến Thủy đã tạo mọi điều kiện thuận lợi và giúp đỡ để tôi hoàn thành quá trình điều tra tại quý cơ quan. Do hạn chế về mặt thời gian và trình độ nên khóa luận chắc chắn sẽ không tránh khỏi những sai sót. Tôi rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của quý thầy cô giáo và quý bạn đọc quan tâm tới vấn đề này để tôi có thể rút kinh nghiệm và hoàn thiện hơn trong quá trình công tác và làm việc sau này. Tôi xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày 10 tháng12, năm 2014 Học viên Phạm Thị Oanh MỤC LỤC DANH MỤC CÁC TƢ VIẾT TẮT .............................................................................. 5 DANH MỤC BIỂU ĐỒ ................................................................................................. 6 DANH MỤC BẢNG BIỂU ........................................................................................... 7 MỞ ĐẦU ........................................................................................................................ 8 1. Lý do chọn đề tài ....................................................................................................... 8 2. Tổng quan vấn đề nghiên cứu ................................................................................ 11 2.1 Trên thế giới ....................................................................................................... 11 2.2 Trong nƣớc ........................................................................................................ 12 3. Ý nghĩa của nghiên cứu .......................................................................................... 14 3.1 Ý nghĩa khoa học................................................................................................ 14 3.2 Ý nghĩa thực tiễn ................................................................................................ 15 4. Câu hỏi nghiên cứu ................................................................................................. 15 5. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ......................................................................... 15 5.1 Mục đích nghiên cứu ......................................................................................... 15 5.2 Nhiệm vụ nghiên cứu ......................................................................................... 16 6. Giả thuyết nghiên cứu ............................................................................................. 16 7. Đối tƣợng, khách thể và phạm vi nghiên cứu ....................................................... 16 7.1 Đối tƣợng và khách thể nghiên cứu ................................................................. 16 7.2 Phạm vi nghiên cứu .............................................................................................. 17 8. Phƣơng pháp nghiên cứu........................................................................................ 18 8.1 Phƣơng pháp luận nghiên cứu .......................................................................... 18 8.2 Các phƣơng pháp nghiên cứu thực nghiệm .................................................... 19 8.2.1 Phƣơng pháp phỏng vấn sâu ..................................................................... 19 8.2.2 Phƣơng pháp thảo luận nhóm. ................................................................. 19 8.2.3 Phƣơng pháp trƣng cầu ý kiến. ................................................................. 20 8.2.4 Phƣơng pháp phân tích tài liệu ................................................................. 21 1 8.2.5 Phƣơng pháp đặc thù của Công tác xã hội .............................................. 21 9. Cấu trúc của khóa luận........................................................................................... 22 PHẦN NỘI DUNG ...................................................................................................... 24 Chƣơng 1 ...................................................................................................................... 24 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA NGHIÊN CỨU .................................... 24 1.1 Các khái niệm công cụ ....................................................................................... 24 1.1.1. Ngƣời cao tuổi ............................................................................................ 24 1.1.2 Khái niệm bạo hành ................................................................................... 24 1.1.3 Khái niệm bạo hành ngƣời cao tuổi ......................................................... 25 1.1.4 Khái niệm bạo lực gia đình ....................................................................... 26 1.2 Lý thuyết ứng dụng trong nghiên cứu ............................................................. 27 1.2.1 Lý thuyết nhu cầu. ...................................................................................... 27 1.2.2 Lý thuyết nhận thức hành vi ..................................................................... 30 1.2.3 Lý thuyết hệ thống ...................................................................................... 31 1.3 Đặc điểm địa bàn nghiên cứu.......................................................................... 33 1.3.1 Vị trí địa lý và đặc điểm dân cƣ ................................................................ 33 1.3.2 Tình hình kinh tế - xã hội của thành phố Vinh........................................ 34 1.3.3 Tình hình kinh tế - xã hội của phƣờng Bến Thủy và phƣờng Hƣng Dũng ...................................................................................................................... 36 Chƣơng 2 ...................................................................................................................... 38 THỰC TRẠNG, NGUYÊN NHÂN VÀ HẬU QUẢ CỦA VẤN ĐỀ BẠO HÀNH VỚI NGƢỜI CAO TUỔI TRONG CÁC GIA ĐÌNH ĐÔ THỊ TẠI THÀNH PHỐ VINH TỈNH NGHỆ AN.............................................................................................. 38 2.1 Thực trạng bạo hành đối với ngƣời cao tuổi trong các gia đình đô thị tại đại bàn nghiên cứu ......................................................................................................... 38 2.1.1 Thực trang bạo hành đối với ngƣời cao tuổi chung và ở Nghệ An ........ 38 2.1.2 Thực trạng bạo hành ngƣời cao tuổi tại địa bàn thành phố Vinh ......... 41 2 2.1.3 Thực trạng bạo hành ngƣời cao tuổi tại địa bàn phƣờng Bến Thủy và phƣờng Hƣng Dũng thành phố Vinh ................................................................. 43 2.2 Nguyên nhân của thực trạng bạo hành với ngƣời cao tuổi trong gia đình đô thị tại thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An. ................................................................... 67 2.2.1 Nguyên nhân chủ quan từ bản thân ngƣời cao tuổi ................................ 67 2.2.2 Nguyên nhân khách quan .......................................................................... 71 2.3 Hậu quả của vấn đề bạo hành với ngƣời cao tuổi trong gia đình đô thị tại thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An................................................................................ 76 2.3.1 Đối với ngƣời cao tuổi ............................................................................... 76 2.3.2 Đối với gia đình .......................................................................................... 79 2.3.3 Đối với xã hội ............................................................................................. 81 Tiểu kết chƣơng 2 ........................................................................................................ 83 Chƣơng 3 ...................................................................................................................... 84 NÂNG CAO KHẢ SỰ HỖ TRỢ VÀ NĂNG ỨNG PHÓ VỚI CÁC VẤN ĐỀ BẠO HÀNH CHO NGƢỜI CAO TUỔI TRONG CÁC GIA ĐÌNH ĐÔ THỊ Ở THÀNH PHỐ VINH, TỈNH NGHỂ AN ................................................................................... 84 3.1 Những can thiệp từ chính quyền địa phƣơng và hiệu quả của những can thiệp đó ...................................................................................................................... 84 3.2 Nâng cao sự hỗ trợ và khả năng ứng phó đối với các vấn đề bạo hành cho NCT và gia đình tại thành phố Vinh ...................................................................... 88 3.2.1 Các mô hình hỗ trợ ngƣời cao tuổi và gia đình trong phòng và chống bạo hành với ngƣời cao tuổi ............................................................................... 88 3.2.2 Làm CTXH trực tiếp với vấn đề bạo hành NCT trong các gia đình đô thị ở thành phố Vinh. .......................................................................................... 93 Tiểu kết chƣơng 3 ...................................................................................................... 101 PHẦN KẾT LUẬN .................................................................................................... 102 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ........................................................................... 102 3 1. Kết luận .................................................................................................................. 102 2. Khuyến nghị ........................................................................................................... 109 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................. 112 Phụ lục 1: Ảnh ........................................................................................................... 115 Phụ lục 2: Bảng khảo sát .......................................................................................... 117 A – THÔNG TIN CÁ NHÂN ................................................................................... 118 B - PHẦN NỘI DUNG .............................................................................................. 119 Phụ lục 3: KHUNG HƢỚNG DẪN THẢO LUẬN NHÓM .................................. 125 Phụ lục 4: KHUNG HƢỚNG DẪN PHỎNG VẤN SÂU ....................................... 128 Mục lục sửa theo bên trong tài liệu, nhớ các mục phải đúng theo số trang của tài liệu Phần nội dung, thầy có gạch dưới nhiều chỗ, em xem sửa, người cao tuổi đã viết tắt thì trong nội dung viết tắt hết nhé. 4 DANH MỤC CÁC TƢ VIẾT TẮT BLGĐ: Bạo lực gia đình CTXH: Công tác xã hội HLHPN: Hội liên hiệp phụ nữ HNCT: Hội người cao tuổi KHHGD: Kế hoạch hóa gia đinh NCT: Người cao tuổi NVCTXH: Nhân viên công tác xã hội 5 DANH MỤC BIỂU ĐỒ TÊN BIỂU ĐỒ STT 1 2 3 4 Biểu đồ 2.1: Các nhóm nạn nhân của bạo hành gia đình trên cả nước Biểu đồ 2.2: Tình trạng bạo hành với NCT theo giới tính và nhóm tuổi Biểu đồ 2.3: Bạo hành tinh thần của NCT phân theo nhóm tuổi Biểu đồ 2.4: Sự tổn thương của NCT khi là nạn nhân của bạo hành trong gia đình Trang 38 49 56 65 5 Biểu đồ 2.5: Thái độ của người dân khi có bạo hành với NCT 70 6 Biểu đồ 2.6: NCT không muốn công khai chuyện bạo hành của mình 87 Sửa tên Hình trong nội dung theo tên biểu đồ thầy đã sửa ở đây Nội dung bảng trong tài liệu sửa theo bảng sửa dưới nhé 6 DANH MỤC BẢNG TÊN BẢNG STT 1 2 3 4 5 6 7 8 Bảng 2.1: Số vụ bạo hành trên địa bàn thành phố Vinh từ năm 2010 đến năm 1013 Bảng 2.2: Các hành vi bạo hành với NCT diễn ra tại Phường Hưng Dũng và Bến Thủy Bảng 2.3: Người biết về hành vi bạo hành về thể chất đối với NCT tại Phường Hưng Dũng và phường Bến Thủy Bảng 2.4: Các các hành vi bạo hành về tinh thần với NCT tại phườn Hưng Dũng và phường Bến Thủy Bảng 2.5: Sự khác nhau về giới qua các hình thức bạo hành Bảng 2.6: Mức độ nguy hiểm của hành vi bạo hành đối với NCT tại phường Hưng Dũng và phường Bến Thủy. Bảng 2.7: Mức độ bạo hành với NCT tại phường Bến Thủy và phường Hưng Dũng Bảng 2.8: Các nguyên nhân dẫn đến bạo hành với NCT tại thành phố Vinh Trang 41 46 49 55 57 64 66 72 9 Bảng 2.9: Các mối nguy cơ về sức khỏe khi NCT bị bạo hành thể chất 76 10 Bảng 2.10: Các trạng thái cảm xúc NCT gặp phải khi bị bạo hành 77 7 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Gia đình là tế bào của xã hội. Gia đình mang lại sự êm ấm, hạnh phúc cho mỗi cá nhân và bình yên cho xã hội. Trong suy nghĩ của mỗi người, gia đình là một tổ ấm để nuôi dưỡng, che chở cho họ trước những biến cố xảy ra trong cuộc sống nhất là đối với người già và trẻ em. Gia đình đảm nhiệm nhiều chức năng quan trọng như: chức năng tái sản xuất con người, chức năng giáo dục trẻ em, chức năng kinh tế, chức năng tâm lý tình cảm và chức năng bảo vệ, chăm sóc sức khoẻ… Sự phát triển của nền kinh tế thị trường ở nước ta trong những năm qua một mặt tạo ra những điều kiện để gia đình làm tốt chức năng của mình, nhưng mặt khác chính những mặt trái của nền kinh tế thị trường và những biến đổi theo chiều hướng tiêu cực của các giá trị xã hội đang tác động tiêu cực lên sự tồn tại và phát triển của gia đình. Trong tác phẩm “Bạo lực gia đình - sự sai lệch giá trị” Tác giả Đặng Cảnh Khanh có viết “Gia đình với vai trò là một tổ ấm đang bị tấn công từ nhiều phía. Chức năng của gia đình ở những thời điểm nhất định đang dần bị phá vỡ từng mảng, các chức năng đó đang có những biến đổi, có những chức năng được tăng lên nhưng cũng có những chức năng bị hạ thấp. Quan hệ giữa các thành viên trong gia đình bị biến đổi theo hướng coi trọng các giá trị vật chất hơn các giá trị về tinh thần” [22,tr 8]. Tình cảm gia đình - chỗ dựa tinh thần cho mỗi cá nhân đang bị giảm sút. Lời nói của những người cao tuổi (NCT) trong gia đình không còn như trước nữa mà thay vào đó là ai nắm kinh tế người ấy có “quyền lực” nhất gia đình. Đây là một yếu tố tạo điều kiện cho bạo hành gia đình phát triển. Bạo hành gia đình xuất hiện từ rất sớm và tồn tại cho đến ngày nay cùng với sự tồn tại của gia đình. Bạo hành gia đình đã và đang xảy ra ở khắp nơi trên thế giới với 8 nhiều dạng thức khác nhau không phân biệt nước giàu, nước nghèo, dân tộc, tôn giáo, màu da, tầng lớp, lứa tuổi hay trình độ văn hoá và địa vị xã hội. Nó làm tổn thương đến thể xác và tinh thần của những nạn nhân mà đặc biệt là phụ nữ, người già và trẻ em. Nó liên quan chặt chẽ đến thân phận, vị trí, vai trò của họ trong hoạt động kinh tế, chính trị, văn hoá và xã hội. Ở Việt Nam, Luật Phòng, chống bạo lực gia đình và các văn bản liên quan đã đưa ra những quy định chặt chẽ về các vấn đề phòng và chống bạo lực gia đình. Mặt khác, pháp luật nước ta có quy định quyền được bảo vệ tính mạng, sức khỏe, thân thể, danh dự, uy tín, nhân phẩm của công dân, chống mọi hành vi bạo lực gia đình. Điều này thể hiện rõ trong hiến pháp (năm 1946, 1959, 1980, 1992…); trong Bộ luật Hình sự, Luật Hôn nhân và gia đình, Luật Bảo vệ bà mẹ và chăm sóc trẻ em, Luật Chăm sóc và giáo dục trẻ em song bạo hành trong gia đình vẫn đang diễn ra khắp các vùng miền cả nước: nông thôn, thành thị, đồng bằng, trung du, miền núi, miền biển… Trước đây, khi nghe đến bạo hành người ta thường hình dung nạn nhân “quen thuộc” đó là phụ nữ, thì nay nhóm nạn nhân của nạn bạo hành gia đình đã có tính đa dạng hơn bao gồm cả bốn nhóm: phụ nữ, trẻ em, đàn ông và người già mà đặc biệt trong những năm gần đây nạn nhân là những người già đang có chiều hướng gia tăng. Điều này ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng cuộc sống của NCT. Mặt khác, Việt Nam hiện là nước đang bắt đầu già hóa dân số, điều này cũng đồng nghĩa với việc số lượng NCT sẽ tăng cao trong tương lai. Đảng và Nhà nước ta đã và đang có nhiều chủ trương để nâng cao hơn nữa chất lượng cuộc sống của NCT nhằm đảm bảo cân bằng với sự biến đổi của tình hình dân số Việt Nam. Và một trong những vấn đề luận văn quan tâm là làm sao để phòng chống bạo hành cho NCT, giúp họ có một cuộc sống tốt hơn bên con cháu. Khi nghiên cứu về đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi, các nhà khoa học đã chỉ ra rằng: Giai đoan tuổi già là một trong những giai đoạn đầy bão tố cạnh tranh nhất của 9 cuộc đời mỗi con người bởi đây là giai đoạn mà sự lão hóa và sự thay đổi về mặt sinh lý và thể chất. Những thay đổi đó đã tạo nên những khó khăn cho họ và khi đã là nạn nhân của bạo hành gia đình thì những khó khăn đó lại tăng lên gấp nhiều lần. Bạo hành NCT không chỉ ảnh hưởng đến cá nhân NCT mà nó còn làm cho các giá trị truyền thống tốt đẹp của gia đình bị xuống cấp, làm băng hoại giá trị đạo đức của cá nhân và của xã hội, phá vỡ môi trường giáo dục của trẻ em, nó làm cho lối sống của một số cá nhân bị biến dạng. Tuy nhiên, thực tế cho thấy bạo hành với NCT vốn là một vấn đề tế nhị và khó can thiệp. Không phải NCT nào khi bị bạo hành cũng có thể đứng lên đấu tranh để chống lại và tự bảo vệ mình. Đặc biệt với những trường hợp bị bạo lực về tinh thần thì càng khó khăn hơn, đây là những trường hợp không dễ để cho những nạn nhân có thể chống lại những người gây ra bạo lực với mình hoặc mong chờ sự trợ giúp từ bên ngoài. Hơn nữa, với những NCT khi họ hiểu được hoàn cảnh, sức khỏe của mình và việc mình phải bảo vệ “gia phong” của gia đình mình trước cộng đồng và xã hội. Trong khi đó, biện pháp hỗ trợ cho những NCT là nạn nhân của bạo lực gia đình đang còn hạn chế và chưa đồng bộ ở các địa phương trong cả nước, đặc biệt là ở các gia đình ở đô thị khi mỗi người đều nghĩ rằng “đèn nhà ai nhà nấy rạng”. Đây cũng là một khó khăn trong công tác phòng và chống bạo hành và bảo vệ người cao tuổi. Vinh là thành phố cấp 2, là một đô thị lớn của Tỉnh Nghệ An, tại đây số lượng NCT lên tới 2.014 người trong tổng số 60.215 NCT toàn tỉnh [12,tr 2]. Bên cạnh đó, vấn đề bạo hành gia đình nói chung và bạo hành NCT nói riêng vẫn còn chiếm tỷ lệ cao. Theo thống kê của Hội Người cao tuổi tỉnh Nghệ An, chỉ tính trong khoảng thời gian từ năm 2010 đến đầu năm 2014 trên địa bàn thành phố xảy ra 423 vụ bạo hành gia đình trong đó có 73 vụ liên quan đến bạo hành đối với NCT [12,tr 4]. Điều này không chỉ ảnh hưởng tới tất cả các thành viên trong gia đình, đến bản thân của chính NCT mà nó còn ảnh hưởng đến sự phát triển của gia đình và xã hội trong toàn tỉnh. 10 Thêm vào đó, việc nghiên cứu về bạo hành gia đình và bạo hành đối với NCT trên khắp cả nước nói chung và tại Nghệ An nói riêng thì đã nhiều, tuy nhiên những nghiên cứu sâu về bạo hành đối với NCT trong các gia đình đô thị thì chưa nhiều, đặc biệt là những đánh giá bạo hành ở gia đình đô thị tại thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An còn rất hạn chế. Từ những thực tế trên nên tác giả chọn đề tài “Thực trạng bạo hành với người cao tuổi trong các gia đình đô thị hiện nay (nghiên cứu tại thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An) làm đề tài cho luận văn cao học với mong muốn làm rõ thực trạng bạo hành NCT trong các gia đình đô thị tại thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An. Đồng thời luận văn sẽ đưa ra một số nguyên nhân, mô hình công tác xã hội nhằm nâng cao sự hỗ trợ và khả năng ứng phó của NCT trước thực trạng bạo hành trong gia đình với họ trong bối cảnh của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa của Việt Nam. 2. Tổng quan vấn đề nghiên cứu Trong những năm qua, bạo hành gia đình nói chung và bạo hành NCT nói riêng là một vấn đề thu hút sự quan tâm nghiên cứu của nhiều học giả trong và ngoài nước. Tuy nhiên, phần lớn các đề tài viết về vấn đề bạo hành gia đình đều tập trung nhiều vào nhóm nạn nhân quen thuộc là phụ nữ. 2.1 Một số nghiên cứu về Bạo hành NCT trên thế giới Tác phẩm “Tự do từ bạo lực - Chiến lược toàn cầu của phụ nữ” (Freedom from Violence – Women’s Strategies from Aroud the World ) của tác giả Margaret Schule đã cung cấp cách nhìn tổng thể về vấn đề bạo lực gia đình (BLGĐ) và chiến lược liên quan đến BLGĐ. Tác phẩm đã phản ánh tình trạng bạo lực chống lại phụ nữ từ nước Mỹ đến các nước đang phát triển ở Châu Á, Châu Phi và Mỹ La Tinh. Tính đa dạng của hoàn cảnh, văn hoá dẫn tới những nguyên nhân, các hình thức diễn ra BLGĐ như: nơi làm việc, đường phố và gia đình... Đồng thời tác giả cũng nhấn mạnh vai trò của 11 truyền thông, giáo dục nhằm nâng cao hơn nữa nhận thức và làm thay đổi hành vi của các cá nhân trong việc phòng và chống BLGĐ cũng như các biện pháp cải cách pháp luật và hành động chống lại BLGĐ. Tác phẩm – “Tình yêu đến sự sống sót - Sự bạo lực tình dục của đàn ông và cuộc sống của phụ nữ” (Loving to survive – Sexual men’s violence and women’s live) của tác giả Dee.L. Rgraham và đồng nghiệp đã trình bày những ảnh hưởng của bạo lực của nam giới đối với phụ nữ và tâm lý của họ. Bà đưa ra lăng kính của nữ quyền để chữa trị cho họ trong mối quan hệ nam nữ. Tác phẩm “Bạo lực - sự im lặng và sự giận giữ - các bài viết của phụ nữ như là một tội lỗi” (Violence, silence and Anger – Women’s writing as transgression) – của nhiều tác giả do Deirdre Lashgari chủ biên. Tác phẩm là cơ sở cho các nhà nữ quyền trình bày về sự im lặng, sự tức giận và nhu cầu nói lên tiếng nói chống lại bạo lực. Nhiều hình thức bạo lực như áp bức tình dục, sự đối kháng giữa mẹ và con gái, các chủ đề về giới với chủng tộc và giai cấp mà tác phẩm đã đề cập đến. Tác phẩm có tựa đề “Bạo lực gia đình ở Việt Nam” (Domestic violence in Vietnam) do tổ chức Diễn đàn Châu Á Thái Bình Dương về phát triển, pháp luật và phụ nữ (Asia Pacific Forum on Women, Law and Development viết tắt là APWLD), xuất bản năm 2000. Tác phẩm là kết quả của cuộc khảo sát xã hội học về BLGĐ tại Hà Nội. Các tác giả đã khẳng định “BLGĐ đã để lại di chứng nặng nề lên đời sống, tinh thần tình cảm, nhận thức của nạn nhân, là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến sự tan vỡ gia đình. BLGĐ không chỉ xảy ra trong mối quan hệ gia đình giữa chồng với vợ mà còn giữa cha mẹ đối với con cái, giữa con cái đối với cha mẹ”. 2.2 Các nghiên cứu về Bạo hành NCT trong nước Các bài viết của Tiến sĩ Nguyễn Thế Huệ - Một trong những chuyên gia nghiên cứu về NCT và bạo hành NCT ở Việt Nam. Một trong những tác phẩm tiêu biểu của ông mang tên: “Người cao tuổi và bạo lực gia đình” – Nhà xuất bản Tư pháp, năm 12 2007. Tác phẩm là sự phối hợp của ông và Viện nghiên cứu Người cao tuổi Việt Nam nghiên cứu về vấn đề bạo hành NCT. Trong tác phẩm đã chỉ rõ về thực trạng, nguyên nhân của bạo lực gia đình NCT và vai trò của NCT trong việc tham gia phòng chống bạo lực gia đình tại ba tỉnh của khu vực Miền Trung và Tây Nguyên. Đồng thời tác phẩm cũng nêu lên được các chủ trương, chính sách của Trung ương Hội người cao tuổi về phòng và chống bạọ hành đối với NCT. Đã có các bài viết của tác giả Lê Thị Quý - Một trong những chuyên gia nghiên cứu về giới và gia đình đã đăng tải các công trình đầu tiên về bạo lực gia đình mang tên: “Bạo lực gia đình ở Việt Nam” đăng trên tạp chí Khoa học và phụ nữ (năm 1994). Bài viết xác định năm nguyên nhân chính của BLGĐ đó là: nguyên nhân kinh tế, nguyên nhân nhận thức, nguyên nhân văn hoá xã hội, nguyên nhân về sức khoẻ và nguyên nhân thuộc về nữ giới. Trong tác phẩm “Nỗi đau của thời đại” tác giả Lê Thị Quý nói về vấn đề BLGĐ ở 2 dạng đó là bạo lực nhìn thấy được và bạo lực không nhìn thấy được. Với tư cách là sai lệch xã hội, hai dạng bạo lực này thể hiện mối quan hệ khăng khít ở nơi này nhưng ở nơi khác nó lại thể hiện sự độc lập, tách biệt lẫn nhau. Dạng bạo lực không nhìn thấy được xuất phát từ sự phân công lao động bất hợp lý giữa nam và nữ trong gia đình núp dưới các khái niệm “thiên chức”, “hi sinh” của phụ nữ. Nghiên cứu của tác giả Vũ Mạnh Lợi và Vũ Tuấn Huy với tiêu đề "Bạo lực trên cơ sở giới” với kết quả nghiên cứu ở ba thành phố là Hà Nội, Huế và thành phố Hồ Chí Minh đã đi sâu xem xét thái độ của cộng đồng và các thể chế xã hội về bạo lực trên cơ sở giới, cũng như các phản ứng của các cá nhân, pháp luật và các thể chế đối với nạn BLGĐ. Nghiên cứu cũng đưa ra nhận xét về tình trạng bạo lực có chiều hướng gia tăng đặc biệt trong những gia đình mà ở đó người phụ nữ đang thực hiện và khẳng định vai trò kinh tế hộ. Nghiên cứu đưa ra tám nguyên nhân dẫn tới BLGĐ và bảy kiến nghị nhằm hạn chế ngăn chặn tình trạng BLGĐ. 13 Đề tài: “Bạo lực gia đình đối với phụ nữ ở Việt Nam” của Hội liên hiệp phụ nữ (HLHPN) Việt Nam năm 2001 đã tìm hiểu nhận thức của người dân và các cán bộ thi hành pháp luật của các tổ chức đoàn thể xã hội trong việc phòng chống BLGĐ. Ngoài ra, đề tài còn chỉ ra hậu quả nghiêm trọng của nạn BLGĐ đối với các nạn nhân và phản ứng của những họ đối với hành vi bạo lực. Tác phẩm “Bạo lực gia đình - Sự sai của một giá trị” của hai tác giả Lê Thi Quý và Đặng Cảnh Khanh xuất bản năm 2007 đã nói lên được vai trò của các hình thức can thiệp trong đó có truyền thông đối với vấn đề phòng và chống BLGĐ. Thông qua kết quả nghiên cứu của dự án tác giả đã nói lên được tầm quan trọng của các hình thúc can thiệp nhằm nâng cao nhận thức cho người dân về phòng chống BLGĐ. Trong bài viết có tựa đề: “Phổ biến tài liệu hướng dẫn tư vấn chống bạo hành cho các cộng đồng ở nông thôn” của tác giả Lê Thị Mai đã đưa ra một số nhận định về nguyên nhân của BLGĐ, cách phân chia BLGĐ thành các loại khác nhau. Cùng với việc nêu ra những hậu quả nghiêm trọng của nạn bạo hành trong gia đình. Báo cáo còn đo lường nhận thức của người dân, cán bộ HLHPN, cán bộ tổ hoà giải tại các địa bàn nghiên cứu. Nghiên cứu đưa ra một yêu cầu là cần có biện pháp can thiệp bằng việc tiếp cận tâm lý ngay tại cộng đồng. Ngoài ra, còn rất nhiều tác phẩm, các nghiên cứu và các bài viết về BLGĐ được đăng trên các tạp chí, các trang báo và các hình thức khác. Tuy nhiên, các nghiên cứu về vai trò của truyền thông trong phòng và chống BLGĐ đặc biệt là ở Việt Nam còn chưa nhiều. 3. Ý nghĩa của nghiên cứu 3.1 Ý nghĩa khoa học Kết quả nghiên cứu sẽ góp phần đưa ra cái nhìn đầy đủ và một số lý luận về vấn đề liên quan đến bạo hành đối với NCT; cung cấp cho các nhà nghiên cứu những cách 14 nhìn mới trong việc giải thích những vấn đề xảy ra đối với NCT. Đồng thời đề tài đã vận dụng nhuần nhuyễn các lý thuyết vào quá trình nghiên cứu kết quả, gắn lý thuyết với thực tiễn, góp phần để xây dựng và phát triển các lý thuyết sau này. 3.2 Ý nghĩa thực tiễn Qua nghiên cứu thực tiễn, luận văn sẽ cung cấp cho các nhà hoạch định chính sách và nhân dân thấy rõ thực trạng bạo hành trong gia đình NCT trong các gia đình đô thị đang xảy ra tại hai phường của Thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An. Từ đó, luận văn sẽ đưa ra những hướng hỗ trợ giúp bản thân NCT phòng và tránh được vấn nạn bạo hành, đồng thời đề tài còn giúp các cấp chính quyền địa phương sớm có những can thiệp phù hợp và kịp thời để ngăn chặn tình trạng bạo hành, để NCT được sống quãng đời còn lại trong bầu không khí đầm ấm của gia đình. Mặt khác, kết quả nghiên cứu còn mong muốn nâng cao hơn nhận thức của những người dân để từ đó họ có cách nhìn nhận và ứng xử hợp lý hơn đối với NCT và giữ được bản sắc “kính già nhường trẻ” - một trong những nét truyền thống tốt đẹp của dân tộc ta. 4. Câu hỏi nghiên cứu - Bạo hành với NCT trong các gia đình tại thành phố Vinh, Nghệ An đã gây ra những hậu quả nghiêm trọng như thế nào, nguyên nhân từ đâu? - Nâng cao sự hỗ trợ và khả năng ứng phó cho NCT góp phần giúp họ phòng, chống tình trạng bạo hành trong gia đình NCT tại các gia đình của thành phố Vinh, Nghệ An? 5. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 5.1 Mục đích nghiên cứu - Làm rõ thực trạng bạo hành với NCT tại các gia đình của thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An. 15 - Chỉ ra những nguyên nhân, nâng cao sự hỗ trợ và khả năng ứng phó của NCT để giúp họ phòng chống bạo hành gia đình và kiến nghị được đưa ra nhằm đẩy lùi đi đến ngăn chặn tình trạng bạo hành trên. 5.2 Nhiệm vụ nghiên cứu - Tổng quan về bạo hành với NCT trong các gia đình đô thị ở tỉnh Nghệ An - Thực trạng nạn bạo hành của các gia đình tại thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An với NCT. - Nguyên nhân, hậu quả, nâng cao sự hỗ trợ và khả năng ứng phó của NCT để giúp họ phòng chống bạo hành gia đình và kiến nghị cho vấn đề bạo hành với NCT tại các gia đình của thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An. 6. Giả thuyết nghiên cứu - Bạo hành với NCT trong các gia đình tại thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An đã và đang điễn ra trên các Phường, có nhiều nguyên nhân dẫn tới vấn đề này. - Vấn đề bạo hành với NCT trong các gia đình tại thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An đã để lại rất nhiều hậu quả nghiêm trọng cho NCT, gia đình và xã hội. - Nâng cao sự hỗ trợ và khả năng ứng phó cho người cao tuổi sẽ giúp NCT phòng, chống được vấn đề bạo hành, góp phần ngăn chặn và đẩy lùi được thực trạng bạo hành với NCT trong các gia đình tại thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An. 7. Đối tƣợng, khách thể và phạm vi nghiên cứu 7.1 Đối tượng và khách thể nghiên cứu * Đối tượng nghiên cứu: Ứng dụng CTXH để hỗ trợ cho NCT là nạn nhân của bạo hành trong các gia đình đô thị tại thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An hiện nay. 16 * Khách thể nghiên cứu: Khách thể nghiên cứu là những NCT bị bạo hành và những người gây bạo hành với NCT, người thân của những NCT trong các gia đình tại đô thị, chính quyền địa phương và những người dân tại thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An. 7.2 Phạm vi nghiên cứu * Phạm vi về thời gian nghiên cứu: Do thời gian và khuôn khổ của một luận văn thạc sỹ, đề tài tập trung nghiên cứu thực địa và hoàn thiện luận văn từ tháng 12/2012 đến tháng 10 năm 2014. Nghiên cứu về vấn đề bạo hành NCT được xem xét trong giai đoạn từ năm 2009 đến năm 2013. * Phạm vi về địa bàn nghiên cứu: Do giới hạn về mặt thời gian và kinh nghiệm nên đề tài được triển khai nghiên cứu tại Phường Bến Thủy và Phường Hưng Dũng của bàn thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An. * Giới hạn về nội dung: Do thời gian không nhiều và khả năng của học viên có hạn nên luận văn này chỉ tập trung làm rõ một số vấn đề cơ bản: Thực trạng bạo hành với NCT trong các gia đình đô thị, nguyên nhân, nâng cao sự hỗ trợ và khả năng ứng phó của NCT để giúp họ phòng chống bạo hành gia đình và kiến nghị thông qua công tác xã hội nhằm ngăn chặn bạo hành NCT trong các gia đình ở 2 phường Hưng Dũng và Bến Thủy của thành phố Vinh, Nghệ An. Nghiên cứu những NCT trong độ tuổi từ 60 tuổi đến 85 tuổi và được chia thành 3 nhóm: Nhóm thứ nhất gồm những người từ 60 đến 69 tuổi. Nhóm thứ 2 gồm những người từ 70 đến 89 tuổi. Nhóm thứ 3 gồm những người trên 80 tuổi. 17
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan