Tài liệu Thực hiện quy trình chăn nuôi và phòng trị bệnh phân trắng lợn con giai đoạn 01 đến 21 ngày tuổi tại trại lợn ngô hồng gấm, lương sơn hòa bình.

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM -------------- LỖ VĂN DOANH Tên chuyên đề: THỰC HIỆN QUY TRÌNH CHĂN NUÔI VÀ PHÕNG TRỊ BỆNH PHÂN TRẮNG LỢN CON GIAI ĐOẠN 1 ĐẾN 21 NGÀY TUỔI TẠI TRẠI LỢN NGÔ HỒNG GẤM, LƢƠNG SƠN - HÒA BÌNH. KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Hệ đào tạo: Chính quy Chuyên ngành: Thú y Khoa: Chăn nuôi Thú y Khóa học: 2013 - 2017 Thái Nguyên 2017 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM -------------- LỖ VĂN DOANH Tên chuyên đề: THỰC HIỆN QUY TRÌNH CHĂN NUÔI VÀ PHÕNG TRỊ BỆNH PHÂN TRẮNG LỢN CON GIAI ĐOẠN 1 ĐẾN 21 NGÀY TUỔI TẠI TRẠI LỢN NGÔ HỒNG GẤM, LƢƠNG SƠN - HÒA BÌNH. KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Hệ đào tạo: Chính quy Chuyên ngành: Thú y Lớp: K45 - TY - N03 Khoa: Chăn nuôi Thú y Khóa học: 2013 - 2017 Giảng viên hƣớng dẫn: PGS.TS. Nguyễn Hƣng Quang Khoa Chăn nuôi Thú y - Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên Thái Nguyên 2017 i LỜI CẢM ƠN Trong suốt thời gian thực tập tốt nghiệp, để hoàn thành khóa luận của mình, tôi đã nhận được sự chỉ bảo tận tình của cô giáo hướng dẫn, sự giúp đỡ của các thầy cô giáo trong Khoa Chăn nuôi Thú y và Ban Lãnh đạo trang trại chăn nuôi Ngô Hồng Gấm Lương Sơn Hòa Bình. Tôi cũng nhận được sự cộng tác nhiệt tình của các bạn sinh viên, đội ngũ kỹ sư, công nhân trong trang trại, sự giúp đỡ, cổ vũ động viên của người thân trong gia đình. Nhân dịp này em xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới thầy giáo PGS.TS Nguyễn Hưng Quang đã rất tận tình và trực tiếp hướng dẫn em thực hiện thành công khóa luận này. Em xin cảm ơn Ban giám hiệu Trường Đại học Nông Lâm đã tạo điều kiện thuận lợi và cho phép em thực hiện khóa luận. Em xin cảm ơn Ban Chủ nhiệm khoa cùng toàn thể các thầy cô giáo khoa Chăn nuôi Thú y đã tạo điều kiện, giúp đỡ và động viên em trong suốt quá trình thực tập. Tôi xin bày tỏ lòng cảm ơn chân thành tới trang trại lợn Ngô Hồng Gấm Lương Sơn - Hòa Bình, đã giúp đỡ về tinh thần và vật chất trong suốt quá trình thực tập tại trang trại. Tôi xin cảm ơn đội ngũ kỹ thuật trại Ngô Hồng Gấm đã chia sẻ kinh nghiệm nghề nghiệp quý báu cho tôi. Cuối cùng, tôi xin dành lòng biết ơn tới người thân, gia đình và bạn bè đã giúp đỡ, cổ vũ, động viên về tinh thần và vật chất cho tôi trong suốt thời gian tiến hành thực tập và hoàn thành khóa luận này. Xin trân trọng cảm ơn tất cả sự giúp đỡ đó! Thái Nguyên, tháng 12 năm 2017 Sinh viên Lỗ Văn Doanh ii DANH MỤC CÁC BẢNG Trang 24 Bảng 4.1. Tình hình chăn nuôi của trại năm 2016 và 2017. ........................... 28 Bảng 4.2. Kết quả thực hiện công tác vệ sinh chăn nuôi ................................ 34 Bảng 4.3. Kết quả công tác phục vụ sản xuất ................................................. 37 Bảng 4.4. Tình hình mắc bệnh phân trắng lợn con tại trại.............................. 38 Bảng 4.5. Tỷ lệ mắc bệnh phân trắng lợn con theo dãy chuồng ..................... 39 Bảng 4.6. Tỷ lệ mắc bệnh phân trắng lợn con qua các tháng theo dõi ........... 41 Bảng 4.7. Tỷ lệ mắc bệnh phân trắng lợn con theo ngày tuổi ........................ 43 Bảng 4.8. Tỷ lệ mắc bệnh phân trắng lợn con theo tính biệt .......................... 45 Bảng 4.9. Triệu chứng lâm sàng lợn con mắc bệnh phân trắng lợn con ........ 47 Bảng 4.10. Kết quả điều trị phân trắng lợn con .............................................. 47 Bảng 4.11. Sơ bộ hạch toán chi phí thú y ....................................................... 49 Bảng 4.12. Kết quả thực hiện công tác chăm sóc đàn lợn .............................. 50 iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Cl: Clostridium Cs: Cộng sự E. coli: Escherichia coli KHKT: Khoa học kỹ thuật Nxb: Nhà xuất bản PTLC: Phân trắng lợn con STT: Số thứ tự Pr: Protein iv MỤC LỤC Trang LỜI CẢM ƠN ..................................................................................................... DANH MỤC CÁC BẢNG.................................................................................. DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .................................................................... MỤC LỤC ........................................................................................................... PHẦN 1 MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1 1.1. Đặt vấn đề ................................................................................................................ 1 1.2. Mục tiêu và yêu cầu của chuyên đề ...................................................................... 2 1.2.1. Mục tiêu ................................................................................................................ 2 1.2.2. Yêu cầu của chuyên đề........................................................................................ 2 PHẦN 2 TỔNG QUAN TÀI LIỆU .......................................................................... 3 2.1. Điều kiện cơ sở thực tập......................................................................................... 3 2.2.1. Đặc điểm sinh học của lợn con theo mẹ ............................................................ 8 2.2.2. Đặc điểm phát triển của cơ quan tiêu hoá ở lợn con. ....................................... 9 2.2.3. Nguyên nhân gây bệnh phân trắng lợn con.....................................................11 2.2.4. Đặc tính của vi khuẩn E. coli............................................................................12 2.2.5. Đặc điểm của bệnh phân trắng lợn con ...........................................................16 2.2.6. Thuốc dùng trong điều trị bệnh phân trắng lợn con tại trang trại..................19 2.3. Tình hình nghiên cứu trong nước và ngoài nước...............................................22 2.3.1. Tình hình nghiên cứu ngoài nước ....................................................................22 2.3.2. Tình hình nghiên cứu trong nước.....................................................................23 PHẦN 3 ĐỐI TƢỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP TIẾN HÀNH ...25 3.1. Đối tượng ...............................................................................................................25 3.2. Địa điểm và thời gian tiến hành...........................................................................25 3.3. Nội dung tiến hành................................................................................................25 3.4. Phương pháp tiến hành .........................................................................................25 v 3.4.1. Phương pháp theo dõi và thu thập thông tin ...................................................25 3.4.2. Phương pháp xử lý số liệu ................................................................................27 PHẦN 4 KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN .................................................................28 4.1. Kết quả công tác....................................................................................................28 4.1.1. Công tác chăn nuôi tại cơ sở .............................................................................28 4.1.2. Công tác phòng và trị bệnh ...............................................................................31 4.2. Kết quả chuyên đề ................................................................................................38 4.2.1. Tình hình mắc bệnh phân trắng ở đàn lợn con tại trại....................................38 4.2.2. Tình hình mắc bệnh phân trắng lợn con theo dãy chuồng.............................39 4.2.3. Tình hình mắc bệnh phân trắng lợn con qua các tháng theo dõi...................40 4.2.4. Kết quả theo dõi tỷ lệ mắc bệnh phân trắng lợn con theo ngày tuổi.............42 4.2.5. Tình hình mắc bệnh phân trắng lợn con theo tính biệt...................................45 4.2.6. Những triệu chứng lâm sàng của lợn con mắc bệnh phân trắng lợn con .....45 4.2.7. Kết quả điều trị phân trắng lợn con..................................................................46 4.2.8. Sơ bộ hạch toán chi phí thú y ...........................................................................49 4.2.9. Kết quả thực hiện công tác chăm sóc đàn lợn....................................... 50 PHẦN 5 KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ......................................................................52 5.1 Kết luận ...................................................................................................................52 5.2. Đề nghị...................................................................................................................52 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................................53 1 PHẦN 1 MỞ ĐẦU 1.1. Đặt vấn đề Nước ta vốn là một nước nông nghiệp, trong đó chăn nuôi là một ngành nghề rất quan trọng và thu hút được nhiều lao động. Theo số liệu thống kê của bộ NN & PTNT tình hình sản xuất chăn nuôi tháng 6 năm 2016 [32] tổng số lượng lợn trên cả nước đạt 28,3 triệu con, số lượng trâu đạt 2,52 triệu con, bò đạt 5,34 triệu con, gia cầm đạt 341,5 triệu con. Theo số liệu thống kê chăn nuôi Việt Nam [33] tính đến tháng 4 năm 2017 sản lượng thịt lợn là 2241150 tấn, sản lượng thịt gia cầm là 572959 tấn. Chăn nuôi cung cấp một nguồn thực phẩm tươi ngon có giá trị dinh dưỡng cao: thịt, trứng, sữa... cho con người, cung cấp phân bón cho ngành trồng trọt, các phụ phẩm: da, lông, sừng… cho công nghiệp chế biến. Chính vì thế tại các địa phương ngày càng đẩy mạnh phát triển chăn nuôi, tạo điều kiện cho các hộ chăn nuôi nhỏ lẻ, tự túc truyền thống chuyển sang mô hình chăn nuôi trang trại theo hướng công nghiệp hiện đại. Cùng với đó việc chăn nuôi lợn ngày càng được mở rộng và phát triển phức tạp, làm ảnh hưởng rất lớn đến năng suất, chất lượng hiệu quả kinh tế của ngành chăn nuôi lợn. Việt Nam là nước có khí hậu nhiệt đới gió mùa, nên tình hình dịch bệnh thường hay xảy ra và lây lan nhanh cho đàn lợn. Một trong những bệnh mà lợn con hay mắc phải là bệnh phân trắng ở lợn con giai đoạn từ 01 đến 21 ngày tuổi. Theo Tạp chí DVM (2014), bệnh phân trắng ở lợn con là bệnh truyền nhiễm cấp tính. Lợn con mắc bệnh này sẽ bị ỉa chảy, bệnh do vi khuân E. coli gây nên, khi lợn con mắc bệnh nếu điều trị không kịp thời sẽ dẫn đến còi cọc, chậm lớn, làm ảnh hưởng đến chất lượng con giống, khả năng sinh trưởng, phát triển chậm, gây tổn thất kinh tế lớn cho người chăn nuôi. Do đó ngoài yếu tố dinh dưỡng, chế độ chăm sóc nuôi dưỡng thì công tác thú y là khâu rất 2 quan trọng. Việc phòng và điều trị bệnh phân trắng cho lợn con góp phần làm tăng hiệu quả chăn nuôi lợn sinh sản và đảm bảo cho sự tăng trưởng trong cơ cấu đàn. Mặc dù đã được quan tâm chăm sóc rất tốt, song do ảnh hưởng của thời tiết và một phần công tác thú y chưa mang lại hiệu quả, nên bệnh phân trắng ở lợn con vẫn xảy ra thường xuyên và gây hậu quả nghiêm trọng. Xuất phát từ thực tiễn trên, tôi tiến hành thực hiện chuyên đề: “Thực hiện quy trình chăn nuôi và phòng trị bệnh phân trắng lợn con giai đoạn 01 đến 21 ngày tuổi tại trại lợn Ngô Hồng Gấm, Lương Sơn - Hòa Bình’’ 1.2. Mục tiêu và yêu cầu của chuyên đề 1.2.1. Mục tiêu - Áp dụng quy trình chăm sóc nuôi dưỡng lợn con từ sơ sinh đến 21 ngày tuổi. - Xác định tình hình nhiễm bệnh phân trắng lợn con, cách phòng và điều trị. 1.2.2. Yêu cầu của chuyên đề - Xác định được tình hình mắc bệnh phân trắng lợn con từ 01 - 21 ngày tuổi tại trại lợn. - Áp dụng được quy trình phòng trị bệnh phân trắng lợn con từ 1 21 ngày tuổi tại trang trại lợn Ngô Hồng Gấm, Lương Sơn - Hòa Bình. 3 PHẦN 2 TỔNG QUAN TÀI LIỆU 2.1. Điều kiện cơ sở thực tập * Vị trí địa lí. Trại lợn Ngô Hồng Gấm được đi vào hoạt động từ năm 2015, là trại gia công của Công ty cổ phần CP Việt Nam với quy mô 1200 lợn nái bố mẹ. Trại được xây dựng tại thôn Dẻ Cau - xã Hợp Thanh - huyện Lương Sơn tỉnh Hòa Bình. Xã Hợp Thanh là một xã miền núi nằm ở phía Nam của huyện Lương Sơn, với diện tích tự nhiên 17,600 ha, cách trung tâm thành phố Hà Nội 82 km. Xã có địa bàn giáp ranh, phía Bắc giáp với xã Thanh Lương, phía Nam giáp xã Thanh Nông, phía Đông giáp xã An Phú. Có trục đường giao thông quốc lộ 21 đi qua. Điều kiện địa lý của xã rất thuận lợi cho việc giao thông, vận chuyển thức ăn cũng như việc buôn bán, vận chuyển hàng hóa phục vụ cho sinh hoạt và chăn nuôi của trại. * Điều kiện khí hậu. Huyện Lương Sơn nằm trong khu vực vùng núi Tây Bắc bộ, chịu ảnh hưởng của khí hậu nhiệt đới gió mùa. Do đó, trại lợn Ngô Hồng Gấm cũng chịu ảnh hưởng chung của khí hậu vùng. Nhiệt độ thay đổi theo mùa rõ rệt, mùa hè (từ tháng 4 đến tháng 10), mùa đông lạnh (từ tháng 11 đến tháng 3 năm sau). Nhiệt độ trung bình/ năm khoảng 23,40 C. Ở vùng thấp, nhiệt độ tối thấp xuống tới 2,70 C; nhiệt độ tối cao lên tới 420 C. Ở độ cao 400m nhiệt độ trung bình năm 20,60 C; Từ độ cao 1000m trở lên nhiệt độ chỉ còn 160 C. Nhiệt độ thấp tuyệt đối có thể xuống 0,20 C. Nhiệt độ cao tuyệt đối 33,10 C. Lượng mưa trung bình năm 2.500mm, phân bố không đều trong năm, tập trung nhiều vào tháng 7, tháng 8. Độ ẩm không khí 86,1 %. Vùng thấp thường khô hanh vào tháng 12, tháng 1. Từ độ cao 400m trở lên không có mùa khô. 4 Mùa đông có gió Bắc với tần suất > 40%. Mùa hè có gió Đông Nam với tấn suất 25 % và hướng Tây Nam. Với điều kiện khí hậu như vậy, tương đối thuận lợi cho nghành chăn nuôi phát triển. *Cơ cấu tổ chức của trại. Trại gồm có 23 người trong đó: Chủ trại: 1 người Quản lý trại: 1 người Kỹ sư chăn nuôi: 2 người Kế toán: 1 người Cấp dưỡng: 1 người Công nhân: 10 người Thợ cơ khí : 1 người Sinh viên thực tập: 6 người * Cơ sở vật chất của trại. Trại mới được xây dựng nên cơ sở vật chất và cơ sở hạ tầng đều được quan tâm và chú trọng. - Cơ sở vật chất + Có đầy đủ các thiết bị, máy móc để phục vụ cho công nhân và sinh viên sinh hoạt hàng ngày như: tắm nóng lạnh, tivi, tủ lạnh, quạt,... + Những vật dụng cá nhân như : xà phòng tắm, dầu gội đầu cũng được trại chuẩn bị. + Cơ sở vật chất trong chuồng trại chăn nuôi được trại chú trọng đầu tư hơn hết. + Trại được xây dựng trên quả đồi khoảng 5ha với 7 dãy chuồng lớn chạy dài lợp mái tôn. Mỗi 1 dãy lớn lại được chia làm 2 ngăn chuồng nhỏ. + Trong các chuồng đều có các cũi sắt (đối với chuồng lợn mang thai) và sàn nằm (đối với chuồng lợn đẻ ) được lắp đặt theo dãy. 5 + Có hệ thống quạt gió, dàn mát, điện sáng, vòi uống nước tự động cho lợn. + Có hệ thống đèn điện sưởi ấm cho lợn con vào mùa đông. - Cơ sở hạ tầng. + Trại lợn xây dựng gồm 2 khu tách biệt: khu nhà ở và sinh hoạt của công nhân, sinh viên và khu chuồng nuôi + Khu nhà ở rộng rãi có đầy đủ nhà tắm, nhà vệ sinh tiện nghi. Khu nhà ăn cũng được tách biệt có nhà ăn ca (buổi trưa) và nhà ăn chung (buổi tối). + Khu nhà bếp rộng rãi và sạch sẽ. + Trại có một nhà kho là nơi chứa thức ăn cho lợn và một kho thuốc là nơi cất giữ và bảo quản các loại thuốc, vắc xin, dụng cụ kỹ thuật để phục vụ công tác chăm sóc, điều trị cho đàn lợn của trại. *Hệ thống chuồng nuôi. Khu vực chuồng nuôi của trại được xây dựng trên một khu vực cao, dễ thoát nước và được bố trí tách biệt với khu sinh hoạt chung của công nhân, gồm: 3 chuồng lợn đẻ, 2 chuồng lợn mang thai, 1 chuồng nuôi lợn sau cai sữa và 1 chuồng cách ly. Chuồng nuôi được xây dựng theo hướng Đông Nam đảm bảo thoáng mát về mùa hè và ấm áp về mùa đông. Chuồng nuôi xây dựng theo kiểu 2 mái gồm 7 dãy chuồng chạy dài. Trong đó có 3 dãy chuồng đẻ, mỗi dãy được tách ra làm 2 ngăn nhỏ với 58 ô chuồng sàn. Chuồng lợn mang thai gồm 2 chuồng với kiểu chuồng cũi sắt. Các chuồng nuôi đều được lắp đặt hệ thống điện chiếu sáng và hệ thống vòi uống nước tự động ở mỗi ô chuồng. Mùa hè có hệ thống làm mát bằng quạt thông gió và dàn mát. Mùa đông có hệ thống làm ấm bằng đèn hồng ngoại. * Công tác chăn nuôi Tính đến tháng 5 năm 2017, trại có 1250 đầu nái và 115 hậu bị, trung bình lợn nái của trại tính đến đầu năm 2017 sản xuất được 2,46 - 2,48 lứa/năm. Số con sơ sinh là 11,23 con/lứa, số con cai sữa là 10,7 con/lứa, lợn 6 con theo mẹ được nuôi đến 21 ngày tuổi, chậm nhất là 26 ngày thì tiến hành cai sữa và chuyển sang các Trại chăn nuôi lợn giống của Công ty. Theo đánh giá của Công ty Chăn nuôi CP Việt Nam thì Trại hoạt động vào mức khá, tháng 5/2016 kết quả của trại đứng thứ 1 toàn miền Bắc của công ty. * Công tác vệ sinh thú y của trại Vệ sinh phòng bệnh là công tác rất quan trọng. Nó có tác dụng tăng sức đề kháng cho vật nuôi, giảm nguy cơ xảy ra dịch bệnh, hạn chế những những bệnh có tính chất lây lan từ đó phát huy tốt tiềm năng của giống. - Công tác vệ sinh: Chuồng trại được xây dựng thoáng mát về mùa Hè, mùa Đông được che chắn cẩn thận, xung quanh các chuồng nuôi đều trồng các cây xanh tạo cho các chuồng nuôi có độ thông thoáng và mát tự nhiên. Trước cửa vào các khu chuồng nuôi đều có rắc vôi bột từ đó hạn chế được rất nhiều tác động của mầm bệnh bên ngoài đối với lợn nuôi trong chuồng.Tại các chuồng nuôi có rải các lớp vôi bột ai đi lại qua phải yêu cầu giẫm ủng nhằm hạn chế mang mầm bệnh. Hàng ngày luôn có công nhân quét dọn vệ sinh chuồng trại, thu gom phân, nước tiểu, khơi thông cống rãnh, đường đi trong trại được quét dọn, phun thuốc sát trùng, hành lang đi lại được quét dọn và rắc vôi theo quy định.Chiều tối phải phun thuốc sát trùng theo tỉ lệ nhất định trước và sau chuồng nuôi.Rắc vôi hàng ngày vào kho phân để hạn chế sự sinh trưởng và phát triển của ruồi muỗi. Tổ chức đánh bẫy chuột định kì hàng tuần. Công nhân, kỹ sư, khách tham quan trước khi vào khu chăn nuôi đều phải sát trùng tắm rửa sạch sẽ, thay quần áo bảo hộ lao động. - Công tác phòng bệnh: Trong khu vực chăn nuôi hạn chế đi lại giữa các chuồng, hành lang giữa các chuồng và bên ngoài chuồng đều được rắc vôi bột, giữa các dãy chuồng đều có các chậu có chứa nước sát trùng để công nhân giẫm ủng trước khi vào chuồng nuôi, các phương tiện như xe của các cán bộ CP, kĩ sư và công nhận vào trại được sát trùng một cách nghiêm ngặt 7 ngay tại cổng vào vàphải có thời gian cách li mới được phép vào trại . Quần áo của kĩ sư, công nhân sau khi kết thúc buổi làm phải được ngâm sát trùng , giặt và phơi tại khu vực riêng. Quy trình phòng bệnh bằng vaccine luôn được trang trại thực hiện nghiêm túc, đầy đủ và đúng kỹ thuật. Đối với từng loại lợn có quy trình tiêm riêng, từ lợn nái, lợn hậu bị, lợn đực, lợn con. Lợn được tiêm vaccine ở trạng thái khỏe mạnh, được chăm sóc nuôi dưỡng tốt, không mắc các bệnh truyền nhiễm và các bệnh mãn tính khác để tạo được trạng thái miễn dịch tốt nhất cho đàn lợn. Tỷ lệ tiêm phòng vaccine cho đàn lợn luôn đạt 100%. - Công tác trị bệnh: Cán bộ kỹ thuật có nhiệm vụ theo dõi, kiểm tra đàn lợn thường xuyên, các bệnh xảy ra ở lợn nuôi tại trại luôn được kỹ thuật viên phát hiện sớm, cách ly, điều trị ở ngay giai đoạn đầu, nên điều trị đạt hiệu quả từ 80 - 90% trong một thời gian ngắn. Vì vậy, không gây thiệt hại lớn về số lượng đàn gia súc. * Đánh giá chung - Thuận lợi Được sự quan tâm tạo điều kiện và có các chính sách hỗ trợ đúng đắn của các ngành, các cấp có liên quan như UBND xã Hợp Thanh, Trạm thú y huyện Lương Sơn tạo điều kiện cho sự phát triển của trại. Được Công ty cổ phần chăn nuôi CP Việt Nam cung cấp về con giống, thức ăn, thuốc thú y có chất lượng tốt. Trang trại có vị trí thuận lợi, địa hình, đường đi khá thuận tiện cho việc vận chuyển con giống cũng như thức ăn chăn nuôi. Trại được xây dựng trên một quả đồi nên cách xa khu dân cư, không làm ảnh hưởng đến người dân xung quanh. Chủ trại có năng lực, năng động, nắm bắt được tình hình xã hội, luôn quan tâm đến đời sống vật chất, tinh thần của cán bộ kỹ thuật và công nhân. 8 Kèm theo đó là đội ngũ kỹ thuật với chuyên môn vững vàng, công nhân nhiệt tình, năng động và có tinh thần trách nhiệm cao trong công việc. Do đó đã mang lại hiệu quả chăn nuôi cao cho trang trại. Trại được xây dựng theo mô hình công nghiệp, trang thiết bị hiện đại, do đó rất phù hợp với điều kiện chăn nuôi lợn công nghiệp hiện nay. - Khó khăn + Trại nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa, thời tiết diễn biến phức tạp nên khâu phòng trừ bệnh gặp nhiều khó khăn. Năm 2015, khi trại vừa bắt đầu vào hoạt động ổn định thì dịch bệnh tai xanh bùng phát làm trại thiệt hại khá lớn về kinh tế và làm ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất của trại. + Số lượng công nhân làm việc còn thiếu ảnh hưởng lớn đến khả năng sản xuất của trang trại. 2.2.1. Đặc điểm sinh học của lợn con theo mẹ Lợn con hay gia súc nói chung trong thời kỳ bào thai phát triển tốt sẽ ảnh hưởng tốt đến sự phát triển về sau. Sau sơ sinh, lợn con tăng trọng nhanh, sinh trưởng với tốc độ cao. Qua nghiên cứu thí nghiệm và thực tế sản xuất, người ta nhận thấy rằng, so với khối lượng sơ sinh thì sau 10 ngày tuổi, khối lượng lợn con tăng gấp 2 lần, sau 20 ngày tuổi tăng gấp 4 - 5 lần, sau 30 ngày tuổi tăng gấp 6 lần, sau 40 ngày tuổi tăng gấp 7 - 8 lần và sau 60 ngày tuổi tăng gấp 12 - 14 lần. So với các gia súc khác, trong giai đoạn này, tốc độ sinh trưởng của lợn con nhanh hơn (sau 60 ngày tuổi, khối lượng bê nghé chỉ tăng gấp 3 - 4 lần). (Phạm Sỹ Lăng và cs, 2003) [5] Do sinh trưởng và phát dục nhanh nên khả năng đồng hoá, trao đổi chất của lợn con rất nhanh. Ví dụ: Lợn con 20 ngày tuổi mỗi ngày tích luỹ 9 - 14 g Pr/1 kg khối lượng cơ thể, trong khi lợn trưởng thành chỉ tích luỹ được 0,3 0,4 g Pr/1 kg khối lượng cơ thể. 9 Lợn con phát triển nhanh nhưng không đều qua các giai đoạn. Tốc độ phát triển nhanh nhất là 21 ngày đầu, sau 21 ngày tốc độ giảm xuống. Sự phát triển này có nguyên nhân chủ yếu là do lượng sữa mẹ sau 3 tuần giảm xuống rõ rệt. Ngược lại, để tăng 1 kg khối lượng cơ thể, lợn con cần ít năng lượng, nghĩa là tiêu tốn thức ăn ít hơn lợn trưởng thành. Tốc độ sinh trưởng của gia súc non rất cao, nếu sữa mẹ không đảm bảo chất lượng, khẩu phần thức ăn thiếu đạm sẽ làm cho sự sinh trưởng chậm lại và tăng trọng theo tuổi giảm xuống, điều trị làm cho khả năng chống đỡ bệnh của lợn con kém (Phạm Sỹ Lăng và cs, 2003) [5]. 2.2.2. Đặc điểm phát triển của cơ quan tiêu hoá ở lợn con. * Cấu tạo và dung tích của đường tiêu hoá Khi nghiên cứu sự phát triển đường tiêu hoá ở lợn con, nhiều tác giả đi đến kết luận: cơ quan tiêu hoá của lợn con phát triển nhanh hơn các cơ quan khác. Cơ quan tiêu hoá của lợn con khi còn trong bào thai đã hình thành đầy đủ nhưng dung tích còn nhỏ. Lợn con 1 ngày tuổi, dạ dày nặng 4 - 5 g, có thể chứa 25 - 40 g sữa; ruột non nặng 40 - 50 g, dài 3,5 - 4,0 m, có thể chứa 100 110 g sữa. Lúc 10 ngày tuổi, dạ dày tăng gấp 3 lần (cả khối lượng và thể tích), 20 ngày tuổi nặng gấp 8 lần, dung tích ruột non tăng gấp bội, ruột già cũng tăng mạnh. Ở 60 ngày tuổi, dạ dày và ruột non tăng gấp 60 lần lúc sơ sinh. * Đặc điểm tiêu hoá ở dạ dày Dung tích dạ dày lợn con lúc sơ sinh là 25 - 30 cm3,ở lợn trưởng thành tăng khoảng 120 - 140 lần và đạt khoảng 3.500 cm3. Ở lợn con dịch vị tiết ra sau khi ăn do đó cần cho lợn con tập ăn sớm, ăn các loại hạt rang nghiền nhỏ, thức ăn tinh sẽ giúp đường tiêu hóa của lợn con phát triển nhanh hơn. Ở thời điểm 2-3 tuần tuổi sau sinh, trong dịch vị dạ dày lợn con chưa có axit HCl tự do để hoạt hóa các men tiêu hóa trong dạ dày và để ngăn cản tác 10 động của vi khuẩn gây hại trong đường ruột, nên lợn dễ bị nhiễm bệnh do chưa có khả năng kháng khuẩn. Theo Từ Quang Hiển và cs (2001) [3], lợn con từ sơ sinh đến 30 ngày tuổi trong dịch vị không có axit HCl vì lúc này lượng axit tiết ra rất ít và nó nhanh chóng liên kết với dịch nhầy trên bề mặt niêm mạc dạ dày. Hiện tượng này gọi là hypoclohydric, là một đặc điểm quan trọng trong tiêu hóa dạ dày ở lợn con. Vì thiếu axit HCl tự do nên vi sinh vật có điều kiện phát triển gây bệnh về đường tiêu hóa ở lợn con. Cũng do thiếu HCl tự do trong giai đoạn này nên men pepsin không hoạt động được hoặc có hoạt động cũng rất kém. Lúc này, tác dụng tiêu hóa thuộc về men lipaza và chymosin, 2 men này tăng từ lúc sơ sinh đến 5 tuần tuổi sau đó giảm dần và bù vào đó là men pepsin lúc này mới có khả năng hoạt động và được tiết ra tăng dần. * Đặc điểm sinh lý tiêu hoá ở ruột Phân tiết các men tiêu hoá ở dạ dày và ruột non cũng rất kém, chỉ đủ tiêu hoá các loại thức ăn đơn giản như sữa, đậu nành nhưng không thể tiêu hoá được protein của gạo, bột cá… Lợn con 20 - 30 ngày tuổi lượng dịch tuỵ phân tiết trong một ngày là 150 - 300 ml. Sự phân tiết dịch tuỵ tăng theo tuổi: ở 40 ngày tuổi là 460 ml, 3 tháng tuổi là 3 - 5 lít và 7 tháng tuổi là 10 lít. Trong thời gian thiếu HCl, hoạt tính của dịch tuỵ rất cao bù lại khả năng tiêu hoá kém của dạ dày. Tác dụng của dịch mật đối với lợn con rất quan trọng vì trong sữa của lợn mẹ có rất nhiều lipit. Dịch mật xúc tiến tiêu hoá lipit trong sữa, tương đối thấp đối với saccaroza, mantoza và tăng cường nhu động ruột. Bộ máy tiêu hoá của lợn con phát triển rất nhanh, song khả năng chống đỡ bệnh lại rất kém. Do đó cần chú ý vệ sinh chuồng trại, máng ăn, máng 11 uống…và có các biện pháp kỹ thuật phòng bệnh đường tiêu hoá cho lợn con (giữ ấm, ẩm độ ổn định, tiêm phòng…). 2.2.3. Nguyên nhân gây bệnh phân trắng lợn con Do đặc điểm về quá trình phát triển của lợn con trong giai đoạn bú sữa mẹ, các hệ cơ quan, hệ miễn dịch chưa hoàn thiện nên lợn con có thể mắc nhiều bệnh, đặc biệt là bệnh lợn con phân trắng. Nguyên nhân chính của bệnh lợn con nhiễm phân trắng là do thức ăn của lợn mẹ trong thời kỳ bú sữa bị thay đổi đột ngột, dẫn đến chất lượng sữa bị thay đổi làm cho lợn con không kịp thích nghi, bị rối loạn tiêu hóa gây ỉa phân trắng. Ngoài ra còn một số nguyên nhân khác như: thời tiết, khí hậu thay đổi đột ngột, vệ sinh kém... Lê Văn Năm và cs (1998) [8] nguồn lây bệnh PCLC nhiều nhất là các nái chờ phối (96,9%), ít nhất là nái chửa kỳ II (45%). Trong các trường hợp này lợn con bị nhiễm E. coli từ những ngày đầu tiên sau khi đẻ và đến giai đoạn sau cai sữa giảm còn 76%. Lợn ốm sau khi chữa khỏi trở thành vật mang trùng. Trong các trường hợp này, lợn con bị nhiễm E. coli ngay từ những ngày đầu tiên sau khi mới đẻ và đến giai đoạn cai sữa giảm xuống còn 67,5%, tất nhiên, sau cai sữa lợn con ốm khỏi sẽ trở thành vật mang bệnh, bởi vậy người ta bố trí chuồng nái đẻ và lợn nuôi vỗ béo cách ly nhau.( Nguyễn Đức Lưu và Nguyễn Hữu Vũ (2004)[7]. Mầm bệnh cũng có thể được truyền trực tiếp từ lợn mẹ bị nhiễm E. coli sang lợn con khi còn là bào thai. Thực tế đã chứng minh, bệnh E. coli không những xuất hiện vào những ngày đầu tiên mới đẻ mà còn vào những giờ đầu tiên sau khi sinh. Điều đó cho thấy đã có sự nhiễm bệnh cả bào thai ngay từ khi còn trong bụng mẹ, do đó con vật đẻ ra là con vật bệnh. Đây là vấn đề có ý nghĩa quan trọng trong việc kịp thời đề xuất những biện pháp nhằm phòng 12 trừ có hiệu quả ngay từ khi con vật còn trong bụng mẹ.( Nguyễn Đức Lưu và Nguyễn Hữu Vũ (2004)[7]. Nguyễn Đức Lưu và Nguyễn Hữu Vũ (2004) [7] cho biết, khả năng gây bệnh ở các vi khuẩn này phụ thuộc vào nhiều yếu tố như: lợn con mới sinh chưa có hệ thống phòng vệ hoàn chỉnh, chăm sóc nuôi dưỡng lợn mẹ chưa phù hợp, chuồng trại ẩm ướt, vệ sinh kém, không thông thoáng, thiếu sắt và một số vitamin A, PP, B5. Bội nhiễm vi khuẩn Salmonella cholelasuis, Staphylococus, Clostridium virus, cầu trùng, giun, sán, cùng những tác nhân gây bệnh cho lợn con trong giai đoạn này. Sau khi bám dính vào thành ruột non, vi khuẩn tăng sinh và sản sinh độc tố hướng ruột, những độc tố này tác động trực tiếp lên tế bào thượng bì ruột non gây ra rối loạn chức năng như: không hấp thu được các chất dinh dưỡng, mất nước của các chất điện giải quan trọng dẫn đến các triệu chứng lâm sàng, tiêu chảy trầm trọng mất nước, giảm thể tích máu. 2.2.4. Đặc tính của vi khuẩn E. coli * Đặc điểm mầm bệnh Do lợn con nhiễm bệnh chủ yếu là khi ăn uống bị nhiễm mầm bệnh. E. coli phát triển nhanh trong đường ruột, chúng tự huỷ hoại và giải phóng ra các độc tố. Độc tố này xâm nhập vào máu con vật nhiễm bệnh và chết. Trực khuẩn ruột già Escherichia coli (E. coli) còn có tên khác là Bacterium coli commune, Bacillus communis, do Escherich phân lập năm 1885 từ trẻ em. E. coli thường sinh sống phần sau của ruột, ít khi ở dạ dày hay phần trước của ruột các loài gia súc, gia cầm và cả người. * Đặc điểm hình thái E. coli là một trực khuẩn hình gậy ngắn kích thước 0,6 x 2-3 µ, hai đầu tròn. Khi ở trong cơ thể động vật E. coli có hình cầu, trực khuẩn đứng riêng lẻ, đôi khi xếp thành chuỗi ngắn, có lông ở quanh nên có thể di động được, 13 khi nhuộm bắt mầu Gr (-) không hình thành nha bào. Trong tổ chức và dịch thể ngấm ra từ bệnh tích, thỉnh thoảng thấy hiện tượng bắt mầu sẫm ở hai đầu. Tuy nhiên cũng có khi gặp những biến chủng không có lông, không di động. * Đặc điểm nuôi cấy Theo Lê Văn Phước (1997) [9] thì vi khuẩn E. coli là trực khuẩn hiếu khí và yếm khí tùy tiện, có thể sinh trưởng ở phổ nhiệt khá rộng (từ 5 - 40°C), nhiệt độ thích hợp là 37°C và pH phổ rộng (pH từ 5,5 - 8,0), pH thích hợp nhất là từ 7,2 - 7,4. Vi khuẩn E. coli phát triển dễ dàng trên các môi trường nuôi cấy thông thường. Khi nuôi cấy trên các môi trường, để trong tủ ấm ở 37°C và sau 24 h vi khuẩn sẽ phát triển như sau: + Môi trường thạch thường: Hình thành những khuẩn lạc tròn, ướt, bóng láng không trong suốt, màu tro nhạt, hơi lồi, đường kính từ 2 - 3 mm. Nuôi lâu, khuẩn lạc có màu nâu nhạt và mọc rộng ra, có thể quan sát thấy cả những khuẩn lạc dạng R (Rough) và M (Mucous). + Môi trường nước thịt: Phát triển rất nhanh,tốt môi trường đục đều có lắng cặn màu tro nhạt ở dưới đáy, đôi khi có màu xám nhạt, canh trùng có mùi phân thối. + Môi trường MacConkey: Khuẩn lạc có màu hồng cánh sen, tròn nhỏ, hơi lồi, không trầy, rìa gọn, không làm chuyển màu môi trường. + Môi trường thạch máu: khuẩn lạc to, ướt, lồi, không nhẵn, viền không gọn, màu xám nhạt, một số chủng có thể gây ra hiện tượng tan máu. + Môi trường Simmon citrat: khuẩn lạc không lên màu trên nền xanh lục + Môi trường Endo: Khuẩn lạc màu đỏ + Trong môi trường EMB: Khuẩn lạc màu tím đen + Trong môi trương SS: Khuẩn lạc có màu đỏ