Tài liệu Thực hiện chính sách ưu đãi cho người có công trên địa bàn quận hoàn kiếm, thành phố hà nội

1ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘITRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN --- --LÊ THỊTHANH VÂN THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH ƢU ĐÃI CHO NGƢỜI CÓ CÔNG TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN HOÀN KIẾM, THÀNH PHỐHÀ NỘI Luận văn thạc sĩ chuyên ngành Công tác xã hội Mã số: 60.90.01.01 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS Phạm Văn Quyết Hà Nội-2016 2MỤC LỤC PHẦN MỞĐẦU........................................................................................................7 1.Lý do chọn đềtài...................................................................................................................7 2.Tổng quan vấnđềnghiên cứu................................................................................................9 3. Ý nghĩa lý luận và ý nghĩa thực tiễn.....................................................................................16 4. Đối tượng, khách thểvà phạm vi nghiên cứu......................................................................18 5. Mục đích và nhiệm vụnghiên cứu.......................................................................................18 6. Giảthuyết nghiên cứu........................................................................................................19 7. Phương pháp nghiên cứu...................................................................................................19 8. Kết cấu luận văn.................................................................................................................21 Chƣơng 1: CƠ SỞLÝ LUẬN VÀ CƠ SỞTHỰC TIỄN........................................22 1.1. Khái niệm công cụ............................................................................................................22 1.1.1. Chính sách xã hội.............................................................................22 1.1.2. An sinh xã hội..................................................................................23 1.1.3. Người có công.................................................................................24 1.1.4. Chính sách ưu đãi với người có công...............................................28 1.1.5. Công tác xã hội và vai trò của nhân viên công tác xã hội.................29 1.2. Một sốlý thuyết ứng dụng trong nghiên cứu.....................................................................31 1.2.1. Lý thuyết hệthống..........................................................................31 1.2.2. Lý thuyết nhu cầu.............................................................................33 1.2.3. Lý thuyết vai trò..................................................Error! Bookmark not defined. 1.3. Quan điểmcủa Đảng -Nhà nước và chính quyền địa phương vềưu đãi cho người có côngError! Bookmark not defined. 1.4. Vài nét vềquận Hoàn Kiếm.......................................................Error! Bookmark not defined.Tiểu kết chƣơng 1.........................................................Error! Bookmark not defined. Chƣơng 2: THỰC TRẠNG VIỆC THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH ƢU ĐÃI VỚI NGƢỜI CÓ CÔNG TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN HOÀN KIẾM, THANH PHốHA NộI...Error! Bookmark not defined. 32.1. Giới thiệu vềnhững chính sách ưu đãi cho người có công được thực hiện ởquận Hoàn Kiếm trong những năm gần đây........................................................................Error! Bookmark not defined. 2.2. Hoạt động thực hiện chi trảchếđộtrợcấp, phụcấp hàng tháng.Error! Bookmark not defined. 2.3. Hoạt động ưu đãi trong chăm sóc sức khỏeError! Bookmark not defined. 2.4. Hoạt động ưu đãi trong giáo dục, việc làmError! Bookmark not defined. 2.5.Hoạt động xây dựng quỹđền ơn đáp nghĩaError! Bookmark not defined.Tiểu kết chƣơng 2.........................................................Error! Bookmark not defined. Chƣơng 3: MỘT SỐYẾU TỐẢNHHƢỞNG ĐẾN VIỆC THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH VỚI NGƢỜI CÓ CÔNG TRÊN ĐỊA BÀN QUẬNHOÀN KIẾM, THÀNH PHỐHÀ NỘI..................................................................................Error! Bookmark not defined. 3.1. Một sốyếu tốtừchính sách và hệthống chính trị......................Error! Bookmark not defined. 3.1.1. Từhệthống tổchức chính quyền........Error! Bookmark not defined. 3.1.2.Từcác đoàn thể...................................Error! Bookmark not defined. 3.1.3.Từhệthống các chính sách....................Error! Bookmark not defined. 3.2.Khảnăng huy động các nguồn lực...........Error! Bookmark not defined. 3.3. Một sốyếu tốtừý thức thái độngười cócông...........................Error! Bookmark not defined. 3.4. Các yếu tốvềđội ngũ cán bộthực hiện chính sách.....................Error! Bookmark not defined. Tiểu kết chƣơng 3...................................................Error! Bookmark not defined. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ........................Error! Bookmark not defined 4 DANH MỤC CÁC CHỮVIẾT TẮT AHLĐ: Anh hùng Lao động CCB: Cựu chiến binh CĐHH: Chất độc hóa học CNXH: Chủnghĩa xã hội CTXH: Công tác xã hội HĐKC: Hoạt động kháng chiến LĐ–TB&XH: Lao động thƣơng binh và xã hội LLVTND: Lực lƣợng vũ trang nhân dân NCC: Ngƣời có công NCCVCM: Ngƣời có công với cách mạngNgƣời HĐCM: Ngƣời hoạt động cách mạng TB: Thƣơng binh TBB: Thƣơng bệnh binh TKN: Tiền khởi nghĩa UBND: Ủy ban nhân dân UBTVQH: Ủy ban thƣờng vụQuốc hội VNAH: MẹViệt Nam anh hùng DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 1.1. Mô tảcơ cấu mẫu.......................................................................21 Bảng 1.2. Phân loại NCCVCM trên địa bàn quận Hoàn KiếmError! Bookmark not defined. Bảng 2.1: Chếđộchi trảtrợcấp ƣu đãi đối với các đối tƣợng hoạt động cách mạng trƣớc tổng khởi nghĩa tháng 8 năm 1945....Error! Bookmark not defined. Bảng 2.2: Chếđộchi trảtrợcấp ƣu đãi đối với các đối tƣợng thƣơng binh, bệnh binh..............................................................Error! Bookmark not defined. Bảng 2.3: Chếđộchi trảtrợcấp ƣu đãi đối vớiError! Bookmark not defined.các đối tƣợng hoạt động khác.....................Error! Bookmark not defined. Bảng 2.4. Thực trạng sửdụng Bảo hiểm y tếError! Bookmark not defined.đểkhám chữa bệnh tại các cơ sở................Error! Bookmark not defined. Bảng 2.5. Những ƣu tiên trong chăm sóc sức khỏeError! Bookmark not defined.tại các cơ sởy tế..........................................Error! Bookmark not defined. Bảng 2.6. Xu hƣớng chọn trƣờng học của con em ngƣời có côngError! Bookmark not defined. Bảng 2.7. Các chính sách ƣu đãi trong giáo dục đào tạo màError! Bookmark not defined.con các gia đình có công đƣợc hƣởng........Error! Bookmark not defined. Bảng 2.8.Mức độhài lòng vềchính sách ƣu đãi trong giáo dục của các thành viên trong gia đình..............................................Error! Bookmark not defined .Bảng 2.10. Nhu cầu vềchính sách hỗtrợviệc làm hiện nayError! Bookmark not defined. Bảng 2.11. Mức quà của các cấp tặng NCC qua các nămError! Bookmark not defined. Bảng 2.12. Sốsổtiết kiệm tình nghĩa tặng NCC qua các nămError! Bookmark not defined. 6 Bảng 2.13. Sốtiền hỗtrợxây nhà tình nghĩa cho NCC qua các năm.Error! Bookmark not defined. DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Biểu đồ2.1. Mức độhài lòng của NCC đối với cách thức thực hiện chi trảchếđộtrợcấp trên địa bàn quận.............................Error! Bookmark not defined. Biểu đồ2.2. Mức độhài lòng của NCC đối với ƣu đãi chăm sóc sức khỏe hiện nay.....................................................................Error! Bookmark not defined. Biểu đồ2.3. Đánh giá vềtính hiệu quảcủa chƣơng trình quỹđền ơn đáp nghĩaError! Bookmark not defined. Biểu đồ2.4. Hiệu quảcủa chính sách xây nhà tình nghĩaError! Bookmark not defined.và hỗtrợnhà ởhiện nay..............................Error! Bookmark not defined. Biểu đồ3.1: Đánh giá vềlực lƣợng làm công tác đối với giađình chính sách......................................................................Error! Bookmark not defined PHẦN MỞĐẦU 1.Lý do chọn đề tàiLịch sửdân tộc ta gắn liền với các cuộc đấu tranh giành độc lập và bảo vệTổquốc. Trong các cuộc đấu tranh này nhiều ngƣời đã không quản hy sinh, hiến dâng cảđời mình cho đất nƣớc. Họlà những ngƣời có công lao trong công cuộc giành độc lập và bảo vệđất nƣớc, đƣợc nhân dân, Tổquốc đời đời ghi nhớvà biết ơn. Hiện nay, sốlƣợng ngƣời có công là rất lớn. Theo sốliệu báo cáo của BộLao động Thƣơng binh và Xãhội, tính đến cuối năm 2014 cảnƣớc có trên 8,8 triệu đối tƣợngngƣời có công (chiếm gần 10% dân số) đƣợc hƣởng trợcấp một lần và hàng tháng. Mỗi năm, Nhà nƣớc đã dành gần 26.000 tỷđồng đểthực hiện các chếđộƣu đãi cho ngƣời có công với cách mạng. Trên thực tế, đời sống của ngƣời có công và thân nhân của họnhìn chung còn gặp nhiều khó khăn bởi khảnăng tham gia vào thịtrƣờng lao động của “nhóm ngƣời” này không cao. Điều này bắt nguồn từnhững tổn thƣơng vềtinh thần và thểchất mà những cá nhân nàyđã đóng góp trong quá trình bảo vệTổquốc. Chính vì thế, thực hiện các hoạt động nhằm bảo đảm chất lƣợng cuộc sống đối với nhóm đối tƣợng này là trách nhiệm của Nhà nƣớc và xã hội. Trong những năm vừa qua, Đảng và Nhà nƣớc ta đã có nhiều chính sáchƣuđãi cho ngƣời có công, trong đó tập trung vào một sốchếđộnhƣ: Trợcấp, phụcấp hàng tháng; trợcấp một lần; ƣu đãi vềchăm sóc sức khỏe, giáo dục-đào tạo, dạy nghề, cải thiện nhà ở, tạo việc làm, miễn, giảm thuế, vay vốn, thuê đất đểphát triển sản xuất kinh doanh...Đểthực hiện tốt các chính sách ƣu đãi ngƣời có công, chuyển tải Pháp lệnh vào đời sống xã hội, hàng loạt văn bản quy phạm ra đời, từng bƣớc hoàn thiện hệthống pháp luật ƣu đãi xã hội, nhƣ: Nghịđịnh số54/2006/NĐ-CP, Nghịđịnh số16/2007/NĐ-CP, Nghịđịnh số105/2008/NĐ-CP, Nghịđịnh số89/2008/NĐ-CP, 9Nghịđịnh số38/2009/NĐ-CP, Nghịđịnh số35/2010/NĐ-CP, Nghịđịnh số20/2015/NĐ-CP... cùng nhiều thông tƣ của BộLao động –Thƣơng binh và Xã hội và các thông tƣ liên tịch khác. Nhìn chung, chếđộƣu đãi ngƣời có công đã đƣợc các địa phƣơng trong cảnƣớc xây dựng và thực hiện tƣơng đối toàn diện. Trên thực tế,việc triển khai tại một sốđịa phƣơng cho thấy, có những địa phƣơng đã chủđộng làm tốt công tác phân bổnguồn tài chính hợp lý cho cáchoạt động cải thiện đời sống ngƣời có công bên cạnh trợcấp, phụcấp hằng tháng đƣợc chi từngân sách Nhà nƣớc. Các địa phƣơng đã tích cực tuyên truyền phổbiến các chếđộ, chính sách của Nhà nƣớc và kết quảthực hiện chính sách ƣu đãi đối với ngƣời có công trên cảnƣớc. Đồng thời các địa phƣơng cũng chủđộng tiếp nhận các thông tin phản ánh của ngƣời dân vềnhững trƣờng hợp hƣởng sai chếđộ, hƣởng chƣa đầy đủ, nhiều đối tƣợng chƣa đƣợc hƣởng đã đƣợc địa phƣơng hƣớng dẫn lập hồsơ đểgiải quyết.Hà Nội là một trong những thành phốthực hiện khá tốt vềchính sách ƣu đãi cho ngƣời có công. Các kếhoạch, chƣơng trình hành động cụthểvà các giải pháp trong việc thực hiện chếđộtrợcấp, ƣu đãi cho ngƣời có công đều đƣợc thực hiện đồng bộ, thểhiện sựchăm lo đời sống ngƣời có công của lãnh đạo thành phố, chính quyền địa phƣơng, và cộng đồng xã hội. Cụthể, Thành phốchỉđạo các quận, huyện làm tốt chính sách, chƣơng trình hỗtrợngƣời có công với cách mạng; cấp học bổng cho con em các gia đình thƣơng binh, liệtsĩ, các gia đình chính sách đểcác cháu có điều kiện học tập tốt và giúp đỡ, tạo việc làm cho các cháu khi ra trƣờng. Các địa phƣơng đã hỗtrợtài chính cho ngƣời có công làm kinh tếthông qua việc cho vay vốn, các doanh nghiệp tích cực hỗtrợvà hƣớng dẫn vềmô hình cũng nhƣ các phƣơng pháp, kỹthuật, kinh nghiệm làm kinh tế. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quảtích cực, việc thực hiện chếđộchính sách đối với ngƣời có công với cách mạng trong những năm qua trên địa bàn Thành phốcũng còn khó khăn và phứctạp nhƣ: Quy định hƣớng dẫn vềđiều kiện, tiêu chuẩn, 10quy trình, trách nhiệm xác nhận ngƣời có công chƣa đồng bộ, thiếu hợp lý, tạo “kẽhở” dẫn đến tiêu cực khai man, giảmạo giấy tờđểđƣợc xác nhận là ngƣời có công; lợi dụng chức vụ, quyền hạn đểlàm trái quy định.... Những hạn chế, vƣớng mắc đó cần đƣợc phân tích, khắc phục, nhằm tiếp tục hoàn thiện chính sách ƣu đãi ngƣời có công với cách mạng.Quận Hoàn Kiếm là trung tâm hành chính, chính trị, kinh tếvà văn hóa của ThủđôHà Nội.Hiện nay, sốlƣợng ngƣời có công trên địa bàn quận là rất lớn, với diện bao phủtoàn bộđối tƣợng thụhƣởng chính sách theo Pháp lệnh ƣu đãi ngƣời có công. Mặt khác ởlĩnh vực này mới chỉcó các đềtài nghiên cứu ởđịa bàn tỉnh khác hoặc quận, huyện khác trên địa bàn thành phố. Hiện tại quận Hoàn Kiếm chƣa có đềtài nghiên cứu vềlĩnh vực này. Xuất phát từnhững vấn đềlý luận vàđòi hỏi của thực tiễn, tôi lựa chọn đềtài nghiên cứu “Thực hiện chính sách ưu đãi cho người có công trên địa bàn quận Hoàn Kiếm, Thành phốHà Nội” làm đềtài luận văn thạc sỹ.2.Tổng quan vấn đề nghiên cứuƢu đãi xã hội đối với ngƣời có công với cách mạng có ý nghĩa chính trị, xã hội to lớn, trởthành một nguyên tắc hiến định ghi nhận ởđiều 67 -Hiến pháp nƣớc Cộng hòa xã hội chủnghĩa Việt Nam. Nghịquyết Đại hội lần thứXI của Đảng cũng đã khẳng định: “Huy động mọi nguồn lực xã hội cùng Nhà nƣớc chăm lo tốt hơn đời sống vật chất, tinh thần cho những ngƣời và gia đình có công với cách mạng. Bảo đảm đời sống ngƣời có công không chỉgóp phần ổn định chính trị-xã hộimà còn tạo điều kiện cho tăng trƣởng kinh tế”.Thểchếhoá đƣờng lối của Đảng, các qui định của Hiến pháp, pháp luật của Nhà nƣớc, năm 1994, Ủy ban Thƣờng vụQuốc hội đã ban hành Pháp lệnh Ƣu đãi ngƣời hoạt động cách mạng, liệt sĩ và gia đình liệt sĩ, thƣơng binh, bệnh binh, ngƣời hoạt động kháng chiến, ngƣời có công giúp đỡcách mạng. Sau 10 năm thực 11hiện, ngày 29/6/2005, Ủy ban Thƣờng vụQuốc hội ban hành Pháp lệnh số26/2005/PL-UBTVQH11, sửa đổi bổsung Pháp lệnh cũ (năm 1994) vềƣu đãi ngƣời có công với cách mạng. Đểthực hiện tốt các chính sách ƣu đãi ngƣời có công, chuyển tải Pháp lệnh ƣu đãi ngƣời có công vào đời sống xã hội, hàng loạt văn bản quy phạm ra đời, từng bƣớc hoàn thiện hệthống pháp luật ƣu đãi xã hội, nhƣ: Nghịđịnh số54/2006/NĐ-CP, Nghịđịnh số16/2007/NĐ-CP, Nghịđịnh số105/2008/NĐ-CP, Nghịđịnh số89/2008/NĐ-CP, Nghịđịnh số38/2009/NĐ-CP, Nghịđịnh số35/2010/NĐ-CP, Nghịđịnh số20/2015/NĐ-CP... cùng nhiều thông tƣ của BộLao động,Thƣơng binh và Xã hội và các thông tƣ liên tịch khác. Tiếp cận dƣới góc độxã hội học, cuốn sách Chính sách xã hội và công tác xã hội ởViệt Nam thập niên 90: Tài liệu tham khảo cho môn học phúc lợi xã hội, chương trình đào tạo cửnhân và cao học xã hội học của tác giảBùi ThếCƣờng(2002) đã luận giải vềcác cách tiếp cận vềchính sách xã hội. Tác giảkhẳng định, không một trƣờng phái nào một mình nó có thểgiải thích đầy đủmọi vấn đềmà thực tiễn chính sách xã hội đặt ra, do đó, cách thức thích hợp và phổbiến là tiến hành những công trìnhcó tính kết hợp đểphân tích thực tếchính sách xã hội một cách đa biến, đa chiều. Nghiên cứu mô hình thực hiện chính sách xã hội của các nƣớc trƣớc những đòi hỏi mới của tình hình hiện nay, công trình của tác giảLouis Charles Viossat và Bruno Palier (2003)chính sách xã hội và quá trình toàn cầu hóa,các tác giảđã giới thiệu những quan điểm và chính sách của hệthống bảo đảm xã hội trƣớc xu thếtoàn cầu hóa; cơ sởlý luận xây dựng hệthống bảo đảm xã hội; giới thiệu các mô hình chính sách xã hội ởChâu Âu và thếgiới. Công trình gợi mởnhiều vấn đềđểthực hiện có hiệu quảchính sách xã hội ởViệt Nam. Tác giảMai Ngọc Cƣờng (2013),Một sốvấn đềcơ bản vềchính sách xã hội ởViệt Nam hiện nay,đã giới thiệu một cách khái quát vềđặc điểm, mục tiêu, nguyên tắc và quá trình thực hiện chính sách xã hội, cũng nhƣ hệthống các chính 12sách xã hội phổbiến ởcác nƣớc và những nội dung có khảnăng ứng dụng ởViệt Nam. Đồng thời, các tác giảđã đềcập đến thực trạng, thành tựu, hạn chếcủa chính sách xã hội ởViệtNam dƣới nhiều lĩnh vực nhƣ: Chính sách giảm nghèo; chính sách việc làm...Trên cơ sởđó, các tác giảđƣa ra những giảipháp và một sốkhuyến nghịvềxây dựng hệthống chính sách xã hội ởViệt Nam trong những năm tới.Ngoài ra, một sốcông trình khoa học nhƣcủa tác giảMai Ngọc Anh(2012), Chính sách xã hội đối với người có công ởViệt Nam: Thực trạng và khuyến nghị; tác giảBùi Thu Hiền (2013), Chính sách đối với người có công -Thực trạng và một sốkiến nghị, chủyếu đềcập đến quan điểm, chủtrƣơng, đƣờnglối, những giải pháp nhằm thực hiện chính sách trợgiúp cho ngƣời có công, các tác giảđã đi sâu nghiên cứu vềcác chính sách và thực trạng thực thi các chính sách, những vƣớng mắc đã và đang cản trởviệc thụhƣởng của những ngƣời có công. Đi đôi với đó là những nghiên cứu, những bài viết vềcông tác chăm sóc những ngƣời có công với cách mạng đã đƣợc những nhà nghiên cứu và độc giảhết sức quan tâm, với một sựbiết ơn sâu sắc cùng với lòng mong muốn những ngƣời thƣơng binh, bà mẹViệt Nam anh hùng, lão thành cách mạng...có chất lƣợng cuộc sống ngày càng cao hơn, những phẩm chất anh hùng, yêu nƣớc đƣợc truyền lại cho thếhệtrẻhôm nay nhƣnghiên cứu trao đổi của Nguyễn ThịHằng (2009), Ưu đãi người có công với cách mạng một chính sách lớn của Đảng và Nhà nước.Bài viết của tác giảNguyễn Hoa (2015), Tổng rà soát chính sách với người có công -Bảo đảm quyền lợi cho đối tượng được thụhưởng; bài viết của tác giảNguyễn Hoa (2016), Thực hiện đềán hỗtrợngười có công với cách mạng vềnhà ở-Quảng Ninh vềđích trước cảnước,đã cho thấy những kết quảtích cực, rõ nét vềviệc thực hiện chính sách ƣu đãi cho ngƣời có công ởthành phốHà Nội, Quảng Ninh và một sốcác tỉnh,thành phốtrong cảnƣớc trong những năm vừa qua. Đây là những tài liệu tham khảo quan trọng, là cơ sởđểtiếp cận và phân tích việc thực hiện chính 13sách ƣu đãi cho ngƣời có công dựa trên đặc điểm tình hình cụthểcủa quận Hoàn Kiếm. Tác giảNguyễn Đình Liên (1996), Hoàn thiện pháp luật ưu đãi người có công ởViệt Nam-Lý luận và thực tiễn. Trên cơ sởnghiên cứu khái niệm pháp luật ƣu đãi ngƣời có công, tác giảtiến hành nghiên cứu lịch sửhình thành và phát triển của pháp luật ƣu đãi ngƣời có công ởViệt Nam: Thực trạng pháp luật ƣu đãi và đời sống ngƣời có công ởViệt Nam trong giai đoạn hiện nay, những vấn đềhoàn thiện pháp luật ƣu đãi ngƣời có công ởViệt Nam. Tác giảTrịnh Tuấn Ngọc (1997), Chính sách thương binh-liệt sĩ và người có công, tập 1,2,3,4, Nhà xuất bản Lao động Xã hội, giới thiệu hệthống các văn bản của Đảng-Nhà nƣớc vềcông tác thƣơng binh liệt sĩ và ngƣời có công đƣợc ban hành trong các thời kỳtừ19461997, nhằm giải quyết những vấn đềvềthƣơng binh liệt sĩ và ngƣời có công trong thời kỳkháng chiến chống Pháp, chống Mỹ, đất nƣớc thống nhất và tiến hành công cuộc đổi mới.Nghiên cứu của tác giảNguyễn ThịThu Hoài (2010), Chủtrương và chính sách của Đảng và Nhà nước Việt Nam đối với thương binh, liệt sĩ và người có công với cách mạng từnăm 1991 đến năm 2010. Tác giảtrình bày hoàn cảnh lịch sửvà nội dung chủtrƣơng, chính sách của Đảng và Nhà nƣớc Việt Nam đối với thƣơng binh, liệt sĩ và ngƣời có công với cách mạng từnăm 1991 đến năm 2010. Phân tích việc thực hiện những chủtrƣơng, chính sách đó qua hai khung thời gian 1991-1995 và 1996-2010 gắn với những kết quảcụthể. Đánh giá những ƣu điểm, hạn chếvà chỉra nguyên nhân của ƣu điểm, hạn chế, tạo cơ sởđểđúc kết một sốbài học kinh nghiệm. Tác giảĐinh ThịHằng Nga, (2015), Công tác chăm sóc sức khỏe đối với người có công và vai trò của nhân viên công tác xã hội (Nghiên cứu tại Trung tâm Nuôi dƣỡng và Điều dƣỡng Ngƣời có công ởHà Nội). Tác giảmô tảthực trạng vềcuộc sống của những ngƣời có công tại trung tâm. Thông qua đó thểhiện vai trò của nhân viên công tác xã hội trong quá trình trợgiúp xã hội đối với những ngƣời có công ởtại trung tâm.Nghiên cứu của tác giảĐậu ThịTình (2016), Đánh giá nguồn lực cộng đồng trong việc chăm sóc người có công với cách mạng (Nghiên cứu tại xã Quỳnh Văn -Quỳnh Lưu, NghệAn). Tác giảđã mô tảthực trạng vềvai trò của cộng đồng trong việc chung tay chăm sóc cho ngƣời có công với cách mạng. Không chỉcó những sựtrợgiúp, ƣu đãi xã hội từphía Nhà nƣớc mà những nguồn lực từcộng đồng là một trong những nguồn lực quan trọng giúp cho ngƣời có công tạo lập cuộc sống đểcuộc sống của họtốt hơn cảvềđời sống tinh thần và vật chất. Những nhu cầu vềvật chất, tinh thần, các mối quan hệxã hội, sựtôn trọng của xã hội đối với họcũng đƣợc phân tích trong nghiên cứu này.Các tác giảNguyễn ThịHuyền Trang (2014), Pháp luật ưu đãi người có công vàthực tiễn tại tỉnh NghệAn;Hà Huy Sơn (2014), Thực hiện chính sách đãi ngộvật chất đối với người có công với cách mạng ởhuyện Thạch Hà, tỉnh Hà Tĩnh;Nguyễn ThịThu Hƣơng (2014), An sinh xã hội với gia đình người có công với cách mạng và nạn nhân chiếntranh (nghiên cứu trường hợp tại Huyện Yên Mỹ, Hưng Yên).Các tác giảđã phân tích hiện trạng các chính sách pháp luật và thực thi pháp luật đối với ngƣời có công và ảnh hƣởng của các chính sách đến an sinh xã hội. Pháp luật vềƣu đãi ngƣời có công với cách mạng là công cụquan trọng trong việc quản lý xã hội trong lĩnh vực này, pháp luật vềƣu đãi ngƣời có công nhằm thểchếhóa các chủtrƣơng, chính sách của Đảng và Nhà nƣớc đối với ngƣời có công; tạo môi trƣờng pháp lý thuận lợi đểcác cơ quan, tổchức, gia đình, cá nhân nâng cao nhận thức, tham gia tích cực vào việc đền ơn đáp nghĩa, chăm lo cho ngƣời có công, tạo sựđồng thuận cao, góp phần bảo đảm công bằng xã hội và tạo điều kiện thuận lợi đểngƣời có công xây dựng cuộc sống, tiếp tục khẳng định vai trò trong cộng đồng xã hội. Từđó thực hiện chiến lƣợc an sinh xã hội đối với những ngƣời có công. Công tác ƣu đãi ngƣời có công với cách mạng là một chính sách lớn của 15Đảng và Nhà nƣớc ta, đó là sựđãi ngộđặc biệt của Đảng, Nhà nƣớc đối với ngƣời có công,là trách nhiệm và là sựghi nhận, tôn vinh những cống hiến của họđối với đất nƣớc. Pháp luật ƣu đãi ngƣời có công với cách mạng không chỉmang tính chính trị, kinh tế, xã hội mà còn mang tính nhân văn sâu sắc. Là sựthểhiện những truyền thống,đạo lý tốt đẹp của dân tộc Việt Nam, giáo dục cho thếhệtrẻý thức trách nhiệm, ý thức rèn luyện, phấn đấu vƣơn lên đểcống hiến, hy sinh cho sựnghiệp gìn giữ, xây dựng và phát triển đất nƣớc, bảo vệnhững giá trịtốt đẹp, những thành quảto lớn mà cha ông ta đã ra sức gìn giữ. Đồng thời thểhiện đƣợc trách nhiệm của toàn xã hội trong việc thực hiện “đền ơn đáp nghĩa” đối với ngƣời có công với cách mạng. Các nghiên cứu đã phân tích vềcác chính sách đối với ngƣời có công. Hiện nay đã có khoảng trên 100 văn bản đƣợc ban hành của cơ quan hành chính Nhà nƣớc dƣới các dạng nghịđịnh, quyết định, thông tƣ... Trong quá trình thực hiện còn thểhiện nhiều bấp cập nhƣ: Thứnhất, đối với đối tƣợng lão thành cách mạng, tiền khởi nghĩa cần thiết mởrộng thêm căn cứxác nhận, đặc biệt là đối với ngƣời còn sống. Thứhai,đối với liệt sỹ, thƣơng binh chƣa có hƣớng dẫn cụthểvềthủtục, hồsơ xác nhận liệt sỹđối với trƣờng hợp bịbắt, tra tấn.Trƣờng hợp vợliệt sĩ tái giá chỉđƣợc hƣởng trợcấp hàng tháng, nhƣ vậy sẽthiệt thòi cho họ. Thứba, chính sách đối với ngƣời hoạt động kháng chiến bịnhiễm chất độc hóa học: Chƣa có hƣớng dẫn với trƣờng hợp thƣơng binh đồng thời là bệnh binh và cũng đồng thời là ngƣời mất sức lao động mà bịmắc bệnh, hoặc sinh con dịdạng, dịtật thì có đƣợc xem xét giải quyết chếđộchất độc hóa học không và giải quyết hƣởng chếđộnhƣ thếnào. Thứtƣ, đối với ngƣời hoạt động kháng chiến bịđịch bắt tù đày: Theo quy định tại Nghịđịnh số31/2013/NĐ-CP và Thông tƣ số05/2013/TT-BLĐTBXH thì trƣờng hợp hƣởng chếđộtù đày đƣợc trảtrợcấp theo tháng kểtừngày 01/9/2012 đối với trƣờng hợp đã hƣởng trợcấp 1 lần (tức là truy nhận từngày 01/9/2012), nhƣng có trƣờng hợp vừa mới làm hồsơ đƣợc hƣởng thì không nhận đƣợc tiền truy lĩnh. Thứnăm, việc ủy quyền vềthờcúng liệt sĩ, ký 16giấy xác nhận vềphong tặng danh hiệu “Bà mẹViệt Nam anh hùng”có một sốtrƣờng hợp là anh em trong gia đình không chịu xác nhận nên việc lập hồsơ gặp khó khăn. Thứsáu, trong trợcấp một lần cho đối tƣợng hoạt động kháng chiến giải phóng dân tộc, bảo vệTổquốc và làm nhiệm vụquốc tế, vẫn áp dụng mức trợcấp 120.000 đồng/năm, mức trợnày ít và chậm thay đổi kểtừnăm 1995. Thứbảy, Pháp lệnh Ƣu đãi ngƣời có công với cách mạng năm 2005 (sửa đổi năm 2012) chƣa phát huy đƣợc tiềm lực và sức mạnh của thếkiềng ba chân là Nhà nƣớc, cộng đồng và cá nhân, nguồn kinh phí chi trảcho ngƣời có công với cách mạng mặc dù đã có nhiều sửa đổi, bổsung, nhƣng chủyếu vẫn là từngân sách Nhà nƣớc. Thứtám, việc triển khai thực hiện pháp luật ƣu đãi ngƣời có công với cách mạng ởmột sốđịa phƣơng còn chậm so với quy trình, điều này đã làm ảnh hƣởng đến tiến độthực hiện chính sách ƣu đãi ngƣời có công với cách mạng, lợi dụng sựthiếu hiếu biết thông tin của ngƣời có công nên cán bộchi trảởđịa phƣơng đã giữlại tiền chi trảtrợcấp điều dƣỡng phục hồi sức khỏe, tiền hƣơng khói liệt sĩ, làm ảnh hƣởng đến chính sách lớn của Đảng và Nhà nƣớc. Các tác giảDƣơng ThịHuyền (2015), Đảng bộhuyện Phú Bình (Thái Nguyên) lãnh đạo thực hiện chính sách ưu đãi người có công với cách mạng từnăm 2006 đến năm 2014; Phạm ThịXuân (2006), Đảng bộthành phốHải Phòng lãnh đạo thực hiện chính sách thương binh, liệt sỹvà người có công với cách mạng từnăm 1995 đến năm 2005.Tác giảkhái quát việc thực hiện chính sách thƣơng binh liệt sĩ và ngƣời có công cách mạng ởthành phốHải Phòng giai đoạn 1986-1994; Thái Nguyên giai đoạn 2006-2014. Nghiên cứu quá trình Đảng bộcấp thành phố/huyện vận dụng quan điểm của Đảng lãnh đạo thực hiện chính sách thƣơng binh liệt sĩ và ngƣời có công cách mạng ởthành phố/huyện. Nêu ý nghĩa và một sốkinh nghiệm trong quá trình tổchức và thực hiện chính sách thƣơng binh liệt sĩ và ngƣời có công cách mạng từmột Đảng bộcơ sở. 17Thực hiện công tác ƣu đãi, nâng cao đời sống ngƣời có công cần thực hiện đồng bộtrên các phƣơng diện. Với sốlƣợng ngƣời có công với cách mạng là rất lớn, bởi vậy việc thực hiện tốt chính sách ƣu đãi cho ngƣời có công, việc thực hiện chếđộƣu đãi với con em của ngƣời có công với cách mạng trên địa bàn quận Hoàn Kiếm, thành phốHà Nội là nhiệm vụchính trịhết sức quan trọng của Đảng bộvà Uỷban nhân dân quận, các cơ quan ban ngành, đoàn thểtrong quận. Do vậy, đềtài “Thực hiện chính sách ưu đãi cho người có công trên địa bàn quận Hoàn Kiếm, Thành phốHà Nội” không phải là một vấn đềmới trong thực tiễn hoạt động cũng nhƣ trong khoa học nghiên cứu. Thếnhƣng,cái mới của vấn đềnày là nghiên cứu trong một phạm vi không lớn, điều này thấy rõ hơn thực tếđời sống ngƣời có công ởđịa bàn cũng nhƣ những nhu cầu cần thiết của họđồng thời đƣa ra những giải pháp nhằm nâng cao chất lƣợng thụhƣởng chính sách ƣu đãi cho ngƣời có công. Thông qua luận văn này tác giảthấychăm sóc ngƣời có công với cách mạng không chỉlà trách nhiệm của Đảng và Nhà nƣớc mà đócònlà trách nhiệm của toàn thểngƣời dân chúng ta.3. Ý nghĩa lý luận và ý nghĩa thực tiễn3.1. Ý nghĩa lý luậnĐềtài vận dụng kiến thức trong lĩnh vực an sinh xã hội, chính sách xã hội nhằm ứng dụng các kiến thức đã học vào nghiên cứu thực tiễn, góp phần tạo lập cănbản cho những nghiên cứu mang tính khoa học hơn.Thêm vào đó, nghiên cứu cũng làm rõ lý thuyết vềhệthống, một lý thuyết nền tảng cho công tác xã hội. Việc nhìn nhận, phân tích vấn đềmột cách có cấu trúc sẽlàm cho việc tiếp cận, huy động nguồn lực của công tác xã hội nói chung và ngƣời có công nói riêng đƣợc tiến hành một cách dễdàng và hiệu quảnhất. Sửdụng khái niệm hệthống trong nghiên cứu nhằm hỗtrợnhân viên công tác xã hội duy trì 18trọng tâm vào các tƣơng tác của nhiều hệthống xã hội và sinh học ảnh hƣởng tới thân chủcũng nhƣ các chức năng của họ.Đềtài đã cốgắng vận dụng và hệthống hóa những kiến thức trong lĩnh vực an sinh xã hội, chính sách xã hội, các khái niệm công cụ, những sốliệu vềthực trạng thực hiện chính sách ƣu đãi cho ngƣời có công đểphục vụcho quá trình nghiên cứu. Đồng thời,nghiên cứu cũng ứng dụng lý thuyết hệthống và thuyết nhu cầu -lý thuyết nền tảng của công tác xã hội trong đềtài. Việc nhìn nhận, phân tích vấn đềmột cách có cấu trúc sẽlàm giúp cho việctiếp cận, huy động nguồn lực của công tác xã hội nói chung đối với ngƣời có công nói riêng của nhân viên công tác xã hội đƣợc thực hiện thuận lợi; giúp ngƣời có công và thân nhân của họtiếp cận đƣợc hệthống các chính sách ƣu đãi một cách dễdàng và hiệu quảnhất.3.2. Ý nghĩa thực tiễnNgƣời có công là những ngƣời đã hy sinh xƣơng máu hoặc cống hiến lớn lao cho sựnghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, bảo vệTổquốc. Vì vậy toàn Đảng, toàn dân phải có trách nhiệm chăm lo đời sống cho ngƣời cócông. Thông qua đềtài này, từviệc nghiên cứu tổng quan vềviệc thực hiện chính sách Ngƣời có công nhằm phát hiện ra những tồn tại trong việc thực hiện chi trảchếđộ, trợcấp, xét duyệt hồsơ hƣởng chếđộcho ngƣời có công cũng nhƣ việc thực thi những chính sách ƣu đãi ngƣời có công và hiệu quảcủa những hệthống chính sách này mang lại trên địa bàn quận. Nghiên cứu này hƣớng tới việc đƣa ra những đềxuất, phƣơng hƣớng đểgóp phần thay đổi, bổsung đểviệc thực hiện chếđộ, chính sách cho ngƣời có công ngày càng đƣợc thực hiện tốt hơn, hiệu quảhơn và những ngƣời có công cũng nhƣ thân nhân của họsẽđƣợc tiếp cận với những hệthống chính sách dành cho họmột cách tối đa.Từviệc đánh giá tác động của hệthống chính sách ƣu đãi, đềtài cũng nhằm cung cấp thêm một sốthông tin vềchính sách ngƣời có công với cách mạng, làm căn cứthực tiễn xây dựng phƣơng pháp tiếp cận đa chiều có hiệu quảtrong quá trình thực hành công tác xã hội đối với đối tƣợng là ngƣời có công, thân nhân ngƣời có công với cách mạng.4. Đối tượng, khách thể và phạm vi nghiên cứu4.1. Đối tượng nghiên cứuViệc thực hiện các chếđộtrợcấp, chính sách ƣu đãi cho ngƣời có công 4.2. Khách thểnghiên cứu-Khách thểnghiên cứu bao gồm :+ Ngƣời có công tại địa bàn quận;+ Thân nhân,gia đình ngƣời có công;+ Cán bộlàm công tác thƣơng binh -xã hội;+ Lãnh đạo phụtrách công tác thƣơng binh -xã hội.4.3. Phạm vi nghiên cứu-Không gian: Nghiên cứu đƣợc tiến hành tại địa bàn quận Hoàn Kiếm -Thời gian: Nghiên cứu đƣợc thực hiện từtháng 01/2016 -6/2016-Giới hạn nghiên cứu vềnội dung: Nghiên cứu thực trạng thực hiện các chếđộtrợcấp, chính sách ƣu đãi cho ngƣời có công, từđó đánh giá những ƣu điểm cũng nhƣ những mặt còn tồn tại trong việc thực hiện chếđộ, chính sách ƣu đãi chongƣời có công. 5. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu5.1. Mục đích nghiên cứuNghiên cứu nhằm mục đích tìm hiểu việc thực hiện các chính sách ƣu đãi, chếđộtrợcấp cho ngƣời có công đểtừđó nhằm tìm ra những biện pháp phù hợp đểtiếp tục quản lý và thực hiện chếđộcho ngƣời có công trên địa bàn quận Hoàn Kiếm, thành phốHà Nội phù hợp nhất với những yêu cầu đổi mới. 205.2. Nhiệm vụnghiên cứu-Xây dựng cơ sởlý thuyết cho nghiên cứu việc thực hiện chính sách với ngƣời có công.-Đánh giá việc thựchiện các chếđộ, chính sách ƣu đãi cho ngƣời có công trên địa bàn quận Hoàn Kiếm, phân tích những khó khăn gặp phải và từđó chỉra những mặt còn tồn tại cần phải điều chỉnh.-Đƣa ra các biện pháp phù hợp đểkhắc phục những tồn tại trong việc thực hiện chếđộtrợcấp, ƣu đãi cho ngƣời có công trên địa bàn quận.5.3. Câu hỏi nghiên cứu-Việc thực hiện chính sách ƣu đãi cho ngƣời có công trên địa bàn quận Hoàn Kiếm đƣợc thực hiện nhƣ thếnào? -Những khó khăn, trởngại gặp phải và những tồn tại cần khắc phục?6. Giả thuyết nghiên cứu-Việc thực hiện các ƣu đãi vềchếđộtrợcấp, phụcấp; chăm sóc sức khỏe; giáo dục -việc làm; xây dựng quỹđền ơn đáp nghĩa cho ngƣời có công trên địa bàn quận Hoàn Kiếm đạt những hiệu quảnhất định, trong đó đạt hiệu quảcao nhất là hoạt động xây dựng quỹđền ơn đáp nghĩa. -Việc thực hiện chính sách đối với ngƣời có công ởquận Hoàn Kiếm, bên cạnh những thuận lợi vềnguồn kinh phí, sựquản lý của các cấp chính quyền..., vẫn còn tồn tại nhiều trởngại từmặt chính sách, lựclƣợng nhân sựtrực tiếp làm công tác đối với ngƣời có công, từchính bản thân và gia đình ngƣời có công và từphía nhân viên CTXH với những khó khăn trong giao tiếp xã hội với ngƣời có công.7. Phương pháp nghiên cứu7.1 Phương pháp phân tích tài liệu 21+ Phân tích sốliệu thống kê của các báo cáo từcơ sởcung cấp.• Báo cáo của UBND quận Hoàn Kiếm từnăm 2013 –2015;• Báo cáo kết quảthực hiện công tác Lao động thƣơng binh xã hội của phòng Lao động –TBXH quận Hoàn Kiếm từnăm 2013 –2015.+ Phân tích một sốbài viết trên các tạp chí của ngành, báo điện tử, báo cáo có liên quan...+ Các văn bản luật pháp của Việt Nam có liên quan7.2. Phương pháp phỏng vấn sâuTrong quá trình nghiên cứu, tiến hành phỏng vấn sâu 11ngƣời, trong đó có: + 01 ngƣời là Trƣởng phòng Lao động –Thƣơng binh và xã hội quận;+ 01 cán bộlàm công tác Thƣơng binh –xã hội cấp quận;+ 01 cán bộlàm công tác Thƣơng binh –xã hội cấp phƣờng;+ 01 Phó chủtịch UBND phƣờng phụtrách lĩnh vực VH –XH+ 01 Phó Chủtịch Hội ChữThập đỏphƣờng– cán bộXH+ 01 thƣơng binh;+ 01 bà mẹVNAH;+ 01 vợliệt sỹ;+ 01 thanh niên xung phong;+ 01 cán bộTKN.Đây là những đối tƣợng thuộc vềcác tiểu hệthống đại diện cho những ngƣời đang đƣợc hƣởng chếđộƣu đãi, trợcấp của quận.7.3. Phương pháp khảo sát bằng bảng hỏi-Phƣơng pháp điều tra bằng bảng hỏi làhệthống các câu hỏi đƣợc xếp đặt trên cơ sởcác nguyên tắc: Tâm lý, logic và theo nội dung nhất định nhằm tạo điều kiện cho ngƣời đƣợc hỏi thểhiện đƣợc quan điểm của mình với những vấn đề 22thuộc vềđối tƣợng nghiên cứu và ngƣời nghiên cứu thu nhận đƣợc các thông tin cá biệt đầu tiên đáp ứng các yêu cầu của đềtài và mục tiêu nghiên cứu.-Xây dựng một bảng hỏi cần phải tính đến haiyêu cầu sau: Phải đáp ứng đƣợc mục tiêu của cuộc điều tra và phảiphù hợp với trình độ,tâm lý ngƣời đƣợc hỏi.* Mẫu khảo sát-Với mục tiêu nghiên cứu đã đềra, đềtài đã lựa chọn 200 ngƣời đểkhảo sát. Bảng hỏi đƣợc chuẩn hóa, tiến hành dƣới dạng phỏng vấn và ghi nhận lại thông tin của ngƣời trảlời trên phiếu điều tra. Khảo sát đƣợc tiến hành tại 03 phƣờng:Phúc Tân, Hàng Gai, Trần Hƣng Đạo với hầu hết những ngƣời có công theo chếđộđang sinh sống tại các phƣờng này. Kết quảkhảo sát đƣợc thểhiện qua bảng cơ cấu mẫu nhƣ sau:* Vềđịa bàn điều tra: Bảng 1.1. Mô tảcơ cấu mẫuCác đặc trƣngSốlƣợngTỉlệ%Theo địa bànP. Phúc Tân7035.0P. Hàng Gai6532.5P. Trần Hưng Đạo6532.5Theo giới tínhNam15577.5Nữ4522.5Theo nhóm tuổiNhóm tuổi dƣới 60 tuổi2918.7Nhóm tuổi từ60 đến 8011775.5Nhóm tuổi trên 80545.88. Kết cấu luận vănLuận văn gồmcácphần:Mởđầu, nội dung chính, kết luận, và phụlục.Trong đó phần nội dung chính bao gồm 3 chƣơng:Chƣơng 1: Cơ sởlý luận và cơ sởthực tiễn. 23Chƣơng2: Thực trạng việc thực hiện chính sách ƣu đãi cho ngƣời có công trên địa bàn quận Hoàn Kiếm, Thành phốHà NộiChƣơng 3:Một sốyếu tốảnh hƣởng đến việc thựchiện chính sách với ngƣời có công trên địa bàn quận Hoàn Kiếm, Thành phốHà NộiChƣơng 1: CƠ SỞLÝ LUẬN VÀ CƠ SỞTHỰC TIỄN1.1. Khái niệm côngcụ1.1.1. Chính sách xã hội-Chính sách xã hội: Là các chính sách đƣợc cụthểhóa và thểchếhóa bằng pháp luật những đƣờng lối, chủtrƣơng, những biện pháp giải quyết những vấn đềxã hội dựa trên những tƣ tƣởng, quan điểm của những chủthểlãnh đạo, phùhợp với bản chất của chếđộxã hội chính trị, phản ánh lợi ích và trách nhiệm của cộng đồng xã hội nói chung và từng nhóm xã hội nói riêng, nhằm mục đích cao nhất là thỏa mãn những nhu cầu ngày càng tăng vềđời sống, vật chất, văn hóa tinh thần của ngƣời dân. [6, tr.18]-Theo cách hiểu khác, chính sách xã hội là công cụcủa Nhà nƣớc đƣợc thểchếhóa bằng các cơ chế, chính sách, giải pháp cụthểđểtác động vào các quan hệxã hội nhằm giải quyết các vấn đềxã hội đang đặt ra, góp phần thực hiện công bằng,bình đẳng, tiến bộxã hội và phát triển toàn diện con ngƣời. [17, tr.21]Chính sách xã hội luôn gắn với một chếđộchính trịxã hội nhất định,do đó, khái quát lại có thểhiểu chính sách xã hội nhƣ sau: Chính sách xã hội là sựthểchếhóa và cụthểhóa những đƣờng lối, chủtrƣơng giải quyết các vấn đềxã hội, dựa trên những tƣ tƣởng, quan điểm của những chủthểlãnh đạo, phù hợp với bản chất của chếđộxã hội chính trị, phản ánh lợi ích và trách nhiệm của cộng đồng xã hội nói chung và từng nhóm xã hội nói riêng, nhằm tác động trực tiếp 24vào con ngƣời và điểu chỉnh các mối quan hệlợi ích giữa con ngƣời với con ngƣời, giữa con ngƣời với xã hội, hƣớng tới mục tiêu cao nhất là thỏa mãn những nhu cầu ngày càng cao vềđời sống vật chất, văn hóa, tinh thần của nhân dân.Ngay từĐại hội Đảng lần thứVI (năm 1986),Đảng ta coi chính sách xã hội là chính sách bao trùm lên mọi mặt cuộc sống của con ngƣời, điều kiện lao động và sinh hoạt, giáo dục và văn hóa, quan hệgia đình, quan hệgiai cấp, quan hệdân tộc...Với cách tiếp cận nhƣ vậy có thểthấy chính sách xã hội thực chất là một hệthống các chính sách. Mỗi chính sách xã hội có đối tƣợng, phạm vi, nội dung điều chỉnh nhất định và nhằm vào một mục tiêu nhất định. Chính sách xã hội phổbiến là loại chính sách có tác động, có ảnh hƣởng sâu rộng đến đời sống của các tầng lớp dân cƣ, đến toàn thểcộng đồng.1.1.2. An sinh xã hội-Theo tổchức Lao động Quốc tế(ILO):An sinh xã hội là sựcung cấp phúc lợi cho các hộgia đình và cá nhân thông qua cơ chếcủa Nhà nƣớc hoặctập thểnhằm ngăn chặn sựsuy giảm mức sống hoặc cải thiện mức sống thấp. [17,tr. 3]-Theo một sốnghiên cứu của các chuyên gia Việt Nam thông qua kinh nghiệm thực tiễn khái niệm An sinh xã hội có thểđược hiểu như sau:An sinh xã hội là một hệthống các cơ chế, chính sách, các giải pháp của Nhà nƣớc và cộng đồng nhằm trợgiúp mọi thành viên trong xã hội đối phó với các rủi ro, các cú sốc vềkinh tế-xã hội làm cho họsuy giảm hoặc mất nguồn thu nhập do bịốm đau, thai sản, tai nạn, bệnh nghềnghiệp, già cảkhông còn sức lao động hoặc vì các nguyên nhân khách quan khác rơi vào cảnh nghèo khổ, bần cùng hóa và cung cấp dịch vụchăm sóc sức khỏe cho cộng đồng, thông qua các hệthống chính sách vềbảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, trợgiúp xã hội và trợgiúp đặc biệt.[17,tr.16 Hệthống an sinh xã hội phải đáp ứng đƣợc ba chức năng cơ bản là chức năng phòng ngừa rủi ro, hạn chếrủi ro và khắc phục rủi ro. Theo quan niệm này, hệthống an sinh xã hội ởnƣớc ta gồm 04 hợp phầncơ bản:+ Chính sách và chƣơng trình bảo hiểm xã hội;+ Chính sách và chƣơng trình bảo hiểm y tế;+ Chính sách và chƣơng trình trợgiúp đặc biệt;+ Chính sách và chƣơng trình trợgiúp xã hội.1.1.3. Người có công*Khái niệm người có công:Là ngƣời không phân biệt tôn giáo, tín ngƣỡng, dân tộc, nam nữcó những đóng góp, những cống hiến xuất sắc trong thời kỳtrƣớc cách mạng tháng tám năm 1945, trong các cuộc kháng chiến giải phóng dân tộc và bảo vệTổquốc, đƣợc các cơ quan,tổchức có thẩm quyền công nhận theo quy định của pháp luật.[12, tr. 5]* Phân loại người có công: Theo Pháp lệnh Ƣu đãi ngƣời có công với cách mạng (số26/2005/PL-UBTVQH11), ngƣời có công với cách mạng bao gồm:-Ngƣời hoạt động Cách mạng trƣớc ngày 01 tháng 01 năm 1945: Là ngƣời đƣợc cơ quan, tổchức có thẩm quyền công nhận đã tham gia tổchức cách mạng trƣớc ngày 01 tháng 01 năm 1945. Những ngƣời này đƣợc gọi là cán bộlão thành cách mạng.-Ngƣời hoạt động cách mạng từ01 tháng 01 năm 1945 đến trƣớc Tổng khởi nghĩa 19 tháng 8 năm 1945: Là ngƣời đƣợc cơ quan, tổchức có thẩm quyền công nhận đứng đầu một tổchức quần chúng cách mạng cấp xã hoặc thoát ly hoạt động cách mạng kểtừngày 01 tháng 01 năm 1945 đến trƣớc tổng khởi nghĩa 19 tháng 8 năm 1945. Những ngƣời này đƣợc gọi là cán bộtiền khởi nghĩa.-Liệt sĩ: Làngƣời đã hy sinh vì sựnghiệp Cách mạng giải phóng dân tộc, bảo vệTổquốc và làm nghĩa vụquốc tếhoặc vì lợi ích của Nhà nƣớc, của nhân 26dân đƣợc Nhà nƣớc truy tặng “Tổquốc ghi công” thuộc một trong những trƣờng hợp sau đây:+ Chiến đấu hoặc trực tiếp phục vụchiến đấu;+ Trực tiếp đấu tranh chính trị, đấu tranh binh vận có tổchức với địch;+ Hoạt động cách mạng, hoạt động kháng chiến bịđịch bắt tù đầy,tra tấn vẫn không chịu khuất phục, kiên quyết đấu tranh hoặc thực hiện chủtrƣơng vƣợt tù, vƣợt ngục mà hy sinh;+ Làm nghĩa vụquốc tế;+ Đấu tranh chống tội phạm;+Dũng cảm thực hiện công việc cấp bách, nguy hiểm phục vụquốc phòng, an ninh, dũng cảm cứu ngƣời, cứu tài sản của Nhà nƣớc và nhân dân;+Do ốm đau, tai nạn khi đang làm nhiệm vụquốc phòng, an ninh ởđịa bàn có điều kiện kinh tế-xã hội đặc biệt khó khăn;+Thƣơng binh hoặc ngƣời hƣởng chính sách nhƣ thƣơng binh chết vì vết thƣơng tái phát.-Bà mẹViệt Nam anh hùng: Là những bà mẹcó nhiều cống hiến, hy sinh vì sựnghiệp giải phóng dântộc, bảo vệtổquốc và làm nghĩa vụquốc tếthuộc một trong những trƣờng hợp sau đây:+Có 2 con là liệt sỹvà có chồng hoặc bản thân là liệt sĩ; +Có 2 con mà cảhai con là liệt sĩ hoặc chỉcó một con mà con đó là liệt sĩ;+ Có từ3 con trởlên là liệt sĩ; +Có 01 con là liệt sĩ, chồng và bản thân là liệt sĩ.-Anh hùng lực lƣợng vũ trang nhân dân, Anh hùng lao động: Là ngƣời đƣợc Nhà nƣớc tuyên dƣơng anh hùng vì có thành tích đặc biệt xuất sắc trong chiến đấu, phục vụchiến đấu hoặc trong lao động sản xuất phục vụkháng chiến.-Thƣơng binh, ngƣời hƣởng chính sách nhƣ thƣơng binh: 27+Thƣơng binh là quân nhân, công an nhân dân bịthƣơng làm suy giảm khảnăng lao động từ21% trởlên, đƣợc cơ quan, đơn vịcó thẩm quyền cấp “Giấy chứng nhận thƣơng binh” và “Huy hiệu thƣơng binh” thuộc một trong các trƣờng hợp sau:+ Chiến đấu hoặc trực tiếp phục vụchiến đấu;+Bịđịch bắt, tra tấn vẫn không chịu khuất phục, kiên quyết đấu tranh, đểlại thƣơng tích thực thể;+ Làm nghĩa vụquốc tế;+ Đấu tranh chống tội phạm\+Dũng cảm thực hiện công việc cấp bách, nguy hiểm phục vụquốcphòng, an ninh, dũng cảm cứu ngƣời, cứu tài sản của Nhà nƣớc và nhân dân+Làm nghĩa vụquốc phòng, an ninh ởđịa bàn có điều kiện kinh tế-xã hội đặc biệt khó khăn;+Ngƣời hƣởng chính sách nhƣ thƣơng binh là ngƣời không phải là quân nhân, công an nhân dân, bịthƣơng là suy giảm khảnăng lao động từ21% trởlên thuộc một trong các trƣờng hợp trên đƣợc cơ quan có thẩm quyền cấp “Giấy chứng nhận ngƣời hƣởng chính sách nhƣ thƣơng binh”; +Thƣơng binh loại B là quân nhân, công an nhân dân bịthƣơng làm suy giảm khảnăng lao động từ21% trởlên trong khi tập luyện, công tác đã đƣợc cơ quan, đơn vịcó thẩm quyền công nhận trƣớc ngày 31 tháng 12 năm 1993.-Bệnh binh: Là quân nhân, công an nhân dân bịthƣơng làm suy giảm khảnăng lao động từ61% trởlên khi xuất ngũ vềgia đình đƣợc cơ quan, đơn vịcó thẩm quyền cấp “Giấy chứng nhận Bệnh binh” thuộc một trong các trƣờng hợp sau đây:+ Chiến đấu hoặc trực tiếp phục vụchiến đấu;+Hoạt động ởđịa bàn có điều kiện kinh tế-xã hội đặc biệt khó khăn từ03 năm trởlên; 28+Hoạt động ởđịa bàn có điều kiện kinh tế-xã hội đặc biệt khó khăn chƣa đủ03 năm nhƣng đã có đủ15 năm trởlên công tác trong quân đội nhân dân, công an nhân dân;+Đã công tác trong quân đội nhân dân, công an nhân dân đủ15 năm trởlên nhƣng không đủđiều kiện hƣởng chếđộhƣu trí;+ Làm nghĩa vụquốc tế; +Dũng cảm thực hiện công việc cấp bách, nguy hiểm phục vụquốc phòng, an ninh; +Bệnh binh là quân nhân, công an nhân dân mắc bệnh làm suy giảm khảnăng lao động từ41% đến 61% đã đƣợc cơ quan, đơn vịcó thẩm quyền công nhận trƣớc ngày 31 tháng 12 năm 1994.-Ngƣời hoạt động kháng chiến bịnhiễm chất độc hóa học: Là ngƣời đƣợc cơ quan có thẩm quyền công nhận đã tham gia công tác, chiến đấu, phục vụchiến đấu tại các vùng mà quân đội Mỹsửdụng chất độc hóa học, bịmắc bệnh làm suy giảm khảnăng lao động, sinh con dịdạng, dịtật hoặc vô