Tài liệu Thực hiện chính sách cải cách hành chính từ thực tiễn huyện phú xuyên, thành phố hà nội

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI ----------------------- LƯU THỊ THỦY THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH TỪ THỰC TIỄN HUYỆN PHÚ XUYÊN, THÀNH PHỐ HÀ NỘI Chuyên ngành: Chính sách công Mã số : 60 34 04 02 LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC GS.TS. Nguyễn Hữu Khiển HÀ NỘI, 2016 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng, nội dung, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chưa được sử dụng để bảo vệ học vị nào. Tôi cũng xin cam kết chắc chắn rằng, mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn đã được cảm ơn, các thông tin trích dẫn trong luận văn đều được chỉ rõ nguồn gốc, bản luận văn này là nỗ lực, kết quả làm việc của cá nhân tôi (ngoài phần đã trích dẫn). Tác giả luận văn Ltưu Thị Thủy MỤC LỤC MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 1 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC ................................................................................ 8 1.1. Khái niệm Chính sách công ............................................................................ 8 1.2. Khái niệm Chính sách cải cách hành chính ..................................................10 1.3. Khái niệm thực hiện chính sách cải cách hành chính trong quản lý và xây dựng đất nước .......................................................................................................11 Chương 2. THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH Ở HUYỆN PHÚ XUYÊN, THÀNH PHỐ HÀ NỘI GIAI ĐOẠN 2011-2015 ................ 26 2.1. Khái quát điều kiện tự nhiên, tình hình kinh tế - xã hội huyện Phú Xuyên, thành phố Hà Nội .................................................................................................26 2.2. Thực trạng thực hiện chính sách cải cách hành chính ở huyện Phú Xuyên, thành phố Hà Nội giai đoạn 2011-2015 ...............................................................31 2.3. Đánh giá chung về việc thực hiện chính sách cải cách hành chính tại huyện Phú Xuyên ............................................................................................................58 Chương 3. GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG HIỆU QUẢ VIỆC THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC Ở HUYỆN PHÚ XUYÊN GIAI ĐOẠN 2016 - 2020 ......................................................................64 3.1. Công tác chỉ đạo, điều hành ............................................................................64 3.2. Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức ........................64 3.3. Công chức chuyên trách cải cách hành chính ...............................................65 3.4. Công tác kiểm tra ..........................................................................................65 3.5. Ứng dụng công nghệ thông tin ......................................................................65 3.6. Thông tin, tuyên truyền .................................................................................66 3.7. Kinh phí .........................................................................................................66 KẾT LUẬN ..........................................................................................................69 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO……………………………….………69 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT CCHC Cải cách hành chính CB,CC,VC Cán bộ, công chức, viên chức CC1C Cơ chế một cửa CNH, HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa HTQLCL Hệ thống quản lý chất lượng HĐND Hội đồng nhân dân UBND Ủy ban nhân dân QĐ Quyết định QPPL Quy phạm pháp luật NQ Nghị quyết TTg Thủ tướng CP Chính phủ TTHC Thủ tục hành chính TP.HCM Thành phố Hồ Chí Minh GS.TS Giáo sư. Tiến sĩ MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Ngày nay, trước xu thế toàn cầu hoá kinh tế và văn hoá, CCHC là một nhu cầu tất yếu của hầu hết các quốc gia trên thế giới, nhằm xây dựng một nền hành chính nhà nước hiện đại, năng động, hiệu quả, giảm phiền hà, một nền hành chính lấy đối tượng phục vụ làm tôn chỉ, mục đích chủ yếu, để từ đó xây dựng, phát triển và hoàn thiện nền hành chính. Lý do để thực hiện đề tài vì: Thứ nhất: Ở Việt Nam hiện nay, công cuộc CCHC nhà nước đang là tâm điểm trong các nỗ lực của Đảng và Nhà nước nhằm tiến tới phát triển, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, “Nhà nước của dân, do dân, vì dân”, xây dựng một nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, thực hiện mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ và văn minh” và là điều kiện căn bản để góp phần đạt được các mục tiêu của kế hoạch phát triển kinh tế -xã hội quốc gia. Thứ hai: trong quá trình thực hiện chính sách CCHC vẫn bộc lộ một số nhược điểm: - Nhiều cấp, nhiều ngành chưa thực sự quan tâm và coi việc thực hiện chính sách CCHC là một trong những giải pháp cơ bản thực hiện chiến lược phát triển kinh tế - xã hội. Tốc độ thực hiện chính sách còn chậm, chưa nhất quán, hiệu quả thực hiện còn thấp so với mục tiêu đặt ra. Hệ thống thể chế còn thiếu đồng bộ, thống nhất, còn chồng chéo, nhiều về số lượng nhưng chất lượng còn hạn chế. - Có sự giảm đầu mối trực thuộc từ Trung ương đến địa phương, nhưng bộ máy bên trong còn chưa giảm. Công tác kiểm tra sau phân cấp còn buông lỏng. - Chưa xây dựng cơ cấu cán bộ, công chức trong các cơ quan hành chính và chưa thực hiện tốt việc đào tạo trước khi bổ nhiệm; cơ chế quy định 1 trách nhiệm của người đứng đầu chưa rõ ràng và chưa đánh giá được chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức; chính sách cải cách tiền lương triển khai còn chậm, tiền lương chưa thực sự là động lực thúc đẩy cán bộ, công chức thực thi công vụ. - Chính sách cải cách tài chính công thực hiện mới chỉ là bước đầu, kết quả đạt được còn hạn chế. Các thể chế về cải cách tài chính công chưa được sửa đổi, bổ sung kịp thời cho phù hợp với thực tế. - Áp dụng hệ thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn ISO 90012008 vào hoạt động của các cơ quan hành chính nhà nước theo Quyết định số 118/2009/QĐ-TTg ngày 30/9/2009 và được Thủ tướng quy định lại tại Quyết định số 19/2014/QĐ-TTg ngày 05/3/2014, có hiệu lực từ ngày 18/5/2014 kết quả đạt được còn hạn chế. - Việc hiện đại hoá công sở chưa đồng bộ, dẫn tới manh mún, phân tán. Kết quả đầu tư xây dựng trụ sở làm việc vẫn chưa thực hiện được như Kế hoạch đề ra. Ứng dụng công nghệ thông tin không đạt. - Có những kế hoạch, chương trình được triển khai, thực hiện nhưng vấn đề triển khai trong thực tế chưa mang lại nhiều kết quả như mong muốn, việc triển khai còn mang nặng tính hình thức, chưa chú ý sâu về chất lượng thực tế, chất lượng thực thi. - Sự tham gia, đóng góp ý kiến của người dân, tổ chức, doanh nghiệp và công chúng vào quá trình thực hiện chính sách CCHC còn ít, hạn chế. Thứ 3: Thực hiện các chính sách CCHC là nhiệm vụ trọng tâm, thường xuyên và là một trong những khâu đột phá của TP Hà Nội nói chung và Huyện Phú Xuyên nói riêng. Tại huyện Phú Xuyên, Thành Phố Hà Nội, CCHC trong những năm qua luôn được sự quan tâm của các cấp ủy đảng, chính quyền và đã đạt được 2 nhiều kết quả tích cực, tuy nhiên CCHC nói chung còn chậm, TTHC còn rườm rà, mang nặng tính hình thức, chưa chủ động, chưa tạo ra tác động mạnh đến các cơ quan, tổ chức, người dân do đó chưa đáp ứng được tình hình phát triển kinh tế xã hội của địa phương. Để đạt được những mục tiêu mà nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện Phú Xuyên khóa XXIV đã đề ra thì một trong những vấn đề cấp thiết là phải thực hiện các chính sách CCHC kịp thời trong giai đoạn hiện nay. Chính vì vậy, Tôi chọn đề tài nghiên cứu “Thực hiện chính sách cải cách hành chính từ thực tiễn huyện Phú Xuyên, thành phố Hà Nội” với hy vọng và mong muốn đóng góp công sức nhỏ bé của mình nhằm góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của nền hành chính huyện Phú Xuyên, thành phố Hà Nội đáp ứng được yêu cầu sự nghiệp CNH, HĐH đất nước trong giai đoạn hiện nay. Do thời gian nghiên cứu có hạn và kinh nghiệm của bản thân chưa nhiều nên không tránh khỏi những thiếu sót. Tác giả rất mong được sự đóng góp ý kiến của thầy cô và các bạn để luận văn được hoàn thiện. 2. Tình hình nghiên cứu Chính sách CCHC trong những năm gần đây đã được nhiều tác giả tập trung nghiên cứu như: - GS.TS Nguyễn Hữu Khiển “Tìm hiểu về hành chính nhà nước”, Nhà xuất bản khoa học xã hội, Hà Nội 1999 và nhà xuất bản lao động Hà Nội, 2003; - GS.TS Nguyễn Hữu Khiển – Phạm Văn Hùng “Hành chính nhà nước”, Nhà xuất bản Đại học sư phạm TP HCM, 2006; - GS. TS Nguyễn Hữu Khiển “Tìm hiểu về hành chính nhà nước”, Tạp chí Tổ chức nhà nước số 1+2/2016; 3 - Phạm Minh Hùng(2015), “Kết quả thực hiện Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2011-2020 và phương hướng đẩy mạnh CCHC nhà nước trong thời gian tới”; - Cải cách hành chính phục vụ dân do GS.TS Nguyễn Văn Thâm làm chủ nhiệm; - Cung cấp dịch vụ công ở Việt Nam của PGS.TS Lê Chi Mai; - Giải pháp cải cách hành chính ở Việt Nam của TS Nguyễn Ngọc Hiến; - Luận văn thạc sỹ “Cải cách TTHC trong hoạt động của UBND Quận 5, TP HCM”, Vương Hoàng Tuấn, Học viện hành chính Quốc gia, 2000; - Đỗ Phú Hải (2012) Đề tài cấp cơ sở: Quy trình Chính sách công tại Việt Nam những vấn đề lý luận và thực tiễn. - Đỗ Phú Hải (2014): “Khái niệm Chính sách công” tại Tạp chí lý luận chính trị (số 2). - Đỗ Phú Hải (2014) “Suy nghĩ về chính sách công hiện nay ở Việt Nam” tại Tạp chí Cộng sản, Ban chấp hành trung ương Đảng cộng sản Việt Nam (tháng 7/2014). - Đỗ Phú Hải (2014) Xây dựng Chính sách công: “Vấn đề, giải pháp và các yếu tố ảnh hưởng” tại tạp chí Lý luận chính trị, Học viện Chính trị - hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh (số 5). - Đỗ Phú Hải (2014) “Chính sách công theo tinh thần Hiến pháp năm 2013” tại Tạp chí khoa học xã hội - Viện Hàn lâm khoa học Việt Nam. Những nghiên cứu này đã góp phần quan trọng vào việc phân tích lý luận và thực tiễn về chính sách CCHC. Tuy nhiên, vấn đề nghiên cứu về Chính sách CCHC ở huyện Phú Xuyên, thành phố Hà Nội mới chỉ dừng lại ở những báo cáo, sơ kết, tổng kết của địa phương mà chưa có nghiên cứu 4 chuyên sâu về thực tiễn hoạt động. Do đó, việc tìm hiểu và nghiên cứu việc thực hiện chính sách CCHC từ thực tiễn huyện Phú Xuyên, thành phố Hà Nội gặp nhiều khó khăn và hạn chế. Do đó, trên cơ sở lý luận chung về chính sách cải cách hành chính, thực tiễn thực hiện chính sách CCHC tại huyện Phú Xuyên, để từ đó thấy được hạn chế, nguyên nhân và đưa ra các giải pháp phù hợp với tình hình thực tiễn của địa phương. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu - Mục đích: Phân tích và làm rõ một số sơ sở lý luận về thực hiện chính sách CCHC, từ đó đề ra các giải pháp để thực hiện chính sách CCHC trong thời gian tới ở huyện Phú Xuyên. - Nhiệm vụ: Để thực hiện được mục đích trên đề tài có nhiệm vụ Thứ nhất, Tìm hiểu lý luận chung về Thực hiện chính sách CCHC nhà nước. Thứ hai, tìm hiểu thực trạng triển khai chính sách CCHC giai đoạn 2011-2015 tại huyện Phú Xuyên, xác định nguyên nhân của những mặt hạn chế còn tồn tại trong quá trình thực hiện chính sách. Thứ ba, đề ra các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả việc thực hiện chính sách cải cách hành chính, phục vụ cho công tác quản lý và điều hành hoạt động ở địa phương trong giai đoạn 2016-2020. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu những chính sách CCHC tại Phú Xuyên. Tổng hợp tình hình thực tiễn để cung cấp những căn cứ chính xác cho việc đánh giá hiệu quả hoạt động CCHC ở địa phương. Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu những vấn đề liên quan đến việc thực hiện chính sách CCHC từ năm 2011-2015, giải pháp để thực hiện chính sách CCHC cho giai đoạn tiếp theo (2016-2020) tại huyện Phú Xuyên, không mở rộng nghiên cứu các vấn đề, lĩnh vực không liên quan. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 5 Luận văn được nghiên cứu dựa trên nền tảng phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử, tư tưởng Hồ Chí Minh. Trong quá trình nghiên cứu, tác giả đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau: Phương pháp thu thập thông tin, phương pháp phân tích và tổng hợp, thống kê được sử dụng để thu thập, phân tích và khai thác thông tin từ các nguồn có sẵn liên quan đến đề tài nghiên cứu. Bao gồm các văn kiện, Nghị quyết của Đảng, Nhà nước, các bộ ngành, các tài liệu, công trình nghiên cứu, các báo cáo thống kê của chính quyền liên quan đến vấn đề thực hiện chính sách CCHC tại nước ta nói chung và thực tế huyện Phú Xuyên nói riêng. 6. Ý nghĩa lý luận và ý nghĩa thực tiễn của luận văn - Ý nghĩa lý luận: Luận văn nghiên cứu vấn đề thực hiện chính sách CCHC ở huyện Phú Xuyên một cách có hệ thống, góp phần bổ sung vào những nghiên cứu về CCHC nói chung. - Ý nghĩa thực tiễn: Làm rõ hơn việc thực hiện chính sách CCHC nhà nước góp phần nâng cao chức năng quản lý Nhà nước. Kết quả nghiên cứu của luận văn là thông tin và có thể được sử dụng làm tài liệu để tham khảo giúp đẩy mạnh việc xây dựng và thực hiện các chính sách về CCHC với điều kiện thực tiễn tại địa phương. 7. Cơ cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo thì nội dung của luận văn bao gồm 3 chương chính: Chương 1: Cơ sở lý luận của thực hiện chính sách cải cách hành chính nhà nước. 6 Chương 2: Thực trạng thực hiện chính sách cải cách hành chính tại huyện Phú Xuyên, Thành Phố Hà Nội giai đoạn 2011-2015. Chương 3: Giải pháp tăng cường hiệu quả việc thực hiện chính sách cải cách hành chính ở huyện Phú Xuyên, thành phố Hà Nội giai đoạn 20162020. 7 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC 1.1. Khái niệm Chính sách công Chính sách công là chuyên ngành mới ở Việt Nam và nhiều quốc gia đang phát triển khác. Là một lĩnh vực khoa học xã hội, chính sách công dựa trên những nguyên tắc kinh tế học, xã hội học, luật học và những chuyên ngành hàn lâm đã được hình thành từ lâu. Khác với những ngành khoa học xã hội truyền thống, hoạt động nghiên cứu chính sách công định hướng đề ra những giải pháp cụ thể cho các vấn đề thực tế. Việc nghiên cứu chính sách công không chỉ hiểu rõ những vấn đề lý thuyết, mà cao hơn là nhằm vận dụng lý thuyết và bằng chứng thực tiễn để thiết kế, triển khai và đánh giá chính sách, từ đó cải thiện điều kiện sống của người dân. Với cách tiếp cận ở các góc độ khác nhau, các nhà khoa học đã đưa ra nhiều định nghĩa khác nhau: Chính sách công là cái mà chính phủ lựa chọn làm hay không làm (Thomas R. Dye, 1984). Chính sách công là một kết hợp phức tạp những sự lựa chọn liên quan lẫn nhau, bao gồm cả các quyết định không hành động, do các cơ quan nhà nước hay các quan chức nhà nước đề ra (William N.Dunn). Chính sách công bao gồm các hoạt động thực tế do chính phủ tiến hành (Peter Aucoin). Chính sách công là toàn bộ các hoạt động của nhà nước có ảnh hưởng một cách trực tiếp hay gián tiếp đến cuộc sống của mọi công dân (B. Guy Peter). [2, tr8] Chính sách công có những đặc trưng sau: Chủ thể ban hành chính sách công là nhà nước. Chính sách công gồm nhiều quyết định có liên quan lẫn nhau. Các quyết định chính sách là quyết định hành động, có nghĩa là chúng bao gồm cả những hành vi thực tiễn. Chính sách công tập trung giải quyết một vấn đề đang đặt ra trong đời sống kinh tế - xã hội theo các mục tiêu 8 xác định. Chính sách công được nhà nước đề ra nhằm phục vụ lợi ích chung của cộng đồng hoặc của quốc gia Chính sách công bao gồm những việc nhà nước lựa chọn làm và không làm. Từ những đặc trưng đó, chúng ta có thể kết nối lại và hình thành có khái niệm Chính sách công như sau: “Chính sách công là một tập hợp các quyết định chính trị có liên quan của nhà nước nhằm lựa chọn mục tiêu và giải pháp thực hiện giải quyết các vấn đề của xã hội theo mục tiêu tổng thể đã xác định”. (Đỗ Phú Hải, 2012) [2, tr12] Mục đích chính sách công: Chính sách công phải có ít nhất 3 mục đích: là một bộ phận thuộc chính sách kinh tế và chính sách nói chung của mỗi nước; Về mặt kinh tế, chính sách công phản ánh và thể hiện hoạt động cũng như quản lý đối với khu vực công, phản ánh việc đảm bảo hàng hóa, dịch công cộng cho nền kinh tế; Chính sách công là công cụ quản lý của nhà nước, được nhà nước sử dụng để khuyến khích việc sản xuất, đảm bảo hàng hóa, dịch vụ công cho nền kinh tế, quản lý nguồn nhân lực công một cách có hiệu quả, hiệu lực thiết thực đối với cả kinh tế, chính trị, xã hội, môi trường, cả trong ngắn hạn lẫn trong dài hạn. Chu trình chính sách: là một chuỗi các giai đoạn kế tiếp nhau có liên quan từ khi lựa chọn được vấn đề chính sách đến khi kết quả của chính sách được đánh giá gồm: hoạch định chính sách- xây dựng chính sách – thực hiện chính sách- đánh giá chính sách. Các giai đoạn trong chu trình chính sách có mối liên hệ hữu cơ tác động qua lại và bổ sung cho nhau, làm tốt ở khâu này sẽ có tác động tích cực đến khâu sau và ngược lại. Tổ chức thực hiện chính sách công: là một khâu hợp thành chu trình chính sách là toàn bộ quá trình chuyển hóa ý chí của chủ thể chính sách thành hiện thực. Nếu chính sách không được đưa vào thực hiện nó trở thành vô nghĩa, tổ chức thực hiện chính sách không tiến hành tốt dễ dẫn đến thiếu tin 9 tưởng, thậm chí có sự chống đối của nhân dân đối với nhà nước. Tổ chức thực hiện chính sách gồm các bước: Xây dựng kê hoạch triển khai thực hiện chính sách công; Phân công, phối hợp thực hiện chính sách công; Phổ biến, tuyên truyền chính sách công; Duy trì chính sách công; Điều chỉnh chính sách công; Theo dõi, kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện chính sách công; Đánh giá, tổng kết, rút kinh nghiệm. Các yếu tố ảnh hưởng đến chính sách công: Hệ thống chính trị; các yếu tố bên trong( vai trò của công luận và truyền thông, hệ thống các giá trị xã hội, hệ thống kinh tế); các yếu tố thuộc về bên trong cơ quan xây dựng chính sách( Năng lực hoạch định chính sách công của Nhà nước, yếu tố năng lực của chủ thể xây dựng chính sách, năng lực của đối tượng chính sách); Yếu tố bên ngoài( Yếu tố địa chính trị, chính sách và phản ứng của các quốc gia có liên quan đến chính sách công, các lợi thế so sánh quốc gia và các quan hệ kinh tế quốc tế) 1.2. Khái niệm Chính sách cải cách hành chính Hiện nay có nhiều quan niệm khác nhau về CCHC. Có quan niệm cho rằng CCHC là sự cải tổ và điều chỉnh cơ cấu tổ chức do đó dẫn đến sự thay đổi về chức năng, phương thức quản lý và cơ cấu nhân viên. Tuy nhiên, từ góc độ hành chính thì CCHC phải phục tùng nhu cầu khách quan của sự phát triển lực lượng sản xuất xã hội và thúc đẩy khoa học hoá sự quản lý công việc của toàn bộ hệ thống hành chính nhà nước, nên nó có tính cộng đồng xã hội nhất định. CCHC là một sự thay đổi có kế hoạch, theo một mục tiêu nhất định được xác định bởi cơ quan có thẩm quyền CCHC không làm thay đổi bản chất của hệ thống hành chính, mà chỉ làm cho hệ thống này trở nên hiệu quả hơn, phục vụ nhân dân được tốt hơn so với trước, chất lượng các thể chế nhà nước đồng bộ, khả thi, đi vào cuộc sống 10 hơn, cơ chế hoạt động, chức năng, nhiệm vụ của bộ máy, chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức làm việc trong các cơ quan nhà nước sau khi tiến hành CCHC đạt hiệu quả, hiệu lực hơn, đáp ứng yêu cầu quản lý kinh tế - xã hội của một quốc gia. CCHC tùy theo điều kiện của từng thời kỳ, giai đoạn của lịch sử, yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của mỗi quốc gia, có thể đặt ra những trọng tâm trọng điểm khác nhau hướng tới hoàn thiện một hoặc một số nội dung của nền hành chính, đó là tổ chức bộ máy, đội ngũ cán bộ công chức, thể chế pháp lý, hoặc tài chính công v.v Nói đầy đủ thì phải gọi là CCHC nhà nước. Thêm từ nhà nước vào là để phân biệt với CCHC không chỉ diễn ra ở khu nhà nước, mà còn ở các tổ chức, cơ quan, nhất là doanh nghiệp tư nhân, tức là khu vực tư nhân. Yếu tố quản trị, hành chính trong các doanh nghiệp khu vực tư cũng đóng vai trò quan trọng trong hoạt động của các doanh nghiệp và nều không đổi mới, cải cách thì hoạt động của doanh nghiệp sẽ bị ảnh hưởng, hiệu quả thấp. Chính sách cải cách hành chính nhà nước là tạo ra những thay đổi trong các yếu tố cấu thành của nền hành chính nhằm làm cho các cơ quan hành chính nhà nước hoạt động hiệu lực, hiệu quả hơn, phục vụ nhân dân, phục vụ xã hội tốt hơn. 1.3. Khái niệm thực hiện chính sách cải cách hành chính trong quản lý và xây dựng đất nước Sau khi chính sách CCHC được hoạch định, chính sách đó cần được thực thi trong cuộc sống. Đây là giai đoạn thứ hai trong cả quá trình chính sách sau giai đoạn hoạch định, nhằm biến chính sách thành những hoạt động và kết quả trên thực tế. 11 Các cơ quan nhà nước, trước hết là bộ máy hành chính là người chủ yếu hoạch định chính sách CCHC, cũng đồng thời là người tổ chức thực thi chính sách. Như vậy, Thực hiện chính sách cải cách hành chính là quá trình biến các chính sách thành những kết quả trên thực tế thông qua các hoạt động tổ chức trong bộ máy nhà nước, nhằm hiện thực hoá những mục tiêu mà chính sách đã đề ra. Gồm thực hiện chính cải cách thể chế, thực hiện chính sách cải cách tổ chức bộ máy hành chính, thực hiện chính sách cải cách TTHC, Thực hiện chính sách xây dựng và nâng cao chất lượng đội ngũ CB, CC,VC, Thực hiện chính sách cải cách tài chính công, Thực hiện chính sách hiện đại hóa hành chính. Sự cần thiết của việc thực hiện chính sách CCHC : Hệ thống hành chính nhà nước luôn trong quá trình động, vừa bảo đảm sự quản lý nhà nước trên các lĩnh vực chính trị, kinh tế, xã hội, vừa tìm cách thích ứng với những thay đổi của xã hội, của nền kinh tế. Đến một lúc nào đó, các yếu tố của nền hành chính nếu không có những thay đổi, cải cách sẽ trở thành lực cản, làm cho hiệu lực, hiệu quả hành chính nhà nước kém đi, đó là lúc nền hành chính cần phải thực hiện các chính sách cải cách một cách tổng thể hoặc cải cách một số yếu tố đang bất cập. Nhìn tổng thể, 3 yếu tố sau đây chi phối và lý giải sự cần thiết của việc thực hiện chính sách CCHC nhà nước: - Một là, sự yêu cầu của sự phát triển xã hội, đặc biệt là yêu cầu của phát triển kinh tế. - Hai là, sự kém hiệu quả, hiệu lực của bản thân nền hành chính nhà nước. 12 - Ba là, yêu cầu của người dân, doanh nghiệp về sự phục vụ tốt hơn, hiệu quả hơn của nền hành chính nhà nước. 1.3.1. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc thực hiện chính sách cải cách hành chính Việc đưa các chính sách CCHC đi vào thực tiễn không phải là đơn giản, nhanh chóng. Trên thực tế đó là một quá trình phức tạp, đầy biến động, chịu tác động của một loạt các yếu tố, làm thúc đẩy hoặc cản trở kết quả thực hiện. Có thể chia các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình thực hiện chính sách CCHC thành 2 nhóm. Các yếu tố khách quan (Bản chất của vấn đề cần giải quyết; Bối cảnh thực tế; Tiềm lực chính trị và kinh tế của các nhóm đối tượng chính sách nói riêng và của dân chúng nói chung), Các yếu tố chủ quan(Yếu tố giao tiếp truyền đạt; Bộ máy và cán bộ làm nhiệm vụ tổ chức thực hiện chính sách CCHC; TTHC; Kinh phí thực hiện chính sách công; Thái độ và hành động của nhân dân) - Bản chất của vấn đề cần giải quyết: Như đã biết, chính sách được đề ra nhằm giải quyết các vấn đề phát sinh trong CCHC. Vì vậy bản chất của các vấn đề cần giải quyết sẽ tác động bằng nhiều cách đến quá trình thực hiện chính sách đó. Nếu chính sách nhằm giải quyết một vấn đề công phức tạp, có liên quan đến nhiều lĩnh vực hoạt động khác nhau (ví dụ tuyển dụng, vấn đề thất nghiệp v.v...) hoặc một vấn đề có nguyên nhân đa dạng (ví dụ vấn đề chất lượng cán bộ, công chức v.v...) thì quá trình thực hiện chính sách đó cũng thường khó khăn, phức tạp đòi hỏi mất nhiều thời gian và công sức, vì phải phối hợp với nhiều chính sách và thực hiện một loạt các quyết định có liên quan với nhau. Đặc thù của các nhóm đối tượng mà chính sách tác động đến cũng có ảnh hưởng đến việc thực hiện chính sách đó. Chẳng hạn đối tượng của chính sách đào tạo, bồi dưỡng nâng cao chất lượng CB, CC,VC. Trình độ của mỗi 13 đối tượng là khác nhau, dẫn đến việc thực hiện chính sách đào tạo hiệu quả là khác nhau. - Bối cảnh thực tế: Bối cảnh thực tế, có thể là bối cảnh chính trị, kinh tế, xã hội có tác động lớn đến việc thực hiện chính sách công. + Bối cảnh xã hội: Những thay đổi về điều kiện xã hội có thể tác động đến cách lý giải vấn đề và vì vậy đến cách thực hiện chính sách. Nói chung xã hội càng văn minh hiện đại, nhận thức của con người càng tiến bộ, trình độ dân trí càng cao thì càng thuận lợi cho việc thực hiện chính sách và luật pháp Nhà nước. + Bối cảnh kinh tế: Những thay đổi về điều kiện kinh tế có tác động tương tự đối với việc thực hiện chính sách. Kinh tế tăng trưởng cao thì chính phủ sẽ bớt khó khăn hơn trong việc thực hiện các chính sách công, nhất là các chính sách về đầu tư cơ sở vật chất. + Bối cảnh công nghệ: Công nghệ mới có thể gây ra những thay đổi trong việc thực hiện chính sách. Chẳng hạn sự phát triển của tin học, sinh học và việc áp dụng các công nghệ hiện đại hỗ trợ cho việc tổ chức thực hiện chính sách. + Bối cảnh chính trị: Những biến động trong bối cảnh chính trị có tác động tới quá trình thực hiện chính sách. Một đất nước mà tình hình chính trị rối ren không ổn định (nhiều phe phái, đảo chính, nội chiến... ) thì tất yếu gặp khó khăn trong quá trình thực hiện chính sách. Việc thay đổi Chính phủ có thể dẫn đến những thay đổi về cách thực hiện các chính sách công trong khi không thay đổi bản thân chính sách công. + Bối cảnh quốc tế: Cùng với xu hướng hội nhập và toàn cầu hóa, các biến động kinh tế, chính trị, xã hội trong khu vực cũng như trên thế giới ngày càng có tác động đáng kể đến việc thực hiện một chính sách công của mỗi quốc gia. 14 Đôi khi, trong một vài lĩnh vực nhất định, những tác động từ bên ngoài này lại có ý nghĩa quyết định đến sự thành bại của một chính sách công. Đối với những nước đang phát triển, trong điều kiện vốn trong nước thiếu, cần phải huy động vốn nước ngoài và tận dụng các thành quả, các điều kiện, mà thế giới tạo ra để có thể rút ngắn thời gian và tiến kịp các nước. - Tiềm lực chính trị và kinh tế của các nhóm đối tượng chính sách nói riêng và của dân chúng nói chung: Các nhóm có quyền lực (về kinh tế, tài chính, chính trị) chịu ảnh hưởng của một chính sách công nào đó có thể tác động mạnh mẽ tới tiến trình thực hiện chính sách công thông qua việc ủng hộ hoặc chống đối chính sách công đó. Việc công chúng ủng hộ hoặc chống đối chính sách công cũng ảnh hưởng đến việc thực hiện chính sách. Khi dân giàu có, tiềm lực kinh tế, khả năng kinh tế của dân mạnh thì biện pháp nhà nước và nhân dân cùng làm sẽ hiệu quả hơn và nhà nước có thể huy động được sự đóng góp về chất xám và tiền của từ các tổ chức, các nhà khoa học và từ dân cư trong việc thực hiện chính sách công. - Yếu tố giao tiếp truyền đạt: Việc giao tiếp - truyền đạt bao gồm công tác tuyền truyền, phổ biến, giáo dục cho người thực hiện về nội dung và yêu cầu của chính sách. Nếu quan hệ giao tiếp không chọn vẹn thì việc thực hiện sẽ đi chệch hướng mà các nhà hoạch định mong muốn. Một chính sách công ra đời mà các cơ quan liên quan và các nhà chức trách không nắm rõ nội dung yêu cầu đề ra, người dân không được biết đến hoặc hiểu sai đi thì sẽ hạn chế rất nhiều đến kết quả thực hiện. - Bộ máy và cán bộ làm nhiệm vụ tổ chức thực hiện chính sách CCHC: Thành công của một chính sách CCHC phụ thuộc rất nhiều vào khả năng và sự hoạt động của cơ quan và cán bộ thực hiện chính sách đó, thông thường là các cơ quan trong bộ máy hành pháp - những người chủ yếu và trực tiếp thực hiện chính sách công. Nếu bộ máy hành chính quan liêu, hoạt động kém hiệu lực 15 và hiệu quả, nếu các cán bộ công chức thiếu năng lực, trách nhiệm và sự trong sạch thì nó sẽ gây khó dễ cho việc thực hiện chính sách, ngăn chặn không cho chính sách đó phát huy tác dụng trên thực tế, bóp méo các mục tiêu của chính sách hoặc làm ngược lại hoàn toàn ý đồ của chính sách đó. Như vậy một chính sách đề ra hợp lý nhưng nếu bộ máy và cán bộ tổ chức thực hiện kém năng lực và phẩm chất thì cũng sẽ không thực hiện được hoặc thực hiện sai chính sách trên thực tế. Việc thực hiện chính sách cũng phụ thuộc vào sự phân công, phân nhiệm rõ ràng về nhiệm vụ, chức năng quyền hạn, lợi ích của các cơ quan thực hiện chính sách. Bên cạnh cơ quan chủ chốt có trách nhiệm chính trong việc thực hiện một chính sách nhất định, cần xác định rõ các cơ quan phối hợp thực hiện chính sách để tạo ra một môi trường đồng bộ và ăn khớp cho việc thực hiện chính sách công. Nói chung nên hạn chế ở mức ít nhất có thể số lượng cơ quan thực hiện chủ yếu để đảm bảo tính hiệu quả của chính sách. - Thủ tục hành chính: Để thực hiện chính sách CCHC, các tổ chức liên quan lập ra những quy chế và thủ tục cần thiết. Các thủ tục này tạo ra môi trường thực hiện chính sách, quy định những đòi hỏi và bước đi cần thiết trong việc thực hiện chính sách, tạo ra trình tự ổn định và rành mạch cho hoạt động quản lý tối ưu. Mỗi cơ quan có những quy định về TTHC, mà các thủ tục này sẽ tạo điều kiện cho việc thi hành chính sách được thuận lợi. Các thủ tục phải có tính ổn định tương đối để không gây nhiều xáo trộn cho quá trình thực hiện chính sách công. Tuy nhiên, khi những thủ tục đã trở nên lỗi thời, kìm hãm việc thực hiện, thì cần phải thay thế bằng những thủ tục mới hợp lý và thuận tiện hơn. Chẳng hạn, hiện nay ta đang tiến hành cải cách TTHC trong một số lĩnh vực: Cấp giấy phép kinh doanh, Cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất 16