Tuyºn tªp c¡c chuy¶n · v k¾ thuªt t½nh nguy¶n h m,t½ch ph¥n. Nguy¹n Duy «ng
MËT SÈ K THUT "PH
N TCH " M TA TH×ÍNG GP KHI I TM
NGUYN HM HOC TNH ZTCH PH
N.
Th½ dö 1 : T¼m nguy¶n h m A1 = (x + 1)dx(x + 2)
Ta gi£ sû r¬ng : (x + 1)1(x + 2) = x +α 1 + x +β 2
Ta i t¼m 2 h» sè α , β theo ba c¡ch nh÷ sau :
x+1
1
1
C¡ch 1 : α = x→−1
lim
= lim
=
=1
(x + 1) (x + 2) x→−1 x + 2
−1 + 2
x+2
1
1
= lim
=
= −1
x→−2 (x + 1) (x + 2)
x→−2 x + 1
−2 + 1
β = lim
C¡ch 2 :
Cho x = 0 ta câ : (0 + 1)1(0 + 2) = 0 +α 1 + 0 +β 2 ⇔ 12 = α + 12 β
x=1
ta câ : (1 + 1)1(1 + 2) = 1 +α 1 + 1 +β 2 ⇔ 16 = 12 α + 31 β
α + 1β = 1
Do â m ta suy ra 2 h» sè α , β b¬ng c¡ch i gi£i h» :
C¡ch 3 :
Ta gi£ sû r¬ng : (x + 1)1(x + 2) = x +α 1 + x +β 2
⇔
(
2
2
1
1 ⇔
1
α+ β =
2
3
6
α=1
β = −1
1
α (x + 2) + β (x + 1)
x (α + β) + 2α + β
=
=
(x + 1) (x + 2)
(x + 1) (x + 2) (
(x + 1) (x +
(2)
C¥n b¬ng c¡c h» sè 2 v¸ m ta câ h» :
α+β =0
⇔
α=1
β = −1
2α + β = 1
Do â m ta suy ra : (x + 1)1(x + 2) = x +1 1 − x +1 2
Z
Z
Z
dx
dx
dx
x + 1
Vªy : (x + 1) (x + 2) = x + 1 − x + 2 = ln |x + 1| − ln |x + 2| + c = ln x + 2 + c
Z
2
: T¼m nguy¶n h m A2 = x (x −x2)+(x
dx
+ 5)
2
α
β
χ
Ta gi£ sû r¬ng : x (x −x2)+(x
= +
+
+ 5)
x x−2 x+5
Th½ dö 2
C¡ch 1 :
x (x + 2)
x+2
0+2
1
= lim
=
=−
x→0 x (x − 2) (x + 5)
x→0 (x − 2) (x + 5)
(0 − 2) (0 + 5)
5
(x − 2) (x + 2)
x+2
2+2
2
β = lim
= lim
=
=
x→2 x (x − 2) (x + 5)
x→2 x (x + 5)
2 (2 + 5)
7
(x + 5) (x + 2)
x+2
−5 + 2
3
χ = lim
= lim
=
=−
x→−5 x (x − 2) (x + 5)
x→−5 x (x − 2)
−5 (−5 − 2)
35
α = lim
C¡ch 2 :
+2
α
β
χ
1
1
1
Cho x = −1 ta câ : −1 (−1−1
=
+
+
⇔ −α − β + χ =
− 2) (−1 + 5)
−1 −1 − 2 −1 + 5
3
4
12
x=1
ta câ : 1 (1 −12)+(12 + 5) = α1 + 1 −β 2 + 1 +χ 5 ⇔ α − β + 61 χ = − 12
1
Tuyºn tªp c¡c chuy¶n · v k¾ thuªt t½nh nguy¶n h m,t½ch ph¥n. Nguy¹n Duy «ng
ta câ : 3 (3 −32)+(32 + 5) = α3 + 3 −β 2 + 3 +χ 5 ⇔ 13 α + β + 81 χ = 245
º t¼m ÷ñc c¡c h» sèα , β , χ ta gi£i h» ph÷ìng tr¼nh
:
x=3
1
1
1
−α − β + χ =
3
4
12
1
1
α−β+ χ=−
6
2
1
1
5
α+β+ χ=
3
8
24
⇔
1
α=−
5
2
7
3
χ=−
35
β=
C¡ch 3 :
α
β
χ
2
= +
+
Gi£ sû r¬ng : x (x −x2)+(x
+ 5)
x x−2 x+5
α (x − 2) (x + 5) + βx (x + 5) + χx (x − 2)
x+2
=
x (x − 2) (x + 5)
x (x − 2) (x + 5)
2
x (α + β + χ) + x (3α + 5β − 2χ) − 10α
x+2
=
⇔
x (x − 2) (x + 5)
x (x − 2) (x + 5)
1
α=−
α
+
β
+
χ
=
0
5
2
C¥n b¬ng c¡c h» sè 2 v¸ m ta câ h» : 3α + 5β − 2χ = 1 ⇔ β =
7
−10α = 2
χ=−3
35
x+2
1
2
3
Do â : x (x − 2) (x + 5) = − 5x + 7 (x − 2) − 35 (x + 5)
Z
Z
Z
Z
x+2
1
dx 2
dx
3
Vªy : x (x − 2) (x + 5) dx = − 5 x + 7 x − 2 − 35 xdx
+5
2
3
1
ln |x + 5| + c
= − ln |x| + ln |x − 2| −
5 Z
7
35
2
: T¼m nguy¶n h m A3 = (−3x2 − 2xx+ 5) (x + 1) dx
Ta c¦n nhî ph÷ìng tr¼nh bªc 2 câ d¤ng : ax2 + bx + c câ 2 nghi»m x1, , x2 th¼ ÷ñc biºu di¹n d÷îi
⇔
Th½ dö 3
d¤ng : ax2 + bx + c = a (x − x1) (x − x2)
5
2
Do â ta vi¸t : −3x − 2x + 5 = −3 (x − 1) x + 3
x2
2
Ta gi£ sû r¬ng : (−3x2 − 2xx+ 5) (x + 1) = −
5
3 (x − 1) x +
(x + 1)
3
=
α
+
x−1
β
5
x+
3
+
χ
x+1
x2 (x − 1)
x2
1
=
lim
−
=−
5
5
x→1
x→1
16
3 (x − 1) x +
(x + 1)
3 x+
(x + 1)
3
3 5
x2 x +
x2
25
3
β = lim −
= lim −
=−
5
3 (x − 1) (x + 1)
48
x→− 53
x→− 53
3 (x − 1) x +
(x + 1)
3
α = lim −
χ = lim −
x→−1
C¡ch 2 :
x2 (x + 1)
x2
1
= lim −
=
5
5 4
x→−1
3 (x − 1) x +
(x + 1)
3 (x − 1) x +
3
3
2
Tuyºn tªp c¡c chuy¶n · v k¾ thuªt t½nh nguy¶n h m,t½ch ph¥n. Nguy¹n Duy «ng
2
Cho x = 0 ta câ : (−3x2 − 2xx+ 5) (x + 1) = x −α 1 +
º
χ
3
+
⇔ −α + β + χ = 0
5
x+1
5
x+
3
χ
x2
α
β
4
3
1
+
x = 2 ta câ :
=
+
⇔− =α+ β+ χ
2
5
(−3x − 2x + 5) (x + 1)
x−1
x+1
33
11
3
x+
3
α
β
χ
9
1
3
1
x2
=
+
+
⇔−
= α+ β+ χ
x = 3 ta câ :
2
5
(−3x − 2x + 5) (x + 1)
x−1
x+1
112
2
14
4
x+
3
3
1
−α + β + χ = 0
α=−
5
16
25
tø â m ta câ h» : α + 3 β + 1 χ = − 4
⇔
β=−
11
3
33
48
1α + 3 β + 1χ = − 9
χ= 1
2
14
4
112
4
C¡ch 3 :
2
Gi£ sû r¬ng : (−3x2 − 2xx+ 5) (x + 1) = −
β
x2
Do â m ta2 câ :
x
=−
2
(−3x − 2x + 5) (x + 1)
3 (x − 1) x +
5
=
α
+
x−1
β
+
χ
x+1
5
3
3 5
5
α x+
(x + 1) + β (x − 1) (x + 1) + χ (x − 1) x +
x2
3
3
=
⇔−
5
5
3 (x − 1) x +
(x + 1)
(x − 1) x +
(x + 1)
3
3
8
2
5
5
⇔ x2 = x2 (α + β + χ) + x
α+ χ + α−β− χ
3
3
3
3
1
α+β+χ=1
α=−
16
8
2
25
α
+
χ
=
0
⇔
C¥n b¬ng c¡c h» sè 2 v¸ ta câ h» : 3 3
β=−
48
5
5
α−β− χ=0
χ= 1
3
3
4
(x + 1)
x+
x2
1
25
1
=−
−
+
5
5
16 (x − 1)
4 (x + 1)
3 (x − 1) x +
(x + 1)
48 x +
3 Z
3
Z
Z
Z
x2
1
dx
25
dx
1
dx
+
Suy ra : (−3x2 − 2x + 5) (x + 1) dx = − 16 x − 1 − 48
5
4
x+4
x+
3
1
25
5 1
= − ln |x − 1| −
ln x + + ln |x + 4| + c
16
48
3
4
Z
x−1
: T¼m nguy¶n h m A4 = (x2 + 4x + 5) (x2 − 4) dx
Ta c¦n chó þ r¬ng ph÷ìng tr¼nh : ax2 + bx + c = 0 vîi ∆ = b2 − 4ac < 0 th¼ ta vi¸t :
Th½ dö 4
ax2 + bx + c = a (x − x1 ) (x − x2 )
trong â : x1 = α + βi, x2 = α − βi, i2 = −1
Do â m ta câ : x2 + 4x + 5 = (x + 2 + i) (x + 2 − i)
Ta gi£ sû r¬ng :
x−1
x−1
α
β
χ
δ
=
=
+
+
+
2
2
+ 4x + 5) (x − 4)
(x + 2 + i) (x + 2 − i) (x − 4)
x+2+i x+2−i x−2 x+2
(x − 1) (x + 2 + i)
x−1
13
1
α = lim
= lim
=− − i
2
2
x→−2−i (x + 2 + i) (x + 2 − i) (x − 4)
x→−2−i (x + 2 − i) (x − 4)
34 34
(x2
3
Tuyºn tªp c¡c chuy¶n · v k¾ thuªt t½nh nguy¶n h m,t½ch ph¥n. Nguy¹n Duy «ng
(x − 1) (x + 2 − i)
x−1
13
1
=
lim
=
−
+
i
x→−2+i (x + 2 + i) (x + 2 − i) (x2 − 4)
x→−2+i (x + 2 + i) (x2 − 4)
34 34
(x − 1) (x − 2)
x−1
1
χ = lim 2
= lim 2
=
x→2 (x + 4x + 5) (x − 2) (x + 2)
x→2 (x + 4x + 5) (x + 2)
68
x−1
3
(x − 1) (x + 2)
= lim
=
δ = lim
2
2
x→−2 (x + 4x + 5) (x − 2)
x→−2 (x + 4x + 5) (x − 2) (x + 2)
4
13
13
1
3
1
1
− − i − + i
x−1
Do â m ta câ : (x2 + 4x + 5) (x2 − 4) = x34+ 2 +34i + x34+ 2 −34i + x 68
+ 4
−2 x+2
−13x − 27
1
3
=
+
+
2
17 (x + 4x + 5) 68 (x − 2) 4 (x + 2)
β=
lim
C¡ch 2 :
+β
χ
δ
+
+
Gi£ sû r¬ng : (x2 + 4xx+−5)1 (x2 − 4) = x2αx
+ 4x + 5 x − 2 x + 2
Cho x = 0 ta câ : 51 β − 21 χ + 12 δ = 201
1
1
1
x = 1 ta câ :
α+ β−χ+ δ =0
10
10
3
3
1
1
1
x = 3 ta câ :
α+ β+χ+ δ =
26
26
5
65
4
1
1
1
1
x = 4 ta câ :
α+ β+ χ+ δ =
37
37
2
6
148
º
tø
â
m
ta
câ
֖c
h»
:
1
1
1
1
β− χ+ δ =
5
2
2
20
1 α + 1 β − χ + 1δ = 0
10
10
3
⇔
1
1
1
3
α+ β+χ+ δ =
26
26
5
65
1
1
1
1
4
37
1
2
δ =− β+χ+
5
10
1 α − 1 β − 2χ = − 1
10
30
3
30
3
27
6
3
α−
β+ χ=−
26
650
5
650
22
2
11
4
⇔
13
α=−
17
β = − 27
β+ χ+ δ =
α−
β+ χ=−
2
6
148
37
555
3
1110
x−1
−13x − 27β
χ
3δ
=
+
+
2
2
2
(x + 4x + 5) (x − 4)
17 (x + 4x + 5) 68 (x − 2) 4 (x + 2)
α+
37
17
1
χ=
68
3
δ=
Do â :
C¡ch 3 :
+β
χ
δ
+
+
Gi£ sû : (x2 + 4xx+−5)1 (x2 − 4) = x2αx
+ 4x + 5 x − 2 x + 2
4
⇔ x − 1 = (αx + β) x2 − 4 + χ x2 + 4x + 5 (x + 2) + δ x2 + 4x + 5 (x − 2)
⇔ x − 1 = x3 (α + χ + δ) + x2(β + 6χ + 2δ) + x (−4α + 13χ
− 3δ) + (−4β + 10χ − 10δ)
δ = −α − χ
α+χ+δ =0
C¥n b¬ng c¡c h» sè 2 v¸ ta câ h» :
β + 6χ + 2 (−α − χ) = 0
β + 6χ + 2δ = 0
⇔
−4α + 13χ − 3δ = 1
−4α + 13χ − 3 (−α − χ) = 1
4β − 10χ + 10δ = 1
4β − 10χ + 10 (−α − χ) = 1
13
α=−
17
δ = −α − χ
27
⇔
−2α + β + 4χ = 0
−α + 16χ = 1
−10α + 4β − 20χ = 1
⇔
β=−
17
1
χ=
68
3
δ=
4
4
Tuyºn tªp c¡c chuy¶n · v k¾ thuªt t½nh nguy¶n h m,t½ch ph¥n. Nguy¹n Duy «ng
−13x − 27
1
3
Do â : (x2 + 4xx+−5)1 (x2 − 4) = 17 (x
+
+
2 + 4x + 5)
68 (x − 2) 4 (x + 2)
Z 2x + 54
Z
Z
x−1
13
1
dx
3
13
Vªy : (x2 + 4x + 5) (x2 − 4) dx = − 34 x2 + 4x + 5 dx + 68 x − 2 + 4 xdx
+2
Z
Z
Z
Z
(2x + 4)
1
dx
1
dx
3
dx
13
dx −
+
+
=−
2
2
34
x + 4x + 5 17
x + 4x + 5 68
x−2 4
x+2
Z
Z
Z
Z
2
d x + 4x + 5
13
1
1
dx
dx
3
dx
=−
+
−
+
2
2
34
x + 4x + 5
17
x−2 4
x+2
(x + 2) + 1 68
1
1
3
13
arctan (x + 2) +
ln |x − 2| + ln |x + 2| + c
= − ln x2 + 4x + 5 −
34
17 Z
68
4
x
: T¼m nguy¶n h m A5 = x3 + 1 dx
β
χ
√ +
√
Ta gi£ sû r¬ng : x3 x+ 1 = (x + 1) (xx2 − x + 1) = x +α 1 +
1
3
1
3
x− −
i x− +
i
2
2
2
2
1
x
=−
α = lim 2
x→−1 x − x + 1
3
√
1
x
3
√ = −
β = lim√
i
6
6
1
3
x→ 21 + 23 i
i
(x + 1) x − +
2
2
√
x
1
3
√ = +
χ = lim√
i
6
6
1
3
x→ 12 − 23 i
(x + 1) x − −
i
2
2
√
√
3
1
3
1
−
i
+
i
x
1
Do â : x3 + 1 = − 3 (x + 1) + 6 6√ + 6 6√ = − 3 (x1+ 1) + 3 (x2x−+x1+ 1)
1
1
3
3
x− −
i x− +
i
2
2
2
2
Z
Th½ dö 5
C¡ch 2 :
Gi£ sû : x3 x+ 1 = x +α 1 + x2βx− +x +χ 1
Cho x = 0 ta câ : 0 = α + χ
1
1
x = 1 ta câ : = α + β + χ
2
2
2
1
2
1
x = 2 ta câ : = α + β + χ
9
3
3
3
1
α=−
3
α+χ=0
1
1
α+β+χ=
⇔
β=
2
2
1
2
1
2
α+ β+ χ=
χ=
3
3
3
9
x
1
x+1
=
−
+
x3 + 1
3 (x + 1) 3 (x2 − x + 1)
Do â m ta câ h» :
Vªy :
C¡ch 3 :
Ta công gi£ sû r¬ng : x3 x+ 1 = x +α 1 + x2βx− +x +χ 1
1
3
1
3
⇔ x = α x2 − x + 1 + (βx + χ) (x + 1)
5
Tuyºn tªp c¡c chuy¶n · v k¾ thuªt t½nh nguy¶n h m,t½ch ph¥n. Nguy¹n Duy «ng
α+β =0
C¥n b¬ng c¡c h» sè m ta câ h» : −α + β + χ = 1
α+χ=0
Z
Z
Z
⇔
1
α=−
3
1
3
1
χ=
3
β=
1
2x + 2
+
dx
Vªy : x3 x+ 1 dx = − 13 xdx
2
Z +1 6 Z x −x+1
Z
1
dx
1
2x + 1
1
dx
=−
+
dx +
2
2
3
x+1 6
x −x+1 6
x −x+1
Z
Z
Z
2
d x −x+1
dx
1
1
dx
1
+
+
=−
3
x+1 6
x2 − x + 1
6
1 2 3
x−
+
2
4
1
1 2
1
2x − 1
= − ln |x + 1| + ln x − x + 1 + √ arctan √
+c
3
3 3
3
Z6
: T¼m nguy¶n h m A6 = x4dx+ 1
Gi£ sû r¬ng : x4 + 1 = x2 + px + 1 x2 − √px + 1 = x4 + 2 − p2 x + 1
çng nh§t 2 v¸ ta câ : 2 − p2 =√0 ⇔ p = ± 2 √
Do â ta vi¸t : x4 + 1 = x2 + 2x + 1 x2 − 2x + 1
1
=
√
√
⇒
2
x + 2x + 1 x2 − 2x + 1
α
β
χ
δ
√ +
√ +
√ +
√
√
√
√
√
=
2
2
2
2
2
2
2
2
+
i x+
−
i x−
+
i x−
−
i
x+
2
2
2
2
2
2
2
2
T¼m c¡c h» sè : α, β, χ, δ nh÷ sau :
Th½ dö 6
√
√
√
√
√
√
√
√
α=
lim
√
√
x→− 2 − 2 i
1
= 2 + 2i
8
8
β=
lim
√
√
2
2
x→− + i
1
= 2 − 2i
8
8
2
√
√
√
2
2
−
i x2 − 2x + 1
x+
2
2
2
2
2
χ=
lim
√
√
2
2
x→ − i
2
2
δ=
lim √
√
x→ 2 + 2 i
Vªy :
√
√
√
2
2
x+
+
i x2 − 2x + 1
2
2
√
1
= − 2 + 2i
8
8
1
= − 2 − 2i
8
8
√
√
2
2
x−
−
i x2 + 2x + 1
2
2
√
√
√
2
2
2
2
x−
+
i x2 + 2x + 1
√ 2 √ 2
√
√ √
√
√
√
2
2
2
2
2
2
2
2
+
i
x+
−
i +
−
i
x+
+
i
8
8
2
2
8
8
2
2
1
√
=
+
x4 + 1
x2 + 2x + 1
6
Tuyºn tªp c¡c chuy¶n · v k¾ thuªt t½nh nguy¶n h m,t½ch ph¥n. Nguy¹n Duy «ng
√
√
√ √
√
√
√
2
2
2
2
2
2
2
2
+
i
x−
−
i + −
−
i
x−
+
i
−
8
8
2
2
8
8
2
2
√
+
2 − 2x + 1
x
√
√
1
1
2
2
x+
x+
−
4√ 2 +
4√
2
=
2
2
x + 2x + 1 x − 2x + 1
C¡ch 2 : Ta gi£ sû r¬ng : x4 1+ 1 = 2 αx√+ β + 2 χx√+ δ
x + 2x + 1 x − 2x + 1
1
1
Cho x = −1 ta câ : 2 = − √ α + 1√ β − 1√ χ + 1√ δ
2− 2
2− 2
2+ 2
2+ 2
x = 0 ta câ : β + δ = 1
1
1
1
1
1
√ α+
√ β−
√ χ+
√ δ
x = 1 ta câ : =
2
2+ 2
2+ 2
2− 2
2− 2
√
√
1
1 √
2α + β +
2χ + δ
x = 2 ta câ : =
5
5
β
+
δ=1
1
1
1
1
1
√ α+
√ β−
√ χ+
√ δ=
−
2
º tø â ta câ h» : 21− 2 21− 2 21+ 2 21+ 2 1
√ α+
√ β−
√ χ+
√ δ=
2
2
+
2
2
+
2
2
−
2
2
−
2
√
√
1
1
2α + β +
2χ + δ =
5
5
β+δ =1
√
√
2α − 2β + 2χ + 2δ = 0
√
⇔
√
√
2
+
2
α+β+ 3+2 2 χ+ 3+2 2 δ =
2
√
√
2α + β + 5 2χ + 5δ = 1
√
2
β
+
δ
=
1
α=
√
√
4
2α − 2β + 2χ = − 2
1
√
⇔
⇔
β=δ=
√
√
4
+
3
2
√2
a− 2+2 2 β+ 3+2 2 χ=−
2
√
√
χ=− 2
2α − 4β + 5 2χ = −4
4
√
√
2
1
2
1
x+
−
x+
Vªy ta câ ÷ñc : x4 1+ 1 = 2 4 √ 2 + 2 4√ 2
x + 2x + 1 x − 2x + 1
√
C¡ch 3 :
Ta công gi£ sû r¬ng : x4 1+ 1 =
αx + β
χx + δ
√
√
+
2
+ 2x
+ 1 x − 2x + 1
√
√
⇔ 1 = (αx + β) x2 − 2x + 1 + (χx + δ) x2 + 2x + 1
√
√
√
√
⇔ 1 = (α + χ) x3 + − 2α + β + 2χ + δ x2 + α − 2β + χ + 2δ x + β + δ
x2
C¥n b¬ng c¡c
h» sè 2 v¸ m ta câ ÷ñc h» sau:
√
2
α=
4
α+χ=0
α+χ=0
−√2α + β + √2χ + δ = 0
−√2α + √2χ = −1
1
√
√
√
√ ⇔
⇔
β=δ=
α − 2β + χ + 2δ = 0
α − 2 2β + χ = − 2
√2
χ=− 2
β+δ =1
δ =1−β
4
7
Tuyºn tªp c¡c chuy¶n · v k¾ thuªt t½nh nguy¶n h m,t½ch ph¥n. Nguy¹n Duy «ng
√
1
1
2
2
−
x+
x+
1
Do â : x4 + 1 = 2 4 √ 2 + 2 4√ 2
x + 2x + 1 x − 2x + 1
1
1
1
1
Z
Z
Z − √ x+
√ x+
Vªy ta câ : x4dx+ 1 = 22 2√ 2 dx + 2 2 √2 2 dx
x + 2x + 1
x − 2x + 1
1
1
√
Z
Z
Z
√ x+
1
1
2x + 2
dx
2
2 2
√
√
dx = √
dx +
Ta câ : 2 √
4
x + Z 2x + 1 √ 4 2 x2 Z
+ 2x + 1
x2 + 2x + 1
2
d x + 2x + 1
1
1
dx
√
= √
+
2
4
4 2
x2 + 2x + 1
1
1
x+ √
+
2
2
√
√
1
1
= √ ln x2 + 2x + 1 + √ arctan 2x + 1 + c1
4 2
2 2
1
1
√
Z
Z
Z − √ x+
1
−2x + 2
1
dx
2
2 2
√
√
dx = √
dx +
L¤i câ : 2 √
2
2
4
x − Z2x + 1
x − 2x + 1
√ 4 2 x −Z 2x + 1
2
d x − 2x + 1
dx
1
1
√
=− √
+
2
4
4 2
x2 + 2x + 1
1
1
x− √
+
2
2
√
√
1
1
= − √ ln x2 − 2x + 1 + √ arctan 2x − 1 + c2
4 2
2
2 √ 2
Z
√
√
dx
1
x + 2x + 1
1
1
Vªy : x4 + 1 = √ ln 2 √
+ √ arctan 2x + 1 + √ arctan 2x − 1 + c
4 2
x − 2x
2 2
2 2
Z +1
dx
: T¼m nguy¶n h m A7 = x8 + 1
Gi£ sû r¬ng : x8 + 1 = x4 + px2 + 1 x4 − px√2 + 1 = x8 + 2 − p2 x4 + 1
çng nh§t 2 v¸ ta √÷ñc : 2 − p2 = 0√⇔ p = ± 2
⇒ x8 + 1 = x4 + 2x2 + 1 x4 − 2x2 + 1
√
Ta câ : x4 + 2x2 + 1 = x2 + qx + 1 x2 −p
qx + 1 = x4 + 2 − q 2 x2 + 1
√
√
2 −p 2
çng nh§t
2
v¸
ta
câ
:
2 −p
q 2 = 2 ⇔ q =±
√ 2
√
√
4
2
2
⇒ x + 2x + 1 = x + 2 − 2x + 1 x − 2 − 2x + 1
√
Ta câ : x4 − 2x2 + 1 = x2 + rx + 1 x2 − rx + 1 p= x4 + 2 − r2 x2 + 1
√
√
r =p
± 2+ 2
çng nh§t
2
v¸
ta
câ
֖c
:
2 − r2 = − 2⇔
p
√
√
√
⇒ x4 − 2x2 + 1 = x2 + 2 + 2x + 1 x2 − 2 + 2x + 1
√
Th½ dö 7
Do â m ta câp:
p
p
p
√
√
√
√
2x + 1 x2 − 2 − 2x + 1 x2 + 2 + 2x + 1 x2 − 2 + 2x + 1
p
p
p
√
√
√
1
1
2 − 2x + 2
1 − 2 − 2x + 2
1
2 + 2x + 2
p
p
p
=
+
+
+
⇒ 8
x +1
8 x2 + 2 − √2x + 1 8 x2 − 2 − √2x + 1 8 x2 + 2 + √2x + 1
p
√
1 − 2 + 2x + 2
p
+
8 x2 − 2 + √2x + 1
x8 +1 = x2 +
2−
8
Tuyºn tªp c¡c chuy¶n · v k¾ thuªt t½nh nguy¶n h m,t½ch ph¥n. Nguy¹n Duy «ng
Ta chó þ :
Z
1
dx
=
ax2 + bx + c
a
Z
dx
, 4ac − b2 > 0
b
c
x2 + x +
a
a
Z
Z
dx
1
dx
1
=
(1)
=
p
2
2
2
2
a
a
(x
−
p)
+
q
2
−b
4ac − b
+
x−
2a
2a
√
4ac − b2
°t : p = −b
,q =
, x = p + qt
2a
2a
Z
Z
1
1
2
1
2
Do â : (1) = aq t2 + 1 dt = √
dt = √
arctan t
2
t +1
4ac − b2
4ac − b2
2
2ax + b
=√
arctan √
+C
4ac − b2
4ac − b2
Trong â ta °t : t = x −q p = √2ax + b 2
Z
Z 4ac − b
Z
Z
xdx
2ax + b − b
2ax + b
1
1
b
L¤i câ : ax2 + bx + c = 2a ax2 + bx + c dx = 2a ax2 + bx + c dx− 2a ax2 +1bx + c dx
Z
2
b
1
dx
=
ln ax + bx + c −
+C
2a
2a
ax2 + bx + c
Vîi : aZ = c = 1, ∆ = 4 − b2 >Z 0 ta câ :
Z
xdx
dx
Ax + B
dx = A
+B
2
2
2
x + bx + 1
x + bx + 1
x + bx + 1
2x + b
A 2
2B − Ab
arctan √
+ ln x + bx + 1 + C
= √
2
4 − b2
b2
p 4 −√
Z
+2
Do â : A7.1 = 81 2 2p− 2x
dx =
√
x
+
2
−
2x
+
1
p
p
p
√
√
√
p
√
2+ 2
2x + 2 − 2
2− 2
2
+
=
arctan p
ln
x
+
2
−
2x
+
1
+ C1
√
8
16
2
+
2
p
√
Z
1
− 2 − 2x + 2
p
dx =
A7.2 =
√
8
2−
x
2
−
2x
+
1
p
p
p
√
√
√
p
√
2+ 2
2x − 2 − 2
2− 2
2
=
arctan p
−
ln x − 2 − 2x + 1 + C2
√
8
16
2
+
2
p
√
Z
2 + 2x + 2
p
A7.3 =
dx =
√
2+
x
2
+
2x
+
1
p
p
p
√
√
√
p
√
2− 2
2x + 2 − 2
2+ 2
2
=
arctan p
+
ln x + 2 + 2x + 1 + C3
√
8
16
2
−
2
p
√
Z
− 2 + 2x + 2
p
A7.4 =
dx =
√
2−
x
2
+
2x
+
1
p
p
p
√
√
√
p
√
2− 2
2x − 2 − 2
2+ 2
2
p
=
arctan
−
ln x − 2 + 2x + 1 + C4
√
8
16
2− 2
Do â m ta câ : A7 = A7.1 + A7.2 + A7.3 + A7.4
C¡ch 2 :
Ta câ : x8 + 1 = 0 ⇔ x8 = −1 = cos (π + k2π) + i sin (π + k2π)
9
Tuyºn tªp c¡c chuy¶n · v k¾ thuªt t½nh nguy¶n h m,t½ch ph¥n. Nguy¹n Duy «ng
π + k2π
π + k2π
⇒ x = cos
+ i sin
, vîi : k = 0, .., 7
8
8
√
√
3π
1p
5π
π
1p
3π
Ta câ : sin π8 = sin 7π
= cos
=
= sin
= cos =
2 − 2, sin
2+ 2 ,
8
8
2
8
8
8
2
√
7π
1p
5π
= cos
=−
2 − 2,
cos
8
8
2
Z
3
dx
1X
(2k + 1) π
(2k + 1) π
2
Do â m ta câ : 1 + x8 = − 8
ln x − 2x cos
+1
×cos
+
8
8
k=0
(2k + 1) π
3
x sin
(2k + 1) π
1 X
8
+
+ C, k = 0, ..., 7
arctan
× sin
(2k + 1) π
4
8
k=0
1 − x cos
8
tr¶n ta nhªn th§y c¡c h» sè : α, β, χ, δ..., l c¡c h» sè "b§t ành" tùc l "nhúng h»
Qua c¡c th½ dö
sè khæng h· thay êi " dò ta câ thay êi "gi¡ trà cõa bi¸n x" . º t¼m hiºu rã v§n · n y ta s³
l m quen d¤ng to¡n n y vîi c¡cZb i tªp m¨u t÷ìng tü nh÷ sau :
B i 1 : T¼m nguy¶n h m I1 = (x −x3)+(x27+ 3) dx
Gi£ sû r¬ng : (x −x3)+(x27+ 3) = x −α 3 + x +β 3
⇔ x + 27 = α (x + 3)
(α + β) + (3α − 3β)
( + β (x − 3) = x(
C¥n b¬ng h» sè 2 v¸ ta câ h» :
α+β =1
⇔
α=5
β = −4
α−β =9
Z
Vªy : (x −x3)+(x27+ 3) dx = x −5 3 dx − x +4 3 dx = 5 ln |x − 3| − 4 ln |x + 3| + c
Z
: T¼m nguy¶n h m I2 = (x −8x3)−(x17+ 4) dx
Gi£ sû r¬ng : (x −8x3)−(x17+ 4) = x −α 3 + x +β 4 = α (x(x+−4)3)+(xβ +(x4)− 3) = x (α(x+−β)3)+(x(4α+ −4) 3β)
(
(
Z
Z
B i 2
º tø â ta câ h» :
α+β =8
⇔
α=1
4α − 3β = −17
β=7
Z
Z
Vªy : (x −8x3)−(x17+ 4) dx = x −1 3 dx + x +7 4 dx = ln |x − 3| + 7 ln |x + 4| + c
Z
− 26
: T¼m nguy¶n h m I3 = x2 7x
dx
− 6x − 16
− 26
7x − 26
α
β
(α + β) x + (2α − 8β)
Gi£ sû r¬ng : x2 7x
=
=
+
=
− 6x − 16
(x − (
8) (x + 2)
x − 8 x(
+2
(x − 8) (x + 2)
Z
B i 3
C¥n b¬ng h» sè 2 v¸ m ta câ h» :
α+β =7
⇔
α=3
2α − 8β = −26
β=4
Z
− 26
3
4
Vªy : x2 7x
dx =
dx +
dx = 3 ln |x − 8| + 4 ln |x + 2| + c
− 6x − 16
x
x+2
Z− 82
− 150
: T¼m nguy¶n h m I4 = 7x x+3 75x
dx
− 25x
2
− 150
7x2 + 75x − 150
α
β
χ
Gi£ sû r¬ng : 7x x+3 75x
=
= +
+
− 25x
x (x − 5) (x + 5)
x x−5 x+5
Z
Z
B i 4
10
Tuyºn tªp c¡c chuy¶n · v k¾ thuªt t½nh nguy¶n h m,t½ch ph¥n. Nguy¹n Duy «ng
C¥n b¬ng
α x2 − 25 + β x2 + 5x + χ x2 − 5x
7x2 + 75x − 150
=
⇔
x (x − 5) (x + 5)
x (x − 5) (x + 5)
(α + β + χ) x2 + (5β − 5χ) x − 25α
=
x (x − 5) (x +
5)
α+β+χ=7
α=6
h» sè 2 v¸ m ta câ h» : 5β − 5χ = 75 ⇔ β = 8
−25α = −150
Z
Z
χ = −7
Z
7x2 + 75x − 150
6
8
7
dx =
dx +
dx −
dx
3
x − 25x
x
x−5
x+5
=Z
6 ln |x| + 8 ln |x − 5| − 7 ln |x + 5| + c
2
− 49
: T¼m nguy¶n h m I5 = −2xx3−−14x
dx
2
7x
2
− 49
−2x2 − 14x − 49
α
β
χ
sû r¬ng : −2xx3−−14x
=
= + 2+
2
2
7x
x (x −7)
x x
x−7
2
2
= α x − 7x + β (x −
7) + χx = (α + χ) x2 + (−7α + β) x − 7β
Vªy :
Z
B i 5
Gi£
α + χ = −2
C¥n b¬ng h» sè 2 v¸ ta câ h» : −7α + β = −14
Vªy :
Z
⇔
−7β = −49
Z
Z
−2x2 − 14x − 49
dx =
x3 − 7x2
Z
B i 6 : T¼m nguy¶n h m I6 =
Gi£ sû r¬ng :
8x − 36
(x − 5)
2
=
3
dx +
x
8x − 36
(x − 5)2
β
7
dx −
x2
α=3
β=7
χ = −5
Z
5
7
dx = 3 ln |x| − − 5 ln |x − 7| + c
x−7
x
dx
α
α (x − 5) + β
αx − 5α + β
+
=
=
2
2
x − 5 (x − 5)
(x − 5)(
(x − 5)2
(
C¥n b¬ng h» sè 2 v¸ ta câ h» :
α=8
α=8
⇔
β=4
−5α + β = −36
Z
4
4
Vªy : 8x − 362 dx = x −8 5 dx +
dx = 8 ln |x − 5| −
+c
2
x−5
(x − 5)
(x − 5)
Z
2 + 20x + 9
: T¼m nguy¶n h m I7 = 6x
dx
x3 + 2x2 + x
2 + 20x + 9
6x2 + 20x + 9
α
β
χ
Gi£ sû r¬ng : 6x
=
=
+
+
x3 + 2x2 + x
x + 1 (x + 1)2 x
x(x + 1)2
2
αx (x + 1) + βx + χ(x + 1)
(α + χ) x2 + (α + β + 2χ) x + χ
=
=
2
2
x(x + 1)
x(x + 1)
α+χ=6
α = −3
C¥n b¬ng h» sè 2 v¸ ta câ h» : α + β + 2χ = 20 ⇔ β = 5
Z
Z
B i 7
Vªy :
Z
6x2 + 20x + 9
dx = −
x3 + 2x2 + x
χ=9
Z
3
dx +
x+1
Z
5
χ=9
Z
2
dx +
(x + 1)
5
= −3 ln |x + 1| −
+ 9 ln |x| + 1
x+1
9
dx
x
11
Tuyºn tªp c¡c chuy¶n · v k¾ thuªt t½nh nguy¶n h m,t½ch ph¥n. Nguy¹n Duy «ng
B i 8 : T¼m nguy¶n h m I8 =
9x3 − 20x2 + 30x − 97
dx
(x − 2) (x − 3) (x2 + 5)
9x3 − 20x2 + 30x − 97
α
β
χx + δ
Gi£ sû r¬ng : (x
=
+
+
− 2) (x − 3) (x2 + 5)
x − 2 x − 3 x2 + 5
3
2
9x3 − 20x2 + 30x − 97
9x − 20x + 30x − 97
=
5
,
β
=
lim
=4
α = lim
x→3
x→2
(x − 3) (x2 + 5)
(x − 2) (x2 + 5)
9x3 − 20x2 + 30x − 97
+δ
Do â : (x − 2) (x − 3) (x2 + 5) = x −5 2 + x −4 3 + χx
2
x +5
5 4 1
97
Cho x = 0 ta câ : − 30 = − 2 − 3 + 5 δ
1
13
x = 1 ta câ : − = −5 − 2 + (χ + δ)
2
(6 1
(
3
δ=
C¥n b¬ng c¡c h» sè 2 v¸ ta câ h» : 5 5 ⇔ χ = 0
δ=3
χ+δ =3
9x3 − 20x2 + 30x − 97
5
4
3
Do â ta câ : (x
=
+
+
− 2) (x − 3) (x2 + 5) Z x − 2 x −Z3 x2 + 5 Z
Z
3
9x − 20x2 + 30x − 97
5
4
3
Vªy : (x
dx =
dx +
dx +
dx
2
2
− 2) (x − 3) (x + 5)
x−2
x−3
x + 5
3
x
= 5 ln |x − 2| + 4 ln |x − 3| + √ arctan √
+c
5
5
Z
3
2
: T¼m nguy¶n h m I9 = 4x − 21x 2 + 248x + 17 dx
(x − 3) (x + 7)
3
2
+δ
Ta gi£ sû r¬ng : 4x − 21x 2 + 248x + 17 = x −α 3 + β 2 + χx
2
x +7
(x − 3) (x + 7)
(x − 3)
Z
B i 9
0
4x3 − 21x2 + 48x + 17
4x3 − 21x2 + 48x + 17
α = lim
=
0
,
β
=
lim
=5
x→3
x→3
x2 + 7
x2 + 7
3
2
5
+δ
χx + δ
=
Do â : 4x − 21x 2 + 248x + 17 = x −0 3 + 5 2 + χx
+
x2 + 7
x2 + 7
(x − 3) (x + 7)
(x − 3)
(x − 3)2
5 1
Cho x = 0 ta câ : 17
= + δ ⇔ δ = −2
63
9 7
3
5 1
x = 1 ta câ : = + (χ + δ) ⇔ χ + δ = 2 ⇔ χ = 2 − δ = 4
2
4 8
4x3 − 21x2 + 48x + 17
5
4x − 2
Suy ra :
=
+ 2
2
2
2 + 7)
x +7
(x − Z
3)
Z (x3− 3) (x
Z
2
4x − 21x + 48x + 17
4x − 2
5
Do â :
dx =
dx +
dx
2
2
x2 + 7
(x − 3) (x2 + 7)
(x
−
3)
Z
Z
Z
5
4x
dx
dx +
dx − 2
=
2
2
2
x +7
x +7
(x − 3)
5
2
x
=−
+ 2 ln x2 + 7 − √ arctan √
+c
x−3
7
7
Ta c¦n chó þ nhúng v§n · nh÷ sau :
P (x)
Gi£ sû ta câ h m ph¥n thùc : Q
trong â bªc P (x) nhä hìn bªc cõa Q (x) v ta gi£ sû r¬ng :
(x)
Q (x) = K (x) .R (x) = K (x) .(x − a)n
12
Tuyºn tªp c¡c chuy¶n · v k¾ thuªt t½nh nguy¶n h m,t½ch ph¥n. Nguy¹n Duy «ng
P (x)
P (x)
T (x)
α
β
χ
Do â : Q
=
+
+
...
+
n =
n +
(x)
K (x) (x − a)
x−a
K (x) .(x − a)
(x − a)n−1
Trong â bªc cõa T (x) nhä hìn bªc
t¼m c¡ch h» sè α, β, ..., χ ta l m nh÷ sau :
cõa K (x).º
0
P (x)
P (x)
α = lim
, β = lim
x→a K (x)
x→a K (x)
P (x)
, χ = lim
x→a K (x)
n
Mët v§n · núa khi ph¥n t½ch mët ph¥n thùc l c¡c ph¥n thùc m khi m¨u câ nghi»m phùc .
P (x)
Cho ph¥n thùc câ d¤ng : Q
.Trong
â
:
Q (x) = K (x) .R (x) = K (x) . ax2 + bx + c
(x)
2
Vîi : ∆ = b − 4ac < 0 ta câ c¡c nghi»m nh÷ sau : xk = α ± βi, k = 0, 1, i2 = −1
P (x)
P (x)
T (x)
χx + δ
Do â ta câ : Q
=
=
+ 2
2
(x)
K (x) . (ax + bx + c)
K (x) ax + bx + c
º t¼m c¡c h»
sè
:
χ,
δ
ta
l m
nh÷
sau
:
P (x)
Im [ε + φi]
Im [ε + φi]
χ = lim
,
φ = Rec [ε + φi] + |α| .
=
β
β
x→α+βi K (x)
C¡c th½ dö m¨u nh÷ sau :
2
+β
χx + δ
T¼m c¡c h» sè α, β, χ, δ : (x2 + 4xx+ +6) x(x+2 +1 2x + 6) = x2αx
+ 2
+ 4x√+ 6 x + 2x + 6
2
Ta câ nghi»m cõa ph÷ìng tr¼nh : x + 4x + 6 = 0 ⇔ x = √
−2 ± 2 i
2
Nghi»m cõa
: x + 2x
ph÷ìng tr¼nh
√ + 6 = 0 ⇔ x = −1 ± 5 i
lim √
x→−2+ 2i
2 5 2
x2 + x + 1
= −
i
2
x + 2x + 6
3
12
Do â ta câ :
√
2 5 2
Im
−
i
3
12
5
√
• α=
=− ,
12
2
√
2 5 2
√
Im
−
i
3
12
2 10
2
2 5 2
√
−
i + 2.
= −
=−
• β = Rec
3
12
3 12
12
2
2
√
x +x+1
1
5 5
T÷ìng tü ta công câ : lim √ x2 + 4x + 6 = − 12 + 12 i
x→−1+ 5i
√
1
5 5
i
Im − +
12
12
5
√
• χ=
=
,
12
5
√
1
5 5
√ Im − +
i
12
12
1
5 5
1
5
4
√
• δ = Rec − +
i +
=− +
=
12
12
12 12
12
5
2
−2
5x + 4
Vªy ta câ ÷ñc : (x2 + 4xx+ +6) x(x+2 +1 2x + 6) = 12 (x−5x
+
2 + 4x + 6)
12 (x2 + 2x + 6)
2
+β
χ
δ
T¼m c¡c h» sè α, β, χ, δ : 2 x + 1 2 = αx
+
+
2
x +6
x + 2 (x + 2)2
(x + 6) (x + 2)
√
Nghi»m cõa ph÷ìng tr¼nh : x2 + 6 = 0 ⇔ x = ± 6 i
13
Tuyºn tªp c¡c chuy¶n · v k¾ thuªt t½nh nguy¶n h m,t½ch ph¥n. Nguy¹n Duy «ng
x2 + 1
Ta câ : lim√
2
x→ 6i (x + 2)
Do â m ta câ :
√
6
1
+
i
=
10
5
√
√
1
6
6
Im
+
i
10
5
1
√
• α=
= √5 =
5
6
6
√
1
6
√
Im
+
i
10
5
1
6
1
√
• β = Rec
=
+
i + 0.
10
5
10
6
• δ = lim
x→−2
x2 + 1
4+1
5
1
=
=
=
2
x +6
4+6
10
2
• χ = lim
x→−2
x2 + 1
x2 + 6
Vªy ta câ ÷ñc :
0
= lim
x→−2
x2 + 1
10x
(x2 + 6)
2
=−
20
1
=−
100
5
1
1
2x + 1
−
+
2
(x2 + 6) (x + 2) Z 10 (x + 6) 5 (x + 2) 2(x + 2)2
: T¼m nguy¶n h m I10 = (x2 − x x++1)1(x2 + 1) dx
+δ
Gi£ sû r¬ng : (x2 − x x++1)1(x2 + 1) = x2αx− +x +β 1 + χx
x2 +
√1
Nghi»m cõa ph÷ìng tr¼nh : x2 − x + 1 = 0 ⇔ x = 21 ± 23 i
h x + 1 i 3 √3
Ta câ : lim
= −
i
√
2
2
2
x→ 1 + 3 i x + 1
2
=
B i 10
Do â m ta câ :
2
2
√
3
3
−
i
Im
2
2
√
= −1
• α=
3
2
√
3
3
1
3 1
• β = Rec
−
i + |−1| = + = 2
2
2
2
2 2
Ta câ nghi»mh cõa ph÷ìngi tr¼nh : x2 + 1 = 0 ⇔ x = ±i
x+1
L¤i câ : x→i
lim 2
= −1 + i
x −x+1
Do â suy ra :
• χ = Im [−1 + i] = 1 , δ = Rec [−1 + i] = −1
+2
x−1
+ 2
Do â ta câ : (x2 − x x++1)1(x2 + 1) = x2−x
−x+1 x +1
Vªy :
Z
(x2
x+1
dx =
− x + 1) (x2 + 1)
14
Tuyºn tªp c¡c chuy¶n · v k¾ thuªt t½nh nguy¶n h m,t½ch ph¥n. Nguy¹n Duy «ng
Z
Z
Z
Z
2x − 1
3
dx
1
2x
dx
1
dx
+
+
dx
−
=−
2+1
2
x2 − x + 1 2
x2 − x + 1 2
x2 + 1
x Z
Z
Z
Z
2
2
d x −x+1
d x +1
3
dx
1
dx
1
+
+
−
=−
2
2
2
2
2
x −x+1
2
2
x +1
x +1
1
3
x−
+
2
4
√
2x
−
1
1
1
√
+ ln x2 + 1 − arctan x + c
= − ln x2 − x + 1 + 3 arctan
2
3 2
2
√
x +1
2x − 1
1
√
= ln
+ 3 arctan
− arctan x + c
2
2
x −x+1
3
B i tªp b¤n åc tü luy»n : Z
B i 1 : T¼m nguy¶n h m I1 =
Z
B i 2 : T¼m nguy¶n h m I2 =
B i 3
√
x− 2
dx
(x − 1) (x + 1) (x + 2)
x2 − 1
dx
√
2 − 3x + 2 (x2 − 1)2
x
Z
1
dx
: T¼m nguy¶n h m I3 =
2
2
2
Z (x + x2 + 2) (x + 1)
x −1
: T¼m nguy¶n h m I4 =
dx
3
(x + 2) (x − 1)3
B i 4
PH×ÌNG PHP L×ÑNG GIC HÂA TRONG TCH PH
N.
D¤ng t½ch ph¥n
êi bi¸n sè
i·u ki»n
bi¸ni sè
h
√
π π
f x, a2 − x2 dx
x = a sin t
t∈ − ;
h π 2 2 3π
√
a
f x, x2 − a2 dx
x=
t ∈ 0;
∪ π;
cos t
2h
2
√
π
f x, x2 + a2 dx
x = a tan t
t ∈ 0;
r
2π
a+x
dx
f x,
x = a cos 2t
t ∈ 0;
a−x
p
h π2 i
f x, (x − a) (b − x) dx x = a + (b − a) sin2 t
t ∈ 0;
2
B£ng 1: B£ng tâm tt c¡c cæng thùc bi¸n êi l÷ìng gi¡c b¬ng c¡ch êi bi¸n sè.
√
1. D¤ng 1 : f x, a2 − x2 dx
Z
B i 1 : T¼m nguy¶n h m A1 = √1xdx
− x2
°t : xZ = sin t ⇒ dx Z= cos tdt
Z
xdx
sin t. cos tdt
p
Vªy : √
=
=
2
2
1−x
Z
sin t. cos tdt
|cos t|
1−
Z sin t
sin t. cos tdt
π
=
sin tdt = − cos t + c, 0 ≤ t < ,
cos t
2
Z
= Z
sin t. cos tdt
3π
−
= − sin tdt = cos t + c, π ≤ t <
,
cos t
2
15
Tuyºn tªp c¡c chuy¶n · v k¾ thuªt t½nh nguy¶n h m,t½ch ph¥n. Nguy¹n Duy «ng
C¡ch 2 :
i·u ki»n :Z−1 < x < 1, Z
Bi¸n êi : √ xdx 2 =
Z
xdx
√
√
1 + x. 1 − x
1−x
(1 − x) (1 + x)
√
√
√
√
Ta nhªn th§y : 1 − x + 1 + x = 2. °t : 1 − x = 2 sin t, 1 + x = 2 cos t
Do âZta câ : 1 − x = 2sin2t ⇒Zdx = −4 sin2t.cos tdt
Z
1 − 2sin t sin t. cos tdt
xdx
√
Vªy : √
= −2 cos 2tdt = − sin 2t + c
= −4
2 sin t. cos t
1 + x. 1 − x
C¡ch 3 :Z
Ta câ :
xdx
=
p
p
− 1
d 1 − x2
1
√
1 − x2 2 d 1 − x2 = − 1 − x2 + c
=−
2
Z1 − x2
dx
√
: T¼m nguy¶n h m A2 = √
2+x+ 2−x
Ta chó þ : 2 + x√+ 2 − x = 4, √
Do â ta °t : 2 + x = 2 sin t, 2 − x = 2 cos t, 0 ≤ t ≤ π2 ;
⇒ 2 + x = 4sin2 t ⇒Z dx = 8 sin t cos tdtZ
Z
dx
sin t cos tdt
(sin t + cos t)2 − 1
√
Vªy : √
=4
=2
dt
sin
t
+
cos
t
sin
t
+
cos
t
2
+
x
+
2
−
x
Z
Z
Z
Z
√
dt
dt
= 2 (sin t + cos t)dt − 2
= 2 (sin t + cos t)dt − 2
π
sin t + cos t
sin t +
4
Z
Z
√
dt
= 2 (sin t + cos t)dt − 2
t π
t π
2 sin
+
. cos
+
2 8
2 8
√
t π
= 2 (sin t − cos t) − 2 ln tan
+
+c
2 8
√
B i 2
xdx
1
√
=−
2
1 − x2
Z
Z
3
B i 3 : T½nh t½ch ph¥n A3 =
Z2
1 − x2
p
1 − x2 dx
0
°t : x = sin t ⇒ dx = cos tdt. êi cªn : Vîi x = 0 ⇒ t = 0, x =
π
Vªy : A3 =
π
Z3
p
1 − sin2 t
1 − sin2 t cos tdt =
0
Z
1
(1 + cos 2t) dt =
4
2
Z
1 + 2 cos 2t + cos2 2t dt
0
Z3
π
1 + 2 cos 2t +
1 + cos 4t
2
0
1
=
3t + 2 sin 2t + sin 4t
8
4
1
C¡ch 2 :
cos4 tdt
0
π
1
4
Z3
π
3
0
=
3
π
⇒t=
2
3
π
1 − sin2 t cos2 tdt =
0
π
3
1
=
4
Z3
√
dt =
1
8
Z3
(3 + 4 cos 2t + cos 4t) dt
0
π
3
0
√
π 7 3
= +
8
64
16
Tuyºn tªp c¡c chuy¶n · v k¾ thuªt t½nh nguy¶n h m,t½ch ph¥n. Nguy¹n Duy «ng
√
√
√
Vîi i·u ki»n : 0 ≤ x ≤ 23 ta câ : 1 − x2 = 1 − x. 1 + x
Chó þ r¬ng : 1 √
−x+1+x=2
√
√
√
Do â ta °t : 1 − x = 2 sin√t, 1 + x = 2 cos t, dx = −4 sin t. cos tdt
π
êi cªn : x = 0 ⇒ t = π4 , x = 23 ⇒ t = 12
p
Vªy : A3 = −32
π
π
Z12
Z12
sin2 t.cos2 t. sin t. cos t. sin t. cos tdt = −32
π
4
π
12
= −2
4
sin 2tdt = −2
π
4
Z
1 − cos 4t 2
2
π
4
B i 4 : T½nh t½ch ph¥n A4 =
π
Vªy : A4 =
1
= tan t
2
π
4
=
0
π
12
π
4
1 + cos 8t
dt
2
√
π 7 3
= +
8
64
π
Z4
p
=
2
2 − 2sin t
2 − 2sin t
0
1 − 2 cos 4t +
êi cªn : x = 0 ⇒ t = 0, x = 1 ⇒ t = π4 ,
√
2 cos tdt
2
Z
dx
√
(2 − x2 ) 2 − x2
√
√ 0
x = 2 sin t ⇒ dx = 2 cos tdt.
Z4
1
dt = −
2
π
4
1 3
1
1
=−
t − sin 4t +
sin 8t
2 2
2
16
Z1
°t :
π
4
π
12
π
12
Z
sin4 t.cos4 tdt
π
√
1
2 cos tdt
√
=
2
2
2 − 2sin t 2 cos t
0
Z4
dt
cos2 t
0
1
2
C¡ch 2 :
q √
p√
p
√
p√
2
Vîi i·u ki»n : 0 ≤ x ≤ 1 ta câ : 2 − x =
2−x
2+x =
2 − x.
2+x
q √
q
p
p
√
√
√
°t :
2 − x = 2 2 sin t,
2 + x = 2 2 cos t,
√
√
√
Do â : 2 − x = 2 2 sin t, dx = −4 2 sin t. cos tdt
êi cªn : x = 0 ⇒ t = π4 , x = 1 ⇒ t = π8 ,
π
Vªy : A4 =
Z8
π
4
π
π
√
Z8
Z8
−4 2 sin t. cos tdt
dt
1
1
1
√
=
−
=
−
1
+
d (tan t)
4
4
tan2 t
sin2 t.cos2 t
8sin2 t.cos2 t.2 2 sin t. cos t
π
4
1
1
=−
tan t −
4
tan t
Z0
B i 5 : T½nh t½ch ph¥n A5 =
π
8
=
π
4
π
4
1
1
−0=
2
2
dx
1+
p
−x (x + 1)
− 12
Ta câ : −x (x + 1) = −
1
1 1
x2 + x = − x2 + 2. .x + −
2
4 4
=
1
1
− x+
4
2
2
17
Tuyºn tªp c¡c chuy¶n · v k¾ thuªt t½nh nguy¶n h m,t½ch ph¥n. Nguy¹n Duy «ng
°t : x + 12 = 21 sin t ⇒ dx = 12 cos tdt. êi cªn : x = − 21 ⇒ t = 0, x = 0 ⇒ t = π2 ,
Z0
Vªy : A5 =
− 12
=
π
2
=
π
2
π
π
1
2
2
Z
Z
cos tdt
cos
tdt
dt
dx
π
2
r
r
=
= −2
=
2 + cos t
2
2 + cos t
1 1 2
1
1 2
− sin t
0 1+
0
0
1+
− x+
4
2
4 t 4
π
π
t π
2
2
Z
Z d tan
2
tan
dt
π
π
4
2
2
√
−2
= −4
= − √ arctan
t
t
2
2
0
3
3
2
2
1 + 2cos
tan + 3
0
0
2
2
√
0
1
4
2π
9−4 3
4
π
+ √ arctan √
π
− √ arctan √
= − √ =
2 3 3
18
3
3
3
3
π
Z2
C¡ch 2 :
√
√
Ta chó þ : −x + x + 1 = 1 . °t : −x = sin t, 1 + x = cos t
1
π
⇒ x = −sin2 t ⇒ dx = −2 sin t. cos tdt. êi cªn : x = − ⇒ t = , x = 0 ⇒ t = 0
2
4
Vªy :
Z0
Z0
dx
1+
p
−x (x + 1)
− 21
=
π
−2
2
=
−2 sin t. cos tdt
=−
1 + sin t. cos t
Z0
(2 + 2 sin t. cos t − 2) dt
1 + sin t. cos t
π
4
π
4
π
π
Z4
Z4
π
dt
= −2
1 + sin t. cos t
2
0
d (tan t)
tan2 t + tan t + 1
0
π
=
π
−2
2
Z4
0
°t : u = tan t, Vîi :
π
π
d (tan t)
= − 2J
2
2
1
3
tan t +
+
2
4
π
t = 0 ⇒ u = 0, t = ⇒ u = 1
4
Z1
Z4
d (tan t)
dt
⇒J =
=
2
1
1 2 3
3
tan t +
t+
+
+
0
0
4
2
4
√ 2
√
1
3
3
°t : t + 2 = 2 tan v ⇒ dt = 2 1 + tan2v dv
êi cªn : t = 0 ⇒ v = π6 , t = 1 ⇒ v = π3 ,
√
π
π
Z1
Z3 3 1 + tan2 v dv
Z3
dt
2
2
2
Do â :
=
=√
dv = √ v
3
3
1 2 3
2
3
3
tan
v
+
π
π
t+
+
0
4
4
6
6
2
4
√
π
π
2π
9−4 3
Vªy ta câ ÷ñc : I = 2 − 2J = 2 − √ = 18 π
3 3
√
π
3
π
6
π
= √
3 3
2. D¤ng 2 : f x, x2 − a2 dx
Z p
B i 1 : T¼m nguy¶n h m B1 = x x2 − 1 dx
18
Tuyºn tªp c¡c chuy¶n · v k¾ thuªt t½nh nguy¶n h m,t½ch ph¥n. Nguy¹n Duy «ng
°t : x = cos1 t , t ∈
Vªy :
h π
h
∪ π;
B i 2 : T½nh t½ch ph¥n B2 =
°t :
Vªy :
Z4
3π
2
,
sin t
dt
2
cos2 t
r
r
sin t
2
1
sin
t
Z
Z
Z sin t.
−1
cos t
sin t
cos2 t
cos2 t sin t
B1 =
.
dt =
.
dt =
dt
cos t Z cos2 t
cos t cos2 t
cos3 t
Z
Z
sin2 t
1 − cos2 t
1 − cos2 t
=
dt
=
dt
=
d (tan t)
4t
4t
2t
cos
cos
cos
Z
tan3 t
=
1 + tan2 t − 1 d (tan t) =
+c
3
0;
x2
⇒ dx =
p
x2 − 4 dx
2
2 sin t
π
2
⇒ dx =
dt
,
êi
cªn
:
Vîi
gi¡
trà
x
=
2
⇒
t
=
0,
x
=
4
⇒
t
=
x=
cos t r
cos2 t
3
r
2
π
π
π
4
Z3 4
Z3 4 sin t
Z3
−4
2
2 sin t
sin2 t
cos t
cos2 t 2 sin t
B2 =
.
dt
=
16
.
dt
=
16
dt
cos2 t
cos2 t
cos2 t
cos2 t
cos5 t
0
0
0
π
π
Z3
Z3
sin2 t
0
1 − sin2 t
√
= 16
sin2 t
d (sin t) = 16
cos6 t
0
L¤i °t : u = sin t, t = 0 ⇒ u = 0, t = π3 ⇒ u =
Do â :
sin2 t
(1 − u2 )
16u2
(2)
3
u2
=−
3
2
(u − 1)3 (1 + u)3
α
β
χ
δ
ε
φ
16u2
=
+
+
+
+
+
−
3
3
2
3
2
u − 1 (u − 1)
1 + u (1 + u)
(1 − u) (1 + u)
(u − 1)
(1 + u)3
1 − sin2 t
Ph¥n t½ch :
u2
3 =
3 d (sin t)
• α = lim −
x→1
• δ = lim
= 1, β = lim −
(1 + u)3
16u2
x→1
(2)
16u2
,
(1 + u)3
16u2
= −1, χ = lim −
= −1, φ = lim −
3
x→−1
(u
−
1)
(u − 1)3
16u2
χ = lim −
=2
x→−1
(u − 1)3
x→−1
Suy ra : −
16u2
3
(1 − u) (1 + u)
π
3
Vªy : 16
−
sin2 t
Z
0
3
=
x→1
16u2
(1 + u)3
= −2
,
= −1,
1
1
2
1
1
2
−
−
−
−
+
2
3
2
u − 1 (u − 1)
(1 + u) (1 + u)
(u − 1)
(1 + u)3
3 d (sin t) =
1 − sin2 t
√
3
2
Z
=
1
1
2
1
1
2
−
−
−
−
+
du
2
3
2
u − 1 (u − 1)
(1 + u) (1 + u)
(u − 1)
(1 + u)3
0
19
Tuyºn tªp c¡c chuy¶n · v k¾ thuªt t½nh nguy¶n h m,t½ch ph¥n. Nguy¹n Duy «ng
√
3
Z2
"
u2
= −16
(u − 1)3 (1 + u)3
du =
0
#
u
−
1
+ ln
2
2
u
+
1
(u − 1)
2 u3 + u
√
3
2
√
= 28 3+ln
0
√
2− 3
√
2+ 3
C¡ch 2 : p
+ t)
°t : t = x2 − 4 ⇒ t2 = x2 − 4 ⇒ tdt = xdx ⇒ dxt = d (x
x+t
Do c¡ch °t m ta câ : t2 = x2 − 4 ⇔ (t − x) (t + x) = −4
Ta l¤i °t : u = t + x ⇒ t − x = − u4
√
êi cªnZ : x = 2 ⇒ t = 2, x =Z4 ⇒
t=4+2 3
2
2 du Z 16 u3 2
p
1
4
4
2
−
Vªy : x x2 − 4dx = 16 u + u u − u u =
+
du
u5 16 4
4
u4
− 2 ln |u| + c
+
4
u
64
4
u4
B2 = − 4 +
− 2 ln |u|
u
64
=−
Thay cªn v o ta câ :
B i 3 : T½nh t½ch ph¥n B3 =
Z2
√
4+2 3
√
√
= 28 3 − 2 ln 2 + 3
2
dx
√
(x2 − 1) x2 − 1
√2
3
tdt
2
.êi
cªn
:
Vîi
gi¡
trà
x= √
°t : x = cos1 t ⇒ dx = sin
2
cos t
π
3
Vªy : B3 =
Z
π
6
3
π
3
Z
sin tdt
cos2 t
1
=−
sin t
1
cos2 t
π
3
π
6
r 1
−1
√
6−2 3
=
3
cos2 t
=
−1
cos tdt
=
sin2 t
π
6
⇒t=
π
π
,x = 2 ⇒ t =
6
3
π
Z3
d (sin t)
sin2 t
π
6
C¡ch 2 : p
°t : t = x2 − 1 ⇒ t2 = x2 − 1 ⇒ tdt = xdx, dtx = dxt
dt
d (x + t)
Do â ta suy ra : dxt = dxx +
=
+t
x+t
Do c¡ch °t m ta câ : t2 = x2 − 1 ⇒ (t + x) (t − x) = −1
√
√
°t : u = t + x ⇒ t − x = − u1 ,Vîi gi¡ trà x = √2 ⇒ u = 3, x = 2 ⇒ u = 2 + 3
Vªy :
√
2+
Z 3
√
2+
Z 3
3
du
udu
B3 = 4
=4
=2
2
2 − 1)2
1
(u
√
√
u−
u
3
3
√u
√
2+ 3
2
6−2 3
=
=
1 − u2 √3
3
B i 4 : T½nh t½ch ph¥n B4 =
Z0
√
2+
Z 3
d u2 − 1
2
√
3
(u2 − 1)
dx
√
(x + 1) 3 − 2x − x2
− 12
20
- Xem thêm -