Lêi nãi ®Çu
NÒn kinh tÕ thÕ giíi ®ang vËn ®éng ph¸t triÓn kh«ng ngõng ®ßi hái tõng
quèc gia ph¶i tõng bíc héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi, ®Ó gi¶m kho¶ng c¸ch
cña sù nghÌo nµn víi c¸c níc t b¶n ph¸t triÓn. §Æc biÖt trong nh÷ng n¨m gÇn
®©y khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D¬ng lµ khu vùc kinh tÕ cã thÓ nãi lµ n¨ng ®éng
nhÊt trªn thÕ giíi. ViÖt Nam lµ mét quèc gia n»m trong khu vùc nµy vµ còng chÞu
¶nh hëng cña quy luËt ph¸t ph¸t triÓn.
Trong mçi mét quèc gia th× vèn lµ kh«ng thÓ thiÕu ®îc, nã thóc ®Èy nÒn
kinh tÕ cña quèc gia ®ã ph¸t triÓn. §èi víi c¸c níc ph¸t triÓn th× cã lîng vèn v«
cïng lín vµ rÊt muèn ®Çu t ra níc ngoµi b»ng c¸ch cã thÓ lµ ®Çu t trùc tiÕp vµ
gi¸n tiÕp. Cßn ®èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn vµ c¸c níc kÐm ph¸t triÓn lµ ®iªï
kiÖn v« cïng thuËn lîi ®Ó thu hót vèn ®Çu t trong ®ã cã ViÖt Nam. §Çu t lµ ®éng
lùc quan träng ®Ó t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Trong ®ã vèn ®Çu t trùc
tiÕp cã tÇm quan träng ®Æc biÖt, bëi muèn c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc
cÇn cã gi¶i ph¸p ®Ó thu hót vèn.
ThÊy râ tÇm quan träng cña vÊn ®Ò nµy, §¶ng vµ nhµ níc ta ®· ban hµnh
luËt ®Çu t níc ngoµi vµo n¨m 1987 vµ qua 3 lÇn söa ®æi vµo c¸c n¨m 1990, 1992
vµ gÇn ®©y nhÊt lµ n¨m 1999. §Ó thùc hiÖn æn ®Þnh kinh tÕ x· héi t¨ng GDP, t¹o
c«ng ¨n viÖc lµm cho ngêi lao ®éng vµ nhiÒu môc tiªu kh¸c th× nguån vèn trong
nêc míi chØ ®¸p øng ®îc mét nöa, cho nªn cÇn ph¶i huy ®éng vèn tõ níc ngoµi
mµ chñ yÕu lµ vèn ®Çu t trùc tiÕp.
Tuy nhiªn tõ khi ban hµnh vµ thùc hiÖn luËt ®Çu t ®Õn nay tuy kh«ng ph¶I
lµ thêi gian dµi song chóng ta ®· thu ®îc mét sè kÕt qu¶ kh¶ quan. Nh÷ng kÕt
qu¶ ban ®Çu thÓ hiÖn lµ kÕt qu¶ ®óng ®¾n phï hîp víi viÖc tiÕp nhËn ®Çu t níc
ngoµi. Cho ®Õn nay ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi vµo ViÖt Nam vÉn cßn vÊn ®Ò míi
cÇn ph¶i ®îc xem xÐt gi¶i quyÕt. Do ®ã viÖc t×m hiÓu nghiªn cøu ®Ó cã ®îc sù
®¸nh gi¸ vÒ nh÷ng kÕt qu¶ ®· ®¹t ®îc t×m ra nh÷ng h¹n chÕ kh¾c phôc nh»m
t¨ng cêng ho¹t ®éng ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi t¹i ViÖt Nam trong thêi gian tíi lµ
thùc sù cÇn thiÕt nhÊt lµ sau cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh Ch©u ¸, bªn c¹nh
nh÷ng mÆt ®îc cßn cã nh÷ng h¹n chÕ, bÊt cËp cha thu hót cã hiÖu qu¶ ®iÒu ®ã cã
thÓ thÊy sè vèn xin vµo ®Çu t ®· gi¶m. Trong bµi viÕt nµy ®Ó cã thÓ thÊy râ vµ cã
nh÷ng ph¬ng híng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy, em chän ®Ò tµi : "Ph¬ng híng vµ gi¶i
ph¸p chñ yÕu ®Èy m¹nh thu hót vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi theo vïng kinh
tÕ ë ViÖt Nam"
Bµi viÕt nµy bao gåm ba phÇn :
phÇn I:
Tæng quan vÒ ®Çu t trùc tiÕp víi níc ngoµi (FDI).
1
phÇnII:
Thùc tr¹ng thu hót vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi vµo c¸c vïng kinh tÕ
thêi gian qua.
phÇnIII:
Ph¬ng híng vµ c¸c gi¶i ph¸p nh»m t¨ng cêng thu hót vèn ®Çu t vµo
ph¸t triÓn c¸c vïng kinh tÕ ë ViÖt Nam.
2
PhÇn I
Tæng quan vÒ ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi
I. Lý luËn chung vÒ ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi
Trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ, ho¹t ®éng ®Çu t níc ngoµi nãi
chung vµ ho¹t ®éng ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi nãi riªng ®ang diÔn ra hÕt søc
m¹nh mÏ. Nhng ®èi víi ViÖt Nam, ®Çu t níc ngoµi vÉn cßn lµ mét vÊn ®Ò hÕt
søc míi mÎ . Do vËy ®Ó cã mét c¸i nh×n tæng thÓ, khai th¸c ®îc nh÷ng mÆt
tÝch cùc vµ h¹n chÕ ®îc nh÷ng mÆt tiªu cùc cña ®Çu t níc ngoµi nh»m thùc
hiÖn thµnh c«ng qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ (CNH-H§H), ®ßi
hái ph¶i nghiªn cøu vÊn ®Ò nµy mét c¸ch thÊu ®¸o.
1. §Çu t vµ ®Æc ®iÓm cña ®Çu t
§Çu t lµ ho¹t ®éng sö dông tiÒn vèn, tµi nguyªn trong mét thêi gian t¬ng ®èi dµi nh»m thu ®îc lîi nhuËn hoÆc lîi Ých kinh tÕ- x· héi.
§Çu t lµ ho¹t ®éng sö dông tiÒn vèn, tµi nguyªn trong mét thêi gian t¬ng ®èi dµi nh»m thu ®îc lîi nhuËn hoÆc lîi Ých kinh tÕ- x· héi.
Vèn ®Çu t bao gåm:
- TiÒn tÖ c¸c lo¹i: néi tÖ, ngo¹i tÖ, vµng b¹c, ®¸ quý..
- HiÖnvËt h÷u h×nh: t liÖu s¶n xuÊt, tµi nguyªn, hµng ho¸, nhµ xëng..
- Hµng ho¸ v« h×nh: Søc lao ®éng, c«ng nghÖ, th«ng tin, b»ng ph¸t
minh, quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp, bÝ quyÕt kü thuËt, dÞch vô, uy tÝn hµng ho¸...
- C¸c ph¬ng tiÖn ®Æc biÖt kh¸c: cæ phiÕu, hèi phiÕu, tr¸i phiÕu, c¸c
chøng tõ cã gi¸ kh¸c.
§Æc ®iÓm cña ®Çu t:
- TÝnh sinh lîi: §Çu t lµ ho¹t ®éng tµi chÝnh ( ®ã lµ viÖc sö dông tiÒn
vèn nh»m môc ®Ých thu l¹i mét kho¶n tiÒn cã gi¸ trÞ lín h¬n kho¶n tiÒn ®· bá
ra ban ®Çu ).
- Thêi gian ®Çu t thêng t¬ng ®èi dµi.
Nh÷ng ho¹t ®éng kinh tÕ ng¾n h¹n trong vßng mét n¨m thêng kh«ng gäi lµ
®Çu t.
3
- §Çu t mang tÝnh rñi ro cao: Ho¹t ®éng ®Çu t lµ ho¹t ®éng bá vèn trong
hiÖn t¹i nh»m thu ®îc lîi Ých trong t¬ng lai. Møc ®é rñi ro cµng cao khi nhµ
®Çu t bá vèn ra níc ngoµi.
2. §Çu t trùc tiÕp níc ngoµi (Foreign Direct Investment- FDI).
a. Kh¸i niÖm.
FDI ®èi víi níc ta vÉn cßn kh¸ míi mÎ bëi h×nh thøc nµy míi xuÊt hiÖn
ë ViÖt Nam sau thêi kú ®æi míi. Do vËy, viÖc ®a ra mét kh¸i niÖm tæng qu¸t
vÒ FDI kh«ng ph¶i lµ dÔ. XuÊt ph¸t tõ nhiÒu khÝa c¹nh, gãc ®é, quan ®iÓm
kh¸c nhau trªn thÕ giíi ®· cã rÊt nhiÒu kh¸i niÖm kh¸c nhau vÒ FDI.
- Theo Quü tiÒn tÖ quèc tÕ (IMF) (1977):
"§Çu t trùc tiÕp ¸m chØ sè ®Çu t ®îc thùc hiÖn ®Ó thu ®îc lîi Ých l©u dµi
trong mét h·ng ho¹t ®éng ë mét nÒn kinh tÕ kh¸c víi nÒn kinh tÕ cña nhµ ®Çu
t, môc ®Ých cña nhµ ®Çu t lµ giµnh ®îc tiÕng nãi cã hiÖu qu¶ trong c«ng viÖc
qu¶n lý h·ng ®ã".
- Theo luËt §Çu t níc ngoµi cña Liªn Bang Nga (04/07/1991"§Çu t trùc
tiÕp níc ngoµi lµ tÊt c¶ c¸c h×nh thøc gi¸ trÞ tµi s¶n vµ nh÷ng gi¸ trÞ tinh thÇn
mµ nhµ ®Çu t níc ngoµi ®Çu t vµo c¸c ®èi tîng s¶n xuÊt kinh doanh vµ c¸c
ho¹t ®éng kh¸c nh»m môc ®Ých thu lîi nhuËn"
- Theo HiÖp héi LuËt quèc tÕ Henxitiky (1996 )
§Çu t trùc tiÕp níc ngoµi lµ sù di chuyÓn vèn tõ níc cña ngêi ®Çu t sang
níc cña ngêi sö dông nh»m x©y dùng ë ®ã nh÷ng xÝ nghiÖp kinh doanh hay
dÞch vô.
- Theo LuËt §Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam söa ®æi, ban hµnh
12/11/1996, t¹i §iÒu 2 Ch¬ng 1:
§Çu t trùc tiÕp níc ngoµi lµ viÖc nhµ ®Çu t níc ngoµi ®a vµo ViÖt Nam
vèn b»ng tiÒn hoÆc bÊt kú tµi s¶n nµo ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng ®Çu t theo quy
®Þnh cña luËt nµy.
Nh vËy, mÆc dï cã rÊt nhiÒu quan ®iÓm kh¸c nhau khi ®a ra kh¸i niÖm
vÒ FDI, song ta cã thÓ ®a ra mét kh¸i niÖm tæng qu¸t nhÊt, ®ã lµ:
§Çu t trùc tiÕp níc ngoµi lµ h×nh thøc mµ nhµ ®Çu t bá vèn ®Ó t¹o lËp
c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh ë níc tiÕp nhËn ®Çu t. Trong ®ã nhµ ®Çu t níc
ngoµi cã thÓ thiÕt lËp quyÒn së h÷u tõng phÇn hay toµn bé vèn ®Çu t vµ gi÷
4
quyÒn qu¶n lý, ®iÒu hµnh trùc tiÕp ®èi tîng mµ hä bá vèn nh»m môc ®Ých
thu ®îc lîi nhuËn tõ c¸c ho¹t ®éng ®Çu t ®ã trªn c¬ së tu©n theo quy ®Þnh
cña LuËt §Çu t níc ngoµi cña níc së t¹i.
b. Ph©n lo¹i ®Çu t.
- Theo ph¹m vi quèc gia:
+ §Çu t trong níc.
+ §Çu t ngoµi níc.
- Theo thêi gian sö dông:
+ §Çu t ng¾n h¹n.
+ §Çu t trung h¹n.
+ §Çu t dµi h¹n.
- Theo lÜnh vùc kinh tÕ:
+ §Çu t x©y dùng c¬ së h¹ tÇng.
+ §Çu t vµo s¶n xuÊt c«ng nghiÖp.
+ §Çu t vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp.
+ §Çu t khai kho¸ng, khai th¸c tµi nguyªn.
+ §Çu t vµo lÜnh vùc th¬ng m¹i - du lÞch - dÞch vô.
+ §Çu t vµo lÜnh vùc tµi chÝnh.
- Theo møc ®é tham gia cña chñ thÓ qu¶n lý ®Çu t vµo ®èi tîng mµ
m×nh bá vèn:
+ §Çu t trùc tiÕp.
+ §Çu t gi¸n tiÕp.
Trªn thùc tÕ, ngêi ta thêng ph©n biÖt hai lo¹i ®Çu t chÝnh: §Çu t trùc tiÕp
vµ ®Çu t gi¸n tiÕp. C¸ch ph©n lo¹i nµy liªn quan ®Õn viÖc tiÕp nhËn, qu¶n lý vµ
sö dông vèn ®Çu t.
* §Çu t gi¸n tiÕp: lµ h×nh thøc mµ ngêi bá vèn vµ ngêi sö dông vèn
kh«ng ph¶i lµ mét. Ngêi bá vèn kh«ng ®ßi hái thu håi l¹i vèn ( viÖn trî kh«ng
hoµn l¹i ) hoÆc kh«ng trùc tiÕp ®iÒu hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, hä
®îc hëng lîi tøc th«ng qua phÇn vèn ®Çu t. §Çu t gi¸n tiÕp bao gåm:
+ Nguån vèn viÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (official Development
assistance - ODA). §©y lµ nguån vèn viÖn trî song ph¬ng hoÆc ®a ph¬ng víi
mét tû lÖ viÖn trî kh«ng hoµn l¹i, phÇn cßn l¹i chÞu møc l·i xuÊt thÊp cßn thêi
gian dµi hay ng¾n tuú thuéc vµo tõng dù ¸n. Vèn ODA cã thÓ ®i kÌm hoÆc
kh«ng ®i kÌm ®iÒu kiÖn chÝnh trÞ.
+ ViÖn trî cña c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ (Non Government
organization- NGO): T¬ng tù nh nguån vèn ODA nhng do c¸c tæ chøc phi
chÝnh phñ viÖn trî cho c¸c níc ®ang thiÕu vèn. §ã lµ c¸c tæ chøc nh: Quü tiÒn
5
tÖ quèc tÕ (IMF), Ng©n hµng thÕ giíi (WB), Ng©n hµng ph¸t triÓn Ch©u ¸
(ADB)...
+ TÝn dông th¬ng m¹i: lµ nguån vèn chñ yÕu nh»m hç trî cho ho¹t ®éng
th¬ng m¹i, xuÊt nhËp khÈu gi÷a c¸c quèc gia.
+ Nguån vèn tõ viÖc b¸n tÝn phiÕu, tr¸i phiÕu, cè phiÕu...§©y lµ nguån
vèn thu ®îc th«ng qua ho¹t ®éng b¸n c¸c chøng tõ cã gi¸ cho ngêi níc ngoµi.
Cã quèc gia coi viÖc mua chøng kho¸n lµ ho¹t ®éng ®Çu t trùc tiÕp.
- §Çu t trùc tiÕp: lµ h×nh thøc ®Çu t mµ ngêi bá vèn ®ång thêi lµ ngêi
sö dông vèn. Nhµ ®Çu t ®a vèn ra níc ngoµi ®Ó thiÕt lËp c¬ së s¶n xuÊt kinh
doanh, lµm chñ së h÷u, tù qu¶n lý, ®iÒu hµnh hoÆc thuª ngêi qu¶n lý, hoÆc
hîp t¸c liªn doanh víi ®èi t¸c níc së t¹i ®Ó thµnh lËp c¬ së s¶n xuÊt kinh
doanh nh»m môc ®Ých thu ®îc lîi nhuËn.
Nh vËy, ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi lµ mét trong nh÷ng nguån vèn tµi
chÝnh ®a vµo mét níc trong ho¹t ®éng ®Çu t níc ngoµi.
3. §Æc ®iÓm vµ m«i trêng cña ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi.
a. §Æc ®iÓm FDI
§Çu t trùc tiÕp níc ngoµi cã nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n sau:
- Ho¹t ®éng FDI kh«ng chØ ®a vèn vµo níc tiÕp nhËn ®Çu t mµ cßn cã c¶
c«ng nghÖ, kü thuËt, bÝ quyÕt kinh doanh, s¶n xuÊt, n¨ng lùc Marketing, tr×nh
®é qu¶n lý...H×nh thøc ®Çu t nµy mang tÝnh hoµn chØnh bëi khi vèn ®a vµo ®Çu
t th× ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®îc tiÕn hµnh vµ s¶n phÈm ®îc tiªu thô
trªn thÞ trêng níc chñ nhµ hoÆc xuÊt khÈu. Do vËy, ®Çu t kü thuËt ®Ó n©ng cao
chÊt lîng s¶n phÈm lµ mét trong nh÷ng nh©n tè lµm t¨ng søc c¹nh tranh cña
s¶n phÈm trªn thÞ trêng. §©y lµ ®Æc ®iÓm ®Ó ph©n biÖt víi c¸c h×nh thøc ®Çu t
kh¸c, ®Æc biÖt lµ víi h×nh thøc ODA (h×nh thøc nµy chØ cung cÊp vèn ®Çu t cho
níc së t¹i mµ kh«ng kÌm theo kü thuËt vµ c«ng nghÖ).
- C¸c chñ ®Çu t níc ngoµi ph¶i ®ãng gãp mét lîng vèn tèi thiÓu vµo vèn
ph¸p ®Þnh tuú theo quy ®Þnh cña LuËt ®Çu t níc ngoµi ë tõng níc, ®Ó hä cã
quyÒn trùc tiÕp tham gia ®iÒu hµnh, qu¶n lý ®èi tîng mµ hä bá vèn ®Çu t.
Ch¼ng h¹n, ë ViÖt Nam theo ®iÒu 8 cña LuËt §Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam
quy ®Þnh: ”Sè vèn ®ãng gãp tèi thiÓu cña phÝa níc ngoµi ph¶i b»ng 30% vèn
ph¸p ®Þnh cña dù ¸n” (Trõ nh÷ng trêng hîp do chÝnh phñ quy ®Þnh).
- QuyÒn qu¶n lý, ®iÒu hµnh doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t trùc tiÕp níc
ngoµi phô thuéc vµo vèn gãp. Tû lÖ gãp vèn cña bªn níc ngoµi cµng cao th×
quyÒn qu¶nlý, ra quyÕt ®Þnh cµng lín. §Æc ®iÓm nµy gióp ta ph©n ®Þnh ®îc
c¸c h×nh thøc ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi. NÕu nhµ ®Çu t níc ngoµi gãp 100%
vèn th× doanh nghiÖp ®ã hoµn toµn do chñ ®Çu t níc ngoµi ®iÒu hµnh.
6
- QuyÒn lîi cña c¸c nhµ §TNN g¾n chÆt víi dù ¸n ®Çu t: KÕt qu¶ ho¹t
®éng s¶n xuÊt kinh cña doanh nghiÖp quyÕt ®Þnh møc lîi nhuËn cña nhµ ®Çu
t. Sau khi trõ ®i thuÕ lîi tøc vµ c¸c kho¶n ®ãng gãp cho níc chñ nhµ, nhµ
§TNN nhËn ®îc phÇn lîi nhuËn theo tû lÖ vèn gãp trong vèn ph¸p ®Þnh.
- Chñ thÓ cña ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi thêng lµ c¸c c«ng ty xuyªn quèc
gia vµ ®a quèc gia ( chiÕm 90% nguån vèn FDI ®ang vËn ®éng trªn thÕ giíi ).
Th«ng thêng c¸c chñ ®Çu t nµy trùc tiÕp kiÓm so¸t ho¹t ®éng cña doanh
nghiÖp ( v× hä cã møc vèn gãp cao) vµ ®a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh cã lîi nhÊt cho
hä.
- Nguån vèn FDI ®îc sö dông theo môc ®Ých cña chñ thÓ §TNN trong
khu«n khæ luËt §Çu t níc ngoµi cña níc së t¹i. Níc tiÕp nhËn ®Çu t chØ cã thÓ
®Þnh híng mét c¸ch gi¸n tiÕp viÖc sö dông vèn ®ã vµo nh÷ng môc ®Ých mong
muèn th«ng qua c¸c c«ng cô nh: thuÕ, gi¸ thuª ®Êt, c¸c quy ®Þnh ®Ó khuyÕn
khÝch hay h¹n chÕ ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi vµo mét lÜnh vùc, mét ngµnh nµo
®ã.
- MÆc dï FDI vÉn chÞu sù chi phèi cña ChÝnh Phñ song cã phÇn Ýt lÖ
thuéc vµo quan hÖ chÝnh trÞ gi÷a c¸c bªn tham gia h¬n so víi ODA.
- ViÖc tiÕp nhËn FDI kh«ng g©y nªn t×nh tr¹ng nî níc ngoµi cho níc chñ
nhµ, bëi nhµ §TNN chÞu tr¸ch nhiÖm trùc tiÕp tríc ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh cña hä. Trong khi ®ã, ho¹t ®éng ODA vµ ODF ( official Development
Foreign) thêng dÉn ®Õn t×nh tr¹ng nî níc ngoµi do hiÖu qu¶ sö dông vèn thÊp.
b. M«i trêng ®Çu t FDI t¹i ViÖt Nam.
Níc ta më cöa thu hót vèn ®Çu t níc ngoµi muén h¬n c¸c níc trong khu
vùc, hÖ thèng luËt ®Çu t níc ngoµi ra ®êi muén h¬n. Nhng t¬ng ®èi ®Çy ®ñ vµ
kh«ng kÐm phÇn hÊp dÉn so víi c¸c níc trong khu vùc. LuËt ®Çu t níc ngoµi
cña ViÖt Nam ®îc ban hµnh tõ n¨m 1987, ®©y lµ mét mèc quan träng ®¸nh
dÊu qu¸ tr×nh më cöa nÒn kinh tÕ, ®a d¹ng ho¸ ®a ph¬ng ho¸ quan hÖ ®èi
ngo¹i cña níc ta. Tríc ®ã n¨m 1977 ChÝnh phñ ban hµnh mét nghÞ ®Þnh vÒ ®©u
t trùc tiÕp níc ngoµi. Song qu¸ tr×nh thu hót ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi chØ thùc
sù kÓ tõ khi luËt ®Çu t níc ngoµi ®îc ban hµnh. LuËt ®Çu t níc ngoµi ®îc ban
hµnh dùa trªn kinh nghiÖm vµ luËt ph¸p cña mét sè níc ph¸t triÓn cïng víi
c¸c ®iÒu kiÖn vµ ®Æc ®iÓm tõng vïng cña ViÖt Nam. Tõ khi ra ®êi ®Õn nay
lu«n ®îc sù quan t©m nghiªn cøu, söa ®æi hoµn thiÖn ®¶m b¶o tÝnh linh häat
phï hîp víi bèi c¶nh thùc tiÔn. §· söa ®æi bæ xung vµo c¸c n¨m 1990, 1992,
1996 vµ lÇn míi nhÊt lµ th¸ng 6 n¨m 2000 võa qua. Cïng víi luËt ®Çu t cho tíi
nay cã tíi trªn 1100 v¨n b¶n díi luËt quy ®Þnh vµ híng dÉn thc hiÖn luËt ®Çu t
níc ngoµi, trong ®ã cã nghÞ ®Þnh 24\2000 N§-CP ngµy 31-7-2000 míi nhÊt
quy ®Þnh vÒ luËt ®Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam. §· chi tiÕt ho¸ c¸c vÊn ®Ò trong
luËt ®Çu t níc ngoµi, ®· gi¶i quyÕt døt ®iÓm c¸c vÊn ®Ò c¬ b¶n cña ®Çu t níc
ngoµi nh: h×nh thøc ®Çu t tæ chøc kinh doanh, vÊn ®Ò thuÕ, tµi chÝnh, qu¶n lý
7
ngo¹i hèi, xuÊt nhËp khÈu chuyÓn giao c«ng nghÖ, b¶o vÖ m«i trêng sinh th¸i,
quan hÖ lao ®éng, b¶o ®¶m ®Çu t, vÒ håi h¬ng vèn vµ khen thëng.... luËt ®Çu t
níc ngoµi cña ta ®îc ®¸nh gi¸ lµ ®¹o luËt th«ng tho¸ng, cëi më b¶o ®¶m cho
nhµ ®Çu t níc ngoµi an toµn vÒ ®Çu t vµ tù do kinh doanh. §ång thêi b¶o ®¶m
nguyªn t¾c b¶o ®¶m ®éc lËp tù chñ t«n träng chñ quyÒn, t«n träng ph¸p luËt
cña ViÖt Nam b×nh ®¼ng hîp t¸c cïng cã lîi. LuËt võa phï hîp víi t×nh h×nh
níc ta vµ thÝch øng víi hÖ thèng th«ng lÖ quèc tÕ. Do ®ã ®· cã søc hÊp dÉn ®èi
víi c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi. Bªn c¹nh ®ã c¸c bé c¸c ngµnh liªn quan ®· cã
nh÷ng th«ng t híng dÉn nh»m c¶i thiÖn m«i trêng ®Çu t vµ ®· cã nh÷ng thay
®æi hîp lý lµm t¨ng tÝnh hÊp dÉn ®Çu t nh: S¾c lÖnh ng©n hµng ban hµnh cña
bé tµi chÝnh cho phÐp doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi ®îc më tµi kho¶n
bÊt k× ë ng©n hµng níc ngoµi ®· gi¶i quyÕt ®îc nhu cÇu vèn cña nhµ ®Çu t níc
ngoµi khi c¸c ng©n hµng trong níc kh«ng cã kh¶ n¨ng cung cÊp. C¸c thay ®æi
vÒ quy ®Þnh, u ®·i ®èi víi nhµ ®Çu t níc ngoµi, ngêi lao ®éng ngêi níc ngoµi
nh ®îc u tiªn vÒ c¸c thñ tôc xuÊt nhËp c¶nh c¸c quy ®Þnh c tró, ngêi lao ®éng
níc ngoµi ®îc phÐp c tró phï hîp víi hîp ®ång lao ®éng vµ sÏ ®îc gia h¹n c
tró nÕu hîp ®ång lao ®éng ®îc gia h¹n ®Æc biÖt lµ viÖc b·i bá chÕ ®é hai gi¸
®èi víi ngêi níc ngoµi ®· lµm mÊt ®i c¶m gi¸c bÞ ph©n biÖt ®èi xö cña ngêi níc ngoµi. VÊn ®Ò tiÒn l¬ng vµ quan hÖ lao ®éng còng cã nh÷ng thay ®æi tÝch
cùc nh: C¸c doanh nghiÖp níc ngoµi ®îc phÐp tuyÓn dông lao ®éng nÕu sau 20
ngµy kÓ tõ ngµy yªu cÇu tuyÓn dông mµ c¸c c¬ quan tuyÓn dông kh«ng ®¸p
øng ®îc nhu cÇu lao ®éng. Doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi ®îc phÐp tr¶
l¬ng cho ngêi ViÖt Nam b»ng tiÒn ViÖt Nam thay v× b¾t buéc ph¶i tr¶ b»ng
USD... bªn c¹nh ®ã ViÖt Nam cã sù æn ®Þnh chÝnh trÞ x· héi cao Ýt níc trong
vµ ngoµi khu vùc ®¹t ®îc còng lµ mét nh©n tè lµm t¨ng tÝnh hÊp dÉn cña m«i
trêng ®Çu t. Quan hÖ ngo¹i giao níc ta lu«n ®îc chó träng ph¸t triÓn kÓ tõ khi
thùc hiÖn ®æi míi ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ më. §· thiÕt lËp vµ cñng cè mèi quan
hÖ víi nhiÒu níc trªn thÕ giíi, ViÖt Nam ngµy cµng héi nhËp h¬n vµo nÒn kinh
tÕ thÕ giíi tÝch cùc tham gia vµo c¸c tæ chøc khu vùc nh :ASEAN, APTA còng
nh diÔn ®µn ch©u ¸ Th¸i B×nh D¬ng... ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi thu hót FDI
vµo ViÖt Nam. ViÖt Nam n»m trong khu vùc ph¸t triÓn n¨ng ®éng nhÊt thÕ
giíi, cã tèc ®é t¨ng trëng cao gÊp nhiÒu lÇn so víi møc trung b×nh cña thÕ giíi
(2,4%), cïng víi nguån tµi nguyªn phong phó ®a d¹ng vµ nguån nh©n lùc dåi
dµo víi b¶n tÝnh cÇn cï chÞu khã ham häc hái...
II.sù cÇn thiÕt ph¶i thu hót FDI vµo ph¸t triÓn c¸c vïng
kinh tÕ ë ViÖt Nam
Tríc hÕt FDI lµ ngån bæ xung vèn ®Çu t. Gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng thiÕu vèn
SX kh«ng
hiÖuph¸t
qu¶ triÓn thêng trong vßng luÈn
ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. C¸c
níc ®ang
quÈn nh sau:
Thu nhËp thÊp
§Çu t thÊp
8
TÝch luü thÊp
Khi cã FDI §Çu t t¨ng Quy m« XS, hiÖu qu¶ XS t¨ng Thu nhËp
t¨ng TÝch luü t¨ng T¹o ®µ ph¸t triÓn cho giai ®o¹n sau.
§Çu t trùc tiÕp níc ngoµi sÏ gãp phÇn t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, n©ng cao thu
nhËp, æn ®Þnh ®êi sèng d©n c:
+ Khi cha cã FDI : §Çu t thÊp quy m« SX nhá Sö dông Ýt lao ®éng
thÊt nghiÖp
+ Khi cã FDI : §Çu t t¨ng quy m« SX t¨ng Sö dông nhiÒu lao
®éng, t¹o nhiÒu viÖc lµm Gi¶m thÊt nghiÖp
T¨ng thu nhËp d©n c.
+ §Çu t trùc tiÕp níc ngoµi sÏ kÝch thÝch qu¸ tr×nh SX: FDI ®Çu t
t¨ng SX t¨ng
CÇu ®Çu vµo t¨ng(NVL)
T¨ng SX cung cÊp ®Çu vµo (NVL)
§Çu t trùc tiÕp níc ngoµi sÏ c¶i thiÖn c¸n c©n thanh to¸n, do kho¶n môc
vèn t¨ng thªm, mÆt kh¸c ®Çu t truc tiÕp níc ngoµi thêng ho¹t ®éng trong c¸c
lÜnh vùc s¶n xuÊt khÈu do ®ã g¶m chi ngo¹i tÖ vµ t¨ng thu ngo¹i tÖ tõ ho¹t
®éng cña DNCV§TNN. Do vËy sÏ lµm c¸n c©n thanh to¸n dÞch chuyÓn theo
chiÒu th¨ng d. HÇu hÕt c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ë trong t×nh tr¹ng th©m hôt c¸n
c©n thanh to¸n.
§Çu t trc tiÕp níc ngoµi ®Èy nhanh qu¸ tr×nh tiÕp nhËn c«ng nghÖ ë c¸c
níc tiÕp nhËn ®Çu t : C¸c níc ®i ®Çu t thêng cã tiÒm lùc vÒ vèn, cã ®iÒu kiÖn
®Ó nghiªn cøu triÓn khai c«ng nghÖ kü thuËt cao, lu«n xuÊt hÖn c«ng nghÖ
míi dÉn tíi xuÊt hiÖn c«ng nghÖ h¹ng hai, c«ng nghÖ h¹ng ba. §· dÉn tíi nhu
cÇu chuyÓn giao c«ng nghÖ. Trong khi níc së t¹i khan hiÕm vèn kh«ng cã
®iÒu kiÖn nghiªn cøu nªn mÆt b»ng c«ng nghÖ thßng thÊp h¬n, lu«n cã nhu
cÇu tiÕp nhËn c«ng nghÖ song còng rÊt h¹n chÕ viÖc tiÕp nhËn c«ng nghÖ
th«ng qua con ®êng quan hÖ th¬ng m¹i v× kh«ng cã vèn. Nªn th«ng qua con ®êng FDI ®Ó tiÕp nhËn c«ng nghÖ lµ chñ yÕu. Víi h×nh thøc nµy níc tiÕp nhËn
cã ®iÒu kiÖn tiÕp nhËn c«ng nghÖ míi vµ tËn dông ®îc c¸c c«ng nghÖ h¹ng hai
®· lçi thêi ë níc ®èi t¸c nhng cßn tiªn tiÕn h¬n so víi c«ng nghÖ trong níc víi
9
chi phÝ thÊp, tiÕt kiÖm ®îc thêi gian nghiªn cøu, cã ®iªï kiÖn ®i t¾t ®ãn ®Çu rót
ng¾n kho¶ng c¸ch vÒ mÆt b»ng c«ng nghÖ kü thuËt.
Th«ng qua FDI c¸c níc nhËn ®Çu t cã thÓ tiÕp cËn víi thÞ trêng thÓ giíi.
Bëi v× hÇu hÕt c¸c ho¹t ®éng FDI ®Òu do c¸c c«ng ty ®a quèc gia thùc hiÖn mµ
c¸c c«ng ty cã lîi thÓ vÒ viÖc tiÕp cËn víi kh¸ch hµng b»ng nh÷ng hîp ®ång
dµi h¹n dùa trªn c¬ së nh÷ng thanh thÕ vµ uy tÝn cña hä vÒ chÊt lîng, kiÓu
d¸ng cña s¶n phÈm vµ viÖc gi÷ ®óng thêi h¹n...
Th«ng qua ho¹t ®éng ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi häc hoi ®îc kinh ngiÖm
kinh doanh, n©ng cao hiªu qu¶ qu¶n lý, vµ t¸c phong lao ®éng cña c¸c nhµ ®Çu
t níc ngoµi cã kinh nghiÖm kinh doanh, cã kh¶ n¨ng qu¶n lý hiÖu qu¶. Trong
qu¸ tr×nh h¬p t¸c :cïng kinhdoanh, cïng qu¶n lý. ..SÏ n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n
lý, kinh nghÖm kinh doanh cho nøoc tiÕp nhËn. Ngoµi ra ®Çu t trc tiÕp cßn gãp
phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ.C¸c níc ®ang ph¸t thiÓn thêng cã c¬ cÊu kinh
tÕ bÊt hîp lý, chñ yÕu ph¸t triÓn khu vùc mét do kh«ng cã nhiÒu vèn. Vi v©y
FDI sÏ cung cÊp vèn ®Ó ®Çu t chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý h¬n,dÇn dÇn
mang tÝnh chÊt cña mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn.
III. C¸c nh©n tè ¶nh hëng tíi viÖc thu hót FDI vµo c¸c
vung kinh tÕ.
1. M«i trêng chÝnh trÞ- x· héi.
Sù æn ®Þnh chÝnh trÞ - x· héi cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®Õn viÖc huy ®éng
vµ sö dông cã hiÖu qu¶ vèn ®Çu t, ®Æc biÖt lµ ®Çu t níc ngoµi. T×nh h×nh chÝnh
trÞ kh«ng æn ®Þnh, ®Æc biÖt lµ thÓ chÕ chÝnh trÞ (®i liÒn víi nã lµ sù thay ®æi
luËt ph¸p) th× môc tiªu vµ ph¬ng thøc thùc hiÖn môc tiªu còng thay ®æi. HËu
qu¶ lµ lîi Ých cña c¸c nhµ §TNN bÞ gi¶m (hä ph¶i g¸nh chÞu mét phÇn hay
toµn bé c¸c thiÖt h¹i ®ã) nªn lßng tin cña c¸c nhµ ®Çu t bÞ gi¶m sót. MÆc kh¸c,
khi t×nh h×nh chÝnh trÞ - x· héi kh«ng æn ®Þnh, Nhµ níc kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng
kiÓm so¸t ho¹t ®éng cña c¸c nhµ §TNN, hËu qu¶ lµ c¸c nhµ ®Çu t ho¹t ®éng
theo môc ®Ých riªng, kh«ng theo ®Þnh híng chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ -x· héi
cña níc nhËn ®Çu t. Do ®ã hiÖu qu¶ sö dông vèn FDI rÊt thÊp.
Kinh nghiÖm cho thÊy, khi t×nh h×nh chÝnh trÞ -x· héi bÊt æn th× c¸c nhµ
®Çu t sÏ ngõng ®Çu t hoÆc kh«ng ®Çu t n÷a. Ch¼ng h¹n, sù lén xén ë Nga trong
thêi gian qua ®· lµm n¶n lßng c¸c nhµ ®Çu t mÆc dï Nga lµ mét thÞ trêng réng
lín, cã nhiÒu tiÒm n¨ng...Tuy nhiªn, nÕu chÝnh phñ thùc hiÖn chÝnh s¸ch cëi
më h¬n n÷a th× chØ lµm gi¶m kh¶ n¨ng thu hót c¸c nhµ §TNN, c¸ biÖt cã trêng hîp trong chiÕn tranh vÉn thu hót ®îc FDI song ®ã chØ lµ trêng hîp ngo¹i
lÖ ddèi víi c¸c c«ng ty thuéc tæ hîp c«ng nghiÖp qu©n sù muèn t×m kiÕm c¬
héi bu«n b¸n c¸c ph¬ng tiÖn chiÕn tranh hoÆc lµ sù ®Çu t cña chÝnh phñ th«ng
qua h×nh thøc ®a ph¬ng hoÆc song ph¬ng nh»mthùc hiÖn môc ®Ých riªng. Râ
10
rµng, trong trêng hîp nµy, viÖc sö dông FDI kh«ng ®em l¹i hiÖu kinh tÕ - x·
héi cho níc tiÕp nhËn ®Çu t.
2. Sù æn ®Þnh cña m«i trêng kinh tÕ vÜ m«.
§©y lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt cña mäi ý ®Þnh vµ hµnh vi ®Çu t. §iÒu nµy
®Æc biÖt quan träng ®èi víi viÖc huy ®éng vµ sö dông vèn níc ngoµi. §Ó thu
hót ®îc FDI, nÒn kinh tÕ ®Þa ph¬ng ph¶i lµ n¬i an toµn cho sù vËn ®éng cña
vèn ®Çu t, vµ lµ n¬i cã kh¶ n¨ng sinh lîi cao h¬n c¸c n¬i kh¸c. Sù an toµn ®ßi
hái m«i trêng vÜ m« æn ®Þnh, h¬n n÷a ph¶i gi÷ ®îc m«i trêng kinh tÕ vÜ m« æn
®Þnh th× míi cã ®iÒu kiÖn sö dông tèt FDI.
Møc ®é æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m« ®îc ®¸nh gi¸ th«ng qua tiªu chÝ: chèng
l¹m ph¸t vµ æn ®Þnh tiÒn tÖ. Tiªu chÝ nµy ®îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c c«ng cô
cña chÝnh s¸ch tµi chÝnh tiÒn tÖ nh l·i suÊt, tû gi¸ hèi ®o¸i, tû lÖ dù tr÷ b¾t
buéc, c¸c c«ng cô thÞ trêng më ®ång thêi ph¶i kiÓm so¸t ®îc møc th©m hôt
ng©n s¸ch hoÆc gi÷ cho ng©n s¸ch c©n b»ng.
3. HÖ thèng ph¸p luËt ®ång bé vµ hoµn thiÖn, bé m¸y qu¶n lý nhµ níc cã
hiÖu qu¶.
M«i trêng ph¸p luËt lµ bé phËn kh«ng thÓ thiÕu ®èi víi ho¹t ®éng FDI.
Mét hÖ thèng ph¸p luËt ®ång bé, hoµn thiÖn vµ vËn hµnh h÷u hiÖu lµ mét trong
nh÷ng yÕu tè t¹o nªn m«i trêng kinh doanh thuËn lîi, ®Þnh híng vµ hç trrî
choc¸c nhµ §TNN. VÊn ®Ò mµ c¸c nhµ §TNN quan t©m lµ:
- M«i trêng c¹nh tranh lµnh m¹nh, quyÒn së h÷u tµi s¶n t nh©n ®îc ph¸p
luËt b¶o ®¶m.
- Quy chÕ ph¸p lý cña viÖc ph©n chia lîi nhuËn, quyÒn håi h¬ng lîi
nhuËn ®èi víi c¸c h×nh thøc vËn ®éng cô thÓ cña vèn níc ngoµi.
- Quy ®Þnh vÒ thuÕ, gi¸, thêi h¹n thuª ®Êt...Bëi yÕu tè nµy t¸c ®éng trùc
tiÕp ®Õn gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ tû suÊt lîi nhuËn. NÕu c¸c quy ®Þnh ph¸p lý
b¶o ®¶m an toµn vÒ vèn cña nhµ ®Çu t kh«ng bÞ quèc h÷u ho¸ khi ho¹t ®éng
®Çu t kh«ng ph¬ng h¹i ®Õn an ninh quèc gia, b¶o ®¶m møc lîi nhuËn cao vµ
viÖc di chuyÓn lîi nhuËn vÒ níc thuËn tiÖn th× kh¶ n¨ng thu hót FDI cµng cao.
Do vËy, hÖ thèng ph¸p luËt ph¶i thÓ hiÖn ®îc néi dung c¬ b¶n cña
nguyªn t¾c: T«n träng ®éc lËp chñ quyÒn, b×nh ®¼ng, cïng cã lîi vµ theo
th«ng lÖ quèc tÕ. §ång thêi ph¶i thiÕt lËp vµ hoµn thiÖn ®Þnh chÕ ph¸p lý t¹o
niÒm tin cho c¸c nhµ §TNN.
Bªn c¹nh hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËt th× nh©n tè quyÕt ®Þnh ph¸p luËt
cã hiÖu lùc lµ bé m¸y qu¶n lý nhµ níc. Nhµ níc ph¶i m¹nh víi bé m¸y qu¶n
lý gän nhÑ, c¸n bé qu¶n lý cã n¨ng lùc, n¨ng ®éng,cã phÈm chÊt ®¹o ®øc.
11
ViÖc qu¶n lý c¸c dù ¸n FDI ph¶i chÆt chÏ theo híng t¹o thuËn lîi cho c¸c nhµ
®Çu t song kh«ng ¶nh hëng ®Õn sù ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ vµ x· héi.
4 HÖ thèng c¬ së h¹ tÇng kü thuËt.
KÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt lµ c¬ së ®Ó thu hót FDI vµ còng lµ nh©n tè thóc
®Èy ho¹t ®éng FDI diÔn ra nhanh chãng, cã ¶nh hëng quyÕt ®Þnh ®Õn hiÖu qu¶
s¶n xuÊt kinh doanh. §©y lµ mèi quan t©m hµng ®Çu cña c¸c nhµ ®Çu t tríc khi
ra quyÕt ®Þnh. Quèc gia cã hÖ thèng th«ng tin liªn l¹c, m¹ng líi giao th«ng,
n¨ng lîng, hÖ thèng cÊp tho¸t níc, c¸c c¬ së dÞch vô tµi chÝnh ng©n hµng... t¹o
®iÒu kiÖn cho c¸c dù ¸n FDI ph¸t triÓn thuËn lîi. Møc ®é ¶nh hëng cña mçi
nh©n tè nµy ph¶n ¸nh tr×nh ®é ph¸t triÓn cña mçi quèc gia vµ t¹o m«i trêng
®Çu t hÊp dÉn.Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n, c¸c nhµ ®Çu t chØ tËp trung vµo
s¶n xuÊt kinh doanh, thêi gian thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®îc rót ng¾n, bªn c¹nh ®ã
viÖc gi¶m chi phÝ cho c¸c kh©u vËn chuyÓn, th«ng tin...sÏ lµm t¨ng hiÖu qu¶
®Çu t.
5. HÖ thèng thÞ trêng ®ång bé, chiÕn lîc ph¸t triÓn híng ngo¹i.
Ho¹t ®éng kinh doanh muèn ®em l¹i hiÖu qu¶ cao th× ph¶i diÔn ra trong
m«i trêng thuËn lîi, cã ®Çy ®ñ c¸c thÞ trêng: thÞ trêng lao ®éng, thÞ trêng tµi
chÝnh, thÞ trêng hµng ho¸ - dÞch vô...C¸c nhµ §TNN tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh
doanh ë níc chñ nhµ nªn ®ßi hái ë níc nµy ph¶i cã mét hÖ thèng thÞ trêng
®ång bé, ®¶m b¶o cho ho¹t ®éng cña nhµ ®Çu t ®îc tån t¹i vµ ®em l¹i hiÖu
qu¶. ThÞ trêng lao ®éng lµ n¬i cung cÊp lao ®éng cho nhµ ®Çu t. ThÞ trêng tµi
chÝnh lµ n¬i cho nhµ ®Çu t vay vèn ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh vµ thÞ trêng hµng ho¸ - dÞch vô lµ n¬i tiªu thô s¶n phÈm, lu th«ng hµng ho¸, ®em l¹i
lîi nhuËn cho nhµ ®Çu t. HÖ thèng thÞ trêng nµy sÏ ®¶m b¶o cho toµn bé qu¸
tr×ng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh diÔn ra thuËn lîi - tõ nguån ®Çu vµo ®Õn
viÖc tiªu thô s¶n phÈm ®Çu ra.
ChiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ híng ngo¹i lµ thùc hiÖn chiÕn lîc híng vÒ
xuÊt khÈu. Më réng thÞ trêng xuÊt khÈu, n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh víi c¸c
quèc gia kh¸c t¹o ®iÒu kiÖn c¶i thiÖn c¸n c©n th¬ng mai, chiÕm ®îc lßng tin
cña c¸c nhµ ®Çu t.
6 Tr×nh ®é qu¶n lý vµ n¨ng lùc cña ngêi lao ®éng.
Nguån lao ®éng võa lµ nh©n tè ®Ó thu hót võa lµ nh©n tè sö dông cã
hiÖu qu¶ FDI. Bëi con ngêi cã kh¶ n¨ng hîp t¸c kinh doanh cao, tr×nh ®é lao
®éng phï hîp víi yªu cÇu, n¨ng lùc qu¶n lý cao th× sÏ t¹o ra n¨ng xuÊt cao.
Bªn c¹nh ®ã, c¸c nhµ §TNN sÏ gi¶m mét phÇn chi phÝ ®µo t¹o vµ bít ®îc thêi
gian ®µo t¹o nªn tiÕn ®é vµ hiÖu qu¶ cña c¸c dù ¸n sÏ ®¹t ®óng theo môc tiªu
®Ò ra. Tr×nh ®é thÊp kÐm sÏ lµm cho níc chñ nhµ thua thiÖt, ®Æc biÖt lµ ë c¸c
kh©u cña qu¸ tr×nh qu¶n lý ho¹t ®éng FDI. Sai lÇm cña c¸c c¸n bé qu¶n lý nhµ
níc cã thÓ lµm thiÖt h¹i vÒ thêi gian, tµi chÝnh cho nhµ §TNN vµ cho níc chñ
12
nhµ. V× vËy, níc chñ nhµ ph¶i tÝch cùc n©ng cao tr×nh ®é d©n trÝ cña ngêi lao
®éng ®Ó kh«ng chØ cã n©ng cao kh¶ n¨ng tiÕp cËn c«ng nghÖ, kü thuËt tiªn tiÕn
mµ cßn n©ng cao kü thuËt qu¶nlý kinh tÕ.
7 T×nh h×nh kinh tÕ - chÝnh trÞ trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi.
T×nh h×nh nµy t¸c ®éng ®Õn kh«ng chØ c¸c nhµ ®Çu t ®ang t×m kiÕm ®èi
t¸c, mµ cßn tíi c¶ c¸c dù ¸n ®ang triÓn khai. Khi m«i trêng kinh tÕ chÝnh trÞ
trong khu vùc vµ thÕ giíi æn ®Þnh, kh«ng cã sù biÕn ®éng khñng ho¶ng th× c¸c
nhµ dÇu t sÏ tËp trung nguån lùc ®Ó ®Çu t ra bªn ngoµi vµ c¸c níc tiÕp nhËn
®Çu t cã thÓ thu hót ®îc nhiÒu vèn FDI. Ngîc l¹i, khi cã biÕn ®éng th× c¸c
nguån ®Çu vµo vµ ®Çu ra cña c¸c dù ¸n thêng thay ®æi, c¸c nhµ ®Çu t gÆp khã
kh¨n rÊt nhiÒu vÒ kinh tÕ nªn ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn hiÖu qu¶ FDI. Sù thay ®æi
vÒ c¸c chÝnh s¸ch cña níc chñ nhµ ®Ó phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ, ®ßi hái
c¸c nhµ §TNN ph¶i cã thêi gian t×m hiÓu vµ thÝch nghi víi sù thay ®æi ®ã.
H¬n n÷a, t×nh h×nh cña níc ®Çu t còng bÞ ¶nh hëng nªn hä ph¶i t×m híng ®Çu
t míi dÉn ®Õn thay ®æi chiÕn lîc §TNN cña hä. Ch¼ng h¹n, cuéc khñng ho¶ng
tµi chÝnh tiÒn tÖ ë ch©u ¸ trong thêi gian qua d· lµm gi¶m tèc ®é ®Çu t FDI
vµo khu vùc nµy. Hµng lo¹t c¸c nhµ ®Çu t rót vèn hoÆc kh«ng ®Çu t n÷a v× sî
rñi ro cao.
IV. C¸c quan ®iÓm vµ yªu cÇu thu hót FDI theo vïng kinh
tÕ t¹i ViÖt Nam.
1. C¸c quan ®iÓm vÒ thu hót FDI.
Trªn nhiÒu vÊn ®Ò cô thÓ liªn quan tíi FDI cßn sù kh¸c nhau vÒ ®¸nh
gi¸ vµ c¸ch xö lý dÉn ®Õn c¸c quan ®iÓm:
- T¹o lËp m«i trêng chÝnh trÞ trong níc vµ quèc tÕ æn ®Þnh.
æn ®Þnh chÝnh trÞ lµ mèi quan t©m hµng ®Çu cña c¸c nhµ ®Çu t. Do vËy,
cÇn quan t©m ®Õn kÕt cÊu h¹ tÇng x· héi, chia sÎ thµnh qu¶ t¨ng trëng cho mäi
tÇng líp x· héi t¹o ®iÒu kiÖn æn ®Þnh chÝnh trÞ trong níc - lµ tiÒn ®Ò cho mäi
sù thµnh c«ng kh¸c, h¹n chÕ møc ®é rñi ro cho c¸c nhµ §TNN.
Bªn c¹nh ®ã, c¸c quèc gia ®Òu xóc tiÕn ho¹t ®éng ngo¹i giao, chÝnh trÞ
h×nh thµnh nªn khu vùc æn ®Þnh chÝnh trÞ, an ninh th«ng qua viÖc ký kÕt c¸c
hiÖp ®Þnh th©n thiÖn, hîp t¸c theo xu híng thèng nhÊt trong ®a d¹ng. V× vËy,
n©ng cao n¨ng lùc cña hÖ thèng chÝnh trÞ víi h¹t nh©n lµ sù l·nh ®¹o cña §¶ng
cÇm quyÒn, t¨ng cêng vai trß qu¶n lý cña Nhµ níc theo híng võa mÒm dÎo,
võa c¬ng quyÕt, b¶o vÖ lîi Ých cña nhµ ®Çu t còng nh lîi Ých cña x· héi.
- Quan ®iÓm vÒ m«i trêng ph¸p lý.
13
M«i trêng ph¸p lý ®Çy ®ñ, ®ßng bé vµ vËn hµnh cã hiÖu qu¶ sÏ t¹o ra
m«i trêng kinh doanh hoµn thiÖn. Cã nhiÒu u ®·i cho c¸c nhµ §TNN: MiÔn
gi¶m thuÕ, c¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh, gi¶i quyÕt mÒm dÎo c¸c tranh chÊp
x¶y ra trong ho¹t ®éng ®Çu t; kh«ng quèc h÷u ho¸, thùc hiÖn chÝnh s¸ch
"kh«ng håi tè", sö dông danh môc h¹n chÕ ®Çu t... t¹o ra hµnh lang ph¸p lý râ
rµng.
- Quan ®iÓm vÒ x©y dùng chiÕn lîc kinh tÕ híng ngo¹i ®óng ®¾n.
Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp híng vÒ xuÊt khÈu, ®Þnh híng cho hÖ thèng c¸c
chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«: t¨ng cêng sù héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi, ph¸t
huy néi lùc ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng khã kh¨n cho nÒn kinh tÕ. KiÒm chÕ l¹m ph¸t,
tt¹o nguån vèn ®èi øng trong níc ®ñ ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ®Çu t, tiÕp nhËn c«ng
nghÖ hîp lý tuú thuéc vµo tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn ®Ó cã thÓ ph¸t huy lîi thÕ
so s¸nh khi trao ®æi quèc tÕ.
- Quan ®iÓm vÒ x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ- x· héi.
ChØ cã x©y dùng mét kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ - x· héi phï hîp, thuËn lîi
cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh th× míi cã thÓ thu hót vèn ®Çu t nãi chung
vµ hÊp dÉn dßng FDI ®æ vµo trong níc, t¹o nÒn mãng cho viÖc thùc hiÖn
nhanh chãng, cã hiÖu qu¶ c¸c dù ¸n ®Çu t. X©y dùng c¸c khu c«ng nghiÖp tËp
trung, khu chÕ xuÊt, khu c«ng nghÖ cao, hÖ thèng ®iÖn, níc, bu chÝnh viÔn
th«ng ®Çy ®ñ, thuËn tiÖn cho c¸c vïng kinh tÕ träng ®iÓm.
- Quan ®iÓm vÒ lùa chän ®èi t¸c níc ngoµi vµ x©y dùng ®èi t¸c trong níc ®Ó chñ ®éng tiÕp nhËn ®Çu t.
Thùc hiÖn nguyªn t¾c: §a d¹ng ho¸, ®a ph¬ng ho¸ c¸c mèi quan hÖ
kinh tÕ quèc tÕ. §a d¹ng ho¸ ®Ó tËn dông lîi thÕ so s¸nh cña mçi quèc gia
trong mçi dù ¸n cô thÓ. Tõ ®ã lùa chän ®îc chñ ®Çu t thùc sù cã n¨ng lùc tµi
chÝnh, uy tÝn kinh doanh, tiÒm lùc kü thuËt- c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. §a ph¬ng ho¸
sÏ tr¸nh ®îc sù phô thuéc vµo mét luång vèn tõ mét trung t©m, tr¸nh ®îc rñi
ro vµ t¹o sù c¹nh tranh gi÷a c¸c nhµ §TNN, nhê ®ã t¨ng thÕ th¬ng lîng cña níc chñ nhµ ®èi víi c¸c nhµ §TNN. X©y dùng c¸c ®èi t¸c trong níc cã n¨ng
lùc, c¹nh tranh b×nh ®¼ng víi c¸c doanh nghiÖp cã vèn §TNN, b¶o vÖ vµ n¨ng
cao quyÒn lîi cña c¸c ®èi t¸c trong níc.
- Quan ®iÓm vÒ chiÕn lîc quy ho¹ch tæng thÓ FDI.
§©y lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh ®Õn hiÖu qu¶ kinh tÕ- x· héi cña ®Êt níc,
thiÕu v¾ng chiÕn lîc vµ quy ho¹ch tæng thÓ vµ cô thÓ t¹i c¸c vïng kinh tÕ sÏ
g©y t¸c h¹i l©u dµi, khã kh¾c phôc ®îc hËu qu¶. Do vËy ph¶i t¨ng cêng vai trß
14
qu¶n lý cña nhµ níc, x©y dùng môc tiªu cho tõng thêi kú bè trÝ c¬ cÊu ®Çu t t¹i
c¸c vïng hîp lý...
2. C¸c yªu cÇu thu hót FDI.
+ Chñ ch¬ng chÝnh s¸ch cña nhµ níc trong tõng giai ®o¹n. ViÖc nhµ níc
khuyÕn khÝch hoÆc h¹n chÕ sù ph¸t triÓn lÜnh vùc s¶n xuÊt nµo, vïng nµo... sÏ
lµ c¬ héi ®Çu t thuËn lîi hay khã kh¨n ®èi víi lÜnh vùc ®ã hoÆc vïng ®ã.
+ Tµi nguyªn thiªn nhiªn cña vïng ®ã, kh¶ n¨ng khai th¸c chÕ biÕn tµi
nguyªn ®ã. §©y lµ yªu cÇu quan träng ®Ó vïng ®ã coa c¬ héi lín trong viÖc
thu hót vèn ®Çu t (FDI)
+ Tr×nh ®é ph¸t triÓn cña n«ng, l©m, ng nghiÖp. §iÒu kiÖn tù nhiªn ¶nh
hëng ®èi víi sù phat triÓn cña c¸c ngµnh. NÕu ®iÒu kiÖn tù nhiªn cho phÐp
ph¸t triÓn n«ng, l©m, ng nghiÖp th× sÏ t¹o c¬ héi lín cho viÖc thu hót vèn ®Çu
t. Còng nh sù ph¸t triÓn cña b¶n th©n n«ng, l©m ,ngh nghiÖp ph¸t triÓn th× nã
sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh cung cÊp s¶n phÈm
tiªu dïng cho n«ng, l©m, ng nghiÖp (ph©n bãn, thuèc trõ s©u...)
+ Kh¶ n¨ng ®Çu t hiÖn ®¹i ho¸, më réng c¸c c¬ së c«ng nghiÖp hiÖn cã
t¹i vïng ®ã.
+ Mèi liªn hÖ s¶n xuÊt gi÷a c¸c ngµnh c«ng nghiÖp trong vïng vµ níc
ngoµi. Mèi liªn hÖ nµy ®îc thÓ hiÖn qua viÖc cung øng vËt t vµ tiªu thô s¶n
phÈm cña nhau. Mèi liªn hÖ nµy cµng ph¸t triÓn th× c¬ héi thu hót vèn ®Çu t
cµng thuËn lîi.
15
PhÇn II
Thùc tr¹ng thu hót FDI vµo c¸c vïng kinh tÕ ë
ViÖt Nam trong thêi gian qua.
I. Giíi thiÖu vÒ sù h×nh thµnh c¸c vïng kinh tÕ ë ViÖt
Nam.
Nguån lùc lµ tiÒn ®Ò vËt chÊt quan träng ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi
cña mét quèc gia. Quy m« vµ tèc ®é ph¸t triÓn - x· héi cña mét níc, ë møc ®é
lín, phôc thuéc vµo viÖc khai th¸c hîp lý, sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc
bªn trong vµ bªn ngoµi, ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn nh níc ta
hiÖn nay.
Tµi nguyªn thiªn nhiªn lµ tµi s¶n cña mét quèc gia, lµ mét trong nh÷ng
nguån lùc ®Ó x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. Tµi nguyªn thiªn nhiªn
tuy kh«ng cã t¸c dông quyÕt ®Þnh ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, song
®ã lµ ®iÒu kiÖn thêng xuyªn, cÇn thiÕt cho mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt, lµ yÕu tè
c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Tµi nguyªn thiªn nhiªn lµ mét trong nh÷ng yÕu
tè t¹o vïng quan träng, cã ý nghÜa to lín ®èi víi viÖc h×nh thµnh c¸c ngµnh
s¶n xuÊt chuyªn m«n ho¸, c¸c ngµnh mòi nhän.
Cïng víi tµi nguyªn thiªn nhiªn cßn cã tµi nguyªn nh©n v¨n còng lµ
tiÒn ®Ò ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña mét níc, mét vïng. D©n c vµ nguån
lao ®éng kh«ng chØ lµ lùc lîng trùc tiÕp t¹o ra cña c¶i vËt chÊt cho x· héi, mµ
cßn lµ lùc lîng tiªu thô s¶n phÈm cña x· héi, kÝch thÝch qu¸ tr×nh t¸i t¹o s¶n
xuÊt më réng cña x· héi. D©n c vµ c¸c nguån lùc lao ®éng vèn khã di chuyÓn
®i xa, v× vËy khi lùa chän ®Þ ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh tríc hÕt cÇn tËn dông
tíi møc tèi ®a nguån lao ®éng t¹i chç.
Trong tµi nguyªn nh©n v¨n cßn cã yÕu tè vÒ v¨n ho¸ - lÞch sö. Mçi mét
vïng ë níc ta ®Òu cã mét b¶n s¾c d©n téc kh¸c nhau, vµ cã c¸c ngµnh nghÒ
truyÒn thèng kh¸c nhau. Do ®ã, nhµ ®Çu t níc ngoµi®¸nh gi¸ tõng ngµnh nghÒ
truyÒn thèng, ngµnh nµo cã lîi h¬n vµ thu ®îc lîi nhuËn nhanh th× hä sÏ ®Çu t
vµo.
Ngoµi ra, c¸c nhµ ®Çu t cßn c¨n cø vµ hiÖn tr¹ng vµ tiÒm n¨ng ph¸t triÓn
kinh tÕ - x· héi ë n¬i m×nh ®Þnh ®Çu t vµo. C¬ cÊu GDP còng lµ mét nh©n tè
quan träng ®Ó nhµ ®Çu t xem xÐt ®Ó tõ ®ã nhµ ®Çu t biÕt m×nh ph¶i ®Çu t vµo
ngµnh nµo, vµo lÜnh vùc nµo.
Víi nh÷ng c¨n cø trªn mµ c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi ®· ®Çu t chñ yÕu vµo
níc ta ë 8 vïng tõ B¾c ®Õn Nam.
B¶ng 1: C¬ cÊu ®Çu t ®Çu t níc ngoµi theo vïng l·nh thæ tÝnh theo % FDI
®Õn hÕt n¨m 1999
STT Vïng l·nh thæ
Tû lÖ %
16
1
2
3
4
5
6
7
8
§«ng Nam Bé
53,13
§ång b»ng s«ng Hång
29,6
Duyªn h¶i Nam Trung Bé
8,64
§«ng B¾c
5,46
§ång b»ng s«ng Cöu Long
2,86
B¾c trung Bé
2,46
T©y Nguyªn
0,16
T©y B¾c
0,15
Tæng
100
Nguån:nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ thÕ giíi –sè 2(64)2000
II. Kh¸i qu¸t vÒ thùc tr¹ng thu hót FDI vµo nÒn kinh tÕ
ViÖt Nam nãi chung.
1. VÞ trÝ vµ tÇm quan träng cña ®Çu t níc ngoµi ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt
Nam.
§Çu t trùc tiÕp níc ngoµi (FDI) trong nh÷ng thËp kû qua ®· t¨ng rÊt
nhanh, tèc ®é t¨ng trung b×nh cña toµn thÕ giíi lµ 24% trong thêi kú 19861990 vµ 3,2% vµo ®Çu thËp kû 90. Trong ®ã tèc ®é t¨ng FDI cña c¸c níc
ASEAN lµ nhanh nhÊt, vµo kho¶ng 40%/n¨m trong suèt thêi kú 1985-1994
(theo World Investment Report, New York -1995).
Víi sù ra ®êi vµ ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t trùc tiÕp
níc ngoµi, thÞ trêng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam kh«ng ngõng ®îc më réng. Tõ
c¸c thÞ trêng truyÒn thèng thuéc khèi c¸c níc x· héi chñ nghÜa tríc ®©y mµ
chñ yÕu lµ c¸c níc §«ng ¢u, thÞ trêng ck ®· më réng sang c¸c níc T©y ¢u,
B¾c Mü vµ c¸c níc NICs. Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña khèi doanh nghiÖp cã vèn
®Çu t níc ngoµi t¨ng nhanh qua c¸c n¨m, tõ 52 triÖu USD n¨m 1991, n¨m
1995 ®¹t 440 triÖu USD - t¨ng 8,5 lÇn so víi n¨m 1991, n¨m 1999 ®¹t 2.577
triÖu USD t¨ng 5,9 lÇn so víi n¨m 1995 vµ t¨ng 1,3 lÇn so víi n¨m 1998. XuÊt
khÈu cña khèi c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi trong tæng kim
ngh¹ch xuÊt khÈu cña c¶ níc kh«ng ngõng t¨ng lªn, tõ 8% n¨m 1998 lªn
10,8% n¨m 1996 vµ lªn 23% n¨m 1999.
Khu vùc kinh tÕ cã vèn ®Çu t níc ngoµi t¹o nguån thu ®¸ng kÓ cho ng©n
s¸ch nhµ níc. Nép ng©n s¸ch cña khu vùc kinh tÕ cã vèn ®Çu t níc ngoµi
(kh«ng kÓ dÇu khÝ) còng liªn tôc t¨ng lªn, tõ 128 triÖu USD n¨m 1994 ®Õn
n¨m 1998 ®¹t 317 triÖu USD, n¨m 1999 ®¹t 271 triÖu USD.
C¸c doanh nghiÖp FDI ®· gãp phÇn gi¶i quyÕt viÖc lµm cho trªn 30 v¹n
lao ®éng trùc tiÕp. C¸c nh©n viªn trong c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc
ngoµi ®· tiÕp thu ®îc c«ng nghÖ qu¶n lý hiÖn ®¹i, n©ng cao tr×nh ®é tin häc,
ngo¹i ng÷, cã ®iÒu kiÖn cËp nhËt c¸c kiÕn thøc, ph¬ng tiÖn, c«ng cô míi trong
qu¶n lý kinh tÕ, cã ®iÒu kiÖn lµm quen vµ tù rÌn luyÖn t¸c phong c«ng
17
nghiÖp...; ngêi lao ®éng ®· ®îc n©ng cao tay nghÒ, lµm quen vµ sö dông thµnh
th¹o c¸c nhµ m¸y mãc thiÕt bÞ hiÖn ®¹i...
§Çu t níc ngoµi còng gãp phÇn më réng, ®a d¹ng ho¸ vµ ®a ph¬ng ho¸
c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i, t¹o ®iÒu kiÖn t¨ng cêng, cñng cè vµ t¹o ra
nh÷ng thÕ lùc míi cho nÒn kinh tÕ níc ta trong tiÕn tr×nh héi nhËp nÒn kinh tÕ
khu vùc vµ thÕ giíi.
2. Kh¸i qu¸t chung thùc tr¹ng thu hót vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi.
§èi t¸c níc ngoµi chñ yÕu lµ c¸c níc trong khu vùc nh Nics, §«ng ¸,
ASEAN, NhËt B¶n chiÕm tíi 75% tæng vèn ®Çu t níc ngoµi trong doanh
nghiÖp c«ng nghiÖp giai ®o¹n 1988-1999. §iÒu nµy ph¶n ¸nh møc ®é héi nhËp
khu vùc kh¸ nhanh. Thêi gian gÇn ®©y Mü vµ T©y ¢u ®Çu t vµo ViÖt Nam víi
tèc ®é nhanh, nhiÒu dù ¸n quy m« lín. Tuy nhiªn vÞ trÝ nµy cha xøng ®¸ng víi
tiÒm n¨ng vÒ vèn vµ c«ng nghÖ cña c¸c níc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nh Mü,
T©y ¢u. Qua b¶ng 2 thÊy râ ®iÒu ®ã:
B¶ng 2: Mêi mét quèc gia cã sè vèn ®Çu t trªn 1 tû USD tÝnh
®Õn hÕt n¨m 1999
Sè thø tù
Tªn ®èi t¸c
Sè vèn (Tr.USD)
1
Singapore
4918,3
2
§µi Loan
4225,3
3
Hång K«ng
3433,8
4
NhËt B¶n
3275,1
5
Hµn Quèc
3953,3
6
Britsh Vrigin islands
1772,3
7
Ph¸p
1725,2
8
Mü
1126,0
9
Austraylia
1074,3
10
Th¸i Lan
1035,9
11
Malaysia
1021,8
Nguån: Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t- vô qu¶n lý dù ¸n
Trong biÓu trªn ta thÊy n¨m quèc gia cã quy m« vèn ®Çu t lín nhÊt th×
bèn quèc gia thuéc khu vùc, vµ ®Æc biÖt quy m« lín h¬n ba ®Õn bèn lÇn cña
c¸c níc cßn l¹i vµ c¸c quèc gia trong khu vùc lµ ®èi t¸c lín trong c¸c ngµnh
c«ng nghiÖp.
B¶ng 3: Mêi quèc gia cã sè dù ¸n ®Çu t cho ngµnh c«ng nghiÖp lín nhÊt (tÝnh
®Õn hÕt n¨m 1999).
STT
Tªn níc
Sè DA
% DNLD
18
V§T
(§VT: Tr.USD)
% VLD/V§T
1
NhËt B¶n
168
43,5
2191,9
60,9
2
Hµn Quèc
161
33,5
1884,1
48,3
3
§µi Loan
273
25,6
1609,2
18,7
4
Singapore
87
49,4
1327,7
61,7
5
Malaysia
34
58,8
715,2
14,2
6
Hång K«ng
86
57,0
710.2
33,6
7
Mü
36
50,0
701,9
91,5
8
Vrigin
16
37,5
513,9
31,3
9
Th¸n Lan
39
56,4
346,2
67,6
10 óc
29
65,5
298,2
73,0
Nguån: Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t-vô qu¶n lý dù ¸n -danh môc c¸c dù ¸n ®Çu t
trong c«ng nghiÖp.
Tõ c¸c b¶ng trªn cho thÊy c¸c ®èi t¸c lín cña ta chñ yÕu lµ c¸c níc nhá
v× vËy thêi gian tíi cïng víi tiÕp tôc trnh thñ thu hót FDI tõ c¸c níc trong khu
vùc chóng ta cÇn lùa chän ®èi t¸c ®Çu t sao cho võa tranh thñ ®îc vèn, võa tËn
dông ®îc c«ng nghÖ kÜ thuËt vµ c¸c lîi thÕ tõ níc lín nh: Mü, Anh, T©y ¢u.
C¬ cÊu kinh tÕ níc ta vÒ c¬ b¶n mÊt c©n ®èi: gi÷a c¸c vïng, gi÷a c¸c
ngµnh, gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ c¶n trë ®µ ph¸t triÓn v× vËy dÞch chuyÓn,
s¾p xÕp l¹i c¬ cÊu kinh tÕ lµ cÇn thiÕt ®©y lµ mét môc tiªu cña c«ng cuéc ®æi
míi kinh tÕ ®îc ®¹i héi VIII th«ng qua. Víi mong muèn sö dông FDI gãp
phÇn dÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ nªn chÝnh phñ ®· cã nh÷ng chÝnh s¸ch
khuyÕn khÝch, u ®·i ®èi víi c¸c dù ¸n ®Çu t vµo n¬i cã diÒu kiÖn kinh tÕ khã
kh¨n nh miÒn nói, vïng s©u, vïng xa. Tuy nhiªn cho ®Õn nay vèn vÉn tËp
trung chñ yÕu vµo c¸c ®Þa bµn cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ kÕt cÊu h¹ tÇng, m«i
trêng kinh tÕ x· héi.
Trong b¶ng 1, ta thÊy trong khi T©y Nguyªn vµ T©y B¾c chØ chiÕm
0,15% vµ 0,16% th× riªng §«ng Nam Bé chiÕm tíi 53,13% tæng vèn ®Çu t
§Õn hÕt n¨m 1999, ViÖt Nam ®· thu hót ®îc trªn 2.991 dù ¸n cã vèn
®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi víi tæng sè vèn ®¨ng ký (kÓ c¶ t¨ng vèn) lµ 42,7 tû
USD. §· cã 29 dù ¸n hÕt h¹n víi tæng sè vèn ®¨ng ký ®· hÕt h¹n lµ 289 triÖu
USD vµ 561 dù ¸n ®· gi¶i thÓ tríc thêi h¹n víi tæng sè ®¨ng ký 6,5 tØ USD. T¹i
ViÖt Nam tÝnh ®Õn hÕt n¨m 1999 cã 2.401 dù ¸n cßn hiÖu lùc víi tæng vèn ®Çu
t ®¨ng ký cßn hiÖu lùc lµ 35,88 tØ USD (kÓ c¶ t¨ng vèn). Trong sè nµy cã 1.607
dù ¸n ®· triÓn khai thùc hiÖn víi tæng vèn thùc hiÖn lµ 15,1 tØ USD (gåm 1.127
dù ¸n ®· ®i vµo ho¹t ®éng cã doanh thu; 479 dù ¸n ®ang x©y dùng c¬ b¶n).
2.1. T×nh h×nh thu hót ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi theo ngµnh kinh tÕ.
§Çu t níc ngoµi vµo ViÖt Nam chñ yÕu tËp trung vµo c¸c ngµnh c«ng
nghiÖp vµ x©y dùng víi 1.421 dù ¸n chiÕm 60,55% tæng dù ¸n FDI, tæng vèn
®Çu t ®¨ng ký ®¹t 18,1 tØ USD chiÕm 50,62% tæng vèn ®¨ng ký. N«ng l©m ng
nghiÖp thu hót ®îc 313 dù ¸n chiÕm 13,33% sè dù ¸n, tæng vèn ®Çu t ký ®¹t
19
2.084 triÖu USD chiÕm 5,81 vÒ vèn. C¸c ngµnh dv víi 613 dù ¸n chiÕm
26,12% vÒ sè dù ¸n, tæng sè vèn ®Çu t ®¨ng ký ®¹t 15.632 triÖu USD chiÕm
43,57 vèn ®¨ng ký.
B¶ng 4: §Çu t trùc tiÕp níc ngoµi theo lÜnh vùc
(TÝnh ®Õn n¨m hÕt 1999)
Tû träng Tæng vèn ®Çu t Tû träng
(%)
(Tr.USD)
(%)
C«ng nghiÖp vµ x©y dùng
1.421
60,55
18100
50,62
N«ng l©m ng nghiÖp
313
13,33
2.084
5,81
C¸c ngµnh dÞch vô
613
26,12%
15.632
43,57
Nguån: Vô QLDA§TNN - Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t
S¬ ®å sè 1: c¬ cÊu ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi theo lÜnh vùc
LÜnh vùc
Sè dù ¸n
Sè dù ¸n
Tæng vèn ®Çu t
50.62%
43.57%
26.12%
13.33%
60.55%
C«ng nghiÖp vµ x©y dùng
5.81%
C«ng nghiÖp vµ x©y dùng
N«ng l©m ng nghiÖp
mét
dù ¸n trong ngµnh
DÞch vô
N«ng l©m ng nghiÖp
Nh×n
chung quy m« ®Çu t b×nh qu©n cho
n«ng
DÞch vô
l©m ng nghiÖp t¬ng ®èi nhá so víi c¸c ngµnh kh¸c, trong ®ã c¸c dù ¸n ®Çu t
vµo thuû s¶n cã quy m« nhá nhÊt, kho¶ng 3 triÖu USD. Ngµnh c«ng nghiÖp vµ
x©y dùng cã quy m« trung b×nh kho¶ng 12 triÖu USD trong ®ã vèn lín nhÊt lµ
c¸c dù ¸n th¨m dß vµ khai th¸c dÇu khÝ (93 triÖu USD/dù ¸n). Ngµnh dÞch vô
cã quy m« ®Çu t lín nhÊt, kho¶ng 25 triÖu USD/dù ¸n, nÕu kh«ng tÝnh ®Õn 2
dù ¸n x©y dùng khu ®« thÞ míi t¹i Hµ Néi (tæng vèn ®¨ng ký 2,3 tû USD,
chiÕm 6,5 vèn ®¨ng ký cña c¶ níc vµ 15 vèn ®¨ng ký cña ngµnh dÞch vô) th×
quy m« b×nh qu©n 1 dù ¸n lµ 21,7 triÖu USD. Trong ngµnh dÞch vô, vèn ®Çu t
tËp trung chñ yÕu vµo lÜnh vùc x©y dùng h¹ tÇng khu c«ng nghiÖp. Vèn ®Çu t
trung b×nh cña c¸c dù ¸n nµy kh¸ lín, gÇn 30 triÖu USD/dù ¸n kh¸ch s¹n, gÇn
35 triÖu USD/tæ hîp v¨n phßng c¨n hé cho thuª vµ trªn 61 triÖu USD/dù ¸n
x©y dùng h¹ tÇng khu c«ng nghiÖp.
VÒ thùc hiÖn vèn cam kÕt, c¸c dù ¸n trong lÜnh vùc th¨m dß vµ khai
th¸c dÇu khÝ ®¹t tû lÖ thùc hiÖn cao h¬n vèn cam kÕt 4%, viÖc thùc hiÖn vît
vèn ®¨ng ký theo giÊy phÐp lµ hiÖn tîng th«ng thêng trong ngµnh dÇu khÝ,
cam kÕt trªn giÊy chØ lµ vèn tèi thiÓu. Ngµnh tµi chÝnh ng©n hµng, do tÝnh ®Æc
thï ph¶i nép ngay vèn ph¸p ®Þnh míi ®îc phÐp triÓn khai ho¹t ®éng nªn tû lÖ
gi¶i ng©n cao (93%). Nh×n chung c¸c dù ¸n ®Çu t vµo lÜnh vùc c«ng nghiÖp x©y dùng cã tû lÖ gi¶i ng©n cao nhÊt, trªn 51%. C¸c dù ¸n trong lÜnh vùc dÞch
20
- Xem thêm -