Tài liệu Thiết kế môi trường giáo dục phát triển kỹ năng vận động tinh cho trẻ 24 – 36 tháng

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH Phan Thị Ly THIẾT KẾ MÔI TRƯỜNG GIÁO DỤC PHÁT TRIỂN KỸ NĂNG VẬN ĐỘNG TINH CHO TRẺ 24 – 36 THÁNG LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Thành phố Hồ Chí Minh – 2015 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH Phan Thị Ly THIẾT KẾ MÔI TRƯỜNG GIÁO DỤC PHÁT TRIỂN KỸ NĂNG VẬN ĐỘNG TINH CHO TRẺ 24 – 36 THÁNG Chuyên ngành : Giáo dục mầm non Mã số : 60 14 01 01 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN THỊ THANH BÌNH Thành phố Hồ Chí Minh – 2015 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu do chính tôi thực hiện. Các số liệu và kết quả nghiên cứu trong công trình là trung thực và chưa được công bố trong công trình nghiên cứu nào. Tp. Hồ Chí Minh, ngày 05 tháng 12 năm 2015 Học viên Phan Thị Ly LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên, tôi trân trọng cảm ơn TS. Nguyễn Thị Thanh Bình đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ và động viên tôi từ khi bắt đầu đến khi hoàn thành luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, Khoa Giáo dục Mầm non, Phòng Sau Đại học, Phòng Đào tạo, Thư viện và Ký túc xá Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt quá trình học tập. Tôi xin cảm ơn Phòng Giáo dục Mầm non của Sở Giáo dục Đồng Nai, Phòng Giáo dục và Đào tạo thành phố Biên Hòa cùng Ban Giám hiệu, giáo viên, phụ huynh và học sinh các trường mầm non trong địa bàn thành phố Biên Hòa đã nhiệt tình hỗ trợ trong thời gian tôi thực hiện luận văn. Cảm ơn các bạn học viên K24, K23 và K25 đã chia sẻ kinh nghiệm, động viên trong thời gian học tập và nghiên cứu. Tôi xin gởi lời cảm ơn sâu sắc đến gia đình, bạn bè đã luôn đồng hành và tiếp thêm nguồn sức mạnh để tôi có thể an tâm học tập. Xin chân thành cảm ơn. Tp. Hồ Chí Minh, ngày 05 tháng 12 năm 2015 Học viên Phan Thị Ly MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục Danh mục các chữ viết tắt Danh mục các bảng Danh mục các biểu đồ PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................................ 1 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN ....................................................................................... 5 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ......................................................................... 5 1.1.1. Lịch sử nghiên cứu trong nước: ....................................................................... 5 1.1.2. Lích sử nghiên cứu tại nước ngoài: .................................................................. 5 1.2. Các khái niệm công cụ ............................................................................................. 9 1.2.1. Kỹ năng vận động ............................................................................................. 9 1.2.2 Vận động tinh ................................................................................................... 10 1.2.3. Môi trường ...................................................................................................... 11 1.2.4. Môi trường giáo dục ........................................................................................ 12 1.2.5. Môi trường giáo dục phát triển vận động tinh ................................................ 13 1.2.6. Thiết kế............................................................................................................ 13 1.3. Vấn đề tổ chức hoạt động phát triển vận động tinh ................................................ 13 1.3.1. Vai trò của vận động tinh đối với sự phát triển của trẻ 24 – 36 tháng ............ 13 1.3.2. Đặc điểm phát triển vận động và vận động tinh của trẻ 24 – 36 tháng ........... 15 1.3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến vận động tinh của trẻ 24 – 36 tháng ..................... 16 1.3.4. Nội dung phát triển vận động tinh cho trẻ 24 – 36 tháng ............................... 19 1.4. Vấn đề thiết kế môi trường giáo dục phát triển vận động tinh ............................... 20 1.4.1. Các yếu tố ảnh hưởng đến thiết kế môi trường giáo dục phát triển vận động tinh cho trẻ 24 – 36 tháng ...................................................................... 20 1.4.2. Các quan điểm thiết kế môi trường giáo dục ................................................. 20 1.4.3. Nguyên tắc thiết kế môi trường giáo dục phát triển vận động tinh cho trẻ 24 – 36 tháng ............................................................................................. 22 1.5. Tiêu chí đánh giá .................................................................................................... 22 1.5.1. Các hoạt động chứa vận động tinh của trẻ 24 – 36 tháng .............................. 22 1.5.2. Tiêu chí đánh giá việc thiết kế môi trường giáo dục trong phát triển vận động tinh cho trẻ 24 – 36 tháng. ..................................................................... 23 TIỂU KẾT CHƯƠNG 1.............................................................................................. 25 Chương 2. THỰC TRẠNG VIỆC THIẾT KẾ MÔI TRƯỜNG GIÁO DỤC PHÁT TRIỂN VẬN ĐỘNG TINH CHO TRẺ 24 – 36 THÁNG TẠI CÁC TRƯỜNG MẦM NON, BIÊN HÒA, TỈNH ĐỒNG NAI ............................................................................................. 26 2.1. Khái quát điều tra thực trạng .................................................................................. 26 2.1.1. Mục đích khảo sát ........................................................................................... 26 2.1.2. Nội dung khảo sát............................................................................................ 26 2.1.3. Địa bàn khảo sát .............................................................................................. 26 2.1.4. Thời gian khảo sát ........................................................................................... 26 2.1.5. Đối tượng khảo sát .......................................................................................... 26 2.1.6. Phương pháp thu thập số liệu .......................................................................... 27 2.1.7. Phương pháp xử lý số liệu ............................................................................... 28 2.1.8. Tiêu chí đánh giá ............................................................................................. 29 2.2. Kết quả khảo sát ..................................................................................................... 30 2.2.1. Trình độ chuyên môn và thâm niên công tác của giáo viên tham gia trả lời phiếu trưng cầu ý kiến ......................................................................... 30 2.2.2. Nhận thức của giáo viên về thiết kế MTGD phát triển VĐT cho trẻ 24 – 36 tháng tại trường mầm non ................................................................. 30 2.2.3. Giáo viên và cán bộ quản lý tự đánh giá việc thực hiện các tiêu chí đánh giá môi trường giáo dục phát triển VĐT cho trẻ 24 – 36 tháng ..................... 38 2.2.4. Nhận thức của PH và GV trong việc phát triển vận động tinh cho trẻ 24 – 36 tháng .................................................................................................. 44 2.2.5. Những khó khăn trong việc phát triển VĐT cho trẻ 24 – 36 tháng ................ 50 2.2.6. Đánh giá mức độ phát triển VĐT của trẻ 24 – 36 tháng tuổi tại các trường Mầm non trên địa bàn khảo sát .......................................................... 52 TIỂU KẾT CHƯƠNG 2.............................................................................................. 55 Chương 3. ĐỀ XUẤT VÀ THỰC NGHIỆM QUY TRÌNH THIẾT KẾ MÔI TRƯỜNG GIÁO DỤC PHÁT TRIỂN VẬN ĐỘNG TINH CHO TRẺ 24-36 THÁNG TẠI TRƯỜNG MẦM NON TAM HÒA, BIÊN HÒA, ĐỒNG NAI.................................................. 56 3.1. Khái quát thực nghiệm tác động ............................................................................. 56 3.1.1. Mục đích thực nghiệm .................................................................................... 56 3.1.2. Nội dung thực nghiệm ..................................................................................... 56 3.1.3. Địa điểm thực nghiệm ..................................................................................... 56 3.1.4. Thời gian thực nghiệm .................................................................................... 56 3.1.5. Phương hướng tiến hành ................................................................................. 56 3.2. Tổ chức thực nghiệm .............................................................................................. 57 3.2.1. Vài nét về sơ cở thực nghiệm ......................................................................... 57 3.2.2. Tổ chức thực nghiệm...................................................................................... 57 3.2.3. Tiêu chí và thang đánh giá ............................................................................. 57 3.2.4. Xử lý số liệu ................................................................................................... 60 3.2.5. Đề xuất quy trình thiết kế môi trường giáo dục phát triển VĐT cho trẻ 24 – 36 tháng .................................................................................................. 61 3.3. Tiến hành thực nghiệm ........................................................................................... 62 3.3.1. Nâng cao nhận thức của GV và PH ................................................................ 62 3.3.2. Áp dụng thiết kế môi trường giáo dục phát triển VĐT ................................... 64 3.4. Kết quả thực nghiệm............................................................................................... 74 3.4.1. So sánh mức độ thực hiện các tiêu chí của hai nhóm trước khi thực nghiệm .................................................................................................... 74 3.4.2. So sánh mức độ thực hiện các tiêu chí của hai nhóm sau thực nghiệm ......... 76 3.4.3. So sánh kết quả thực hiện các tiêu chí của nhóm đối chứng trước và sau thực nghiệm .................................................................................................... 79 3.4.4. So sánh kết quả thực hiện các tiêu chí của nhóm thực nghiệm trước và sau thực nghiệm ........................................................................................... 81 3.5. Kết quả đánh giá môi trường giáo dục phát triển vận động tinh cho trẻ sau thực nghiệm .......................................................................................................... 84 3.6. Mối tương quan giữa MTGD và sự phát triển VĐT của trẻ nhóm thực nghiệm trong quá trình thực nghiệm..................................................................... 85 3.7. Quan sát việc đánh giá MTGD phát triển VĐT của hai nhóm đối chứng và thực nghiệm .......................................................................................................... 86 TIỂU KẾT CHƯƠNG 3.............................................................................................. 89 KẾT LUẬN ................................................................................................................. 90 TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................................................... 92 PHẦN PHỤ LỤC DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Số thứ tự Từ viết tắt Nghĩa 1 CBQL Cán bộ quản lý 2 GV Giáo viên 3 MTGD Môi trường giáo dục 4 PH Phụ huynh 5 TC Tiêu chí 6 VĐT Vận động tinh DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1. Các hoạt động chứa VĐT của trẻ 24 – 36 tháng ..................................... 23 Bảng 1.2. Tiêu chí đánh giá môi trường giáo dục phát triển vận động tinh cho trẻ 24 – 36 tháng ...................................................................................... 24 Bảng 2.1. Phương pháp, đối tượng, số lượng khảo sát và mẫu PKS ....................... 27 Bảng 2.2. Quy ước giá trị trung bình ....................................................................... 28 Bảng 2.3. Các hoạt động chứa VĐT của trẻ 24 – 36 tháng ..................................... 29 Bảng 2.4. Trình độ chuyên môn của giáo viên dạy lớp 24 – 36 tháng .................... 30 Bảng 2.5. Cách sắp xếp, bố trí đồ dùng đồ chơi của giáo viên ................................ 31 Bảng 2.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến thiết kế môi trường giáo dục phát triển vận động tinh cho trẻ 24 – 36 tháng ........................................................ 32 Bảng 2.7. Hình thức thay đổi môi trường giáo dục phát triển vận động tinh cho trẻ 24 – 36 tháng ............................................................................... 33 Bảng 2.8. Vai trò của môi trường giáo dục đối với sự phát triển VĐT cho trẻ 24 – 36 tháng ........................................................................................... 34 Bảng 2.9. Khó khăn về thiết kế MTGD phát triển VĐT cho trẻ 24 – 36 tháng của giáo viên ............................................................................................ 36 Bảng 2.10. Các tiêu chí đánh giá MTGD thể hiện tính có tổ chức ............................ 38 Bảng 2.11. Các tiêu chí đánh giá MTGD tạo điều kiện cho trẻ được trải nghiệm đầy đủ và thể hiện bằng lời nói những trải nghiệm của mình ................. 39 Bảng 2.12. Các tiêu chí đánh giá MTGD gây được hứng thú, tỏ mò cảm xúc cho trẻ; đáp ứng nhu cầu của trẻ .............................................................. 40 Bảng 2.13. Các tiêu chí đánh giá MTGD thể hiện tính văn hóa và gần gũi với trẻ ....................................................................................................... 41 Bảng 2.14. Các tiêu chí đánh giá MTGD thể hiện tính phát triển ............................. 43 Bảng 2.15. Nhận thức của PH và GV về khái niệm VĐT ......................................... 44 Bảng 2.16. Nhận thức của PH và GV về thời điểm bắt đầu giúp trẻ phát triển vận động tinh ........................................................................................... 45 Bảng 2.17. Đánh giá của PH và GV về mức độ quan trọng của các hoạt động phát triển VĐT cho trẻ 24 – 36 tháng ...................................................... 46 Bảng 2.18. Nội dung GV hướng dẫn trẻ phát triển VĐT cho trẻ 24 – 36 tháng ........ 48 Bảng 2.19. Mức độ GV sử dụng các biện pháp phát triển VĐT cho trẻ .................... 49 Bảng 2.20a. Khó khăn của PH trong việc phát triển VĐT cho trẻ .............................. 50 Bảng 2.20b. Khó khăn của GV trong việc phát triển VĐT cho trẻ.............................. 51 Bảng 2.21. Kết quả đánh giá mức độ phát triển VĐT của trẻ 24 – 36 tháng ............. 53 Bảng 3.1. Bảng đánh giá mức độ đạt được của các tiêu chí và đánh giá chung vận động tinh của trẻ ............................................................................... 58 Bảng 3.2. Các hoạt động chứa VĐT cho trẻ 24 – 36 tháng ..................................... 59 Bảng 3.3. Thang đánh giá tổng điểm các tiêu chí .................................................... 60 Bảng 3.4. Quy trình thiết kế môi trường giáo dục phát triển vận động tinh của trẻ 24 – 36 tháng ...................................................................................... 61 Bảng 3.5. Bảng đánh giá môi trường vật chất tương ứng với các hoạt động và sự chuẩn bị cho chương trình thực nghiệm ............................................. 66 Bảng 3.6. So sánh mức độ đạt thực hiện các tiêu chí của nhóm đối chứng và nhóm thực nghiệm ................................................................................... 74 Bảng 3.7. So sánh mức độ thực hiện các tiêu chí của nhóm đối chứng và nhóm thực nghiệm ................................................................................... 77 Bảng 3.8. Kết quả xếp loại VĐT của hai nhóm sau thực nghiệm ............................ 78 Bảng 3.9. So sánh kết quả thực hiện các tiêu chí của nhóm đối chứng trước và sau thực nghiệm ....................................................................................... 80 Bảng 3.10. So sánh kết quả thực hiện các tiêu chí của nhóm thực nghiệm trước và sau thực nghiệm .................................................................................. 81 Bảng 3.11. Kết quả mức độ đạt được về các tiêu chí đánh giá MTGD ..................... 84 Bảng 3.12. Mối tương quan giữa MTGD và mức độ VĐT của trẻ nhóm thực nghiệm trong quá trình thực nghiệm ....................................................... 85 DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Sơ đồ 1.1. Tam giác tương tác giữa trẻ, môi trường vật chất và giáo viên ............... 21 Sơ đồ 3.1. Sơ đồ thiết kế mới .................................................................................... 71 Sơ đồ 3.2. Sơ đồ thiết kế cũ. ..................................................................................... 72 Biểu đồ 3.1. Biểu đồ so sánh kết quả xếp loại mức độ VĐT của trẻ ở nhóm đối chứng và nhóm thực nghiệm trước thực nghiệm ................. 76