Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Thị trường xuất khẩu các mặt hàng chủ lực của việt nam thực trạng và giải pháp...

Tài liệu Thị trường xuất khẩu các mặt hàng chủ lực của việt nam thực trạng và giải pháp

.PDF
60
96
108

Mô tả:

lêi nãi ®Çu Ph-¬ng h-íng ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i cña ViÖt Nam thêi kú 20002020 lµ tiÕp tôc më réng ho¹t ®éng ngo¹i th-¬ng theo h-íng ®a d¹ng ho¸, ®a ph-¬ng ho¸, tÝch cùc héi nhËp vµo kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. Tuy nhiªn khi chÊp nhËn hoµ nhËp vµo kinh tÕ khu vùc vµ kinh tÕ thÕ giíi lµ chÊp nhËn xu h-íng hîp t¸c trong c¹nh tranh gay g¾t. §©y lµ thêi c¬ võa lµ th¸ch thøc, ®ßi hái c¬ quan qu¶n lý còng nh- doanh nghiÖp ph¶i cã c¸c ®Þnh h-íng ph¸t triÓn thÞ tr-êng xuÊt nhËp khÈu vµ c¸c biÖn ph¸p phï hîp trong hoµn thiÖn chÝnh s¸ch ngo¹i th-¬ng, nh»m ®Èy m¹nh xuÊt nhËp khÈu theo h-íng c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc. Trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu xuÊt nhËp khÈu kh«ng chØ ph¶n ¸nh sù tiÕn ho¸ cña c¸c h×nh th¸i nhu cÇu phôc vô s¶n xuÊt vµ tiªu dïng trong ph¹m vi tõng quèc gia mµ cßn ph¶n ¸nh sù ph©n bè l¹i n¨ng lùc sanr xuÊt trªn ph¹m vi toµn cÇu. ChÝnh v× vËy, c«ng nghiÖp ho¸ h-íng xuÊt khÈu lµ mét ®Þnh h-íng v« cïng quan träng ®-a nÒn kinh tÕ ®Êt n-íc ®ªns thµnh c«ng. XuÊt khÈu thÓ hiÖn nhu cÇu vÒ hµng néi cña c¸c quèc gia kh¸c nhau ®èi víi quèc gia chñ thÓ vµ nhËp khÈu thÓ hiÖn nhu cÇu vÒ hµng ngo¹i cña quèc gia chñ thÓ. XuÊt khÈu cßn cã thÓ chØ ra ®-îc nh÷ng lÜnh vùc cã thÓ chuyªn m«n ho¸, nh÷ng c«ng nghÖ vµ t- liÖu s¶n xuÊt trong n-íc cßn thiÕu ®Ó s¶n xuÊt ra s¶n phÈm xuÊt khÈu ®¹t ®-îc chÊt l-îng quãc tÕ. Sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu xuÊt khÈu cßn gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh lµm chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ chung c¶ n-íc do hai chøc n¨ng c¬ b¶n cña nã lµ: lµm chuyÓn dÞch c¬ cÊu ®Çu t- vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ. §Ó ®¹t ®-îc môc tiªu t¨ng gi¸ trÞ xuÊt khÈu tuyÖt ®èi h¬n 2 tû USD/n¨m ®ßi hái nhiÒu biÖn ph¸p. Nh-ng trong ®ã vÊn ®Ò vÊn ®Ò t×m kiÕn thÞ tr-êng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam cã mét vÞ trÝ ®Æc biÖt quan träng quyÕt ®Þnh ®Õn sù thµnh c«ng cña kÕ ho¹ch. 1 Trªn c¬ së ®¸nh gi¸ tÇm quan träng cña xuÊt khÈu vµ thÞ tr-êng xuÊt khÈu em chän ®Ò t¯i “ThÞ tr-êng xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng chñ lùc cña ViÖt Nam: thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p”. Néi dung cña ®Ò tµi gåm ba phÇn: . Nh÷ng lý luËn c¬ b¶n vÒ thÞ tr-êng xuÊt khÈu nãi chung vµ thÞ tr-êng xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng chñ lùc nãi riªng. . Thùc tr¹ng cña thÞ tr-êng xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng chñ lùc cña ViÖt Nam . C¸c gi¶i ph¸p ph¸t triÔn thÞ tr-êng xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng chñ lùc cña ViÖt Nam. 2 ch-¬ng I nh÷ng lý luËn c¬ b¶n vÒ thÞ tr-êng xuÊt khÈu nãi chung vµ thi tr-êng xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng chñ lùc nãi riªng I. B¶n chÊt vµ vai trß cña thÞ tr-êng vµ thÞ tr-êng xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng chñ lùc 1. B¶n chÊt cña thÞ tr-êng vµ thÞ tr-êng xuÊt khÈu c©c mÆt hµng chñ lùc ThÞ tr-êng lµ mét ph¹m trï kh¸ch quan g¾n liÒn víi s¶n xuÊt vµ l-u th«ng hµng ho¸, ë ®©u cã s¶n xuÊt vµ l-u th«ng th× ë ®ã cã thÞ tr-êng. Ta cã thÓ hiÓu thÞ tr-êng theo hai gi¸c ®é: thÞ tr-êng lµ tæng thÓ c¸c quan hÖ l-u th«ng hµng ho¸-tiÒn tÖ. Theo c¸ch kh¸c th×, thÞ tr-êng lµ tæng khèi l-îng cÇu cã kh¶ n¨ng thanh to¸n vµ còng cã kh¶ n¨ng ®¸p øng. Theo quan ®iÓm cña ng-êi b¸n, thÞ tr-êng lµ nh÷ng kh¸ch hµng cã tiÒm n¨ng tiªu thô, cã nhu cÇu vÒ hµng ho¸ vµ dÞch vô trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh vµ ch-a ®-îc tho¶ m¶n chø kh«ng thÓ quan niÖm thÞ tr-êng ®¬n gi¶n lµ khu vùc hay mét ph¹m vi ®Þa lý nµo. ThÞ tr-êng xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng chñ lùc cña ViÖt Nam lµ mét th-¬ng nh©n n-íc ngoµi cã tiÒm n¨ng tiÖu thô, cã nhu cÇu c¸c mÆt hµng chñ lùc cña ViÖt Nam trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh vµ ch-a ®-îc tho¶ m¶n. Mét khi trªn thÞ tr-êng cã nhiÒu ng-êi mua, nhiÒu ng-êi b¸n vµ nhiÒu hµng ho¸ t-¬ng tù vÒ chÊt l-îng gi¸ c¶ tÊt yÕu n¶y sinh c¹nh tranh trªn thÞ tr-êng-c¹nh tranh vÒ chÊt l-îng s¶n phÈm, vÒ ph-¬ng thøc giao dÞch mua b¸n, gi÷a nh÷ng ng-êi mua víi nhau. C¹nh tranh lµ bé m¸y ®iÒu chØnh trËt tù thÞ tr-êng, lµ yÕu tè quan träng khÝch thÝch tÝch cùc tÝnh ®a d¹ng vµ n©ng 3 cao chÊt l-îng s¶n phÈm cho phï hîp víi yªu cÇu cña ng-êi tiªu dïng, lµ yÕu tè ph¸t triÔn thÞ tr-êng. Ph¸t triÔn thÞ tr-êng lµ môc tiªu, ph-¬ng thøc quan träng ®Ó tån t¹i vµ chiÕn th¾ng trong c¹nh tranh. Cã më réng vµ ph¸t triÔn thÞ tr-êng th× míi t¨ng nhanh doanh sè b¸n, míi duy tr× mèi quan hÖ th-êng xuyªn g¾n bã víi kh¸ch hµng. §ång thêi còng cè uy tÝn cña doanh nghiÖp, kh«ng ngõng n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh. §Ó n¾m v÷ng ®-îc c¸c yÕu tè cña thÞ tr-êng, hiÓu biÕt vÒ quy luËt vËn ®éng cña chóng nh»m øng xö kÞp thêi, mçi nhµ kinh doanh nhÊt thiÕt ph¶i tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng vÒ nghiªn cøu thÞ tr-êng. Nghiªn cøu thÞ tr-êng hµng ho¸ thÕ giíi cã ý nghÜa rÊt quan träng trong viÖc ph¸t triÔn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ trong c«ng t¸c xuÊt khÈu hµng ho¸ cña quèc gia, mçi doanh nghiÖp nghiªn cøu vµ n¾m v÷ng biÕn ®éng cña t×nh h×nh thÞ tr-êng vµ gi¸ c¶ hµng ho¸ trªn thÕ giíi lµ nh÷ng tiÒn ®Ò quan träng ®¶m b¶o cho c¸c tæ chøc xuÊt khÈu ho¹t ®éng trªn thÞ tr-êng thÕ giíi cã hiÖu qu¶ cao nhÊt. §èi víi c¸c tæ chøc xuÊt khÈu, nghiªn cøu thÞ tr-êng hµng ho¸ trªn thÕ giíi ph¶i tr¶ lêi ®-îc c¸c c©u hái: xuÊt khÈu c¸i g×, dung l-îng cña thÞ tr-êng hµng ho¸ ®ã ra sao, sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶ hµng ho¸ ®ã nh- thÕ nµo, th-¬ng nh©n trong giao dÞch lµ ai, víi ph-¬ng thøc giao dÞch nµo vµ cuèi cïng lµ chiÕn thuËt kinh doanh cña tõng giai ®o¹n ®Ó ®¹t ®-îc môc tiªu ®Ò ra. 2. Vai trß cña xuÊt khÈu hµng ho¸ nãi chung vµ c¸c mÆt hµng chñ lùc nãi riªng. §èi víi nh÷ng n-íc ®ang ph¸t triÔn nh- n-íc ta, sù ph¸t triÔn cña xuÊt khÈu nãi chung vµ xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng chñ lùc nãi riªng sÏ cã mét ý nghÜa rÊt quan träng ®èi víi sù ph¸t triÔn cña ®Êt n-íc. §Æc biÖt lµ trong qu¸ tr×nh khu vùc ho¸, toµn cÇu ho¸ nh- hiÖn nay xuÊt khÈu cµng ®ãng mét vai trß quan träng trong qu¸ tr×nh héi nhËp nÒn kinh tÕ n-íc ta víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Tr-íc hÕt xuÊt khÈu sÏ mang l¹i mét nguån thu ngo¹i tÖ cho ®Êt n-íc gãp phÇn quan träng vµo viÖc c¶i thiÖt c¸n c©n th-¬ng m¹i vµ c¸n c©n thanh 4 to¸n, ®©y lµ nguån thu ngo¹i tÖ lín cho ®Êt n-íc, t¨ng kh¶ n¨ng dù tr÷ ngo¹i tÖ, t¨ng kh¶ n¨ng nhËp m¸y mãc thiÕt bÞ vµ nhiªn liÖu cho viÖc ph¸t triÔn c«ng nghiÖp. Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ l¹c hËu, s¶n xuÊt nhá lµ phæ biÕn, khu vùc n«ng nghiÖp chiÕm ®¹i bé phËn d©n c- nh-ng kh¶ n¨ng tÝch luü kÐm, kh¶ n¨ng tÝch luü cña c«ng nghiÖp còng thÊp th× xuÊt khÈu cã vai trß ngµy cµng to lín, ®ñ trë thµnh nguån thu nhËp chñ yÕu cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Ng-êi ta nhËn thÊy, thu nhËp nhê ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®· v-ît tÊt c¶ c¸c nguån thu nhËp kh¸c t¹i c¸c n-íc ®ang ph¸t triÔn ë ch©u ¸. §iÒu ®ã chøng tá r»ng trong quan hÖ kinh tÕ gi÷a c¸c n-íc, kÓ c¶ c¸c n-íc cã tr×nh ®é ph¸t triÔn, chªnh lÖch nhau rÊt nhiÒu, th× ho¹t ®éng ngo¹i th-¬ng ®ãng vai trß chñ yÕu, chø kh«ng ph¶i do c¸c ®iÒu kiÖn viÖn trî -u ®·i kh¸c quyÕt ®Þnh. Ngoµi viÖc t¹o ra nguån tÝch luü chñ yÕu cho nÒn kinh tÕ, xuÊt khÈu cßn gãp phÇn quan träng trong viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò sau: Nhê xuÊt khÈu t¨ng, kh¶ n¨ng nhËp khÈu còng t¨ng, t¹o ra ®iÒu kiÖn t¨ng c-êng ®-a ra c¸c tiÕn bé khoa häc kü thuËt míi vfa nguyªn vËt liÖu phôc vô cho s¶n xu¸t gãp phÇn quan träng vµo sù ®æi míi nÒn kinh tÕ. Sù ph¸t triÔn cña c¸c ngµnh s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu më ra kh¶ n¨ng míi, thu hót lùc l-îng lao ®éng ngµy cµng nhiÒu, gãp phÇn gi¶i quyÕt vÊn ®Ò viÖc lµm. VÊn ®Ò viÖc lµm võa mang tÝnh chÊt kinh tÕ, võa mang tÝnh chÊt x· héi. §©y lµ h-íng gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp, ®-a mét bé phËn lao ®éng ch-a cã viÖc lµm tham gia vµo sù ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ d­íi d³ng “xuÊt khÈu lao ®éng t³i chæ”. Mét khÝa c¹nh hÕt søc cã ý nghÜa lµ th«ng qua ph¸t triÔn kinh doanh xuÊt khÈu, ®¸p øng nhu cÇu kh¸ch hµng vÒ s¶n xuÊt ra s¶n phÈm cã tr×nh ®é kü thuËt, tiªu chuÈn quèc tÕ, mµ ®µo t¹o rÌn luyÖn vÒ tr×nh ®é kü thuËt vµ chuyªn m«n ho¸ lµnh nghÒ cho mét bé phËn lao ®éng. §©y lµ c¬ së ®Ó më ra mét xu h-íng míi, lµm t¨ng c-êng xuÊt khÈu vµ xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng cã hµm l-îng ky thuËt cao. §ã còng lµ mét tiÒn ®Ò, nÒn kinh tÕ cã mét b-íc chuyÓn vÒ chÊt tõ n«ng nghiÖp sang c«ng nghiÖp. XuÊt khÈu cßn gãp phÇn quan träng vµo viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò sö dông cã hiÖu qu¶ cao h¬n c¸c ngu«nf tµi nguyªn thiªn nhiªn. ViÖc ®-a c¸c 5 nguån tµi nguyªn nµy tham gia vµo sù ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, th«ng qua viÖc ph¸t triÔn c¸c ngµnh chÕ biÕn xuÊt khÈu, gãp phÇn n©ng cao gi¸ trÞ cña hµng ho¸. Nh­ vËy xuÊt khÈu kh«ng chØ ®ãng vai trß “chÊt xóc t²c” hç trî sù ph¸t triÔn, mµ ®· trë thµnh mét nh©n tè rÊt quan träng trong dù ph¸t triÔn cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. II. néi dung c¬ b¶n cña xuÊt khÈu hµng hãa nãi chung vµ xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng chñ lùc noÝ riªng 1. NhËn biÕt vÒ mÆt hµng xuÊt khÈu ViÖc nhËn biÕt mÆt hµng xuÊt khÈu nãi chung vµ xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng chñ lùc nãi riªng tr-íc tiªn ph¶i dùa vµo nhu cÇu cña s¶n xuÊt vµ tiªu dïng vÒ quy c¸ch vµ chñng lo¹i, gi¸ c¶, thêi vô vµ c¸c thÞ hiÕu còng nhtËp qu¸n cña tõng vïng, tõng lÜnh vùc s¶n xuÊt. Tõ ®ã, sÏ tiÕn hµnh xem xÐt c¸c khÝa c¹nh cña hµng ho¸ trªn thÕ giíi. VÒ khÝa c¹nh th-¬ng phÈm, ph¶i hiÓu gi¸ trÞ, c«ng dông, c¸c ®Æc tÝnh cña nã, quy c¸ch phÈm chÊt, mÈu m·. N¾m b¾t ®-îc ®Çy ®ñ vÒ gi¸ c¶ hµng ho¸, kh¶ n¨ng s¶n xuÊt vµ nguån cung cÊp chñ yÕu cña c¸c c«ng ty c¹nh tranh, c¸c ho¹t ®éng dÞch vô phôc vô cho hµng ho¸ nh- b¶o hµnh, cung cÊp phô tïng, h-íng dÉn sö dông... ViÖc lùa chän mÆt hµng xuÊt khÈu kh«ng nh÷ng chØ dùa vµo c¸c tÝnh to¸n hay -íc tÝnh, nh÷ng biÓu hiÖn cô thÓ cña hµng ho¸, mµ cßn ph¶i dùa vµo nh÷ng kinh nghiÖm cña ng-êi nghiªn cøu thÞ tr-êng ®Ó dù ®o¸n ®-îc c¸c su h-íng biÕn ®éng cña gi¸ c¶ thÞ tr-êng trong n-íc còng nh- n-íc ngoµi, kh¶ n¨ng th-¬ng l-îng ®Ó ®¹t ®-îc ®iÒu kiÖn mua b¸n -u thÕ h¬n. 2. Nghiªn cøu dung l-îng thÞ tr-êng vµ c¸c nh©n tè ¶nh h-ëng Dung l-îng thÞ tr-êng lµ khèi l-îng hµng ho¸ ®-îc giao dÞch trªn mét ph¹m vi thÞ tr-êng nhÊt ®Þnh trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh. Nghiªn cøu vÒ dung l-îng thÞ tr-êng cÇn x¸c ®Þnh ®-îc nhu cÇu thËt cña kh¸ch hµng, kÓ c¶ l-îng dù tr÷, xu h-íng biÕn ®æi cña nhu cÇu trong tõng thêi ®iÓm, c¸c vïng, c¸c khu vùc cã nhu cÇu lín vµ ®Æc ®iÓm cña nhu cÇu cho tõng khu vùc,tõng lÜnh vùc s¶n xuÊt, tiªu dïng. Cïng víi viÖc x¸c ®Þnh n¾m b¾t nhu cÇu lµ viÖc n¾m b¾t kh¶ n¨ng cung cÊp cña thÞ tr-êng bao gåm viÖc xem xÐt 6 c¸c dÆc ®iÓm, tÝnh chÊt, kh¶ n¨ng cña s¶n xuÊt hµng thay thÕ, kh¶ n¨ng lùa chän mua b¸n. Mét vÊn ®Ò còng cÇn ®-îc quan t©m n¾m b¾t trong kh©u nµy ®ã lµ tÝnh chÊt thêi vô cña s¶n xuÊt(cung) vµ tiªu dïng(cÇu) hµng hãa ®ã trªn thÞ tr-êng thÕ giíi ®Ó cã c¸c biÖn ph¸p thÝch hîp trong tõng giai ®o¹n ®Ó ®¶m b¶o cho viÖc xuÊt khÈu cã hiÖu qu¶. Dung l-îng thÞ tr-êng xuÊt khÈu hµng ho¸ nãi chung vµ hµng ho¸ chñ lùc nãi riªng lµ kh«ng æn ®Þnh, nã thay ®æi tuú theo diÔn biÕn cña t×nh h×nh, do t¸c ®éng tæng hîp cña nhiÒu nh©n tè trong nh÷ng giai ®o¹n nhÊt ®Þnh. C¸c nh©n tè lµm cho dung l-îng thi tr-êng thay ®æi cã thÓ chia lµm ba lo¹i c¨n cø vµo thêi gian ¶nh h-ëng cña chóng ®èi víi thÞ tr-êng: Lo¹i thø nhÊt lµ c¸c nh©n tè lµm cho dung l-îng thÞ tr-êng biÕn ®éng cã tÝnh chÊt chu kú. §ã lµ sù vËn ®éng cña t×nh h×nh kinh tÕ t- b¶n chñ nghÜa vµ tÝnh chÊt thêi vô cña s¶n xuÊt, l-u th«ng vµ ph©n phèi hµng hãa. Sù vËn ®éng cña t×nh h×nh kinh tÕ t- b¶n chñ nghÜa lµ nh©n tè quan träng ¶nh h-ëng ®Õn tÊt c¶ c¸c thÞ tr-êng hµng ho¸ thÕ giíi. Sù ¶nh h-ëng nµy cã thÓ trªn ph¹m vi thÕ giíi, khu vùc, ph¶i l-u ý ph©n tÝch sù biÕn ®éng trong c¸c n-íc gi÷ vai trß chñ yÕu trªn thÞ tr-êng. Khi nÒn kinh tÕ t- b¶n r¬i vµo khñng ho¶ng tiªu ®iÒu th× dung l-îng thÞ tr-êng bÞ co hÑp vµ ng-îc l¹i th× ®-îc m¬ réng. Nh©n tè thêi vô ¶nh h-ëng tíi thÞ tr-êng hµng ho¸ trong kh©u s¶n xuÊt, l-u th«ng c¸c laäi hµng ho¸ kh¸c nªn sù t¸c ®éng cña c¸c nh©n tè nµy rÊt ®a d¹ng víi c¸c møc ®é kh¸c nhau. Lo¹i thø hai lµ c¸c nh©n tè ¶nh h-ëng l©u dµi ®Õn sù biÕn ®éng cña thÞ tr-êng bao gåm tiÕn bé khoa häc kü thuËt, c¸c biÕn ph¸p chÝnh s¸ch cña nhµ n-íc vµ c¸c tËp ®oµn t- b¶n lòng ®o¹n, thÞ hiÕu, tËp quan ng-êi tiªu thô, ¶nh h-ëng cña kh¶ n¨ng s¶n xuÊt hµng thay thÕ. Lo¹i thø ba lµ c¸c nh©n tè ¶nh h-ëng t¹m thêi ®èi víi dung l-îng cña thÞ tr-êng nãi chung vµ ®èi víi thÞ tr-êng xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng chñ lùc nãi riªng lµ nh- hiÖn t-îng ®Çu c¬ g©y ra nh÷ng ®ét biÕn vÒ cung cÇu, c¸c yÕu tè tù nhiªn nh- thiªn tai, b¶o lôt, ®éng ®Êt... c¸c yÕu tè vÒ chÝnh trÜÜa héi nh- ®×nh c«ng... 7 Khi nghiªn cøu sù ¶nh h-ëng cña c¸c nh©n tè ph¶i thÊy ®-îc nhãm c¸c nh©n tè t¸c ®éng chñ yÕu trong tõng thêi kú kÓ c¶ tr-íc kia, hiÖn nay vµ xu h-íng tiÕp theo. N¾m ®-îc dung l-îng thÞ tr-êng cña c¸c nh©n tè ¶nh h-ëng ®Õn nã trong tõng thêi kú cã ý nghÜa rÊt quan träng trong ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu hµng ho¸ nãi chung vµ c¸c mÆt hµng chñ lùc nãi riªng gióp cho c¸c nhµ xuÊt khÈu c©n nhøc ®Ó ®Ò ra quyÕt ®Þnh kÞp thêi, chÝnh x¸c, nhanh chãng chíp thêi c¬ giao dÞch nh»m ®¹t hiÖu qu¶ kinh doanh cao nhÊt. Cïng víi viÖc nghiªn cøu dung l-îng thÞ tr-êng, ng-êi kinh doanh ph¶i n¾m b¾t ®-îc t×nh h×nh kinh doanh mÆt hµng ®ã trªn thÞ tr-êng, c¸c ®èi thñ c¹nh tranh cña m×nh vµ ®Æc biÖt lµ c¸c ®iÒu kiÖn chÝnh trÞ, th-¬ng m¹i, luËt ph¸p, tËp qu¸n bu«n b¸n quèc tÕ tõng khu vùc ®Ó cã thÓ hoµ nhËp víi thÞ tr-êng nhanh chãng cã hiÖu qu¶, tr¸nh ®-îc nh÷ng s¬ suÊt giao dÞch bu«n b¸n. 3. Lùa chän ®èi t-îng bu«n b¸n Trong th-¬ng m¹i quãc tÕ, b¹n hµng, kh¸ch hµng lµ nh÷ng ng-êi hoÆc nh÷ng tæ chøc cã quan hÖ giao dÞch víi ta nh»m thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng hîp t¸c kinh tÕ, khoa häc kü thuËt liªn quan ®Õn viÖc cung cÊp hµng ho¸. XÐt vÒ tÝnh chÊt c¸c môc ®Ých ho¹t ®éng, kh¸ch hµng trong th-¬ng m¹i quèc tÕ cã thÓ chia lµm ba lo¹i: . C¸c h·ng hay c¸c c«ng ty . C¸c liªn ®oµn kinh doanh . C¸c c¬ quan nhµ n-íc PhÇn lín c¸c nghiÖp vô mua b¸n trong kinh doanh th-¬ng m¹i quèc tÕ do c¸c h·ng hay c¸c c«ng ty thùc hiÖn. ViÖc lùa chän c¸c ®èi t-îng giao dÞch cã c¨n cø khoa häc lµ ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó thùc hiÖn th¾ng lîi c¸c ho¹t ®éng mua b¸n trong th-¬ng m¹i quèc tÕ. Song viÑc lùa chän c¸c ®èi t-îng giao dÞch còng tuú thuéc vµo kinh nghiÖm cña ng-êi nghiªn cøu vµ truyÒn thèng trong mua b¸n cña m×nh. ThÞ tr-êng hµng ho¸ thÕ giíi trong th-¬ng m¹i quèc tÕ nãi chung vµ xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng chñ lùc nãi riªng lµ hÕt søc cÇn thiÕt vµ quan träng. 8 §©y lµ m«i tr-êng ®Ó xuÊt khÈu hµng ho¸ nãi chung vµ c¸c mÆt hµng chñ lùc nãi riªng ®-îc thùc hiÖn vµ thùc hiÖn cã hiÖu qu¶. III. c¸c yÕu tè ¶nh h-ëng tíi xuÊt khÈu hµng ho¸ nãi chung vµ xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng chñ lùc nãi riªng 1. C¸c thuÕ quan vµ h¹n ng¹ch(tariffs and quotas) ThuÕ quan cã thÓ g©y ¶nh h-ëng rÊt lín ®Õn søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm xuÊt khÈu nãi chung vµ c¸c mÆt hµng chñ lùc cña ta ®èi víi s¶n phÈm cña b¶n xø. HiÖn nay xuÊt khÈu mét sè mÆt hµng chñ lùc cña ta vµo mét sè thÞ tr-êng ph¶i chÞu thuÕ suÊt rÊt cao nh- dÖt may, da dµy, h¶i s¶n... lµm gi¶n kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr-êng thÕ giíi. ThuÕ quan cßn ¶nh h-ëng tíi søc c¹nh tranh ®èi víi c¸c s¶n phÈm ®Õn tõ n-íc thø ba, c¸c s¶n phÈm nµy ®«i khi ph¶i chÞu tû lÖ thuÕ quan kh¸c nhau. VÝ dô nh- cïng mét mÆt hµng, cïng tÝnh n¨ng, cïng chÊt l-îng nhnhau nh-ng hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ tr-êng Mü ph¶i chÞu mét tû lÖ thuÕ suÊt rÊt cao so víi c¸c n-íc kh¸c xuÊt khÈu sang Mü do c¸c n-íc nµy ®-îc h-ëng quy chÕ tèi huÖ quèc cña Mü. PhÇn lín c¸c n-íc ®Òu sö dông lo¹i h¹n ng¹ch nhËp c¶ng d-íi h×nh thøc nµy hay h×nh thøc kh¸c. C¸c lo¹i h¹n ng¹ch th-êng ®-îc -a chuéng h¬n lµ thuÕ quan vµ nãi chung nã lµ ®èi t-îng ®iÒu chØnh th«ng dông h¬n. BÊt cø lóc nµo h¹n ng¹ch ®Òu cã thÓ h¹n chÕ mét c¸ch h÷u hiÖu thÞ phÇn cã thÓ tiÕp cËn ®-îc ®èi víi nhµ cung cÊp n-íc ngoµi hay ®èi víi c¸c nhµ xuÊt khÈu cña mét sè n-íc. Trong nhiÒu tr-êng hîp, chÝnh c¸c h¹n ng¹ch nhËp khÈu cña n-íc nhËp khÈu cã thÓ ®ãng kÝn c÷a thÞ tr-êng hoµn toµn cho c¸c nhµ cung cÊp n-íc ngoµi. 2. C¸c quy ®Þnh liªn quan ®Õn søc khoÎ vµ an toµn Trong nhiÒu n-íc, viÖc nhËp c¶ng hay b¸n hµng ho¸ ®Òu tuú thuéc vµo c¸c quy ®Þnh nghiªm kh¾c vÒ vÖ sinh vµ an toµn, nhÊt lµ nÕu liªn hÖ ®Õn thùc phÈm hay c¸c lo¹i hµng ho¸ cã thÓ tiÕp xóc ®-îc víi miÖng l-ìi. V¶ l¹i, c¸c quy ®Þnh dùa trªn c¸c nhËn xÐt vÒ m«i sinh cµng ngµy cµng cã tÇm quan träng. C¸c quy ®Þnh nµy cã thÓ liªn hÖ ®Õn nguyªn liÖu ®· ®-îc sö 9 dông, c¸ch thøc chÕ biÕn hay cßn gåm c¶ bao b× vµ nh·n hiÖu. NhiÒu n-íc ch½ng h¹n quy ®Þnh viÖc sö dông c¸c t¸c nh©n ®èi víi viÖc chÕ biÕn thùc phÈm vµ ®èi víi thµnh phÇn chÊt ho¸ häc cña c¸c chÊt mµu dïng lµm trang trÝ chÐn b¸t vµ ®å ch¬i. NÕu kh«ng biÕt hoÆc thiÕu th«ng tin vÒ vÊn ®Ò nµy, nhµ xuÊt khÈu cã thÓ bÞ lo¹i khái thÞ tr-êng. Do vËy, nhµ xuÊt khÈu ph¶i thu thËp th«ng tin ®Çy ®ñ tr-íc khi gia nhËp thÞ tr-êng 3. C¸c yÕu tè kinh tÕ Kh¶ n¨ng mua hµng cña ng-êi d©n, dÜ nhiªn ¶nh h-ëng ®Õn sè l-îng mµ hä cã thÓ mua vµ ¶nh h-ëng ®Õn lo¹i s¶n phÈm mµ hä chän ®Ó mua. NÕu cã mét tû lÖ lín d©n sè qu¸ nghÌo, thÞ tr-êng tiÒm n¨ng cña nhiÒu lo¹i s¶n phÈm cã lÎ sÏ bÞ h¹n chÕ, h¬n lµ nÕu phÇn lín c¸c ng-êi tiªu thô l¹i sèng trong t×nh tr¹ng giµu cã, sung tóc. NÕu mét n-íc ®ang ë t×nh tr¹ng cã tèc ®é gia t¨ng kinh tÕ nhanh vµ nÕu c¸c khu vùc d©n sè cã lÏ s¾p thô h-ëng møc gia t¨ng lîi tøc quèc gia, c¸c triÔn väng b¸n nhiÒu s¶n phÈm, dÜ nhiªn sÏ cã nhiÒu høa hÑn h¬n lµ nÒn kinh tÕ cña mét n-íc cã thÓ ph¶i tr·i qua mét thêi kü tr× trÖ. V× thÕ, c¸c nhµ xuÊt khÈu ph¶i thiÕt lËp mét dù phßng møc cÇu cña s¶n phÈm trong mét n-íc nhÊt ®Þnh b»ng c¸ch xem xÐt c¸c yÕu tè, nh- viÔm t-îng tæng quan cña nÒn kinh tÕ, t×nh h×nh d©n dông, møc lîi tøc vµ ph©n phèi lîi tøc. Tuy nhiªn c¸c nhµ xuÊt khÈu ph¶i cÈn thËn khi thiÕt lËp c¸c mèi t-¬ng quan gi÷a c¸c yÕu tè trªn vµ møc cÇu s¶n phÈm cña m×nh. Khi lîi tøc cña hä gi¶m, ng-êi tiªu thô cã khuynh h-íng gi¶m mua c¸c mÆt hµng xa xØ, tr-íc khi tõ chèi mua c¸c s¶n phÈm tèi thiÓu cÇn thiÕt. MÆt kh¸c, ®èi víi nhiÒu s¶n phÈm, c¸c n-íc nghÌo ®«i khi l¹i cã nhiÒu thÞ tr-êng ®Çy høa hÑn h¬n lµ nh÷ng n-íc giµu. 4. C¸c yÕu tè vÒ v¨n ho¸ vµ x· héi Chóng ta ®· thÊy c¸c sù kh¸c biÖt vÒ lîi tøc, tr×nh ®é häc vÊn cña d©n chóng ®Òu cã thÓ ¶nh h-ëng ®Õn viÖc mua lo¹i s¶n phÈm nµo. NhiÒu yÕu tè x· héi vµ v¨n ho¸ kh¸c còng cã thÓ lµm biÕn ®æi c¸c triÔn väng b¸n mét 10 s¶n phÈm vµ c¸ch thøc ®Ó th-¬ng m¹i nã nh-: ®éng th¸i, niÒm tin t«n gi¸o, phong tôc tËp qu¸n. Tãm l¹i lµ phong c¸ch sèng cña d©n c-. ThØnh tho¶ng, nh÷ng ng-êi tiªu thô cã nh÷ng th¸i ®é tiªu cùc ®èi víi mét n-íc hay ®èi víi c¸c s¶n phÈm cña n-íc ®ã. Theo thãi quen mua hµng cña hä, së thÝch cña hä. Hä cã thÓ cã khuynh h-íng -u chuéng hay tõ chèi ®èi víi mét sè mµu s¾c. Khi th× hä bÞ cuèn hót bëi c¸c s¶n phÈm cã bÒ ngo¯i “l³ m¾t”, khi th× hä quay l­ng l³i víi nã. V× vËy c¸c nhµ xuÊt khÈu tr-ínc khi xuÊt khÈu cÇn nghiªn cøu kü c¸c yÕu tè ¶nh h-ëng cña thÞ tr-êng xuÊt khÈu. 11 ch-¬ng II thùc tr¹ng cña thÞ tr-êng xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng chñ lùc cña viÖt nam I. ®Æc ®iÓm cña thÞ tr-êng xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng chñ lùc cña ViÖt nam 1. VÒ c¬ héi Th¯nh qu° 15 n¨m ®æi míi nÒn kinh tÕ ®± ®­a “thÕ” v¯ “lùc” cña n­íc ta lªn mét tÇm cao míi. Trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ khu vùc ho¸ thµnh mét xu h-íng tÊt yÕu thóc ®Èy hÇu hÕt c¸c quèc gia më réng thÞ tr-êng b»ng c¸ch gi¶m bít, thËm chÝ xo¸ bá hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan; chuyÓn dÞch mét c¸ch th«ng tho¸ng hµng ho¸, vèn ®Çu t-, tiÒn tÖ, dÞch vô, lao ®éng gi÷a c¸c quèc gia víi quy m« ngµy cµng lín; h×nh thµnh v« sè tæ chøc kinh tÕ, tµi chÝnh mang tÝnh toµn cÇu vµ khu vùc; ký kÕt hµng v¹n hiÖp ®Þnh song ph-¬ng ®a ph-¬ng, hµng tr¨m c«ng -íc kinh tÕ quèc tÕ, ph¸t triÓn nhiÒu tËp ®oµn xuyªn quèc gia...Khu vùc ho¸ tËp hîp nh÷ng quèc gia trong tõng khu vùc víi nh÷ng môc ®Ých ®a d¹ng, h×nh thøc phong phó. Khu vùc ho¸ gãp phÇn thóc ®Èy tù do ho¸ th-¬ng m¹i, ®Çu t-, dÞch vô trong ph¹m vi khu vùc còng nh- gi÷a c¸c khu vùc, tao lËp nh÷ng khu vùc réng lín víi mét chÝnh s¸ch tµi chÝnh tiÒn tÖ, c«ng nghÖ, thÞ tr-êng thèng nhÊt, gióp cho c¸c quèc gia thµnh viªn tiÕt kiÖm chi phÝ, t¹o mèi tr-êng kinh doanh cã hiÖu qu¶, t¹o lîi thÕ trong hîp t¸c c¹nh tranh trªn thÞ tr-êng quèc tÕ. ViÖt Nam còng kh«ng n»m trong xu thÕ ®ã, ta ®· cã quan hÖ kinh tÕ víi h¬n 130 n-íc trªn thÕ giíi vµ nhiÒu tæ chøc kinh tÕ, tµi chÝnh quèc tÕ. Hµng ho¸ ViÖt Nam ®· cã mÆt t¹i tÊt c¶ c¸c n-íc lín nh-: Mü, EU, NhËt B¶n vµ c¸c trung t©m kinh tÕ lín. Mét sè ngµnh s¶n xuÊt ph¸t triÔn víi tèc ®é cao, t¹o ®-îc khèi l-îng lín vÒ s¶n phÈm hµng ho¸ chÊt l-îng cao, æn ®Þnh, gi¸ thµnh h¹, cã søc c¹nh tranh trªn thÞ tr-êng quèc tÕ. C¬ chÕ chÝnh s¸ch 12 nh»m thóc ®Èy xuÊt khÈu ngµy cµng ®-îc th«ng tho¸ng, t¹o m«i tr-êng ph¸p lý thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng. Thµnh tùu to lín vÒ ®èi ngo¹i cña n-íc ta vµ nh÷ng diÔn biÕn trªn thÞ tr-êng thÕ giíi ®· ®Æt n-íc ta nhiÒu thuËn lîi míi ®Ó më réng h¬n n÷a kinh tÕ ®èi ngo¹i lµm cho nÒn kinh tÕ ®èi ngo¹i trë thµnh ®ßn bÈy quan träng gãp phÇn thóc ®Èy nhanh sù t¨ng tr-ëng kinh tÕ. ThÞ tr-êng xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng chñ lùc cña ViÖt Nam nh-: dÇu th«, hµng dÖt may, thuû s¶n, g¹o, cµ phª, hµng da, than ®¸, cao su, ®iÖn tötin häc-viÔn th«ng chñ yÕu tËp trung ë c¸c thÞ tr-êng nh- khu vùc Ch©u ¸Th¸i B×nh D-¬ng chiÕm 57,4%, khu vùc ¢u-Mü chiÕm 37%, khu vùc Ch©u Phi chiÕm kho¶ng 4,6%. Nh×n vµo c¬ chÕ xuÊt khÈu hµng chñ lùc cña ViÖt Nam th× thÊy khu vùc Ch©u ¸-Th¸i B×nh D-¬ng chiÕm -u thÕ 37,4%. Trong nh÷ng thËp kü tíi khu vùc nµy vÉn tiÕp tôc ph¸t triÔn n¨ng ®éng vµ ®¹t tèc ®é t¨ng tr-ëng cao h¬n c¸c khu vùc kh¸c. Næi bËt nhÊt lµ Trung Quèc, Hµn Quèc, §µi Loan, Malayxia, Th¸i Lan, Xingapo, Ên §é. Trong khu vùc, xu h-íng tù do ho¸ th-¬ng m¹i vµ ®Çu t- cµng ph¸t triÔn m¹nh mÏ, tiÕp tôc diÔn ra sù liªn kÕt nhiÒu nÊc: ®¹i khu vùc, khu vùc, tiÓu khu vùc, tø gÝac, t¸m gi¸c. VÒ t×nh h×nh chÝnh trÞ th× khu vùc Ch©u ¸-Th¸i B×nh D-¬ng lµ ®èi t-îng æn ®Þnh so víi c¸c khu vùc kh¸c. C¸c trung t©m kinh tÕ thÕ giíi, c¸c n-íc lín ®Òu h-íng träng t©m ho¹t ®éng kinh tÕ, chÝnh trÞ vµ Ch©u ¸-Th¸i B×nh D-¬ng, xem ®©y lµ chøa ®ùng nhiÒu yÕu tè quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÔn cña m×nh. NhiÒu dù b¸o cho r»ng, trong thÕ kû 21 trung t©m th-¬ng m¹i thÕ giíi sÏ chyÓn sang Ch©u ¸-Th¸i B×nh D-¬ng. Mét sù kiÖn rÊt quan träng ®èi víi thÞ tr-êng xuÊt khÈu cña chóng ta lµ hiÖp ®Þnh th-¬ng m¹i ViÖt-Mü ®· ®-îc ký kÕt vµ h¹ nghÞ viÖn vµ th-îng nghÞ viÖn Mü võa th«ng qua më ra mét c¬ héi to lín vÌe giao l-u bu«n b¸n th-¬ng m¹i gi÷a hai n-íc. ThÞ tr-êng Mü lµ mét thÞ tr-êng lín ®-îc ®¸nh gi¸ lµ thÞ tr-êng tiªu thô lín nhÊt thÕ giíi. C¸c nhãm hµng mµ ViÖt Nam cã thÓ xuÊt khÈu sang Mü ®ã lµ: cµ phª, chÌ, gia vÞ, h¶i s¶n chÕ biÕn, nhÊt lµ t«m ®«ng l¹nh vµ hµng dÖt may mÆc. Ngoµi nh÷ng mÆt hµng trªn, ViÖt Nam cã nh÷ng thÕ m¹nh nh-: cao su, dµu th«, dÇu thùc vËt, hoa qu¶ nhiÖt ®íi, c¸c lo¹i ®Ëu, hµng thñ c«ng mü nghÖ, ®å chíi trÎ em.. dÒu cã thÓ xuÊt 13 khÈu sang Mü.. Nh÷ng thµnh qu¶ to lín vÒ ®èi néi, ®èi ngo¹i cña n-íc ta vµ nh÷ng diÔn biÕn trªn thÞ tr-êng ®· ®Æt n-íc ta nhiÒu thuËn lîi míi ®Ó má réng kinh tÕ ®èi ngo¹i, lµm cho kinh tÕ ®èi ngo¹i nãi chung vµ xuÊt khÈu nãi riªng trá thµnh ®ßn bÈy ®Ó thóc ®Èy nhanh sù t¨ng tr-ëng kinh tÕ. VÒ t×nh h×nh chÝnh trÞ – x· héi cña n-íc ta æn ®Þnh, sù c¶i tiÕn liªn tôc t×nh h×nh kinh tÕ, ph¸p luËt, chÝnh s¸ch th«ng tho¸ng ®ã lµ nh÷ng nh©n tè t¹o niÒm tin vµ hÊp dÉn víi c¸c ®èi t¸c n-íc ngoµi. 2. VÒ khã kh¨n vµ th¸ch thøc MÆc dï thµnh qu¶ cña 15 n¨m ®æi míi ®· lµm cho bé mÆt kinh tÕ n-íc t¸ kh¸c xa h¬n tr-íc. Nh-ng chóng ta còng ph¶i thõa nhËn mét thùc tÕ r»ng n-íc ta lµ mét n-íc kÐm ph¸t triÔn. Th¸ch thøc gay g¾t nhÊt lµ nguy c¬ tôt hËu vÒ kinh tÕ ngµy cµng xa so víi c¸c n-íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi do ph¸t triÔn cña n-íc t¸ qu¸ thÊp, l¹i ph¶i ®èi phã c¹nh trnah gay g¾t trªn thÞ tr-êng quèc tÕ. Kh«ng héi nhËp thÞ tr-êng ®-îc; nh-ng héi nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi, nÒn kinh tÕ cña n-íc ta l¹i kh«ng tr¸nh khái ph¶i chÞu °nh h­ëng cña xu thÕ “tù do ho² th­¬ng m³i”, cña biÕn ®éng gi² c° quèc tÕ vµ l·i suÊt ng©n hµng, cña t×nh h×nh cung cÇu vµ vèn ®Çu t-, cña nhu cÇu ®a d¹ng cña thÞ tr-êng n-íc ngoµi trong khi bè trÝ c¬ cÊu kinh tÕ... VÒ hµng xuÊt khÈu caña ViÖt Nam nãi chung vµ còng nh- hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña n-íc ta ®ang ®øng tr-íc mét sù c¹nh tranh gay g¾t víi c¸c khu vùc nh-: Th¸i Lan, Indonesia, PhilÝppin, Malaysia...§Æc biÖt lµ Trung Quèc võu trë thµnh viªn chÝnh thøc cña tæ chøc Th-¬ng m¹i thÕ giíi WTO ®ñ t¹o ra mét lîi thÕ rÊt lín cho hµng Trung Quèc c¹nh tranh chiÕm thÞ phÇn c¸c thÞ tr-êng trªn thÕ giíi. ViÖc Trung Quèc gia nhËp WTO lµ mét c¶n trë rÊt lín cho hµng ho¸ ViÖt Nam th©m nhËp thÞ tr-êng thÕ giíi. Bëi v× nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam nh-: may mÆc, da dµy, hµng n«ng s¶n, thñ c«ng mü nghÖ... còng lµ thÕ m¹nh cña Trung Quèc. Mü v¯ ph­¬ng t©y tiÕp tôc thùc hiÖn m­u to²n “diÔn biÕn ho¯ b×nh” ë ViÖt Nam, g©y ²p lùc víi ta vÒ vÊn ®Ò “d©n chñ”, “nh©n quyÒn”, ®a nguyªn ®a ®¶ng. ChÝnh s¸ch hai mÆt cña Trung Quèc ®èi víi ViÖt Nam ch-a hÒ thay ®æi; hµnh ®éng lÊn chiÕm l·nh thæ cña ta, ®Æc biÖt lµ trªn biÓn, ®Æt ta trong t×nh tr¹ng lu«n lu«n ph¶i c¶nh gi¸c. §èi phã víi søc uy hiÕp ngµy 14 cµng t¨ng, cuéc ch¹y ®ua trong khu vùc Ch©u ¸-Th¸i B×nh D-¬ng diÔn ra hÕt søc phøc t¹p, ®e do¹ an ninh chñ quyÒn l·nh thæ n-íc ta buéc chóng ta ph¶i hÕt søc coi träng viÖc còng cè vµ ta-ng c-êng kh¶ n¨ng quèc phßng. Bªn c¹nh ®ã nÒn kinh tÕ cña chóng ta cßn nhiÒu yÕu kÐm: ®éi ngñ c¸n bé lµm c«ng t¸c ®èi ngo¹i võa thiÕu l¹i võa yÕu; tæ chøc bé m¸y kinh tÕ kÐm hiÖu qu¶ ®· t¸c ®éng kh«ng thuËn ®Õn sù ph¸t triÔn kinh tÕ ®èi ngo¹i. Nh÷ng t×nh h×nh trªn ®· ®Æt n-íc ta n÷ng khã kh¾n trong ho¹ch ®Þnh chiÕn l-îc còng nh- trong ®iÒu hµnh qu¶n lý, ®ßi hái n-íc ta ph¶i ph¸t triÔn v-ît bËc, mau chèng tr-ëng thµnh ®Ó ®ñ søc chèng ®ì c¸c ¶nh h-ëng nãi trªn 3. C¬ cÊu nhãm hµng xuÊt khÈu chñ lùc sang c¸c thÞ tr-êng 3.1. Nhãm hµng nguyªn vËt liÖu Nhãm hµng nµy víi hai mÆt hµng chÝnh lµ dÇu th« vµ than ®¸ chiÕm trªn 20% kim ngh¹ch xuÊt khÈu cña n-íc ta. §èi víi mÆt hµng dÇu th«, thÞ tr-êng xuÊt nhËp khÈu gåm: ¤xtraylia, Singapore, NhËt B¶n vµ Trung Quèc, mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc nµy trong t-¬ng lai sÏ gi¶m dÇn sau khi nhµ m¸y läc dÇu Dung QuÊt ®i vµo ho¹t ®éng. Dù kiÕn ®Õn n¨m 2005 l-îng dÇu th« xuÊt khÈu vchØ cßn lµ 12 triÖu tÊn so víi hiÖn nay lµ 16 triªô tÊn. Vµ ®Õn n¨m 2010 kim ng¹ch xuÊt khÈu dÇu th« sÏ gi¶m ®¸ng kÓ. VÒ than ®¸, thÞ tr-êng xuÊt khÈu chñ yÕu lµ NhËt B¶n, Trung Quèc, T©y ¢u... Dù kiÕn nhu cÇu néi ®Þa sÏ t¨ng ®¸ng kÓ do x©y c¸c nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn míi nªn dï s¶n l-îng cã thÓ lªn tíi 15 triÖu tÊn/n¨m(hiÖn nay lµ 10-12 triÖu tÊn/n¨m) xuÊt khÈu còng chØ dao ®éng ë møc 4 triÖu tÊn(5 trong 10 n¨m tíi, mang l¹i kim ng¹ch kho¶ng 120-150 triÖu USD). Nh×n chung gi¸ xuÊt khÈu than khã cã kh¶ n¨ng t¨ng ®ét biÕn do nguån cung øng trªn thÞ tr-êng thÕ giíi t-¬ng ®èi dåi dµo, v¶ l¹i v× lý do m«i tr-êng nªn cÇu cã xu h-íng gi¶m. Kh¶ n¨ng t¨ng xuÊt khÈu c¸c lo¹i kho¸ng s¶n kh¸c ®Ó bï vµo thiÕu hôt cña dÇu th« vµ than ®¸ lµ rÊt h¹n chÕ. Nh- vËy, tíi n¨m 2005, nhãm nguyªn liÖu cã kh¶ n¨ng chØ cßn ®ãng gãp 9% kim ng¹ch xuÊt khÈu(2,5 tû USD) so víi trªn 20% hiÖn nay; ®Õn n¨m 2010 tû träng cña nhãm nµy sÏ gi¶m xuèng cßn ch-a ®Çy 1%(d-íi 500 triÖu USD) hoÆc 3.5%(kho¶ng 1,75 tû 15 USD), tuú theo ph-¬ng ¸n khai th¸c dÇu th«. V× vËy, viÖc t×m ra c¸c mÆt hµng míi ®Ó thay thÕ lµ mét th¸ch thøc lín ®èi víi viÖc gia t¨ng xuÊt khÈu. 3.2. Nhãm hµng n«ng, l©m, thuû s¶n HiÖn nay nhãm hµng nµy chiÕm gÇn 25% kim ng¹ch xuÊt khÈu víi nh÷ng mÆt hµng chñ yÕu lµ g¹o, cµ phª, cao su, rau qu¶, thuû s¶n, h¹t tiªu, vµ nh©n ®iÒu, tÊt c¶ ®Òu ®¹t kim ng¹ch trªn 100 triÖu USD/n¨m. Nhãm hµng nµy cã xu h-íng t¨ng kim ng¹ch tuyÖt ®èi nh-ng tû träng tuyÖt ®èi cña nhãm sÏ gi¶m xuèng cßn 22%(t-¬ng ®-¬ng 5,85 tû USD) vµo n¨m 2005 vµ 17,2%(t-¬ng ®-¬ng 8-8.6 tû USD) vµo n¨m 2010. Nguyªn nh©n lµ do xuÊt khÈu n«ng nghiÖp ph¶i chÞu nh÷ng h¹n chÕ mang tÝnh c¬ cÊu(nhdiÖn tÝch cã h¹n, kh¶ n¨ng khai th¸c vµ ®¸nh b¾t cã h¹n). Bªn c¹nh ®ã nhu cÇu cña thÕ giíi còng cã h¹n, gi¸ c¶ l¹i kh«ng æn ®Þnh. Theo Bé Th-¬ng M¹i h¹t nh©n t¨ng tr-ëng cña nhãm sÏ lµ mÆt hµng thuû s¶n bëi tiÒm n¨ng khai th¸c vµ nu«i trång cßn nhiÒu, nhu cÇu thÕ giíi l¹i t¨ng kh¸ æn ®Þnh, b×nh qu©n t¨ng mçi n¨m trªn 13%. ThÞ tr-êng xuÊt khÈu chÝnh cña mÆt hµng nµy lµ NhËt B¶n, Hoa Kú, Trung Quèc... §èi víi mÆt hµng g¹o, do nhu cÇu thÕ giíi t-¬ng ®èi æn ®Þnh, kho¶ng 20 triÖu tÊn/ n¨m, nhiÒu n-íc nhËp khÈu chó träng vµo an ninh l-¬ng thùc, th©m canh t¨ng n¨ng suÊt c©y trång, gia t¨ng b¶o hé, gi¶m nhËp khÈu. Trong hoµn c¶nh ®ã, dù kiÕn suèt thêi kú 2001-2010 nhiÒu l¾m ta còng cã thÓ xuÊt khÈu ®-îc khoange 4-4,5 triÖu tÊn/n¨m, thu vÒ mçi n¨m kho¶ng 1 tû USD. §Ó n©ng cao kim ng¹ch, cÇn ®Çu t- c¶i tiÕn c¬ cÊu vµ chÊt l-îng g¹o xuÊt khÈu; khai th¸c c¸c thÞ tr-êng míi nh-: Trung §«ng, Ch©u Phi, Nam Mü, æn ®Þnh vµ duy tr× thÞ tr-êng truyÒn thèng nh- Indonesia, Philippin.. th«ng qua c¸c hîp ®ång G-to-G, nghiªn cøu kh¶ n¨ng phèi hîp víi Th¸i Lan ®Ó ®iÒu tiÕt nguån cung, æn ®Þnh gi¸ c¶ thÞ tr-êng t¨ng hiÖu qu¶ xuÊt khÈu g¹o. §èi víi hµng cµ phª, thÞ tr-êng xuÊt khÈu chÝnh vÉn lµ EU, Hoa Kú, Singapore vµ NhËt B¶n. Nãi chung, xuÊt khÈu cµ phª sÏ kh«ng gÆp khã kh¨n lín vÒ thÞ tr-êng nh-ng gi¸ c¶ khã æn ®Þnh. Nh×n chung, ®Ó nhãm hµng n«ng, l©m, thuû s¶n ®¹t ®-îc gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu trong t-¬ng lai th× cÇn chó träng kh©u chÕ biÕn, b¶o qu¶n, 16 vÖ sinh thùc phÈm, chuyªn chë, ®ãng gãi, ph©n phèi ®Ó cã thÓ th¼ng tíi kh©u tiªu dïng, tõ ®ã n©ng cao gi¸ trÞ gia t¨ng. 3.3. S¶n phÈm chÕ biÕn vµ chÕ t¹o HiÖn nay kim ng¹ch cña nhãm nµy ®· ®¹t trªn 4 tû USD, tøc lµ 30% kim ng¹ch xuÊt khÈu. H¹t nh©n cña nhãm nµy lµ dÖt may vµ dµy dÐp. HiÖp ®Þnh th-¬ng m¹i ViÖt Nam-Hoa Kú ®· ®-îc ký kÕt vµ th«ng qua, ®©y lµ mét c¬ héi rÊt to lín ®Ó dÖt may vµ dµy dÐp ph¸t triÔn, dù b¸o tíi n¨m 2010 kim ng¹ch cña mçi mÆt hµng ®¹t kho¶ng 7-7,5 tû USD. ThÞ tr-êng xuÊt khÈu chÝnh cña hai mÆt hµng nµy lµ EU, NhËt B¶n, ®Æc biÖt lµ thÞ tr-êng NhËt B¶n, ®©y lµ thÞ tr-êng phi quota. Vµ trong nh÷ng n¨m tíi ph¶i gia t¨ng næ lùc th©m nhËp vµo c¸c thÞ tr-êng Mü, Trung §«ng vµ ch©u ®¹i d-¬ng. Do mùc tiªu kim ng¹ch cña toµn nhãm chÕ biÕn, chÕ t¹o lµ trªn 20 tû USD nªn ngoµi dÖt may vµ dµy dÐp cÇn tiÕp cËn thÞ tr-êng quèc tÕ, dù b¸o nhu cÇu cña ng-êi tiªu dïng, tõ ®ã kh«ng nh÷ng ®¸p øng mµ cè g¾ng t¹o ra nh÷ng ngµnh hµng míi. Tr-íc m¾t, chñ yÐu dùa vµo c¬ cÊu ®Çu t- vµ thùc tiÕn s¶n xuÊt trong nh÷ng n¨m qua còng nh- thÞ tr-êng quèc tÕ, chóng ta cÇn chó träng vµo nh÷ng mÆt hµng nh- thñ c«ng mü nghÖ, thùc phÈm chÕ biÕn, s¶n phÈm gç, ho¸ phÈm tiªu dïng, s¶n phÈm c¬ khÝ, ®iÖn, s¶n phÈm nhùa. MÆt hµg thñ c«ng mü nghÖ hiÖn nay ®¹t xÊp xÜ 200 triÖu USD. §©y lµ ngµnh nhiÒu tiÒm n¨ng, dung l-îng thÞ tr-êng thÕ giíi cßn lín. NÕu cã chÝnh s¸ch ®óng ®¾n ®Ó khëi ®éng tiÒm n¨ng th× cã thÓ ®¹t kim ng¹ch. II. thùc tr¹ng cña thÞ tr-êng xuÊt khÈu c¸c nmÆt hµng chñ lùc cña viÖt nam 1. C¸c thÞ tr-êng xuÊt khÈu chÝnh cña ViÖt Nam 1.1. ThÞ tr-êng Ch©u ¸- Th¸i B×nh D-¬ng ThÞ tr-êng Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D-¬ng lµ mét thÞ tr-êng xuÊt khÈu träng ®iÓm cña ViÖt Nam. Víi kim ng¹ch 9,7 tû USD chiÕm tû trong gÇn 60% trong kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. Víi nh÷ng thuËn lîi nhdung l-îng thÞ tr-êng lín, vÞ trÝ ®Þa lý gÇn gñi, lµ mét khu vùc ph¸t triÔn n¨ng ®éng. T¹i khu vùc nµy, cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh-tiÒn tÖ n¨m 1998 gÇn nh- ®· kÕt thóc víi sù phôc håi kinh tÕ ë c¸c n-íc Malaysia, 17 Singapore, Hµn Quèc, Th¸i Lan... Trong sè c¸c n-íc bÞ ¶nh h-ëng nghiªm trong nhÊt cña cuéc khñng ho¶ng, Hµn Quèc ®· dÉn ®Çu qua t×nh tr¹ng phôc håi víi møc t¨ng GDP 9%(1999) so víi 6%(1998), Singapore cã møc t¨ng 5%(1999) so víi møc ©m 0,2%(1998), Hång K«ng t¨ng 0,7%(1999) so víi ©m 4,7%(1998), Indonesia t¨ng 2%(1999) so víi møc ©m 7,5%(1998), Th¸i Lan t¨ng 4%(1999) so víi møc ©m 8%(1998), Malaysia t¨ng 3%(1999) so víi møc ©m(1998), Philippin t¨ng 2,9%(1999) so víi møc ©m 0,2%(1998). C¸c n-íc Nam ¸ nh- Ên §é, Trung Quèc vÉn tiÕp tôc t¨ng tr-ëng æn ®Þnh. §©y lµ ®iÒu kiÖn rÊt thuËn lîi ®Ó giao l-u hµng ho¸ cña ViÖt Nam vµo khu vùc Ch©u ¸- Th¸i B×nh D-¬ng t¨ng rÊt nhanh. Dù kiÕn ®Õn n¨m 2005 xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµo khu vùc Ch©u ¸-Th¸i B×nh D-¬ng tiÕp tôc t¨ng 10-12%/n¨m, nh-ng tõ n¨m 2006-2010 sÏ cßn 8%/n¨m. Víi tèc ®é t¨ng tr-ëng nh- dù b¸o th× ®Çu n¨m 2003 khu vùc nµy chiÕm kho¶ng 60% thÞ tr-êng xuÊt khÈu cña c¶ n-íc vµ ®Õn n¨m 2010 th× cßn kho¶ng 30%. Hµng ho¸ xuÊt khÈu chñ yÕu cña ViÖt Nam sang khu vùc nµy vÉn lµ nh÷ng mÆt hµng truyÒn thèng nh-: dÇu th«, g¹o, h¹t ®iÒu, cµ phª, cao su, h¶i s¶n, rau qu¶ t-¬i... §Æc biÖt lµ c¸c s¶n phÈm gia sóc, gia cÇm, hoa qu¶ nhiÖt ®íi, rau cñ, dÇu th«, khi ®èt, ®iÖn n¨ng cã kh¶ n¨ng t¨ng m¹nh trong thêi gian tíi. S¶n l-îng mét sè mÆt hµng chñ yÕu cña ViÖt Nam cã thÓ xuÊt khÈu vµo c¸c n-íc Ch©u ¸-Th¸i B×n D-¬ng lµ: DÇu th« 10 triÖu tÊn/n¨m Than ®¸ 4 triÖu tÊn/n¨m G¹o 1,5 triÖu tÊn/n¨m Cao su 200.000 tÊn/n¨m Cµ phª 100.000tÊn/n¨m ChÌ 50.000 tÊn/n¨m H¹t tiªu 50.000 tÊn/n¨m H¹t ®iÒu 20.000 tÊn/n¨m Thuû s¶n 1.000.000 tÊn/n¨m 18 Dµy dÐp 200 triÖu USD Nh÷ng mÆt hµng nµy chñ yÕu xuÊt khÈu vµo c¸c thÞ tr-êng träng ®iÎm nh-: NhËt B¶n, §µi Loan, Hµn Quèc, Trung Quèc(c¶ Hång K«ng) vµ c¸c n-íc ASEAN. 1.1.1. ASEAN ASEAN lµ mét thÞ tr-êng kh¸ lín víi kho¶ng 500 triÖu d©n, ë sat ViÖt Nam, tuy tr-íc m¾t gÆp khã kh¨n t¹m thêi song tiÒm n¨ng ph¸t triÔn cßn lín. ViÖt Nam gia nhËp ASEAN lµ mét c¸i mèc quan träng ®¸nh dÊu sù chuyÓn ho¸ mèi quan hÖ gi÷a ViÖt Nam vµ c¸c n-íc thµnh viªn kh¸c mang ®Ëm tÝnh chÊt hîp t¸c. NÒn kinh tÕ ViÖt Nam vµ nÒn kinh tÕ c¸c n-íc thµnh viªn cã thÓ bæ sung cho nhau ®em l¹i sù phån vinh cho mçi n-íc vµ cho c¶ khu vùc. HiÖn nay ASEAN chiÕm kho¶ng 25-30% kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam vµ kho¶ng 15% tæng vèn ®Çu t- cña n-íc ngoµi vµo ViÖt Nam. HiÖn nay c¸c n-íc ASEAN ®ang chuÈn bÞ tiÕn hµnh thùc hiÖn HiÖp ®Þnh khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN(AFTA), thùc hiÖn ch-¬ng tr×nh -u ®·i thuÕ quan cã hiÖu lùc chung(CEPT). Khu mËu dÞch tù do ASEAN(AFTA) ra ®êi h-íng vµo c¸c môc ®Ých nh-: më réng vµ t¨ng c-êng bu«n b¸n gi÷a c¸c n-íc ASEAN, thóc ®Èy hîp t¸c ®Çu t- trong néi bé khu vùc vµ thu hót ®Çu t- n-íc ngoµi vµo ASEAN, x©y dùng ASEAN thanh mét khu vùc s¶n xuÊt cã søc c¹nh tranh m¹nh h-íng vµo toµn cÇu. §Ó thùc hiÖn AFTA, n¨m 1992 c¸c n-íc ASEAN ®· ký kÕt thùc hiÖn ch-¬ng tr×nh -u ®·i thuÕ quan cã hiÖu lùc chung(CEPT). Môc tiªu cña CEPT lµ gi¶m thuÕ quan trong th-¬ng m¹i néi bé ASEAN xuèng 0-5%, ®ång thêi lo¹i bá tÊt c¶ c¸c h¹n chÕ vÒ ®Þnh l-îng vµ hµng rµo phi thuÕ quan kh¸c. Cã thÓ nãi khi khu vùc mËu dÞch AFTA thµnh c«ng, hµng rµo thuÕ quan gi÷a c¸c n-íc ASEAN kh«ng cßn n÷a th× viÖc giao l-u gi÷a c¸c n-íc ASEAN dÔ dµng. §©y thùc sù lµ ®iÒu kiÖn rÊt tèt ®Ó gia t¨ng hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang c¸c n-íc ASEAN nh-ng ®ång thêi nã còng ®Æt ra mét th¸ch thøc rÊt lín vÒ sù c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam trong n-íc vµ trong khu vùc ASEAN. 1.1.2. ThÞ tr-êng NhËt B¶n 19 Tõ n¨m 1986 ®Õn nay, l-îng hµng ViÖt Nam nhËp khÈu cña NhËt B¶n ®· t¨ng 3-4 l©n trong khi l-îng hµng ViÖt Nam xuÊt khÈu sang NhËt B¶n l¹i t¨ng tõ 13-14 lÇn. VËy mµ, suèt tõ n¨m 1988 ®Õn nay NhËt B¶n lu«n lµ n-íc xuÊt siªu. Sau Indonesia, ViÖt Nam lµ n-íc ®ang ph¸t triÔn t¹i Ch©u ¸ lu«n xuÊt siªu sang NhËt B¶n, tr-êng hîp nµy rÊt hiÕm. NhËt B¶n ®-îc ®¸nh gi¸ lµ b¹n hµng lín nhÊt trong 8 b¹n hµng lín nhÊt cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua(8 b¹nn hµng nµy chiÕm 89% kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ trªn 80% kim ng¹ch nhËp khÈu cña ViÖt Nam; ®ã lµ: NhËt B¶n, Singapore, Hång K«ng, SNG, Ph¸p, Hµn Quèc, §µi Loan vµ Th¸i Lan). NÕu lÊy mèc n¨m 1985 lµ n¨m cuèi cïng tr-íc khi ®æi míi tõ n¨m 1986 ®Õn nay ®Ó so s¸nh víi n¨m 1997, lµ mét n¨m mµ quan hÖ kinh tÕ nãi chung vµ quan hÖ kinh tÕ nãi riªng gi÷a hai n-íc cßn ch-a chÞu t¸c ®éng tiªu cùc trùc tiÕp cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh- tiÒn tÖ Ch©u ¸ trong 2 n¨m 1997-1998 vµ cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ kÐo dµi cña chÝnh NhËt B¶n tõ ®Çu thËp niÖn 90 ®Õn nay th× kim ng¹ch bu«n b¸n hai chiÒu ViÖt-NhËt n¨m 1997 ®· t¨ng 19,9 lÇn so víi con sè t-¬ng øng cña n¨m 1985. Tèc ®é t¨ng tr-ëng th-¬ng m¹i b×nh qu©n gi÷a hai n-íc lµ 30%; trong ®ã t¨ng tr-ëng xuÊt khÈu lµ 33,2% vµ nhËp khÈu lµ 38,9%, ®Òu t¨ng nhanh h¬n nhiÒu so víi tèc ®ä t¨ng tr-ëng xuÊt khÈu chung cña ngo¹i th-¬ng ViÖt Nam kÓ c¶ XuÊt khÈu vµ nhËp khÈu. Trong 3 n¨m gÇn ®©y, 1997-1999, ®Æc biÖt lµ hai n¨m 1997-1998 kinh tÕ NhËt B¶n vèn ch-a tho¸t khái suy tho¸i kÐo dµi tõ thËp niªn 90, l¹i ®· gÆp khã kh¨n nghiªm träng do sù t¸c ®éng trùc tiÕp cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh Ch©u ¸. T×nh h×nh suy tho¸i kinh tÕ nÆng nÒ ®· t¸c ®éng ®Õn chi tiªu vµ ®Çu t- cña ng-êi NhËt, lµm ¶nh h-ëng xÊu ®Õn quan hÖ th-¬ng m¹i, ®Æc biÖt lµ nhËp khÈu cña NhËt B¶n ®èi víi c¸c n-íc kh¸c; trong ®ã cã ViÖt Nam. ThÕ nh-ng, v-ît lªn trªn mäi khã kh¨n, c¸c c¬ quan xóc tiÕn ph¸t triÔn th-¬ng m¹i mµ trùc tiÕp vµo cuéc lµ c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu. ChÝnh v× thÕ n¨m 1999, vÒ c¬ b¶n chóng ta vÉn duy tr× ®-îc thÕ c©n b»ng t-¬ng ®èi trong quan hÖ bu«n b¸n víi NhËt B¶n - nh÷ng n¨m tr-íc. Trong khi ®ã ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ta sang NhËt vÉn tiÕn triÔn kh¶ quan víi tèc ®é t¨ng tr-ëng xuÊt khÈu 23% trong n¨m 1999 cña ho¹t ®éng ngo¹i th-¬ng ViÖt Nam. Víi t¨ng tr-ëng liªn tôc cña c¸c ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cho ta thÊy râ rµng lµ quan hÖ hîp t¸c ViÖt Nam-NhËt B¶n trong nh÷ng n¨m 20
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan