Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
A _ Lêi nãi §Çu
Tõ ®¹i héi cña ®¶ng lÇn VI ®Ò ra chÝnh s¸ch vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ míi ,
giê ®©y víi ®êng nèi ®óng ®¾n ®ã, ®Êt níc chóng ta ®· vµ ®ang bíc vµo thêi
kú ph¸t triÓn míi, thêi kú “ §Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n íc”®· ®Þnh híng ph¸t triÓn nh»m môc tiªu x©y dùng ®Êt níc ta thµnh mét níc cã nÒn c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i, cã mét c¬ cÊu thÝch hîp víi c¬ cÊu kinh tÕ
vµ phï hîp víi lùc lîng s¶n xuÊt.
VËy ®©y kh«ng ph¶i ngÉu nhiªn viÖc nguyªn cøu quy luËt quan hÖ s¶n
xuÊt phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt lµ mét trong nh÷ng
néi dung quan träng cña c«ng cuéc ®æi míi CNXH mµ chóng ta ®ang tiÕn
hµnh h«m nay. ViÖc thùc hiÖn m« h×nh nµy trong thùc tÕ kh«ng nh÷ng lµ néi
dung cña c«ng cuéc ®æi míi, mµ h¬n thÕ n÷a nã lµ ph¬ng tiÖn ®Ó níc ta ®i tíi
môc tiªu ph¸t triÓn CNXH. Do vËy mét ®Êt níc ph¸t triÓn lµ ®îc ®¸nh gi¸ tõ
tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt , vµ sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt
vµ lùc lîng s¶n xuÊt , trong thêi ®¹i ngµy nay tr×nh ®é khoa häc kü thuËt ®·
ph¸t triÓn m¹nh mÏ song quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi lùc lîng s¶n xuÊt vÉn
lµ c¬ së chÝnh cho sù ph¸t triÓn cña nã .
Do vËy tõ yÕu tè cã phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn tr×nh ®é lùc lîng
s¶n xuÊt ë níc ta hiÖn nay mµ em ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò nµy.
B_ Néi Dung
Ch¬ngI
Quan §iÓm Cña TriÕt Häc M¸c VÒ Quy LuËt Quan HÖ S¶n XuÊt
Phï Hîp Víi Tr×nh §é Ph¸tTriÓn Cña Lùc lîng S¶n XuÊt
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Mçi h×nh th¸i kinh tÕ x· héi cã mét ph¬ng thøc s¶n xuÊt riªng, ®ã lµ
c¸ch thøc con ngêi thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vËt chÊt ë mét giai ®o¹n lÞch
sö nhÊt ®Þnh. Ph¬ng thøc s¶n xuÊt vËt chÊt lµ sù thèng nhÊt biÖn chøng cña
lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt
1.1.Lùc lîng s¶n xuÊt .
Lùc lîng s¶n xuÊt lµ sù biÓu hiÖn gi÷a con ngêi víi tù nhiªn. Tr×nh ®é
lùc lîng s¶n xuÊt thÓ hiÖn tr×nh ®é chinh phôc thiªn nhiªn cña con ngêi trong
giai ®o¹n nhÊt ®Þnh vµ lùc lîng s¶n xuÊt lµ sù kÕt hîp gi÷a ngêi lao ®éng víi
t liÖu s¶n xuÊt.
Ngêi lao ®éng víi nh÷ng kinh nghiÖm s¶n xuÊt , thãi quen lao ®éng sö
dông t liÖu ®Ó s¶n xuÊt t¹o ra cña c¶i vËt chÊt .T liÖu s¶n xuÊt gåm ®èi tîng
lao ®éng vµ t liÖu lao ®éng. Trong t liÖu lao ®éng cã c«ng cô lao ®éng vµ
nh÷ng t liÖu lao ®éng kh¸c. Ngoµi c«ng cô lao ®éng trong t liÖu s¶n xuÊt cßn
cã ®èi tîng lao ®éng, ph¬ng tiÖn s¶n xuÊt nh :®êng, x¸, cÇu cèng... lµ yÕu tè
quan träng cña lùc lîng s¶n xuÊt.
1.2. Quan hÖ s¶n xuÊt.
Mèi quan hÖ gi÷a ngêi víi ngêi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vËt chÊt, còng
nh lùc lîng s¶n xuÊt. Quan hÖ s¶n xuÊt thuéc lÜnh vùc ®êi sèng vËt chÊt x·
héi . TÝnh chÊt quan hÖ s¶n xuÊt ®îc thÓ hiÖn ë chç chóng tån t¹i kh¸ch quan
®éc lËp ý thøc con ngêi. Quan hÖ s¶n xuÊt lµ quan hÖ kinh tÕ c¬ b¶n cña mét
h×nh th¸i kinh tÕ x· héi . Mçi quan hÖ s¶n xuÊt biÓu hiÖn cho b¶n chÊt cña
mét h×nh th¸i kinh tÕ x· héi nhÊt ®Þnh.
Quan hÖ s¶n xuÊt gåm nh÷ng mÆt c¬ b¶n sau:
Quan hÖ së h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt
Quan hÖ tæ chøc qu¶n lý
Quan hÖ ph©n phèi s¶n phÈm lao ®éng.
Ba quan hÖ nãi trªn cã quan hÖ së h÷u víi nhau, trong ®ã quan hÖ së h÷u
vÒ t liÖu s¶n xuÊt cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh víi tÊt c¶ c¸c quan hÖ kh¸c. Quan hÖ
s¶n xuÊt mang tÝnh chÊt æn ®Þnh t¬ng ®èi trong b¶n chÊt x· héi vµ tÝnh phong
phó ®a d¹ng cña c¸c h×nh thøc.
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
1.3 Quy luËt vÒ quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tr×nh ®é lùc lîng s¶n
xuÊt.
Lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt lµ hai mÆt cña ph¬ng thøc s¶n
xuÊt, chóng tån t¹i kh«ng t¸ch rêi nhau mµ cßn t¸c ®éng biÖn chøng lÉn
nhau, h×nh thµnh quy luËt x· héi phæ biÕn cña toµn bé lÞch sö loµi ngêi. Quy
luËt vÒ quan hÖ s¶n xuÊt víi tr×nh ®é lùc lîng s¶n xuÊt v¹ch râ tÝnh chÊt phô
thuéc kh¸ch quan cña quan hÖ s¶n xuÊt vµo sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n
xuÊt.
1.3.1 Tr×nh ®é lùc lîng s¶n xuÊt vµ tÝnh chÊt cña nã.
TÝnh chÊt cña lùc lîng s¶n xuÊt lµ tÝnh chÊt cña t liÖu st¶n xuÊt cña lao
®éng. Nã thÓ hiÖn tÝnh chÊt t liÖu s¶n xuÊt lµ sö dông c«ng cô thñ c«ng vµ lao
®éng riªng lÎ. Cßn tr×nh ®é lùc lîng s¶n xuÊt lµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña c«ng
cô lao ®éng , kü thuËt, kinh nghiÖm vµ nh÷ng kü n¨ng cña ngêi lao ®éng , vµ
tr×nh ®é ph©n c«ng lao ®éng . Tr×nh ®é lùc lîng s¶n xuÊt cµng cao th× sù ph©n
c«ng cµng tØ mØ, khi ®ã tr×nh ®é cña ph©n c«ng lao ®éng cµng thÓ hiÖn râ
dµng tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt
1.3.2 Lùcläng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh quan hÖ s¶n xuÊt.
Xu híng s¶n xuÊt vËt chÊt lµ kh«ng ngõng ph¸t triÓn ,sù biÕn ®æi bao giê
còng b¾t ®Çu b»ng sù biÕn ®æi cña lùc lîng s¶n xuÊt.
Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lùc lîng s¶n xuÊt trë thµnh yÕu tè, c¸ch m¹ng
nhÊt. Cßn quan hÖ s¶n xuÊt lµ yÕu tè æn ®Þnh cã khuynh híng l¹c hËu h¬n sù
ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt. Lùc lîng s¶n xuÊt lµ néi dung lµ ph¬ng thøc cßn
quan hÖ s¶n xuÊt lµ h×nh thøc x· héi cña nã. Do vËy cïng víi sù ph¸t triÓn
cña lùc lîng s¶n xuÊt , quan hÖ s¶n xuÊt còng h×nh thµnh vµ biÕn ®æi cho phï
hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cu¶ lùc lîng s¶n xuÊt, sù phï hîp ®ã
lµ ®éng lùc lµm cho lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn m¹nh mÏ.
Nhng lùc lîng s¶n xuÊt thêng ph¸t triÓn, ph¸t triÓn nhanh cßn quan hÖ s¶n xuÊt cã xu híng æn ®Þnh khi lùc lîng s¶n xuÊt ®· ph¸t triÓn nªn mét tr×nh ®é míi , th× khi
®ã quan hÖ s¶n xuÊt kh«ng cßn phï hîp víi nã n÷a sÏ n¶y sinh m©u thuÉn
gay g¾t gi÷a hai mÆt cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt. Sù ph¸t triÓn kh¸ch quan ®ã
tÊt yÕu dÉn ®Õn xo¸ bá quan hÖ s¶n xuÊt cò thay b»ng quan hÖ s¶n xuÊt míi
phï hîp víi tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt më ®êng cho lùc lîng s¶n xuÊt
ph¸t triÓn .
1.3.3.Quan hÖ s¶n xuÊt t¸c ®éng qua l¹i víi lùc lîng s¶n xuÊt.
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Sù h×nh thµnh, biÕn ®æi ph¸t triÓn cña quan hÖ s¶n xuÊt phô thuéc vµo
tÝnh chÊt, tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt. Quan hÖ s¶n xuÊt lµ h×nh thøc x·
héi mµ lùc lîng s¶n xuÊt dùa vµo ®ã ph¸t triÓn, nã t¸c ®éng trë l¹i ®èi víi lùc
lîng s¶n xuÊt , cã thÓ thóc ®Èy hoÆc k×m h·m sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n
xuÊt. NÕu quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc
lîng s¶n xuÊt nã thóc ®Èy lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn nhanh, cßn nÕu nã
kh«ng phï hîp th× nã k×m h·m sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt, song t¸c
dông k×m h·m ®ã chØ t¹m thêi theo tÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan, cuèi cïng nã sÏ
bÞ thay thÕ b»ng kiÓu quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt, tr×nh ®é cña lùc
lîng s¶n xuÊt. Së dÜ quan hÖ s¶n xuÊt cã thÓ t¸c ®éng m¹nh mÏ trë l¹i ®èi víi
lùc lîng s¶n xuÊt ( thóc ®Èy hoÆc k×m h·m) v× ë ®©y chóng cã quan hÖ mËt
thiÕt , chÆt chÏ víi nhau, cïng hç trî lÉn nhau. Tuy nhiªn kh«ng ®îc hiÓu
mét c¸ch ®¬n gi¶n tÝnh tÝch cùc cña quan hÖ s¶n xuÊt chØ lµ vai trß cu¶ nh÷ng
h×nh thøc së h÷u, mçi kiÓu quan hÖ s¶n xuÊt lµ mét hÖ thèng, mét chØnh thÓ
h÷u c¬ gåm ba mÆt: Quan hÖ së h÷u , quan hÖ qu¶n lý vµ quan hÖ ph©n phèi
. ChØ trong chØnh thÓ ®ã quan hÖ s¶n xuÊt míi trë thµnh ®éng lùc thóc ®Èy
ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt.
1.3.4. Mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n
xuÊt.
Khi tr×nh ®é lùc lîng s¶n xuÊt cßn thñ c«ng th× tÝnh chÊt cña nã lµ tÝnh
chÊt c¸ nh©n. Nã thÓ hiÖn ë chç chØ lµ mét ngêi cã thÓ sö dông ®îc nhiÒu
c«ng cô kh¸c nhau trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®Ó t¹o s¶n phÈm. Nh vËy tÝnh tÊt
yÕu sÏ dÉn ®Õn quan hÖ s¶n xuÊt míi.
Khi s¶n xuÊt b»ng m¸y ra ®êi tr×nh ®é s¶n xuÊt ph¸t triÓn th× con ngêi ¸p
dông nã vµo nhiÒu chøc n¨ng kh¸c nhau, nh vËy qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ph¶i cã
nhiÒu ngêi tham gia, vµ khi Êy s¶n phÈm lao ®éng lµ thµnh qu¶ cña nhiÒu ngêi, v× vËy ë ®©y lùc lîng s¶n xuÊt mang tÝnh x· héi ho¸. ¡ng ghen viÕt “ Giai
cÊp t s¶n kh«ng thÓ biÕn t liÖu s¶n xuÊt cã tÝnh h¹n chÕ Êy thµnh lùc lîng
s¶n xuÊt m¹nh mÏ ®îc nÕu kh«ng biÕn nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt cña c¶i thµnh t
liÖu s¶n xuÊt cã tÝnh chÊt x· héi mµ chØ mét sè ngêi cïng lµm míi cã thÓ sö
dông ®îc.
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Quan hÖ biÖn chøng gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt
Xu híng cña s¶n xuÊt vËt chÊt lµ kh«ng ngõng biÕn ®æi ph¸t triÓn >Sù
biÕn ®æi ®ã bao giê còng b¾p ®Çu b»ng sù biÕn ®æi vµ ph¸t triÓn cña lùc lîng
s¶n xuÊt mµ tríc hÕt lµ c«ng cô. Nh vËy quan hÖ s¶n xuÊt vèn lµ h×nh thøc
ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt(æn ®Þnh t¬ng ®èi ), quan hÖ s¶n xuÊt trë
thµnh xiÒng sÝch k×m h·m sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt ( kh«ng phï
hîp ), phï hîp vµ kh«ng phï hîp lµ biÓu hiÖn cña m©u thuÉn biÖn chøng cña
lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt , tøc lµ phï hîp trong m©u thuÉn vµ
bao trïm m©u thuÉn. Khi phï hîp còng nh kh«ng phï hîp víi lùc lîng s¶n
xuÊt còng nh quan hÖ s¶n xuÊt lu«n cã tÝnh ®éc lËp víi lùc lîng s¶n xuÊt , nã
quy ®Þnh môc ®Ých x· héi cña s¶n xuÊt , tõ ®ã h×nh thµnh nh÷ng yÕu tè hoÆc
thóc ®Èy , hoÆc k×m h·m sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. Sù t¸c ®éng trë
l¹i nãi trªn cña quan hÖ s¶n xuÊt bao giê còng th«ng qua c¸c quy luËt kinh tÕ
c¬ b¶n phï hîp vµ kh«ng phï hîp gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc lîng s¶n xuÊt
lµ kh¸ch quan vµ phæ biÕn cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt , nã sÏ kh«ng ®óng trong
chñ nghÜa t b¶n (CNTB) lu«n lu«n diÔn ra “Kh«ng phï hîp “, cßn trong chñ
nghÜa x· héi (CNXH) “Phï hîp “ quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc lîng s¶n xuÊt .
CH¦¥NG II
Quan HÖ S¶n XuÊt Phï Hîp Víi TÝnh ChÊt Tr×nh ®é Ph¸t TriÓn
Cña Lùc Lîng S¶n Víi C«ng Cuéc §æi Míi Kinh TÕ ë Níc Ta
Trong c«ng cuéc ®æi míi ®Êt níc ®Èy m¹nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt , c¶i t¹o
vµ x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt nhÊt thiÕt ph¶i g¾n liÒn víi viÖc nhËn thøc vµ
vËn dông quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt víi tÝnh chÊt tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt.
2.1.Nh×n l¹i nh÷ng sai lÇm cña quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh
chÊt , tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt tríc ®¹i héi VI
Do nhËn thøc cha ®óng ®¾n vÒ quan hÖ biÖn chøng gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt
vµ quan hÖ s¶n xuÊt trong c«ng cuéc c¶i t¹o quan hÖ cò vµ x©y dùng quan hÖ
míi chóng ta ®· ra søc vËn ®éng hay cìng bøc n«ng d©n ®i vµo hîp t¸c x·,
®Ó më réng quy m« n«ng trêng, nhµ may, xÝ nghiÖp lín mµ kh«ng tÝnh ®Õn
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
tr×nh ®é lùc lîng s¶n xuÊt ®ang trong thêi kú thÊp kÐm chóng ta ®· t¹o ra
nh÷ng quy m« vµ ngé nhËn lµ cã “ Quan hÖ s¶n xuÊt XHCN” vµ cßn nãi r»ng
mçi bíc c¶i t¹o quan hÖ s¶n xuÊt cò x©y dùng quan hÖ míi ®Òu thóc ®Èy sù
ra ®êi vµ lín m¹nh lùc lîng s¶n xuÊt. Quan hÖ s¶n xuÊt cã kh¶ n¨ng “Vît tríc ‘... “Më ®êng” cho sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt, nhng thùc tÕ ë
nh÷ng n¨m qua ®· chøng minh quan ®iÓm ®ã lµ sai lÇm, ë ®©y sai lÇm kh«ng
ph¶i chóng ta duy tr× quan hÖ s¶n xuÊt l¹c hËu so víi sù ph¸t triÓn cu¶ lùc l îng s¶n xuÊt mµ cã nh÷ng mÆt cña quan hÖ s¶n xuÊt bÞ ®Èy lªn cao . Qu¸ xa
mét c¸ch gi¶ t¹o lµm cho nã t¸ch dêi víi tr×nh ®é thÊp kÐm cña lùc lîng s¶n
xuÊt . Nh vËy nhËn ®Þnh trong ®¹i héi VI lµ cã c¨n cø ®· lµm phong phó
thªm lý luËn biÖn chøng gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt, lùc lîng
s¶n xuÊt bÞ k×m h·m kh«ng chØ trong trêng hîp quan hÖ s¶n xuÊt l¹c hËu mµ
c¶ khi quan hÖ s¶n xuÊt ph¸t triÓn kh«ng ®ång bé , cã nh÷ng yÕu tè ®i qu¸
xa víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt.
Do vËy thùc tr¹ng kinh tÕ ë níc ta víi nÒn n«ng nghiÖp l¹c hËu th× tÝnh tÊt
yÕu ph¶i c¶i t¹o x· héi chñ nghÜa ph¸t triÓn c«ng nghiÖp quèc doanh c«ng
nghiÖp nÆng chØ nªn coi ®ã lµ môc ®Ých l©u dµi ph¶i tiÕn tíi chø kh«ng coi
nh mét tÊt yÕu trùc tiÕp ph¶i c¶i t¹o ngay. Song chóng ta ®· b¾t chÊp thùc tÕ
kh¸ch quan mµ chØ tin vµo vai trß tÝch cùc cña nh©n tè chÝnh trÞ tëng r»ng cã
kh¶ n¨ng chñ ®éng t¹o ra quan hÖ s¶n xuÊt më ®êng cho lùc lîng s¶n xuÊt
ph¸t triÓn. Nhng thùc tÕ chóng ta kh«ng thÓ rót ng¾n ®îc ‘Nh÷ng c¬n ®au
cña thêi kú sinh ®Î ‘ dÉu sao còng kh«ng thÓ nhÈy qua c¸c giai ®o¹n ph¸t
triÓn tù nhiªn hay dïng c¸c s¸c lÖnh ®Ó xo¸ bá c¸c giai ®o¹n ®ã .
2.2.§êng lèi ph¸t triÓn quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc l¬ng s¶n xuÊt theo
®Þnh híng x· héi chñ nghÜa.
Qu¸ tr×nh l·nh ®¹o x©y dùng ®Êt níc ®i nªn con ®êng XHCN. §¶ng ®· rót
ra nh÷ng kinh nghiÖm vµ x¸c ®Þnh r»ng mét trong nh÷ng nguyªn nh©n lµm
cho s¶n xuÊt chËm ph¸t triÓn, ®êi sèng nh©n d©n gÆp nhiÒu khã kh¨n lµ “
Kh«ng l¾m v÷ng quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t
triÓn cña lùc lîng s¶n xu©t “. Tõ ®ã ®¶ng ta ®· rót ra nh÷ng cèt lâi ®Ó ®Èy
m¹nh viÖc vËn dông quy luËt b»ng c¸ch nªu ra nh÷ng vÊn ®Ò g¾n quan hÖ s¶n
xuÊt víi c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt, ®Ó tõ ®ã x¸c ®Þnh nhËn thøc vµ nh÷ng
bíc ®i thÝch hîp. Vµ §¶ng ta ®· nhËn thøc r»ng : sù phï hîp gi÷a lùc lîng
s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt kh«ng bao giê lµ sù phï hîp tuyÖt ®èi, kh«ng
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
cã m©u thuÉn, kh«ng thay ®æi . Sù phï hîp ®ã kh«ng bao giê lµ sù hoµ hîp
chung mµ bao giê còng tån t¹i díi nh÷ng h×nh thøc cô thÓ, thÝch øng víi
nh÷ng ®Æc ®iÓm nhÊt ®Þnh víi tr×nh ®é nµo cña lùc lîng s¶n xuÊt .Trong thêi
kú qu¸ ®é nªn XHCN nÒn kinh tÕ kh«ng cßn lµ nÒn kinh tÕ t b¶n , nhng còng
cha hoµn toµn lµ nÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa. Bëi vËy c«ng cuéc c¶i t¹o
XHCN ph¶i chó ý ®Õn ®Æc ®iÓm cña sù tån t¹i kh¸ch quan cña nÒn kinh tÕ
nhiÒu thµnh phÇn. Trong c¶i t¹o quan hÖ s¶n xuÊt cò vµ x©y dùng quan hÖ s¶n
xuÊt míi , ®¹i héi lÇn VI cña ban chÊp hµnh trung ¬ng §¶ng ®· nhÊn m¹nh lµ
ph¶i gi¶i quyÕt ®ång bé ba mÆt , x©y dùng chÕ ®é së h÷u , qu¶n lý vµ chÕ ®é
ph©n phèi, ë ®©y kh«ng chØ nhÊn m¹nh viÖc x©y dùng chÕ ®é së h÷u mµ bá
qua hai chÕ ®é kia , kh«ng nªn qu¸ ®Ò cao nã vµ chØ coi ®ã lµ c¸i quy luËt ®Ó
x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt míi.
Trong c«ng cuéc ®æi míi ®Êt níc ph¶i tu©n thñ quy luËt sù phï hîp gi÷a
quan hÖ s¶n xuÊt víi tÝnh chÊt, tr×nh ®é lùc lîng s¶n xuÊt, ®Ó tõ ®ã cã thÓ cã
nh÷ng bíc ®i thÝch hîp. Qui luËt ®ã lu«n ®îc coi lµ t tëng chØ ®¹o quan hÖ
s¶n xuÊt cò , x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt míi trªn nh÷ng ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn
lùc lîng s¶n xuÊt .§¹i héi VI ®· chØ râ “ §¶m b¶o sù phï hîp gi÷a lùc lîng
s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt lu«n lu«n kÕt hîp chÆt chÏ t¹o quan hÖ s¶n
xuÊt víi tæ chøc s¶n xuÊt “ , kh«ng nªn nãng véi duy ý chÝ trong viÖc x¸c
®Þnh trËt tù bíc ®i còng nh viÖc lùa chän c¸c h×nh thøc kinh tÕ cÇn ph¶i c¶i
t¹o .Tãm l¹i viÖc x©y dùng hoµn thiÖn quan hÖ s¶n xuÊt XHCN nhÊt thiÕt
ph¶i ®¶m b¶o sù thÝch øng toµn bé gi÷a ba yÕu tè cña quan hÖ s¶n xuÊt cung
nh mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt.
2.3.Ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt vµ x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt míi
theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa.
NÒn v¨n minh nh©n lo¹i suy cho cïng lµ do sù ph¸t triÓn ®óng híng
cña lùc lîng s¶n xuÊt. Do vËy trong qu¸ tr×nh x©y dùng CNXH viÖc ph¸t
triÓn lùc lîng s¶n xuÊt , quan hÖ s¶n xuÊt míi lµ nhiÖm vô cÇn thiÕt.
2.3.1.Thùc tr¹ng nguån nh©n lùc níc ta hiÖn nay.
Chóng ta tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc trong ®iÒu
kiÖn kinh tÕ níc ta lµ níc n«ng nghiÖp l¹c hËu, c«ng nghiÖp cßn chiÕm tû
träng nhá . Theo sè liÖu thèng kª ë viÖt nam lao ®éng ho¹t ®éng chiÕm 45%
d©n sè, trong ®ã n«ng nghiÖp chiÕm 75% , c«ng nghiÖp chØ chiÕm 11% cßn
l¹i lµ c¸c nghµnh dÞch vô kh¸c.
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
ChiÕn lîc æn ®Þnh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ®Õn n¨m 2000 ®· ®a ra c¸c
th«ng tin dù b¸o vÒ nguån lùc lao ®éng , bíc vµo thËp kû 90 níc ta cã 65
triÖu d©n víi 35 triÖu ngêi trong ®é tuæi lao ®éng . §Õn n¨m 2000 níc ta cã
kho¶ng 85 triÖu d©n víi 45 triÖu lao ®éng , vµ t×nh h×nh gi¸o dôc níc ta cßn
nhiªu ®iÒu ®¸ng lo ng¹i , sè lîng häc sinh bá häc ngµy cµng t¨ng vµ tû lÖ t¸i
mï ch÷ ë miÒn nói, vïng s©u vïng xa diÔn ra ngµy cµng phæ biÕn , chÊt lîng
gi¸o dôc kh«ng cßn ®¶m b¶o . NÕu nh tû lÖ gi¸o dôc ®¹i häc ë mét sè níc
§«ng Nam A lµ kho¶ng 60-80 sinh viªn /1000 d©n cßn ë níc ta th× kho¶ng
chõng 25 sv/1000 d©n trong khi ®ã lîng lao ®éng cã kü thuËt l¹i ®ang thiÕu
trÇm träng, dÉn ®Õn t×nh tr¹ng thõa thÇy, thiÕu thî
2.3.2.Nh÷ng gi¶i ph¸p ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt
Níc ta lµ mét níc n«ng nghiÖp l¹c hËu ®i nªn chñ nghÜa x· héi trong
®iÒu kiÖn khã kh¨n kh«ng cã nguån vèn, kh¶ n¨ng khoa häc cßn h¹n chÕ do
®ã th× chóng ta kh«ng thÓ ®æi míi ngay lùc lîng s¶n xuÊt , v× vËy nh÷ng yÕu
tè lùc lîng s¶n xuÊt truyÒn thèng vÉn cÇn ph¶i ®îc duy tr× vµ khai th¸c.
Trong hoµn c¶ch hiÖn nay lùc lîng s¶n xuÊt bæ sung quan träng ®èi víi giai
®o¹n chuyÓn tiÕp cña lùc lîng s¶n xuÊt ®i cÇn ph¶i sµng läc trong lùc lîng
s¶n xuÊt truyÒn thèng, nh÷ng yÕu tè nµo cã gi¸ trÞ bæ sung cho viÖc x©y dùng
lùc lîng s¶n xuÊt hiÖn ®¹i cÇn ph¶i kÕt hîp c¸c yÕu tè truyÒn thèng víi
nh÷ng yÕu tè hiÖn ®¹i.
Do vËy ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó cho con ngêi chñ ®éng nhËn thøc vµ gi¶i
quyÕt nh÷ng m©u thuÉn gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt , ®iÒu
chØnh quan hÖ s¶n xuÊt ®Ó th«ng qua ®ã ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt ®ång
thêi muèn t¹o ra nh÷ng ®éng lùc tÝch cùc kÝch thÝch n¨ng lùc s¸ng t¹o cña
ngêi lao ®éng , th× ®ßi hái ph¶i cã mét c¬ chÕ qu¶n lý phï hîp .Do vËy muèn
gi¶i phãng vµ ph¸t huy triÖt ®Ó nh©n tè con ngêi trong s¶n xuÊt tríc hÕt ph¶i
cã chiÕn lîc vÒ con ngêi nh»m t¹o ra nh÷ng biÕn ®æi tÝch cùc vÒ c¬ cÊu chÊt
lîng.
2.4. X©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt míi theo ®Þnh híng x· héi chñ
nghÜa.
TÝnh chÊt kh¸ch quan ®Ó x©y dùng nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn .
X©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt tr×nh ®é ph¸t triÓn cña
lùc lîng s¶n xuÊt lu«n lµ yªu c©ï ®Æt ra ®èi mäi chÕ ®é x· héi. §èi víi níc ta
®ång chÝ Tæng bÝ th §ç Mêi ®· kh¼ng ®Þnh “ NÕu c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
ho¸ t¹o nªn lùc lîng s¶n xuÊt cÇn thiÕt cho chÕ ®é míi th× viÖc ph¸t triÓn
nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn chÝnh lµ ®Ó x©y dùng hÖ thèng quan hÖ s¶n
xuÊt phï hîp.
§¹i héi VI cña ®¶ng ®· chñ tr¬ng ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn lµ
®óng. Bëi v× nã biÓu hiÖn sù lùa chän nh÷ng h×nh thøc bíc ®i gi¶i ph¸p thÝch
hîp víi nh÷ng tr¹ng th¸i kinh tÕ hiÖn nay.
Bëi vËy thùc tÕ mÊy n¨m qua cho thÊy chÝnh s¸ch kinh tÕ nhiÒu thµnh
phÇn ®· gãp phÇn gi¶i phãng vµ ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt ®a ®Õn nh÷ng
thµnh tùu to lín vµ cã ý nghÜa quan träng. V× vËy §¹i héi ®¶ng VII kh¼ng
®Þnh ‘ TiÕp tôc thùc hiÖn nhÊt qu¸n l©u dµi chÝnh s¸ch nµy khuyÕn khÝch
mäi doanh nhgiÖp vµ c¸ nh©n trong níc khai th¸c tiÒm n¨ng ra søc ®Çu t
ph¸t triÓn.. . Trong khi thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn mét
mÆt cÇn ph¶i tho¸t ra khái sù trãi buéc cña t duy cò nh÷ng nhËn thøc cha
®óng tríc ®©y ®«Ý víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ , kh«ng thÊy hÕt ®îc c¸c vai trß
tÝch cùc cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ c¸ thÓ t b¶n t nh©n, t b¶n nhµ níc trong
qu¸ tr×nh x©y dùng x· héi chñ nghÜa tõ ®ã chñ ®éng th¸o gì nh÷ng víng m¾c
hoÆc thiÕu sù qu¶n lý híng dÉn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ nµy ph¸t triÓn ®óng
híng
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
C- KÕt LuËn
Quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt
®©y lµ quy luËt phæ biÕn cña mäi h×nh thøc kinh tÕ v¹ch ra tÝnh chÊt phô
thuéc kh¸ch quan cña quan hÖ s¶n xuÊt vµ sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt
vµ quan hÖ s¶n xuÊt t¸c ®éng l¹i lùc lîng s¶n xuÊt.
Xu híng cña s¶n xuÊt vËt chÊt lµ kh«ng ngõng biÕn ®æi ph¸t triÓn ,sù biÕn
®æi ph¸t triÓn ®ã bao giê còng b¾t ®Çu sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. Tríc hÕt lµ c«ng cô lao ®éng, c«ng cô lao ®éng ph¸t triÓn dÉn ®Õn m©u thuÉn
gay g¾t víi quan hÖ s¶n xuÊt vµ ®ßi hái kh¸ch quan ph¶i xo¸ bá quan hÖ s¶n
xuÊt cò thay b»ng quan hÖ s¶n xuÊt míi.
LÞch sö ph¸t triÓn cña x· héi loµi nguêi lµ lÞch sö thay ®æi c¸c ph¬ng thøc
s¶n xuÊt, sù thay ®æi ®ã b¾t ®Çu tõ sù thay ®æi lùc lîng s¶n xuÊt. X· héi loµi
ngêi tr¶i qua 5 ph¬ng thøc s¶n xuÊt ‘Céng s¶n nguyªn thuû ,chiÕm h÷u l« lÖ
x· héi phong kiÕn ,TBCN,XHCN’. Lùc lîng s¶n xuÊt lµ néi dung ,lµ qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt quan hÖ s¶n xuÊt lµ h×nh thøc cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt , h×nh thøc cña
s¶n xuÊt còng æn ®Þnh h¬n song sù æn ®Þnh ®ã còng chØ lµ t¹m thêi vµ sím
muén còng ph¶i thay ®æi cho phï hîp. Quan hÖ s¶n xuÊt, xuÊt ph¸t tõ lùc lîng s¶n xuÊt nhng khi ra ®êi nã cã vai trß t¸c ®éng trë l¹i tÝch cùc . Mèi
quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi chÊt lîng vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt nã
thóc ®Èy s¶n suÊt ph¸t triÓn nhanh, ngîc l¹i nã còng k×m h·m sù ph¸t triÓn
cña s¶n xuÊt .Khi ra ®êi , quan hÖ s¶n xuÊt quy ®Þnh môc ®Ých ®óng híng
ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt , quy ®Þnh hÖ thèng qu¶n lý s¶n xuÊt vµ qu¶n lý x·
héi , quy ®Þnh ph¬ng thøc ph©n phèi Ýt hay nhiÒu mµ ngêi lao ®éng ®îc hëng
ViÖc t×m ra nh÷ng sù ®iÒu chØnh thÝch øng cña CNTB vÒ quy luËt s¶n xuÊt
phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt thóc ®Èy t¹o ®iÒu kiÖn
cho sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ h¬n.
A- Lêi nãi §Çu
B*
Môc lôc
Néi Dung
Ch¬ng I:
Quan §iÓm Cña TriÕt Häc M¸c VÒ Quy LuËt Quan HÖ S¶n XuÊt
Phï Hîp Víi Tr×nh §é Ph¸tTriÓn Cña Lùc lîng S¶n XuÊt
1.1.Lùc lîng s¶n xuÊt .
1.2. Quan hÖ s¶n xuÊt.
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
1.3. Quy luËt vÒ quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tr×nh ®é lùc lîng s¶n xuÊt.
1.3.1.Tr×nh ®é lùc lîng s¶n xuÊt vµ tÝnh chÊt cña nã.
1.3.2.Lùcläng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh quan hÖ s¶n xuÊt.
1.3.3.Quan hÖ s¶n xuÊt t¸c ®éng qua l¹i víi lùc lîng s¶n xuÊt.
1.3.4. Mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan
hÖ s¶n xuÊt.
* CH¦¥NG II
Quan HÖ S¶n XuÊt Phï Hîp Víi TÝnh ChÊt Tr×nh ®é Ph¸t TriÓn Cña Lùc Lîng S¶n Víi C«ng Cuéc §æi Míi Kinh TÕ ë Níc Ta
2.1.Nh×n l¹i nh÷ng sai lÇm cña quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi
tÝnh chÊt , tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt tríc ®¹i héi VI
2.2.§êng lèi ph¸t triÓn quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc l¬ng s¶n xuÊt
theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa.
2.3.Ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt vµ x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt
míi theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa.
2.3.1.Thùc tr¹ng nguån nh©n lùc níc ta hiÖn nay.
2.3.2.Nh÷ng gi¶i ph¸p ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt
2.4.X©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt míi theo ®Þnh híng x· héi chñ
nghÜa.
- TÝnh chÊt kh¸ch quan ®Ó x©y dùng nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh
phÇn .
C- KÕt LuËn