LuËn v¨n tèt nghiÖp
Ch¬ng I
Lý luËn c¬ b¶n vÒ c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn
mÆt trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng t¹i ng©n hµng th¬ng
m¹i
I.
Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan vµ vai trß cña c«ng t¸c thanh
to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng
1.
Sù cÇn thiÕt cña thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt
LÞch sö ra ®êi, sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng hãa, còng ®ång
thêi g¾n liÒn víi sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña tiÒn tÖ. Tõ cæ xa ®Õn c¸ch ®©y vµi tr¨m
n¨m, c¸c kim lo¹i quý nh vµng, b¹c ®îc coi nh mét ph¬ng tiÖn trao ®æi trong x·
héi trõ x· héi s¬ khai nhÊt. VÊn ®Ò ®Æt ra víi mét hÖ thèng thanh to¸n hoµn toµn
dùa vµo kim lo¹i quý th× viÖc vËn chuyÓn tõ n¬i nµy ®Õn n¬i kh¸c rÊt khã kh¨n. Sù
ph¸t triÓn tiÕp theo cña hÖ thèng thanh to¸n lµ ®ång tiÒn giÊy, ®ång tiÒn giÊy cã lîi
h¬n h¼n so víi ®ång tiÒn kim lo¹i ë chç nã nhÑ h¬n rÊt nhiÒu, viÖc cÇm theo nã
còng dÔ dµng h¬n, nhng vÊn ®Ò ®Æt ra khi c«ng nghÖ in Ên tiÒn ph¸t triÓn tiªn tiÕn
th× tÖ n¹n in tiÒn gi¶ còng ph¸t triÒn theo, chi phÝ in tiÒn, vËn chuyÓn vµ b¶o qu¶n
tiÒn rÊt tèn kÐm. MÆt kh¸c,c¶ hai lo¹i tiÒn nµy næi lªn mét sè yÕu ®iÓm ®ã lµ dÔ bÞ
lÊy c¾p , tèn thêi gian vËn chuyÓn, chi phÝ b¶o qu¶n in Ên cao.§Ó kh¾c phôc khã
kh¨n nµy, mét bíc tiÕn míi cña hÖ thèng thanh to¸n ®· xuÊt hiÖn víi ho¹t ®éng
Ng©n hµng hiÖn ®¹i- thanh to¸n chuyÓn kho¶n qua Ng©n hµng.
Ho¹t ®éng ng©n hµng s¬ khai ban ®Çu chØ lµ thu nhËn gi÷ hé tiÒn, kim lo¹i
quý cho kh¸ch hµng. Theo quy luËt cña thÞ trêng, nÒn kinh tÕ hµng hãa lµ lu«n vËn
®éng vµ lu«n ph¸t triÓn, Ng©n hµng ph¸t triÓn thªm mét sè nghiÖp vô nh viÖc
thanh to¸n cho kh¸ch hµng göi tiÒn t¹i mét Ng©n hµng khi cã nhu cÇu chi tr¶ lÉn
nhau. Khi s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng hãa ë møc thÊp, qu¸ tr×nh mua b¸n diÔn ra
trong ph¹m vi hÑp th× ngêi ta thanh to¸n víi nhau b»ng tiÒn mÆt, sù vËn ®éng cña
vËt t hµng hãa g¾n liÒn víi sù vËn ®éng cña khèi lîng tiÒn tÖ nhÊt ®Þnh. Lóc nµy
thanh tãan b»ng tiÒn mÆt ®· tá râ sù linh ho¹t cña nã. Qu¸ tr×nh thanh to¸n b»ng
tiÒn mÆt kh«ng gÆp ph¶i mét trë ng¹i nµo.
Nhng theo quy luËt cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi, c«ng viÖc kh«ng chØ
bã hÑp trong mét l·nh thæ, mét quèc gia mµ xuyªn kh¾p quèc gia trªn c¶ thÞ trêng
thÕ giíi víi mét khèi lîng hµng hãa lín, nhiÒu chñng lo¹i ®a d¹ng vµ phong phó.
Lóc nµy thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt ®· n¶y sinh hµng lo¹t nh÷ng ®iÓm bÊt lîi cho
c«ng viÖc thanh to¸n nh thêi gian, chi phÝ, vËn chuyÓn. §Õn lóc nµy hÖ thèng
TrÇn ThÞ Giao Linh – Líp 5A03
1
LuËn v¨n tèt nghiÖp
thanh to¸n hiÖn ®¹i qua Ng©n hµng hay cßn gäi thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt
phÇn nµo gi¶i quyÕt ®îc nh÷ng bÊt lîi cña thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt nãi trªn. Ngêi
ta kh«ng cßn ph¶i mÊt thêi gian vµo in tiÒn, vËn chuyÓn tiÒn vµ b¶o qu¶n tiÒn…mµ
thay vµo ®ã chØ viÖc trÝch chuyÓn vèn tõ tµi kho¶n ®¬n vÞ nµy sang tµi kho¶n ®¬n
vÞ kh¸c, hoÆc thanh to¸n bï trõ lÉn nhau gi÷a c¸c tæ chøc vµ ®¬n vÞ. §Ó thùc hiÖn
qu¸ tr×nh nµy ph¶i cã Ýt nhÊt ba chñ thÓ tham gia, ®ã lµ bªn mua, bªn b¸n vµ Ng©n
hµng ®ãng vai trß trung gian tµi chÝnh víi chøc n¨ng lµ trung t©m thanh to¸n cña
nÒn kinh tÕ. C¸c Ng©n hµng Th¬ng m¹i hoµn toµn cã kh¶ n¨ng tæ chøc c¸c h×nh
thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt thÝch hîp ®Ó thu hót nguån vèn nhµn rçi
trong d©n c, gãp phÇn lín thùc hiÖn chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ, æn ®Þnh gi¸ c¶,
®Èy lïi l¹m ph¸t,®Èy nhanh lu th«ng hµng hãa, t¨ng thu nhËp quèc d©n. V× cã tÝnh
u viÖt nh trªn nªn c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ngµy cµng ®îc kh¸ch
hµng a chuéng, kh«ng ngõng ph¸t triÒn vµ kh«ng thÓ thiÕu ®îc trong nÒn kinh tÕ
thÞ trêng hiÖn nay. Do ®ã thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ra ®êi lµ mét tÊt yÕu
kh¸ch quan cña lÞch sö loµi ngêi.
Tãm l¹i thanh tãan kh«ng dïng tiÒn mÆt lµ mét nghiÖp vô trung gian cña
Ng©n hµng, ®©y chÝnh lµ c¸ch thøc mang l¹i hiÖu qu¶ cao nhÊt cho c¶ hai bªn: ®¬n
vÞ më tµi kho¶n vµ Ng©n hµng, gãp phÇn thóc ®Èy s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng
hãa .ViÖc thay thÕ thanh to¸n tiÒn mÆt b»ng thanh tãan kh«ng dïng tiÒn mÆt ®·
thùc sù thu hót dßng tiÒn mÆt ch¶y vµo Ng©n hµng, ng©n hµng sÏ t¨ng nguån thu
vµ nguån vèn tÝn dông ®ång thêi qua ®ã Ng©n hµng cã thÓ kتm so¸t vµ ®iÒu hµnh
chÆt chÏ th«ng qua c«ng t¸c thanh tãan. Cßn kh¸ch hµng ®¬n vÞ më tµi kho¶n t¹i
Ng©n hµng ®¶m b¶o ®îc chi tr¶ ®óng thêi h¹n, tiÕt kiÖm thêi gian, an toµn nhÊt.
2.
Vai trß cña thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt cã mét vai trß
hÕt søc quan träng ®èi víi tõng c¸ nh©n, tõng ®¬n vÞ kinh tÕ vµ ®èi víi toµn bé nÒn
kinh tÕ. Nã ®¸p øng ®îc ®ßi hái cña s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng hãa trong nÒn kinh
tÕ thÞ trêng, lµm cho Ng©n hµng trë thµnh trung t©m thanh tãan cña nÒn kinh
tÕ.Vai trß cña thanh tãan kh«ng dïng tiÒn mÆt ®îc thÓ hiÖn :
* §èi víi Ng©n hµng
Thanh tãan kh«ng dïng tiÒn mÆt gãp phÇn t¨ng nhanh nguån vèn cña Ng©n
hµng, më réng nghiÖp vô kinh doanh. Khi c¸c doanh nghiÖp më tµi kho¶n t¹i
Ng©n hµng sÏ mang l¹i cho Ng©n hµng nguån vèn t¬ng ®èi lín ®Ó cho vay, ®Çu t
ph¸t triÓn kinh tÕ. Nã thóc ®Èy ngiÖp vô tÝn dông cña Ng©n hµng ph¸t triÓn, gióp
Ng©n hµng h¹n chÕ rñi ro trong kinh doanh tÝn dông, qua ®ã n¾m ®îc ®Æc ®iÓm
TrÇn ThÞ Giao Linh – Líp 5A03
2
LuËn v¨n tèt nghiÖp
t×nh h×nh kinh doanh cña kh¸ch hµng. Khi kh¸ch hµng më tµi kho¶n t¹i Ng©n
hµng vµ ký th¸c vèn cña m×nh vµo ®ã sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho Ng©n hµng kiÓm so¸t ®îc mét phÇn lîng tiÒn trong nÒn kinh tÕ, còng nh kh¶ n¨ng tµi chÝnh , t×nh h×nh
kinh doanh cña doanh nghiÖp.Trªn c¬ së ®ã ng©n hµng tiÕn hµnh cung øng mét lîng tiÒn thÝch hîp cho nÒn kinh tÕ.
* §èi víi doanh nghiÖp
Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt gãp phÇn thóc ®Èy nhanh tèc ®é thanh
tãan, tèc ®é chu chuyÓn vèn vµ qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt trong ho¹t ®éng kinh doanh.
MÆt kh¸c, thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt göi t¹i Ng©n hµng, viÖc thanh to¸n ®¶m
b¶o sù an toµn vÒ vèn còng nh tµi s¶n cña doanh nghiÖp tr¸nh ®îc nh÷ng rñi ro
®¸ng tiÕc cã thÓ x¶y ra trong qu¸ tr×nh thanh to¸n.
XÐt trªn gãc ®é qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ níc
§èi víi nÒn kinh tÕ viÖc t¨ng tû träng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt trong
lu th«ng gãp phÇn tiÕt kiÖm chi phÝ. §ång thêi gióp Ng©n hµng TW cã kh¶
n¨ng ®iÒu tiÕt cung øng tiÒn tÖ cho phï hîp víi nhu cÇu th«ng qua viÖc t¨ng
gi¶m tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc cña c¸c Ng©n hµng, ®¶m b¶o æn ®Þnh søc mua
cña ®ång tiÒn.
Cã thÓ thÊy, trong xu thÕ më cöa cña níc ta hiÖn nay thanh tãan kh«ng dïng
tiÒn mÆt cã nh÷ng vai trß trùc tiÕp còng nh gi¸n tiÕp ¶nh hëng tíi 3 thµnh phÇn
quan träng cña nÒn kinh tÕ ®ã lµ : Doanh nghiÖp, Ng©n hµng vµ Nhµ níc . Thùc
hiÖn tèt c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt sÏ gióp c¸c thµnh phÇn nµy ®¹t
hiÖu qu¶ cao trong ho¹t ®éng cña m×nh, ®ång thêi thóc ®Èy nÒn kinh tÕ níc ta
ngµy cµng ph¸t triÓn.
II.
Néi dung c¸c h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn
mÆt qua Ng©n hµng
1.
Kh¸i niÖm vµ nguyªn t¾c chung vÒ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt
1.1Kh¸i niÖm
Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt lµ ph¬ng thøc chi tr¶ thùc hiÖn b»ng c¸ch
trÝch mét sè tiÒn tõ tµi kho¶n ngêi chi chuyÓn sang tµi kho¶n ngêi thô hëng. C¸c
tµi kho¶n nµy ®Òu ®îc më t¹i Ng©n hµng.
Nh vËy, thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt lµ nghiÖp vô trung gian cña Ng©n
hµng, Ng©n hµng chØ thùc hiÖn thanh to¸n khi cã lÖnh cña chñ tµi kho¶n bao gåm
c¸c tæ chøc kinh tÕ, ®¬n vÞ vµ c¸ nh©n më tµi kho¶n t¹i Ng©n hµng.
TrÇn ThÞ Giao Linh – Líp 5A03
3
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Th«ng thêng tham gia thanh tãan kh«ng dïng tiÒn mÆt gåm cã 4 bªn:
-Bªn mua hay nhËn dÞch vô cung øng
- Ng©n hµng phôc vô bªn mua, tøc lµ Ng©n hµng n¬i ®¬n vÞ mua më tµi
kho¶n giao dÞch
- Bªn b¸n tøc lµ bªn cung øng hµng hãa hay dÞch vô
- Ng©n hµng phôc vô bªn b¸n lµ Ng©n hµng n¬i ®¬n vÞ b¸n më tµi kho¶n
giao dÞch
Trong quan hÖ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt, Ng©n hµng ®ãng vai trß lµ
tæ chøc trung gian cung cÊp dÞch vô tµi chÝnh cho c¶ bªn mua vµ bªn b¸n víi møc
phÝ dÞch vô thÝch hîp.
1.2. Nguyªn t¾c thanh to¸n
QuyÕt ®Þnh sè 22/Q§/NH ban hµnh ngµy 21/02/1994 cña Thèng ®èc Ng©n
hµng Nhµ níc vÒ “ThÓ lÖ thanh to¸n kh«ng dïng tiÓn mÆt” ®· t¹o ra mét khung
ph¸p lý cho c«ng t¸c thanh tãan kh«ng dïng tiÒn mÆt qua Ng©n hµng.Theo quyÕt
®Þnh nµy c¸c ®¬n vÞ, c¸ nh©n thanh tãan qua Ng©n hµng, Kho b¹c Nhµ níc ®îc ¸p
dông c¸c thÓ thøc sau:
- Thanh tãan b»ng sÐc thanh to¸n
- Thanh to¸n b»ng uû nhiÖm chi( UNC)- chuyÓn tiÒn
- Thanh tãan b»ng uû nhiÖm thu (UNT)
- Thanh tãan b»ng th tÝn dông
- Thanh tãan b»ng thÎ thanh to¸n
- Thanh to¸n b»ng ng©n phiÕu thanh to¸n ( hiÖn nay kh«ng cßn ¸p dông)
Tïy theo hoµn c¶nh ph¸t sinh giao dÞch, c¸c ®¬n vÞ hay kh¸ch hµng cña
Ng©n hµng cã thÓ sö dông mét trong c¸c thÓ thøc thanh to¸n nªu trªn.
§Ó c«ng t¸c thanh tãan kh«ng dïng tiÒn mÆt qua Ng©n hµng cã thÓ thùc
hÞªn nhanh chãng, chÝnh x¸c th× c¸c bªn mua, bªn b¸n vµ Ng©n hµng ph¶i tu©n
thñ mét sè nguyªn t¾c c¬ b¶n sau:
Thø nhÊt: Kh¸ch hµng cã quyÒn lùa chän Ng©n hµng ®Ó më tµi kho¶n giao
dÞch vµ thùc hiÖn thanh tãan t¹i mét Ng©n hµng cã cung cÊp dÞch vô thanh to¸n.
Thø hai: ViÖc më tµi kho¶n t¹i Ng©n hµng, Kho b¹c nhµ níc vµ thùc hiÖn
thanh tãan qua tµi kho¶n ®îc ghi b»ng ®ång ViÖt Nam. Trêng hîp më vµ thanh
TrÇn ThÞ Giao Linh – Líp 5A03
4
LuËn v¨n tèt nghiÖp
to¸n b»ng ngo¹i tÖ ph¶i ®îc thùc hiÖn theo c¬ chÕ qu¶n lý ngo¹i hèi cña ChÝnh
phñ ViÖt Nam ban hµnh.
Thø ba : §Ó ®¶m b¶o thanh to¸n ®Çy ®ñ kÞp thêi c¸c chñ tµi kho¶n (bªn tr¶
tiÒn) ph¶i cã ®ñ tiÒn trªn tµi kho¶n.
Thø t : Ng©n hµng vµ Kho b¹c Nhµ níc ph¶i cã tr¸ch nhiªm :
-Thùc hiÖn c¸c ñy nhiÖm thanh tãan cña kh¸ch hµng ph¶i chÝnh x¸c, an
toµn, nhanh chãng vµ thuËn tiÖn, chi tr¶ b»ng tiÒn mÆt hoÆc chuyÓn kho¶n trong
ph¹m vi sè d tiÒn göi theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng.
- NÕu cã thiÕu sãt trong qu¸ tr×nh thanh tãan g©y thiÖt h¹i cho kh¸ch hµng
th× Ng©n hµng vµ Kho b¹c Nhµ níc ph¶i båi thêng thiÖt h¹i vµ tïy theo møc ®é vi
ph¹m cã thÓ bÞ xö lý theo ph¸p luËt.
Thø n¨m : Ng©n hµng vµ Kho b¹c Nhµ níc chØ cung cÊp sè liÖu trªn tµi
kho¶n kh¸ch hµng cho c¬ quan ngßai Ng©n hµng vµ Kho b¹c nhµ níc khi cã v¨n
b¶n cña c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
Thø s¸u : Khi thùc hiÖn c¸c dÞch vô thanh tãan cho kh¸ch hµng , Ng©n hµng
®îc thu phÝ theo quy ®Þnh cña Thèng ®èc Ng©n hµng Nhµ níc ViÖt Nam.
2.
C¸c thÓ thøc thanh tãan kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i ViÖt Nam
2.1ThÓ thøc thanh to¸n b»ng SÐc:
SÐc lµ lÖnh chuyÓn tiÒn cña chñ tµi kho¶n, ®îc lËp theo mÉu do Ng©n hµng
quy ®Þnh yªu cÇu Ng©n hµng, Kho b¹c phôc vô m×nh trÝch mét sè tiÒn tõ tµi kho¶n
tiÒn göi cña m×nh ®Ó tr¶ cho ngêi thô hëng trong thêi gian hiÖu lùc cña tê sÐc ®ã.
VÒ nguyªn t¾c, ngêi ph¸t hµnh SÐc chØ ®îc ph¸t hµnh SÐc kh«ng qu¸ sè d tµi
kho¶n cña m×nh, nÕu vît qu¸ sÏ ph¶i chÞu mét kho¶n tתn ph¹t. Thêi gian hiÖu lùc
cña tê SÐc lµ thêi h¹n tÝnh tõ ngµy ph¸t hµnh SÐc ®Õn ngµy nép SÐc vµo Ng©n
hµng. Thêi h¹n cña SÐc ®îc quy ®Þnh lµ 15 ngµy (kÓ tõ ngµy ph¸t hµnh). SÐc ®îc
h¹ch to¸n theo nguyªn t¾c ghi Nî tríc Cã sau. C¸c tê SÐc sau khi ®îc kiÓm tra
tÝnh hîp ph¸p, hîp lÖ, cã ®ñ tiÒn trªn tµi kho¶n th× Ng©n hµng sÏ ghi Nî tµi kho¶n
ngêi ph¸t hµnh SÐc , ghi Cã vµo tµi kho¶n ngêi thô hëng SÐc.
2.1.1 SÐc tiÒn mÆt.
SÐc tiÒn mÆt chØ ®îc lÜnh tiÒn mÆt t¹i ®¬n vÞ thanh to¸n ( ng©n hµng, kho
b¹c…)Ngêi ph¸t hµnh sÐc ghi tªn ngêi lÜnh tiÒn mÆt trªn tê sÐc , trong ®ã ghi ®Çy
®ñ c¸c yÕu tè quy ®Þnh. Khi nhËn sÐc, kÕ to¸n ph¶i kiÓm tra chÆt chÏ c¸c néi dung
ghi trªn sÐc, kÓ c¶ mÉu ch÷ ký.
TrÇn ThÞ Giao Linh – Líp 5A03
5
LuËn v¨n tèt nghiÖp
NÕu SÐc hîp lÖ, hîp ph¸p, kÕ to¸n ghi :
Nî : Tµi kho¶n tiÒn göi ngêi ph¸t hµnh sÐc
Cã : Tµi kho¶n 1011- tiÒn mÆt.
2.1.2 SÐc chuyÓn kho¶n
SÐc chuyÓn kho¶n kh«ng ®îc phÐp lÜnh tiÒn mÆt.Trªn tê sÐc ghi ®Ëm ch÷ sÐc
chuyÓn kho¶n hoÆc g¹ch 2 ®êng chÐo song song ë phÝa trªn bªn tr¸i.
Lo¹i sÐc chuyÓn kho¶n nµy chØ ®îc thanh to¸n trong ph¹m vi gi÷a c¸c
kh¸ch hµng cã tµi kho¶n ë cïng mét chi nh¸nh ng©n hµng ( mét kho b¹c) hoÆc
kh¸c chi nh¸nh ng©n hµng (hoÆc kho b¹c) nhng c¸c ng©n hµng, c¸c kho b¹c nµy
cã tham gia thanh to¸n bï trõ trªn ®Þa bµn tØnh, thµnh phè.
Thêi h¹n hiÖu lùc thanh to¸n cña mçi tê sÐc lµ 15 ngµy, kÓ tõ ngµy ký ph¸t
hµnh, ®Õn ngµy nép vµo ng©n hµng.
Quy tr×nh thanh to¸n
§Ó thanh to¸n ®îc sè tiÒn trªn c¸c tê sÐc, ngêi thô hëng lËp 2 liªn b¶ng kª
nép sÐc theo tõng ng©n hµng, tõng kho b¹c phôc vô bªn tr¶ tiÒn( mçi ng©n hµng
mçi kho b¹c lËp mét b¶ng kª riªng) ®Ó nép vµo ng©n hµng hoÆc kho b¹c n¬i m×nh
më tµi kho¶n hoÆc n¬i bªn tr¶ tiÒn më tµi kho¶n
Trêng hîp bªn tr¶ tiÒn vµ bªn thô hëng ®Òu më tµi kho¶n t¹i cïng
mét ng©n hµng ( mét kho b¹c)
NÕu c¸c tê sÐc ®Òu hîp lÖ th× xö lý nh sau:
+ C¸c tê sÐc lµm chøng tõ ghi Nî TK bªn tr¶ tiÒn
+ Mét liªn b¶ng kª lµm chøng tõ ghi Cã TK ngêi thô hëng
+ Mét liªn b¶ng kª cã ®ãng dÊu ng©n hµng (hoÆc kho b¹c) lµm giÊy b¸o cã
göi ngêi thô hëng. NÕu TK tiÒn göi cña bªn tr¶ tiÒn kh«ng ®ñ ®Ó thanh to¸n
Ng©n hµng hoÆc kho b¹c lu tê sÐc kh«ng thanh to¸n ®îc vµ lu b¶ng kª sÐc
®Ó theo dâi vµ lËp b¶ng kª sÐc kh¸c ®èi víi c¸c tê sÐc ®ñ ®iÒu kiÖn thanh
to¸n , ®Ó thanh to¸n cho bªn thô hëng.
Trêng hîp bªn tr¶ tiÒn vµ bªn thô hëng më TK t¹i 2 ng©n hµng (2
kho b¹c) cã tham gia thanh to¸n bï trõ trªn ®Þa bµn tØnh, thµnh phè
NÕu bªn thô hëng nép sÐc vµo Ng©n hµng (kho b¹c) phôc vô bªn tr¶ tiÒn th×
Ng©n hµng phôc vô bªn tr¶ tiÒn xö lý:
TrÇn ThÞ Giao Linh – Líp 5A03
6
LuËn v¨n tèt nghiÖp
+ Dïng c¸c tê sÐc lµm chøng tõ ghi Nî tµi kho¶n bªn tr¶ tiÒn
+ C¸c liªn b¶ng kª sÐc dïng ®Ó lËp chøng tõ thanh to¸n bï trõ vµ chuyÓn
cho Ng©n hµng (KB) phôc vô bªn thô hëng ®Ó ghi Cã cho bªn thô hëng.
KÕ to¸n ghi :
Nî : TK bªn tr¶ tiÒn
Cã : TK 5012 – thanh to¸n bï trõ cña Ng©n hµng thµnh viªn
T¹i Ng©n hµng (KB) phôc vô bªn thô hëng xö lý:
TiÕp nhËn c¸c b¶ng kª sÐc (th«ng qua thanh to¸n bï trõ) vµ thanh to¸n cho
bªn thô hëng.
+ 1 liªn b¶ng kª sÐc lµm chøng tõ ghi Cã tµi kho¶n bªn thô hëng.
+ 1 liªn b¶ng kª sÐc lµm b¸o Cã cho bªn thô hëng.
KÕ to¸n ghi :
Nî : TK 5012- thanh to¸n bï trõ cña c¸c Ng©n hµng thµnh viªn
Cã : TK tiÒn göi ngêi thô hëng
NÕu bªn thô hëng nép sÐc vµo Ng©n hµng (KB) n¬i m×nh më tµi kho¶n, sau
khi kiÓm tra tÝnh hîp lÖ , hîp ph¸p c¸c tê sÐc, ng©n hµng hoÆc kho b¹c trùc
tiÕp chuyÓn c¸c tê sÐc vµ b¶ng kª cho Ng©n hµng (KB) phôc vô bªn tr¶ tiÒn,
®Ó xö lý theo thñ tôc nãi trªn.
2.2 Thanh to¸n b»ng UNC- chuyÓn tiÒn
2.2.1 Thanh to¸n b»ng UNC
UNC lµ lÖnh viÕt cña chñ tµi kho¶n yªu cÇu Ng©n hµng phôc vô m×nh trÝch
mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh tõ tµi kho¶n tiÒn göi cña m×nh ®Ó tr¶ cho ngêi thô hëng sau
khi mua hµng hãa , dÞch vô , nép thuÕ…
UNC ®îc ¸p dông ®Ó thanh to¸n cho ngêi thô hëng ë cïng Ng©n hµng, kh¸c
Ng©n hµng, kh¸c tØnh, kh¸c hÖ thèng Ng©n hµng…
Quy tr×nh thanh to¸n:
T¹i Ng©n hµng bªn mua: Sau khi nhËn ®îc hµng hãa, dÞch vô cña ®¬n vÞ
b¸n, ®¬n vÞ mua ph¶i lËp 4 liªn UNC theo mÉu ®óng néi dung quy ®Þnh , cã dÊu ,
ch÷ ký cña chñ tµi kho¶n.
TrÇn ThÞ Giao Linh – Líp 5A03
7
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Trong trêng hîp ngêi mua, ngêi b¸n më tµi kho¶n t¹i hai Ng©n hµng th¬ng
m¹i kh¸c nhau th× tïy theo h×nh thøc thanh to¸n mµ Ng©n hµng bªn mua ph¶i lËp
thªm c¸c chøng tõ sau:
NÕu thanh to¸n b»ng tµi kho¶n tiÒn göi t¹i Ng©n hµng Nhµ níc th× ph¶i lËp
thªm 2 liªn b¶ng kª (B¶ng kª 11. Dùa vµo b¶ng kª vµ UNC kÕ to¸n ghi:
Nî TK tiÒn göi ®¬n vÞ mua
Cã TK 1113- TiÒn göi t¹i NHNN
Göi tíi Ng©n hµng Nhµ níc b¶ng kª vµ liªn 3, 4 UNC
_ NÕu thanh tãan bï trõ th× lËp thªm 2 liªn b¶ng kª (B¶ng kª 12) .Dùa vµo
UNC vµ b¶ng kª , kÕ to¸n ghi:
Nî TK tiÒn göi ®¬n vÞ mua
Cã TK 5012- Thanh to¸n bï trõ cña NH thµnh viªn
Göi b¶ng kª vµ liªn 3,4 tíi NH bªn b¸n
- NÕu thanh tãan qua liªn hµng th× kÕ to¸n ghi :
Nî TK tiÒn göi ®¬n vÞ mua
Cã TK 5211- liªn hµng ®i n¨m nay
S¬ ®å quy tr×nh thanh to¸n b»ng UNC
(1)
§¬n vÞ mua
(3a)
(2)
Ng©n hµng
bªn mua
§¬n vÞ b¸n
(4)
Ng©n hµng
bªn b¸n
(3b)
1.§¬n vÞ b¸n giao hµng
2.§¬n vÞ mua nép UNC vµo Ng©n hµng phôc vô m×nh
3a.Ng©n hµng bªn mua ghi Nî tµi kho¶n ®¬n vÞ mua vµ b¸o Nî bªn mua
3b.Ng©n hµng bªn mua lµm thñ tôc thanh to¸n qua NHNN, bï trõ hoÆc liªn
hµng, göi giÊy b¸o Cã tíi Ng©n hµng bªn b¸n
4.Ng©n hµng bªn b¸n ghi Cã vµ b¸o Cã cho ®¬n vÞ b¸n.
_T¹i Ng©n hµng bªn b¸n:
Tïy theo giÊy tê thanh to¸n nhËn ®îc tõ Ng©n hµng bªn mua mµ ghi Nî:
TrÇn ThÞ Giao Linh – Líp 5A03
8
LuËn v¨n tèt nghiÖp
+ NÕu nhËn ®îc b¶ng kª 11, ghi nî TK 1113
+ NÕu nhËn ®îc b¶ng kª 12, ghi nî TK5012
+NÕu nhËn ®îc giÊy b¸o liªn hµng ghi Nî TK 5212- liªn hµng ®Õn n¨m nay
Ghi Cã TK ®¬n vÞ b¸n
2.2.2.Thanh to¸n b»ng SÐc chuyÓn tiÒn
SÐc chuyÓn tiÒn lµ mét h×nh thøc chuyÓn tiÒn theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng
trong ®ã ngêi ®¹i diÖn ®øng tªn trªn tê SÐc trùc tiÕp cÇm vµ chuyÓn nép SÐc vµo
Ng©n hµng tr¶ tiÒn ®Ó lÜnh tiÒn mÆt hay chuyÓn kho¶n , ®Ó chi tr¶ cho ngêi cho ngêi cung cÊp hµng hãa dÞch vô. SÐc chuyÓn tiÒn ®îc thanh to¸n gi÷a c¸c Ng©n
hµng, c¸c ®Þa ph¬ng nhng cïng hÖ thèng Ng©n hµng th¬ng m¹i.
Thêi h¹n hiÖu lùc tèi ®a lµ 30 ngµy kÓ tõ ngµy ph¸t hµnh sÐc. H×nh thøc nµy
kh¸ thuËn tiÖn vµ an toµn v× trªn SÐc chuyÓn tiÒn cã ký hiÖu mËt.
S¬ ®å quy tr×nh thanh to¸n b»ng SÐc chuyÓn tiÒn
§¬n vÞ
chuyÓn tiÒn
(2)
(1)
(4b)
Ngêi ®¹i diÖn
Ng©n hµng chi
tr¶ chuyÓn tiÒn
Ng©n hµng
chuyÓn tiÒn
(4a)
1.§¬n vÞ chuyÓn tiÒn lËp UNC nép vµo Ng©n hµng phôc vô m×nh
2.Ng©n hµng chuyÓn tiÒn ph¸t hµnh sÐc chuyÓn tiÒn vµ giao sÐc cho ngêi ®¹i
diÖn ®¬n vÞ chuyÓn tiÒn
3.Ngêi ®¹i diÖn (ngêi cÇm sÐc )trùc tiÕp cÇm sÐc nép vµo Ng©n hµng tr¶ tiÒn
4a.Ng©n hµng tr¶ tiÒn lËp giÊy b¸o Nî liªn hµng göi cho Ng©n hµng chuyÓn
tiÒn
4b.Ng©n hµng tr¶ tiÒn cho ngêi ®¹i diÖn ®¬n vÞ chuyÓn tiÒn
Quy tr×nh h¹ch tãan
TrÇn ThÞ Giao Linh – Líp 5A03
9
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Muèn ®îc cÊp sÐc chuyÓn tiÒn , ®¬n vÞ ph¶i lËp 3 liªn UNC ghi néi dung
môc ®Ých , hä tªn sè chøng minh th ngêi cÇm sÐc nép vµo ng©n hµng phôc vô
m×nh.
Ng©n hµng ph¸t hµnh sÐc yªu cÇu ngêi cÇm sÐc ký tªn vµo mÆt sau cuèng
sÐc råi giao c¶ 2 liªn (b¶n chÝnh vµ b¶n ®iÖp) cho ngêi cÇm sÐc.
* H¹ch to¸n khi cÊp sÐc : Sau khi trao sÐc kÕ tãan ghi
Liªn 1 UNC ghi Nî TK tiÒn göi ®¬n vÞ chuyÓn tiÒn
Liªn 2 UNC b¸o Nî cho ®¬n vÞ chuyÓn tiÒn
Liªn 3 UNC ghi Cã TK 4661 –ký quü ®¶m b¶o thanh to¸n sÐc
* H¹ch to¸n khi thanh tãan: §Ó ®îc thanh to¸n sÐc chuyÓn tiÒn , ngêi cÇm
sÐc ph¶ nép c¶ 2 liªn sÐc chuyÓn tiÒn vµo Ng©n hµng tr¶ tiÒn , Ng©n hµng tr¶ tiÒn
lËp giÊy b¸o Nî liªn hµng, göi Ng©n hµng cÊp sÐc . Xö lý chøng tõ vµ h¹ch to¸n
nh sau:
- Liªn 1 giÊy b¸o Nî liªn hµng vµ b¶n ®iÖp sÐc chuyÓn tiÒn göi Ng©n hµng
cÊp sÐc
- LiÒn 2 giÊy b¸o Nî liªn hµng göi trung t©m kiÓm so¸t ®èi chiÕu liªn hµng
- Liªn 3 ghi Nî TK 5211 – liªn hµng ®i n¨m nay
B¶n chÝnh sÐc cÇm tay dïng ®Ó ghi Cã TK 4640- chuyÓn tiÒn ph¶i tr¶ ,
®øng tªn ngêi cÇm sÐc
Sau ®ã tr¶ tiÒn cho kh¸ch hµng theo yªu cÇu, nÕu tr¶ tiÒn mÆt ghi:
Nî TK 4640 – chuyÓn tiÒn ph¶i tr¶
Cã TK 1011 – tiÒn mÆt t¹i ®¬n vÞ
T¹i Ng©n hµng cÊp sÐc : Khi nhËn ®îc giÊy b¸o Nî liªn hµng vµ b¶n ®iÖp
sÐc cÇm tay.Xö lý chøng tõ vµ h¹ch tãan nh sau
B¶n ®iÖp sÐc cÇm tay dïng ghi Nî TK 4661- ký quü ®¶m b¶o thanh to¸n sÐc
GiÊy b¸o liªn hµng dïng ghi Cã TK 5212 – liªn hµng ®Õn n¨m nay.
2.3 ThÓ thøc thanh to¸n b»ng UNT
UNT lµ lÖnh viÕt trªn mÉu in s½n , ®¬n vÞ b¸n lËp UNT nhê Ng©n hµng phôc
vô m×nh thu hé tiÒn sau khi ®· hoµn thµnh cung øng hµng hãa , cung cÊp dÞch vô
cho ®¬n vÞ mua theo hîp ®ång tháa thuËn.
TrÇn ThÞ Giao Linh – Líp 5A03
10
LuËn v¨n tèt nghiÖp
UNT chñ yÕu sö dông trong thanh tãan gi÷a c¸c bªn mua b¸n tÝn nhiÖm lÉn
nhau, bªn mua vµ bªn b¸n ph¶i thèng nhÊt tháa thuËn dïng h×nh thøc thanh to¸n
UNT ®ång thêi ph¶i th«ng b¸o b»ng v¨n b¶n cho Ng©n hµng bªn thô hëng ®Ó cã
c¨n cø thùc hiÖn UNT
H×nh thøc thanh to¸n UNT ¸p dông gi÷a c¸c ®¬n vÞ më tµi kho¶n t¹i cïng
chi nh¸nh Ng©n hµng hoÆc c¸c chi nh¸nh kh¸c nhng cïng hÖ thèng Ng©n hµng
S¬ ®å quy tr×nh thanh to¸n b»ng UNT
(1)
§¬n vÞ b¸n
(5)
§¬n vÞ mua
(2)
(4a)
(4b)
NH bªn b¸n
NH bªn mua
(3)
1. Ngêi b¸n giao hµng hãa dÞch vô cho ngêi mua
2. Bªn b¸n nép UNT kÌm hãa ®¬n giao hµng cã ch÷ ký nhËn hµng
3. Ng©n hµng bªn b¸n chuyÓn UNT, b¶n sao hãa giao hµng cho NH bªn mua
4a.NH bªn mua ghi Nî TK vµ b¸o Nî cho ngêi mua
4b.Ng©n hµng bªn mua thanh to¸n cho Ng©n hµng bªn b¸n
5. Ng©n hµng bªn b¸n ghi Cã vµ b¸o Cã cho ngêi b¸n
Quy tr×nh h¹ch to¸n
§¬n vÞ b¸n hµng ph¶i lËp 4 liªn UNT kÌm theo hãa ®¬n giao hµng cã vµo
Ng©n hµng phôc vô m×nh
Trêng hîp 2 ®¬n vÞ më tµi kho¶n t¹i 2 Ng©n hµng
* H¹ch tãan t¹i Ng©n hµng bªn mua : Ng©n hµng bªn mua lËp 2 liªn b¶ng
kª 11 nÕu thanh to¸n qua 2 Ng©n hµng Nhµ níc, 2 liªn b¶ng kª sè 12 nÕu thanh
tãan bï trõ, lËp giÊy b¸o liªn hµng nÕu thanh to¸n liªn hµng. §ång thêi kÕ to¸n
ghi:
Nî TK tiÒn göi ®¬n vÞ mua
Cã TK 1113, nÕu b¶ng kª 11
Cã TK 5012, nÕu b¶ng kª 12
Cã TK 5211, nÕu lËp giÊy b¸o liªn hµng
TrÇn ThÞ Giao Linh – Líp 5A03
11
LuËn v¨n tèt nghiÖp
* H¹ch to¸n t¹i Ng©n hµng bªn b¸n: Khi nhËn ®îc UNT , ng©n hµng bªn
b¸n ph¶i t¸ch riªng liªn 4 UNT ®Ó theo dâi , lu t¹i Ng©n hµng m×nh, cßn c¸c liªn
1,2,3 göi tíi Ng©n hµng bªn mua ®Ó ghi Nî TK ®¬n vÞ mua
Khi UNT ®îc bªn mua thanh to¸n ,tïy theo h×nh thøc thanh tãan mµ Ng©n
hµng bªn b¸n nhËn ®îc c¸c chøng tõ phï hîp ®Ó :
Ghi Nî :- NÕu nhËn ®îc b¶ng kª 11, ghi Nî TK 1113
-NÕu nhËn ®îc b¶ng kª 12, ghi Nî TK 5012
-NÕu nhËn ®îc giÊy b¸o liªn hµng ghi Nî TK 5212
Ghi Cã : TK tiÒn göi ®¬n vÞ b¸n
2.4 ThÓ thøc thanh to¸n b»ng th tÝn dông
Th tÝn dông (TTD) lµ lÖnh cña Ng©n hµng bªn mua ®èi víi Ng©n hµng bªn
b¸n kh¸c ®Þa ph¬ng yªu cÇu tr¶ tiÒn theo c¸c chøng tõ cña ngêi b¸n ®· giao hµng
hãa cung øng dÞch vô theo ®óng ®iÒu kiÖn cña ngêi mua.
Theo thÓ thøc thanh to¸n nµy , khi bªn b¸n ®· s½n sµng giao hµng bªn mua
ph¶i ký quü vµo Ng©n hµng mét sè tiÒn ®ñ ®Ó më TTD thanh tãan tiÒn mua hµng.
Quy tr×nh më Th tÝn dông
(4)
§¬n vÞ mua
(1)
(8)
§¬n vÞ b¸n
(3)
(2)
NH bªn mua
§¬n vÞ mua xin më TTD
NH bªn mua më TTD göi sang NH bªn b¸n.
NH bªn b¸n b¸o cho ®¬n vÞ bªn b¸n.
§¬n vÞ b¸n giao hµng.
TrÇn ThÞ Giao Linh – Líp 5A03
(6)
NH bªn b¸n
( 7)
1.
2.
3.
4.
(5)
12
LuËn v¨n tèt nghiÖp
5.
6.
7.
8.
§¬n vÞ b¸n nép b¶ng kª ho¸ ®¬n vµ c¸c ho¸ ®¬n.
NH bªn b¸n ghi cã TK ®¬n vÞ b¸n.
NH bªn b¸n thanh to¸n (ghi Nî) NH bªn mua.
NH bªn mua thanh to¸n TTD víi ®¬n vÞ mua.
TrÇn ThÞ Giao Linh – Líp 5A03
13
LuËn v¨n tèt nghiÖp
ch¬ng II
thùc tr¹ng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i Nhno&ptnt
tØnh Nam §Þnh trong thêi gian qua
I.
Vµi nÐt vÒ Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng
th«n tØnh Nam §Þnh:
Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n (NHNo&PTNT) tØnh Nam
§Þnh ®îc thµnh lËp tõ th¸ng 1 n¨m 1997 do chia t¸ch tõ Ng©n hµng N«ng nghiÖp
vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n tØnh Hµ Nam cò. Trô së ®ãng t¹i thµnh phè Nam §Þnh lµ
n¬i tËp trung ®«ng d©n c vµ lµ trung t©m kinh tÕ, v¨n hãa x· héi cña tØnh. Víi lîi
thÕ nh vËy ®· gióp cho Ng©n hµng n«ng nghiÖp tØnh Nam §Þnh ®øng v÷ng vµ ph¸t
triÓn trªn lÜnh vùc kinh doanh cña m×nh.
NHNo & PTNT tØnh Nam §Þnh lµ Ng©n hµng th¬ng m¹i quèc doanh, ho¹t
®éng chñ yÕu trong lÜnh vùc phôc vô ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n cña tØnh
víi mét m¹ng líi réng kh¾p ë 9 NH No& PTNT huyÖn, 15 phêng, 201 x· vµ mét
thµnh phè, chøc n¨ng nhiÖm vô chñ yÕu lµ:
- NhËn tiÒn göi thanh to¸n cña mäi thµnh phÇn.
- Huy ®éng tiÒn göi tiÕt kiÖm vµ kú phiÕu trong d©n c b»ng VND vµ ngo¹i
tÖ
- Cho vay trung vµ dµi h¹n ®èi víi mäi thµnh phÇn kinh tÕ
- Thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu hµng hãa dÞch vô trùc tiÕp víi níc ngoµi qua
m¹ng SWIFT
- Lµm dÞch vô chuyÓn tiÒn nhanh qua m¹ng m¸y vi tÝnh trong ph¹m vi néi
tØnh vµ toµn quèc.
- Thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô vµ dÞch vô kh¸c cña Ng©n hµng th¬ng m¹i.
NHNo & PTNT tØnh Nam §Þnh lµ mét chi nh¸nh cña NHNo & PTNT ViÖt
Nam, víi chøc n¨ng, nhiÖm vô, kinh doanh tæng hîp, cã xu híng më réng tíi tÊt
c¶ c¸c dÞch vô tµi chÝnh - Ng©n hµng hiÖn ®¹i.
Lµ mét Ng©n hµng cã nhiÒu khã kh¨n khi míi thµnh lËp: ThiÕu vèn, chi phÝ
kinh doanh cao, d nî thÊp, c¬ së vËt chÊt - Kü thuËt l¹c hËu, tr×nh ®é nghiÖp vô
cha cao, tæn thÊt rñi ro cao, kinh doanh thua lç.
TrÇn ThÞ Giao Linh – Líp 5A03
14
LuËn v¨n tèt nghiÖp
§Õn nay, nhê sù kiªn tr× kh¾c phôc khã kh¨n, quyÕt t©m ®æi míi, NHNo &
PTNT tØnh Nam §Þnh kh«ng nh÷ng ®· kh¼ng ®Þnh ®îc m×nh, mµ cßn v¬n lªn ph¸t
triÓn trong c¬ chÕ thÞ trêng.
VÒ lao ®éng: TÝnh ®Õn ngµy31/12/2003 tæng sè lao ®éng cña NHNo &
PTNT tØnh Nam §Þnh lµ 470 ngêi. Trong ®ã sè c¸n bé cã tr×nh ®é ®¹i häc chiÕm
28,7%, cßn trung häc 56,8% vµ s¬ cÊp lµ 14,5%. MÆc dï ®îc ®µo t¹o trong c¬ chÕ
cò song ®Õn nay võa häc võa lµm nªn ®éi ngò c¸n bé ®· cã kh¶ n¨ng thÝch øng víi
mäi ho¹t ®éng trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Trong ho¹t ®éng cña NHNo & PTNT
tØnh Nam §Þnh cã nhiÒu nghiÖp vô kh¸c nhau: KÕ to¸n, tÝn dông, kho quü, kiÓm
so¸t, kÕ ho¹ch, hµnh chÝnh nh©n sù... do ®ã ®éi ngò c¸n bé còng ®îc bè trÝ theo
tõng nghiÖp vô cô thÓ. Riªng ®èi víi c¸n bé trùc tiÕp lµm c«ng t¸c tÝn dông chiÕm
50%, c¸n bé lµm c«ng t¸c kÕ to¸n chiÕm 10,6%, sè cßn l¹i lµm c«ng t¸c kh¸c.
M« h×nh tæ chøc:
Ban Gi¸m ®èc
Phßng
KiÓm so¸t
Phßng
Kinh doanh
II.
Phßng
KÕ to¸n
Phßng
TÝn dông
Phßng
HCNS
T×nh h×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n hµng thêi
gian qua
Víi sù quan t©m gióp ®ì cña NHNo & PTNT ViÖt Nam, cña c¸c cÊp, c¸c
ngµnh cïng sù chØ ®¹o chÆt chÏ cña ban l·nh ®¹o vµ sù cè g¾ng cña toµn thÓ c¸n
bé c«ng nh©n viªn NHNo & PTNT tØnh Nam §Þnh ®· ®¹t ®îc mét sè kÕt qu¶ ®¸ng
khÝch lÖ
BiÓu I: T×nh h×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n hµng
§¬n vÞ: TriÖu ®ång
ChØ tiªu
2001
2002
2003
700.820
885.954
1.202.869 +26.42% +35.77%
- TiÒn göi d©n c
313.606
317.747
430.777 +1.30% +35.57%
- TiÒn göi tæ chøc kinh tÕ
387.214
568.207
772.092 +46.74% +35.88%
Tæng nguån huy ®éng
TrÇn ThÞ Giao Linh – Líp 5A03
15
02/01
03/02
LuËn v¨n tèt nghiÖp
550.409
636.135
1.034.643 +15.57% +62.64%
- Cho vay ng¾n h¹n
177.740
323.088
612.372 +81.78% +89.54%
- Cho vay trung vµ dµi h¹n
372.669
313.047
422.271 -16.00% +34.89%
19.326
21.265
24.000 +10.00% +12.86%
Tæng d nî
Lîi nhuËn
(Nguån: B¸o c¸o c©n ®èi cña NHNo&PTNTtØnh Nam §Þnh)
1.
C«ng t¸c huy ®éng vèn
Nguån vèn lµ yÕu tè quan träng hµng ®Çu trong kinh doanh cña c¸c doanh
nghiÖp. Kh¸c víi c¸c ngµnh kinh doanh kh¸c, vèn tù cã chiÕm tû lÖ lín trong tæng
sè vèn kinh doanh, vèn ®i vay chØ lµ bæ xung. Ngîc l¹i Ng©n hµng Th¬ng m¹i lµ
mét doanh nghiÖp kinh doanh tiÒn tÖ, víi ph¬ng ch©m "§i vay ®Ó cho vay" th× vèn
kinh doanh chiÕm tû träng lín l¹i lµ vèn ®i vay. V× vËy ®Ó kinh doanh tiÒn tÖ,
nhiÖm vô quan träng hµng ®Çu cña c¸c Ng©n hµng Th¬ng m¹i lµ ph¶i ch¨m lo
nguån vèn. §Ó cã thÓ huy ®éng ®îc tèi ®a nguån vèn nhµn rçi trong nÒn kinh tÕ
®Çu t cho ph¸t triÓn, NHNo & PTNT tØnh Nam §Þnh ®· thùc hiÖn ®a d¹ng hãa c¸c
h×nh thøc huy ®éng vèn trªn ®Þa bµn. Duy tr× c¸c h×nh thøc huy ®éng vèn truyÒn
thèng, kÕt hîp víi c¸c h×nh thøc míi nh ph¸t hµnh kú phiÕu víi nhiÒu kú h¹n vµ
l·i suÊt kh¸c nhau, vay c¸c tæ chøc kinh tÕ, tµi chÝnh, tranh thñ tèi ®a nguån vèn
tõ Ng©n hµng trung ¬ng. Bªn c¹nh ®ã, NHNo & PTNT tØnh Nam §Þnh lu«n thùc
hiÖn tèt c«ng t¸c thanh to¸n vµ dÞch vô kh¸c phôc vô kh¸ch hµng ®Ó thu hót ngµy
cµng nhiÒu kh¸ch hµng ®Õn giao dÞch chuyÓn tiÒn, më tµi kho¶n tiÒn göi c¸ nh©n
lµm t¨ng thªm nguån vèn trong thanh to¸n, më réng cho vay.
Qua biÓu 01 ta thÊy tèc ®é t¨ng trëng nguån vèn huy ®éng trong mäi thµnh
phÇn kinh tÕ t¹i NHNo &PTNT tØnh Nam §Þnh t¨ng ®¸ng kÓ trong c¸c n¨m qua.
Bªn c¹nh tèc ®é t¨ng trëng nguån vèn kh¸ cao nhng qua b¶ng sè liÖu trªn ta cã
thÓ thÊy ®ãng vai trß chñ yÕu trong tæng nguån huy ®éng cña Ng©n hµng lµ tiÒn
göi cña c¸c tæ chøc kinh tÕ cßn c¸c c¸ nh©n, d©n c th× Ng©n hµng cha thùc sù thu
hót vµ quan t©m. N¨m 2001 tæng nguån huy ®éng ë NHNo &PTNT tØnh Nam
§Þnh míi chØ ®¹t 700.820 triÖu ®ång nhng sang n¨m 2002 tæng nguån huy ®éng
®· ®¹t 885.954 triÖu ®ång t¨ng 26.42% so víi cïng kú n¨m tríc.Qua b¶ng sè liÖu
ta cã thÓ thÊy, víi sù ph¸t triÓn cña nguån vèn th× tû träng tiÒn göi cña d©n c t¨ng
kh«ng ®¸ng kÓ, n¨m 2001 tiÒn göi cña d©n c ®¹t 313.606 triÖu ®ång, n¨m 2002
®¹t 317.747 triÖu ®ång t¨ng 1.3% trong khi tæng nguån huy ®éng cña c¸c tæ chøc
kinh tÕ t¨ng 46.74% so víi cïng kú n¨m tríc.
TrÇn ThÞ Giao Linh – Líp 5A03
16
LuËn v¨n tèt nghiÖp
N¨m 2003, NHNo & PTNT tØnh Nam §Þnh ®· huy ®éng ®îc mét khèi lîng
vèn nhµn rçi trong d©n c vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ trªn ®Þa bµn ®ñ ®¸p øng cho nhu
cÇu t¨ng trëng tÝn dông, gãp phÇn thùc hiÖn kinh doanh cã hiÖu qu¶. Cô thÓ lµ:
Tæng nguån vèn huy ®éng trªn ®Þa bµn n¨m 2003 lµ 1.202.869 triÖu ®ång vµ t¨ng
35.77% so víi cïng kú n¨m 2002, trong ®ã nguån vèn d©n c còng ®· t¨ng ®¸ng kÓ
®¹t 430.777 triÖu ®ång, t¨ng 35.57% so víi cïng kú n¨m tríc.
2.
Sö dông vèn
Kinh doanh cña NHNo & PTNT tØnh Nam §Þnh g¾n liÒn víi nÒn s¶n xuÊt
n«ng nghiÖp, n«ng th«n vµ n«ng d©n, v× vËy ®ßi hái trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng
ph¶i cã nh÷ng ®æi míi cho phï hîp. HÖ thèng tÝn dông N«ng nghiÖp, n«ng th«n
hiÖn nay ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn sang kinh tÕ thÞ trêng, nh÷ng kh¸ch hµng
truyÒn thèng tríc kia cña Ng©n hµng lµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh, kinh
tÕ tËp thÓ ®îc thay dÇn b»ng c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc doanh, c¸c hé s¶n
xuÊt còng nh c¸c doanh nghiÖp t nh©n, c¸ thÓ ®· trë thµnh mét trong nh÷ng kh¸ch
hµng chÝnh.
ChÝnh v× vËy ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng NHNo &
PTNT tØnh Nam §Þnh lu«n t×m mäi c¸ch ®Ó më réng khèi lîng tÝn dông, ®i liÒn
víi nã lµ n©ng cao chÊt lîng tÝn dông, nh»m môc tiªu kinh doanh vµ an toµn vèn,
cã l·i ®Ó nép ng©n s¸ch vµ t¨ng tÝch lòy, gãp phÇn vÒ vèn cho viÖc ph¸t triÓn kinh
tÕ hé s¶n xuÊt trªn mÆt trËn n«ng nghiÖp, n«ng th«n cña tØnh Nam §Þnh.
Víi ph¬ng ch©m ho¹t ®éng ‘’®i vay ®Ó cho vay’’ n¨m 2001 tæng d nî cßn ë
møc 550.409 triÖu ®ång nhng sang n¨m 2002 tæng d nî cña NHNo &PTNT tØnh
Nam §Þnh ®· ®¹t 636.135 t¨ng 15.57% so víi cïng kú n¨m tríc.
N¨m 2003 thùc hiÖn nghiªn tóc c¸c QuyÕt ®Þnh cña Thñ tíng chÝnh phñ vµ
c¸c v¨n b¶n híng dÉn tÝn dông Ng©n hµng phôc vô n«ng nghiÖp, n«ng th«n vµ
n«ng d©n NHNo & PTNT tØnh Nam §Þnh ®· tæ chøc triÓn khai cho vay theo tæ
nhãm. Tõ ®ã lµm cho d nî t¨ng ®¸ng kÓ: Tæng d nî ®Õn 31/12/2003 lµ 1.034.643
triÖu ®ång t¨ng 62.64% so víi cïng kú n¨m 2002.
3.
C«ng t¸c kÕ to¸n thanh to¸n
C«ng t¸c thanh to¸n t¹i NHNo & PTNT tØnh Nam §Þnh kh«ng ngõng ®îc
®æi míi víi nhiÒu h×nh thøc phong phó, ®· thùc hiÖn tin häc hãa c«ng nghÖ thanh
to¸n, ®éi ngò c¸n bé lµm c«ng t¸c kÕ to¸n cã tinh thÇn tr¸ch nhiÖm, n¨ng ®éng, cã
tr×nh ®é nghiÖp vô chuyªn m«n vµ sö dông m¸y vi tÝnh thµnh th¹o. Nhê vËy ®·
kh¾c phôc ®îc t×nh tr¹ng chËm trÔ vµ yÕu kÐm tríc ®©y trong lÜnh vùc thanh to¸n
TrÇn ThÞ Giao Linh – Líp 5A03
17
LuËn v¨n tèt nghiÖp
qua Ng©n hµng. ViÖc tæ chøc thanh to¸n nhanh chãng, thuËn tiÖn, chÝnh x¸c, an
toµn ®· t¹o ®îc uy tÝn ®èi víi kh¸ch hµng, thu hót ®îc ngµy cµng nhiÒu kh¸ch
hµng ®Õn giao dÞch chuyÓn tiÒn, më réng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. Doanh
sè thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt n¨m 2003 lµ: 18.814.057 triÖu ®ång.
4. KÕt qu¶ kinh doanh
Tõ viÖc thùc hiÖn tèt c«ng t¸c huy ®éng vèn, sö dông vèn, tiÕt kiÖm chi phÝ
trong ho¹t ®éng kinh doanh, n¨m 2001 lîi nhuËn míi chØ ®¹t 19.326 triÖu
®ång nhng sau mét n¨m phÊn ®Êu n¨m 2002 møc lîi nhuËn ®· ®¹t 21.265
triÖu ®ång t¨ng 10% so víi cïng kú n¨m tríc. §Æc biÖt, sang n¨m 2003 võa
qua NHNo & PTNT tØnh Nam §Þnh ®· thu ®îc kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ : Lîi
nhuËn ®¹t 24.000 triÖu ®ång t¨ng 12.86% so víi n¨m 2002.
Nh vËy kÕt qu¶ kinh doanh cña NHNo & PTNT tØnh Nam §Þnh cã chiÒu híng ph¸t triÓn tèt, ®· ®¶m b¶o ®îc møc thu nhËp cho c¸n bé c«ng nh©n viªn. §©y
lµ mét bíc ph¸t triÓn lín, thÓ hiÖn tæng hîp kÕt qu¶ c¸c mÆt ho¹t ®éng cña Ng©n
hµng
III. Mét sè nÐt chung vÒ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i
NHNo & PTNT tØnh Nam §Þnh
1.
T×nh h×nh chung thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i NHNo & PTNT
tØnh Nam §Þnh.
Còng nh c¸c mÆt ho¹t ®éng kinh doanh kh¸c, c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng
dïng tiÒn mÆt t¹i NHNo & PTNT tØnh Nam §Þnh ®ang tõng bíc chuyÓn ®æi ®Ó
phï hîp víi yªu cÇu thanh to¸n cña nÒn kinh tÕ.
BiÓu 02: T×nh h×nh thanh to¸n t¹i NHNo & PTNT tØnh Nam §Þnh
§¬n vÞ : TriÖu ®ång
ChØ tiªu
Thanh to¸n b»ng TM
TT kh«ng dïng TM
Thanh tãan chung
2001
2002
2003
02/01
03/02
(%)
(%)
Sè tiÒn Tû träng Sè tiÒn Tû träng
Sè tiÒn
Tû träng
6,387,932
40%
4,960,210
28%
3,846,276 20.40% -22.35% -22.46%
13,584,427
60%
17,672,916
72%
18,814,057 79.60% +30.10% +6.46%
19,972,359 100% 22,633,126 100% 22,660,333 100% +13.32% +0.12%
(Nguån: B¸o c¸o thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt)
C«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i NHNo & PTNT tØnh Nam
§Þnh ngµy cµng ®îc cñng cè vµ hoµn thiÖn. Nã cã u ®iÓm h¬n h¼n so víi thanh
to¸n b»ng tiÒn mÆt lµ: Thanh to¸n ®îc mét khèi lîng tiÒn lín mµ kh«ng cÇn ph¶i
tæ chøc vËn chuyÓn tiÒn, kiÓm ®Õm, b¶o qu¶n, ®¶m b¶o nhanh chãng, chÝnh x¸c,
TrÇn ThÞ Giao Linh – Líp 5A03
18
LuËn v¨n tèt nghiÖp
an toµn. Cho nªn nh÷ng kho¶n thanh to¸n tiÒn hµng hãa dÞch vô hÇu hÕt thanh
to¸n b»ng chuyÓn kho¶n, cßn nh÷ng kho¶n thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt chñ yÕu lµ
chi tiÕt kiÖm, kú phiÕu ®Õn h¹n, chi l¬ng. Sè liÖu ë biÓu 2 cho ta thÊy c«ng t¸c
thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i NHNo & PTNT tØnh Nam §Þnh ngµy cµng ®îc
hoµn thiÖn vµ thùc hiÖn tèt, cho nªn n¨m 2002 thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®¹t
17.672.916 triÖu ®ång chiÕm 72% trong tæng thanh to¸n chung cu¶ NHNo&PTNT
tØnh Nam §Þnh trong khi ®ã doanh sè thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt chØ cã 4.672.210
triÖu ®ång chiÕm 28% trong tæng doanh sè thanh to¸n chung. §¸p øng ®îc nhu
cÇu kh¸ch hµng lµ nhanh, chÝnh x¸c vµ an toµn nªn sang n¨m 2003 doanh sè
thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®· ®¹t møc 18.814.057 triÖu ®ång chiÕm 79.6%
trong tæng doanh sè thanh to¸n chung trong khi ®ã doanh sè thanh to¸n b»ng tiÒn
mÆt lµ 3.846.276 triÖu ®ång chiÕm 20.4% trong tæng doanh sè thanh to¸n chung
vµ gi¶m 22.46% so víi cïng kú n¨m 2002.
Nh vËy, mÆc dï cßn gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n nhng c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng
dïng tiÒn mÆt ®ang dÇn chiÕm u thÕ trong c«ng t¸c thanh to¸n t¹i NHNo&PTNT
tØnh Nam §Þnh. Nh÷ng ®æi míi trong c«ng t¸c thanh tãan kh«ng dïng tiÒn mÆt
cña NHNo & PTNT tØnh Nam §Þnh, tríc hÕt ph¶i kÓ ®Õn viÖc thùc hiÖn tin häc
hãa c«ng nghÖ thanh to¸n, nã ®É ®Èy nhanh ®îc tèc ®é lu©n chuyÓn chøng tõ, rót
ng¾n thêi gian thanh to¸n, kh¾c phôc ®îc t×nh tr¹ng thanh to¸n chËm trÔ, sai sãt
BiÓu 03: T×nh h×nh T.T KDTM t¹i NHNo&PTNT tØnh Nam §Þnh
§¬n vÞ : TriÖu ®ång
ChØ tiªu
D©n c
DN ngoµi quèc doanh
DN quèc doanh
Thanh to¸n KDTM
2001
Sè tiÒn Tû träng
866.184
6..3%
3.184.666 23.44%
9.533..577 70.26%
13.584.427 100%
2002
Sè tiÒn Tû träng
1.225.351
6.9%
5.648.106
31.9%
10.799.459 61.2%
17.672.916 100%
2003
Sè tiÒn
Tû träng
1.820.109
9.6%
7.462.378
39.7%
9.531.570
50.7%
18.814.057 100%
02/01
(%)
+ 41.47% +48.54%
+77.35% +32.12%
+13.28% -11.74%
+30.10% +6.46%
( Nguån : B¸o c¸o thanh to¸n KDTM t¹i NHNo&PTNT tØnh Nam §Þnh)
Qua b¶ng sè liÖu trªn ta cã thÓ nhËn ra, mÆc dï tû träng trong c«ng t¸c
thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i NHNo&PTNT TØnh Nam §Þnh ngµy cµng
t¨ng, nhng ®èi tîng tham gia thanh to¸n vÉn cßn h¹n chÕ, chñ yÕu lµ c¸c doanh
nghiÖp quèc doanh. N¨m 2002 thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt cña c¸c doanh
nghiÖp ngoµi quèc doanh ®¹t 5.648.106 triÖu ®ång chiÕm 31.9% trong tæng thanh
to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt, trong khi ®ã tû träng cña c¸c doanh nghiÖp quèc doanh
lµ 61.2% ®¹t 10.799.459 triÖu ®ång nhng sang n¨m 2003 tû träng thanh to¸n
TrÇn ThÞ Giao Linh – Líp 5A03
19
03/02
(%)
LuËn v¨n tèt nghiÖp
kh«ng dïng tiÒn mÆt cña c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh ®¹t 7.462.378 triÖu
®ång chiÕm 39.7% trong tæng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt, t¨ng 32.12% so
víi cïng kú n¨m tríc.
Tû träng t¨ng trëng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt cña c¸c doanh nghiÖp
ngoµi quèc doanh kh«ng cao, n¨m 2003 mÆc dï NHNo&PTNT tØnh Nam §Þnh ®·
cã nh÷ng biÖn ph¸p khuyÕn khÝch, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp t nh©n më
tµi kho¶n, giao dÞch víi kh¸ch hµng b»ng c¸c h×nh thøc thanh to¸n qua ng©n hµng
nhng tèc ®é t¨ng trëng cña viÖc më réng ®èi tîng tham gia thanh to¸n kh«ng
dïng tiÒn mÆt vÉn cßn thÊp. Bªn c¹nh nguyªn nh©n kh¸ch quan do t©m lý ‘’thÝch
dïng tiÒn mÆt’’ cña ®¹i bé phËn ngêi d©n ViÖt Nam nhng chñ yÕu lµ do ngµnh
Ng©n hµng cha thùc sù quan t©m ®Õn lîng kh¸ch hµng mµ thu nhËp chiÕm phÇn
lín trong tæng thu nhËp quèc d©n- doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh.
2.
Thùc tr¹ng vÒ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt t¹i NHNNo & PTNT
tØnh Nam ®Þnh.
Nh÷ng ®æi míi trong c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt cña NHNo
& PTNT tØnh Nam §Þnh, tríc hÕt ph¶i kÓ ®Õn viÖc thùc hiÖn tin häc ho¸ c«ng
nghÖ thanh to¸n, nã ®· ®Èy nhanh ®îc tèc ®é lu©n chuyÓn chøng tõ, rót ng¾n thêi
gian thanh to¸n, kh¾c phôc ®îc t×nh tr¹ng chËm trÔ, sai sãt
BiÓu 4: T×nh h×nh thanh to¸n KDTM t¹i NHNo & PTNT tØnh Nam §Þnh.
§¬n vÞ : TriÖu ®ång
2001
2002
Sè tiÒn Tû träng Sè tiÒn Tû träng
7.613.516
56%
4.236.824
24%
Uû nhiÖm chi
696.234
5.1%
10.677
0.06%
Uû nhiÖm thu
2.260.603 16.6% 1.188.464
6.7%
T.T b»ng sÐc
Ng©n phiÕu thanh to¸n 3.014.074 22.3%
12.236.951 69.24%
Thanh to¸n ®Þªn tö
T.T.T KDTM
13.584.427 100% 17.672.916 100%
ChØ tiªu
2003
02/01
03/02
(%)
(%)
Sè tiÒn
Tû träng
2.900.732
15.4% -44.35% -31.54%
812
0.004% -98.47% -9239%
1.001.074
5.3% -47.43% -15.77%
13.911.439 79.296%
+13.68%
18.814.057 100% +30.10% +6.46%
(Nguån : b¸o c¸o thanh to¸n KDTM)
TrÇn ThÞ Giao Linh – Líp 5A03
20
- Xem thêm -