BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG
---------------------------------------
NGUYỄN THỊ THÚY HẰNG
TĂNG CƯỜNG THU HÚT VỐN ĐẦU TƯ FDI VÀO
CÁC KHU CÔNG NGHIỆP TỈNH HẢI DƯƠNG
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH DOANH VÀ QUẢN LÝ
Hà Nội – Năm 2016
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG
---------------------------------------
NGUYỄN THỊ THÚY HẰNG
TĂNG CƯỜNG THU HÚT VỐN ĐẦU TƯ FDI VÀO
CÁC KHU CÔNG NGHIỆP TỈNH HẢI DƯƠNG
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH DOANH VÀ QUẢN LÝ
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH
MÃ SỐ: 60340102
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS TRẦN ĐĂNG KHÂM
Hà Nội – Năm 2016
Thang Long University Library
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu độc lập của riêng tôi với
sự hướng dẫn của người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Trần Đăng Khâm. Tất
cả các số liệu tham khảo trung thực và nguồn gốc rõ ràng.
Tác giả luận văn
Nguyễn Thị Thúy Hằng
LỜI CẢM ƠN
Qua thời gian nghiên cứu lý luận và thực tế tác giả đã hoàn thành luận
văn thạc sỹ quản trị kinh tế với đề tài “Tăng cường thu hút vốn đầu tư FDI
vào các khu công nghiệp tỉnh Hải Dương”. Tác giả xin chân thành cảm ơn
PGS.TS Trần Đăng Khâm và các thầy, cô giáo Khoa Quản trị Kinh doanh
trường Đại học Thăng Long đã quan tâm, chỉ bảo, hướng dẫn tận tình và đóng
góp nhiều ý kiến quý báu để tác giả hoàn thành luận văn này!
Xin trân trọng cảm ơn!
Hà Nội, ngày
tháng 6 năm 2016
Tác giả luận văn
Nguyễn Thị Thúy Hằng
Thang Long University Library
MỤC LỤC
Trang phụ bìa ..............................................................................................................
Lời cam đoan .........................................................................................................................
Lời cảm ơn .............................................................................................................................
Mục lục ...................................................................................................................................
Tóm tắt luận văn .........................................................................................................
Danh mục bảng, hình ..........................................................................................................
LỜI MỞ ĐẦU .....................................................................................................................1
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THU HÚT VỐN ĐẦU TƯ FDI VÀO
CÁC KHU CÔNG NGHIỆP ............................................................................................6
1.1.
TỔNG QUAN VỀ NGUỒN VỐN FDI VÀ THU HÚT VỐN FDI ...............6
1.1.1. Tổng quan về nguồn vốn FDI .................................................................................6
1.1.2. Thu hút vốn FDI .....................................................................................................11
1.2.
THU HÚT VỐN FDI VÀO CÁC KHU CÔNG NGHIỆP ...........................19
1.2.1. Khái quát về khu công nghiệp ..............................................................................19
1.2.2. Biện pháp đẩy mạnh thu hút FDI vào các khu công nghiệp .............................23
1.2.3. Đánh giá hoạt động thu hút nguồn vốn FDI vào khu công nghiệp ..................28
1.3.
CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN THU HÚT NGUỒN VỐN FDI
VÀO CÁC KHU CÔNG NGHIỆP ...................................................................31
1.3.1. Nhân tố chủ quan ....................................................................................................31
1.3.2. Các nhân tố khách quan .........................................................................................34
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG THU HÚT VỐN ĐẦU TƯ FDI TẠI CÁC
KHU CÔNG NGHIỆP TỈNH HẢI DƯƠNG GIAI ĐOẠN 2013 – 2015 ..............38
2.1.
NHỮNG VẤN ĐỀ LIÊN QUAN TRỰC TIẾP ĐẾN THU HÚT VỐN
ĐẦU TƯ VÀO CÁC KHU CÔNG NGHIỆP TỈNH HẢI DƯƠNG ..........38
2.1.1. Điều kiện tự nhiên ..................................................................................................38
2.1.2. Nguồn nhân lực.......................................................................................................40
2.1.3. Kết cấu hạ tầng kỹ thuật ........................................................................................41
2.1.4. Tình hình phát triển kinh tế tỉnh Hải Dương thời gian qua ...............................43
2.2.
HOẠT ĐỘNG THU HÚT VỐN ĐẦU TƯ FDI VÀO CÁC KHU
CÔNG NGHIỆP Ở HẢI DƯƠNG GIAI ĐOẠN 2013 – 2015 ....................46
2.2.1. Công tác tổ chức quản lý nhà nước đối với các khu công nghiệp trên địa
bàn tỉnh Hải Dương ................................................................................................46
2.2.2. Các hoạt động thu hút vốn đầu tư FDI.................................................................48
2.3.
KẾT QUẢ THU HÚT NGUỒN VỐN FDI VÀO CÁC KHU CÔNG
NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH HẢI DƯƠNG ..........................................58
2.3.1. Tổng số vốn đầu tư FDI vào các khu công nghiệp tại Hải Dương giai đoạn
2013 – 2015 .............................................................................................................58
2.3.2. Vốn đầu tư FDI vào các khu công nghiệp theo quy mô và tiến độ thực
hiện ..........................................................................................................................62
2.3.3. Cơ cấu FDI theo ngành ..........................................................................................64
2.4.
ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG THU HÚT NGUỒN VỐN FDI VÀO
CÁC KHU CÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH HẢI DƯƠNG
GIAI ĐOẠN 2013 – 2015 ....................................................................................66
2.4.1. Kết quả thu hút nguồn vốn FDI vào các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh
Hải Dương giai đoạn 2013 – 2015 .......................................................................66
2.4.2. Một số hạn chế ........................................................................................................70
2.4.3. Nguyên nhân của những hạn chế ..........................................................................73
CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG THU HÚT NGUỒN VỐN FDI
TẠI HẢI DƯƠNG GIAI ĐOẠN 2016 – 2020, TẦM NHÌN ĐẾN NĂM 2025 ....77
3.1.
CƠ HỘI VÀ THÁCH THỨC CỦA HẢI DƯƠNG ĐỐI VỚI VIỆC
THU HÚT NGUỒN VỐN FDI ..........................................................................77
3.1.1. Cơ hội .......................................................................................................................77
3.1.2. Thách thức ...............................................................................................................79
3.2.
MỤC TIÊU VÀ ĐỊNH HƯỚNG THU HÚT FDI TRONG GIAI
ĐOẠN 2016 -2020 CỦA TỈNH HẢI DƯƠNG ...............................................80
3.2.1. Mục tiêu thu hút FDI đến năm 2020 của tỉnh Hải Dương.................................81
Thang Long University Library
3.2.2. Định hướng thu hút FDI tại Hải Dương ..............................................................82
3.3.
MỘT SỐ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG THU HÚT NGUỒN VỐN
FDI Ở HẢI DƯƠNG GIAI ĐOẠN 2016 - 2020 .............................................83
3.3.1. Nhận thức đúng đắn về tăng cường thu hút nguồn vốn FDI .............................83
3.3.2. Tiếp tục công cuộc cải cách bộ máy hành chính ................................................85
3.3.3. Đẩy mạnh công tác về quy hoạch, xúc tiến đầu tư .............................................87
3.3.4. Cải thiện, nâng cao chất lượng cơ sở hạ tầng .....................................................90
3.3.5. Nhóm giải pháp về lao động, đào tạo nguồn nhân lực ......................................91
3.3.6. Nhóm giải pháp về giải phóng mặt bằng .............................................................93
3.3.7. Đẩy mạnh liên kết kinh tế Hải Dương với các tỉnh trong vùng đồng bằng
sông Hồng................................................................................................................94
3.3.8. Một số giải pháp khác ............................................................................................95
3.4.
MỘT SỐ KIẾN NGHỊ ........................................................................................96
3.4.1. Đối với Chính phủ ..................................................................................................96
3.4.2. Đối với Ủy ban nhân dân tỉnh Hải Dương ..........................................................98
KẾT LUẬN ........................................................................................................................99
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................101
PHỤ LỤC .........................................................................................................................102
DANH MỤC BẢNG, HÌNH
BẢNG
Bảng 2.1:
Mức thưởng đối với tổ chức, cá nhân vận động được doanh nghiệp
đầu tư vào KCN .................................................................................. 55
Bảng 2.2:
Quy mô vốn đầu tư FDI vào địa bàn tỉnh Hải Dương giai đoạn 2013 –
2015 ..................................................................................................... 60
Bảng 2.3:
Tiến độ thực hiện đầu tư FDI .............................................................. 63
Bảng 2.4:
Quy mô vốn FDI đầu tư theo khu vực ngành giai đoạn 2013 – 2015 64
HÌNH
Hình 2.1:
Cơ cấu kinh tế của tỉnh Hải Dương trong 2 năm 2010 và 2015 ......... 44
Hình 2.2:
Cơ cấu lao động của tỉnh Hải Dương 2 năm 2010, 2015 .................... 44
Hình 2.3:
Tỷ lệ đầu tư vốn/ tỷ lệ vốn đăng ký của các dự án thu hút nguồn
vốn FDI ............................................................................................... 63
Hình 2.4:
Qui mô vốn FDI đầu tư theo khu vực ngành ...................................... 65
Thang Long University Library
LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong bối cảnh kinh tế hiện nay, việc thu hút đầu tư nước ngoài đang trở
thành một bộ phận chủ yếu của quan hệ kinh tế thế giới. Nó là nhân tố quan
trọng hàng đầu của nhiều nước nhằm hỗ trợ và phát huy lợi thế của mỗi quốc
gia phát triển và là đòi hỏi khách quan của quá trình phát triển kinh tế xã hội ở
mỗi nước. Ở các nước đang phát triển, đầu tư nước ngoài là một nhân tố hỗ
trợ cho sự phát triển, góp phần tích cực chuyển giao công nghệ, thúc đẩy tăng
trưởng kinh tế, thúc đẩy quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế.
Việc thu hút, sử dụng đầu tư nước ngoài ở các khu công nghiệp của Việt
Nam trong thời gian qua cơ bản đã đáp ứng những mục tiêu đề ra về thu hút
vốn, giải quyết việc làm, tăng năng suất lao động, tiếp thu công nghệ và kinh
nghiệm quản lý hiện đại. Điều này khẳng định chủ trương đúng đắn của Đảng
và Nhà nước trong việc phát triển kinh tế, hội nhập kinh tế quốc tế.
Hải Dương là một trong những thành phố thu hút được rất nhiều nguồn
vốn đầu tư FDI vào các khu công nghiệp, qua đó tỉnh đã tích cực đầu tư hạ
tầng đồng bộ, hiện đại, doanh nghiệp sản xuất ổn định, tạo việc làm cho lao
động địa phương và đóng góp ngân sách Nhà nước. Để các khu công nghiệp
của tỉnh không chỉ là đầu tàu kinh tế góp phần quan trọng vào việc phát triển
kinh tế - xã hội của tỉnh mà còn có thể trở thành những khu công nghiệp điển
hình về thu hút vốn đầu tư nước ngoài FDI của phía Bắc thì tỉnh cần có những
biện pháp chiến lược để tăng cường thu hút vốn đầu tư nước ngoài FDI vào
các khu công nghiệp của tỉnh trong thời gian tới.
Nhận thức được ý nghĩa quan trọng của công tác đẩy mạnh thu hút
nguồn vốn đầu tư FDI vào các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Hải Dương
là một vấn đề vô cùng cấp thiết, có ý nghĩa lý luận và thực tiễn, vì thế tôi
1
mạnh dạn lựa chọn đề tài: “Tăng cường thu hút vốn đầu tư FDI vào các khu
công nghiệp tỉnh Hải Dương” làm luận văn tốt nghiệp Thạc sĩ kinh tế.
2. Tổng quan nghiên cứu của đề tài
Đề tài về FDI và thu hút vốn FDI vào khu công nghiệp là một đề tài quan
trọng, trước đây đã từng có những công trình nghiên cứu, đánh giá về thực
trạng thu hút FDI. Cụ thể như:
Luận văn thạc sỹ: “Thu hút FDI cho phát triển công nghiệp tỉnh Bắc
Ninh” của tác giả Phạm Hùng Tiến (2010). Đề tài đã chỉ ra thực trạng thu
hút FDI của Bắc Ninh từ 2005-2010, những kinh nghiệm về chính sách thu
hút FDI vào tỉnh Bắc Ninh nói chung và lĩnh vực công nghiệp nói riêng. Từ
phân tích thực trang, tác giả đưa ra một số giải pháp nhằm tăng cường thu hút
FDI nhiều hơn nữa cho lĩnh vực công nghiệp của Bắc Ninh. Qua những chính
sách của tỉnh Bắc Ninh thì có thể rút ra những bài học gì cũng như những
kinh nghiệm gì cho các tỉnh khác học tập trong vấn đề thu hút vốn đầu tư trực
tiếp nước ngoài đặc biệt trong lĩnh vực thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài vào
ngành công nghiệp. Như vậy, đề tài mới chỉ đưa ra giải pháp để tăng cường
thu hút FDI về số lượng mà chưa nhận mạnh về chất lượng FDI trong lĩnh
vực công nghiệp.
Đề tài nghiên cứu khoa học: “Thu hút FDI vào Bắc Ninh – phân tích
dưới góc độ Marketing” của tác giả Trần Thị Thu Hà (2008). Đề tài đưa ra
một cách tiếp cận mới về thu hút FDI- cách tiếp cận của Marketing. Trong đó
nghiên cứu mỗi địa phương như một sản phẩm trong thị trường thu hút FDI
mà Bắc Ninh là một ví dụ. Đề tài đã chỉ ra những giải pháp cần thiết để các
địa phương có thể Marketing mình tới các nhà đầu tư một cách có hiệu quả
nhất. Như vậy, đề tài mới chỉ nhấn mạnh về thu hút số lượng dự án FDI, chưa
chỉ ra mặt hạn chế của FDI để có hướng marketing thu hút FDI “sạch”.
2
Thang Long University Library
Luận văn thạc sỹ: “Hoạt động thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài vào
tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 1997 đến nay. Thực trạng và giải pháp” của tác giả
Vũ Thị Lan (2007). Đề tài chỉ ra thực trạng thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài
(FDI) vào tỉnh Bắc Ninh những năm qua, đánh giá tiềm năng, lợi thế so sánh của
tỉnh và môi trường đầu tư kinh doanh của nước ta. Phân tích thực trạng và các
nhân tố ảnh hưởng đến thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài qua các giai đoạn, Luận
văn đề xuất một số giải pháp nhằm đẩy mạnh hoạt động thu hút đầu tư trực tiếp
nước ngoài vào tỉnh Bắc Ninh.
Nguyễn Mạnh Quyền (2007), Những giải pháp quản lý Nhà nước để cải
thiện môi trường đầu tư nhằm đẩy mạnh thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài
(FDI) vào tỉnh Hà Tây, Luận văn Thạc sỹ kinh tế Học viện Chính trị Quốc gia.
Như vậy, các đề tài nghiên cứu đều đã có những đóng góp tích cực trong
việc chỉ ra thực trạng hoạt động FDI của tỉnh và đưa ra những giải pháp cụ thể
giúp tỉnh thu hút hiệu quả dòng vốn FDI thời gian qua. Tuy nhiên các nghiên
cứu chủ yếu nhấn mạnh vào việc tăng cường thu hút FDI về số lượng dự án
mà chưa đưa ra giải pháp tăng cường thu hút FDI về chất lượng. Đến nay, tác
giả chưa thấy có một nghiên cứu nào về đánh giá thực trạng và tìm ra những
giải pháp nhằm tăng cường thu hút FDI vào các khu công nghiệp trên địa bàn
tỉnh Hải Dương. Với ý nghĩa đó, đề tài đã tập trung nghiên cứu để tăng cường
thu hút FDI vào các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Hải Dương qua đó
cũng góp phần vào kho luận văn của nước nhà về đề tài này.
3. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
- Xây dựng khung lý luận về vốn đầu tư FDI, khu công nghiệp, thu hút
vốn đầu tư FDI vào các khu công nghiệp.
- Phân tích thực trạng thu hút vốn đầu tư FDI vào các khu công nghiệp
của tỉnh Hải Dương giai đoạn 2013 – 2015.
3
- Đề xuất một số định hướng và giải pháp tăng cường thu hút vốn đầu tư
FDI vào các khu công nghiệp của tỉnh Hải Dương giai đoạn 2016 – 2020, tầm
nhìn 2025.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: Đề tài tập trung nghiên cứu về thực trạng thu
hút vốn đầu tư FDI vào các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Hải Dương.
- Phạm vi nghiên cứu:
+ Nội dung nghiên cứu: Nghiên cứu thực trạng nguồn vốn đầu tư FDI
vào các khu công nghiệp tỉnh Hải Dương và các biện pháp thu hút vốn đầu tư
FDI vào tỉnh Hải Dương trong thời gian qua.
+ Không gian nghiên cứu: Nghiên cứu các khu công nghiệp trên địa bàn
tỉnh Hải Dương.
+ Thời gian nghiên cứu: Thực trạng thu hút vốn đầu tư FDI vào các khu
công nghiệp tại Hải Dương giai đoạn 2013 – 2015, đề xuất định hướng giải
pháp giai đoạn 2016 – 2020, định hướng đến năm 2025.
5. Phương pháp nghiên cứu
Trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử,
các phương pháp nghiên cứu được sử dụng bao gồm:
- Phương pháp thống kê, so sánh, tổng hợp và phân tích. Các dữ liệu về
thực trạng thu hút FDI của các khu công nghiệp Hải Dương được thống kê,
phân tổ, so sánh và phân tích nhằm làm rõ thực trạng thu hút và sử dụng vốn
FDI của địa phương.
- Phương pháp chuyên gia được thực hiện qua phòng vấn các chuyên gia
là các nhà quản lý của địa phương, các nhà khoa học nhằm làm rõ các biện
pháp thu hút và sử dụng vốn FDI của tỉnh trong thời gian qua.
4
Thang Long University Library
- Phương pháp nghiên cứu tình huống. Các tình huống điển hình trong
thu hút vốn FDI của Hải Dương sử được phân tích chi tiết nhằm làm rõ và
minh chứng những bất cập trong thu hút vốn FDI của tỉnh Hải Dương thời
gian qua.
6. Một số đóng góp của luận văn
- Hệ thống hóa các vấn đề lý luận cơ bản về thu hút vốn đầu tư FDI vào
khu công nghiệp, rút ra những bài học thực tiễn về thu hút vốn đầu tư FDI ở
một số địa phương trên cả nước.
- Đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường thu hút nguồn vốn đầu tư
FDI vào khu công nghiệp tại Hải Dương trong giai đoạn 2016 – 2020, tầm
nhìn đến năm 2025.
7. Bố cục luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, mục lục và danh mục tài liệu tham khảo
luận văn được bố cục gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về thu hút vốn đầu tư FDI vào các
khu công nghiệp.
Chương 2: Thực trạng thu hút vốn đầu tư FDI vào các khu công nghiệp
tỉnh Hải Dương giai đoạn 2013 – 2015.
Chương 3: Giải pháp tăng cường thu hút vốn đầu tư FDI vào các khu
công nghiệp tỉnh Hải Dương giai đoạn 2016 – 2020, tầm nhìn đến năm 2025.
5
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THU HÚT VỐN ĐẦU TƯ FDI VÀO
CÁC KHU CÔNG NGHIỆP
1.1. TỔNG QUAN VỀ NGUỒN VỐN FDI VÀ THU HÚT VỐN FDI
1.1.1. Tổng quan về nguồn vốn FDI
1.1.1.1. Khái niệm về nguồn vốn FDI
Đầu tư trực tiếp từ nước ngoài
Đầu tư nước ngoài nói chung là hoạt động di chuyển vốn từ nước này
sang nước khác nhằm thực hiện những mục đích nhất định. Vốn đầu tư
nước ngoài được thể hiện dưới dạng tiền mặt, vật thể hữu hình, các giá trị
vô hình hoặc các phương tiện đầu tư khác như trái phiếu, cổ phiếu, chứng
khoán, cổ phần,… Người bỏ vốn đầu tư gọi là nhà đầu tư hay chủ đầu tư.
Nhà đầu tư có thể là một cá nhân, một doanh nghiệp, hay một tổ chức trong
đó kể cả Nhà nước.
Có hai hình thức đầu tư nước ngoài chủ yếu là đầu tư trực tiếp và đầu tư
gián tiếp, trong đó, đầu tư trực tiếp của nước ngoài là hình thức phổ biến và
quan trọng.
Có nhiều định nghĩa khác nhau về đầu tư trực tiếp nước ngoài. Có nhiều
ý kiến cho rằng, đầu tư trực tiếp của nước ngoài (FDI – Foreign Direct
Investment) là việc các công ty đa quốc gia tiến hành đầu tư ở nước sở tại
thông qua việc thiết lập liên doanh với các công ty của nước sở tại, mua các
công ty của nước sở tại, và có thể thông qua việc thiết lập văn phòng đại diện,
chi nhánh của mình tại nước sở tại.
Tại Việt Nam, khái niệm đầu tư nước ngoài được định nghĩa như sau
trực tiếp nước ngoài hiểu theo quy định của Luật Đầu tư (năm 2005) như sau:
“Đầu tư nước ngoài là việc nhà đầu tư nước ngoài đưa vào Việt Nam vốn và
6
Thang Long University Library
các tài sản hợp pháp khác hoặc bất kỳ tài sản nào để tiến hành hoạt động đầu
tư theo quy định của Luật Đầu tư tại Việt Nam”.
Như vậy, có thể hiểu khái quát về đầu tư trực tiếp nước ngoài như sau:
đầu tư trực tiếp nước ngoài là sự di chuyển vốn quốc tế dưới hình thức vốn
sản xuất thông qua việc nhà đầu tư ở một nước đưa vốn vào một nước khác để
đầu tư, đồng thời trực tiếp tham gia quản lý, điều hành, tổ chức sản xuất, tận
dụng ưu thế về vốn, trình độ công nghệ, kinh nghiệm quản lý… nhằm mục
đích thu lợi nhuận.
Khái niệm vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài
Vốn đầu tư là toàn bộ giá trị của tất cả các yếu tố (tiền tệ, máy móc, thiết
bị, nhà xưởng, vị trí kinh doanh, bằng phát minh sáng chế…) được bỏ vào đầu
tư nhằm đạt được mục tiêu đã định.
Theo các cách phân loại đầu tư và theo các tiêu chí khác nhau, vốn đầu
tư cũng được phân thành nhiều loại khác nhau.
Theo nguồn vốn có: vốn nước ngoài và vốn trong nước.
Theo phương thức đầu tư có: vốn đầu tư gián tiếp và vốn đầu tư
trực tiếp.
Khác với đầu tư gián tiếp là nguồn vốn được thực hiện dưới dạng đầu tư
tài chính thuần tuý với các chứng khoán có thể chuyển đổi và mang tính thanh
khoản cao trên thị trường tài chính, đầu tư trực tiếp có nguồn vốn đầu tư lâu
dài chủ yếu dưới dạng vật chất (xây dựng nhà máy, mua sắm thiết bị, máy
móc, nguyên vật liệu dùng cho sản xuất) nên khó chuyển đổi hoặc thanh
khoản. Đặc trưng nổi bật này chính là “ưu điểm” và tạo sự “yên tâm” cho
chính quyền địa phương thu hút đầu tư, tránh được sự rút vốn của nhà đầu tư
(nếu có) theo kiểu “tháo chạy” đồng loạt trên phạm vi rộng và số lượng lớn,
ảnh hưởng tới sự phát triển ổn định của địa phương.
7
1.1.1.2. Đặc điểm của vốn đầu tư FDI
Nguồn vốn đầu tư FDI có một số đặc điểm sau:
- Tỷ lệ vốn đầu tư FDI quy định vốn phân chia quyền lợi và nghĩa vụ các
chủ đầu tư.
- Thu nhập của chủ đầu tư phụ thuộc vào kết quả kinh doanh.
- Hiện tượng đa cực và đa biến trong đầu tư FDI là hiện tượng đặc thù,
không chỉ gồm nhiều bên với tỷ lệ góp vốn khác nhau mà còn các hình thức
khác nhau của tư bản tư nhân và tư bản nhà nước cũng tham gia.
- Tồn tại hiện tượng hai chiều trong FDI một nước vừa nhận đầu tư vừa
thực hiện đầu tư ra nước ngoài nhằm tận dụng lợi thế so sánh giữa các nước.
- Do nhà đầu tư muốn đầu tư vào thì phải tuần thủ các quyết định của
nước sở tại thì nên vốn tỷ lệ vốn tối thiểu của nhà đầu tư vào vốn pháp định
của dự án là do luật đầu tư của mỗi nước quyết định.
- Các nhà đầu tư là nguồn bỏ vốn và đồng thời tự mình trực tiếp quản lý
và điều hành dự án. Quyền quản lý phụ thuộc vào vốn đóng góp mà chủ đầu
tư đã góp trong vốn pháp định của dự án, nếu doanh nghiệp 100% vốn nước
ngoài thì họ có toàn quyền quyết định.
- Kết quả thu được từ dự án được phân chia cho các bên theo tỷ lệ vốn
góp vào vốn pháp định sau khi đã nộp thuế cho nước sở tại và trả lợi tức cổ
phần cho các cổ đông nếu là công ty cổ phần.
1.1.1.3. Vai trò của FDI đối với với phát triển kinh tế
Bổ sung cho nguồn vốn trong nước
Trong các lý luận về tăng trưởng kinh tế, nhân tố vốn luôn được đề cập.
Khi một nền kinh tế muốn tăng trưởng nhanh hơn, nó cần nhiều vốn hơn nữa.
Nếu vốn trong nước không đủ, nền kinh tế này sẽ muốn có cả vốn từ nước
ngoài, trong đó có vốn FDI.
8
Thang Long University Library
Trên giác độ vĩ mô, FDI tác động đến quá trình tăng trưởng kinh tế,
chuyển dịch cơ cấu kinh tế và phúc lợi xã hội cho con người, là ba khía cạnh
để đánh giá sự phát triển kinh tế của một quốc gia. Trên giác độ vi mô, FDI có
tác động mạnh mẽ đến năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp trong nước,
vấn đề lưu chuyển lao động giữa doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp trong
nước. FDI là nhân tố quan trọng và khẳng định rõ vai trò của mình trong việc
đóng góp vào sự phát triển kinh tế của VIệt Nam. FDI có vai trò trực tiếp thúc
đẩy sản xuất, bổ sung vốn trong nước, tiếp thu công nghệ và bí quyết quản lý,
tham gia mạng lưới sản xuất toàn cầu, tăng số lượng việc làm và đào tạo nhân
công, tăng nguồn thu cho ngân sách.
Thực tế trong những năm qua cũng như dự báo cho giai đoạn tới đã
khẳng định tầm quan trọng của FDI với phát triển kinh tế ở nước ta hiện nay.
Đánh giá đúng vị trí, vài trò của đầu tư nước ngoài, Đại hội lần thứ IX của
Đảng ta đã coi kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài là một thành phần kinh tế, là
một bộ phận cấu thành của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa, được khuyến khích phát triển, hướng vào xuất khẩu, xây dựng kết cấu
hạ tầng kinh tế-xã hội, gắn với thu hút công nghệ hiện đại, tạo thêm nhiều
việc làm và đề ra nhiệm vụ cải thiện nhanh môi trường kinh tế và pháp lý để
thu hút mạnh nguồn vốn đầu tư nước ngoài (chủ yếu là FDI) đối với chiến
lược phát triển kinh tế - xã hội của cả nước.
Tiếp thu công nghệ và bí quyết quản lý
Tiếp thu công nghệ là việc ứng dụng và phát triển các dụng cụ, máy
móc, nguyên liệu và quy trình để giúp đỡ giải quyết những vấn đề của con
người. Với tư cách là hoạt động con người, công nghệ diễn ra trước khi có
khoa học và kỹ nghệ. Nó thể hiện kiến thức của con người trong giải quyết
các vấn đề thực tế để tạo ra các dụng cụ, máy móc, nguyên liệu hoặc quy trình
tiêu chuẩn. Việc tiêu chuẩn hóa như vậy là đặc thù chủ yếu của công nghệ.
9
Khái niệm về Kỹ thuật được hiểu là bao gồM toàn bộ những phương tiện lao
động và nhưng phương pháp tạo ra cơ sở vật chất.
Trong một số trường hợp, vốn cho tăng trưởng dù thiếu vẫn có thể huy
động được phần nào bằng "chính sách thắt lưng buộc bụng". Tuy nhiên, công
nghệ và bí quyết quản lý thì không thể có được bằng chính sách đó. Thu hút
vốn FDI từ các công ty đa quốc gia sẽ giúp một nước có cơ hội tiếp thu công
nghệ và bí quyết quản lý kinh doanh mà các công ty này đã tích lũy và phát
triển qua nhiều năm và bằng những khoản chi phí lớn. Tuy nhiên, việc phổ
biến các công nghệ và bí quyết quản lý đó ra cả nước thu hút đầu tư còn phụ
thuộc rất nhiều vào năng lực tiếp thu của đất nước.
Tham gia mạng lưới sản xuất toàn cầu
Khi thu hút vốn FDI từ các công ty đa quốc gia, không chỉ doanh nghiệp
có vốn đầu tư của công ty đa quốc gia, mà ngay cả các doanh nghiệp khác
trong nước có quan hệ làm ăn với doanh nghiệp đó cũng sẽ tham gia quá trình
phân công lao động khu vực. Chính vì vậy, nước thu hút đầu tư sẽ có cơ hội
tham gia mạng lưới sản xuất toàn cầu thuận lợi cho đẩy mạnh xuất khẩu.
Những tác động của FDI trước yêu cầu phát triển bền vững và tái cấu trúc
nền kinh tế trong giai đoạn phát triển mới, mà nổi bật là: bổ sung nguồn vốn
đầu tư xã hội, nhưng còn nhiều hạn chế về chất lượng tăng trưởng, mở rộng
xuất khẩu, nhưng cũng làm tăng dòng nhập siêu, tạo thêm công ăn việc làm,
nhưng cũng làm mất đi nhiều việc làm truyền thống và chưa coi trọng đào tạo
người lao động, tăng đóng góp tài chính quốc gia, tăng áp lực cạnh tranh.
Tăng số lượng việc làm và đào tạo nhân công
Vì một trong những mục đích của FDI là khai thác các điều kiện để đạt
được chi phí sản xuất thấp, nên xí nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài sẽ thuê
mướn nhiều lao động địa phương. Thu nhập của một bộ phận dân cư địa
10
Thang Long University Library
phương được cải thiện sẽ đóng góp tích cực vào tăng trưởng kinh tế của địa
phương. Trong quá trình thuê mướn đó, đào tạo các kỹ năng nghề nghiệp, mà
trong nhiều trường hợp là mới mẻ và tiến bộ ở các nước đang phát triển thu
hút vốn FDI, sẽ được xí nghiệp cung cấp. Điều này tạo ra một đội ngũ lao
động có kỹ năng cho nước thu hút vốn FDI. Không chỉ có lao động thông
thường, mà cả các nhà chuyên môn địa phương cũng có cơ hội làm việc và
được bồi dưỡng nghiệp vụ ở các xí nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài.
Làm tăng nguồn thu ngân sách
Việt Nam tiến hành công cuộc đổi mới với xuất phát điểm rất thấp. Do
vậy, xét về nhu cầu vốn, FDI được coi là một nguồn vốn bổ sung quan trọng
cho vốn đầu tư trong nước, nhằm đáp nhu cầu đầu tư cho phát triển. Đóng góp
của FDI trong đầu tư xã hội biến động lớn, một phần phản ánh diễn biến thất
thường của nguồn vốn này như đã phân tích ở trên, một phần thể hiện những
thay đổi về đầu tư của các thành phần kinh tế trong nước. Cùng với sự phát
triển, khu vực có vốn FDI đóng góp ngày càng tăng vào nguồn thu ngân sách
của Nhà nước. Bên cạnh đó, FDI còn góp phần quan trọng vào việc tăng
thặng dư của tài khoản vốn, góp phần cải thiện cán cân thanh toán và động
thái của cán cân vốn.
1.1.2. Thu hút vốn FDI
1.1.2.1. Quan điểm thu hút vốn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài
Khái niệm thu hút nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài
Vốn FDI là sự di chuyển vốn quốc tế gắn liền với sự chuyển giao công
nghệ và kinh nghiệm quản lý... khía cạnh trực tiếp được thể hiện ở việc tham
gia điều hành trực tiếp của nhà đầu tư nước ngoài tạo cho dòng vốn này có lợi
thế cao hơn so với hình thức đầu tư gián tiếp nếu xét từ khía cạnh tăng tài sản,
công nghệ và năng lực quản lý. Do đó, các địa phương thiếu vốn, thiếu năng
lực và những kỹ năng quản lý đặc biệt khuyến khích dòng vốn này. Tuy
11
nhiên, việc thu hút vốn FDI phải phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế
chung của từng địa phương, từng vùng và cả nước. Thu hút vốn FDI vào địa
phương đó chính là việc áp dụng các biện pháp, chính sách để các nhà đầu tư
nước ngoài đem vốn đến đầu tư trực tiếp bằng các hình thức khác nhau phù
hợp với lợi ích chung của cả nhà đầu tư và địa phương tiếp nhận.
Giai đoạn phát triển kinh tế trước đây, chúng ta tìm mọi cách để thu hút
vốn FDI càng nhiều càng tốt, thu hút bằng mọi giá và như vậy mục tiêu thu
hút đó chỉ nhấn mạnh đến sự gia tăng về số lượng các dự án, về vốn đăng ký,
vốn thực hiện, đối tác đầu tư… mà chưa chú trọng đến chất lượng, hiệu quả
của vốn FDI.
Chuyển sang giai đoạn mới, việc tiếp tục tìm các biện pháp thu hút vốn
FDI để phát triển vẫn là điều tất yếu và đóng vai trò hết sức quan trọng trong
tổng vốn cho đầu tư phát triển. Tuy nhiên, việc thu hút nguồn vốn FDI cần có
cách tiếp cận mới, phù hợp với sự phát triển kinh tế, quan trọng về số lượng
nhưng phải chú trọng đến chất lượng, hiệu quả sử dụng vốn FDI. Chúng ta
thực hiện khuyến khích thu hút vốn FDI với việc bảo vệ lợi ích chính đáng
của nhà đầu tư nước ngoài bằng hệ thống luật pháp phù hợp với các thông lệ
quốc tế nhưng cần nâng cao hiệu quả điều tiết của Nhà nước và hiệu quả sử
dụng vốn FDI để bảo đảm lợi ích quốc gia. Tăng cường thu hút vốn FDI cần
được xem xét dưới giác độ phù hợp với mục tiêu của chiến lược kinh tế - xã
hội của cả nước, của từng ngành, vùng lãnh thổ và riêng một địa phương cụ
thể. Vì vậy, những vấn đề liên quan đến thu hút vốn FDI vào địa phương
được đặt ra đó là:
- Thu hút vốn FDI có phù hợp với quy hoạch ngành, định hướng phát
triển của vùng lãnh thổ và địa phương.
- Đưa lại lợi ích gì cho địa phương.
- Có làm tổn hại đến môi trường sinh thái, ảnh hưởng đến cuộc sống của
nhân dân không.
12
Thang Long University Library
- Xem thêm -